ACADEMY magazine 2017-2018
02.02.2018 • Views
Share Embed Flag

ACADEMY magazine 2017-2018

ePAPER READ
SpeakersAcademy

Create successful ePaper yourself

Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.

START NOW

<strong>ACADEMY</strong>®<br />

MAGAZINE<br />

<strong>2018</strong><br />

MEER DAN 75<br />

INTERVIEWS,<br />

COLUMNS EN<br />

ARTIKELEN<br />

DR. ANDRÉ<br />

KUIPERS<br />

Astronaut en Ambassadeur van de Aarde<br />

© ANDREAS TERLAAK

UNIEKE SAMENWERKING SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® EN GRAND HOTEL HUIS TER DUIN<br />

INFORMEER NAAR DE<br />

TURN-KEY<br />

CONGRESPAKKETTEN<br />

VOOR 150 TOT 1.000 PERSONEN<br />

Check FokkerTerminal.nl<br />

___<br />

vlnr: Grand Ambassador Generaal-Majoor b.d. drs. Pieter Cobelens, Managing Director Grand Hotel Huis ter Duin Stephan Stokkermans,<br />

Adjunct-Directeur Speakers Academy® Nina Kesar en CEO Speakers Academy® International Albert de Booij.<br />

Eindelijk is het zover!<br />

Grand Hotel Huis ter Duin in<br />

Noordwijk en Speakers Academy®<br />

hebben de handen<br />

ineengeslagen. De Business<br />

& Knowledge Club Grand Speakers is een<br />

feit. Vier keer per jaar krijgen klanten van<br />

Europa’s grootste sprekersinstituut een uitnodiging<br />

om in de luxueuze ambiance van<br />

dit gerenommeerde vijfsterrenhotel aan het<br />

Noordzeestrand een lezing bij te wonen van<br />

een topspreker. Daarnaast is er steeds volop<br />

gelegenheid van gedachten te wisselen met<br />

deze en andere sprekers, de medewerkers<br />

van Speakers Academy® te ontmoeten, uitgebreid<br />

te netwerken onder het genot van<br />

een hapje en een drankje en verbinding te<br />

maken met collegae, bestuurders, managers<br />

en CEO's.<br />

“We willen mensen verleiden tot bijzondere<br />

ontmoetingen”, zegt Grand Speakersambassadeur<br />

Pieter Cobelens. Albert de<br />

Booij, oprichter van Speakers Academy® die<br />

met Stephan Stokkermans, managing director<br />

van Grand Hotel Huis ter Duin, de samenwerkingsovereenkomst<br />

heeft getekend, legt<br />

uit: “Wij hebben duizenden verschillende<br />

klanten. Sommigen boeken een enkele spreker,<br />

maar anderen doen dat – soms al jarenlang<br />

– meerdere keren per jaar. We kennen<br />

onze klanten veelal niet persoonlijk, meestal<br />

gaat het om vluchtige contacten. Dit is een<br />

unieke kans voor hen én ons, daarin verandering<br />

te brengen. Grand Hotel Huis ter<br />

BUSINESS & KNOWLEDGE CLUB<br />

GRAND SPEAKERS<br />

GRAND HOTEL HUIS TER DUIN & SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong> ®<br />

EEN MULTIFUNCTIONELE<br />

Business & Knowledge Club Grand CONGRESLOCATIE Speakers IN DEN HAAG<br />

verleidt tot bijzondere ontmoetingen<br />

Duin is wat ons betreft een AAA-locatie en<br />

de ideale plek om dat te doen. Het hotel heeft<br />

prachtige zalen en staat bekend om zijn uitstekende<br />

catering.”<br />

BIJEENKOMSTEN IN <strong>2018</strong><br />

De bijeenkomsten van Business &<br />

Knowledge Club Grand Speakers, waarvan<br />

sommige een thematische invulling krijgen,<br />

zijn altijd op dinsdag. In <strong>2018</strong> op 13 maart,<br />

12 juni, 11 september en 11 december.<br />

Het programma begint om 16.00 uur, met<br />

een ontvangst, waarbij hapjes en drankjes<br />

worden geserveerd. Rond 17.30 uur is er een<br />

lezing van ongeveer 20 minuten door een<br />

keynote spreker van Speakers Academy® en<br />

tijd voor pitches. “Onze sprekers behandelen<br />

boeiende thema’s die in de belangstelling<br />

staan. Het zijn de grote verhalen die bijblijven<br />

en dat zal tijdens deze bijeenkomsten zeker<br />

het geval zijn.”<br />

• 18 subruimtes rondom de congresvloer<br />

• Daglicht in alle ruimtes<br />

• Industriële en frisse uitstraling<br />

• Zeer goede bereikbaarheid<br />

• 380 parkeerplaatsen<br />

Genodigden kunnen parkeren bij het<br />

hotel aan de Koningin Astrid Boulevard 5<br />

in Noordwijk (er is voldoende parkeergelegenheid)<br />

en kunnen profiteren van speciale<br />

overnachtingstarieven in een van de<br />

230 luxueuze kamers of 20 sfeervolle suites.<br />

Carmen Dekkers van Grand Hotel Huis<br />

ter Duin verzorgt het management van de<br />

Business & Knowledge Club. “Nieuws over<br />

de bijeenkomst wordt geregeld gedeeld<br />

via sociale media als Facebook, Twitter en<br />

Instagram”, zegt Nina Kesar die namens<br />

Speakers Academy® betrokken is bij de totstandkoming<br />

van Grand Speakers.<br />

© HUIS TER DUIN<br />

___<br />

Regionaal Salesmanager Grand Hotel<br />

Huis ter Duin Carmen Dekkers verzorgt<br />

het management van de Business &<br />

Knowledge Club Grand Speakers<br />

Aanmelden via info@grandspeakers.nl<br />

2<br />

Tekst: Jacques Geluk | Fotografi e: Enith van Tongeren<br />

Fokker Terminal - Binckhorstlaan 249 - Den Haag<br />

SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2018</strong> Informatie en boekingen: 070 262 90 66<br />

SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2018</strong> 3<br />

FOKKERTERMINAL.NL

Wie slechts door<br />

één bril kijkt, wordt<br />

vroeg of laat bijziend.<br />

U weet wat er internationaal speelt dankzij de buitenland katernen in<br />

de landelijke pers. Maar dat is niet per se wat er volgens de buitenlandse<br />

kranten en tijdschriften speelt. 360 Magazine verrast en verrijkt uw wereldbeeld<br />

met de beste en interessantste artikelen uit alle continenten. Vanuit<br />

hun perspectief, door hun ogen. Vertaald in vlekkeloos Nederlands.<br />

Nu<br />

3 maanden<br />

voor maar<br />

€18,-<br />

Word nu aspirant-lid van 360 Magazine en ontvang:<br />

☑ 3 maanden 360 Magazine in uw brievenbus,<br />

winkelwaarde € 35,85 per maand € 6<br />

☑ Onbeperkt toegang tot alle artikelen op onze site,<br />

met extra beeld- en videomateriaal<br />

inclusief<br />

☑ Onbeperkt lezen op desktop, laptop, tablet of smartphone inclusief<br />

☑ Gratis extra 360-artikelen lezen op Blendle inclusief<br />

☑ Gratis toegang tot de 360 Podcasts inclusief<br />

☑ 10% korting op internationale fictie en non-fictie bij<br />

Athenaeum Boekhandel<br />

inclusief<br />

Totaal per maand € 6<br />

Ga naar www.360<strong>magazine</strong>.nl/3mnd<br />

4<br />

SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2018</strong> SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2018</strong> 5

INHOUDSOPGAVE<br />

INHOUDSOPGAVE<br />

Business & Knowledge Club ‘Grand Speakers’______________ 2<br />

Inhoudsopgave_______________________________________ 6<br />

Voorwoord__________________________________________ 9<br />

Knowledge Tours____________________________________ 11<br />

Speakers Academy® International_______________________ 12<br />

De Top-20 sprekers___________________________________ 14<br />

De Kracht van Speakers Academy®______________________ 15<br />

World of Consciousness®______________________________ 16<br />

INTERVIEWS EN ARTIKELEN<br />

Rolf Winters en Renata Heinen (Down to Earth)___________ 18<br />

Gezin reist door de wereld op zoek naar de hoeders der aarde<br />

drs. Pieter de Rijk____________________________________ 24<br />

Fake is niet van echt te onderscheiden<br />

Aaltje van Zweden-van Buuren_________________________ 28<br />

Benjamin heeft ons geleerd het leven te accepteren zoals het is<br />

Mo Gawdat_________________________________________ 34<br />

De logica van geluk is jezelf de baas zijn<br />

Stephen B.Young____________________________________ 38<br />

Kapitalisme met een verlichte geest<br />

Annemarie van Gaal_________________________________ 42<br />

Grappig dat beleggers liever naar mij luisteren<br />

prof. dr. Sylvester Eijffinger____________________________ 46<br />

Arbeidsmarkt voor professionals halveert<br />

dr. André Kuipers____________________________________ 50<br />

Volgende halte: Mars. Astronauten van ruimteschip aarde<br />

maken spectaculaire reis in de toekomst<br />

prof. dr. Pierre Capel_________________________________ 56<br />

De ratio wikt, het emotionele DNA beschikt<br />

dr. Matthias Rath en dr. Aleksandra Niedzwiecki__________ 60<br />

Binnen afzienbare tijd richt 50% van de zorgsector zich op preventie<br />

dr. Benny Peiser_____________________________________ 68<br />

Klimaatverandering? Wat is het probleem?<br />

Richard van Hooijdonk_______________________________ 76<br />

In de wereld van morgen is alles anders<br />

Niels van Roij_______________________________________ 82<br />

Design is de enige zienswijze met duurzaam toekomstperspectief<br />

dr. Carl Rohde______________________________________ 86<br />

Het Westen begrijpt het Chinese businessmodel niet... en<br />

moet bloeden<br />

Tim, Florentine en Nikki Ouborg_______________________ 90<br />

Ondernemen is entertainen<br />

prof. dr .Vanessa Evers________________________________ 96<br />

Robots nemen de macht nog lang niet over<br />

prof. dr. ir. Guus Berkhout____________________________ 100<br />

Klimaatverandering, het grote plaatje met het echte verhaal<br />

Pedro De Bruyckere PhD_____________________________ 110<br />

Amateurschap brengt het onderwijs veel goeds<br />

Ilja Gort__________________________________________ 114<br />

Mijn ideeën over de wijnwereld bleken niet waar te zijn<br />

Rick Creemers_____________________________________ 120<br />

Wereldfietser leert andere kant van zichzelf kennen<br />

drs. Rita Verdonk___________________________________ 124<br />

Uitleggen waarom iets gebeurt is zó belangrijk<br />

Zuster Chân Không (Sister True Emptiness)_____________ 128<br />

Het ware geluk is van ons allemaal<br />

© PETRINA<br />

66<br />

Hélène<br />

Oosterhuis<br />

Susanne Baars_____________________________________ 134<br />

Niemand kent zijn eigen DNA<br />

Sander de Kramer__________________________________ 138<br />

Idealen zijn belangrijker dan mijn privéleven<br />

Martijn Aslander___________________________________ 148<br />

Leiderschap is doen wat juist is, ongeacht de consequenties<br />

Anne Walraven_____________________________________ 152<br />

Dwars door de chaosfase<br />

Lucien Engelen_____________________________________ 156<br />

De wereld slaat niet op ‘pauze’ terwijl wij over de<br />

verandering debatteren<br />

dr.Alayne Oriol Cotterill_____________________________ 160<br />

Er is nog hoop voor de koning der dieren<br />

Kees Hoogendijk___________________________________ 164<br />

Herstel het bos en haal in één keer alle duurzame ontwikkelingsdoelen<br />

Judith Osborn______________________________________ 168<br />

Elk verdienmodel begint met leuk<br />

prof. dr. ir. Ionica Smeets_____________________________ 172<br />

Goed communiceren is nog niet zo makkelijk<br />

Thupten Jinpa PhD__________________________________ 176<br />

De stem van compassie<br />

Angaangaq Angakkorsuaq___________________________ 186<br />

De weg van de geest naar het hart moet ontdooien<br />

Dennis en Myron Gebbink____________________________ 196<br />

Geen zielig gedoe, maar sporten zoals ik het zelf beleef<br />

prof. dr. ir. Paul Verbeek_____________________________ 200<br />

Hangen in de teugels van de technologie<br />

Stef van Dongen____________________________________ 204<br />

Onderneming en vermogen inzetten als Force for Good<br />

Monique Collignon_________________________________ 208<br />

Creativiteit maakt duurzame kleding bijzonder<br />

René Warmerdam__________________________________ 224<br />

Mensen begrijpen nu dat spreken een vak is<br />

prof. dr. Jan Latten__________________________________ 228<br />

Individualisering en hunkering naar contact komen samen<br />

Eva de Valk________________________________________ 232<br />

De wereldwijde impact van Silicon Valley<br />

Derck Mekkering___________________________________ 238<br />

Speciale broekzak beschermt tegen straling<br />

Fabels en feiten_____________________________________ 244<br />

Aan welke kant zit het gezond verstand?<br />

Marjolein Jonker___________________________________ 248<br />

Klein huis, grote vrijheid<br />

Whole Food Plant Based Lifestyle______________________ 252<br />

Christianne van Wijk________________________________ 256<br />

Bewustzijnsverruiming in de volgende dimensie<br />

18<br />

© SUITABLE IMAGES<br />

prof. dr.<br />

Jan-Peter<br />

Balkenende<br />

COLUMNS<br />

ir. Thomas Rau en Sabine Oberhuber____________________ 27<br />

Madaster: het kadaster voor het materiaal<br />

Adjiedj Bakas_______________________________________ 33<br />

Hoe bereid je je voor op nieuwe kansen<br />

prof. dr. Rob de Wijk_________________________________ 45<br />

Geopolitiek treft ook de burger<br />

Katinka Simonse (Tinkebell)___________________________ 55<br />

Storytelling<br />

jhr. dr. Walther Ploos van Amstel _______________________ 59<br />

Meer productivteit in transport? Dat kan alleen samen<br />

Hélène Oosterhuis___________________________________ 66<br />

Mens erger je niet!<br />

drs. Patrick van Veen_________________________________ 71<br />

I Think<br />

Charles Groenhuijsen________________________________ 72<br />

Perspectief voor een nog betere wereld! Wie durft?<br />

Pierre Wind________________________________________ 74<br />

Yes, groentekoffie<br />

drs. Guy van Liemt RM & Gert Koot_____________________ 75<br />

Stap voor stap succes boeken in marketingcommunicatie<br />

Frénk van der Linden_________________________________ 80<br />

Van Johan Cruijff tot Neelie Kroes: een kijkje in de keuken<br />

van de journalistiek<br />

Willem Reimers_____________________________________ 89<br />

Leeftijd is slechts een getal<br />

dr. Mathijs Bouman__________________________________ 95<br />

Ondernemers: Investeer!<br />

prof. dr. ir. Mathieu Weggeman________________________ 108<br />

Regeldruk<br />

Marc Sluszny______________________________________ 119<br />

Gedreven<br />

Gyuri Vergouw_____________________________________ 127<br />

Positieve managementverhalen: wat werkt wél?<br />

Joris Luyendijk_____________________________________ 143<br />

Radicale onzekerheid<br />

Peter Ros__________________________________________ 144<br />

Meer ruimte, minder afstand<br />

Aldith Hunkar_____________________________________ 146<br />

10 jaar!<br />

prof. dr. Bas Haring_________________________________ 147<br />

Communicatie<br />

Johan Doesburg____________________________________ 159<br />

Ga vooral niet stemmen<br />

Marc Lammers_____________________________________ 182<br />

Samenwerking is de sleutel tot de overwinning<br />

Nuon Solarteam____________________________________ 184<br />

De geheimen van Nuna9<br />

© NICO KROON<br />

dr. André<br />

Kuipers<br />

© TRACY MARTIN<br />

Aaltje<br />

van Zwedenvan<br />

Buuren<br />

© STUDIO OOSTRUM<br />

Richard van<br />

Hooijdonk<br />

Mischa Rick van Geelen _____________________________ 192<br />

Hoe het internet veiliger wordt door 'responsible disclosure'<br />

Ahmed Aarad______________________________________ 193<br />

Privacy is beter geregeld, maar we zijn er nog lang niet<br />

drs. Marco Buschman_______________________________ 194<br />

Verbindend vermogen kun je ontwikkelen!<br />

Willem Pekelder____________________________________ 195<br />

Wat er werkelijk speelt achter de schermen van de media<br />

drs. Daniel Zavrel___________________________________ 206<br />

Rennen, vliegen, vallen, opstaan en weer dóórgaan<br />

Theo Jansen_______________________________________ 211<br />

Geraamtes die kunnen lopen<br />

Ludo Daems_______________________________________ 212<br />

Respect, Aandacht, Passie en Plezier<br />

Bas Lansdorp MSc__________________________________ 214<br />

Passie: creëer je droombaan<br />

Denise Dechamps___________________________________ 215<br />

Spreken is zilver, lichaamstaal is goud<br />

Eric Mijnster_______________________________________ 216<br />

Vertrouwen op nieuwsgierigheid brengt ons het geluksgevoel<br />

Ariane van Mancius_________________________________ 218<br />

Hoe eten millennials?<br />

Marius Smit _______________________________________ 222<br />

Stop talking<br />

prof. dr. Paul Louis Iske______________________________ 223<br />

Slim en leuk buffelen<br />

drs. Oscar David____________________________________ 227<br />

Deze tijd vraagt om leiderschap 3.0<br />

Carola Rodrigues___________________________________ 231<br />

De ene kaars steekt de andere aan<br />

prof. dr. Jeff Gaspersz________________________________ 236<br />

Een positieve kansgerichte mindset<br />

drs. Rolf Schrama___________________________________ 237<br />

Groots<br />

Jan Jacobs_________________________________________ 242<br />

Aarde weigert halsstarrig gevaarlijk op te warmen<br />

Siemen Cox________________________________________ 243<br />

RotterZwam<br />

Juglen Zwaan______________________________________ 247<br />

Voedingspatroon Europeanen moet anders<br />

Carin Frijters______________________________________ 289<br />

Koopknop<br />

Een selectie van de Speakers Academy®<br />

Faculty Members ingedeeld per categorie________________ 259<br />

Inspirerende boeken________________________________ 286<br />

50 28 76 147 186 42<br />

© HEIDI DE GIER<br />

prof. dr. Bas<br />

Haring<br />

© SVEN NIEDER<br />

Angaangaq<br />

Angakkorsuaq<br />

© CARLI HERMES<br />

Annemarie<br />

van Gaal<br />

6<br />

SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2018</strong> SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2018</strong> 7

21st Century Art<br />

The new coloured pencil series<br />

© ISTOCK | DANSIN<br />

VOORWOORD<br />

ABELTJE<br />

Ik was een jaar of zeven toen ik het<br />

boek ‘Abeltje’ kreeg van Annie M.G.<br />

Schmidt. U kent dit leuke, spannende<br />

boek ongetwijfeld allemaal. Het gaat<br />

over het jongetje dat een baantje als<br />

liftjongen krijgt bij het nieuwe warenhuis<br />

Knol. Hij krijgt op zijn hart gedrukt nooit<br />

op het bovenste knopje van de lift te drukken.<br />

Als Abeltje zich weer eens in de nesten<br />

heeft gewerkt, raakt hij in paniek en drukt<br />

hij op de verboden knop. Als een speer<br />

vliegt de lift het pand uit, op weg naar een<br />

onbekende bestemming.<br />

Waarom vertel ik u dit? Welnu, altijd komt<br />

dit boek in mijn gedachten als ik Donald<br />

Trump en Kim Jong-un in het nieuws zie.<br />

Raken ze in paniek, gaat er een op het knopje<br />

drukken? Om de wereld een onbekende<br />

bestemming te geven?<br />

Als zij zich kunnen beheersen dan denk ik<br />

dat <strong>2018</strong> een bijzonder goed jaar gaat worden<br />

voor ons allemaal. Misschien wel het<br />

beste jaar ooit. Economieën die aantrekken,<br />

werkeloosheid die daalt, koopkracht<br />

die toeneemt en wereldwijd een groeiend<br />

bewustzijn van ecologie, gezondheid, voeding<br />

en dierenwelzijn dankzij internet en<br />

de sociale media.<br />

© MARIE CECILE THIJS<br />

In deze uitgave <strong>2018</strong> van <strong>ACADEMY</strong>®<br />

Magazine treft u meer dan 75 interviews,<br />

artikelen en columns aan van de meest vooraanstaande<br />

experts en sprekers. Verschillende<br />

invalshoeken, ‘in the box’, ‘out of the<br />

box’, ‘no box’. Ik hoop dat er voor iedereen<br />

iets van zijn of haar gading bij zit.<br />

Persoonlijk heb ik genoten van de interviews<br />

met Aaltje van Zweden, Angaangaq<br />

Angakkorsuaq, Thupten Jinpa en dr. Matthias<br />

Rath, de verhelderende bijdrage van<br />

Guus Berkhout over de klimaatverandering,<br />

de reportages over de Boeddhistische<br />

leefgemeenschap in Plum Village en<br />

de mooie avonturen van de familie Winters<br />

(‘Down to Earth’).<br />

Ik wens u een bijzonder inspirerend<br />

<strong>2018</strong>, veel leesplezier en bovenal een goede<br />

gezondheid en veel liefde. En mocht u<br />

een persoonlijk verboden knopje hebben,<br />

blijf er vanaf!<br />

Albert de Booij<br />

Oprichter en CEO Speakers Academy® B.V en<br />

World of Consciousness®<br />

Colour pencils - Tibetan Child<br />

‘PEOPLE SAY<br />

WALKING ON WATER IS A MIRACLE<br />

BUT TO ME<br />

WALKING PEACEFULLY ON EARTH<br />

IS THE REAL MIRACLE’<br />

Thich Nhat Hanh<br />

8<br />

SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2018</strong> SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2018</strong> 9<br />

SOKIA.NL

ONLINE<br />

Europa's grootste<br />

online sprekersinstituut<br />

Het grootste sprekersportaal en voor iedereen toegankelijk. Per jaar wordt de website bezocht door<br />

honderdduizenden unieke bezoekers die daardoor toegang krijgen tot ‘de wereld van kennis’. De zoekmachine is<br />

eenvoudig in gebruik. U kunt zoeken op naam, alfabet, trefwoord in maar liefst 25 categorieën; een makkelijke<br />

manier om kennis te maken met de Faculty Members van Speakers Academy®. Tevens treft men op de website<br />

honderden interessante artikelen en columns, exclusieve interviews, videos en foto’s aan van onze Faculty Members.<br />

KNOWLEDGE TOURS <strong>2018</strong><br />

Raadpleeg www.ntk.nl voor een theater bij u in de buurt<br />

© SUITABLE IMAGES | JULIETTE POLAK<br />

© STUDIO OOSTRUM<br />

© NICO KROON<br />

Maarten van Rossem Richard van Hooijdonk dr. André Kuipers<br />

speakersacademy.com<br />

10 SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2018</strong> SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2018</strong> <strong>2017</strong><br />

11

Cover_Academy_Magazine_<strong>2018</strong>.indd 1 08-01-18 12:55<br />

INTERNATIONAAL<br />

Speakers Academy ® International<br />

The Global Home of Great Intellect<br />

Faculty members van Speakers Academy® hebben in het afgelopen seizoen opgetreden in onder meer:<br />

Abidjan<br />

Aken<br />

Amsterdam<br />

Ankara<br />

Antwerpen<br />

Avignon<br />

Bad Kissingen<br />

Bad Orb<br />

Barcelona<br />

Berlijn<br />

Bled<br />

Brest<br />

Brugge<br />

Brussel<br />

Casablanca<br />

Dubai<br />

Dublin<br />

Düsseldorf<br />

Edmonton, AB<br />

Essen<br />

Freiburg<br />

Genève<br />

Gent<br />

Graz<br />

Hamburg<br />

Ile de la Réunion<br />

Istanboel<br />

Keulen<br />

Kingsland, GA<br />

Kitzbühel<br />

Koblenz<br />

Kopenhagen<br />

Lago Maggiore<br />

Las Vegas, NV<br />

Le Touquet<br />

Leuven<br />

Lima<br />

Lissabon<br />

Londen<br />

Luxemburg<br />

Lyon<br />

Madrid<br />

Mallorca<br />

Marrakech<br />

Marseille<br />

Melbourne<br />

Milaan<br />

Montpellier<br />

Montreal<br />

München<br />

Nantes<br />

Nice<br />

Nordhorn<br />

Oostende<br />

Parijs<br />

Portoroz<br />

Praag<br />

Rome<br />

Rotterdam<br />

Schwerin<br />

Sint- Niklaas<br />

Stavanger<br />

Stockholm<br />

Strassbourg<br />

Strömstad<br />

Taipei<br />

Thonon-les-Bains<br />

Tours<br />

Vilnius<br />

Warschau<br />

Wenen<br />

Zürich<br />

Het afgelopen seizoen heeft Speakers<br />

Academy® honderden sprekers geboekt<br />

in Europa en ver daarbuiten. Steeds meer<br />

internationale bedrijven en organisaties<br />

weten Speakers Academy® te vinden als<br />

het gaat om kwalitatieve, inhoudelijke topsprekers<br />

en op menig Europees congres en<br />

seminar ontmoet u onze faculty members.<br />

Deze keynote speakers presenteren hun<br />

onderwerp met een diepgaande kennis<br />

en met veel enthousiasme. De jarenlange<br />

ervaring en expertise van deze mannen en<br />

vrouwen staan borg voor een zeer interessante<br />

dag of avond. Veelal wordt de mogelijkheid<br />

geboden tot interactie. Bent u<br />

geïnteresseerd in het engageren van een<br />

internationale spreker neemt u dan contact<br />

op met ons hoofdkantoor te Rotterdam.<br />

© FANNY SCHERTZER<br />

Bernard<br />

Kouchner<br />

© TASHA DE VASCONCELOS<br />

© ALEXIS DUCLOS<br />

Bernard-Henri<br />

Lévy<br />

© ROBERT ESPALIEU<br />

© SUSAN NEIMAN<br />

dr. Susan<br />

Neiman<br />

© PHILIPPE DOUSTE-BLAZY<br />

© ENITH STENHUYSEN<br />

prof. dr. Peter<br />

Sloterdijk<br />

© LUCY ALEXANDER<br />

© RÜDIGER JÜRGENSEN<br />

Anja<br />

Kohl<br />

© ROY BEUSKER<br />

© GINO DEPINTO<br />

David<br />

Shing<br />

© SIMON NEWBURY<br />

Tasha<br />

de Vasconcelos<br />

Virginie<br />

Raisson<br />

Philippe<br />

Douste-Blazy<br />

Lucy<br />

Alexander<br />

Dominique<br />

Moïsi<br />

Alastair<br />

Campbell<br />

© GUILLAUME PAUMIER<br />

© ENITH STENHUYS<br />

© EVERT-JAN DANIËLS<br />

© BORIS CYRULNIK<br />

© XAVIER VERDAGUER<br />

© JOSCHKA FISCHER<br />

Jack<br />

Lang<br />

Jacques<br />

Attali<br />

Jeremy<br />

Rifkin<br />

Boris<br />

Cyrulnik<br />

Xavier<br />

Verdaguer<br />

Joschka<br />

Fischer<br />

MAGAZINE<br />

HOOFDREDACTEUR - Albert de Booij<br />

REDACTIETEAM - Jacques Geluk (tekst) en<br />

het Speakers Academy ® Team<br />

de sprekers copyrightvrije foto’s aan te leveren. In het geval het foto’s<br />

betreft die beschikbaar zijn gesteld door externe fotografen, vermeldt<br />

Speakers Academy ® de naam van de fotograaf op de foto zelf. In een aantal<br />

gevallen is het wellicht niet mogelijk (geweest) de te achterhalen. Mocht<br />

u menen rechthebbende te zijn van een of meerdere foto’s, neem dan<br />

contact op met Speakers Academy ® via e-mail: info@speakersacademy.nl<br />

speakersacademy.com<br />

Our keynote speakers performed in 66 countries<br />

ANTARCTICA<br />

ARGENTINA<br />

ARUBA<br />

AUSTRALIA<br />

AUSTRIA<br />

BAHAMAS<br />

BELARUS<br />

BELGIUM<br />

BRAZIL<br />

CANADA<br />

CHINA<br />

CROATIA<br />

CUBA<br />

CURACAO<br />

CYPRUS<br />

CZECH REPUBLIC<br />

DENMARK<br />

DUBAI<br />

ENGLAND<br />

ESTONIA<br />

FINLAND<br />

FRANCE<br />

GERMANY<br />

GREECE<br />

GREENLAND<br />

GUERNSEY<br />

HONG-KONG<br />

HUNGARY<br />

INDIA<br />

IRELAND<br />

ISRAEL<br />

ITALY<br />

JAMAICA<br />

JERSEY<br />

LITHUANIA<br />

LUXEMBOURG<br />

MALAYSIA<br />

MALTA<br />

MAURITIUS<br />

MEXICO<br />

MONACO<br />

MOROCCO<br />

NETHERLANDS<br />

NEW ZEALAND<br />

NIGERIA<br />

NORWAY<br />

PANAMA<br />

POLAND<br />

PORTUGAL<br />

RUSSIA<br />

SAUDI ARABIA<br />

SERBIA<br />

SINGAPORE<br />

SLOVAKIA<br />

SLOVENIA<br />

worldwide bookings<br />

+31 (0)10 - 433 33 22 | speakersacademy.com<br />

SOUTH AFRICA<br />

SOUTH KOREA<br />

SPAIN<br />

SURINAME<br />

SWEDEN<br />

SWITZERLAND<br />

TAIWAN<br />

THAILAND<br />

TURKEY<br />

USA<br />

VATICAN CITY<br />

SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE | 16 DE JAARGANG | N O 24 | BEWAAREXEMPLAAR | OPLAGE 100.000<br />

<strong>ACADEMY</strong>®<br />

MAGAZINE<br />

MEER DAN 75<br />

INTERVIEWS,<br />

COLUMNS EN<br />

ARTIKELEN<br />

<strong>2018</strong><br />

DR. ANDRÉ<br />

KUIPERS<br />

Astronaut en Ambassadeur van de Aarde<br />

© ANDREAS TERLAAK<br />

SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong> ® BEZOEKADRES<br />

Postbus 22307 Schiedamse Vest 67-71<br />

3003 DH Rotterdam 3012 BE Rotterdam<br />

info@speakersacademy.nl Tel.: +31 (0)10 433 33 22<br />

GRAFISCH ONTWERP<br />

Speakers Academy ®<br />

Don de Bruijn<br />

DRUKWERK<br />

Roularta Printing NV,<br />

Roeselare België<br />

COPYRIGHT<br />

Copyright© 1997-<strong>2018</strong> Speakers Academy ® . Niets uit deze uitgave mag<br />

worden verveelvoudigd en / of openbaar worden gemaakt door middel van<br />

druk, fotokopie, microfilm of op welke wijze dan ook zonder voorafgaande<br />

schriftelijke toestemming van de uitgever. Alle rechten voorbehouden.<br />

Speakers Academy ® heeft de grootst mogelijke inspanning gepleegd om<br />

de copyrights van de geplaatste artikelen en foto’s aan de makers daarvan<br />

te doen toekomen. Speakers Academy ® vraagt de auteurs, fotografen en<br />

De interviews, artikelen en columns zijn van onafhankelijke auteurs.<br />

<strong>ACADEMY</strong> ® Magazine neemt een metapositie in ten aanzien van geloof,<br />

religie, gender, ras, seksuele geaardheid en aanvaardt geen enkele<br />

verantwoordelijkheid voor de statements die worden gemaakt. <strong>ACADEMY</strong> ®<br />

Magazine heeft vanuit deze onafhankelijk positie mensen uitgenodigd, die<br />

vanuit verschillende gezichtspunten hun visie naar voren brengen.<br />

FOTOSTOCK<br />

Bedrijven of organisaties die fotomateriaal nodig hebben, kunnen tegen<br />

een vergoeding hiervan gebruik maken. U kunt contact opnemen met de<br />

informatiedesk van Speakers Academy ® : fotostock@speakersacademy.nl<br />

TOESTEMMING HERDRUK / GEBRUIK FOTO’S EN ILLUSTRATIES<br />

Voor toestemming van herdruk van artikelen, interviews, columns, foto’s en<br />

illustraties, kunt u contact opnemen met Speakers Academy ® :<br />

<strong>magazine</strong>@speakersacademy.nl<br />

COLUMNSERVICE<br />

Veel van onze sprekers zijn tevens goede<br />

schrijvers. In een aantal gevallen bestaat<br />

de mogelijkheid om een column te laten<br />

schrijven voor uw personeelsblad, huisorgaan,<br />

verenigingsblad, corporate <strong>magazine</strong>, jaarverslag,<br />

website, publiekstijdschrift. Ook kunnen wij op<br />

verzoek een column, kort verhaal of gedicht ter<br />

ondersteuning van een congres (laten) verzorgen.<br />

12 SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2018</strong> SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2018</strong> 13

© WALTER KALLENBACH<br />

© PETRINA<br />

© NATASJANOORDERVLIET<br />

© MICHEL PORRO<br />

© WALTER KALLENBACH<br />

De top 20 sprekers op alfabetische volgorde<br />

DR. ANDRÉ KUIPERS<br />

HÉLÈNE OOSTERHUIS<br />

MARIUS SMIT<br />

PROF. DR. PAUL LOUIS ISKE<br />

DRS. PIETER DE RIJK<br />

© CARLI HERMES<br />

© SUITABLE IMAGES<br />

© WALTER KALLENBACH<br />

© WALTER KALLENBACH<br />

© STUDIO OOSTRUM<br />

ANNEMARIE VAN GAAL<br />

PROF. DR. JAN PETER<br />

BALKENENDE<br />

PROF. DR. IR.<br />

MATHIEU WEGGEMAN<br />

PEDRO DE BRUYCKERE<br />

RICHARD VAN HOOIJDONK<br />

PROF. DR. BAS HARING<br />

DR. MATHIJS BOUMAN<br />

PETER ROS<br />

IR. THOMAS RAU<br />

010 - 433 33 22 | speakersacademy.nl<br />

© ROY BEUSKER<br />

© SUITABLE IMAGES | JULIETTE POLAK<br />

© SUITABLE IMAGES | JULIETTE POLAK<br />

© ROLF VAN KOPPEN<br />

© SUITABLE IMAGES | JULIETTE POLAK<br />

PROF. DR.<br />

MAARTEN VAN ROSSEM<br />

© ALEKSANDRA STRIAPUNINA PHOTOGRAPHY<br />

© ROY BEUSKER<br />

© HENRY PETERS<br />

© MINISTERIE VAN BEELD<br />

© WALTER KALLENBACH<br />

CHARLES GROENHUIJSEN<br />

MARC LAMMERS<br />

DRS. PATRICK VAN VEEN<br />

PIERRE WIND<br />

WILLEM REIMERS<br />

1<br />

Speakers Academy® heeft<br />

een transparant prijsbeleid.<br />

Duidelijkheid vooraf, geen<br />

boekingsfee of verborgen<br />

kosten.<br />

2<br />

Aankondigingen van<br />

congressen, seminars of<br />

andersoortige bijeenkomsten<br />

worden kosteloos vermeld op<br />

onze website.<br />

3<br />

Het consultancyteam van<br />

Speakers Academy® is het<br />

meest ervaren team in de<br />

Europese sprekerswereld. Met<br />

een gezamenlijke ervaring<br />

van zo’n 100 jaar heeft het<br />

tienduizenden aanvragen voor<br />

zijn relaties in behandeling<br />

genomen.<br />

4<br />

Relaties van Speakers Academy®<br />

ontvangen het <strong>ACADEMY</strong>®<br />

Magazine kosteloos en de<br />

periodieke Nieuwsbrief, waarin<br />

de laatste ontwikkelingen<br />

worden besproken alsmede de<br />

meest recente sprekers worden<br />

voorgesteld.<br />

Zo krijgt de relatie up-todate<br />

kennis van de steeds<br />

veranderende sprekersmarkt.<br />

5<br />

Een internationaal netwerk<br />

dat zijn weerga niet kent en<br />

toegang geeft tot meer dan<br />

35.000 sprekers wereldwijd.<br />

De kracht van<br />

Speakers Academy ®<br />

© EVERT-JAN DANIELS<br />

ALBERT DE<br />

BOOIJ<br />

WALTER<br />

KALLENBACH<br />

ROXANNE<br />

COBBEN<br />

MELANIE<br />

MARTENS<br />

JACQUES<br />

GELUK<br />

RENÉ<br />

WARMERDAM<br />

ROXY<br />

MOERENHOUT<br />

DESMOND<br />

DE JONG<br />

KIKI<br />

VERSCHUUREN<br />

NICK<br />

LINDEIJER<br />

NINA<br />

KESAR<br />

JESSE<br />

SLUIMER<br />

JOSH VAN<br />

GIERSBERGEN<br />

SONJA<br />

DIENER<br />

DON<br />

DE BRUIJN<br />

info@speakersacademy.nl<br />

010-433 33 22 | speakersacademy.nl<br />

6<br />

Speakers Academy® hanteert<br />

een onbesproken ethisch<br />

gedrag naar haar klanten,<br />

medewerkers, toeleveranciers,<br />

Faculty Members en naar<br />

de samenleving, hetgeen<br />

resulteert in een onberispelijke<br />

reputatie en een ongeëvenaard<br />

betalingsgedrag.<br />

7<br />

De boeiende en<br />

inspirerende werkomgeving<br />

op het Speakers Academy®<br />

hoofdkantoor garandeert<br />

optimale professionaliteit en<br />

klantgerichtheid en staat borg<br />

voor het hoogst denkbare<br />

niveau van dienstverlening.<br />

8<br />

Nadat een boeking tot stand<br />

is gekomen stemt Speakers<br />

Academy® de werkbesprekingen<br />

af, controleert de optredens<br />

en evalueert de optredens die<br />

hebben plaatsgevonden.<br />

9<br />

Kosteloos advies. Onze<br />

Knowledge Ambassadors staan<br />

365 dagen per jaar voor u klaar<br />

en zorgen ervoor dat u binnen<br />

24 uur een offerte ontvangt.<br />

10<br />

In geval van ziekte en/of<br />

overmacht draagt Speakers<br />

Academy® te allen tijde zorg<br />

voor een vervangende spreker<br />

of dagvoorzitter. Uiteraard in<br />

overleg met u.<br />

GEDEELDE WAARDEN<br />

Integriteit in alles wat we doen | De kracht van culturele diversiteit | Verbondenheid met elkaar en onze klanten<br />

