Gay&Night-ZiZo April 2014

THE HANDIGAYPABLES nr. 04
HET
ROLMODEL
TEKST: Martijn Kamphorst / BEELD: Johan van Walsem
REGISTERACCOUNTANT JAKKO
GELUK (48) IS EEN BEKENDE
NAAM IN DE UTRECHTSE
GAYSCENE. HIJ IS INMIDDELS
ONGEVEER TWINTIG JAAR LID
VAN COC MIDDEN-NEDERLAND
EN SINDS EIND 2011 IS HIJ ZELFS
PENNINGMEESTER. VIJFTIEN
JAAR TERUG NAM ZIJN LEVEN
EEN DRASTISCHE WENDING.
DOOR EEN HERSENINFARCT
MET VERLAMDE LINKERARM
EN LINKERBEEN TOT GEVOLG
BELANDDE HIJ VAN DE EEN
OP DE ANDERE DAG IN EEN
ROLSTOEL EN KREEG HIJ TE
MAKEN MET SPRAAKAPRAXIE.
DE ‘DREMPEL’ OM DE GAYSCENE
IN TE GAAN WERD LETTERLIJK
EN FIGUURLIJK AANZIENLIJK
VERHOOGD. 15 JAAR NA HET
ONGEVAL ZET JAKKO ZICH IN
OM KEIHARD AF TE REKENEN
MET EEN AANTAL STERK
AANWEZIGE AANNAMES OVER
ROLSTOELGEBRUIKERS: ‘IK
WIL HEEL GRAAG VAN HET
VOOROORDEEL AF DAT MENSEN
IN EEN ROLSTOEL GEEN SEKS
HEBBEN! NIET ELKE ROLSTOELER
IS IMPOTENT.’
Tot de zomer van 1999 was Jakko kerngezond, maar
in één klap veranderde zijn hele leven. ‘Ik heb na het
infarct een tijd in coma gelegen en een jaar moeten
revalideren. Twee à drie jaar na het incident heb ik
langzaamaan m’n werk weer opgepakt. Eerst een paar
uur per dag, totdat ik weer parttime aan de slag kon.
Ik werk nog altijd parttime, bij de Rijksoverheid. Ik heb
gelukkig een goede werkgever, de werkplek is volledig
op mij aangepast en met de collega’s gaat het ook
goed. Voorheen zat ik altijd in de buitendienst en nu
heb ik een interne functie gekregen. Ik mag zelfs m’n
eigen werktijden bepalen, ook handig!’
Het gesprek met Jakko verloopt aan het begin vrij
stroef, totdat ik hem vraag of er een medische reden
is dat ik hem af en toe nogal moeilijk kan verstaan.
‘Dat heet spraakdyspraxie’, vertelt hij me. ‘Hier gaat
het goed,’ hij wijst naar z’n hoofd, ‘maar het komt
er niet goed uit’. Jakko vertraagt zijn woorden iets:
‘Ik - kan -wel - heel - dui-de-lijk pra-ten, maar dat kost
me heel veel inspanning. Ik heb na het infarct een tijd
helemaal niet kunnen praten. Ik heb een aantal jaren
training gehad van een logopedist, maar beter dan dit
gaat het niet worden. In een kroeg
is dat natuurlijk af en toe best lastig.
Ik waardeer het vooral als mensen
eerlijk zijn en duidelijk, daar kan ik
tenminste wat mee.’
‘ENKELE VRIENDEN
KOSTTE HET TE VEEL
MOEITE OM ME TE
VERSTAAN’
Toen Jakko langzaamaan weer een
beetje de scene inging, kreeg hij wel
de nodige afwijzing te verduren.
‘Ik heb altijd veel vrienden gehad
in de scene, ook voor mijn infarct,
maar enkele van hen kostte het te
veel moeite om me te verstaan en
die haakten dan op een gegeven
moment af. Het is ook niet makkelijk,
dat weet ik wel, maar je leert mensen
dan wel kennen. Echte vrienden
blijven natuurlijk wel en ik heb sinds
het infarct een hoop nieuwe mensen
leren kennen.’
