Kansrijk


2.1 Maatschappelijke welvaart geoperationaliseerd
Overheidsingrijpen is vanuit welvaartseconomisch oogpunt gerechtvaardigd als een
maatregel aan de voorwaarden voor legitimiteit, effectiviteit en efficiency voldoet.
Legitimiteit
Er bestaat legitimiteit van overheidsingrijpen als de uitvoering van een maatregel
positieve niet-markteffecten kan hebben. Dit kunnen externe effecten zijn, zoals
effecten op natuur en milieu, het tegengaan van congestie, gezondheidswinsten en
veiligheidsverbeteringen. Het kan ook gaan om zogenoemde publieke goederen,
zoals infrastructuur, straatverlichting en natuur.
Effectiviteit
Een maatregel is effectief als de effecten die met de maatregel worden beoogd naar
verwachting ook optreden in de praktijk.
Efficiency
Een maatregel is efficiënt als het saldo van de maatschappelijke baten en kosten die
de uitvoering van de maatregel genereert, positief is (het project verhoogt dan de
maatschappelijke welvaart).
45
MKBA’s kunnen inzicht geven in de beantwoording van de efficiencyvraag. In veel
gevallen is geen MKBA beschikbaar. Toch is het vaak wel mogelijk om uitspraken
te doen over de efficiency van een maatregel. Zaken die daarbij onder andere
een rol spelen, zijn aandacht voor selectiviteit, flexibiliteit om aan te passen aan
veranderde omstandigheden, alternatieve instrumenten om hetzelfde doel te
bereiken en risico’s.
Legitimiteit en effectiviteit zijn noodzakelijke voorwaarden voor een gunstig
oordeel over de efficiency.
Als uit analyses in Kansrijk Mobiliteitsbeleid vanuit subsidiariteitsoogpunt blijkt dat voor de
inzet van een instrument een Europees schaalniveau of juist een lager schaalniveau (provincies
en gemeenten) meer geëigend is, wordt dat aangegeven. Er zal dan echter géén
uitgebreide analyse volgen van dergelijke governance-vraagstukken. Verder zullen dwarsverbanden
van maatregelen met beleid op Europees of een lager schaalniveau worden
genoemd voor zover relevant bij de analyse van de effecten van een maatregel.
Maatregelen die uit het oogpunt van subsidiariteit thuishoren op een lager schaalniveau,
zoals parkeerbeleid, maken geen onderdeel uit van de studie. Het beleid rond milieuzones
vormt een grensgeval: dit is in principe gemeentelijk beleid waar mogelijk voor het Rijk
een coördinerende rol is weggelegd. Daarnaast vormen milieuzones mogelijk een alternatief
voor rijksbeleid om de normen voor bijvoorbeeld fijnstof te halen.
2 Het belang van mobiliteitsbeleid: analysekader