Kansrijk


daarna grotendeels hersteld (figuur 2.3). Hoewel luchtvracht een klein aandeel heeft in het
totale vervoerde gewicht, is deze in termen van waarde een stuk belangrijker (KiM 2015c).
2.1.4 De kosten en het nut van verplaatsingen voor de gebruiker
Mobiliteit uit zich in verplaatsingen van mensen en goederen. Al die verplaatsingen kosten
tijd, geld en moeite; de keuze voor een verplaatsing vraagt om een afweging tussen de
voordelen van de verplaatsing en de kosten ervan. Zo maakt een producent van goederen
een afweging tussen het alleen lokaal verhandelen van goederen of deze ook over grotere
afstanden te vervoeren. Daarbij spelen marktomstandigheden in verschillende geografische
markten een rol, alsmede de (schaal)voordelen van het concentreren van productie
en de kosten van verplaatsingen. Ook individuen wegen de voordelen en kosten van een
reis tegen elkaar af; iemand onderneemt een reis als de voordelen (bijvoorbeeld het nut
dat iemand ontleent aan het bezoeken van een familielid) opwegen tegen de nadelen
(reistijd en reiskosten).
Een verbetering van de mobiliteit betekent dat de nadelen van het zich verplaatsen afnemen,
omdat de reistijd of -kosten verminderen; daarbij gaat het niet alleen om geld, maar
bijvoorbeeld ook om de kans op schade door ongelukken). Een verbetering kan ook betekenen
dat de voordelen van het maken van een reis toenemen, bijvoorbeeld doordat een
betere baan binnen bereik komt. De verbetering leidt tot welvaartswinst voor degenen die
zich al voor de verbetering verplaatsten. Voor degenen die eerder de baten van een reis
niet vonden opwegen tegen de kosten, kan de verbetering van de mobiliteit betekenen dat
zij besluiten de reis nu wél te maken. Ook in dit geval is er sprake van welvaartswinst.
39
Omdat een verbetering van de mobiliteit de barrièrewerking van afstand vermindert, worden
de mogelijkheden voor concurrentie en samenwerking tussen bedrijven groter,
kunnen arbeidsmarkten beter functioneren en neemt de mogelijkheid om voorzieningen
te benutten toe. Mobiliteitsverbetering vergroot ook de mogelijkheden van mensen en
bedrijven in hun locatiekeuzes. Een verbetering van de mobiliteit leidt dus tot een verbetering
van de bereikbaarheid, en vergroot via een betere benutting van de
agglomeratievoordelen uiteindelijk ook de economische groeipotentie en welvaart.
2.1.5 Externe effecten van mobiliteit
Verplaatsingen van mensen en goederen zijn op individuele beslissingen gebaseerd, maar
hebben altijd bijwerkingen die door anderen dan de individuele beslisser worden ervaren.
Door iemand die een reis onderneemt, wordt het bijvoorbeeld drukker op de weg of in
de trein, wat leidt tot extra reistijd (files), ongelukken of ongemak voor anderen (staan in
de trein). Daarnaast gaat reizen meestal gepaard met milieuvervuiling (uitstoot van CO 2 ,
stikstofoxiden, zwaveldioxide en fijnstof, en geluidsoverlast) en verkeersslachtoffers. De
nadelen die andere reizigers of de omgeving ondervinden, worden niet meegenomen bij
de individuele beslissing om een reis te maken. Reizen heeft dus zo, naast positieve externe
effecten, ook externe effecten die de welvaart van anderen negatief beïnvloeden.
2 Het belang van mobiliteitsbeleid: analysekader