Niet alleen doen wat mag, maar ook wat moreel gewenst is | Focus op toegevoegde waarde | Vertrouwen in elkaar en de toekomst<br />

14 SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2018</strong> SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2018</strong> 15

© ISTOCK | FREDER<br />

World of Consciousness<br />

In Pursuit of Global Awareness<br />

Awareness, consciousness is the greatest of all cosmic wonders. You will find<br />

consciousness in everything around you. In the woods, plants and mountains, in the<br />

oceans, stars and planets, in all animals and last but not least in yourself.<br />

Worldwide, people are concerned with the way humanity is evolving. Men and women<br />

are done with being kept ignorant, done with being oppressed and controlled.<br />

We, at World of Consciousness feel the same way and we therefore are committed to<br />

spread truthful and critical information.<br />

With the right information, change can happen.<br />

‘THE WORLD IS A<br />

DANGEROUS PLACE,<br />

NOT BECAUSE OF<br />

THOSE WHO DO EVIL,<br />

BUT BECAUSE OF<br />

THOSE WHO LOOK<br />

ON AND DO NOTHING’<br />

ALBERT EINSTEIN<br />

World of Consciousness is a non-commercial platform for conscious knowledge.<br />

We gather articles, video’s, tips and films on mind science, spirituality, culture, art,<br />

music, nutrition and health. Information that is uplifting and inspiring.<br />

All to help you create and establish a greater level of consciousness.<br />

A<br />

BETTER<br />

WORLD<br />

CHANGE<br />

(YOURSELF)<br />

AWARENESS<br />

KNOWLEDGE<br />

IGNORANCE<br />

www.worldofconsciousness.com<br />

Thank you for visiting us<br />

16<br />

SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2018</strong><br />

SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2018</strong> 17

© BRENDA VAN LEEUWEN<br />

CULTUUR<br />

GEZIN REIST ROND DE<br />

WERELD OP ZOEK<br />

NAAR DE HOEDERS VA N<br />

DE AARDE<br />

Rolf Winters en Renata Heinen zijn het grootstedelijke leven en ons dolgedraaide systeem zat en willen samen met<br />

hun drie kleine kinderen terug naar de basis. We schrijven 2005. Ze laten alles achter en reizen naar Michigan, waar<br />

ze medicijnman Nowaten ontmoeten. Zijn puurheid raakt hen in hun essentie. Renata en Rolf willen zijn zijnswijze<br />

vastleggen op film. Uiteindelijk stemt hij toe. Daarna gaat het gezin op een zoektocht naar Earth Keepers op alle<br />

continenten. De documentaire ‘DOWN to EARTH’ over hun reis is ongekend succesvol. Er komen twee boeken uit en<br />

inmiddels is een ware veranderbeweging ontstaan. Rolf heeft zijn werk als leiderschapsconsultant een volledig nieuwe<br />

lading gegeven. “We werken uitsluitend met bedrijven en organisaties die bewust invulling willen geven aan hun eigen<br />

maatschappelijk relevantie en hun voetafdruk willen minimaliseren.”<br />

‘WE WILDEN<br />

ONTSNAPPEN UIT DE<br />

TOTAAL VERDRAAIDE<br />

WERKELIJKHEID…,<br />

DIE NIET MEER IS DAN<br />

EEN GIGANTISCHE<br />

ILLUSIE VAN<br />

SCHIJNZEKERHEDEN’<br />

Rolf Winters en Renata Heinen (‘DOWN to EARTH’)<br />

Tekst: Jacques Geluk<br />

Londen, zo’n twintig jaar geleden.<br />

Leiderschapsconsulent Rolf<br />

Winters woont in hartje Londen.<br />

Hij adviseert grote ondernemingen<br />

die zoeken naar<br />

meer compassie en een gezondere bedrijfscultuur.<br />

Zijn vrouw Renata Heinen is kunstenares<br />

en schrijft onder andere filmscripts.<br />

Ze zijn niet erg materialistisch, maar genieten<br />

wel van het grootsteedse leven. Alles verandert<br />

wanneer Renata eind jaren negentig<br />

zwanger raakt. “We voelden ons vrij, maar<br />

vanaf dat moment hadden we het idee dat we<br />

het systeem werden ingetrokken”, zegt Rolf.<br />

“Renata was de enige in een groepje vrouwen<br />

die thuis wilde bevallen. Zeker bij je eerste<br />

kind, denken ze dat je gestoord bent.” “Mijn<br />

arts had het voornamelijk over pijnbestrijding<br />

en was vooral bezig met angst inboezemen,<br />

maar niet met de blijdschap die bij het<br />

moederschap hoort. Ik voelde me meteen<br />

een patiënt. Dat versterkte mijn idee dat ik<br />

vastzat in het systeem. De behoefte me te distantiëren<br />

van de samenleving groeide”, vult<br />

Renata aan. Hun dochter komt op natuurlijke<br />

wijze ter wereld. “Als je ziet hoe het<br />

medische circuit het natuurlijkste proces<br />

dat er is, zwangerschap en geboorte, heeft<br />

opgeëist! Het is nu een ziekenhuisaangelegenheid!<br />

Zieken-huis!”, aldus Rolf verontwaardigd.<br />

Hij ervaart in die tijd steeds vaker hoe kortzichtig<br />

en egocentrisch leiders kunnen zijn.<br />

Ze willen vooruitkijken, maar zitten in zo’n<br />

strak keurslijf dat twee jaar al lange termijn<br />

is en uiteindelijk de waan van de dag heerst.<br />

18<br />

SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2018</strong> SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2018</strong> 19

CULTUUR<br />

CULTUUR<br />

‘WE<br />

ERVOEREN DE<br />

RIJKHEID<br />

VAN HET<br />

MENS ZIJN<br />

IN DE<br />

EENVOUD VAN<br />

NOWATEN’<br />

“Totaal achterlijk. Ze zien het grote geheel<br />

niet en hebben nauwelijks gevoel voor wat er<br />

wereldwijd gebeurt in ecologisch opzicht en<br />

de voetafdruk die ze als organisatie nalaten.<br />

Factoren als gezondheid, succes en geluk<br />

zijn onlosmakelijk verbonden, maar van<br />

degenen met wie ik werkte, offerde de helft<br />

hun gezondheid op om succes te creëren,<br />

waarmee ze vervolgens gelukkige momenten<br />

dachten te kunnen kopen. Dat werkt dus<br />

zo niet.” Rolf en Renata gaan steeds bewuster<br />

om met gezondheid, voeding en milieu<br />

en ontdekken dat het niet gaat om afval<br />

scheiden en lid zijn van het Wereld Natuur<br />

Fonds. “Als je kleine kinderen krijgt, onze<br />

tweede dochter is ook in Londen geboren,<br />

ga je je verdiepen in hoe we op de aarde kunnen<br />

passen. Want nu laat de toekomst geen<br />

rooskleurig plaatje zien.” Ze doen hun kinderen<br />

op een vrije school buiten Londen, wat<br />

veel reistijd kost, en besluiten na enige tijd<br />

te verhuizen naar de kind-vriendelijker stad<br />

Amsterdam. “Enkele jaren later waren we<br />

helemaal klaar met het leven in de grote stad<br />

© ROLF WINTERS EN RENATA HEINEN<br />

en de gekte van de samenleving. Het klopte<br />

niet, alles voelde uit balans. Alleen de rationele<br />

frequentie telde nog. De verschillende<br />

‘lagen van zijn’ die kinderen in al hun puurheid<br />

nog hebben, worden er in ons schoolsysteem<br />

systematisch uitgeramd. Zelfs bij<br />

de vrije school voelde dat al een beetje als<br />

afscheid nemen.”<br />

ZIJNSWIJZEN<br />

Het gaat knagen en het gezin wil terug<br />

naar het basale leven. Eerst zoeken ze naar<br />

een plek in Europa, waar Rolf cliënten kan<br />

ontvangen, zodat de muur tussen werk en<br />

privé om kan. Dan ontmoeten ze op aanraden<br />

van een collega van Rolf, een clan Anishinaabe-indianen.<br />

Renata: “We hadden<br />

het gevoel deze ‘native Americans’ al langer<br />

te kennen en voelden ons verbonden met<br />

hun zijnswijze en levensfilosofie.” In januari<br />

2005 besluiten ze met hun dochters en<br />

zoon, toen 7, 4 en 2, een radicale ommezwaai<br />

te maken. “We besloten de kinderen van<br />

school te halen, ons huis en bedrijf te verkopen<br />

en midden in de bossen van Michigan<br />

een stukje grond te kopen, een huis te<br />

bouwen van het hout van de bomen op ons<br />

terrein en zelf groenten te verbouwen”, zegt<br />

___<br />

Nowaten: 'Zoek naar je eigen<br />

waarheid, niet die van een ander'<br />

Renata. “Die principiële beslissing was binnen<br />

48 uur gemaakt”, aldus Rolf. “We wilden<br />

ontsnappen uit de totaal verdraaide<br />

werkelijkheid die we met z’n allen hebben<br />

gecreëerd en niet meer is dan een gigantische<br />

illusie van schijnzekerheden. Tijdens<br />

onze reizen merkten we dat hoe eenvoudiger<br />

mensen leven, des te meer levensgeluk<br />

en 'spirit' ze vaak blijken te hebben. Dat was<br />

bij de indianen ook het geval. Toen we daar<br />

aankwamen, voelde dat meteen als thuiskomen.<br />

In mijn eerste gesprek met hen vertelde<br />

ik hoe moeilijk het is corporate leiders drie<br />

jaar vooruit te laten denken. De respons was<br />

opmerkelijk: ‘Elke beslissing die onze leiders<br />

nemen, moet goed zijn voor de komende<br />

zeven generaties’. Zij zitten daar al eeuwen<br />

zo in. Zij voelen de verbinding met generaties<br />

die pas over lange tijd hier ter plekke zijn.<br />

De westerse mens heeft die verbinding vaak<br />

helemaal niet en is vooral met zichzelf bezig.”<br />

SPIRITUEEL INTERNET<br />

Het eerste jaar is het aanmodderen en<br />

woont het gezin in een trailer, zonder elektriciteit<br />

en water, en in een motel tot het huis<br />

klaar is. Ze wonen ze op tien minuten rijden<br />

van hun naaste buren. Deze indianen gaan<br />

geregeld op bezoek bij medicijnman en sjamaan<br />

Nowaten (‘hij die luistert’) voor inspiratie,<br />

maar het duurt tweeënhalf jaar voordat<br />

Rolf en Renata een uitnodiging krijgen. Rolf:<br />

“De ontmoeting met deze spirituele leider,<br />

die een teruggetrokken en eenvoudig<br />

bestaan leidde met zijn vrouw en zijn wolf,<br />

sloeg in als een bom. We voelden gewoon dat<br />

hij permanent in actieve verbinding stond<br />

met de verschillende bewustzijnslagen.” Op<br />

de vraag wat ik me daarbij moet voorstellen,<br />

antwoordt Rolf: “Je zou het kunnen zien<br />

als een soort onzichtbaar spiritueel internet<br />

dat mensen zowel op ‘spirit’-niveau als met<br />

een universeel geheugen verbindt, waartoe<br />

hij permanent toegang leek te hebben en<br />

waarvan hij veel informatie kon downloaden.”<br />

Rolf vertelt over het kleurrijke leven<br />

van Nowaten, die in het leger heeft gezeten,<br />

in Vietnam is geweest en de protesten<br />

van de ‘native Americans’ als activist heeft<br />

meegemaakt, maar zich de tweede helft van<br />

zijn leven had toegelegd op het werken met<br />

‘spirit. “Hij was de ‘real deal’, met nul ego en<br />

nul ruis op de lijn. Zo puur, dat hij je in je<br />

essentie raakte. Nowaten zat vol ogenschijnlijk<br />

willekeurige verhalen en overleveringen<br />

maar vertelde altijd het verhaal dat jij op dat<br />

moment nodig had. Het was een magische<br />

ervaring iemand te ontmoeten die zo’n helder<br />

kanaal is, dat je zijn verbondenheid met<br />

alles wat er is zelf voelt. We ervoeren de rijkheid<br />

van het mens zijn in de eenvoud van<br />

deze man.”<br />

FILM<br />

Renata en Rolf hebben dan nog geen<br />

plannen voor een film. Rolf: “Dat idee is bij<br />

Nowaten geboren. Wat wij daar meemaakten<br />

mocht niet verborgen blijven. In eerste<br />

instantie wilden we alleen hem filmen. Hij<br />

heeft echt enorm weerstand geboden. Negen<br />

maanden lang. Zeven keer hebben we hem<br />

bezocht voordat hij ja zei. Na negen maanden<br />

zei hij midden in de nacht, toen wij al<br />

met de deurklink in onze hand stonden,<br />

onverwacht: ‘Het is goed, ik ben er klaar<br />

voor’. Achteraf begrepen we dat hij al vaak<br />

was benaderd, maar nooit iets had willen<br />

laten vastleggen. In een wijde omtrek circuleerden<br />

verhalen over hem, mede doordat hij<br />

ongeneeslijke zieke mensen tijdens helingsceremonies<br />

ziektevrij had gemaakt. Wij zijn<br />

daarvan zelf ook getuige geweest. Wetenschappelijk<br />

is dat niet te begrijpen. Het werd<br />

ons echter duidelijk dat hij op meer niveaus<br />

waarneemt en wat zijn denken betreft niet<br />

alleen is afgestemd op de smalle bandbreedte<br />

van de rationele frequentie, maar een breed<br />

spectrum ter beschikking heeft om signalen<br />

te verzenden en te ontvangen. Dat biedt<br />

vele mogelijkheden, ervan uitgaande dat<br />

wij energie zijn en – net als al het andere –<br />

bestaan uit trillingen. Geest en lichaam zijn<br />

dan ook één, waarvoor overigens steeds meer<br />

wetenschappelijk bewijs is.” Met nadruk zegt<br />

Rolf: “Een sjamaan of medicijnman ziet jou<br />

in jouw totale essentie en in verbondenheid<br />

met alle generaties voor en na jou. Dat geeft<br />

een heel andere kijk op ons zijn in dit leven.”<br />

EARTH KEEPERS<br />

Rolf en Renata besluiten na hun ontmoetingen<br />

met Nowaten alle continenten te zoeken<br />

naar inheemse Earth Keepers, hoeders<br />

der aarde: wijzen die voor altijd verbonden<br />

zijn met al dat leeft. “Misschien kunnen zij<br />

onze moderne wereld helpen het pad naar<br />

de basis terug te vinden. Eerst hebben we<br />

een jaar lang onderzoek gedaan en bedacht<br />

welke landen en gemeenschappen we graag<br />

wilden bezoeken. Dat jaar heb ik een camera<br />

gekocht, een korte cursus geluid opnemen<br />

gevolgd en geëxperimenteerd. Ik had geen<br />

enkele ervaring met filmen.” Ze hebben dan<br />

© ROLF WINTERS EN RENATA HEINEN<br />

nog geen enkele garantie dat ze Earth Keepers<br />

zullen vinden. “Op internet vind je ze<br />

niet. Dat betekent dat je ter plaatse op zoek<br />

moet naar zogenaamde ‘poortwachters’, wier<br />

taak het is de stam te beschermen. Je moet<br />

hun vertrouwen winnen om überhaupt toegang<br />

te krijgen. Uiteindelijk hebben we<br />

zeventien Earth Keepers gevonden, van wie<br />

er dertien in de film te zien zijn. We hebben<br />

onder andere in Peru, het Amazoneregenwoud,<br />

de Kalahari-woestijn en bij de Aboriginals<br />

op een Australisch eiland gefilmd.”<br />

Het is een grote verrassing als het toegang<br />

krijgen tot de Earth Keepers veel gemakkelijker<br />

gaat dan verwacht. “Dat kwam doordat<br />

we niet als filmploeg kwamen, maar als<br />

gezin met kleine kinderen. Hoewel we er<br />

tevoren niet bewust bij hadden stilgestaan<br />

dat het een unieke waarde zou kunnen zijn,<br />

was Renata ervan overtuigd dat dit zou werken.<br />

De kinderen bleken de sleutel te zijn die<br />

ons toegang gaf tot al die gemeenschappen.<br />

De onze speelden met inheemse leeftijdgenootjes<br />

en werden meteen opgenomen in de<br />

stam. Hoewel ze onze intentie kenden, kostte<br />

het meestal een tijdje voordat we de leiders<br />

konden spreken en filmen. Ze wuifden het<br />

vaak eerst een beetje weg, omdat ze het zo<br />

bijzonder vonden dat we op bezoek waren<br />

met onze kinderen.”<br />

‘DOWN TO EARTH’<br />

Het resultaat is de film ‘DOWN to EARTH’,<br />

waarin ze hun ervaringen kunnen delen. Ze<br />

___<br />

'De kinderen bleken<br />

de sleutel te zijn die<br />

ons toegang gaf tot al<br />

die gemeenschappen'<br />

20<br />

SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2018</strong> SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2018</strong> 21

CULTUUR<br />

CULTUUR<br />

© ROLF WINTERS EN RENATA HEINEN<br />

‘WAT WIJ DAAR<br />

MEEMAAKTEN<br />

MOCHT NIET<br />

VERBORGEN<br />

BLIJVEN’<br />

omzeilen het bekende distributiesysteem en<br />

maken rechtstreeks afspraken met bioscopen.<br />

De voorstellingen, met na afloop een<br />

Q&A-sessie, waarbij eerst Rolf, Renata en<br />

de kinderen in eerste instantie zelf aanwezig<br />

zijn, zijn een enorm succes. In korte tijd<br />

komen er tot verrassing van velen meer dan<br />

150.000 bezoekers, zonder dat daar – op televisieoptredens<br />

en interviews in kranten en<br />

tijdschriften na – een marketingcampagne<br />

aan vooraf is gegaan. “De film raakt meer dan<br />

een snaar, de beelden leggen een open zenuw<br />

van onze maatschappij bloot. Mensen weten<br />

dat het zo niet kan doorgaan met ons doorgedraaide<br />

systeem. Daarom hebben populisten<br />

wereldwijd zo’n aanhang. Zij appelleren<br />

aan datzelfde gevoel. Alleen spelen populisten<br />

in op angst en deze film op hoop. Het is<br />

geen cognitief verhaal. Wij wilden mensen<br />

door een andere bril naar de werkelijkheid,<br />

zichzelf en de tijd die ze op deze aardkloot<br />

doorbrengen laten kijken. Dat blijkt bij<br />

vele bezoekers gelukt. Sommigen zijn echt<br />

geëmotioneerd en zeggen dat ze weer in contact<br />

zijn gebracht met wat ze waren vergeten.<br />

Hoewel we niemand daartoe willen aanzetten<br />

zijn er mensen van wie wij weten dat ze na<br />

het zien van de film hun baan hebben opgezegd.<br />

We proberen sowieso niemand te overtuigen,<br />

dat hebben de stamoudsten bij onze<br />

ontmoetingen met hen ook niet gedaan.”<br />

Naar aanleiding van de film zijn inmiddels<br />

allerlei sociale projecten ontstaan, waaronder<br />

GoedVolk, een bewonersinitiatief dat<br />

positief wil bijdragen aan de duurzaamheid<br />

van de regio Utrechtse Heuvelrug.<br />

GEZIN EERST NIET TE ZIEN<br />

In de eerste versie’ van ‘DOWN to<br />

EARTH’, die na twee jaar af was, komt het<br />

gezin Winters helemaal niet voor. “Het ging<br />

ons om de Earth Keepers, niet om ons. Tot<br />

mensen ons wakker schudden en vroegen<br />

of we de film hadden gemaakt voor mensen<br />

die al ‘bekeerd’ waren, of om iets te veranderen<br />

in de wereld. We hebben het getest<br />

in Engeland, Amerika en Nederland en het<br />

publiek zei overal hetzelfde: ‘Waarom vertel<br />

je niet waarom je de reis hebt gemaakt, hoe<br />

je ertoe bent gekomen en dat je het als gezin<br />

hebt gedaan?’. Dat hadden we echter nooit<br />

gefilmd. We zijn gered door beelden die met<br />

de camera’s van de kinderen zijn gemaakt.<br />

Het heeft echter nog drie jaar geduurd voordat<br />

de definitieve versie af was, want de hele<br />

film viel uit elkaar toen we ons verhaal erin<br />

gingen verwerken. Uiteindelijk hebben we<br />

onze journaals gebruikt en zo subtiel mogelijk<br />

verslag gedaan van hoe wij die reis hebben<br />

beleefd.”<br />

De film begint overigens met een alleszeggende<br />

uitspraak van Chief Seattle: ‘We hebben<br />

de aarde niet geleend van onze ouders,<br />

maar geërfd van onze kinderen’. Ook deze<br />

uitspraak van Nowaten raakt de essentie:<br />

‘Zoek naar je eigen waarheid, niet die van<br />

een ander’.<br />

EEN LEIDER IS GEVOELIG<br />

Hun kinderen hebben een goede basis,<br />

maar zijn inmiddels een beetje klaar met<br />

de gekte rond de film. Hoewel de oudste,<br />

inmiddels volwassen dochter, nu als backpacker<br />

door Azië reist om daar mee te doen<br />

aan allerlei sociale projecten. “Tegelijk is ons<br />

beeld van wat ons te doen staat door dit avontuur<br />

enorm veranderd. Er komt voorlopig<br />

nog geen ‘DOWN to EARTH 2’, maar er zijn<br />

wel twee boeken onderweg die bij de documentaire<br />

horen, daarnaast zitten we midden<br />

in een veranderbeweging. Bovendien ben ik<br />

weer actief als leiderschapsconsulent, maar<br />

___<br />

'Bij de Baiga stam in<br />

de jungle van India'<br />

nu vanuit een heel ander perspectief. Met<br />

een collectief van twaalf consultants gaan<br />

we nu uitsluitend aan de slag met bedrijven<br />

en organisaties die bewust invulling willen<br />

geven aan hun eigen maatschappelijk relevantie<br />

en hun voetafdruk willen minimaliseren.<br />

Samen begeleiden we hen op een reis<br />

met een open bestemming die hen ook leert<br />

op een nieuwe manier te kijken naar leiderschap.<br />

Uitgangspunt is het leiderschap bij<br />

inheemse gemeenschappen, waarmee ik tijdens<br />

onze reis kennis heb mogen maken. Dat<br />

heeft mijn visie totaal veranderd. Leiderschap<br />

is vervormd tot iets wat het eigenlijk niet is,<br />

maar wel past binnen het hedendaagse egocentrische<br />

systeem. In inheemse gemeenschappen<br />

zijn leiders juist bevrijd van hun<br />

ego. Jonge leiders worden daar al van jongs<br />

af aan op voorbereid.” Rolf noemt president<br />

Trump als voorbeeld. “Ons systeem staat toe<br />

dat dit soort mensen bovendrijft, maar het is<br />

goed dat hij er is. Hij schudt ons wakker, laat<br />

zien wat er mis kan gaan en wat het negatieve<br />

effect is wanneer degenen die hun ellenbogen<br />

het hardst gebruiken het voor het zeggen<br />

hebben. In inheemse gemeenschappen is het<br />

andersom. In de film laten we zien dat kleine<br />

kinderen die binnen een groep het gevoeligst<br />

zijn juist kansen krijgen. Bij hen worden<br />

leiderschapscapaciteiten waargenomen,<br />

omdat zij door hun gevoeligheid in staat zijn<br />

te beoordelen en wegen wat er speelt binnen<br />

de gemeenschap en het grote geheel<br />

der dingen kunnen waarnemen op verschillende<br />

bewustzijnsniveaus. Wij proberen te<br />

laten zien dat ander leiderschap binnen ons<br />

systeem ervoor zorgt dat we beter kunnen<br />

omgaan met medewerkers, de omgeving en<br />

het milieu en tegelijk winstgevend kunnen<br />

zijn. Wij helpen bedrijven en organisaties<br />

te transformeren naar een leiderschapsmodel<br />

dat duurzamer is, kosten reduceert en<br />

meer talent aantrekt. Duurzaamheid komt<br />

niet uit alleen de koker van wetenschappers,<br />

maar vooral van toegewijde medewerkers<br />

met een duurzame mindset.” Ten slotte<br />

raadt Rolf niet alleen aan de website downtoearthfilm.com<br />

in de gaten te houden voor<br />

het laatste actuele nieuws rondom dit project<br />

en het vervolg, maar geeft hij nog het<br />

volgende mee: “Tijdens mijn twintigjarige<br />

ervaring met executive coaching had ik de<br />

meeste moeite met mensen die veel boeken<br />

hebben gelezen over leiderschap. Vaak bleven<br />

ze daardoor niet bij hun eigen essentie.<br />

Lezen is belangrijk, maar er valt veel meer<br />

waarde en groei te ontlenen aan het observeren<br />

van jezelf, door naar binnen te gaan en<br />

te kijken wat jou bezielt en wat je hart je wil<br />

laten zeggen.”<br />

info@speakersacademy.nl<br />

© ROLF WINTERS EN RENATA HEINEN<br />

22 SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2018</strong><br />

SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2018</strong> 23

© PATRICIA NAUTA<br />

FAKE SPEECH<br />

FAKE IS NIET VAN ECHT<br />

TE ONDERSCHEIDEN<br />

Hij wordt aangekondigd als internationaal topspreker en geeft de eerste minuten geheel in stijl<br />

een lezing in accentloos Engels, Frans of Duits, compleet met actuele inhoudelijke powerpoints.<br />

Het verhaal dat Pieter de Rijk vertelt is saai, maar geloofwaardig, totdat de dagvoorzitter hem<br />

verzoekt zijn speech over alles dat het bedrijfsleven bezighoudt in het Nederlands te houden.<br />

Wat volgt is een hilarisch optreden met hoge grapdichtheid. Het grappigste is wel dat er zelfs<br />

dan nog mensen in de zaal zitten die niet in de gaten hebben dat het nep is.<br />

drs. Pieter de Rijk<br />

Tekst: Jacques Geluk<br />

___<br />

Pieter de Rijk, in zijn rol als Peter Dreschler, Kapitän<br />

zur See und Protokoll Offizier der deutsche Marine<br />

Pieter de Rijk beseft in 1992 dat<br />

hij niet meer in het onderwijs wil<br />

werken. Hij krijgt een inschrijfformulier<br />

voor het Leids Cabaretfestival<br />

onder ogen en besluit<br />

het in te vullen, ook al heeft hij nog nooit<br />

opgetreden. “Ik wilde iets speciaals doen en<br />

laten zien en die sprong in het diepe leverde<br />

meteen de Publieksprijs 1993 op.” De jaren<br />

erna toert hij met drie succesvolle cabaretvoorstellingen<br />

door het land, is hij veelvuldig<br />

te zien op televisie en te horen op de radio.<br />

“Daarna ben ik om gezondheidsredenen een<br />

andere richting ingeslagen. Cabaret is echt<br />

topsport en ik had niet genoeg energie om<br />

aan de top te blijven functioneren. Bovendien<br />

was ik laat begonnen, op mijn 32ste en<br />

kwamen er steeds meer concurrenten bij. Ik<br />

ben op zoek gegaan naar een gebied waar<br />

nog geen competitie was, een niche waarmee<br />

mijn kostje gekocht zou zijn. Dat was de<br />

fake speech. Een paar jaar voordat ik daarmee<br />

begon, in 1997, had ik een ervaring die<br />

– achteraf gezien – vooruitwees naar mijn<br />

huidige, succesvolle loopbaan. Ik wist dat<br />

ik de Elfstedentocht kon rijden, maar had<br />

geen startbewijs. Om toch mee te kunnen<br />

doen heb ik een perskaart nagemaakt van<br />

de Duitse krant Hamburger Tagesanzeiger,<br />

waarvan ik niet eens wist of die bestond. Ik<br />

ben ermee naar de inschrijvingsbalie gegaan<br />

– ‘Ich möchte gerne eine Strecke mitfahren<br />

damit der deutsche Leser auch erfahren<br />

kann wie das ist‘ – en kreeg het felbegeerde<br />

startbewijs. Het was de eerste keer dat ik<br />

mij als iemand anders voordeed om iets te<br />

bereiken en nu doe ik mezelf vrijwel dagelijks<br />

voor als iemand anders.”<br />

‘U HAD CABARETIER<br />

MOETEN WORDEN’<br />

Op een gegeven moment treedt Pieter de<br />

Rijk op in Showbizz city in Aalsmeer voor<br />

alle ongeveer zevenhonderd Pon Volkswagendealers.<br />

“In gezamenlijk overleg met de<br />

opdrachtgever en de organisatie was afgesproken<br />

dat ik de professor zou spelen die<br />

de Volkswagen Bora, niet direct het bekendste<br />

model, had ontworpen. Het publiek had<br />

iets met die ‘Duitser’. Iemand op de eerste<br />

rij hoorde ik zelfs zeggen ‘Wat een arrogante<br />

zak’. Dat was goed, dat betekende dat<br />

diegene werkelijk geloofde dat ik een Duitse<br />

professor was. Een week later speelde ik voor<br />

Ford Nederland een Amerikaan en ook dat<br />

optreden sloeg aan. In 2000 kwam ik bij<br />

Speakers Academy® terecht, wat zakelijk een<br />

goede keus is gebleken. Het was ook direct<br />

een geweldig jaar, want na Pim Fortuyn<br />

was ik de best verkochte spreker.” Pieter is<br />

niet alleen succesvol in eigen land, ook buiten<br />

de grenzen groeit zijn ster. “Ik kan imiteren<br />

en heb gevoel voor talen. Duits, Frans<br />

en Engels vond ik fijne vakken op school en<br />

tijdens mijn studie heb ik ook nog Spaans<br />

geleerd. Het spreken gaat me goed af, zonder<br />

Nederlands accent. Dat zou uit den boze<br />

zijn.” Dat dit geen opschepperij is, maar een<br />

werkelijk talent blijkt keer op keer. “Ik was<br />

een keer aanwezig op een bijeenkomst van<br />

een steenbedrijf in Duitsland als de hoofdarchitect<br />

van de stad Hamburg. Na afloop<br />

zei iemand dat een Duitser met mij wilde<br />

praten. De beste man vertelde me niet wat<br />

hij van het optreden vond, maar wilde mij<br />

stenen verkopen, omdat ik de hoofdarchitect<br />

was. Hij was er volledig ingetrapt, tot<br />

en met het einde aan toe.” Het effect is heel<br />

24<br />

SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2018</strong> SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2018</strong> 25

KLIMAAT<br />

© BINNE-LOUW KATSMA<br />

© ISTOCK | HERIANUS<br />

COLUMN<br />

‘EEN NEDERLANDS ACCENT<br />

ZOU UIT DEN BOZE ZIJN’<br />

MADASTER:<br />

HET KADASTER VOOR<br />

HET MATERIAAL<br />

sterk. “Het grootste compliment kwam van<br />

iemand van Deutsche Bank, die vanuit de<br />

grond van zijn hart zei: ‘U had geen bankier<br />

moeten worden, maar cabaretier’.”<br />

INTERNATIONALE<br />

OPTREDENS<br />

Er komen niet alleen steeds meer profielen<br />

bij van karakters en subkarakters die<br />

Pieter de Rijk neerzet, zoals Peter Gates,<br />

de (waarschijnlijk niet bestaande) broer<br />

van Bill, die voor bijeenkomsten van ITbedrijven<br />

interessant is. Hij wordt steeds<br />

vaker in het buitenland gevraagd. Voor<br />

Seagate, de grootste producent ter wereld<br />

van harde schijven treedt Pieter in 2013 in<br />

Las Vegas op, maar hij spreekt ook de gasten<br />

van BMW toe in München. Het zijn<br />

slechts enkele voorbeelden. “In Nederland<br />

spreek ik steeds vaker voor internationale<br />

gezelschappen, bij Shell bijvoorbeeld, in<br />

het Engels. Of ik ben een Duitser die Engels<br />

met een Duits accent spreekt. Een internationaal<br />

accountantskantoor in Amsterdam<br />

vroeg nog niet zo lang geleden om een<br />

Zweed die Engels sprak. Ik zou het heel leuk<br />

vinden – eventueel met een masker op – een<br />

keer een Chinees te spelen die lacht om zijn<br />

eigen grappen of een oliesjeik, die een congres<br />

toespreekt in het Arabisch”, zegt Pieter,<br />

waarna hij onmiddellijk een zeer geslaagd<br />

voorproefje geeft. Gaan mensen hem niet<br />

herkennen, waardoor het effect afneemt:<br />

“Het helpt dat ik niet meer op televisie kom.<br />

Er zijn mensen die al vijf optredens hebben<br />

gezien, de vergadertijgers van deze wereld.<br />

Zij vinden het vaak leuk te zien hoe anderen<br />

erin trappen. Bovendien zijn er 800.000<br />

bedrijven in Nederland en ik kan er hooguit<br />

tachtig per jaar doen. Ik kan dus nog wel<br />

even doorgaan. Ook in allerlei Nederlandse<br />

en Vlaamse accenten.”<br />

EUROPEES PROGRAMMA<br />

Voorlopig gaat Pieter door met fake speeches.<br />

Daarnaast werkt hij samen met voormalig<br />

VVD-Kamerlid Arend Jan Boekestijn,<br />

net als hij historicus, aan een programma<br />

over Europa. “Hij is ook een theatrale persoonlijkheid,<br />

maar verzorgt wel het serieuze<br />

element en brengt de nuances aan. Ik doe de<br />

humoristische kant door allerlei bekende<br />

en onbekende Britten, Duitsers en anderen<br />

te imiteren. We gaan het publiek, eerst bij<br />

bedrijven en later misschien ook in het theater,<br />

op een leuke manier voorlichten over<br />

de toekomst van Europa, waarbij juist wij<br />

natuurlijk ook naar het verleden kijken. Het<br />

is leuk iets te doen dat iets serieuzer is, daaraan<br />

heb ik wel behoefte. Ik lees heel veel over<br />

geschiedenis, politiek en sociologie en dat<br />

kan ik hier wat meer in kwijt.”<br />

Drs. Pieter de Rijk studeert na het gymnasium rechten (niet afgemaakt) en geschiedenis<br />

(wel afgemaakt). Daarna is hij korte tijd leraar geschiedenis. In 1993 wint hij de Publieksprijs<br />

van het Leids Cabaret Festival. De pers reageert goed op zijn eerste voorstellingen.<br />

Als cabaretier maakt De Rijk drie avondvullende programma’s (‘Veni, vidi, video’, ‘De<br />

wederafbraak’ en ‘Mag ik es met je praten’). Hij toert door Nederland, komt op televisie<br />

(VARA, IKON, RTL) en radio (als medewerker van VPRO’s ‘De avonden’). Vanaf 1999<br />

treedt hij voornamelijk op voor bedrijven en instellingen tijdens congressen en seminars en<br />

legt hij zich volledig toe op de fake speech. info@speakersacademy.nl<br />

© SJOERD VAN DER HUCHT<br />

© RENÉ KEIJZER<br />

© MIRJAM VERSCHOOR<br />

In ons huidige economische<br />

systeem vormen de waarden van<br />

financiële winst en verlies de<br />

parameters voor besluitvorming.<br />

Het gevolg daarvan is ons<br />

inmiddels goed bekend: de<br />

gigantische verspilling van<br />

grondstoffen, verlies van<br />

ecosystemen en de klimaatcrisis.<br />

Al een decennium lang spreken<br />

wij ons kritisch uit over dit<br />

systeem, in onze missie gesteund<br />

door instanties als Speakers<br />

Academy®. Hoewel de kritiek op<br />

de status quo het begin van elke<br />

verandering vormt, geloven we<br />

nog meer in het bieden van een<br />

(praktisch) alternatief.<br />

Tekst: ir. Thomas Rau en Sabine Oberhuber<br />

Maar hoewel kritiek op de status quo het begin van elke verandering vormt,<br />

geloven we nog meer in het bieden van een (praktisch) alternatief. In 2016<br />

besloten we daarom om onze schets van een alternatieve, circulaire economie<br />

op papier te zetten – een systeem waarbinnen rekening gehouden<br />

wordt met de wetmatigheden van de natuur. Binnen die nieuwe economie,<br />

beschreven in ons boek 'Material Matters', zijn het waarborgen van grondstoffen en<br />

het elimineren van afval centrale elementen.<br />

Om onze oplossingen zo concreet en praktisch mogelijk te maken, zijn we daarnaast al<br />

jaren bezig met het in de praktijk brengen van de verschillende ‘instrumenten’ die we in<br />

het boek beschrijven. Zo kwam eerder het materialenpaspoort al tot stand: een manier<br />

om een permanente identiteit toe te kennen aan materialen en grondstoffen, opdat die niet<br />

meer in de anonimiteit kunnen belanden. Afval is namelijk niets meer of minder dan een verzameling<br />

grondstoffen zonder identiteit.<br />

Toch waren we er daarmee nog niet helemaal. Een identiteit krijgt immers pas waarde als<br />

deze ergens geregistreerd is – dat geldt voor uw eigen paspoort evengoed. Wat ontbrak, was<br />

een centraal archief: een soort burgerlijke stand voor materialen. En dat bestond nog nergens.<br />