‘Ik wil vooral het vooroordeel
wegnemen dat mensen in een rolstoel
niet goed bij hun hoofd zijn. Soms
denken mensen dat ik geestelijk niet
in orde ben. Dat komt ook doordat ik
moeite heb met spreken natuurlijk.
Gelukkig, wanneer mensen me beter
leren kennen, krijgen ze wel respect
voor me. Zij leren me ook inclusief
aandoeningen kennen. Dat maakt wel
een hoop verschil.’
‘MIJN VRIEND EN IK
HEBBEN AL ACHT JAAR
EEN OPEN RELATIE’
Wanneer ik Jakko vraag of hij nog
met andere vooroordelen te maken
krijgt, antwoordt hij heel resoluut:
‘Dat ik geen seksleven heb’. En een
seksleven heeft hij wel degelijk. Op
Jakko’s Facebookprofiel staat namelijk
duidelijk vermeld dat hij een open
relatie heeft. ‘Het is af en toe wat
improviseren; ik kan bijvoorbeeld niet
zelf het bed inkomen, maar het levert
zo nu en dan ook grappige situaties
op. Mijn vriend ken ik nu acht jaar en
hij is ook ziek. Hij heeft kanker. Hij
wordt nog wel behandeld, maar is erg
beperkt in zijn energie. Hij ligt vaak
moe op bed.’
Mijn vraag of ze samenwonen,
beantwoordt hij net zo resoluut als de
vorige: ‘Gelukkig niet nee, we hebben
een latrelatie. Ik woon nu zo’n 25 jaar
zelfstandig en aan samenwonen moet
ik echt niet meer denken. Daar ben ik
denk ik te eigenzinnig voor. Hij woont
aan de andere kant van de stad, kan
niet verder, en gemiddeld zie ik hem
één keer per week. We hebben vanaf
het begin af aan een open relatie. Ik
heb hem in de kroeg leren kennen
tijdens een avondje drinken. In de
Wolkenkrabber [nu café Kalff – red.].’
‘Het was best lastig om na het infarct
het daten en flirten weer op te
pakken. Je moet jezelf zijn en goed
in je vel zitten en het verliep af en
toe redelijk moeizaam. Ik denk dat
het wel drie jaar duurde voordat ik
weer wat lekkerder in m’n vel zat.
Toen ging ik ook weer een beetje
uit. Meestal loopt het wel los hoor,
maar ik moet veel doorvragen en
gesprekken voeren om mensen beter
te leren kennen. Ik stel me daar ook
heel proactief in op. Daarbij, als
mensen er geen zin in hebben, prima.
Maar dan steek ik er ook geen moeite
meer in.’
‘IK WIL NIET ZIELIG
GEVONDEN WORDEN’
‘Ik word weleens betutteld, maar
daar moet ik niets van hebben.
Wegwezen. Het gebeurt vaak bij
onbekende mensen. Op onbekende
plekken. In m’n eigen supermarkt
kennen mensen me inmiddels wel. Ik
wil niet zielig gevonden worden. Het
is niet mijn keus geweest, het is me
overkomen en ik maak er het beste
van. Ik probeer ook uit te dragen
dat je positief in het leven moet
staan. Ik vraag me weleens af hoe
het is wanneer je met een handicap
geboren bent en je opgroeit in een
speciale instelling. Dat lijkt me lastig
hoor, hoe ga je dan ontdekken of je
op hetzelfde geslacht valt of hoe ga je
überhaupt je seksualiteit ontdekken?
Je komt nauwelijks in aanraking met
de buitenwereld en het personeel is
er ook niet altijd even behulpzaam in.’
‘Ik heb een tijdje in een verpleeghuis
gezeten voordat mijn aangepaste
woning vrijkwam, een maand of acht.
Daar heb ik gelijk gezegd: ik ben
23