You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
Foto’s: www.gezinsbode.nl, www.rtvnoord.nl,<br />
gemeente Groningen<br />
Restanten Helperlinie<br />
aan Kempkensberg<br />
blootgelegd<br />
In de bouwput van de nieuw te bouwen<br />
parkeergarage aan de Kempkensberg zijn<br />
grote brokken 17e eeuws metselwerk<br />
aangetroffen. De resten maken deel uit van<br />
een groot verdedigingswerk, de Helperlinie.<br />
Het verdedigingswerk bestond uit grachten,<br />
natte en droge sloten en gemetselde<br />
muren. Een deel van zal weer onder het<br />
maaiveld verdwijnen, een paar stukken<br />
gaan in depot. De Helperlinie, die dwars<br />
over de Hondsrug loopt, dateert uit de 17e<br />
eeuw. Het werd aangelegd na de confrontatie<br />
van de stad met de bisschop van<br />
Münster, beter bekend als Bommen Berend<br />
(28 augustus!). Dit beleg heeft Groningen<br />
doorstaan, maar men maakte zich zorgen<br />
om verdedigbaarheid van de stad en nam<br />
daarom vergaande maatregelen.<br />
Vijand<br />
Eerst werd de Kemkensberg afgegraven, een<br />
in de ogen van de stad een ‘gevaarlijke’<br />
hoogte op de Hondsrug waar de vijand zijn<br />
voordeel mee zou kunnen doen. In 1698<br />
werd vervolgens begonnen met de aanleg<br />
De stadsarcheoloog bij de restanten van de<br />
verdedigingsmuur.<br />
van het nieuwe verdedigingswerk om de<br />
stad een betere bescherming te bieden.<br />
De Helperlinie werd ontworpen door Menno<br />
van Coehoorn, toentertijd de ingenieurgeneraal<br />
van de fortificatiewerken der<br />
Nederlanden. Met de Helperlinie introduceerde<br />
hij ook een nieuw soort vestingstelsel:<br />
het Nieuw Nederlands Stelsel, met<br />
brede natte grachten, en met een ‘lage of<br />
natte horizont’ voorzien van rechthoekige<br />
redoutes en puntige, uitstekende lunetten.<br />
Bourtange<br />
Om een beeld te krijgen hoe een dergelijke<br />
vesting eruit moet hebben gezien is een<br />
vergelijking met het vestigstadje Bourtange<br />
wel aardig. Maar in tegenstelling tot<br />
Bourtange, waar de vesting nog mooi<br />
zichtbaar is, verliest de Helperlinie in 1874<br />
haar functie en worden de gronden door<br />
het rijk grotendeels verkocht. Op de plaats<br />
van de linie komen begraafplaatsen, een<br />
militaire kazerne, een gevangenis (met later<br />
ook de Van Mesdag-kliniek) en een uitbreiding<br />
van het Sterrebos. Ter hoogte van<br />
het AOC Terra-college aan de Hereweg is<br />
éen keer eerder een stuk van de Helperlinie<br />
gedocumenteerd, maar de verwachting was<br />
dat ten westen van de Hereweg tot en met<br />
de spoorlijn niets meer van het ontwerp van<br />
van Van Coehoorn was overgebleven.<br />
10
Change language