In februari <strong>2017</strong> brachten wij daar verandering in, met de oprichting van Madaster: een<br />

online database waarbinnen de identiteit, waarde en tijdelijke verblijfplaats van materialen<br />

gedocumenteerd en geregistreerd worden. Zo zijn ze altijd terug te vinden, waardoor ze telkens<br />

opnieuw ingezet kunnen worden. Het platform is toegankelijk voor iedereen: particulieren,<br />

bedrijven, overheden en de wetenschap. Het richt zich nu nog uitsluitend op materialen<br />

voor de bebouwde omgeving, maar dat zal niet lang zo blijven. Niet alleen gebouwen zijn<br />

immers conglomeraten van grondstoffen: elk product is er één.<br />

Wij zien Madaster als het praktische bewijs van onze theorie dat we door middel van data,<br />

intelligentie en energie het eindige oneindig beschikbaar kunnen maken – en als een spannende,<br />

essentiële stap in de richting van een nieuwe economische werkelijkheid.<br />

Thomas Rau, CEO van Turntoo en RAU Architecten, is architect/ondernemer. Hij heeft een<br />

pedagogische opleiding gevolgd in Bonn, architectuur gestudeerd aan de Technische Universiteit<br />

Aken en dans en architectuur aan de Kunstacademie in Bonn. Sinds 1989 werkt hij in<br />

Nederland. Rau is een internationaal veelgevraagde spreker. Sabine Oberhuber is bedrijfseconome<br />

met een specialisatie op strategie en financiën. Ze heeft samen met Thomas Rau Turntoo<br />

opgericht en is gastdocent circulaire economie aan verschillende universiteiten. Oberhuber<br />

heeft gestudeerd aan de Universiteit van Münster en de ESCP European Business School. Hun<br />

gezamenlijke boek ‘Material Matters’ (ISBN 9789461562258) is in december 2016 als paperback<br />

van 224 pagina’s verschenen. info@speakersacademy.nl<br />

26<br />

SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2018</strong> SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2018</strong> 27

GEZONDHEID<br />

‘BENJAMIN HEEFT ONS<br />

GELEERD HET<br />

LEVEN TE ACCEPTEREN<br />

ZOALS HET IS’<br />

‘Om wie je bent’ van Aaltje van Zweden is een aangrijpend verhaal over een moeder die, mede aangespoord<br />

door slechte (traumatische) jeugdervaringen, strijdt voor het geluk van haar eigen autistische zoon<br />

Benjamin. Op ontroerende en inspirerende wijze vertelt de vrouw van een van ’s werelds grootste dirigenten,<br />

moeder van vier kinderen en oma van twee kleinkinderen, hoe zij met zijn steun een programma heeft<br />

ontwikkeld dat ook andere ouders de kans geeft hun kind te helpen. Met hun stichting Papageno willen<br />

Aaltje en Jaap van Zweden het ouders makkelijker maken. autistische jongeren begeleiden naar meer<br />

zelfstandigheid en een vroege diagnose van autisme mogelijk maken.<br />

Aaltje van Zweden-van Buuren<br />

Tekst: Jacques Geluk<br />

‘IK BEN<br />

ER ZELF<br />

OOK VAN<br />

GEGROEID<br />

ALS MENS’<br />

Ze heeft een moeilijke jeugd en groeit<br />

op in een flat in Amstelveen. Meestal<br />

is (dan nog) Aaltje van Buuren samen<br />

met haar moeder. Een schooljuffrouw<br />

die niet afhankelijk wil zijn<br />

van haar man en daarom wil dat haar dochter<br />

zo zelfstandig mogelijk is. Aaltjes vader is vaak<br />

in het buitenland. Gelukkig, want hij is alcoholist<br />

en zoekt geregeld ruzie. Hij drukt zelfs de<br />

loop van een geweer tegen haar moeders hoofd.<br />

Aaltje vlucht geregeld naar de bovenburen en de<br />

straat. Ze dreigt als ze 12 is, nadat haar vader na<br />

een brommerongeluk in het ziekenhuis is opgenomen,<br />

bij opa en oma te gaan wonen als hij weer thuis zou komen.<br />

Niet lang daarna scheiden haar ouders, voor de tweede keer . Aaltje<br />

heeft al eerder kennisgemaakt met oom Ben, die in een groot huis<br />

met andere mensen woont en soms ‘raar’ doet. Haar oma en moeder<br />

praten tegen hem alsof hij een klein kind is. ‘Waarom associeerde ik<br />

zijn naam Ben, Benjamin, later met zacht, lief, klein, vertrouwd? Met<br />

een kwetsbaar plekje in mijn hart’, vraagt Aaltje aan zichzelf in haar<br />

autobiografische boek ‘Om wie je bent’. Het antwoord wordt snel duidelijk,<br />

ze noemt het derde kind van haar en Jaap van Zweden ook Benjamin.<br />

Hij is autistisch en verstandelijk beperkt<br />

en zij strijdt voor hem en andere kinderen met<br />

autisme. Onderweg vindt ze zichzelf en lukt het<br />

haar steeds beter de twee werelden waarin ze leeft<br />

te combineren.<br />

Als Aaltje 18 jaar is wordt haar vader dood in<br />

de Amstel gevonden. Ongeluk of zelfmoord, niemand<br />

weet het. Ze voelt zich schuldig, ze heeft<br />

hem immers lang genegeerd. Ze heeft zich bovendien<br />

altijd bekommerd om anderen, vooral haar<br />

moeder en weet niet meer wat ze zelf voelt en<br />

waar zij in alle chaos is gebleven. Datzelfde jaar<br />

ontmoet ze een jongen in een discotheek, die haar<br />

uitnodigt voor een avondje uit in het Concertgebouw. Ze ziet Jaap tot<br />

haar verbazing als jongste concertmeester de trap aflopen, met zijn<br />

viool onder de arm. De vonk slaat over, een jaar later trouwen ze en<br />

samen met hun kinderen genieten Aaltje en Jaap van een vol en mooi<br />

leven. Wanneer ze voor de derde keer zwanger is, voelt haar zwangerschap<br />

anders en vermoedt ze dat er iets mis is. De bevalling, op 22<br />

april 1990, verloopt chaotisch. Thuis is Aaltje vaak alleen met de kinderen,<br />

maar dan kan ze zich volledig op hen richten. Dat is fijn, maar<br />

ze went ook aan de drukte als Jaap thuis is. Ze groeien naar elkaar<br />

SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2018</strong> 29

GEZONDHEID<br />

GEZONDHEID<br />

© RUUDPOS.NL<br />

toe, ook al verhuizen ze naar Aerdenhout<br />

en heeft Jaap, die samen met Viktor Liberman<br />

concertmeester is van het Koninklijk<br />

Concertgebouworkest, het ontzettend druk.<br />

Aaltje beschrijft minutieus wat er anders is<br />

aan Ben, die zich heel langzaam ontwikkelt,<br />

de problemen die zij en Jaap tegenkomen<br />

en hoe zij daarmee omgaan. Een adembenemende<br />

zoektocht naar een diagnose en<br />

erkenning volgt. Het resultaat is een ontroerend<br />

en boeiend verhaal, dat de lezer tot<br />

de laatste letter bij de les houdt en tegelijk<br />

inzicht geeft in het positieve verschil dat deze<br />

twee mensen en hun andere kinderen hebben<br />

gemaakt en maken in het leven van hun<br />

autistische zoon en broer Benjamin.<br />

LANGDURIG PROCES<br />

“Het schrijven van het boek was een langdurig<br />

proces”, vertelt Aaltje. “Ik ben twintig<br />

jaar geleden begonnen met dingen opschrijven.<br />

De professor, die vijf jaar nadat we het<br />

hele medische circuit waren doorgegaan<br />

met de diagnose ‘autisme met verstandelijke<br />

handicap’ kwam, dacht dat uithuisplaatsing<br />

de beste optie was. Die opmerking heeft<br />

mijn strijdlust wel aangewakkerd. Daar<br />

ging ik niet in mee, want ik wilde het beste<br />

voor mijn kind.” Net na de diagnose komt<br />

Jaap thuis met een boek over Amerikanen<br />

die hun autistische zoon thuis behandelen<br />

volgens een bepaalde methode en daarmee<br />

goede resultaten behalen. Je verbiedt<br />

een autistisch kind geen dingen, maar spiegelt<br />

zijn gedrag. “Wij hebben de autismedeskundige<br />

die Ben behandelde verteld dat<br />

we naar Amerika zouden gaan om samen<br />

met Ben dat programma twee weken te volgen.<br />

Hij bleek het te kennen, maar had dat<br />

niet gemeld omdat het niet wetenschappelijk<br />

was onderbouwd! Als we het voor onze<br />

eigen acceptatie zouden doen, alla, maar veel<br />

zou het volgens hem niet uitmaken, zei hij<br />

schamper. We moesten het dus zelf uitzoeken<br />

en vonden dat best eng. We vroegen ons<br />

af of het wel verantwoord was zo’n experiment<br />

te doen met een kind dat speciale zorg<br />

behoeft. Maar Jaap en ik hadden geen andere<br />

keuze, er was in Nederland geen alternatief.”<br />

SPECIALE SPEELKAMER<br />

Na hun terugkeer uit de Verenigde Staten<br />

richten Aaltje en Jaap thuis een speciale<br />

speelkamer in. “Samen met vrijwilligers<br />

draaide ik een dagprogramma voor Ben in<br />

elkaar, met telkens nieuwe doelen. Uiteindelijk<br />

leerde hij de dingen die de deskundigen<br />

voor onmogelijk hadden gehouden. Praten,<br />

spelen en contact maken.” Ben, die dan<br />

nog steeds niets zegt, gooit bijvoorbeeld een<br />

bal weg, maar moet eerst de letter b zeggen<br />

voordat hij hem terugkrijgt. Dat moment is<br />

steeds wat verder weg, zodat hij uiteindelijk<br />

het woordje bal uitspreekt. “Zo heeft hij alsnog<br />

leren praten. Wij hebben ervan geleerd<br />

hoe we hem kunnen motiveren en uitdagen<br />

nieuwe dingen te leren en in eerste instantie<br />

was dat spraak. Iedere ouder met een gehandicapt<br />

kind zit met de vraag ‘Wat als ik er<br />

straks niet meer ben?’. Als hij maar kan communiceren<br />

en duidelijk kan maken wat hij<br />

voelt, zodat mensen niet van hem schrikken,<br />

maar hem ook leuk vinden, dacht ik. Later<br />

hebben we onze ervaring met die bal verder<br />

uitgebouwd en wisten we steeds beter hoe<br />

we zijn motivatie konden pakken. Dat heet<br />

tegenwoordig in de autistenwereld met een<br />

moeilijke term PRT (Pivotal Response Training).”<br />

Lachend: “Het doet me goed dat dit<br />

programma, dat volgens die deskundige niet<br />

onderbouwd was, nu terugkomt in allerlei<br />

wetenschappelijk onderbouwde programma’s.”<br />

“Wij waren het eerste gezin in Nederland<br />

dat met zo’n programma begon”, vertelt<br />

Aaltje. Dat is vast geen gemakkelijke<br />

opgave geweest. “Zeker niet, het was volko-<br />

men onbekend terrein. Ik moest veel energie<br />

steken in het opbouwen van het programma<br />

en het trainen van vrijwilligers. Er waren<br />

er één of twee met wie het niet ging en dan<br />

moest je afscheid nemen. Kritisch zijn was<br />

best lastig, want het waren tenslotte vrijwilligers<br />

die je dankbaar bent dat ze het doen.<br />

Het mooie was aan de andere kant dat onder<br />

degenen die zich aanmeldden ook mensen<br />

waren die in het onderwijs werkten, fysiotherapeut<br />

waren of studenten sociaalpedagogische<br />

hulpverlening die zich vanuit die<br />

interesse goed konden inleven. Zij deden<br />

ook mee om ervan te leren.”<br />

BENJAMIN VOELT<br />

STEMMINGEN AAN<br />

Voor veel mensen en studenten die een<br />

opleiding volgen in de zorg is het meewerken<br />

aan zo’n programma – er zijn er inmiddels<br />

veel meer – een prachtige kans intensief<br />

met een kind met autisme te werken. “Maar<br />

een buurvrouw deed ook mee. Ik ben er<br />

zelf ook van gegroeid als mens. Het was een<br />

enorme leerschool, waardoor ik veel vaardigheden<br />

heb ontwikkeld. Voor iemand<br />

die van nature vrij verlegen en teruggetrokken<br />

is, heb ik behoorlijke stappen kunnen<br />

maken.” Benjamin heeft uiteindelijk ook zijn<br />

zegje gehad over het programma. Aaltje: “Op<br />

een bepaald niveau heeft hij zeer goed in de<br />

gaten wat er gaande is. Hij is gevoelig intelligent<br />

en voelt stemmingen van anderen heel<br />

goed en snel aan. Dat kan lastig zijn, want<br />

hij is daar heel zuiver en direct in. Hij heeft<br />

bijvoorbeeld heel apart gereageerd op een<br />

oppas. Wij hadden dat niet zo goed in de<br />

gaten, maar ze bleek inderdaad niet geschikt<br />

te zijn.”<br />

Benjamins broers en zus hebben het best<br />

wel eens moeilijk gehad, beseft ook Aaltje,<br />

maar zich ook verantwoordelijk gevoeld. Als<br />

broer Alexander 11 jaar is, en het gezin naar<br />

Amerika vliegt, wil Benjamin naast hem zitten.<br />

Alexander let op hem en vraagt in het<br />

Engels om een koptelefoon voor zijn broertje.<br />

“Toen was ik gerustgesteld. Natuurlijk<br />

moesten ze altijd rekening met hem houden.<br />

Het voordeel van een groter gezin is dat het<br />

allemaal vanzelf loopt in de slipstream van<br />

alledag. Benjamin draaide gewoon mee in<br />

het geheel. Ze waren toen en zijn nog steeds<br />

heel betrokken. Ze halen hem eens per week<br />

op en als Jaap en ik in het buitenland zijn eten<br />

ze om en om bij hem of gaan ze gewoon bij<br />

hem op bezoek.”<br />

‘IEDERE OUDER<br />

MET EEN<br />

GEHANDICAPT<br />

KIND ZIT MET<br />

DE VRAAG<br />

WAT ALS IK ER<br />

STRAKS NIET<br />

MEER BEN?’<br />

ZONDER ONDERSTEUNING<br />

Het hele programma is uitgevoerd zonder<br />

ondersteuning van deskundigen, orthopedagogen<br />

of psychologen. “Het was de moeite<br />

waard dat proces vast te leggen, al was het<br />

maar omdat andere ouders er wellicht ooit<br />

wat aan zouden kunnen hebben. Toen al<br />

speelde ik met de gedachte er een boek over<br />

te schrijven, maar ik twijfelde ook. Er waren<br />

al zoveel boeken over ouders met autistische<br />

kinderen, wat kon ik daaraan toevoegen?<br />

Enkele jaren geleden ben ik alle oude<br />

boeken en schriften over Benjamin weer<br />

tevoorschijn gaan halen en kwam een heleboel<br />

informatie naar boven. Over de schrijfstijl<br />

heb ik lang nagedacht. Ik vroeg mezelf<br />

wat ik eigenlijk voor het voetlicht wilde<br />

brengen en waarom ik het wilde schrijven.<br />

Het ging me niet om het schrijven van het<br />

boek om een boek, maar om de waarde van<br />

een kind met een beperking en het inspireren<br />

van andere ouders daarmee om te gaan.<br />

In december <strong>2017</strong> las ik in een artikel over<br />

bezuinigingen in de zorg dat de waarde van<br />

iemand moet worden afgemeten aan diens<br />

economische waarde. Schokkend vond ik<br />

dat en ik dacht meteen aan wat Benjamin<br />

ons heeft gebracht. Hij heeft geen baan, geen<br />

inkomen, betekent ogenschijnlijk niets voor<br />

de samenleving, maar alles voor ons. Benjamin<br />

heeft ons geleerd het leven te accepteren<br />

zoals het is.”<br />

ONGELUKKIGE JEUGD<br />

“Mijn ongelukkige jeugd heeft mij achteraf<br />

gezien, denk ik, mede aangespoord<br />

ervoor te zorgen dat mijn kinderen het allerbeste<br />

zouden krijgen. Daar ben je je niet van<br />

bewust wanneer je er middenin zit. Dat is<br />

één facet waarom ik in dit boek veel over<br />

mijn privéleven en dus ook mijn onveilige<br />

(ongelukkige) jeugd weggeef. Dat heeft een<br />

functie en een doel en is daarom de moeite<br />

waard. Ik heb nooit gedacht: ‘We gaan het<br />

even leuk delen met de wereld’. Onder anderen<br />

de Amerikaanse neurowetenschapper<br />

en psychiater Bruce Perry stelt in zijn boeken<br />

de vraag waarom de ene mens met een<br />

moeilijke jeugd er goed uitkomt en de ander<br />

niet. Je hoeft er niet per se onderdoor te gaan,<br />

je kunt er zelfs sterker uitkomen. Dat gebeurt<br />

denk ik als je al heel jong denkt dat het overgaat<br />

en er een betere tijd komt wanneer je<br />

doorzet en volhoudt. Wanneer je als kind,<br />

zoals in mijn geval, thuiskomt en weet dat<br />

je vader heeft gedronken en het gevaarlijk is,<br />

denk je na over wat je gaat doen. Je ontwikkelt<br />

allerlei creatieve oplossinkjes. Dat heeft<br />

me wel geholpen. Daardoor ben ik waar-<br />

30<br />

SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2018</strong> SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2018</strong> 31

GEZONDHEID<br />

© AVI GOODALL<br />

TRENDS<br />

© RUUD POS<br />

carrière als dirigent nam gelukkig pas later zijn huidige vorm aan. Nu<br />

is hij zelden in het land – en dat blijft nog even zo – maar de kinderen<br />

zijn nu volwassen. Dat scheelt. Ik reisde trouwens soms mee, ook om<br />

er even uit te zijn. Dat is een belangrijk als je een kind hebt dat dag en<br />

nacht zware zorg nodig heeft. Dan moet je af en toe even weggaan en<br />

tijd creëren voor jezelf. Anders hou je het niet vol.”<br />

‘HOE BEREID JE JE VOOR<br />

OP NIEUWE KANSEN?’<br />

Adjiedj Bakas<br />

schijnlijk na die sombere diagnose voor Benjamin gaan kijken wat<br />

we eraan konden doen, in plaats van bij de pakken neerzitten. Via<br />

dit boek kan ik bovendien aandacht vragen voor de verwoestende<br />

gevolgen van alcoholverslaving, zodat een docent misschien eens<br />

gaat kijken achter de voordeur wanneer een leerling, die verder prima<br />

presteert, stil en teruggetrokken in de klas zit.”<br />

GOED VOOR BENJAMIN<br />

In retrospectief hebben de inspanningen die Aaltje en Jaap van<br />

Zweden zich hebben getroost om hun zoon een zo goed mogelijk<br />

leven te geven goed uitgepakt. Hij gaat beter met hem dan zij in hun<br />

donkerste momenten konden bedenken. “Dat is absoluut zo, maar<br />

tevoren weet je dat nooit. Ik heb vaak de vraag gehad wat er zou zijn<br />

gebeurd als we dat niet hadden gedaan. Misschien had hij er net zo<br />

voorgestaan. Dat is niet te bewijzen. Ik denk wel dat onze onderlinge<br />

band daardoor heel goed is. Net na de diagnose merkte ik dat alleen<br />

het kind werd behandeld en niets met de omgeving werd gedaan. Dat<br />

is juist zo belangrijk. Als ouder moet je leren lezen hoe je kind in<br />

elkaar zit, hoe het in dat koppie werkt en je het verder kan helpen<br />

door je gedrag aan te passen en het voor hem gemakkelijker te maken.<br />

Dat hebben onze andere kinderen ook gedaan, ze hadden het thuis<br />

geleerd.” En Jaap, hij was en is veel onderweg. “Zijn leven is vol, druk<br />

en onvoorspelbaar, wat vroeger soms moeilijk te integreren was in het<br />

geheel. Het voordeel was wel dat hij concertmeester was toen de kinderen<br />

klein waren. Hij was toen veel meer thuis en beschikbaar. Zijn<br />

STICHTING PAPAGENO<br />

“Wat in mijn boek staat is oprecht zo gegaan. Zo heb ik het beleefd.<br />

Ik ben eerlijk en open, wat de enige manier is, en ga de diepte in. Ik<br />

houd ervan betekenis te zoeken en dat doe ik door mijn verhaal te vertellen<br />

“, zegt Aaltje bescheiden. “Benjamin weet van het boek. Hij vindt<br />

het prima, maar kan er niet als jij en ik op reflecteren. De opbrengst<br />

van het boek, dat inmiddels al meerdere drukken heeft beleefd, gaat<br />

naar Stichting Papageno die Jaap en ik in 1996 hebben opgericht om<br />

steun te geven aan gezinnen met een autistisch kind. We zijn begonnen<br />

met het geven van muziektherapie aan huis”, vertelt ze. “Inmiddels<br />

rijden 25 hbo-geschoolde muziektherapeuten door het land om<br />

kinderen thuis wekelijks te bezoeken. Op dit moment doen we wetenschappelijk<br />

onderzoek naar de effecten daarvan. Daar ben ik trots op.<br />

De Hersenstichting ondersteunt ons daarin.” In 2015 is het Papageno<br />

Huis door koningin Máxima geopend in Laren (NH). Jongeren met<br />

autisme kunnen daar terecht voor activiteiten, dagbesteding en werkervaringsprogramma’s.<br />

Er zijn bovendien appartementen waar twaalf<br />

jongeren begeleid zelfstandig wonen. “Wij halen als kleine organisatie<br />

de buitenwereld naar binnen en werken samen met een grote zorginstelling.<br />

Benjamin woont er ook en heeft het enorm naar zijn zin<br />

in zijn rode kamer. Op een gegeven moment wilde hij ook graag uit<br />

huis en dat was best even slikken.” Papageno werkt samen met andere<br />

partijen en de Nederlandse Vereniging voor Autisme aan de oprichting<br />

van een vroeg-diagnostisch en begeleidingscentrum. “Het duurt<br />

nog altijd drie jaar langer dan nodig is voordat de meeste ouders de<br />

diagnose horen. Dat is zonde van de tijd, want autisme is een ontwikkelingsstoornis<br />

waarop je zo snel mogelijk moet inspelen. Daarnaast<br />

trainen we consultatiebureauartsen, jeugdwerkers, artsen en fysiotherapeuten<br />

in het herkennen van vroege signalen. Daar ben ik wel<br />

heel enthousiast over en zet ik graag mijn schouders onder.”<br />

Aaltje van Zweden komt ter wereld in Port-au-Prince op Haïti. Ze studeert in Amsterdam aan de Academie voor Beeldende Vorming. In 1984<br />

trouwt ze met violist/dirigent Jaap van Zweden. Samen krijgen ze vier kinderen – Anna Sophia, Daniel, Benjamin en Alexander. Benjamin is<br />

autistisch. In 1996 richten ze de Stichting Papageno op. Aaltje is Ridder in de Orde van Oranje-Nassau en in 2016 bekroond met de Hélène<br />

de Montigny-prijs voor haar werk bij Papageno, wat ze ervaart als ‘een mooi cadeau’. In oktober <strong>2017</strong> is haar autobiografie ‘Om wie je bent’<br />

verschenen bij uitgeverij Ambo/Anthos (ISBN 9789026338403). Meer informatie: www.papageno.nl. info@speakersacademy.nl<br />

<strong>2018</strong> is volgens de Chinese astrologie een Jaar van de Hond, een dier dat staat voor<br />

oprechtheid en loyaliteit. Honden zijn uitstekend gezelschap, totdat iets ze niet zint.<br />

Dan kunnen ze defensief en veeleisend worden. Deze karaktertrek zorgt echter<br />

ook voor de waakzaamheid die nu broodnodig is bij het verdedigen van idealen als<br />

vrijheid en tolerantie. Wanneer een hond een Chinees huis komt binnenwandelen,<br />

dan wordt dat gezien als een gunstig teken. Deze trouwe viervoeter brengt ons in<br />

<strong>2018</strong> waarschijnlijk geen revolutionaire veranderingen, maar hij werkt gestadig door<br />

aan de goede zaak. Een Jaar van de Hond is een jaar waarin idealen richtinggevend<br />

zijn en beter samenwerken ons vooruithelpt. Dat zorgt niet alleen voor meer<br />

harmonie, maar ook voor extra inkomsten, want onze economie ondervindt veel<br />

schade door individuen of organisaties die elkaar bij voortduring tegenwerken. In<br />

de gezondheidszorg maken bottom-up bewegingen van zorgverleners en patiënten<br />

dat de mens weer meer centraal komt te staan. Reguliere en complementaire<br />

geneeswijzen zullen elkaar ook steeds meer gaan vinden. Uiteindelijk is iedereen<br />

hierbij gebaat en ook hier geldt dat de kosten voor gezondheidszorg erdoor naar<br />

beneden kunnen worden gebracht. De ontwikkeling van nieuwe technologie staat<br />

evenmin stil in <strong>2018</strong>. De blockchain-technologie zal belangrijke nieuwe toepassingen<br />

krijgen, evenals kunstmatiger intelligentie, en digitale beveiliging wordt belangrijker<br />

dan ooit. Verder zal omscholing een belangrijk thema worden in <strong>2018</strong>, want er is weer<br />

genoeg werk, maar er zijn niet genoeg mensen met de juiste kwalificaties. In Trends<br />

<strong>2018</strong> presenteert Adjiedj Bakas de belangrijkste trends op gebieden<br />

zo uiteenlopend als arbeid, technologie, overheid, samenleving,<br />

geopolitiek, business, gezondheidszorg, reizen en design.<br />

Adjiedj Bakas,trendwatcher des vaderlands (Telegraaf, NRC<br />

Handelsblad) en vooruitblikkoning (de Volkskrant), verkocht<br />

meer dan 900.000 boeken. Hij geeft circa 200 lezingen per jaar<br />

in binnen- en buitenland. Hij ‘explodeert van enthousiasme’<br />

(Süddeutsche Zeitung), ‘benut zijn wereldburgerschap op<br />

briljante wijze’ (Times of India), wordt geroemd om zijn<br />

‘optimisme en inspiratiekracht’ (Frits Bolkestein) en om<br />

‘zijn pleidooi voor de As van de Hoop’ (Jan-Peter Balkenende).<br />

Hij werd uitgeroepen tot een de 25 meest creatieve<br />

Nederlanders (Management Team) een van de 100<br />

meest invloedrijke mediapersoonlijkheden<br />

(Nederlands Media Netwerk) en ‘de paradijsvogel’<br />

die vaak gelijk heeft (GeenStijl).<br />

www.bakas.nl<br />

Trends <strong>2018</strong> ADJIEDJ BAKAS<br />

Adjiedj<br />

Bakas<br />

<strong>2018</strong><br />

Trends<br />

EEN JAAR VAN OMSCHOLEN, GEMEENSCHAPSZIN<br />

EN WAAKZAAMHEID<br />

flirtangst l ons IQ daalt l destination marketing l red pilling l<br />

zelfgekozen apartheid l fat start-ups l einde van kantoortuin<br />

en flexwerkplek l nieuwe zeepbellen in de economie l einde<br />

naïeve toegeeflijkheid l biomimicry l mobility as a service l<br />

autonome wapensystemen l de vramilie als hoeksteen van de<br />

samenleving l slow fashion l een wolk van digitale dagloners<br />

De middeleeuwen komen terug l virtuele vrienden en liefjes<br />

l groei van impact beleggen l tribalisering en roedelvorming l<br />

De wereld verandert razendsnel door allerlei technologische en<br />

maatschappelijke ontwikkelingen en de economie trekt weer aan. Dat<br />

betekent dat er legio nieuwe kansen in markt en samenleving ontstaan. Maar<br />

hoe bereid je je daar als bedrijf of organisatie op voor? Bijvoorbeeld door te<br />

rade te gaan bij trendwatcher Adjiedj Bakas en hem te vragen op zijn geheel<br />

eigen, inspirerende wijze personeel of klanten toe te spreken. Zijn lezingen<br />

staan bekend om hun dynamiek en het gebruik van multimedia. Bakas wordt<br />

door de Nederlandse pers geroemd als ‘trendwatcher des vaderlands’ (NRC,<br />

Telegraaf) en ‘vooruitblikkoning’ (Volkskrant).<br />

Bakas is zowel te boeken voor<br />

standaardlezingen als voor<br />

lezingen op maat. De top drie<br />

van de populairste Bakaslezingen<br />

van <strong>2017</strong> is:‘De<br />

Toekomst van de Gezondheidszorg’, ‘De<br />

Digitale Transformatie’ en ‘Trends in<br />

het MKB’. Bakas is echter een allrounder,<br />

waardoor hij over praktisch elk onderwerp<br />

een boeiend en verhelderend betoog kan<br />

houden. Ook kan worden gekozen<br />

voor de breed opgezette lezing<br />

‘Trends <strong>2018</strong>’over de meest actuele<br />

trends in economie, business,<br />

samenleving, politiek, technologie<br />

en arbeidsmarkt.<br />

Het jaar <strong>2018</strong> is volgens de Chinese<br />

astrologie een Jaar van de Hond. Dit<br />

zijn jaren waarin we roedels vormen<br />

en op zoek gaan naar een warme<br />

hondenmand om ons in terug te<br />

trekken. Andersdenkenden gaan we<br />

uit de weg en in het openbare leven worden<br />

we voorzichtiger. Een vreemde al te direct<br />

aankijken, of erger nog, zomaar aanraken,<br />

durven we niet meer. Sinds de #Me Tooactie<br />

speelt flirtangst op. Binnenshuis<br />

of beschermd door de anonimiteit van<br />

internet wanen we ons veilig en zeggen we<br />

wat we denken. Daarbuiten doen we aan<br />

zelfcensuur. Echte vrienden vullen we aan<br />

met virtuele vrienden, want die zijn altijd<br />

beschikbaar. In liefde en seksualiteit vervangt<br />

technologie steeds vaker mensen van vlees<br />

en bloed. Niet de familie maar de ‘vramilie’<br />

(vrienden-familie) is de hoeksteen van onze<br />

samenleving. Andere trends in <strong>2018</strong> zijn<br />

onder meer: omscholing of herscholing;<br />

een wolk van digitale dagloners; nieuwe<br />

zeepbellen in de economie; ‘fat startups’; groei<br />

van impactbeleggen; de machtsstrijd tussen<br />

de VS en China; autonome wapensystemen;<br />

mobiliteit als dienstverlening en doorbraken<br />

in groene energie-technologie.<br />

Trendwatcher Adjiedj Bakas is een<br />

veelgevraagd spreker en dagvoorzitter<br />

en geeft ruim 200 lezingen per jaar in<br />

binnen- en buitenland. Daarnaast is<br />

hij auteur van vele boeken, waarvan in<br />

totaal al zo’n 800.000 exemplaren zijn<br />

verkocht. info@speakersacademy.nl<br />

32<br />

SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2018</strong> SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2018</strong> 33

© PORTRET IN BEDRIJF | ENITH VAN TONGEREN<br />

ANDERS DENKEN<br />

DE LOGICA VAN<br />

GELUK IS JEZELF<br />

DE BAAS ZIJN<br />

Mo Gawdat (50), Chief Business Officer bij Google [X], heeft met behulp van algoritmes een moderne<br />

mathematische versie van een eeuwenoude formule voor geluk berekend en uitgewerkt in zijn<br />

boek ‘De logica van geluk’. We zijn allemaal gelukkig geboren, zegt Mo, maar als we die instelling<br />

kwijtraken en echt willen terugvinden moeten we eerst onszelf leren kennen. Uit eigen ondervinding<br />

weet hij dat materiële zaken niet echt gelukkig maken. Geluk komt van binnenuit. Mo’s missie is<br />

miljoenen mensen bereiken met zijn geluksvergelijking. Niet alleen individuen, ook CEO’s: “Gelukkige<br />

werknemers produceren meer en zijn meer betrokken.”<br />

Mo Gawdat<br />

Tekst: Jacques Geluk | Fotografie: Enith van Tongeren<br />

‘DOOR ILLUSIES EN<br />

BLINDE VLEKKEN<br />

LOSSEN WE DE<br />

GELUKSVERGELIJKING<br />

VERKEERD OP’<br />

Mo Gawdat heeft als twintiger en dertiger<br />

alles dat zijn hartje begeert. Hij is<br />

succesvol in zijn werk, heeft een hoog<br />

inkomen en gaat goed om met zijn<br />

familie. Hij heeft een geweldig leven.<br />

Toch voelt hij zich steeds ongelukkiger, klaagt over<br />

alles, is depressief en probeert alles om hem heen naar<br />

zijn hand te zetten. Hij koopt auto’s, spendeert geld aan<br />

allerlei materiële zaken en probeert voortdurend het gat<br />

in zijn ziel op te vullen. Het werkt niet. In 2001 begint<br />

zijn zoektocht naar geluk. Hij ontdekt dat geluk niets<br />

te maken heeft met bezit of status. “Kijk naar succesvolle, beroemde<br />

en machtige mensen. Geluk is geen algemene factor in hun leven.<br />

Daarom is mijn boek ‘De logica van geluk’ gebaseerd op de aanname<br />

dat geluk aangeboren is. Tot we die instelling kwijtraken. Door buiten<br />

jezelf te zoeken en materiële zaken toe te voegen vind je het niet terug.<br />

Geluk zit van binnen”, vertelt Mo die logeert in Rotterdam ter gelegenheid<br />

van het BusinessBoost Live-evenement van ING.<br />

Tussen 2001 en 2014 leert Mo veel. Hij is supergelukkig. In 2011<br />

begint hij notities te maken voor zijn boek, dat inmiddels in vijf en<br />

straks in 30 talen op de markt komt. “Dat was tweeënhalf jaar voordat<br />

mijn zoon Ali door medisch falen stierf tijdens een in principe<br />

niet gevaarlijke operatie. Voor zijn overlijden had ik<br />

nooit tijd om mijn aantekeningen uit te werken. Altijd<br />

was ik bezig met deals sluiten of bedrijven opzetten. Ik<br />

geloofde dat mijn zakelijke achtergrond en mijn ervaring<br />

bij Google voldoende waren om een bijdrage te<br />

kunnen leveren aan de wereld. Ali’s dood schudde me<br />

wakker. Ik wilde zijn nalatenschap eren, de herinnering<br />

aan hem levend houden, de wereld vertellen dat hij mij<br />

geleerd had hoe ik zijn heengaan kon overleven en zijn<br />

laatste wens vervullen. Hij vroeg me hard te blijven werken<br />

en expliciet vaker op mijn hart te vertrouwen bij<br />

mijn pogingen de wereld te verbeteren.”<br />

MODEL DELEN MET MILJARD MENSEN<br />

Niemand is altijd gelukkig, weet Mo. “Ik had inmiddels een model<br />

gevonden dat mij meestal gelukkig maakte. Nu was de truc of ik het<br />

geluk kon terugvinden nadat ik was geconfronteerd met iets dat me<br />

ongelukkig maakte. Ik was al zover dat zaken die mij ongelukkig<br />

hadden kunnen maken, zoals mijn leefstijl, etniciteit , nationaliteit<br />

of stressniveau, mijn geluk in werkelijkheid niet in de weg stonden.<br />

Ook al had ik bijna alle ellende meegemaakt die een mens kan ervaren.<br />

Het verliezen van een kind in de bloei van zijn leven is echter heel<br />

34<br />

SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2018</strong> SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2018</strong> 35

