Kansrijk


2.2.5 Waardering van externe effecten op de leefbaarheid
Eerder in dit hoofdstuk stonden we stil bij de zogenoemde externe effecten van mobiliteit.
Het gaat daarbij vooral om de uitstoot van CO 2 , stikstofoxiden en fijnstof, de verkeersveiligheid
en de effecten op het landschap en de natuur. De mate waarin maatregelen deze
vormen van schade of hinder beperken, draagt bij aan de maatschappelijke welvaart. Als
een maatregel bijvoorbeeld de uitstoot van fijnstof beperkt, leidt dat tot welvaartswinst.
De waarde wordt bepaald door het effect op de uitgestoten hoeveelheid fijnstof, en die
hoeveelheid vervolgens te waarderen met een bedrag in euro’s per ton fijnstof. Een maatregel
kan uiteraard ook negatieve externe effecten met zich brengen; die worden op eenzelfde
wijze meegenomen.
Bij directe schadewaardering worden de schaduwprijzen gebaseerd op de kosten van de te
verwachten effecten van de luchtvervuilende emissies. Vanuit economisch oogpunt verdienen
die schaduwprijzen de voorkeur die zijn gebaseerd op de daadwerkelijk schadelijke
effecten van luchtvervuilende emissies. De waardering van fijnstof is gebaseerd op de
gezondheidsschade die daaraan is gerelateerd. Die gezondheidsschade is in geld uitgedrukt
op basis van een waardering vanuit de wetenschappelijke literatuur. Ook de
waardering van stikstofoxiden is gebaseerd op de schade die de uitstoot ervan met
zich brengt.
De waardering voor CO 2 is meestal gebaseerd op de kosten van alternatieve maatregelen
om eenzelfde winst voor het milieu te bewerkstelligen, dat wil zeggen eenzelfde hoeveelheid
emissies te besparen. Die schaduwprijzen hangen af van de hoeveelheid te besparen
emissies. Immers, met stringentere doelstellingen komen steeds duurdere opties in
beeld. De schaduwprijzen stijgen daarmee waarschijnlijk in de toekomst. MKBA’s houden
hier rekening mee en als er grote onzekerheden zijn, kan hiermee in gevoeligheidsanalyses
worden gevarieerd.
47
Effecten op de verkeersveiligheid worden gewaardeerd op basis van de zogeheten Value of a
Statistical Life (VOSL). De VOSL volgt uit onderzoek naar de betalingsbereidheid onder
Nederlanders voor een statistisch mensenleven; die toevoeging ‘statistisch’ is belangrijk,
het gaat met nadruk níet om de waarde van een mensenleven. Op het terrein van verkeersveiligheid
is het gebruikelijk om voor de VOSL een waarde van 2,8 miljoen euro te
hanteren. Met de kosten van verkeersgewonden wordt afzonderlijk rekening gehouden.
Jaarlijks zijn er circa 600 doden en bijna 20.000 ernstige verkeersslachtoffers te betreuren.
De overheid voert actief beleid om de verkeersveiligheid te verhogen: het aantal verkeersdoden
is in de tijd substantieel gedaald. Dat beleid kost geld. De kosten van dit beleid
worden afgewogen tegen andere bestedingsrichtingen.
De effecten op het landschap en de natuur worden meestal niet in geld uitgedrukt. Dat wil
niet zeggen dat deze effecten daarmee minder belangrijk zijn. Er wordt zoveel mogelijk
informatie gegeven over deze effecten in de MKBA, en deze worden apart gepresenteerd
naast het monetaire saldo (zie voor een uitgebreider toelichting paragraaf 3.2.2).
2 Het belang van mobiliteitsbeleid: analysekader