ANDERS DENKEN<br />

ANDERS DENKEN<br />

wat anders en niet te vergelijken met bijvoorbeeld<br />

een ziekte, geweld of een beroving.”<br />

Mo laat zich geïnspireerd door zijn zoon<br />

niet overmannen door het verdriet en gemis,<br />

maar gebruikt het door hem ontwikkelde<br />

model om geluk te halen uit het leven dat<br />

ze 21 jaar hebben gedeeld. Zijn boek krijgt<br />

juist dan vorm. Het is nu nog nadrukkelijker<br />

zijn missie de geluksvergelijkingsformule te<br />

delen met de wereld en een miljard mensen<br />

gelukkig te maken.<br />

“We hebben altijd manieren gevonden om<br />

geluk te vinden, maar de moderne wereld is<br />

anders. Ons leven is qua veiligheid, gezondheid<br />

en welvaart nooit beter geweest, tegelijker<br />

tijd zijn we ongelukkiger dan ooit. Eén<br />

op vier mensen is depressief, het aantal zelfmoorden<br />

is ongekend hoog. Dat komt vooral<br />

door de manier waarop we wat de wereld ons<br />

geeft verwerken en analyseren. Verbazingwekkend.<br />

Geluk is geen technologie, maar<br />

wanneer je volgens de werkwijze van een<br />

ingenieur zoekt naar geluk vind je veel verschillende<br />

antwoorden. Daardoor ontdek je<br />

dat niet wat de wereld geeft ons ongelukkig<br />

maakt, de geluksvergelijking die we maken is<br />

fout als gevolg van verkeerde waarden die we<br />

in deze tijd meekrijgen en inbrengen. Sociale<br />

media zorgen er bijvoorbeeld voor dat we<br />

niet aanwezig zijn in het nu en geven ons verlangen<br />

erbij te horen het ego de kans geeft<br />

ons vast te grijpen.”<br />

ZES-ZEVEN-VIJF<br />

Mo beschrijft in zijn boek hoe we het<br />

leven kunnen zien door een heldere lens,<br />

illusies die ons denken vertroebelen kunnen<br />

verdrijven, blinde vlekken van het brein<br />

kunnen overwinnen en ultieme waarheden<br />

kunnen omarmen. “Mijn model noem<br />

ik zes-zeven-vijf. De zes (grote illusies) en<br />

de zeven (blinde vlekken) veroorzaken een<br />

ongelukkig gevoel. De vijf geeft ononderbroken<br />

geluk. Illusies zijn concepten waarmee je<br />

in de moderne wereld denkt te kunnen navigeren<br />

naar succes. We zijn getraind te geloven<br />

dat we alles dat onze richting uitkomt<br />

moeten beheersen en controleren. Verwachtingen<br />

van onze baan moeten uitkomen,<br />

onze kinderen dienen zich op een bepaalde<br />

manier te gedragen en onze partners moeten<br />

voldoen aan een specifiek beeld. Wanneer je<br />

de realiteit van ons universum begrijpt, weet<br />

je dat nooit alles kunt controleren, laat staan<br />

totale controle uitoefenen. We zijn onszelf<br />

niet eens de baas! Door aan die illusie vast te<br />

houden vertellen we onszelf feitelijk dat we<br />

ongelukkig zullen zijn. Kijk er doorheen en<br />

je voelt je weer gelukkig. Loslaten is noodzakelijk,<br />

wat moeilijk is als je denkt dat controle<br />

voorwaarde is voor succes en levensgeluk.”<br />

‘MOETEN WE<br />

NIET AF EN TOE<br />

MET ONSZELF<br />

DATEN OM TE<br />

ONTDEKKEN<br />

WIE WE ECHT<br />

ZIJN?’<br />

Door illusies heen kunnen kijken is slechts<br />

een eerste stap. “De zeven blinde vlekken<br />

maken jouw interpretatie van gebeurtenissen<br />

wazig. Het zijn geen defecten in het brein<br />

en ook geen fouten in de wijze waarop we<br />

naar het leven en het ontwerp van wie we zijn<br />

kijken. Het brein is een overlevingsmechanisme.<br />

Als je oog in oog staat met een tijger<br />

zegt het niet dat er een prachtig dier voor je<br />

staat, maar: rennen! Wanneer iemand slecht<br />

reageert of commentaar levert op je laatste<br />

Facebookpost ga je niet met diegene praten,<br />

maar voelt het alsof je wereld in elkaar stort.<br />

Door die blinde vlekken zien we de echte<br />

wereld niet. Zestig tot zeventig procent van<br />

onze gedachten is negatief, wat een reden is<br />

ongelukkig te zijn. Maar is het in een rijk land<br />

als Nederland wel realistisch zo te denken?<br />

Ga eens een paar dagen naar India of Afrika<br />

en ervaar hoe je er dan tegenaan kijkt. Illusies<br />

en blinde vlekken zorgen er dus voor dat<br />

we de geluksvergelijking verkeerd oplossen.<br />

Het feit dat daardoor onze interpretatie van<br />

het leven niet klopt maakt ons ongelukkig.”<br />

EERST WETEN WAT HET IS<br />

Mo pretendeert niet een accurate definitie<br />

van geluk te presenteren. “Ik ontdekte wel<br />

hoe je een vergelijkingsformule kan creëren<br />

door bij wijze van spreken in omgekeerde<br />

volgorde een machine te bouwen, die te laten<br />

draaien en met ingenieursogen te observeren<br />

wat er dan gebeurt. “Ik moest eerst weten<br />

wat het was, voordat ik kon beginnen met<br />

zoeken. Daarom heb ik van alle ongelukkige<br />

én gelukkige momenten in mijn leven een<br />

lijst gemaakt en vervolgens getracht overeenkomsten<br />

te vinden om te kunnen vergelijken.<br />

Ik vond bijvoorbeeld dat je je gelukkig<br />

voelt als gebeurtenissen aan je verwachtingen<br />

voldoen.” Niet duidelijk? Mo: “Regen op<br />

zich maakt Nederlanders niet per se ongelukkig,<br />

maar als het regent wanneer jij jouw<br />

partner mee wilt nemen naar een zonnig terrasje<br />

voelt het wel zo.” En: “Je kunt naar je<br />

partner kijken en haar geweldig vinden. Je<br />

wilt niets aan haar veranderen en bent gelukkig<br />

met haar zoals ze is, ook al is ze niet perfect.<br />

Die tevredenheid, dat vredige gevoel is<br />

geluk. In de vergelijking is geluk gelijk aan<br />

of groter dan de gebeurtenissen in je leven,<br />

minus verwachtingen van wat het leven zou<br />

moeten zijn. Dat betekent dat als verwachtingen<br />

lager zijn, geluk meer voor de hand<br />

ligt. In landen waar mensen niet verwachten<br />

dat ze drie verfijnde maaltijden per dag<br />

krijgen, zijn ze al gelukkig met een kommetje<br />

rijst. Toch kunnen we best de lat hoger<br />

leggen en hoeft het ons niet ongelukkig te<br />

maken als we een doel niet halen. Wanneer<br />

ik mijn eigen vergelijking toepas zou ik mijn<br />

doel halen als ik via mijn boek drie mensen<br />

gelukkig maak. Mijn missie is echter dat dit<br />

er tien miljoen of uiteindelijk misschien een<br />

miljard moeten zijn. Als ik die doelen mis,<br />

maakt mij dat ongelukkig? Nee. Drie of tien<br />

mensen bereiken en gelukkig maken is ook<br />

een enorme prestatie. Ieder persoon maakt<br />

me gelukkig, ook al zijn er nog 999 miljoen<br />

over.” Mo komt in dit verband terug op<br />

Ali’s overlijden: “Koester de mooie momenten,<br />

maar weet dat je jouw overleden dierbare<br />

nooit kunt terugbrengen. Je kunt het<br />

opnieuw opbouwen van je leven afwijzen<br />

tot op jouw sterfdag, maar dat lost niets op.<br />

Beter is jezelf de vraag stellen wat je vandaag<br />

kunt doen om jezelf en degenen om je heen<br />

gelukkig te maken en het leven een beetje<br />

beter te maken.”<br />

AKKOORD MET MIJN BREIN<br />

“Stel dat gebeurtenissen die je ongelukkig<br />

maken het resultaat zijn van specifieke analyses<br />

in je hersenen die leiden tot bepaalde<br />

denkwijzen, zou je dan geen akkoord moeten<br />

sluiten met je brein over welke gedachten<br />

zijn toegestaan? Sommige maken je immers<br />

gelukkig en andere niet. We stellen iedereen<br />

die we in ons leven tegenkomen en de volle<br />

waarheid niet lijkt te zien vragen. Waarom<br />

doen we dat niet bij onszelf? Komt dat door<br />

de aanname dat we sowieso ongelukkig zijn<br />

in het leven? Die aanname is fout. Als mijn<br />

brein mij ongelukkig maakt zeg ik stop en<br />

vraag ik, net als aan een vriend die me constant<br />

ongelukkig maakt: ‘Waarom doen we<br />

dit? Misschien is het beter geen vrienden<br />

meer te zijn en moeten we op een andere<br />

manier samenwerken’. De kunst is je brein<br />

niet de baas te laten zijn, maar zelf de regie<br />

in handen te nemen.” In zijn boek schrijft<br />

Mo dat illusies, blinde vlekken en waarheden<br />

die voor hem werken, niet per se op iedereen<br />

hetzelfde effect hebben. “Om te ontdekken<br />

wat echt is moeten we de reden van ons<br />

bestaan kennen. Weet dat alles wat echt lijkt<br />

een illusie is, tot je het onderzoekt en vanuit<br />

je eigen context en visie beoordeelt. Begin<br />

daar voortaan de dag mee. Ik leefde met de<br />

door verkopers en fabrikanten opgelegde<br />

illusie dat het kopen van materiële zaken<br />

mij gelukkig zou maken. Ik heb dat extreem<br />

gedaan door zelfs twee klassieke Rolls-Royces<br />

tegelijk te kopen. De bestuurders zagen<br />

er in de reclames immers heel gelukkig uit.<br />

Maar, zoals we allen weten, zodra je achter<br />

het stuur zit kijk je op de weg en maakt het<br />

niet uit in welke auto je rijdt. De reden dat we<br />

toch flitsende auto’s kopen is dat we gezien<br />

willen worden, wat voortkomt uit twijfel of je<br />

in de kern wel goed genoeg bent. Jouw kern<br />

is geweldig. Het gaat erom dat het ego wil<br />

dat we constant proberen te bewijzen dat we<br />

iets zijn dat we niet zijn. Daarom lijden we.<br />

Laat je ego vallen en we zijn allemaal bijna<br />

hetzelfde. Als ik nu een mooie auto zie zeg<br />

ik wauw, maar leg mezelf meteen daarna de<br />

vraag voor of die wagen echt bij mij past. Zou<br />

ik niet beter een efficiëntere auto kunnen<br />

kopen die beter is voor het milieu?” Kortom,<br />

we investeren onvoldoende tijd in het herkennen<br />

en doorprikken van illusies. “Als we<br />

acht uur per dag werken, een uur bewegen en<br />

een uur lezen, moeten we dan ook niet een<br />

uur besteden om te proberen ons eigen ik te<br />

begrijpen? Een vriend of potentiële partner<br />

wil je toch ook eerst leren kennen? Moeten<br />

dan ook niet af en toe met onszelf daten en<br />

vragen stellen om te ontdekken wie we echt<br />

zijn? Niemand kan zonder zijn ego, maar het<br />

is een soort interne nutsvoorziening die ons<br />

aan de gang houdt. Je moet niet toestaan dat<br />

jij eigendom wordt van je ego, want dan voel<br />

je je ellendig en onecht.”<br />

IN DE FLOW<br />

Mo zit in een ongekende flow. Het universum<br />

stuwt hem voort als een staartwind.<br />

Elke dag raakt hij de levens van soms wel<br />

een paar duizend mensen, van wie 96 procent<br />

terugkomt en zegt dat hun leven positief<br />

is veranderd. “Er is geen betere manier<br />

om mijn leven te leven. Voor altijd. Ik reis<br />

de wereld rond en vertel ook CEO’s en HRteams<br />

dat geluk geen luxe is, maar een business.<br />

Steeds mee professionals raken ervan<br />

overtuigd, zeker doordat ze zien dat het<br />

hun medewerkers productiever, gezonder,<br />

toegewijder en trouwer maakt. Mijn boek,<br />

dat ik geschreven heb denkend aan een<br />

vriend, komt precies op het goede moment<br />

en het leuke is dat de lezers de boodschap<br />

massaal verspreiden.<br />

Ingenieur, ondernemer en auteur Mo Gawdat, Chief Business Officer bij Google[X], is geboren in Caïro, Egypte. Zijn carrière als leidinggevende,<br />

onder andere bij Microsoft als hoofd communicatie voor opkomende markten, is indrukwekkend. Mo werkt sinds 2007 voor Google, waar<br />

hij vanaf 2013 verantwoordelijk is voor zakelijke strategie, planning, verkopen, bedrijfsontwikkeling en partnerschappen bij de innovatieve tak<br />

Google[X]’. Dit bedrijfsonderdeel richt zich op radicaal nieuwe technologieën die de wereld kunnen veranderen. Dat leidt tot sciencefictionachtige<br />

ideeën als Project Loon, ballonnen die op grote hoogte betaalbaar internet bieden aan 5 miljard mensen, of Project Makani, een revolutionaire<br />

manier om windenergie te genereren met speciale vliegers. Naast zijn carrière heeft Mo ruim twintig bedrijven (mede) opgericht, op het<br />

gebied van gezondheid, fitness, eten, drinken en onroerend goed. Meer informatie over de missie: www.onebillionhappy.org; hashtag<br />

#OneBillionHappy. info@speakersacademy.nl<br />

© PORTRET IN BEDRIJF | ENITH VAN TONGEREN<br />

36<br />

SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2018</strong> SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2018</strong> 37

In het Rotterdamse Hotel New York ontmoet ik Stephen B.<br />

Young, of zoals hijzelf het liefst schrijft Steve Young. De aimabele<br />

Amerikaan is uitvoerend directeur van de Caux Round<br />

Table, een internationaal netwerk van ervaren zakelijke leiders.<br />

Samen met collega’s en politici ontwikkelen zij intellectuele<br />

strategieën, managementinstrumenten en praktijken om private<br />

ondernemingen en het openbaar bestuur zodanig te versterken dat<br />

zij de wereldwijde gemeenschap vooruit kunnen helpen. Aanleiding<br />

voor het gesprek zijn twee boeken die Young heeft geschreven over<br />

moreel kapitalisme, dat in de plaats moet komen van het kapitalisme<br />

dat alleen draait om winst maken, ongeacht de consequenties.<br />

In ‘Moral Capitalism’ uit 2003 legt Steve Young het belang uit van<br />

cultuur-overschrijdende Japanse en Chinese principes van onbaatzuchtigheid.<br />

Hij verbindt morele aspiraties met praktische richtlijnen<br />

voor bedrijven, waardoor ze winstgevend én ethisch verantwoord<br />

kunnen opereren. Dat komt, zegt Young, de publieke zaak ten goede.<br />

Er is licht, of liever verlichting (in de Boeddhistische betekenis van<br />

het woord) aan het eind van de tunnel. Young benoemt in zijn tweede<br />

boek over dit onderwerp, ‘The Road to Moral Capitalism’ (2015), een<br />

aantal kerndrogredenen waarom we vasthouden aan de vrije markt<br />

in zijn huidige vorm. De consequentie is dat het bank- en financiële<br />

systeem steeds weer faalt, waardoor een duurzame, gezonde economische<br />

groei waarvan iedereen profiteert in gevaar komt. Een<br />

te strikte scheiding tussen publieke en private goederen is volgens<br />

Young een van die drogredenen. Hij schrijft ook over het zogenoemde<br />

principaal-agentprobleem (‘agency problem’), een situatie waarin<br />

een principaal (bijvoorbeeld een werkgever of overheid) een agent<br />

(een werk- of opdrachtnemer) een taak laat uitvoeren. Ze hebben<br />

echter niet alleen een gezamenlijk belang, maar ook ieder een eigen<br />

ECONOMIE & MORAAL<br />

‘KAPITALISME MET EEN<br />

VERLICHTE GEEST’<br />

Stephen B. Young<br />

Tekst: Jacques Geluk<br />

De Caux Round Table (CRT) heeft zeven principes geïntroduceerd voor een sociaal, rechtvaardig, ethisch<br />

verantwoord en eerlijk kapitalisme dat het leven van individuen en gemeenschappen verbetert en verrijkt. Dit op<br />

morele waarden gebaseerde systeem moet in de plaats komen van het harde kapitalisme zoals we dat nu kennen.<br />

In Singapore zijn de eerste tekenen al te zien. Stephen B. Young stelt dat Japanse en Chinese filosofieën over<br />

onbaatzuchtigheid de belangrijkste grondslag zouden moeten zijn van moreel kapitalisme.<br />

belang en dat pakt vaak uit in het voordeel van de agent. De huidige<br />

agent-principaaltheorie gaat er vanuit dat markten niet in staat zijn<br />

publieke goederen te leveren, wat bedrijven bevoordeelt ten opzichte<br />

van belanghebbenden en hen ontslaat van taken en verantwoordelijkheden.<br />

Het egoïsme dat dit probleem veroorzaakt is te doorbreken<br />

door de kracht van de moraal toe te passen, ‘die onderdeel is van<br />

ieders sociale psychologie’. Ook hier verwijst Steve Young naar op<br />

(ethische) normen en waarden gebaseerde culturen en leringen. Hij<br />

noemt niet alleen het katholicisme, maar ook het boeddhisme, taoïsme,<br />

Aristoteles en de koran.<br />

THERAVADA BOEDDHISME<br />

“De laatste tijd ligt mijn focus op het Theravada boeddhisme, dat<br />

de oorspronkelijke leer navolgt. Onlangs heb ik een lezing gegeven<br />

voor Unesco over de denkwijzen van de overleden Thaise koning,<br />

waarvan sommige vrij direct afkomstig zijn uit de vroege preken van<br />

Boeddha. De nadruk op ‘mindfulness’, die voortkomt uit die traditie,<br />

is voor mij een vorm van verlichting. Onze geest en geweten zijn<br />

krachten in zichzelf, maar het moderne Westen neemt dat niet serieus.<br />

We worden niet per se gedreven door materialisme, machtsstructuren,<br />

racisme en vooroordelen, maar er zijn mensen bij wie dat wel<br />

het geval is. Zij vallen ten prooi aan het kwaad, zoals de man die in september<br />

<strong>2017</strong> 59 mensen met zware wapens vermoordde in Las Vegas.<br />

Ik vraag me dan altijd af of dit voorkomen had kunnen worden als<br />

deze man ‘mindful’ was geweest. Als een familielid, zijn vriendin of<br />

een vriend had gezegd: ‘Ik heb het idee dat je lijdt aan waanvoorstellingen,<br />

boos bent of wegglijdt uit de werkelijkheid’. Soms voelen zij dat<br />

wel aan, maar de meeste mensen zullen zich er niet mee bemoeien om<br />

te voorkomen dat ze een last op hun eigen schouders leggen.”<br />

© PORTRET IN BEDRIJF | ENITH VAN TONGEREN<br />

‘WIE GOUDEN<br />

EIEREN WIL MOET<br />

EERST DE GANS<br />

VANGEN’<br />

Young constateert dat instinct, de noodzaak tot overleven,<br />

nog steeds in ons zit en er bij tijd en wijle uitkomt. Niet iedereen<br />

neemt verlichting even serieus. “Je hebt een optimistische<br />

of cynische kijk op de menselijke natuur, je hebt hoopt<br />

of je geeft op. Veel mensen, vooral in de zakenwereld en bij<br />

de overheid neigen naar het laatste. Goed zijn doe je in de<br />

kerk denken ze en als je rijk wilt zijn moet je doen wat daarvoor<br />

nodig is. Dat is de menselijke realiteit en die heeft tot op<br />

zekere hoogte te maken met inhaligheid. Wanneer je nadenkt<br />

over het integreren van een verantwoordelijke benadering<br />

in het werk, komen al snel verleidingen, angsten en onzekerheden<br />

om de hoek kijken. Op veel gebieden zijn we als<br />

gevolg daarvan toch afgebogen van de moraal. De liefde voor<br />

geld, waarvan we steeds meer willen hebben, is de wortel van<br />

alle kwaad. Niet het geld zelf, dat kan heel nuttig zijn. Maar<br />

vraag je eens af waarom je van geldt houdt? Is dat iets economisch<br />

of een soort macht, die je het psychologisch comfortabele<br />

gevoel kan geven dat je beter beschermd bent. Vooral in<br />

het communistische systeem brengt geld het slechtste in de<br />

mens naar boven. De mensen hebben dan zo weinig geld (en<br />

macht), dat ze er – zoals in de Stalinistische tijd – voor zouden<br />

moorden of iemand zouden aangeven om het te bemachtigen.<br />

Mensen doen dus slechte dingen, doordat ze wanhopig<br />

zoeken naar een soort macht die hen kan beschermen. Het<br />

probleem is dat mensen die geld hebben steeds meer willen,<br />

ook al bezitten ze alles wat ze willen en zijn ze miljardair.<br />

Waarom? Ze willen een leegte vullen.” Het kapitalisme vat<br />

Steve Young dan ook als volgt samen: “Het is een psychologisch<br />

probleem gevormd door leegte, angst, onzekerheid<br />

en een wanhopige behoefte jezelf ervan te overtuigen dat je<br />

veilig bent, overal naartoe kunt en je geen zorgen hoeft te<br />

maken over anderen.” Die houding, met als credo ‘eerst ik,<br />

dan de rest, ik haal mijn geld weg, laat anderen de risico’s<br />

maar nemen’ heeft volgens hem mede geleid tot de kredietcrisis<br />

van 2008.<br />

NIHILISME EN ONWAARHEID<br />

Young spreekt van een culturele reflectie op ons begrip van<br />

kennis en waarheid, die is begonnen met Nietzsche en Dostojevski<br />

aan het begin van de negentiende eeuw. “Iets in de<br />

moderne rationaliteit leidt naar nihilisme en onwaarheid.<br />

Dostojevski zei ‘waar niets is toegestaan, is alles toegestaan’:<br />

als je kunt voelen dat de wereld instabiel is en je alles kunt<br />

doen, geloven en maken wat je wilt, corrodeer je daarmee de<br />

moraal weg. De moderne versie van de Franse intellectuelen<br />

Derrida en Foucault gaat over postmodernisme, structuralisme<br />

en kritisch denken. Volgens hen is de waarheid slechts<br />

een persoonsgebonden verhandeling, die alleen bestaat uit<br />

woorden. Zij redeneren dat als jij mij op mijn woord gelooft<br />

en accepteert dat een bepaalde zekerheid 100 miljoen waard<br />

is, alle risico’s voor jou zijn. Volgens hen heb ik geen enkele<br />

verplichting jegens jou en voel ik ook niet de morele plicht<br />

38<br />

SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2018</strong> SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2018</strong> 39

jou uitleg te geven. Er is geen waarheid. Ik<br />

leg je alleen wat voor. Ik speel in op de kuddementaliteit,<br />

tenzij je slim bent, mij vragen<br />

stelt en misschien de hoek in drijft, waardoor<br />

ik mogelijk wat anders besluit.”<br />

Had een dergelijke reactie bijvoorbeeld<br />

de kredietcrisis van 2008 kunnen voorkomen?<br />

“Niemand heeft individueel het<br />

besluit genomen moraliteit toe te passen<br />

om postmodernisme, nihilisme of cynisme<br />

te overschrijven. De mensen leefden in de<br />

waan van de dag en gaven toe aan hun egoïsme,<br />

net als de anderen. De vraag was of<br />

ze ermee konden wegkomen en daarmee de<br />

risicoberekening veranderen. Doordat er in<br />

dat geval te veel gewicht op één kant van<br />

de weegschaal lag, moesten ze om het evenwicht<br />

te bereiken de andere kant verzwaren<br />

met meer moraliteit, ethiek, zelfbeheersing,<br />

dankbaarheid en een gevoel van (spirituele<br />

of religieuze) zekerheid. Dat was en is moeilijk<br />

voor mensen.”<br />

ZEVEN PRINCIPES VOOR<br />

VERANTWOORDELIJK ONDERNEMEN<br />

De zeven hieronder vermelde principes voor verantwoordelijk ondernemen<br />

van de Caux Round Table worden ondersteund door gedetailleerde<br />

richtlijnen voor stakeholdermanagement. Denk aan klanten, werknemers,<br />

aandeelhouders, leveranciers, concurrenten en gemeenschappen die<br />

allemaal een sleutelrol spelen bij het behalen van succes.<br />

PRINCIPE 1<br />

PRINCIPE 2<br />

PRINCIPE 3<br />

PRINCIPE 4<br />

PRINCIPE 5<br />

PRINCIPE 6<br />

PRINCIPE 7<br />

RESPECTEER STAKEHOLDERS NOG MEER<br />

DAN AANDEELHOUDERS<br />

DRAAG BIJ AAN ECONOMISCHE, SOCIALE EN<br />

OMGEVINGSONTWIKKELING<br />

BOUW VERTROUWEN OP DOOR VERDER TE GAAN DAN<br />

DE LETTER VAN DE WET<br />

RESPECTEER REGELGEVING EN AFSPRAKEN<br />

ONDERSTEUN VERSTANDIGE MONDIALISERING<br />

RESPECTEER HET MILIEU<br />

VERMIJD ILLEGALE ACTIVITEITEN<br />

HOOP EN ANGST<br />

Steve Young komt terug op verlichting,<br />

maar niet nadat hij constateert dat religieuze<br />

tradities mensen proberen te disciplineren<br />

met hoop en angst. Hoop op wederopstanding<br />

in het christendom, angst voor eeuwige<br />

straf, want ‘als je over de schreef gaat zal God<br />

je krijgen’. “De uitdaging voor vrije mensen<br />

in een vrije samenleving is echter door hun<br />

individuele karakter, toewijding en overtuiging<br />

verleidingen te kunnen ontstijgen. Zij<br />

staan er boven, zijn niet bang, hoeven niet<br />

per se veel maar wel genoeg te verdienen<br />

en vinden zichzelf goede mensen. Ik vraag<br />

me alleen af of dat wel kan in een cynische<br />

en nihilistische wereld.” Het gesprek komt<br />

op een Amerikaanse farmaceut die de prijzen<br />

van een bepaald medicijn enorm verhoogde<br />

en dacht daarmee weg te komen.<br />

“Dat bracht de bezorgdheid van mensen<br />

over de structuur van het kapitalisme terug.<br />

Hoe kan het dat we dit soort praktijken toelaten?<br />

Waarom is er niet meer regulering en<br />

falen markten?” Ironisch is de veronderstelling<br />

dat mensen die een morele code volgen<br />

die als hoogste waarde geld verdienen heeft,<br />

het goed doen. Als we hen beter leren kennen<br />

vinden we van binnen echter slechts<br />

leegte en duisternis. De media zouden de<br />

morele code van mensen moeten ondersteunen<br />

die zich gedragen als constructieve<br />

actoren en het beste voorhebben met onze<br />

cultuur, maatschappij, economie en bedrijven.<br />

Helaas is dat niet zo. Daarover maak ik<br />

mij zorgen. Vooral sociale media zijn asociaal<br />

en emotioneel destructief. In een enorm<br />

tempo verspreiden ze nepnieuws, dat vaak<br />

het angstniveau onder de bevolking én leiders<br />

verhoogt. Politici durven geen standpunten<br />

meer in te nemen en blijven hangen<br />

in oppervlakkigheid.” Natuurlijk is er een<br />

positieve keerzijde. “Dankzij sociale media<br />

weten we ook heel snel of iemand iets slechts<br />

of verkeerds heeft gedaan. Het probleem is<br />

wel dat het niemand meer weet wat wel of<br />

niet waar is. De waarheid is verborgen.”<br />

WELKE WAARHEID<br />

IS WAAR?<br />

Wat is die waarheid dan en welke criteria<br />

gelden daarvoor? Steve Young vraagt het<br />

zich hardop af. “Islamitische fundamentalisten<br />

zijn ervan overtuigd dat alleen zij de<br />

waarheid kennen en dichtbij God staan. Dat<br />

is natuurlijk niet de waarheid. In China creëert<br />

president Xi Jinping een nieuw imperiaal<br />

systeem van ideologische conformiteit,<br />

gebaseerd op de waarheid die de partij naar<br />

buiten brengt. Wie daar in deze door computersurveillance-<br />

en tracking gedomineerde<br />

politiestaat niet blij mee is of een<br />

andere waarheid aanhangt, is slim als hij<br />

zijn mening voor zichzelf houdt en in het<br />

openbaar een jaknikker is. Alleen dan houdt<br />

hij allerlei privileges. Maar wat gebeurt er<br />

met christenen die behoren tot de ondergrondse<br />

kerkgenootschappen, omdat de<br />

meeste christelijke kerken onder staatstoezicht<br />

staan?”, vraagt Steve Young zich<br />

bezorgd af. Volgens hem is er een woord<br />

dat beter van toepassing is op China, Poetins<br />

Rusland en Vietnam dan communisme:<br />

fascisme. Hij ziet overeenkomsten met de<br />

geschiedenis, waarin regeringen gecentraliseerde<br />

elites steunden, die de economie<br />

domineerden, vooral zichzelf erg rijk<br />

maakten en alle anderen onder politiecontrole<br />

plaatsten. “Onder Stalin was het niet<br />

veel anders. Het enige verschil is dat fascistische<br />

systemen zijn gebaseerd op nationalisme<br />

en etniciteit en communistische<br />

uitgaan van een internationale ideologie<br />

gebaseerd op klassenverschillen. Tijdens de<br />

Tweede Wereldoorlog was de motiverende<br />

kracht in Rusland niet het communisme,<br />

maar de strijd tegen de Duitsers. In China<br />

is dat vandaag het Han-chauvinisme. Niet<br />

het proletariaat speelt een hoofdrol, maar<br />

de Chinezen zelf. Je ziet dat ze gedragscodes<br />

ontlenen aan het keizerlijke verleden en<br />

toepassen.” Hij haalt een Chinese vrouwelijke<br />

hoogleraar en een Chinese zakenman<br />

aan, die onlangs hebben gesproken tijdens<br />

de Unesco-bijeenkomst. “Beiden eindigden<br />

met dia’s over Xi Linpings ‘One road, one<br />

belt’-handelsstrategie, die bedoeld is om<br />

niet alleen producten, maar ook de ‘superieure<br />

Chinese cultuur’ naar de rest van de<br />

wereld te brengen.” Zoiets als de Zijdenroute<br />

in vroeger tijden. “De Britten, Fransen en<br />

Belgen brachten in de negentiende eeuw op<br />

soortgelijke wijze de Europese beschaving<br />

naar die arme zielen in Afrika. Nu zien we<br />

dit fenomeen overal ter wereld.”<br />

TRIBALISME<br />

Het is, zegt Young, een vorm van tribalisme,<br />

een collectieve weerstand tegen mensen<br />

die geen deel uitmaken van de eigen stam<br />

of groep. “Deze ontwikkeling is een potentiële<br />

bedreiging voor een mondiaal systeem<br />

van moreel kapitalisme, die samenvalt met de<br />

ineenstorting van de naoorlogse wereldorde<br />

gebaseerd op de rechtsstaat, mensenrechten,<br />

vrije markten en intellectuele vrijheid.<br />

Dit verstoort meer en meer het structurele<br />

fundament van moreel kapitalisme en<br />

morele politiek, zonder dat veel mensen<br />

daar tegenin gaan.” Young vertelt over de<br />

zeventien Duurzame Ontwikkelingsdoelen<br />

(SDG’s) van de Verenigde Naties, die passen<br />

binnen de naoorlogse wereldorde en<br />

die ook valideren. Hij noemt mensenrechten,<br />

economische ontwikkeling, uitroeien<br />

van armoede en milieubescherming. Een<br />

menselijke gemeenschap die overal floreert<br />

onder de juiste leiding. “Ik ben alleen bang<br />

dat het bij praten blijft en de wereldmachten<br />

zich hier niet echt achter scharen.” Het idealisme<br />

is geweldig, de praktijk heel anders.<br />

We discussiëren over hoe sterk regeringen<br />

zijn wanneer coalities nodig zijn om ze<br />

te vormen. Over de Catalanen en hun poging<br />

hun autonome regio af te scheiden van<br />

Spanje. Young vergelijkt hen met fundamentalisten<br />

en orthodox-religieuze mensen, die<br />

ook overtuigd zijn van hun gelijk en zich niet<br />

laten tegenhouden. Californië heeft in 1861<br />

ECONOMIE & MORAAL<br />

‘DE WAARHEID IS SLECHTS EEN<br />

VERHANDELING, DIE ALLEEN<br />

BESTAAT UIT WOORDEN’<br />

tevergeefs geprobeerd zich los te maken van<br />

de Unie, maar nu de staten een grote mate<br />

van autonomie hebben, verhuizen Amerikanen<br />

gewoon naar een andere staat als iets<br />

hen in hun eigen staat niet bevalt. We constateren<br />

ook dat mensen zichzelf steeds vaker<br />

segregeren en polariseren en dat dit de dialoog<br />

in de weg staat. In de Verenigde Staten<br />

raken zelfs families verdeeld sinds de verkiezing<br />

van Donald Trump. Dat is voer voor<br />

nihilisme en postmodernisme, zegt Young,<br />

want als er geen waarheid is waarover moeten<br />

we dan praten? “Iedereen heeft meer dan<br />

ooit zijn eigen waarheid. Als we praten wisselen<br />

we beleefdheden uit of we negeren<br />

elkaar. We komen niet echt meer in contact,<br />

wat betekent minder respect voor elkaar.” En<br />

zo komen we toch weer uit op waarmee we<br />

het gesprek zijn begonnen: twee verschillende<br />

filosofieën over het kapitalisme in<br />

onze moderne geïndustrialiseerde beschaving<br />

en private versus publieke goederen.<br />

Over het belang van aansporingen, of met<br />

een modewoord incentives, om mensen aan<br />

te moedigen zelf hun eigen weelde te creëren<br />

en ondernemers duidelijk te maken dat de<br />

toekomst altijd risico’s met zich meedraagt.<br />

Even later zegt Young: “Wie gouden eieren<br />

wil moet eerst de gans vangen. Als dat niet<br />

gebeurt kun je zelfs niet hopen dat je recht<br />

wordt gedaan. In de Caux Round Table proberen<br />

we te verwoorden dat compromissen<br />

tot op zekere hoogte mogelijk zijn, maar dat<br />

niemand per se recht heeft op moreel kapitalisme.<br />

Je moet er wat voor doen en incentives,<br />

de zorg voor alle stakeholders en het<br />

vermenigvuldigen en distribueren van het<br />

aantal beschikbare private goederen helpen<br />

daarbij.”<br />

SINGAPORE<br />

Moreel kapitalisme komt nog slechts op<br />

kleine schaal voor. Een enkel bedrijf past<br />

het hier en daar toe. “Een, niet perfect, voorbeeld<br />

is Singapore. Alles is er gereguleerd en<br />

gebaseerd op incentives en het benadrukken<br />

van het belang van persoonlijke eigenschappen,<br />

zelfdiscipline en opleiding. Iedereen is<br />

doordrongen van de notie dat alle mensen<br />

voor de gemeenschap verantwoordelijk zijn<br />

en omgekeerd. Het land heeft sinds 1965 een<br />

geweldig track record als het gaat om het creëren<br />

en verdelen van rijkdom. Kanttekening<br />

is dat Singapore niet meer is dan een kleine<br />

stadsstaat met 5 miljoen inwoners.” Steve<br />

Young wijst erop dat we vaak kijken in maanden,<br />

jaren of decennia als we een bedrijf of<br />

systeem beoordelen. Wanneer we echter<br />

verder teruggaan, naar de achttiende eeuw,<br />

valt op dat het bourgeois democratisch kapitalisme<br />

sedertdien al veel voordelen heeft<br />

opgeleverd en zelfs moreler is geworden.<br />

Welvaart en levensverwachting zijn overal<br />

ter wereld toegenomen. Zelfs de armsten<br />

in de Verenigde Staten hebben stromend en<br />

heet water, werkende toiletten, toegang tot<br />

gezondheidszorg en redelijke voeding. En<br />

op het menselijke vlak: “Als ik een slecht,<br />

immoreel persoon ben en die immoraliteit<br />

staat aan de basis van mijn handelen, doen<br />

mijn acties mensen waarschijnlijk pijn. Dan<br />

is het goed mijn motivatie en moraal nader<br />

te bekijken. Dat is waarom we praten over<br />

verlichting. Des te meer mensen verlicht zijn<br />

en daardoor betere morele standaarden hebben,<br />

hoe groter de kansen op systematische<br />

betere uitkomsten gedurende de tijd”, zegt<br />

Steve Young, waarna het gesprek nog een<br />

tijdje heel plezierig verdergaat.<br />

Stephen B. (Steve) Young is uitvoerend directeur van de Caux Round Table. Hij is auteur van ‘Moral Capitalism’ (2003) en ‘The Road to<br />

Moral Capitalism’ (2015). Young is geboren in 1945, heeft onderwijs gevolgd aan de internationale school in Bangkok en gestudeerd aan<br />

het Harvard College en de Harvard Law School. In 1981 is hij deken van de Hamline University School of Law geworden, na eerst assistent<br />

deken te zijn geweest. Young heeft gedoceerd aan verschillende instituten en artikelen gepubliceerd over Chinese jurisprudentie, de cultuur<br />

en politiek van Vietnam en Thailand, rechtenstudie, management van advocatenkantoren, de geschiedenis van onwetendheid en de wetten<br />

van de oorlog. info@speakersacademy.nl<br />

40<br />

SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2018</strong> SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2018</strong> 41

© CARLI HERMES<br />

GELDZAKEN<br />

GRAPPIG DAT<br />

BELEGGERS LIEVER<br />

NAAR MIJ LUISTEREN<br />

Prikkelende columns over maatschappelijke problemen leveren Annemarie van Gaal bijval én<br />

kritiek op, maar zwengelen vooral de maatschappelijk discussie aan. Dat is precies wat ze wil.<br />

Waardering krijgt ze van beleggers, die volgens recent onderzoek haar adviezen zelfs prefereren<br />

boven die van de Amerikaanse superinvesteerder Warren Buffett. Niet alleen over beleggen heeft ze<br />

een mening en tips, Annemarie is van vele (financiële) markten thuis.<br />

Annemarie van Gaal<br />

Tekst: Jacques Geluk<br />

‘QUA BELEGGEN<br />

ZIJN HARDLOPERS<br />

VAAK DOODLOPERS’<br />

Beleggers én niet-beleggers hebben meer vertrouwen in<br />

beleggingsadvies van ondernemer en televisiepersoonlijkheid<br />

Annemarie van Gaal dan van de Amerikaanse<br />

zakenman en investeerder Warren Buffett. Dat blijkt uit<br />

recent door GfK uitgevoerd onderzoek van Grip op je<br />

Vermogen, ING en NN Investment Partners onder ruim 1.500 Nederlanders.<br />

“Ja, grappige uitkomst vind ik dat. Eigenlijk ben ik er ook best<br />

trots op”, zegt Annemarie van Gaal. “Ik kan natuurlijk niet bogen op<br />

de beleggingsresultaten van Warren Buffett, maar ben blij dat ik kennelijk<br />

in de loop der jaren zoveel vertrouwen heb opgebouwd in geldzaken,<br />

dat zelfs beleggers graag naar mij luisteren.” In een publicatie<br />

van GfK, naar aanleiding van het onderzoek, zegt Valentijn van Nieuwenhuijzen,<br />

CIO bij NN Investment Partners over haar: “Zij scoort<br />

goed, omdat zij in Nederland bekend is door haar inzet voor bewustwording<br />

in financiële zaken. Ook is zij investeerder in verschillende<br />

bedrijven en ondernemingen. Dit wekt kennelijk dusdanig veel vertrouwen<br />

op dat men het beleggingsadvies van Annemarie van Gaal<br />

verkiest boven dat van Warren Buffett. Dat is best opmerkelijk gezien<br />

zijn enorme reputatie en ‘track record’ als 's werelds rijkste belegger<br />

aller tijden.”<br />

Annemarie belegt trouwens zelf ook, ‘maar niet heel risicovol’. “Ik<br />

heb samen met mijn man wat vastgoed dat we verhuren. Daarnaast<br />

heb ik geld geïnvesteerd in een fonds met’ index trackers’ en een paar<br />

bitcoins gekocht. Af en toe verkoop ik wat aandelen voor mezelf. Ik<br />

behaal geen mega-resultaten, maar wel meer dan genoeg om de inflatie<br />

bij te houden. Qua beleggen zijn hardlopers vaak doodlopers. En<br />

om Warren Buffett weer even aan te halen: 'No matter how great the<br />

talents or efforts, some things just take time. You can't produce a baby<br />

in one month by getting nine women pregnant’ (‘Ongeacht hoe groot<br />

je talenten of inspanningen zijn, sommige dingen hebben tijd nodig.<br />

Je kunt een baby niet in één maand produceren door negen vrouwen<br />

zwanger te maken’). Dat mensen vertrouwen in haar hebben blijkt<br />

ook uit het feit dat ze steeds vaker wordt gevraagd lezingen te geven<br />

over geldzaken of vermogensopbouw. “Dat vind ik leuk, omdat er<br />

zoveel haken en ogen aan zitten en er veel zaken zijn die je in de gaten<br />

moet houden. Ik heb me er goed in verdiept en hoop dat ik op deze<br />

manier veel mensen kan behoeden voor valkuilen en risico's.”<br />

WONINGMARKT<br />

De woningmarkt is verhit. De prijzen rijzen de pan uit en veel<br />

huiseigenaren verwachten dat de overwaarde blijft stijgen. Ze sluiten<br />

en masse tweede hypotheken af om bijvoorbeeld verbouwingen te<br />

financieren. Tegelijk lijken woningen zo duur te worden dat ze straks<br />

onbetaalbaar zijn en is sprake van een verdere afbouw van de hypotheekrente.<br />

Hoe schat Annemarie deze ontwikkelingen in? “Ik denk<br />

dat de woningen op toplocaties en in de grote steden wel zullen blijven<br />

stijgen in prijs. Het is ook een kwestie van schaarste: Nederland<br />

is vrij vol en er wordt nauwelijks nog bijgebouwd. Geweldige locaties<br />

komen er niet meer bij. Ik waarschuw voor tweede hypotheken,<br />

omdat je niet weet wat de toekomst brengt. Je kunt gaan scheiden of<br />

je baan kwijtraken. Ik ben er wel een voorstander van om te proberen<br />

je eigen woning zoveel mogelijk hypotheekvrij te hebben op het<br />

42<br />

SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2018</strong> SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2018</strong> 43

GELDZAKEN<br />

POLITIEK<br />

© CARLI HERMES<br />

‘IK HOOP OPRECHT<br />

DAT HET KABINET OOK<br />

INSPIRATIE UIT MIJN<br />

COLUMNS HAALT’<br />

‘GEOPOLITIEK TREFT<br />

OOK DE BURGER’<br />

Het woord geopolitiek wordt te pas en te onpas gebruikt. Vooral als niet helemaal begrepen wordt hoe een<br />

gebeurtenis, zoals een crisis in het Midden-Oosten of een conflict met Rusland moet worden verklaard,<br />

haalt men de term van stal. Rob de Wijk heeft er boeken over geschreven, bijvoorbeeld ‘Machtspolitiek’<br />

(Amsterdam: AUP, 2014 en een uitgebreide versie in 2015) en maakt daarover met Arend-Jan Boekestijn<br />

de radio- en tv-programma’s ‘Boekestijn&De Wijk’ voor BNR en ‘Weg van de Wereld’ voor WNL.<br />

prof. dr. Rob de Wijk<br />

moment dat je plant met pensioen te gaan.<br />

Het is zo heerlijk om dan vrijwel geen woonlasten<br />

meer te hebben. Dat maakt de ruimte<br />

in je portemonnee, als je geen salaris meer<br />

hebt, een stuk royaler. Een eigen huis kan<br />

ook een mooie inkomstenbron zijn. Veel<br />

mensen bezitten huizen in grote steden en<br />

hebben kamers over, die ze ook kunnen verhuren<br />

aan leuke studenten. De inkomsten<br />

daarvan zijn tot een bedrag van € 5.164 ook<br />

nog eens belastingvrij.”<br />

‘EEN DUBBELTJE OP<br />

Z’N KANT’<br />

Ook nu vrijwel iedereen er iets op vooruit<br />

gaat, blijven er mensen die met moeite de<br />

eindjes aan elkaar kunnen knopen. Sommigen<br />

lukt dat niet. Zij komen in grote financiële<br />

problemen. John Williams en financieel<br />

deskundige Annemarie van Gaal proberen<br />

een aantal van deze mensen sinds 2009 in<br />

hun programma ‘Een dubbeltje op z’n kant’<br />

weer op weg te helpen. “RTL 4 probeert nog<br />

steeds kandidaten te vinden die mee willen<br />

doen aan het programma en dat zou moeten<br />

lukken omdat er nog steeds heel veel gezinnen<br />

in financiële problemen zitten. Ze willen<br />

echter niet met hun problemen op televisie<br />

komen. Dat kan ik me ook wel voorstellen;<br />

buren, vrienden en werkgevers zien het<br />

ook.” Niet alleen op televisie pakt Annemarie<br />

maatschappelijke problemen aan, in haar<br />

columns doet ze dat ook. Zo deed ze onlangs<br />

de suggestie langdurig bijstandsgerechtigden<br />

gratis te laten sporten. De hoeveelheid kilowattuur<br />

die ze daarmee verbruiken wordt<br />

dan door de gemeente vertienvoudigd, waardoor<br />

ze door te bewegen hun uitkering verdienen<br />

en tegelijk gezond bezig zijn.<br />

Veel kritiek was haar deel, maar in feite<br />

heeft Annemarie slechts de discussie willen<br />

aanzwengelen. Zelf zegt ze daarover:<br />

“Ik probeer in mijn columns altijd een<br />

maatschappelijk probleem aan te pakken.<br />

Dat doe ik vaak door het probleem uiteen<br />

te rafelen, analyseren en er een oplossing<br />

voor te bedenken. Maatschappelijke<br />

issues zoals deze zet ik soms sterker aan in<br />

mijn columns in De Telegraaf om de discussie<br />

aan te wakkeren. Ik merk wel dat ik<br />

een steeds grotere groep fans krijg onder de<br />

lezers, maar ik hoop oprecht dat ons kabinet<br />

er ook inspiratie uit haalt.”<br />

TIPS VOOR<br />

<strong>ACADEMY</strong> ® -LEZERS<br />

Tot besluit geeft Annemarie nog enkele<br />

financiële tips. “De lezers van <strong>ACADEMY</strong>®<br />

Magazine behoren tot een invloedrijke<br />

groep Nederlanders die het over het algemeen<br />

financieel goed voor elkaar heeft. Om<br />

nieuwe ontwikkelingen in de wereld te blijven<br />

volgen en een eventuele prijsstijging mee<br />

te maken, zou ik adviseren een paar ‘cryptocurrencies’<br />

zoals bitcoin te kopen. Het is<br />

goed om te leren hoe die wereld in elkaar zit,<br />

hoe je een ‘wallet’ aanmaakt en hoe de aanen<br />

verkopen werken. In elk geval kun je meepraten<br />

met je kinderen en zelf geloof ik wel in<br />

de blockchaintechnologie die achter ‘cryptocurrencies’<br />

zit.”<br />

Annemarie van Gaal is ondernemer,<br />

investeerder, columnist en bevlogen<br />

spreker. Bij het grote publiek is ze<br />

bekend van programma’s als ‘Dragon’s<br />

den’, ‘Een dubbeltje op z’n kant’ en<br />

‘Divorce Hotel’.<br />

info@speakersacademy.nl<br />

Geopolitiek gaat over de grote<br />

mondiale machtsverschuivingen.<br />

De aanhoudende crises<br />

tussen Europa en Rusland<br />

zijn daar het gevolg van. Dat<br />

geldt ook voor de aanhoudende crises in de<br />

Zuid-Chinese Zee tussen China en Amerika.<br />

Maar ook is het de vraag hoe het Westerse<br />

machtsverval en de opkomst<br />

van China inwerken op het klimaat<br />

en de grondstoffen- en<br />

energievoorziening.<br />

Geopolitiek treft ook de burger.<br />

Daarover gaat zijn laatste<br />

boek ‘De Nieuwe Revolutionaire<br />

Golf ’(Amsterdam: AUP,<br />

<strong>2017</strong>). Hierin beschrijft De<br />

Wijk hoe de opkomst van<br />

China bijdroeg aan de Arabische<br />

Lente, vluchtelingenstromen<br />

en terrorisme. Op deze<br />

ontwikkeling bleken Europese en Amerikaanse<br />

politici geen goed antwoord te hebben,<br />

waardoor grote delen van de bevolking<br />

het gevoel kregen in de steek te worden<br />

gelaten. Dit, in combinatie met de financiële<br />

crisis en het feit dat het reële besteedbare<br />

inkomen sinds 2001 niet of nauwelijks<br />

is gestegen, zorgde voor<br />

polarisatie en politieke instabiliteit<br />

en bracht de Europese Unie<br />

in een existentiële crisis.<br />

© ROGIER CHANG<br />

‘INTERREGNUM’<br />

Rob de Wijk erkent dat makkelijke oplossingen<br />

niet voorhanden zijn. De nieuwe<br />

industriële revolutie van Internet of Things,<br />

waardoor de helft van de bestaande banen<br />

kan verdwijnen bemoeilijkt het vinden<br />

van oplossingen verder. Feitelijk zitten we<br />

in een situatie die door de vooroorlogse<br />

Italiaanse communistenleider Antonio<br />

Gramsci ‘interregnum’ wordt genoemd: de<br />

oude orde bestaat niet meer en de nieuwe<br />

orde bestaat nog niet.<br />

Rob de Wijk neemt u mee op zijn zoektocht<br />

naar die nieuwe orde en is niet pessimistisch<br />

over de toekomst. Een land als<br />

Nederland heeft voldoende innovatieve<br />

kracht om zichzelf door onzekere tijden<br />

te loodsen. Maar aanpassing kan alleen als<br />

eerst over de uitdagingen wordt nagedacht.<br />

Rob de Wijk geeft daartoe een aanzet.<br />

Prof. dr. Rob de Wijk is geschiedkundige op het gebied van internationale betrekkingen en<br />

veiligheidszaken. Sinds 2007 is hij directeur van het Den Haag Centrum voor Strategische<br />

Studies en verder onder meer directeur van de Haagse Security Delta en voorzitter van<br />

Holland Space Cluster, naast adviesfuncties in binnen- en buitenland.<br />

info@speakersacademy.nl<br />

44<br />

SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2018</strong> SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2018</strong> 45

© MET DANK AAN SYLVESTER EIJFFINGER<br />

FINANCIËLE ECONOMIE<br />

‘ARBEIDSMARKT<br />

VOOR PROFESSIONALS<br />

HALV EERT’<br />

Dit is het jaar waarin de Europese Centrale Bank (ECB) het opkoopprogramma – ‘dat er überhaupt<br />

niet had moeten en mogen komen’ – langzaam wil afbouwen. Tapering heet dat, maar wel in slow<br />

motion, zegt topeconoom Sylvester Eijffinger. Er staan nog meer ingrijpende veranderingen voor de<br />

deur. Artificiële intelligentie en big data zorgen voor totale ontwrichting van de arbeidsmarkt en<br />

zetten de verhouding arbeid en inkomen op scherp. Professionals die straks niet kunnen omgaan met<br />

algoritmen missen de boot. Een interview met de man die als geen ander weet wat de economie ons zal<br />

brengen. Ook al is niet altijd duidelijk wanneer.<br />

‘ER STAAN<br />

INGRIJPENDE<br />

VERANDERINGEN<br />

VOOR DE DEUR’<br />

“<br />

Zelfs collega-economen en politici beseffen lang niet altijd<br />

hoe belangrijk en ‘giga’ de economische consequenties<br />

van big data en kunstmatige intelligentie zijn. Over vijf<br />

jaar is onze maatschappij totaal veranderd, wat bijvoorbeeld<br />

grote gevolgen heeft voor de verhouding inkomen<br />

en arbeid. In het kader van het negentigjarig bestaan van Tilburg University,<br />

hebben we het afgelopen jaar veel gedaan aan het thema ‘big<br />

data, op weg naar een digitale samenleving’. Daar ben ik ook nu druk<br />

mee”, zegt prof. dr. Eijffinger, hoogleraar Financiële Economie aan<br />

de Tilburgse universiteit. “Robotisering heeft eerder negatieve effecten<br />

gehad op de werkgelegenheid van lager opgeleiden en in mindere<br />

mate de middenklasse. Het toenemend gebruik van algoritmen treft<br />

nu ook professionals, die binnen tien jaar te maken krijgen met een<br />

halvering van de werkgelegenheid”, verwacht Eijffinger. “Bedrijfsjuristen<br />

in de Verenigde Staten stellen alleen nog contracten op met<br />

behulp van algoritmen. Fintech kan niet zonder en accountants ruilen<br />

boeken in voor big data.” Voor wie niet met algoritmen kan omgaan<br />

is in deze sectoren straks geen werk meer.<br />

De technologische ontwikkelingen zorgen voor meer kapitaal en<br />

minder arbeid, wat volgens professor Eijffinger betekent dat het aantal<br />

rijken toeneemt, net als het aantal mensen zonder werk dat wij met<br />

z’n allen moeten onderhouden. En wie een baan heeft, werkt steeds<br />

prof. dr. Sylvester Eijffinger<br />

Tekst: Jacques Geluk<br />

minder uren. Machines en computers zijn immers ideale werknemers,<br />

“die niets anders eten dan stroom.” “We moeten daarom echt<br />

nadenken over de toekomstige verdeling van kapitaal, inkomen en<br />

arbeid en de invulling van de toegenomen vrije tijd. Het oplossen van<br />

dat probleem is lastig en houdt me enorm bezig. Het basisinkomen<br />

is geen oplossing. Micro kun je daarmee experimenteren, macro is<br />

het onbetaalbaar.” Als één van de mogelijke oplossingen suggereert<br />

hij de invoering van een negatieve inkomstenbelasting, een progressief<br />

systeem waarbij mensen beneden een bepaald inkomensniveau<br />

overheidshulp krijgen in plaats van belasting moeten betalen. Prof.<br />

Eijffinger is dit jaar voor de vierde keer – na 2003, 2008 en 2013 – gasthoogleraar<br />

bij het Harvard Department of Economics in Cambridge,<br />

Massachusetts. “Als ik daar, naast de colleges die ik geef, tijd heb voor<br />

onderzoek ga ik ook daar werken aan het in kaart brengen van de economische<br />

aspecten en gevolgen van artificiële intelligentie. Bovendien<br />

wil daar vaker over schrijven.”<br />

OPKOOPPROGRAMMA ECB<br />

Het gesprek komt even op de 'sociale vlaktaks' die het kabinet<br />

Rutte-III wil invoeren, waardoor er maar twee belastingschijven overblijven<br />

voor werkenden: een basistarief van 36,93 procent (voor inkomens<br />

tot ongeveer 68.600 euro) en een hoog tarief van 49,5 procent.<br />

“Ik zeg al tien jaar dat die vlaktaks er moet komen, daar ben ik blij<br />

46<br />

SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2018</strong><br />

SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2018</strong> 47

FINANCIËLE ECONOMIE<br />

FINANCIËLE ECONOMIE<br />

mee”, zegt Eijffinger. Minder gelukkig is hij al<br />

vanaf het begin met het opkoopprogramma<br />

van de Europese Centrale Bank, die in 2015<br />

is begonnen met kwantitatieve verruiming,<br />

het grootschalig opkopen van obligaties om<br />

de economie te stimuleren. “Ik stond heel<br />

toevallig met een aantal studenten voor<br />

het gebouw van de ECB in Frankfurt toen<br />

het opkoopprogramma werd aangekondigd.<br />

RTLZ-verslaggever Bart Reijnen vroeg<br />

mijn commentaar en toen al zei ik: ‘Het programma<br />

is een drug, waarvan steeds meer<br />

nodig is om hetzelfde effect te bereiken. Het<br />

is rampzalig en gaat niet helpen, kan ik al<br />

zeggen. Ik maak me de meeste zorgen over<br />

het afbouwen ervan. Nu drie jaar later zitten<br />

we in die fase. Tapering in slow motion’.”<br />

“ECB-voorzitter Mario Draghi had<br />

gehoopt dat het aantrekken van de economische<br />

groei langer zou duren, maar het<br />

gaat veel beter dan gedacht en dus is de ratio<br />

voor het opkoopprogramma weg en afbouwen<br />

extra urgent. Bovendien is het (niet officiële)<br />

inflatiedoel van twee procent toch niet<br />

gehaald. Prof. dr. Lex Hoogduin, hoogleraar<br />

Economie en Bedrijfskunde aan de Rijksuniversiteit<br />

Groningen en ik hebben dat onlangs<br />

nog geschreven in een zeer kritisch artikel<br />

over het opkoopbeleid en Klaas Knot, de<br />

president van De Nederlandsche Bank, heeft<br />

dat meerdere keren herhaald. Toch zal de<br />

ECB waarschijnlijk niet versneld afbouwen.<br />

Mario Draghi heeft nog twee jaar te gaan,<br />

ECB-directeur Peter Praet iets langer. En als<br />

de ECB afbouwt, volgt een correctie van de<br />

prijzen van obligaties en aandelen, waardoor<br />

ze meer naar de werkelijke marktwaarde<br />

gaan. Dat wil zeker de ECB niet, omdat die<br />

voor drie à vier triljoen euro aan ‘securities’,<br />

staatsobligaties en ‘corporate bonds’ op<br />

de eigen balans heeft staan. Dat zou te veel<br />

vermogensverlies zijn.” Heeft het opkoopprogramma<br />

dan helemaal niets opgeleverd?<br />

Eijffinger: “Het is dankzij het aankondigingseffect<br />

een beetje succesvol geweest in<br />

het begin, doordat de verwachtingen zijn<br />

aangepast. QE1, de eerste fase van de kwantitatieve<br />

verruiming, heeft zowel in de VS als<br />

Europa een enigszins positief effect gehad,<br />

doordat de balansen van de banken erdoor<br />

zijn geschoond. De vervolgrondes hebben<br />

nauwelijks effect gehad. En het was ook niet<br />

nodig, de groei herstelde toch al, en niet<br />

effectief ”, benadrukt Eijffinger. “De economische<br />

groei is voor geen sikkepit geholpen<br />

en zelfs de inflatie is ondanks die paardenmiddelen<br />

niet gestegen naar het gewenste<br />

niveau. Het opkoopprogramma is niet alleen<br />

overbodig en ineffectief, maar het mocht<br />

ook niet. De ECB is ver buiten het mandaat<br />

gegaan dat in het Verdrag van Maastricht is<br />

vastgelegd. Het is de centrale bank verboden<br />

te opereren in monetaire financiering.<br />

Nu dat toch is gebeurd, zijn in feite de eigen<br />

geloofwaardigheid en onafhankelijke reputatie<br />

flink ondergraven.” Een moment later,<br />

zegt de topeconoom: “De verwachtingen die<br />

Donald Trump heeft gewekt bij zijn aantreden<br />

door in te zetten op groei door belastingverlaging,<br />

hebben meer effect gehad dan dat<br />

hele ECB-opkoopprogramma.”<br />

‘PROFESSIONALS<br />

DIE STRAKS NIET<br />

KUNNEN OMGAAN<br />

MET ALGORITMEN<br />

MISSEN DE BOOT’<br />

ECB WIL GEEN<br />

ONTWRICHTING<br />

Op de vraag wat er nu moet gebeuren<br />

antwoordt Eijffinger dat langzaam afbouwen<br />

de beste optie is voor de ECB. “Ze willen<br />

de financiële markten niet ontwrichten.<br />

Te snel afbouwen veroorzaakt een keerpunt,<br />

een schokgolf. De prijzen van obligaties, die<br />

afhankelijk zijn van de dan stijgende kapitaalmarktrente,<br />

zakken dan misschien wel<br />

met twintig procent om weer marktconformiteit<br />

te bereiken. Behalve staatsobligaties<br />

dalen ook ‘corporate bonds’ in waarde.<br />

Daar zou ik niet instappen. Feit is dat we in<br />

een bijzonder tijdsgewricht zitten, waarin we<br />

terug moeten naar normale verhoudingen.”<br />

Op dit moment gaat het goed met de beurs,<br />

obligatiekoersen zijn op peil en met de aandelenkoersen<br />

is het vooral in <strong>2017</strong> heel goed<br />

gegaan. “Men beseft echter niet dat er een<br />

kantelpunt komt en de markt weer omslaat,<br />

alleen weten we niet wanneer. Dat kan over<br />

drie maanden, een half jaar of een jaar zijn,<br />

wie het weet mag het zeggen. Een van mijn<br />

mentoren was de Duitse econoom Helmut<br />

Schlesinger, die van 1991-1993 president<br />

was van de Bundesbank en wiens leerstoel<br />

ik in 1995 heb overgenomen. Hij zei: ‘Het is<br />

net als met alcoholisten, je weet dat ze naar<br />

de fles grijpen, maar niet wanneer’. Een alcoholist<br />

is onvoorspelbaar en weet het zelf ook<br />

niet. Dat geldt ook voor de marktomslag,<br />

waarvan het effect afhangt van het marktsentiment<br />

op dat moment.”<br />

Daarbij spelen zowel economische gegevens,<br />

waarmee het mogelijk is de gezondheidstoestandstoestand<br />

van de economie te<br />

onderzoeken (fundamentals), als psychologische<br />

factoren een rol. Die doen ertoe,<br />

maar maken het voorspellen van een keerpunt<br />

moeilijk. Uitspraken van leiders, aanslagen<br />

of (geo)politieke verschuivingen<br />

kunnen tot onverwachte en onvoorspelbare<br />

effecten leiden. “Denk aan de Brexit of het<br />

al dan niet doorgaan van handelsverdragen<br />

zoals NAFTA. We noemen dat ‘Knightian<br />

Uncertainty’, genoemd naar de Amerikaanse<br />

econoom Frank Knight, die al in 1921 al het<br />

onderscheid heeft gemaakt tussen een zogenaamd<br />

economisch risico en economische<br />

onzekerheid. Risico is een ex post-begrip<br />

dat je achteraf kunt meten. Onzekerheid is<br />

ex ante en dus niet te meten, je kunt hooguit<br />

een inschatting maken. In tijden van ‘Knightian<br />

Uncertainty’ zal elke centrale bankpresident<br />

toegeven dat hij of zij het ook niet<br />

altijd weet.”<br />

BESLOTEN CONFERENTIES<br />

Sylvester Eijffinger zal in die situatie misschien<br />

ook niet alle antwoorden hebben,<br />

maar verder is er weinig dat hem ontgaat.<br />

‘DE VERWACHTINGEN DIE DONALD<br />

TRUMP HEEFT GEWEKT BIJ ZIJN<br />

AANTREDEN DOOR IN TE ZETTEN OP<br />

GROEI DOOR BELASTINGVERLAGING,<br />

HEBBEN MEER EFFECT GEHAD DAN<br />

DAT HELE ECB-OPKOOPPROGRAMMA’<br />

Hij zit al jarenlang dichtbij het vuur en heeft<br />

de drie ECB-presidenten Wim Duisenberg,<br />

Jean-Claude Trichet en Mario Draghi van<br />

dichtbij meegemaakt. “Ik woon op selectieve<br />

uitnodiging alle besloten bijeenkomsten en<br />

conferenties van de ECB en de FED (Federal<br />

Reserve, de Amerikaanse centrale bank)<br />

bij, zoals het ECB Forum in Sintra, Portugal,<br />

waar de helft van de deelnemers bestaat uit<br />

tophoogleraren en de andere uit presidenten<br />

van centrale banken. Voor Nederland is<br />

dat Klaas Knot. Een ideale gelegenheid om<br />

te discussiëren en bij te praten met mensen<br />

als Mark Carney, gouverneur van de Bank<br />

of England, de voorzitter van de FED, Mario<br />

Draghi en Peter Praet, die dan echt naar je<br />

luisteren. Ik mag niets naar buiten brengen<br />

over wat tijdens die bijeenkomsten ter<br />

sprake komt, maar ik ken daardoor veel achtergronden,<br />

waar ik natuurlijk ook als hoogleraar<br />

veel aan heb. Weinigen in Nederland<br />

kunnen dat zeggen en daar ben ik best trots<br />

op.” Dan zegt hij: “Weet u dat Mario een<br />

superslimme man is? Hij heeft een Ph.D van<br />

het Massachusetts Institute of Technology<br />

(MIT) en gewerkt bij Goldman Sachs. Verder<br />

is hij directeur-generaal geweest van de<br />

Italiaanse ‘treasury’, gouverneur van de Bank<br />

van Italië en voorzitter van het Financial Stability<br />

Forum. Bovendien is hij een buitengewoon<br />

charmante man. Als iemand weet hoe<br />

hij effectief en soms rücksichtslos moet opereren<br />

is dat Mario.”<br />

TILBURG UNIVERSITY<br />

SOCIETY<br />

Sinds 2009 is professor Eijffinger president<br />

van de Tilburg University Society, die<br />

de werelden van openbaar bestuur, politiek,<br />

bedrijfsleven en wetenschap wil verbinden.<br />

“Dat presidentschap is, naast het hoogleraarschap,<br />

mijn hoofdtaak. Ik zorg ervoor<br />

dat de universiteit naar haar stakeholders<br />

en externe relaties toe een duidelijk profiel<br />

heeft, met als voornaamste taak valorisatie of<br />

impact creëren. Een universiteit kan slechts<br />

functioneren wanneer zij onderdeel is van<br />

de samenleving en daarin een rol speelt.<br />

Niet alleen om de maatschappij te begrijpen,<br />

maar ook vooruit te helpen. Dat is ook onze<br />

taak, want waarom zou men ons anders uit<br />

publieke middelen financieren? We moeten<br />

ons daarbij niet zoals vroeger beperken tot<br />

onderzoek en onderwijs, maar rekenschap<br />

geven van de maatschappelijke omgeving<br />

die zich in vele gedaanten aandient. Variërend<br />

van media tot contractonderwijs en<br />

-onderzoek en alles dat daar tussenin zit.<br />

Publieke en private financiering zijn bij ons<br />

in balans.” Inmiddels zijn er afdelingen bijgekomen,<br />

zoals Development Alumni Relations,<br />

alles dat met het Universiteitsfonds te<br />

maken heeft, en heeft Eijffinger een aantal<br />

initiatieven ontwikkeld.<br />

“In 2009 ben ik begonnen met sociëteitsbijeenkomsten,<br />

drie à vier keer per jaar in<br />

Sociëteit De Witte in Den Haag. Elke keer<br />

nodig ik vijftig of zestig van de belangrijkste<br />

stakeholders – meer is vanwege de zaalcapaciteit<br />

niet mogelijk – uit, onder wie<br />

politici, ministers, de voorzitter van de<br />

Tweede Kamer, de vicepresident van de<br />

Raad van State, de president van De Nederlandsche<br />

Bank, de president van de Hoge<br />

Raad en top CEO’s, het absolute topechelon.<br />

Een van onze tophoogleraren geeft een inleiding<br />

en na het diner is er een externe inleider.<br />

Onderwerpen kunnen gevoelig zijn,<br />

zeker als zowel de president van de Hoge<br />

Raad als de minister van Justitie en Veiligheid<br />

en Justitie aanwezig zijn die niet altijd<br />

dezelfde belangen hebben. Daarom zijn de<br />

bijeenkomsten besloten onder Chatham<br />

House Rules, een basisprincipe van vertrouwelijkheid.<br />

Ik zit de bijeenkomsten voor.<br />

Later zijn onze activiteiten uitgebreid met<br />

de Cobbenhagen Summit voor bestuurders<br />

uit het bedrijfsleven, publieke en kennisinstellingen<br />

uit voornamelijk Noord-Brabant.<br />

Recente gespreksthema’s zijn onder andere<br />

big data en disruptie en kunstmatige intelligentie.<br />

Inmiddels zijn we in het kader van<br />

de valorisatie alweer met nieuwe initiatieven<br />

bezig om de universiteit neer te zetten voor<br />

een breder publiek en te laten zien dat wij<br />

middenin de samenleving staan.”<br />

Prof. dr. Sylvester C.W. Eijffinger is hoogleraar Financiële Economie aan de Tilburg University en Jean Monnet hoogleraar Europese Financiële<br />

en Monetaire Integratie. Hij is verbonden aan het CentER voor Economisch Onderzoek in Tilburg, het Centre for Economic Policy Research<br />

in Londen en het CESifo Research Network in München. Sinds 2009 is hij president van de Tilburg University Society en geeft hij lezingen.<br />

Daarnaast is hij met regelmaat gasthoogleraar bij het Harvard Department of Economics in Cambridge, Massachusetts.<br />

info@speakersacademy.nl<br />

48<br />

SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2018</strong> SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2018</strong> 49

© ESA-S.CORVAJA<br />

SPACEXPERIENCE <strong>2018</strong><br />

VOLGENDE HALTE:<br />

MARS<br />

Astronauten van ruimteschip aarde<br />

maken spectaculaire reis in de toekomst<br />

Astronaut André Kuipers heeft het zestigjarig bestaan van de ruimtevaart in november <strong>2017</strong> gevierd door zo’n<br />

40.000 ‘mede-astronauten’ van ruimteschip aarde mee te nemen op een reis langs sterren, planeten en vliegende<br />

objecten. In drie shows op één dag hebben de bezoekers een onvergetelijke en spectaculaire ruimte-ervaring<br />

meegemaakt in een uitverkochte Ziggo Dome. Op 3 november transformeert de Amsterdamse concerthal<br />

wederom in een universum dat garant staat voor een unieke ontdekkingsreis naar ‘outer space’ – SpaceXperience<br />

Into the Future Live – met Mars als eerste halteplaats.<br />

“<br />

SpaceXperience-Live voelt als een<br />

compleet nieuwe ruimtemissie.<br />

Vorig jaar hebben we ons samen<br />

met een groot team van experts<br />

dr. André Kuipers<br />

Tekst: Jacques Geluk<br />

intensief voorbereid op de lancering<br />

van dit bijzondere, naar nu blijkt zeer<br />

succesvolle spektakel. Ik verheug me nu al<br />

op het vervolg, een toekomstige reis door het<br />

heelal. Naar Mars en verder, onze volgende<br />

stappen in de ruimte”, vertelt astronaut en<br />

arts André Kuipers. Hij benadrukt dat de<br />

toekomst dichterbij is dan menigeen denkt.<br />

“De fictie van vandaag is de wetenschap van<br />

morgen. De meeste mensen hebben echter<br />

geen idee wat er allemaal aankomt.” Samengevat<br />

wil André zijn expertise binnen de<br />

ruimtevaart gebruiken om zijn publiek te<br />

vertellen over zijn eigen ervaringen in de<br />

ruimte en welke toekomst wij ingaan, op<br />

onze eigen planeet en daarbuiten. Bovendien<br />

is het intrigerend te horen wat zich nu<br />

al achter de schermen afspeelt om het mogelijk<br />

te maken dat mensen de ruimte verder<br />

zullen verkennen en veroveren.<br />

VREEMDE WERELD<br />

Op de vraag waarom mensen in zo’n<br />

groten getale op zijn shows afkomen, antwoordt<br />

André: “De ruimte is bijzonder voor<br />

mensen, van jong tot oud, omdat je er niet<br />

zomaar naartoe kan. Het is bovendien een<br />

totaal vreemde wereld. Ik heb dit verhaal in<br />

het theater al vaker verteld, maar nooit op<br />

deze manier. De Ziggo Dome biedt enorm<br />

veel technische mogelijkheden met licht,<br />

geluid, projecties en muziek. Daar pakken<br />

we echt uit en worden mensen emotioneel<br />

geraakt. In het theater leg ik dingen uit. Dat<br />

is een college. Door wat ik vertel spannend<br />

en interessant te maken blijft mijn verhaal<br />

beter hangen en leren de bezoekers sneller.<br />

Zo’n setting in de Ziggo Dome maakt<br />

het voor mij gemakkelijker te laten zien hoe<br />

leuk wetenschap en techniek zijn, maar ook<br />

hoe mooi en kwetsbaar onze planeet is. We<br />

moeten zuinig zijn op onze aarde, het is de<br />

enige planeet.”<br />

MEDE-ASTRONAUTEN<br />

De ruimte kent geen grenzen, maar<br />

bezoekers zullen ervaren dat André Kuipers<br />

die desondanks opnieuw zal opzoeken in<br />

SpaceXperience Into the Future. Natuurlijk<br />

staat nog niet helemaal vast hoe de nieuwe<br />

show er zal uitzien. Om een beetje een idee<br />

te krijgen een terugblik op het Ziggo Domeruimteavontuur<br />

van <strong>2017</strong>. Tijdens die eerste<br />

serie shows zegt André: “Ik mag dan wel<br />

astronaut zijn, maar het is fantastisch om hier<br />

in de Ziggo Dome te zijn met 13.000 medeastronauten<br />

van ruimteschip aarde.” Zijn<br />

publiek heeft dan bijvoorbeeld net gehoord<br />

én gezien dat onze planeet 40.000 kilometer<br />

in omtrek is en op 150 miljoen kilometer<br />

afstand van de zon elk etmaal om zijn as<br />

draait. Iedereen die het nog niet wist, weet<br />

50<br />

SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2018</strong> SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2018</strong> 51

© CARLI HERMES<br />

© ISTOCK | TOKARSKY<br />

‘WE HEBBEN JONGE MENSEN NODIG<br />

MET BRILJANTE IDEEËN VOOR EEN<br />

BETER EVENWICHT OP DEZE PLANEET,<br />

ZODAT ONZE AARDE OOK VOOR<br />

TOEKOMSTIGE GENERATIES EEN GOED<br />

THUIS KAN ZIJN’<br />

Astronaut André Kuipers en gezagvoerder Anne Cor<br />

Groeneveld (Dutch Dakota Association) bieden relaties<br />

van Speakers Academy ® exclusief en eenmalig de kans een<br />

uniek evenement te organiseren voor maximaal zestien<br />

personen. De opbrengst komt ten goede aan de André<br />

Kuipers Stichting. Onderdeel van het evenement is een<br />

privé-rondvlucht met de historische dakota Prinses Amalia.<br />

STEUN DE ANDRÉ KUIPERS STICHTING<br />

Exclusief evenement voor relaties mét privérondvlucht<br />

in historische dakota ‘Prinses Amalia’<br />

BIJZONDERE VERHALEN<br />

Tijdens het exclusieve evenement voor de relaties van<br />

Speakers Academy ® presenteren André en Anne Cor in de<br />

lounge van Jetsupport op Schiphol-Oost bijzondere verhalen<br />

over de veelbewogen geschiedenis van de Koninklijke DC -3<br />

Dakota PH-PBA Prinses Amalia. Dit toestel heeft in 1944<br />

deelgenomen aan D-Day (de invasie van Normandië).<br />

nu ook dat de voor ons perfecte atmosfeer<br />

voor 20 procent uit zuurstof en voor 80<br />

procent uit stikstof bestaat, een magneetveld<br />

ons beschermt tegen straling en de aarde<br />

zich beweegt in een koud, ongastvrij heelal.<br />

Nadat André een aantal buurplaneten heeft<br />

voorgesteld, waar we overigens niet kunnen<br />

leven, en vertelt dat er meer sterren in het<br />

heelal dan zandkorrels op alle aardse stranden<br />

samen zijn, deelt hij hoe zijn fascinatie voor<br />

de ruimte is ontstaan. “Van mijn oma kreeg<br />

ik sciencefictionboekjes en later was daar<br />

ineens Wubbo Ockels, een Nederlandse<br />

wetenschapper die zomaar zeven dagen in<br />

de Space Shuttle vloog. Ik kwam erachter dat<br />

astronauten geen supermannen zijn en best<br />

een bril konden dragen, zoals ik. Gewone<br />

mensen dus. In 1990 toen elk Europees<br />

land drie tot vijf astronauten mocht leveren,<br />

ging ik het proberen”, aldus André Kuipers.<br />

“Ik wilde niet het risico lopen later spijt<br />

te krijgen als ik niet had geprobeerd om<br />

astronaut te worden.”<br />

PUBLIEK BELEEFT<br />

LANCERING MEE<br />

Het publiek beleeft de lancering van de<br />

raket ('onze Maxi-Cosi') en later de terugkeer<br />

van de astronauten op aarde letterlijk<br />

van dichtbij mee. Van de gezichten is af te<br />

lezen hoezeer zij onderdeel zijn geworden<br />

van het spektakel. De effecten zijn weergaloos.<br />

Het lijkt alsof de raket elk moment kan<br />

opstijgen als het aftellen begint, de vlammen<br />

eronderuit komen en de zaal zich vult<br />

met rook. Sublieme geluids- en lichteffecten<br />

maken ook hier van fictie werkelijkheid.<br />

Daarna zorgt Andrés verhaal over het leven<br />

in het ruimtestation voor ontspanning, verbazing<br />

en krijgt hij de lachers op zijn hand.<br />

“We maken schoon, zuigen stof uit de filters<br />

en doen aan onderhoud. Als we naar de wc<br />

gaan moeten we ook een stofzuiger aanzetten.<br />

Dat vergeet je maar één keer, want álles<br />

zweeft. De urine vangen we op in een trechter,<br />

een slang, en daar maken we drinkwater<br />

van. Ontlasting gaat in plastic zakjes om<br />

uiteindelijk in de atmosfeer te worden verbrand.<br />

Slapen doe je in een soort bezemkast.<br />

Je hoeft je geen zorgen te maken hoe je ligt,<br />

want je zweeft. Je kunt net zo goed tegen het<br />

plafond hangen.” André gunt zijn publiek<br />

ook een blik op de aarde, zoals hij de planeet<br />

heeft gezien. Het sprookjesachtige noorderen<br />

zuiderlicht, veroorzaakt door radioactieve<br />

deeltjes die ons magneetveld afbuigt<br />

naar beide polen. “We vliegen over mensen,<br />

dorpen en steden, alsof je op een zwartfluwelen<br />

tapijt zit dat met goud is bestikt.”<br />

PLANEET MOOI HOUDEN<br />

De mooiste plekken op aarde zijn te zien,<br />

waaronder de Bahama’s met turkooiskleurige<br />

wateren met zandstructuren en de rode<br />

Australische ‘outback’ met fantastische zoutmeren.<br />

De Maasvlakte, Amsterdam, havens<br />

en vliegvelden in Nederland verschijnen<br />

op het enorme scherm in het midden en<br />

dan ineens prachtige plaatjes, die uiteindelijk<br />

niet zo mooi zijn als ze lijken. Ze laten<br />

zien hoe erosie eruitziet als gevolg van ontbossing.<br />

“Al het lichtgroene laat zien waar<br />

bomen zijn gekapt in het regenwoud van de<br />

Amazone en Indonesië”, zegt André bewogen,<br />

want de zorg om onze planeet is eveneens<br />

een van zijn grote passies. Wat mensen<br />

hebben vernield moet weer worden hersteld.<br />

“Daarvoor zijn jonge mensen nodig met<br />

briljante ideeën, die buiten de geijkte paden<br />

denken en met technologieën komen waarmee<br />

we een beter evenwicht kunnen creëren<br />

zodat we de planeet mooi kunnen houden.”<br />

info@speakersacademy.com<br />

Astronaut André Kuipers krijgt sinds zijn terugkeer uit de<br />

ruimte in 2012 geregeld de vraag of hij zijn ervaringen wil<br />

delen met anderen. De André Kuipers Stichting wil met de<br />

opbrengsten van lezingen en evenementen zoals deze een<br />

bijdrage leveren aan de duurzaamheid van onze planeet, de<br />

ontwikkeling van de wetenschap en een goede toekomst<br />

voor de jeugd. André is voorzitter van de stichting, Anne Cor<br />

Groeneveld secretaris/penningmeester.<br />

Na de oorlog heeft prins Bernhard het vliegtuig als nieuwe<br />

eigenaar geregeld zelf gevlogen tijdens staatsbezoeken,<br />

voordat het in gebruik werd genomen als eerste<br />

regeringstoestel. Deelnemers aan het evenement kunnen<br />

na afloop van de presentatie een rondvlucht maken met<br />

de Prinses Amalia en daarna aanschuiven voor een culinair<br />

driegangendiner. André Kuipers vertelt tussendoor over<br />

wonen, werken en dineren in de ruimte.<br />

Meer informatie over dit unieke en exclusieve evenement en de hoogte van uw donatie,<br />

is te vinden op de website: www.andrekuipersstichting.nl<br />

© MET DANK AAN DE ANDRÉ KUIPERS STICHTING<br />

52<br />

SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2018</strong> SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2018</strong> 53<br />

dr. André Kuipers. Astronaut & Ambassadeur van de Aarde.

© SANDER KOENEN<br />

andrekuipers.com<br />

Bezoek geregeld www.andrekuipers.com en www.ntk.nl voor de meest actuele<br />

informatie over de Ruimtevaartcolleges van André Kuipers in de Nederlandse theaters.<br />

COLUMN<br />

STORYTELLING<br />

Storytelling. Nog niet zo heel erg lang geleden werd dit woord vooral geassocieerd met het voorlezen van<br />

sprookjes aan kinderen of misschien een bezoek aan de Efteling. Het succes van de soms eeuwenoude<br />

verhalen zit hem in het feit dat kinderen zich zo gemakkelijk kunnen inleven, dat de diepere boodschap<br />

– doorgaans over goed en kwaad – onderdeel van het denken wordt. Sprookjes worden zo, verpakt in<br />

vermaak, een wijze les of moreel kompas. Niet voor niets wordt het vertellen van verhalen vaak als<br />

belangrijk element gezien bij de opvoeding van kinderen.<br />

Tekst: Katinka Simonse<br />

speakersacademy.nl | 010 - 433 33 22<br />

Maar zonder dat de grote<br />

meerderheid van de mensen<br />

het doorhad, werd de<br />

kunst van het verhalen vertellen<br />

opgepikt door slimme<br />

reclamejongens. Zo kon gebeuren dat Coca<br />

Cola het voor elkaar kreeg om het ultieme<br />

kerstgevoel alleen nog bij ons binnen te laten<br />

komen met de kerstman in een rood-witte<br />

Coca Cola ‘outfit’. Inderdaad, slechts weinigen<br />

weten dat de kerstman vóór zijn adoptie<br />

door het grote frisdrankmerk helemaal niet<br />

zo kleurvast was in zijn kledingkeuze.<br />

Storytelling werd een hippe term en sinds<br />

kort is 'storyteller' een heus vakmanschap<br />

geworden binnen de wereld van de marketing.<br />

Dat betekent overigens niet dat het<br />

altijd goed gaat. Wat je wil wanneer je een<br />

verhaal vertelt over een product of organisatie<br />

is dat mensen het gelóven. Zoals de<br />

rood-witte kerstkleuren. Maar wat we bijvoorbeeld<br />

niet geloven is dat Sarah Jessica<br />

Parker – bekend uit de serie 'Sex and<br />

the City’ – haar keukenspullen koopt bij de<br />

Blokker op de Bilderdijkstraat in Amsterdam.<br />

Ja, de commercial waarin we haar in<br />

Amsterdam zien winkelen leverde aandacht<br />

op als stunt. Maar het is niet iets wat in je systeem<br />

gaat zitten, waardoor de Blokker ineens<br />

geloofwaardig ‘fashionable’ wordt.<br />

Waarom vertel ik u dit? Omdat professioneel<br />

storytelling iets is waarvan we ondertussen<br />

weten dat elke organisatie, elk bedrijf<br />

en iedere ondernemer die iets aan de man<br />

wil brengen er baat bij heeft. Maar hoe hip en<br />

eigentijds de term ook wordt gebracht: het<br />

is een eeuwenoud vakmanschap waarvan de<br />

basis ligt in de kunsten. Die hele reclamewereld,<br />

die is er later bij bedacht. Inderdaad, zo<br />

had u er wellicht nog nooit naar gekeken,<br />

maar iedere kunstenaar is een verhalenverteller.<br />

Of een kunstenaar nu schildert, films<br />

maakt, boeken schrijft, fotografeert, borduurt,<br />

zingt, danst of toneelstukken opvoert:<br />

het zijn allemaal manieren om een verhaal<br />

te vertellen. Wij kunstenaars (ja, ik ben er<br />

zelf een) zijn er meer dan wie dan ook in<br />

geoefend om mensen te laten meevoeren in<br />

gedachten, gevoelens, situaties en verhalen.<br />

Zo beïnvloeden we de wereld. Op een wijze<br />

die verdacht veel lijkt op vermaak.<br />

Net als sprookjes. Ik vertel u er graag over.<br />

© TINKEBELL<br />

HET GEVAAR VAN DE ANGST<br />

Hypochonderen in Fukushima<br />

De kernramp in Fukushima op 11<br />

maart 2011. Iedereen herinnert zich<br />

het nieuws. Waarschijnlijk gaan de<br />

meeste mensen er vanuit dat velen<br />

stierven door de straling. Dat is niet zo.<br />

Er zijn geen stralingsdoden, maar veel<br />

mensen zijn overleden door angst. Dat<br />

is een ingewikkeld verhaal. Tinkebell<br />

(pseudoniem van Katinka) heeft zeven<br />

weken door het getroffen gebied gereisd<br />

en geluisterd naar de verhalen<br />

van bewoners en de stilte van verlaten<br />

dorpen. Ze heeft lokale<br />

rijst, bosbessen en<br />

vis uit Fukushima gegeten<br />

en officiële cijfers<br />

vergeleken met<br />

de straling die ze<br />

zelf mat. In dit boek<br />

legt ze uit hoe ze<br />

ontdekte dat angst<br />

soms gevaarlijker is<br />

dan het gevaar zelf.<br />

Uitgever: Atlas Contact.<br />

ISBN: 9789045034751<br />

(publicatie 15 maart <strong>2018</strong>)<br />

Katinka Simonse, die bekend is onder het pseudoniem Tinkebell, is een controversiële<br />

kunstenares. In 2005 is ze afgestudeerd aan de afdeling design van het Sandberg Instituut<br />

in Amsterdam. info@speakersacademy.nl<br />

54<br />

SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2018</strong> SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2018</strong> 55

WETENSCHAP<br />

WETENSCHAP<br />

DE RATIO WIKT, HET<br />

EMOTIONELE DNA BESCHIKT<br />

Het DNA is, zo weten we sinds kort, ons eerste en oudste emotionele geheugen. De structuur is stabiel en<br />

verandert traag, het gebruik van de opgeslagen informatie is juist zeer dynamisch. Elk organisme reageert op<br />

een veranderende omgeving door genen specifiek aan en uit te zetten om te kunnen overleven. Bij een gunstige<br />

uitwerking verandert die setting in een standaardinstelling, zodat organismen zich herinneren hoe zij in<br />

soortgelijke situaties moeten reageren en dat doorgeven aan hun nageslacht. Prof. dr. Pierre Capel heeft hierover<br />

het fascinerende boek ‘Het emotionele DNA – Gevoelens bestaan niet, maar ontstaan’ geschreven. Een bestseller<br />

over de biochemische achtergrond van de verbinding tussen geest en materie.<br />

Gevoelens. We kunnen ze vaak<br />

precies omschrijven, maar<br />

wanneer en waarom ze ontstaan<br />

weten we niet. Keiharde<br />

biochemie is met onze gevoelens<br />

verbonden en beïnvloedt ons functioneren<br />

tot op cellulair en moleculair niveau.<br />

Voor prof. dr. Pierre Capel is dat steeds duidelijker.<br />

“Het geldt dus ook voor het DNA<br />

dat de cellen gebruiken.” Mensen nemen de<br />

meeste beslissingen onbewust al in het limbisch<br />

systeem, het centrum van emoties en<br />

motivatie in de hersenen, waarin bijvoorbeeld<br />

de hippocampus, samen met de amygdala<br />

en andere hersengebieden, zorgt voor<br />

het consolideren van nieuwe informatie en<br />

emoties, zoals angst of woede. “Alle zintuiglijke<br />

waarnemingen gaan er direct naartoe.<br />

Daar bepalen we al of het voedsel dat we zien<br />

en ruiken geschikt is om te eten, maar ook of<br />

de persoon die we voor het eerst ontmoeten<br />

al dan niet betrouwbaar is. Pas daarna komt<br />

de ratio om de hoek kijken”, zegt prof. Capel.<br />

“In onze westerse cultuur denken we ten<br />

onrechte dat we rationele wezens zijn. We<br />

beseffen niet dat het positieve en negatieve<br />

gevoelens zijn die in sterke mate het ontstaan<br />

en verloop van ziekten, stress, pijn, angst én<br />

prof. dr. Pierre Capel<br />

Tekst: Jacques Geluk | Fotografie: Enith van Tongeren<br />

© PORTRET IN BEDRIJF | ENITH VAN TONGEREN<br />

relaties bepalen en uiteindelijk onze algehele<br />

gezondheid en levensduur.” Gevoelens<br />

ontstaan constant in voor iedereen verschillende<br />

situaties. De een ervaart een gebeurtenis<br />

als prettig, de ander als traumatisch. “Het<br />

gaat per keer om duizenden gegenereerde<br />

gevoelens, die reëel en zeer krachtig zijn en<br />

aantonen dat zekerheden niet bestaan, maar<br />

ontstaan door het introduceren van ernstige<br />

beperkingen van de werkelijkheid. Als je de<br />

wereld van het emotionele DNA wilt binnentreden<br />

kan dat alleen door bestaande<br />

zekerheden en vooroordelen los te laten.”<br />

IMMUNOLOGIE<br />

Pierre Capel heeft veertig jaar fundamenteel<br />

onderzoek gedaan. Wat blijkt: eigenlijk<br />

heeft alles met elkaar te maken. “Scheikunde<br />

had niet echt mijn liefde, maar toen ik binnen<br />

dat vakgebied biochemie tegenkwam<br />

sloeg de vonk over. Per ongeluk kwam de<br />

immunologie ook op mijn pad. Dat is zo<br />

breed. Elk lichaamsonderdeel heeft een<br />

ander immuunsysteem. Littekenweefsel op<br />

je hand geeft niks, in je oog maakt het je blind<br />

en in je hersenen verlamt het je.” Lachend:<br />

“Weet je dat penicilline niets anders is<br />

dan het immuunsysteem van de schimmel<br />

dat vervelende bacteriën wil tegenhouden?<br />

Op elk niveau zie je afweersystemen,<br />

die als een soort evolutionaire lasagne in<br />

lagen bescherming bieden. De oudste systemen<br />

komen in allerlei variaties voor in alle<br />

levensvormen, van komkommers tot zoogdieren.<br />

Ze zorgen er niet alleen voor dat we<br />

kunnen overleven, maar spelen bij mensen<br />

een waanzinnige rol in de partnerkeuze. Je<br />

wordt echt niet zomaar verliefd. Hondjes<br />

ruiken eerst aan elkaar, mensen doen dat<br />

ook, alleen zijn ze dat een beetje vergeten.<br />

In ‘Het emotionele DNA’ geef ik het voorbeeld<br />

van een nachtclubdanseres, die afhankelijk<br />

van het moment van haar cyclus totaal<br />

andere bedragen krijgt van de mannen op<br />

wier schoot ze gaat zitten. Zij ruiken, via<br />

allerlei stofjes, of een vrouw vruchtbaar is en<br />

reageren daar onbewust op. Bewust merken<br />

ze niets.” Alles in je lijf is verbonden. Emoties<br />

zijn daar onderdeel van. “Mensen met diabetes<br />

type 1 kunnen daar niets tegen doen,<br />

bij hen is er iets echt stuk. Bij diabetes type<br />

2 krijgt een gen een te hoge activiteit, waardoor<br />

de receptor voor insuline op slot gaat<br />

en de cellen hierdoor insuline-ongevoelig<br />

worden. Dat kun je emotioneel terugdraaien.<br />

Sommigen hoeven daarna nooit<br />

meer insuline te spuiten.” Capel legt uit hoe<br />

het werkt door een zonnebloem als voorbeeld<br />

te nemen. “Als de bodemgesteldheid<br />

verandert, bijvoorbeeld verzilt als gevolg van<br />

een dijkdoorbraak, komt die plant in zwaar<br />

weer terecht en ontstaat een zware emotie.<br />

De zonnebloem dreigt immers het loodje te<br />

leggen, tenzij ze haar genen op een nieuwe<br />

manier gaat gebruiken om met het extra<br />

zout te kunnen omgaan. Deze nieuwe DNAinstelling<br />

geeft zij door aan haar nakomelingen,<br />

waardoor kiemende zaadjes niet de<br />

mist ingaan. De DNA-opbouw is voor alles<br />

dat leeft exact hetzelfde. DNA is een informatieketen.<br />

Een computer werkt met plussen<br />

en minnen en DNA met vier eenheden<br />

(A, T, G, C), waarmee van alles te coderen<br />

is.” De emeritus hoogleraar loopt even weg<br />

en komt terug met een recente editie van het<br />

blad Nature. Met zichtbaar plezier laat hij<br />

foto’s zien van de Mona Lisa en andere figuren<br />

die zijn ontstaan door het op een speciale<br />

manier programmeren van de DNA-code,<br />

waardoor de letters A, T, G, C zich op een<br />

andere manier binden en basisvormen veranderen<br />

in pixels. “Dit is wat ik noem emergent:<br />

door een dynamische interactie tussen<br />

cellen en moleculen iets geheel nieuws laten<br />

ontstaan. Net zoals het leven, dat zoals je<br />

begrijpt stopt als de interactie ophoudt.”<br />

BALANS SLAAT DOOR<br />

Op de vraag waarom hij zijn boek heeft<br />

geschreven, antwoordt prof. Capel: “Het<br />

idee is langzaam gegroeid. Wetenschappelijk<br />

gezien bleek het allemaal veel breder te<br />

zijn dan alleen de moleculaire en cellulaire<br />

structuur en zag ik de emergentie. Bovendien<br />

merkte ik vanuit de neurobiologie dat<br />

emoties biochemische achtergronden hebben.<br />

De discrepantie tussen het ‘verneinen’<br />

van emoties en het overschatten van de ratio<br />

kwam ik steeds opnieuw tegen. Van reclameuitingen<br />

klopt in rationele zin meestal geen<br />

hout. In autoreclames praten ze niet over het<br />

aantal cilinders, de verbrandingswaarde en<br />

files, maar over een soort kosmisch gebeuren<br />

met mooie vrouwen, vrijheid en prachtige<br />

landschappen. De commercie speelt handig<br />

in op het feit dat beslissingen voor 95 procent<br />

‘TOEKOMST<br />

BESTAAT NIET:<br />

HET IS EEN<br />

VERSCHUIVEND<br />

HEDEN’<br />

op gevoelens zijn gebaseerd en de balans<br />

doorslaat naar de emotionele kant. Dat heeft<br />

mij gemotiveerd.” Hij geeft nog een voorbeeld.<br />

“Als ik naar jou kijk, scannen mijn<br />

ogen ongeveer 10.000 meetpunten op jouw<br />

gezicht, die bovendien in de tijd variëren.<br />

Zelfs spiertrekkinkjes neem ik onbewust<br />

waar. Heel snel vergelijk ik in mijn persoonlijke<br />

archief in de hippocampus de honderdduizenden<br />

gezichten die ik in de loop der<br />

tijd heb opgeslagen en geef ik, gebaseerd op<br />

voorgeprogrammeerde standaardinstellingen<br />

van wat ik al dan niet prettig vind, een<br />

waardeoordeel. In milliseconden, waarin<br />

een ongekende hoeveelheid bits door mijn<br />

hoofd vliegt, weet ik of ik iemand kan vertrouwen.<br />

Dat is echt big data. Bij een positief<br />

oordeel stel ik me open voor de ander, zonder<br />

dat ik er rationeel over heb nagedacht. Ik<br />

maak ‘goed gevoel’-hormonen (bijvoorbeeld<br />

oxytocine) aan, waarna er van alles in m’n lijf<br />

verandert en ik weet dat ik jou wil terugzien.<br />

Omgekeerd zorgen stresshormonen ervoor<br />

dat ik bij een negatief oordeel geen contact<br />

wil en bepaalde dingen voor mij houdt. Echt,<br />

in een ogenblik heb je een mens (of dier), aan<br />

de hand van reële waarnemingen, big data,<br />

een visuele scan, licht-donkerverhoudingen<br />

en de vorm van het gezicht, volledig gekarakteriseerd.<br />

Voor het leven! Vrouwen die<br />

denken geen kinderen te kunnen krijgen,<br />

kunnen na een scan van een paar milliseconden<br />

weten dat het met deze specifieke<br />

man wel zou kunnen lukken. Een soort oerinstinct,<br />

dat we nog wel bij dieren herkennen<br />

– die paren uitsluitend met partners die voor<br />

nakomelingen zorgen – maar niet bij onszelf.<br />

Emotionaliteit heeft een harde, bijna mathematische<br />

achtergrond, zonder dat we ons<br />

daarvan bewust zijn, maar die er wel voor<br />

zorgt dat liefde letterlijk blind maakt. Dat is<br />

biologisch ook noodzakelijk, voor de voortplanting.<br />

Wanneer je rationeel gaat nadenken<br />

over ‘die ander’ en plussen en minnen<br />

afweegt, wordt het nooit wat.”<br />

HET HIER EN NU<br />

DNA stuurt de hormonen aan, die ervoor<br />

zouden moeten zorgen dat iedereen kinderen<br />

zou willen hebben, maar dat is niet zo.<br />

Dat komt doordat we niet meer in het heden<br />

leven. Het is in onze huidige maatschappij<br />

belangrijk dat wij een tijdsbewustzijn hebben<br />

om ons voor bepaalde situaties te prepareren.<br />

“We zijn totaal van het hier en nu<br />

af en focussen op een leven dat er nog niet is<br />

en waarschijnlijk nooit exact zo zal komen.<br />

We plannen, stellen doelen en laten zesjarige<br />

kinderen een citotoetsje doen, om dan al te<br />

concluderen dat ze iets in de toekomst wel of<br />

niet kunnen. Dat kunnen we helemaal niet<br />

weten. Dus genereert dat niets dan angst en<br />

onzekerheid.” Ook hier komt Pierre Capel<br />

met een helder voorbeeld: “Een kind verwek<br />

je hier en nu in het orgasme. Dat komt. Als<br />

je een kinderwens hebt of de conceptie rationaliseert<br />

(kan het financieel wel, moeten we<br />

verhuizen?) ben je niet in het nu, maar met<br />

de toekomst bezig. Dat creëert ook onzekerheid<br />

en daardoor lukt het misschien niet.<br />

Iets anders: wanneer jij tijdens dit gesprek<br />

aan morgen denkt, heb je je aandacht er niet<br />

bij. Waarom toekomst niet bestaat: het is een<br />

verschuivend heden. Dat we zekerheden<br />

zoeken, die er niet zijn, komt door de angst<br />

die we zelf creëren door het nemen van rationele<br />

beslissingen waarmee we bepaalde situ-<br />

56<br />

SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2018</strong> SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2018</strong> 57

WETENSCHAP<br />

© THITIVONG<br />

COLUMN<br />

aties willen voorkomen. Uiteindelijk zijn het<br />

toch allemaal emotionele beslissingen. Hoe<br />

anders gaat het in Afrika. Daar leven de mensen<br />

vandaag. Hun ego’s zijn heel volwassen.<br />

Als je hen in hun bescheiden hutten vraagt<br />

wie zij zijn, komen er altijd hele rijke personen<br />

naar voren. Ze hebben een bepaalde<br />

trots. Omdat ze in het hier en nu zitten. Zij<br />

zeggen wat zij zijn, niet wat zij worden.”<br />

TWEEDE GEHEUGENLAAG<br />

Het gesprek komt op epigenetica, het vakgebied<br />

binnen de genetica dat de invloed<br />

bestudeert van de erfelijke veranderingen<br />

in de genfunctie die optreden zonder wijzigingen<br />

in de sequentie (volgorde van de<br />

basenparen) van het DNA in de celkern.<br />

“Een organisme, dat kan ook een alg, schimmel<br />

of bacterie zijn, verandert niet zijn DNA<br />

als het zich moet aanpassen aan veranderde<br />

omstandigheden. Macro-evoluties nemen<br />

honderdduizenden jaren in beslag. Microevoluties<br />

gaan daarentegen snel, ad hoc, en<br />

gaan niet over het veranderen maar gebruiken<br />

van het DNA, dat ik wel eens omschrijf<br />

als een orgel met 21.000 registers oftewel<br />

genen die je aan en uit kunt zetten. De<br />

nieuwe standaardinstelling in het DNAgeheugen<br />

zorgt er – zoals bij de zonnebloem<br />

– voor dat het organisme als het in dezelfde,<br />

aangepaste omgeving terechtkomt, weet wat<br />

het moet doen. DNA is ons eerste geheugen,<br />

dat vergeten mensen. De tweede geheugenlaag,<br />

gelokaliseerd in de hersenen, is laat in<br />

de evolutie ontstaan. Het limbisch geheugen<br />

slaat al onze zintuiglijke waarnemingen<br />

op, verwerkt ze, maar is niet altijd toegankelijk.<br />

Er zitten hevige emoties tussen, die<br />

een enorm heftige hormoonproductie in<br />

gang kunnen zetten, met als gevolg angsten<br />

vluchtgedrag. Het elke dag herbeleven<br />

van vervelende of traumatische gebeurtenissen<br />

betekent dat leven onmogelijk wordt.<br />

Dus zit er op het geheugen een actieve rem<br />

die deze herinneringen onderdrukt. Associaties<br />

kunnen er echter voor zorgen dat je<br />

© PORTRET IN BEDRIJF | ENITH VAN TONGEREN<br />

‘AFRIKANEN<br />

ZEGGEN WAT<br />

ZE ZIJN, NIET<br />

WAT ZIJ WILLEN<br />

WORDEN’<br />

die geheugenfunctie reactiveert, waardoor je<br />

alles toch weer herbeleeft. #Me Too laat dat<br />

goed zien. Sommige slachtoffers van seksuele<br />

intimidatie hebben zich twintig jaar lang<br />

nauwelijks herinnerd wat er is gebeurd. Dat<br />

is actief weggedrukt. Nu is er een aanleiding<br />

en komt alles weer boven.” Zonder iets<br />

af te doen aan het onrecht dat is geschied,<br />

zegt prof. Capel: “Wat zij zich herinneren is<br />

niet exact de concrete situatie, want waardevrij<br />

en rationeel opslaan kan niet. Alles<br />

is bewerkt en gefilterd, doordat aan elke<br />

impuls een waardeoordeel hangt. Daarom<br />

zijn getuigenverklaringen nooit echt helemaal<br />

betrouwbaar, iedereen ziet wat anders.”<br />

MEDITATIE<br />

Er is eigenlijk maar één manier om dichterbij<br />

je emotionele DNA te komen: meditatie.<br />

Niet het mediteren zelf, maar door even<br />

tijdloos, in het heden te zijn. “In het heden<br />

ligt de Hof van Eden, in de toekomst niet.<br />

Geef je emoties de ruimte, beoordeel ze zelf<br />

en controleer daarna pas wat de omgeving<br />

vindt. Velen doen het andersom. Dan zegt<br />

de omgeving hoe het moet en proberen zij<br />

hun emoties en gevoelens aan te passen. Ik<br />

ben altijd vrij zorgeloos geweest omdat ik<br />

de waarden om mij heen nooit als uitgangspunt<br />

nam, maar als punt waar ik naartoe kon<br />

groeien of wat ik kon verwerpen. Ik noem<br />

mezelf emotioneel autodidact.”<br />

Ten slotte vraag ik prof. Capel wat hij precies<br />

bedoelt met de ondertitel van zijn succesvolle<br />

boek: ‘Gevoelens bestaan niet, ze<br />

ontstaan’. “Uit interacties tussen systemen<br />

(cellen, moleculen of zelfs mensen) – het<br />

geheel is immers groter dan de som der delen<br />

– ontstaan essentiële, richtinggevende en<br />

sturende krachten. Mensen die elkaar jarenlang<br />

liefhebben, haten elkaar later enorm<br />

tijdens de vechtscheiding. Dat is dezelfde<br />

kracht, alleen omgekeerd. De interacties tussen<br />

mensen of mensen en hun omgeving zijn<br />

gebaseerd op steeds weer nieuwe gevoelens.<br />

Een jongetje dat vaak ziek was had veel steun<br />

aan het uitzicht op een boom die voor zijn<br />

raam stond. Later onderzocht hij, inmiddels<br />

dokter, of zo’n uitzicht het genezingsproces<br />

zou beïnvloeden en vond dat patiënten in het<br />

ziekenhuis sneller genezen, minder problemen<br />

hebben en eerder naar huis mogen wanneer<br />

zij zicht hebben op de natuur, waarna<br />

hij dit in Science publiceerde. Een voorbeeld<br />

van hoe in de interactie gevoelens ontstaan.<br />

Je hebt geen gevoel voor mensen die je nooit<br />

hebt gezien, dat ontstaat als je elkaar ontmoet.<br />

Als zodanig bestaan gevoelens niet,<br />

maar als ze er zijn is de kracht enorm.”<br />

Prof. dr. Pierre Capel is emeritus hoogleraar experimentele immunologie aan de Universiteit Utrecht. Naast jarenlang fundamenteel en<br />

moleculair-biologisch onderzoek binnen het vakgebied van de immunologie, heeft hij ook gewerkt aan de ontwikkeling van nieuwe therapieën<br />

en inzichten op het gebied van beenmerg- en niertransplantatie en het ontwikkelen van op antistof gebaseerde immunotherapieën. De laatste<br />

jaren heeft hij de biochemische achtergrond van sport, yoga en meditatie bestudeerd. Hij houdt daarover geregeld lezingen en gastcolleges.<br />

Capel is zeer geïnteresseerd in kwantummechanica en kan daarover veel vertellen. info@speakersacademy.nl<br />

FACTOR 6:<br />

MEER PRODUCTIVITEIT<br />

IN TRANSPORT? DAT<br />

KAN ALLEEN SAMEN<br />

Tekst: jhr. dr. Walther Ploos van Amstel<br />

Tijdens de Nationale Klimaattop hebben bedrijven, overheden en<br />

maatschappelijke organisaties afspraken gemaakt om de uitstoot van<br />

CO₂ te verminderen voor het Akkoord van Parijs. De transportsector<br />

heeft de afgelopen jaren geweldig bijgedragen aan het verbeteren van de<br />

luchtkwaliteit, maar de uitstoot van CO₂ is in 30 jaar helaas toegenomen,<br />

daar waar andere sectoren juist grote stappen hebben gezet.<br />

De topsector logistiek stelt dat<br />

het goederenvervoer een factor<br />

6 aan CO₂-productiviteit<br />

moet winnen in 2050. De<br />

geijkte maatregelen leveren<br />

geen factor 6 op. Transporteurs moeten<br />

samen met hun verladers harder aan de<br />

slag met schone transporttechnologie, slimmere<br />

logistieke concepten om aan de vraag<br />

van klanten te voldoen, het delen van transport-<br />

en verkeersdata en stimulerend overheidsbeleid.<br />

SAMENWERKING<br />

Meer CO₂ -productiviteit is te bereiken met<br />

techniek: lichte elektrische voertuigen voor<br />

stadslogistiek, ‘platooning’ en schone vrachtwagens<br />

en binnenvaartschepen. Maar, dat is<br />

niet voldoende. Verladers en transporteurs<br />

moeten hun multimodale capaciteiten delen<br />

en samen veel slimmer inzetten; meer lading<br />

met veel minder vervoermiddelen. De logistieke<br />

sector moet inzetten op innovatieve<br />

dienstverlening om de groei van het eigen<br />

vervoer in steden te stoppen.<br />

SOCIALE INNOVATIE<br />

Bij factor 6 gaat het om het slimmer regelen<br />

van transport. Dat is nog steeds mensenwerk.<br />

Daarom is sociale innovatie eerst<br />

nodig op strategisch managementniveau;<br />

zijn de ondernemers in de sector klaar voor<br />

echte samenwerking? Zijn we in staat andere<br />

afspraken te maken met ontvangers? Het<br />

gaat behalve om hardware en software ook<br />

om ‘mindware’. Vervolgens is sociale innovatie<br />

nodig bij planners, inkopers en verkopers<br />

en niet in de laatste plaats bij de chauffeurs<br />

achter het stuur.<br />

Jonkheer dr. Walther<br />

Ploos van Amstel is<br />

bedrijfseconoom,<br />

lector City Logistiek<br />

en logistiek adviseur.<br />

© PETER VAN ENK<br />

info@speakersacademy.nl<br />

58<br />

SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2018</strong> SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2018</strong> 59

© EVERT-JAN DANIELS<br />

GEZONDHEID<br />

‘BINNEN AFZIENBARE TIJD<br />

RICHT 50% VAN DE ZORGSECTOR<br />

ZICH OP PREVENTIE’<br />

Voldoende inname van vitaminen en micronutriënten is volgens dr. Matthias Rath, arts en grondlegger van<br />

de moderne cellulaire geneeskunde, de sleutel voor het voorkomen en behandelen van levensbedreigende<br />

en chronische ziekten. Hij baseert die stelling op jarenlang wetenschappelijk onderzoek. De farmaceutische<br />

industrie en de Vereniging tegen de Kwakzalverij bestrijden zijn werk. "Met steeds minder succes", zegt dr.<br />

Rath, die tegelijk constateert dat de belangstelling voor vitamineonderzoek ook bij grote (farmaceutische)<br />

ondernemingen groeit. In dit <strong>ACADEMY</strong>®Magazine doet hij, samen met bestuurslid en biochemicus dr.<br />

Aleksandra Niedzwiecki, zijn verhaal, zodat lezers hun eigen mening kunnen vormen.<br />

‘IK WIL MENSEN NIET<br />

WEGHOUDEN BIJ HUN ARTSEN,<br />

MAAR JUIST SAMENWERKING<br />

ZOEKEN, ZODAT WE<br />

PATIËNTEN SAMEN HET BESTE<br />

KUNNEN HELPEN’<br />

“<br />

Cardiovasculaire<br />

dr. Matthias Rath en dr. Aleksandra Niedzwiecki<br />

Tekst: Jacques Geluk<br />

aandoeningen<br />

(hart- en vaatziekten),<br />

arteriosclerose (verdikking<br />

van de slagaderen) en andere<br />

levensbedreigende en chronische<br />

ziekten, waaronder kanker, zijn in<br />

veel gevallen te voorkomen of te repareren<br />

door behandeling met een combinatie van<br />

vitamine C, andere vitaminen en microvoedingsstoffen.<br />

Daaraan ligt jarenlang<br />

onderzoek ten grondslag, waardoor we onze<br />

methode wetenschappelijk kunnen bewijzen”,<br />

zegt dr. Matthias Rath in het gebouw<br />

van de Dr. Rath Health Foundation in Heerlen.<br />

“Vitamine C en micronutriënten zorgen<br />

voor duizenden biochemische reacties<br />

in al onze cellen. Een chronisch gebrek<br />

eraan betekent dat miljoenen lichaamscellen<br />

slecht functioneren. Dat laatste willen<br />

en kunnen we voorkomen.” In hun recente<br />

boek ‘De overwinning op kanker!’ schrijven<br />

dr. Rath en dr. Aleksandra Niedzwiecki, die<br />

aan het hoofd staat van de Amerikaanse vestiging,<br />

specifieker dat natuurlijke, op vitaminen<br />

en microvoedingsstoffen gebaseerde<br />

geneeswijzen sleutelmechanismen in cellen<br />

blokkeren die van een kanker een dodelijke<br />

ziekte maken. Ze constateren dan ook<br />

dat het ‘vergiftigen van cellen door chemotherapie<br />

en bestraling’ op den duur volledig<br />

zal zijn vervangen door celregulering, een<br />

methode die effectiever is en gezonde cellen<br />

spaart. Voldoende inname van vitaminen<br />

en andere microvoedingsstoffen kan volgens<br />

hen de ongecontroleerde aanmaak van<br />

enzymen en biokatalysatoren voorkomen.<br />

Dat zijn kleine proteïnen die als ‘biologische<br />

scharen’ de weg vrijmaken voor kankercellen<br />

om uit te zaaien.<br />

HET BEGIN<br />

In de jaren tachtig is de Duitse medische<br />

student Matthias Rath samen met de Amerikaanse<br />

scheikundige Linus Pauling (†<br />

1994) actief in de vredesbeweging. Hij rijdt<br />

de tweevoudige Nobelprijswinnaar (scheikunde<br />

en vrede) in Duitsland van lezing<br />

naar lezing en leert hem goed kennen. “Ik<br />

studeerde cardiologie, nadat mijn vader<br />

was gestorven aan een hartaanval. Linus<br />

wees me erop dat wetenschappelijk onderzoek<br />

belangrijk is om een goede arts te kunnen<br />

worden. Dat was de les van mijn leven.<br />

Ik pakte onderzoek naar arteriosclerose<br />

(slagaderverdikking) op aan de Universiteit<br />

Hamburg. Daaruit bleek dat lipoproteïne<br />

(a), die nauw gerelateerd is aan vitamine<br />

C en ons metabolisme, een risicofactor is.<br />

60<br />

SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2018</strong> SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2018</strong> 61

GEZONDHEID<br />

GEZONDHEID<br />

Destijds, rond 1987, dacht ik nog aan toeval en hield ik me niet zo<br />

bezig met vitaminen, maar naarmate het onderzoek vorderde ging<br />

het vuurtje branden en raakte ik echt geïnteresseerd.” Hij praat met<br />

gevestigde wetenschappers, maar die steunen hem niet echt. “Vergeet<br />

het, zeiden ze, geen enkele serieuze wetenschapper werkt met vitaminen.<br />

In 1989 bezocht ik Linus en vertelde hem over lipoproteïne (a) en<br />

het feit dat dit molecuul alleen voorkomt in mensen en andere wezens<br />

die het vermogen zelf vitamine C te produceren hadden verloren. Een<br />

connectie die nooit eerder was vastgesteld.” Terug in Berlijn ontvangt<br />

dr. Rath een brief van Linus, die hem voorstelt een wetenschappelijke<br />

publicatie te schrijven. “Belangrijker is dat hij mij uitnodigde een cardiovasculaire<br />

onderzoeksgroep binnen het Linus Pauling Instituut te<br />

starten en zijn persoonlijk medewerker te worden.” Als in 1994 duidelijk<br />

is dat Pauling (dan 92) niet lang meer te leven heeft overweegt<br />

Rath terug te keren naar Duitsland om zich met gevestigder zaken<br />

bezig te houden. “Dr. Niedzwiecki en twee anderen probeerden mij<br />

tegen te houden: ‘Wanneer jij dat doet bloedt al het werk dood, omdat<br />

niemand anders de controversiële fakkel van vitamineonderzoek zal<br />

overnemen’. Het is hen gelukt!”<br />

DERTIG JAAR ONDERZOEK<br />

Inmiddels is Matthias Rath al dertig jaar met onderzoek bezig.<br />

Eerst samen met collega’s naar cardiovasculaire ziekten aan de Universiteit<br />

Hamburg, vervolgens naar de connectie tussen cardiovasculaire<br />

risicofactoren, arteriosclerose en vitaminemetabolisme, in het<br />

bijzonder vitamine C aan het Linus Pauling Instituut. “In 1999 waren<br />

er voldoende fondsen om ons eigen instituut te beginnen, waarvan<br />

dr. Niedzwiecki de eerste directeur werd. Inmiddels is het een van de<br />

toonaangevende instituten op het gebied van natuurlijke gezondheid<br />

op wetenschappelijke grondslag, met speciale aandacht voor hart- en<br />

vaatziekten en kanker. Het is vanaf het begin ons uitgangspunt dat we<br />

alles dat we beweren wetenschappelijk kunnen onderbouwen.”<br />

“Een bijzonder feit is dat het Amerikaanse patentbureau al in 1994<br />

octrooi heeft verleend op onze wetenschappelijk onderbouwde therapie<br />

voor de preventie en omkeren van arteriosclerose: het weer laten<br />

verdwijnen van bestaande cardiovasculaire plak (verstopte bloedvaten).<br />

Dat was nooit eerder gebeurd. In teamverband is het ons gelukt<br />

daarna patent te krijgen op de eerste therapie voor de natuurlijke preventie<br />

en behandeling van neoplasma, de Latijnse naam voor kanker.<br />

Op beide gebieden zijn we wat preventie betreft pioniers”, zegt<br />

dr. Rath. “De reguliere medische wereld heeft het patent op de therapie<br />

voor hart- en vaatzieken grotendeels genegeerd. De reactie die ik<br />

kreeg van het hoofd cardiologie van de Harvard Medical School, naar<br />

aanleiding van de publicaties die hebben geleid tot het octrooi, was<br />

wel opbouwend. Een half jaar later was deze man zijn functie kwijt.<br />

Daaruit kan iedereen zijn eigen conclusies trekken. De onderzoeksresultaten,<br />

die hebben geleid tot het patenteren van onze therapie om<br />

het uitzaaien van kankercellen met behulp van micronutriënten te<br />

voorkomen, zijn door ons ingezonden naar medische conferenties.<br />

Ze zijn allereerst besproken tijdens een borstkankerconferentie in<br />

Miami in 2002. Een jaar later waren ze onderwerp van een serie lezingen<br />

op Duitse universiteiten die zich bezighouden met kankeronderzoek.<br />

De gevestigde medische orde, waaraan ik refereer als de status<br />

quo, vond dat dit moest stoppen. Lobbyorganisaties die de belangen<br />

van de farmaceutische industrie vertegenwoordigden spanden zo’n<br />

honderd rechtszaken tegen mij persoonlijk en ons onderzoeksinstituut<br />

aan om dat voor elkaar te krijgen. Vanuit hun standpunt gezien<br />

begrijpelijk: de medicijnmarkt voor kanker is bijzonder lucratief.<br />

Bedrijven verdienen miljarden met de verkoop van chemotherapiemedicamenten,<br />

wat in wezen neerkomt op de verkoop van illusies.<br />

Ze zijn als de dood dat ons onderzoek ‘mainstream’ wordt en die kant<br />

lijkt het nu geleidelijk op te gaan. De filosoof Arthur Schopenhauer<br />

zei het al: ‘Alle belangrijke historische ontdekkingen bestaan uit drie<br />

fasen. Eerst worden ze belachelijk gemaakt, daarna hevig bevochten<br />

en daarna geaccepteerd.”<br />

DERDE FASE<br />

“Nu zijn we duidelijk aan het begin van de derde fase, waarin de<br />

reguliere geneeskunde de explosie aan wetenschappelijke publicaties<br />

over vitaminen niet meer kán negeren. Het zijn er inmiddels<br />

tienduizenden. Een recente Nederlandse universitaire studie toont,<br />

net als wij ruim een decennium geleden, nu ook aan dat vormen<br />

van natuurlijke vitamine C in combinatie met vitamine B en enkele<br />

andere componenten het sterftecijfer aan kanker tot beneden tien<br />

procent kan reduceren. Ons onderzoek laat zien dat het in bepaalde<br />

omstandigheden nodig kan zijn ascorbinezuur te combineren met<br />

bijvoorbeeld natrium- of calciumascorbaat. Vitamine C-moleculen<br />

die zijn verbonden met vetzuren kunnen effectief zijn bij cardiovasculaire<br />

gezondheidsproblemen.”<br />

Op dit moment loopt er geen enkele rechtszaak meer tegen de<br />

Dr. Rath Health Foundation. “Men heeft het opgegeven. Wereldwijd<br />

kunnen ze in geen enkele rechtszaal punten scoren door ons<br />

onderzoek in diskrediet te brengen of te bestempelen als kwakzalverij.<br />

Ze proberen het wel op andere manieren, maar het is een kwestie<br />

van tijd vooraleer de geschiedenis bijvoorbeeld de Vereniging tegen<br />

de Kwakzalverij inhaalt. Ze zien het nog niet en proberen de vooruitgang<br />

te vertragen door twijfel en angst te zaaien. Ze kunnen ons<br />

ongelijk niet bewijzen en zullen in de vergetelheid raken.”<br />

© COURTESY DRRATHRESEARCH.ORG<br />

___<br />

dr. Aleksandra Niedzwiecki<br />

SAMENWERKEN MET<br />

REGULIERE GENEESKUNDE<br />

Critici beweren dat dr. Rath en zijn team mensenlevens in gevaar<br />

brengen, omdat hij hen weghoudt van de reguliere, traditionele<br />

geneeskunde. Niets is volgens hem minder waar. Hij is ervan overtuigd<br />

dat het inzetten van vitaminen, mineralen en andere microvoedingsstoffen<br />

binnen enkele jaren ‘mainstream’ zal zijn en tot de<br />

gewone geneeskunde zal behoren. “Ik wil mensen niet weghouden<br />

bij hun artsen, maar juist samenwerking zoeken, zodat we patiënten<br />

samen het beste kunnen helpen.” Wel constateert hij dat momenteel<br />

wereldwijd jaarlijks 16,5 miljoen mensen sterven aan hartziekten en<br />

7,5 miljoen aan kanker. “Als onze publicaties en die van Linus zouden<br />

zijn opgevolgd en twintig jaar geleden onderdeel zouden zijn geweest<br />

van de reguliere geneeskunde, hadden wellicht honderden miljoenen<br />

levens gered kunnen worden. Degenen die dat hebben geblokkeerd<br />

zullen ooit verantwoordelijk worden gehouden.” Op de vraag<br />

wat er de oorzaak van is dat dit niet is gebeurd, antwoordt Matthias<br />

Rath: “De mechanistische natuur van de huidige geneeskunde komt<br />

voort uit het principe van patentering. Een eeuw geleden was alleen<br />

octrooi mogelijk op een medicijn als dat gepaard ging met de ontwikkeling<br />

van een synthetisch molecuul dat nieuw was voor het menselijk<br />

lichaam. Investeerders in de geneesmiddelenindustrie kozen<br />

daarom voor een mechanistische benadering om winst te kunnen<br />

maken. Chemotherapie is het beste voorbeeld. Je schiet als het ware<br />

met een geweer cellen kapot, zonder te kijken of het gezonde of kankercellen<br />

zijn.” De patiënt wordt daar over het algemeen niet beter<br />

van, de industrie wel.<br />

NIEUWE RICHTING<br />

Daarom was het volgens de Duitse arts nodig een andere richting<br />

in te slaan. “Dat begint met het begrijpen van de aard van biochemische<br />

mechanismen op cellulair niveau. Daarna is het essentieel<br />

natuurlijke moleculen, in het bijzonder micronutriënten te vinden,<br />

die biochemische processen in ons lichaam kunnen reguleren. Door<br />

kankercellen te confronteren met vitamine C, in synergie met andere<br />

microvoedingsstoffen, krijgen die twee opties: ofwel ze herinneren<br />

zich de juiste genetische code om goed te kunnen functioneren of<br />

ze plegen zelfmoord. Dit is geen willekeurige observatie, maar door<br />

onderzoek in meer dan vijftig menselijke kankercellijnen bewezen<br />

dat dit gebeurt. Inmiddels zijn door ons ongeveer een dozijn essentiële<br />

micronutriënten geïdentificeerd die samenwerken als een orkest<br />

en precies dat doen. Tienduizenden mensen wereldwijd volgen nu<br />

dit protocol en we hebben het samengevat in ons populairwetenschappelijke<br />

boek over achttien jaar onderzoek op dit gebied. Daarin<br />

staat eigenlijk één simpele boodschap: preventie. Wij leggen uit hoe<br />

mechanismen op cellulair niveau werken en hoe micronutriënten<br />

interveniëren om niet meer functionerende cellen weer te reguleren.<br />

Het gaat ons er niet per se om te corrigeren wat is misgegaan, we willen<br />

voorkomen dat er überhaupt niets mis kan gaan. Dat is het fundament<br />

van preventie.”<br />

DE TOEKOMST<br />

Kijkend naar de toekomst, zegt dr. Rath: “Wetenschappelijk kunnen<br />

we een periode binnentreden waarin niet alle, maar wel veel ziekten<br />

op grote schaal zijn te voorkomen. Veel onderzoek is nog nodig,<br />

te beginnen naar het nog beter begrijpen van het functioneren van<br />

cellen op cellulair niveau en de rol die micronutriënten spelen als<br />

regulatoren. Eén van de basisargumenten die ik gebruik is dat de<br />

meeste dieren hun eigen vitamine C produceren, waardoor bij hen<br />

hart- en vaatziekten en andere typisch menselijke aandoeningen als<br />

hoge bloeddruk en diabetes niet of nauwelijks voorkomen. Daar was<br />

Linus Pauling erg door gefascineerd. De mens kan dat niet meer en<br />

moet zijn vitamine C uit zijn voedsel halen. Omdat daar door allerlei<br />

omstandigheden steeds minder vitaminen inzitten, zetten wij in op<br />

supplementen met voldoende werkzame stoffen. Elk supplement is uit<br />

62<br />

SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2018</strong> SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2018</strong> 63

GEZONDHEID<br />

GEZONDHEID<br />

© EVERT-JAN DANIELS<br />

en te na getest om daarvan verzekerd te zijn.<br />

Uit eigen onderzoek is onlangs gebleken dat<br />

een aantal grote fabrikanten van voedingssupplementen<br />

onderzoek nalaat, waardoor<br />

deze niet effectief zijn. Hoge niveaus van<br />

vitamine C kunnen een groot aantal ziekten<br />

voorkomen. Wanneer dat nodig is dienen<br />

we die intraveneus toe om de concentratie<br />

en dus de werking in de cellen te vergroten.”<br />

De meningen over hoeveel vitamine C mensen<br />

nodig hebben om er baat van te ondervinden<br />

zijn verdeeld. Onderzoek in Amerika<br />

onder mensapen wijst uit dat deze primaten,<br />

die evenals wij zelf geen vitamine C produceren,<br />

900 mg per dag nodig hebben om<br />

gezond te blijven. Voor mensen is het advies<br />

75 mg. Dat snapt niemand volgens dr. Rath.<br />

“Als de baas van een farmaceutisch bedrijf<br />

weet dat vitaminen uiteindelijk zijn markt<br />

vernietigen, is hem er alles aan gelegen dat<br />

die niet wordt aangetast. Een van de manieren<br />

dat te doen is mensen te laten leven met<br />

een chronisch vitaminetekort, maar helaas<br />

voor deze fabrikant ontwaakt de mens.”<br />

VERWARRING<br />

Vitamine C helpt dus. Volgens dr. Rath<br />

geldt dat ook voor aanvullende micronutriënten,<br />

zoals plantextracten en geelwortel.<br />

“Het kankercentrum in Heidelberg heeft<br />

gekeken naar kruisbloemige planten. Polyfenolen<br />

zijn onderdeel van een grote groep<br />

plantnutriënten die werkzaam zijn bij bijna<br />

alle kankervormen. Ze blokkeren uitzaaiingen.”<br />

Dr. Aleksandra Niedzwiecki schuift<br />

aan. Samen met haar team heeft zij micronutriëntensynergie<br />

ontwikkeld, door de<br />

wisselwerking tussen de verschillende voedingsstoffen<br />

te bestuderen. “Daardoor kun<br />

je zelfs de hoeveelheden van bepaalde stoffen<br />

die nodig zijn om het beoogde effect te<br />

bereiken reduceren van grammen naar milligrammen.<br />

Begrijpen hoe je celregulering<br />

kunt toepassen op basis van de samenstelling<br />

van nutriënten, maakt ons werk spannend.<br />

Vooral omdat we bijna het ideale<br />

evenwicht hebben gevonden”, zegt dr. Rath.<br />

Hij erkent dat dit soort ontwikkelingen en<br />

de ontkenning van de positieve effecten<br />

door de reguliere geneeskunde patiënten in<br />

verwarring kunnen brengen. “Mijn wetenschappelijk<br />

advies als een kankerpatiënt<br />

vraagt wat te doen: “Zoek een arts die om<br />

jou geeft en openstaat voor de conventionele<br />

én de natuurlijke benadering. Iemand<br />

die geen agent is van de farma-sector en ook<br />

niet blind chemotherapie voorschrijft. Niemand<br />

kan beweren altijd kanker te kunnen<br />

genezen, maar de op natuur gebaseerde<br />

wetenschap, zoals ons instituut die beoefent,<br />

is hard op weg kanker en andere ernstige<br />

aandoeningen te reduceren tot beheersbare,<br />

soms chronische ziekten.” Het is natuurlijk<br />

heel verstandig de micronutriëntentherapie<br />

te combineren met een gezonde leefstijl.<br />

“We zeggen niet rook maar lekker door, wij<br />

lossen de schade wel op. Zo werkt het niet.<br />

Regelmatig bewegen en gezond eten dat veel<br />

natuurlijke vitaminen bevat helpen mee. Een<br />

grotendeels ‘whole food plant based’-voedingspatroon<br />

raad ik zeker aan. Biologisch<br />

eten helpt bovendien de toxische aspecten<br />

van voeding te neutraliseren. Probeer<br />

‘DE ONDERSCHATTE<br />

GENEESKRACHT VAN<br />

VITAMINE C’<br />

bovendien te ontspannen om negatieve psychologische<br />

effecten op het metabolisme te<br />

verminderen. Daardoor kun je zelfs de hoeveelheden<br />

van bepaalde stoffen die nodig<br />

zijn om het beoogde effect te bereiken reduceren<br />

van grammen naar milligrammen.<br />

Begrijpen hoe je celregulering kunt toepassen<br />

op basis van de samenstelling van nutriënten,<br />

maakt ons werk spannend. Vooral<br />

omdat we bijna het ideale evenwicht hebben<br />

gevonden”, zegt dr. Rath.<br />

LAGERE KOSTEN<br />

Het gesprek komt op het kostenaspect<br />

van de gezondheidszorg. Het debat daarover<br />

in Nederland is fel. Sommige kankermedicijnen<br />

worden niet meer vergoed,<br />

doordat ze te duur zijn. Aan de andere kant<br />

zijn er betaalbare alternatieve oplossingen,<br />

zoals die van het instituut van dr. Rath.<br />

“Ik zou de minister-president aanraden<br />

een groot deel van het geld dat normaliter<br />

naar de medicijnfabrikanten gaat te gebruiken<br />

voor het opzetten van een staatsonderzoeksinstituut<br />

dat onafhankelijk onderzoek<br />

doet naar natuurlijke, op bewijzen gebaseerde<br />

geneeskunde. Bovendien zou er<br />

een studie moeten komen die conventionele<br />

farmaceutische middelen vergelijkt<br />

met cellulaire medicatie en andere alternatieve<br />

oplossingen. Meer mensen zouden<br />

druk op hun volksvertegenwoordigers<br />

moeten uitoefenen om dit te bereiken. Het<br />

zou een moedige stap zijn van de Staat der<br />

Nederlanden als zij daaraan gehoor geeft.<br />

Helaas zijn veel politici te nauw verbonden<br />

met lobbyisten om onafhankelijk te kunnen<br />

zijn.” Volgens Rath gaat 95 procent van het<br />

onderzoeksgeld voor gezondheidszorg naar<br />

medicijnen en behandelingen die repareren.<br />

Slechts vijf procent naar preventie. “Dat<br />

zal over vijf jaar veranderd zijn. Dan is vijftig<br />

procent van de zorgbegroting bestemd<br />

voor het voorkomen van ziekten, zijn er<br />

gezondheidsadviescentra in elke stad, krijgen<br />

scholieren les over voeding en praktische<br />

manieren om ziek zijn te voorkomen.<br />

Dat heeft niet alleen synergetische effecten<br />

© EVERT-JAN DANIELS<br />

in Europa, maar zorgt er ook voor dat mensen<br />

in derdewereldlanden leren welke planten<br />

geneeskrachtig zijn en niet meer zoveel<br />

dure medicijnen hoeven te importeren.”<br />

‘WETENSCHAPPELIJKE<br />

WAARHEID’<br />

“Wij vechten voor de wetenschappelijke<br />

waarheid en het belangrijkste wapen is educatie:<br />

het brengen van kennis naar mensen<br />

op een manier die zij begrijpen”, zegt dr.<br />

Niedzwiecki. “We stellen graag instrumenten<br />

beschikbaar, zodat mensen hun eigen<br />

mening kunnen vormen en hopeloos tot de<br />

conclusie komen dat natuurlijke gezondheidszorg<br />

de juiste richting is.”<br />

Toegang tot natuurlijke gezondheidzorg<br />

is een belangrijk aspect en daarin constateert<br />

ze een verschil tussen de Verenigde<br />

Staten en Europa. “In Amerika is het niet<br />

nodig te bewijzen dat voedingssupplementen,<br />

die vrij verkrijgbaar zijn, onveilig zijn.<br />

De overheid moet het omgekeerde aantonen.<br />

Wel zijn er nu beperkingen wat betreft<br />

de doses micronutriënten die verkocht<br />

mogen worden en op gezondheidsclaims<br />

die op de verpakking mogen staan.<br />

Mensen trekken echter ook daar hun<br />

eigen conclusies.”<br />

Dr. Matthias Rath is in 1955 geboren in Stuttgart. Na voltooiing van zijn medische opleiding werkte hij als arts en onderzoeker aan de<br />

universiteitskliniek van Hamburg en bij het Duitse hartcentrum in Berlijn. Zijn onderzoek richtte zich vooral op de oorzaken van atherosclerose<br />

en hart- en vaatziekten. Dr. Aleksandra Niedzwiecki, bestuurslid van de Dr. Rath Health Foundation, is hoofd van het onderzoeksinstituut in<br />

Californië. Ze behaalde haar doctorstitel in de biochemie aan de universiteit van Warschau in Polen. info@speakersacademy.nl<br />

64<br />

SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2018</strong> SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2018</strong> 65

© PETRINA<br />

COLUMN<br />

MENS<br />

ERGER JE NIET!<br />

"Als je anderen de schuld geeft, mis je de kans om te veranderen", zeg ik tegen de medewerkers van<br />

een verzekeringsmaatschappij. De groep bestaat uit mensen van diverse leeftijden, die verschillende<br />

functies uitoefenen. Mijn workshop is een onderdeel van hun vitaliteitsprogramma. De vraag die ik<br />

laat landen is: "Waar erger je je aan?"<br />

Tekst: Hélène Oosterhuis<br />

‘VERSPIL JE ENERGIE<br />

NIET AAN HET<br />

VEROORDELEN VAN DE<br />

ANDER, MAAR GEBRUIK<br />

HET VOOR JE EIGEN<br />

ONTWIKKELING’<br />

De een roept: "Ik erger mij<br />

aan mensen die arrogant<br />

zijn." Zijn achterbuurvrouw:<br />

"Mij irriteren luie mensen."<br />

En van achter hoor ik: "Ik<br />

hou niet van dominantie." En ondertussen<br />

noteert mijn viltstift gretig de ergernissen uit<br />

het publiek op een flipover.<br />

Als alles staat genoteerd, geef ik het<br />

woord aan een medewerker die haar ergernis<br />

toelicht. "Als het druk is, dan is er een<br />

collega die altijd moppert en zeurt. Daar<br />

word ik echt gek van." Ik schat haar een jaar<br />

of 30 en als ik haar even lang aankijk, vervolgt<br />

ze: "Het is echt een irritante vent die<br />

mijn motivatie wegneemt."<br />

Ik pak een spiegel uit mijn reiskoffer en<br />

stop die in haar handen. "Ken je de uitdrukking<br />

wat je zegt ben jezelf." Hier moet<br />

ze even over nadenken en ze vraagt: "Wat<br />

bedoel je precies? Mopper ik zelf dan?"<br />

"Wellicht te weinig... Je hebt misschien<br />

jezelf het mopperen ontzegd. Ooit heb je<br />

bepaald dat mopperen irritant is en omdat<br />

je het niet bij jezelf accepteert, veroordeel je<br />

dat wanneer een ander moppert. Perceptie<br />

is projectie. Mag ik je uitdagen?"<br />

Ik zet de spiegel neer en spreek de hele<br />

zaal voltallig aan: "Als je van jezelf niet<br />

accepteert dat je lui mag zijn of mag mopperen,<br />

dan veroordeel je dat gedrag bij jezelf<br />

en de ander. Vervolgens zal je juist NIET<br />

gaan mopperen of lui zijn en in plaats daarvan<br />

bijvoorbeeld niets zeggen of hard werken.<br />

Het gedrag dat voor jou vervelend is,<br />

maar voor de ander niet, verstop je. Er ontstaat<br />

een conflict... maar vooral in jezelf."<br />

En ik neem een stap terug, haal adem en<br />

vervolg: "Stel dat je precies het tegenovergestelde<br />

doet wat je hebt afgeleerd. Stel dat jij<br />

afgeleerd gedrag dat je veroordeelt eens uit<br />

de schaduw haalt en in het licht zet, wat zou<br />

het je dan opleveren?" Ik zie mensen nadenken<br />

en construeren hoe het zou zijn als ze<br />

bijvoorbeeld ineens luier zouden zijn, terwijl<br />

ze dat normaal niet doen.<br />

Nu ik merk dat ze zich ervan bewust zijn<br />

geworden vraag ik nog een rondje: "Wat<br />

zou het je opleveren als je voor een dag de<br />

boeg omgooit en net zo arrogant of lui zou<br />

zijn als de persoon van wie je het afkeurt."<br />

De een reageert op arrogantie: "O ja, maar<br />

daardoor zou ik wel mezelf laten zien, daar<br />

word ik wel zichtbaar door." En degene die<br />

na omdenken van ijverig lui zou zijn: "Ik<br />

kan ontspannen en ik hoef me minder te<br />

bewijzen." En bij degene die moppert, maar<br />

nooit wilde: "O maar als ik mopper kan ik<br />

grenzen aangeven."<br />

En dat is de tip die ik mijn toehoorders<br />

meegeef. Benoem eens je irritatie bij een<br />

ander, want dat geeft je de gelegenheid een<br />

verborgen aspect in jezelf te vinden. Daag<br />

jezelf uit tot zelfreflectie.<br />

Dus ik kijk de 30-jarige medewerkster<br />

weer aan. "Verspil je energie niet aan het<br />

veroordelen van de ander, maar gebruik het<br />

voor je eigen ontwikkeling. Ik zou de 'irritante'<br />

collega bedanken met een bloemetje<br />

want hij is nu de sleutel tot jouw persoonlijke<br />

ontwikkeling."<br />

Hélène Oosterhuis is expert in persoonlijk leiderschap en gedragsverandering en auteur van het boek<br />

‘Ken je mij?’ Met humor, kennis en interactie geeft zij inspiratiesessies en trainingen waar persoonlijk<br />

leiderschap, verandering en werkplezier centraal staan. info@speakersacademy.nl<br />

66<br />

SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2018</strong> SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2018</strong> 67

O 2<br />

‘DE AFGELOPEN<br />

150 JAAR IS DE<br />

TEMPERATUUR<br />

WERELDWIJD MET<br />

1˚C TOEGENOMEN<br />

ZONDER DAT<br />

DIT ENIGE<br />

SCHADE HEEFT<br />

OPGELEVERD’<br />

“<br />

Klimaatverandering<br />

houden<br />

wij niet voor onmogelijk.<br />

Onze leden zijn wel in<br />

meerdere of mindere<br />

mate sceptisch over de<br />

doemscenario’s van organisaties als het<br />

Intergovernmental Panel on Climate<br />

Change(IPCC). Daarom gaan ze uit van<br />

echte waarnemingen, in plaats van hoe<br />

het zou kunnen zijn in de verre toekomst”,<br />

zegt Benny Peiser, directeur van de Global<br />

Warming Policy Foundation (GWPF)<br />

en oprichter van CCNet, een wereldwijd<br />

klimaatbeleidsnetwerk. Hij noemt zichzelf<br />

nadrukkelijk geen klimaatwetenschapper,<br />

maar een onderzoeker die bekijkt hoe we het<br />

beste kunnen reageren op het volgens hem<br />

‘hysterische’ scenario dat klimaatverandering<br />

kan uitgroeien tot een potentiële ramp.<br />

“Dat komt doordat 97 procent van de<br />

wetenschappers het eens lijkt te zijn over een<br />

slechte uitkomst als we nu niets doen. Vooral<br />

overheden baseren hun beleid uitsluitend op<br />

de meest alarmerende toekomstprojecties<br />

en zijn niet van dat eenzijdige standpunt<br />

af te brengen. Ze geven wetenschappers<br />

en organisaties die ongemakkelijke vragen<br />

stellen of wijzen op tegenstrijdigheden het<br />

predicaat ‘ontkenner’ of ‘vriend van de olieindustrie’<br />

mee. Daarmee ondermijnen ze<br />

dr. Benny Peiser<br />

Tekst: Jacques Geluk<br />

een gebalanceerde, eerlijke discussie en<br />

belemmeren ze nauwkeurig onderzoek”,<br />

aldus Peiser.<br />

“Alles dat we weten is de informatie die nu<br />

voorhanden is. Niemand weet wat de toekomst<br />

echt brengt. Reële observaties tonen<br />

wat ons betreft niets anders aan dan dat de<br />

opwarming van de aarde de laatste vijftig jaar<br />

heel bescheiden is en er geen signalen zijn<br />

die op versnelling wijzen. Eerdere voorspellingen<br />

zijn dus niet uitgekomen. Zelfs het<br />

IPCC beweert niet dat droogte, overstromingen,<br />

orkanen en andere gevolgen van<br />

extreem weer op wereldschaal vaker voorkomen,<br />

alleen dat de nachten soms wat warmer<br />

zijn. ”<br />

OBSERVEREN,<br />

NIET PROJECTEREN<br />

Peisers GWPF kiest voor observeren in<br />

plaats van projecteren, omdat het klimaatsysteem<br />

van de aarde extreem complex is.<br />

“De temperatuur varieert in de tijd en er zijn<br />

indicaties dat warmere en koudere perioden<br />

elkaar afwisselen, maar of en hoe groot<br />

de invloed is van onze CO₂-uitstoot op de<br />

huidige opwarming van de aarde is nauwelijks<br />

te bepalen, omdat we ook niet helemaal<br />

begrijpen wat het aandeel is van natuurlijke<br />

factoren.” Hij accepteert het bestaan van<br />

broeikasgassen en het feit dat een hogere<br />

CO₂-emissie wereldwijd een opwarmend<br />

effect op de temperatuur heeft, maar relativeert<br />

dat meteen: “Wetenschappelijk<br />

gezien stijgt de temperatuur met ongeveer<br />

een graad bij een verdubbeling van de CO₂uitstoot.<br />

Dat is alles en daarover is iedereen<br />

het eens. Wat is dan het probleem? De afgelopen<br />

150 jaar is de temperatuur wereldwijd<br />

met een graad toegenomen zonder dat<br />

dit enige schade heeft opgeleverd.” Niet de<br />

hogere emissie, maar de reacties daarop, de<br />

positieve en negatieve terugkoppelingen,<br />

zijn volgens Peiser de basis van de toekomstprojecties<br />

van het IPCC en andere instituten<br />

en wetenschappers.<br />

WATERDAMP IS EEN<br />

POTENT BROEIKASGAS<br />

De sociaal-antropoloog legt graag uit hoe<br />

dat zit. “Het grootste deel van de toekomstige<br />

opwarming wordt niet veroorzaakt<br />

door CO₂, maar door het domino-effect. De<br />

emissie zorgt ervoor dat de temperatuur van<br />

de oceanen een beetje stijgt. Daardoor geven<br />

ze meer waterdamp af, die extra wolken creëert.<br />

Waterdamp is een zeer potent broeikasgas,<br />

dat leidt tot extra opwarming, die in<br />

sommige scenario’s kan variëren van twee<br />

tot wel vijf graden. Het probleem met deze<br />

© GWPF<br />

KLIMAAT<br />

‘KLIMAATVERANDERING?<br />

WATIS H ET PROBLEEM?’<br />

De Global Warming Policy Foundation ontkent niet dat de aarde opwarmt, maar is sceptisch over de<br />

doemscenario’s die onder meer het VN-klimaatpanel IPCC naar buiten brengt. Doordat de meeste<br />

overheden, nu behalve de VS, daarin meegaan is geen sprake meer van een gebalanceerde discussie,<br />

zegt directeur Benny Peiser. “Wij gaan uit van wat we nu waarnemen en observaties uit het recente<br />

verleden. Die laten zien dat de opwarming langzaam gaat en niet versnelt. Dus vraagt onze stichting,<br />

waarvan mensen met zeer diverse meningen lid zijn, zich af wat het probleem is.”<br />

68<br />

SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2018</strong> SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2018</strong> 69

positieve terugkoppelingen, waarbij een geringe opwarming dus veel<br />

meer opwarming genereert, is dat het aannames betreft. Want zijn<br />

wolken wel positieve terugkoppelingen of zijn ze toch negatief en verminderen<br />

ze de opwarming juist? Wetenschappers zijn er nog niet uit.<br />

Doordat we dit fenomeen en de terugkoppelingen niet echt begrijpen<br />

zijn alle toekomstmodellen dus zeer speculatief. Zelfs als je het<br />

basisbroeikaseffect door CO₂-emissie accepteert, blijft de vraag of dit<br />

grote problemen veroorzaakt. Het kan best zo zijn dat het tegenovergestelde<br />

het geval is. Dat is nog helemaal niet bepaald. Er is een gebalanceerd<br />

debat nodig. Dat is onze voornaamste focus, waarbij ook<br />

aan de orde moet komen of een antropogene, door mensen teweeggebrachte<br />

mondiale opwarming echt voor risico’s zal zorgen. Als de<br />

schade beperkt blijft tot één graad in de komende honderd jaar zal het<br />

allemaal wel meevallen.”<br />

‘DE IRONIE IS DAT JUIST<br />

KLIMAATBELEID MENSEN<br />

VERANDERT IN SCEPTICI’<br />

REGERINGSBELEID NIET ZINVOL<br />

De IPCC-modellen, die uitgaan van een opwarming variërend van<br />

anderhalve tot vierenhalve graad, zijn volgens Peiser de laatste tientallen<br />

jaren nooit fundamenteel veranderd. Volgens sommige scenario’s<br />

komt het uiteindelijk ergens in het midden uit, maar het IPCC<br />

laat zich daarover niet uit. “Dat kan ook niet vanwege alle onzekerheden.<br />

Stel dat ze een opwarming met drie graden voorspellen in<br />

honderd jaar, dan is dat per decennium gemiddeld 0,3 graden. De<br />

jaarlijkse opwarming in de laatste vijftig jaar was echter slechts gemiddeld<br />

0,15 graad. Dan kom je niet hoger uit dan 1,5 graad in een eeuw<br />

tijd, dus gedraagt het klimaat zich niet zoals de modellen suggereren.<br />

Daarom lijkt het beleid dat regeringen nu, gebaseerd op de bestaande<br />

doemscenario’s, uitvoeren of voorstellen niet erg zinvol. Ze besteden<br />

miljarden dollars aan hernieuwbare energie, zonder dat dit tot een<br />

echte afname van de CO₂-emissies heeft geleid. Op dit moment is<br />

het volgens ons veel verstandiger te leren omgaan met de effecten<br />

van extreem weer. In de westerse wereld is dat eenvoudiger dan in<br />

veel arme landen en steden die minder veerkrachtig zijn. Die moeten<br />

we helpen, zodat orkanen en tropische stormen huizen niet omver<br />

blazen, water de straten niet kan overstromen en de infrastructuur<br />

tegen een stootje kan. Ook moeten we zorgen voor airconditioning<br />

zodat inwoners hittegolven kunnen doorstaan en voor verwarming<br />

om ze de winter goed te laten doorkomen. Dat heet klimaatadaptatie.<br />

Dat soort maatregelen is altijd zinvol, omdat ze leefomstandigheden<br />

verbeteren. Wat de CO₂-kwestie betreft is het te vroeg om overhaast<br />

het beleid te veranderen en allerlei kostbare maatregelen te nemen.<br />

Als over tien, twintig jaar blijkt dat het probleem overdreven is en de<br />

KLIMAAT<br />

opwarming veel lager uitvalt dan de modellen nu suggereren, is al dat<br />

geld verspild. Wij weten niet wat de toekomst brengt, maar er is pas<br />

sprake van een echt probleem als de temperaturen ineens significant<br />

gaan stijgen en dat is nog maar de vraag.”<br />

BRITTEN NIET LANGER VERONTRUST<br />

Peiser ziet wel positieve ontwikkelingen die een gebalanceerd<br />

debat dichterbij brengen. Enkele kranten zijn bereid meningen weer<br />

te geven die niet per se de scenario’s van het IPCC onderschrijven,<br />

maar de opwarming van de aarde vanuit een ander, breder perspectief<br />

bezien en niet meteen uitgaan van het ergste. Sceptische columnisten<br />

kunnen zich weer uiten. “Dat heeft in Groot-Brittannië tot<br />

een ontspannerder sfeer geleid. De mensen zijn bereid op een rationelere<br />

manier naar de klimaatkwestie te kijken. Dat ligt anders bij<br />

de politiek, die het nog steeds moeilijk vindt om te debatteren en de<br />

kwestie te heropenen.” Maakt het feit dat de Amerikaanse president<br />

Donald Trump in <strong>2017</strong> uit het Klimaatakkoord van Parijs is gestapt<br />

enig verschil? “Ja en neen. Velen zijn het niet met hem eens, maar zijn<br />

besluit zorgt internationaal wel voor een opleving van de discussie<br />

over wat we moeten doen, zeker nu een flinke Amerikaanse financiële<br />

bijdrage wegvalt.” Europa kan dat bedrag niet helemaal ophoesten<br />

en bovendien zijn er grote verschillen. De centraal-Europese landen<br />

vertrouwen vaak nog op kolen, omdat ze niet afhankelijk willen zijn<br />

van Russische energieleveranties en vinden hernieuwbare energie te<br />

duur. “Mede daardoor – en het feit dat Trump de voorkeur geeft aan<br />

het exploiteren van de astronomische hoeveelheden fossiele brandstoffen<br />

die zijn land heeft – kom ik steeds meer tot de conclusie dat<br />

maatregelen meestal meer met energiebeleid te maken hebben dan<br />

met het klimaat. In West-Europa is men meer bereid geld uit te geven<br />

aan hernieuwbare energie, maar wat de bevolking betreft moet het<br />

niet te veel kosten. Een beetje groen zijn. Daar willen we best wat<br />

voor betalen, want dat is ook goed voor ons imago. We gaan graag<br />

elektrisch rijden, tot de subsidie stopt, want dan is daar ineens een<br />

stuk minder belangstelling voor. Dat is onze natuur. En als de regering<br />

ineens besluit dat we twee keer zoveel voor energie moeten betalen<br />

om de planeet te redden, vraagt het volk zich af of dat echt zo is en<br />

gaat men erover nadenken.”<br />

De ironie is volgens Benny Peiser dat juist het klimaatbeleid mensen<br />

vaak verandert in klimaatsceptici, die een groeiende afkeer krijgen<br />

van duurdere energienota’s voor een doel waarin ze niet meer<br />

geloven. “In de jaren tachtig werd voorspeld dat de zure regen alle<br />

bossen zou vernietigen en al tien jaar eerder was de boodschap dat de<br />

olie opraakte. De bomen zijn nog prachtig groen en we zwemmen in<br />

goedkope olie, maar de energieprijzen – met uitzondering van benzine<br />

– gaan nog steeds omhoog. Dat maakt dat de scepsis groeit.”<br />

Sociaal-antropoloog dr. Benny Peiser, geboren in Haifa (Israël)<br />

en opgegroeid in Frankfurt (Duitsland), leidt vanuit Londen<br />

(Engeland) de GWPF. De International Astronomical Union heeft<br />

een 10 km brede asteroïde, Minor Planet (7170) Peiser, naar hem<br />

vernoemd. info@speakersacademy.nl<br />

© ROYBORGHOUTSFOTOGRAFIE<br />

COLUMN<br />

‘I THINK’<br />

Je bent begin 20, net voor de tweede keer gestopt met een studie, omdat je meer<br />

interesse hebt in je hobby’s dan in studeren. Je ouders hebben de hoop op een<br />

echte carrière opgegeven en uit wanhoop facilitairen ze een jaar backpacken voor<br />

je, de start van een wereldreis die uiteindelijk vijf jaar gaat duren.<br />

Tekst: drs. Patrick van Veen<br />

Kun je met zo’n start een geniale<br />

wetenschapper worden?<br />

Kun je met deze bagage de<br />

wereld beïnvloeden? Zullen<br />

de mensen ooit in de rij<br />

staan om een selfie met je te maken en zal<br />

elk kind op de wereld je naam kennen? Tenminste<br />

als je geen voetballer of popster bent<br />

geworden, maar een beetje teruggetrokken<br />

denker. Een jaar na thuiskomst van zijn<br />

wereldreis schrijft de dwarse twintiger twee<br />

woorden in zijn notitieboekje, boven een<br />

simpel schetsje: ‘I think’.<br />

Dit schetsje maakt hem een van de meest<br />

geniale wetenschappers: Charles Darwin.<br />

Bovenaan de trappen van het Natuur Historisch<br />

Museum van Londen wordt hij vereerd<br />

als een grootheid en is het bijna onmogelijk<br />

een foto te maken zonder talloze andere<br />

bezoekers in beeld. In Downe, op 50 kilometer<br />

van Londen probeer ik zittend op de<br />

veranda van Darwins woning het antwoord<br />

te vinden op de vraag wat ik kan leren van de<br />

mens Charles Darwin.<br />

Vandaag de dag proberen we jongeren te<br />

stimuleren om te studeren, kennis te verzamelen,<br />

stoppen we ze in profielen en moeten<br />

ze voldoen aan talloze toetsen. Medewerkers<br />

in organisaties duwen we in opleidingsplannen<br />

en persoonlijke ontwikkeltrajecten.<br />

Maar in hoeverre stimuleren we om open te<br />

denken, creatief of eigenwijs te zijn, je passie<br />

te volgen en je af te zetten tegen de gevestigde<br />

orde? We zijn negatief over te veel gebruik<br />

van sociale media. Darwin trok zich elke dag<br />

minimaal een paar uur terug om brieven te<br />

schrijven, wetenschappelijke vragen, kattenbelletjes<br />

naar vrienden over zijn gezondheid<br />

en brieven met zijn persoonlijke zorgen aan<br />

zijn eigen vrouw. Hij schreef meer woorden<br />

per dag dan de meest aan sociale media verslaafde<br />

puber. Hij was in contact met de hele<br />

wereld ondanks zijn teruggetrokken bestaan<br />

op zijn landgoed.<br />

Wat kunnen we vandaag de dag nog van<br />

hem leren? Mijmerend op Darwins veranda<br />

‘Denk ik’ dat we jongeren, collega’s, vrienden<br />

moeten stimuleren nieuwsgierig te zijn, hun<br />

passie te volgen, buiten kaders te denken, te<br />

communiceren met de wereld en vooral de<br />

eigen weg te gaan.<br />

Gedragsbioloog Patrick van Veen bestudeert<br />

het gedrag van mensen en<br />

apen. In 2002 heeft hij Apemanagement<br />

® opgericht dat zich bezighoudt<br />

met trainingen en onderzoek. Regelmatig<br />

is hij te horen en te zien in de<br />

media om ons menselijke oergedrag<br />

uit te leggen. Hij is lid van het bestuur<br />

van het Jane Goodall Institute.<br />

info@speakersacademy.nl<br />

70<br />

SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2018</strong> SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2018</strong> 71

© ALEKSANDRA STRIAPUNINA<br />

COLUMN<br />

NIEUWE LEZING:<br />

‘PERSPECTIEF<br />

VOOR EEN NOG<br />

BETERE WERELD!<br />

WIE DURFT?’<br />

Tekst: Charles Groenhuijsen<br />

Geloof me: Er is veel om opgewekt over te zijn. Natuurlijk<br />

hebben we wereldwijd grote uitdagingen (klimaat,<br />

ongelijkheid, geweld en terrorisme, banenverlies door robots).<br />

Maar de vooruitgang die ons allemaal veiliger, gezonder,<br />

rijker en ondernemender heeft gemaakt, is onstuitbaar.<br />

We worden ouder en zijn beter opgeleid dan ooit<br />

tevoren. Technologie maakt ons leven makkelijker<br />

en aangenamer. Vrouwen hebben de afgelopen<br />

100 jaar meer bereikt dan in de 100.000 jaar daarvoor.<br />

Genoeg redenen dus om optimistisch te zijn.<br />

In mijn nieuwe boek ‘Optimisten hebben de halve wereld’ bespreek ik<br />

de vooruitgang uit het verleden en de prachtige kansen in de toekomst.<br />

Als optimist roei je wel een beetje tegen de stroom in. Ik moet bij<br />

lezingen en discussies uitleggen waarom ik zo zonnig naar de wereld<br />

kijk. De ondertoon van de vragenstellers is negatief: “Kijk eens wat<br />

er allemaal fout gaat in de wereld. Daar kun je je ogen toch niet voor<br />

sluiten? Hoe kun je daar optimistisch bij blijven?” Wat dan nog wel<br />

eens helpt is een tegenvraag stellen. Wie waren de afgelopen 100 jaar<br />

wereldleiders die je oprecht bewondert?<br />

ONBLUSBAAR OPTIMISME<br />

Dan hebben de meeste mensen wel een paar namen paraat. Nelson Mandela<br />

en Martin Luther King hoor je vaak. Of Mahatma Gandhi, moeder<br />

Teresa en John F. Kennedy. Ik houd van geschiedenis en ga nog ietsje verder<br />

terug. Naar de Tweede Wereldoorlog bijvoorbeeld toen Winston Churchill<br />

en Franklin Roosevelt de wereld voorgingen in de succesvolle strijd tegen<br />

Nazi-Duitsland. Want een ramp zou het geweest zijn als zij toen pessimistisch<br />

hadden opgegeven.<br />

Wat hebben al deze wereldleiders met<br />

elkaar gemeen? Twee dingen: Ze moesten<br />

grote problemen overwinnen en kozen<br />

ondanks grote tegenslag en fanatieke tegenwerking<br />

dus voor optimisme. Ze putten uit<br />

kolossale uitdagingen positieve energie en<br />

oogstten daarmee wereldwijd bewondering.<br />

Stel dat ze het anders hadden gedaan? Nelson<br />

Mandela en Martin Luther King hadden<br />

te maken met onderdrukking en discriminatie<br />

maar staken ook de hand uit naar hun<br />

tegenstanders. Martin Luther King sprak in<br />

zijn beroemde speech over zijn droom (‘I<br />

have a dream’), níet over een nachtmerrie.<br />

Franklin Roosevelt en Winston Churchill<br />

bleven optimistisch, ook op het dieptepunt<br />

van de oorlog. Wat was er gebeurd als<br />

ze de moed hadden laten zakken? Er waren<br />

genoeg redenen pessimistisch te zijn. Dan<br />

had uw en mijn wereld er nu anders uitgezien.<br />

Toch? We moeten deze leiders innig<br />

dankbaar zijn.<br />

OPTIMISME IS EEN KEUS.<br />

PESSIMISME OOK<br />

In de kritische gesprekken over mijn<br />

boek en tijdens lezingen probeer ik mensen<br />

aan het denken te zetten over de keus<br />

tussen optimisme en pessimisme. Neem de<br />

opvoeding van onze kinderen. We proberen<br />

er gelukkige en energieke wereldburgers<br />

van te maken. Lukt dat door alles wat<br />

ze doen negatief te benaderen? Helpt het<br />

als we – als ze iets niet goed doen – daarover<br />

blijven doorzeuren? U en ik weten het<br />

antwoord. Optimisme brengt oplossingen<br />

dichterbij. Pessimisme zelden.<br />

Stel, je kind komt thuis met een schoolrapport.<br />

Met prachtige cijfers, maar ook<br />

met twee onvoldoendes. Je kind kijkt trots<br />

naar je op en zegt: “Moet je kijken pap,<br />

voor wiskunde ben ik vooruitgegaan en<br />

voor Frans heb ik nu zelfs een 8.” Je kijkt je<br />

kind mistroostig aan een mompelt: “Goed<br />

nieuws is geen nieuws.” Dat is immers de<br />

levensregel van journalisten die onveranderlijk<br />

het slechte nieuws in de wereld<br />

benadrukken. Je kind krimpt ineen. Een<br />

ouder die zo tegen een kind praat is een<br />

heel belabberde pedagoog.<br />

COLUMN<br />

‘DE JEUGD VAN<br />

TEGENWOORDIG IS DE<br />

BEST GEÏNFORMEERDE<br />

JONGE GENERATIE UIT DE<br />

WERELDGESCHIEDENIS’<br />

Of neem een dokter bij wie je komt met<br />

een pijnlijke rug, slapeloosheid of grieperig<br />

gevoel. Je vertelt de dokter wat er aan de hand<br />

is en sluit opgewekt af : “Maar voor de rest<br />

gaan het picobello met me”. De dokter kijkt<br />

mistroostig en voorspelt een snelle en mogelijk<br />

zelfs fatale verergering van de klachten.<br />

Hij zegt het net niet maar je ziet hem denken:<br />

“Al aan je testament gedacht?” Wat een<br />

slechte dokter zou dat zijn.<br />

Maar zo’n tomeloze depri-aanpak is<br />

bij mijn journalistieke beroepsgroep heel<br />

gewoon: Doemdenken als businessmodel!<br />

Hoe treurig kan het zijn? Realiseren nieuwsconsumenten<br />

zich dat we lezend in de krant,<br />

rondklikkend op internet of kijkend naar de<br />

televisie voortdurend een overdreven somber<br />

wereldbeeld krijgen voorgeschoteld: Net<br />

niet het einde der tijden maar het scheelt niet<br />

veel.<br />

EEN ZONNIG PERSPECTIEF:<br />

WIE DURFT?<br />

In mijn boek ‘Optimisten hebben de hele<br />

wereld’ kies ik een radicaal andere aanpak.<br />

Ik bespreek veel akelige voorspellingen uit<br />

het verleden. Daar put je moed uit want die<br />

kwamen erg vaak níet uit. Als ik érgens pessimistisch<br />

van word, dan is ‘t van de kwaliteit<br />

van pessimistische voorspellingen. De<br />

mens lijdt het meest door het lijden dat hij<br />

vreest. Is dat herkenbaar?<br />

In lezingen en in discussies met mijn<br />

publiek zal ik die optimistische boodschap<br />

ook gretig uitdragen. Probleempje: Er gaat<br />

te veel goed in de wereld om het in één lezing<br />

kwijt te kunnen. Daarom pas ik het verhaal<br />

aan op het publiek: overheid, bedrijfsleven,<br />

bibliotheken, studenten, ondernemers.<br />

In mijn nieuwe boek staan hoofdstukken<br />

over arbeidsmarkt, banen, burn-outs,<br />

geluk, management, media, robots, terrorisme<br />

en internet. Het is dus heel breed: Van<br />

basisinkomen, bitcoin en blockchain tot en<br />

met digitalisering, dating en data; van creativiteit,<br />

consumenten en kwantumcomputers<br />

tot en met vrouwen, verspilling en<br />

voorspellingen.<br />

Ik deel mijn optimisme graag met mijn<br />

lezers en toehoorders. U en ik weten immers:<br />

Als je pessimisme met anderen deelt is de<br />

uitkomst – kijk naar geschiedenis – vaak<br />

onrechtvaardig en gewelddadig. Maar als je<br />

optimisme deelt – de les van Churchill, Gandhi,<br />

Kennedy King, Mandela en Roosevelt –<br />

kun je écht een zonnig perspectief creëren<br />

voor een nog betere wereld.<br />

Wie durft?<br />

Amerika-kenner Charles Groenhuijsen<br />

is schrijver, columnist, programmamaker,<br />

consultant en spreker en een veelgevraagd<br />

moderator en dagvoorzitter.<br />

Hij is sinds 1974 actief in de journalistiek,<br />

waarvan 23 jaar bij de publieke<br />

omroep. Hij heeft vele publicaties op<br />

zijn naam staan.<br />

info@speakersacademy.nl<br />

72<br />

SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2018</strong><br />

SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2018</strong> 73

COLUMN<br />

MARKETING<br />

YES,<br />

GROENTEKOFFIE<br />

Hoe blij kun je zijn? Uit ervaring kan ik zeggen: heel blij. Ik voel me nu in een extase van blij 3.0.<br />

Hoe dat komt? Door de groentekoffie.<br />

Tekst: Pierre Wind<br />

STAP VOOR STAP SUCCES BOEKEN<br />

IN MARKETINGCOMMUNICATIE<br />

Samen met Gert Koot heeft Guy van Liemt het boek ‘Marketingcommunicatie in 14 stappen’<br />

uitgebracht dat glashelder aangeeft welke stappen nodig zijn om succesvol te zijn in de<br />

complexe wereld van marketingcommunicatie.<br />

drs. Guy van Liemt RM en Gert Koot<br />

Voor de een is het een bonus<br />

die hem of haar drijft, voor<br />

de ander is het een nieuwe<br />

hit. In de jaren tachtig doorbrak<br />

ik met de uitvinding ‘de<br />

dropsoep als voorgerecht’ culinaire grenzen.<br />

En nu heb ik er weer een uit mijn kookbrein<br />

laten ontspruiten die culinair taboedoorbrekend<br />

is. Natuurlijk heb ik tijdens die tussentijdse<br />

periode wel honderden andere kikkûh<br />

gerechten het leven laten zien, maar niet<br />

met de heisa die onlangs de groentekoffie<br />

teweegbracht. Werkelijk hele boze e-mails<br />

en andere sociale media-uitingen kwamen<br />

mijn kant op. Met de strekking, zachtjes<br />

uitgedrukt: ‘Kale man, blijf van mijn koffie<br />

af ’. Wat blijkt? Koffie is voor velen een heilig<br />

vuur. Een traditie waar je niet aan mag<br />

komen. Een troost. Een baken in het leven.<br />

Je altijd trouwe vriend in de morgen, middag,<br />

avond of nacht. Koffie is koffie. En daarmee<br />

uit. Dan heb je nog de koffiefielen, die<br />

het als een hoger smaakelan zien en de gecultiveerde<br />

status van koffie omarmen. Geloof<br />

me. Ik ben ook een koffiefiel. Drink heel veel<br />

van dat zwarte geurige vocht. Van bagger tot<br />

en met een hoogwaardig bakkie.<br />

Wanneer je hoort van groentekoffie, heb<br />

dan geen vooroordeel, maar probeer het<br />

© WIM TE BRAKE<br />

‘ZET JE<br />

GRENZEN OPEN<br />

EN GEEF DE<br />

GROENTEKOFFIE<br />

EEN KANS’<br />

eens eerst te proeven en kom dan met je vonnis.<br />

Gasten die nu al gelurkt hebben aan de<br />

bloemkool-, spruiten-, sinaasappel-, chocoof<br />

bietenkoffie zijn verrast en moeten erkennen<br />

dat het ook echt lekker kan zijn.<br />

Ik droog bijvoorbeeld spruiten, maal<br />

deze tot fijnstof en ga dan met gemalen kwaliteitskoffie<br />

een blend maken. Ik voeg altijd<br />

een tegenhanger toe. In het geval bij spruiten<br />

is dat de speculaasspecerij. Ook houd ik er<br />

rekening mee of het voor een espresso of filterkoffie<br />

toegepast moet worden. Het is niet<br />

simpel bij elkaar gooien. Het is echt proeven,<br />

voelen, ruiken, doen en meten. Alle facetten<br />

van het koffie brouwen zijn ermee gemoeid.<br />

De oorsprong van koffie is een bes. Fruit<br />

dus. Zo gek is het niet dat deze fantastisch<br />

smaakt met andere grondstoffen. Daarbij is<br />

het ook nog een smaakverhoger. Daarom is<br />

koffie multifunctioneel. In vele metamorfoses<br />

kan deze ons culinair behagen. Zet je<br />

grenzen open en geef de groentekoffie een<br />

kans. Blij 3.0 zal je daarna in euforie brengen.<br />

En ja, groentekoffie is een echte Windcreatie:<br />

culinaire dwarsheid ten voeten uit.<br />

Volgens mij kom ik nu in een fase van blij<br />

4.0 terecht!<br />

Het boek dat Van Liemt en<br />

Koot hebben uitgebracht<br />

hoort thuis bij elke marketing-<br />

en communicatieopleiding<br />

in het hoger onderwijs<br />

en op het bureau van iedere marketingcommunicatieprofessional.<br />

Het traditionele<br />

denken wat betreft het gebruik van offlineen<br />

onlinemiddelen hebben zij vervangen<br />

door een crossmediale en geïntegreerde<br />

benadering. De onlineomgeving biedt studenten<br />

verdiepingsstof en extra toetsen om<br />

mee te oefenen.<br />

Even kennismaken met de auteurs. Guy<br />

van Liemt is programmadirecteur bij de<br />

© HAN VAN SENUS<br />

Erasmus Happiness Economics Research<br />

Organization en uitvoerend directeur van<br />

de ESAA Happiness Economics Executive<br />

Programs. Hij is ook actief als adviseur<br />

strategische marketing, communicatie en<br />

‘branding’ en als docent/trainer bij diverse<br />

marketing-, marketingcommunicatie- en<br />

merkgerichte opleidingen. Guy is gecertificeerd<br />

register marketeer, gekwalificeerd<br />

marketing auditor en lid van de NIMA-programmaraad.<br />

Hij geeft regelmatig boeiende<br />

© JULIA KOOT<br />

lezingen over de rol van doel en zingeving in<br />

een bedrijfsmatige context.<br />

Gert Koot is – na een loopbaan bij diverse<br />

reclameadviesbureaus – sinds 1999 marketingdirecteur<br />

bij een internet joint venture<br />

van Endemol en SBS Broadcasting geweest<br />

en heeft daarna voor SBS de afdeling Multi<br />

Media Concepten opgezet. Hij gelooft in de<br />

nieuwe marketing(communicatie)regels en<br />

verzorgt geregeld trainingen voor bedrijven<br />

met en zonder winstoogmerk. Gedreven<br />

door technologische ontwikkelingen gelooft<br />

hij in de vicieuze cirkel van vertrouwen en<br />

aandacht als basis voor een succesvolle toekomst<br />

van zijn vakgebied.<br />

© JULIA KOOT<br />

Pierre Wind is (televisie-)kok, kookdocent, ‘practor’ aan de Internationale Hotel & Managementschool ROC Mondriaan in Den Haag, ‘executive<br />

chef’ van tramrestaurant Hoftrammm, voedselstilist, columnist en schrijver van culinaire boeken. Hij verzorgt workshops, kookentertainment en<br />

lezingen op maat en ontwerpt en fabriceert digigrafie, websites, i-books en video’s in eigen beheer of samen met anderen.<br />

info@speakersacademy.nl<br />

drs. Guy van Liemt<br />

Gert Koot<br />

Ga voor recensies van 'Marketingcommunicatie in 14 stappen' naar noordhoff.nl. Bestel via bol.com, managementboek.nl en<br />

noordhoff.nl | ISBN 9789001820596 | info@speakersacademy.nl<br />

74<br />

SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2018</strong> SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2018</strong> 75

© STUDIO OOSTRUM<br />

TRENDWATCHER | FUTURIST<br />

‘IN DE WERELD VAN<br />

MORGEN IS ALLES<br />

ANDERS’<br />

‘We staan aan de vooravond van een technologische revolutie, die de manier waarop we leven, werken en<br />

met elkaar omgaan fundamenteel zal veranderen. Op deze schaal en qua strekking en complexiteit gaat deze<br />

transformatie verder dan wat de mensheid ooit heeft meegemaakt’, aldus futurist en trendwatcher Richard van<br />

Hooijdonk in zijn bestseller ‘De Wereld van Morgen’. Door ontwrichtingen in het verleden zijn eveneens talloze<br />

banen verdwenen en zijn daar tegen de verwachting in vele nieuwe voor in de plaats gekomen. Nu gebeurt dat<br />

volgens Van Hooijdonk weer, maar op een ongekende schaal. We kunnen er ons maar beter op voorbereiden.<br />

Richard van Hooijdonk<br />

Tekst: Jacques Geluk<br />

‘DIT HEEFT DE<br />

MENSHEID NOG<br />

NOOIT MEEGEMAAKT’<br />

Technologische vooruitgang zorgt de komende decennia<br />

voor verdere disruptie van de arbeidsmarkt en bijgevolg<br />

het verdwijnen van veel bestaande banen. Eerst<br />

hebben robots veel werk overgenomen van onder anderen<br />

fabrieksarbeiders en magazijnmedewerkers. Nu<br />

dreigen ook secretaresses en zelfs hoogopgeleide professionals, zoals<br />

advocaten, rechters, accountants en notarissen – zeker degenen die<br />

niet kunnen omgaan met algoritmen – werkloos te worden. “Ook<br />

chirurgen”, zegt vooraanstaand futurist en trendwatcher Richard van<br />

Hooijdonk, enkele dagen na de première van zijn succesvolle theatertour<br />

‘Welcome to the future’, waarin hij zijn publiek meeneemt naar<br />

de wereld van morgen. “Robots opereren preciezer en vrijwel zonder<br />

littekens met ‘vaste hand’, met als bijkomend voordeel dat patiënten<br />

eerder naar huis kunnen”, legt hij uit. “Supercomputers als IBM’s<br />

Watson kunnen straks door algoritmen te gebruiken veel sneller dan<br />

juristen een ‘onmenselijk’ aantal rechtszaken en achtergronden doorworstelen<br />

en op basis daarvan tot een oordeel komen. Wellicht blijft<br />

aanvankelijk een aantal rechters nodig om het menselijke aspect in<br />

sommige zaken te kunnen doorgronden, tot machines ook deze taak<br />

kunnen invullen.”<br />

Vaste banen verdwijnen nu al in rap tempo. Flexibele arbeidskrachten<br />

en zzp’ers nemen hun plaats in. “Dat betekent niet dat we zijn<br />

voorbereid op alle veranderingen”, waarschuwt Van Hooijdonk. “Het<br />

onderwijs leidt op voor banen die er straks niet meer zijn en anticipeert<br />

niet op wat komen gaat. Veel ondernemers denken onterecht<br />

dat het zo’n vaart niet zal lopen en de meeste werknemers van morgen<br />

hebben geen idee! Zij moeten bij het kiezen van een beroep of baan<br />

goed nadenken wat ze willen bereiken en welke opleiding ze daarvoor<br />

nodig hebben. Met in het achterhoofd dat de wereld sneller verandert<br />

dan ze wellicht op dit moment denken en in de verdere toekomst niet<br />

alles meer om werk draait.”<br />

AI VERSLAAT VERTALERS EN CHAUFFEURS<br />

“Het is moeilijk exact aan te geven wanneer welke banen in welke<br />

sector (grotendeels) verdwijnen, maar realiseer je wel dat industriële<br />

robots in 2016 wereldwijd al 2,6 miljoen banen hadden overgenomen.”<br />

Een team wetenschappers van het ‘Future of Humanity<br />

Instititute’ van de Universiteit van Oxford (Engeland) heeft daarover<br />

een groot aantal vooraanstaande academici en industriële deskundigen<br />

die zich bezighouden met kunstmatige of artificiële intelligentie<br />

(AI) ondervraagd. Uit de antwoorden van de meeste experts die<br />

hebben gereageerd blijkt bijvoorbeeld dat AI in 2024 al mensen verslaat<br />

op het gebied van vertalen, in 2026 beter opstellen schrijft dan<br />

middelbare scholieren en in 2027 veiliger vrachtauto’s bestuurt. In<br />

zijn opvallend complete, makkelijk leesbare en goed geïllustreerde<br />

boek ‘De Wereld van Morgen’ geeft Richard van Hooijdonk een overzicht<br />

en voorbeelden van jobs die verdwijnen. Brugwachters zijn niet<br />

meer nodig. Sensoren en camera’s herkennen schepen en houden<br />

het verkeer op de wal in de gaten, waardoor bruggen zonder gevaar<br />

automatisch open en dicht gaan. Parkeerwachters verdwijnen uit het<br />

76<br />

SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2018</strong> SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2018</strong> 77

TRENDWATCHER | FUTURIST<br />

© ROGIER BOS<br />

straatbeeld, nu in grote steden wagens rondrijden<br />

die kentekens scannen om te controleren<br />

of automobilisten parkeergeld hebben<br />

betaald. Banken hebben alleen nog baliemedewerkers<br />

in dienst om problemen op te lossen<br />

of advies te geven. In fabrieken nemen<br />

robots veel werk over en door verdergaande<br />

automatisering staan ook de banen van<br />

onder anderen beveiligers, tuinmannen,<br />

boekhouders en secretaresses op de tocht.<br />

Straks bezorgen drones pizza’s en pakketjes.<br />

En zelfrijdende vrachtwagens zorgen<br />

voor het verdwijnen van talloze banen in<br />

de transport- en logistieke sector, inclusief<br />

het personenvervoer. Daarbij blijft het niet.<br />

Alle banen met voorspellende en herhalende<br />

taken gaan eraan. Geen enkele kantoorbaan<br />

is veilig.<br />

BASISINKOMEN EN<br />

NIEUWE BANEN<br />

Er is ook goed nieuws. Iedereen krijgt<br />

een basiskomen verwacht Van Hooijdonk,<br />

maar we moeten tegelijk nadenken over hoe<br />

we onze vrije tijd zinvol gaan besteden en<br />

mensen een betekenisvol leven kunnen hebben.<br />

Geluk gaat niet alleen over geld. Bovendien<br />

komen er heel veel banen bij, waarvan<br />

we in veel gevallen nu nog het bestaan niet<br />

afweten. Deze banen zijn veel uitdagender<br />

en juist het menselijke aspect voert daarin<br />

vaak de boventoon. “Dan gaat het om emoties,<br />

empathie en begrip. Een forensisch<br />

wetenschapper zal bijvoorbeeld onderzoeken<br />

waarom een robot een bepaalde beslissing<br />

heeft genomen. Voorlopig dat wel,<br />

want ik verwacht dat er over enkele tientallen<br />

jaren ook sociaal-empathische robots<br />

komen, die het werk van therapeuten, psychologen,<br />

maatschappelijk werkers en dansleraren<br />

overnemen.” Welke banen komen er<br />

dan wel bij? Van Hooijdonk: “Door verdergaande<br />

automatisering en robotisering van<br />

onze samenleving verdwijnen er banen. Dat<br />

is onomkeerbaar, maar er komen ook veel<br />

nieuwe carrièrekansen voor mensen met<br />

specifieke vaardigheden, die aansluiten op<br />

bepaalde nieuwe technologische mogelijkheden.<br />

Maar: zij moeten zich daar nu al op<br />

voorbereiden. Zoals gezegd is het onderwijs<br />

daar, uitzonderingen daargelaten,<br />

nog niet klaar voor. Het verleden heeft wel<br />

geleerd dat voor nieuwe beroepen meestal<br />

een hogere en bredere opleiding nodig is.<br />

De meeste vakopleidingen van nu zijn dan<br />

ook veel te specialistisch. Veel is nog onbekend,<br />

maar mensen zouden manager digitaal<br />

overlijden kunnen worden, die na het<br />

einde van het stoffelijk leven ook het digitale<br />

leven afsluit en alle bestanden virtueel<br />

en doeltreffend voorgoed verwijdert.”<br />

Robotpsycholoog of persoonlijkheidsontwerpers<br />

voor robots, machinetrainers en<br />

onderhoudsmensen zijn andere mogelijke<br />

beroepen die Van Hooijdonk noemt. “Veel<br />

mensen zullen in de verdere toekomst een<br />

coach nodig hebben die hen helpt de stortvloed<br />

aan extra informatie in goede banen<br />

te leiden. Dat zal niet altijd goed gaan en<br />

dan moet een verbindingstechnicus de neurale<br />

verbindingen ‘resetten’ en voor de fijnafstemming<br />

zorgen.”<br />

VAARDIGHEDEN<br />

Wie straks wil kunnen meedraaien op<br />

de totaal veranderde arbeidsmarkt moet<br />

beschikken over sociale vaardigheden, die<br />

nodig zijn om de toekomst op een menselijke<br />

wijze vorm te geven. Van Hooijdonk<br />

doelt daarmee op overtuigingskracht,<br />

emotionele intelligentie, kritisch denken,<br />

flexibiliteit, kunnen samenwerken en het<br />

vermogen anderen wat te leren. Deze vaardigheden<br />

zorgen er – samen met begrip<br />

van nieuwe media – voor dat werknemers<br />

de kans krijgen zichzelf te specialiseren en<br />

efficiënter te werken. Menselijke creativiteit,<br />

samenwerking en communicatiekwaliteiten<br />

worden in toenemende mate belangrijker<br />

in een steeds meer geautomatiseerde<br />

wereld. Hoe meer robots en AI van ons overnemen,<br />

des te groter is de behoefte aan mensen<br />

met sociale vaardigheden, Dat geldt voor<br />

de hele arbeidsmarkt. Naast deze ‘soft skills’<br />

zijn ‘hard skills’ even belangrijk. Dan gaat<br />

het om meetbare, functionele en technische<br />

vaardigheden, zoals coderen, ontwikkelen<br />

van algoritmen en specifieke vakinhoudelijke<br />

kennis. Er zijn nog veel mensen nodig<br />

die robots en machines opleiden. Ook vakken<br />

als filosofie, sociologie, psychologie en<br />

antropologie worden belangrijk: niet iedereen<br />

kan de transitie even makkelijk maken<br />

dus hebben mensen daar hulp bij nodig.<br />

‘DE WERELD VAN MORGEN’<br />

Richard van Hooijdonk heeft bijna een jaar<br />

lang hard gewerkt aan zijn boek ‘De Wereld<br />

van Morgen’, waarin hij de lezers meeneemt<br />

op een fascinerende ontdekkingsreis naar de<br />

toekomst. Daarin gaat het niet alleen over<br />

werk, maar ook over onderwijs, gezondheidszorg,<br />

slim wonen en rijden. “We worden<br />

200 of misschien wel 1000 jaar en rijden<br />

rond in zelfrijdende auto’s op zonne-energie,<br />

die zo uit een 3D-printer rollen. Als we<br />

deze aarde over een paar honderd jaar onverhoopt<br />

moeten verlaten, is leven op Mars misschien<br />

een alternatief.” Van Hooijdonk vindt<br />

het opmerkelijk hoe snel technologie ons<br />

leven verandert en verwacht vooral dat dit<br />

positief uitwerkt: “Meer welvaart, een betere<br />

gezondheid voor iedereen en onbeperkte<br />

intelligentie waarmee alle wereldproblemen<br />

zijn op te lossen.” We moeten ons daarop niet<br />

alleen qua werk goed voorbereiden, zoals hij<br />

in dit artikel benadrukt, maar op allerlei terreinen.<br />

Het is van groot belang dat iedereen<br />

de goede keuzes maakt, zodat die betere<br />

wereld ook echt werkelijkheid wordt. Het<br />

boek is een bron van inspiratie en dat geldt<br />

in gelijke mate voor zijn theatertour die in<br />

<strong>2018</strong> een vervolg krijgt.<br />

GEÏMPLANTEERDE CHIPS<br />

Zelf is Neêrlands invloedrijkste trendwatcher/futurist<br />

niet alleen een graag geziene<br />

gast op het podium, op televisie of radio, hij is<br />

zelfs de toekomst al letterlijk binnengestapt<br />

door zichzelf onderdeel te maken van deze<br />

verbonden wereld. Al in 2015 heeft Richard<br />

van Hooijdonk een zogenoemde RFID-chip<br />

(waarbij de afkorting staat voor Radio Frequentie<br />

IDentificatie) laten implanteren in<br />

zijn lichaam. “Ik er mijn telefoon mee simlock-vrij<br />

maken en er mijn huisdeur van twee<br />

meter afstand mee openen. Een toegangspas<br />

voor de sportschool is niet meer nodig, mijn<br />

hand is voldoende om toegang te krijgen.<br />

Eind <strong>2017</strong> is een nieuwe platte chip geplaatst<br />

in zijn hand, een procedure die is uitgezonden<br />

in ‘RTL Late Night’. “Ik kan ook met deze<br />

chip allerlei deuren openen. Deze heeft een<br />

groter bereik, je kunt er meer op opslaan. Dat<br />

is leuk, maar het gaat er mij meer om een<br />

statement te maken over de technologie. Een<br />

‘BEDRIJVEN EN<br />

ORGANISATIES<br />

MOETEN ZICHZELF<br />

OPNIEUW<br />

UITVINDEN,<br />

ZODAT ZE OVER<br />

TIEN JAAR NOG<br />

BESTAANSRECHT<br />

HEBBEN’<br />

van de mooiste ontwikkelingen is dat wij in ons lichaam sensoren<br />

krijgen die ons onmiddellijk waarschuwen wanneer ze kanker<br />

in een vroeg stadium of andere ernstige ziektes detecteren. Binnen<br />

tien jaar krijg je een paar uur voordat je een hartaanval of een<br />

beroerte krijgt een signaal. Een hersenchip, waarover ik in mijn<br />

boek ook uitgebreid schrijf, is een ander hoofdstuk. Zo’n implantaat<br />

helpt nu al mensen die een arm missen. Ze kunnen hun prothese<br />

aansturen met een hersenchip. Of het nu gaat om autisme of<br />

epilepsie, zoals mijn zoon van 15, ik zou wensen dat ik hem zo’n<br />

chip kon geven, zodat die aandoening verdwijnt. Je kan ook een<br />

chip implanteren achter de oogbal, waardoor sommige blinden<br />

weer kunnen ‘zien’. Over tien jaar ziet zo iemand scherper dan<br />

jij of ik nu. Ik wil een lans breken voor een andere ‘mindset’. Het<br />

lijkt allemaal zo eng, maar we moeten goed nadenken over wat we<br />

ermee kunnen en dan pas een mening vormen.”<br />

Richard van Hooijdonk is trendwatcher en futurist,<br />

internationaal topspreker en gastdocent aan diverse<br />

universiteiten. Hij geeft inspirerende lezingen over disruptieve<br />

veranderingen en past deze ook toe voor specifieke branches<br />

en sectoren. Ook komt hij met opmerkelijke ideeën over hoe<br />

mensen en organisaties extreme veranderingen met succes<br />

kunnen overleven. Zijn lezingen zijn inmiddels bezocht door<br />

ruim 420.000 mensen, die hem daarvoor gemiddeld met<br />

een 9,2 waarderen. Zijn boek ‘De Wereld van Morgen’ is eind<br />

<strong>2017</strong> verschenen bij Bertram+de Leeuw Uitgevers.ISBN:<br />

9789461562432. info@speakersacademy.nl<br />

KIJK OP NTK.NL VOOR DE MEEST ACTUELE<br />

INFORMATIE OVER DE THEATERTOUR VAN RICHARD<br />

VAN HOOIJDONK IN DE NEDERLANDSE THEATERS.<br />

78<br />

SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2018</strong> SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2018</strong> 79

© OSCAR SEYKENS<br />

COLUMN<br />

Topinterviewer Frénk van der Linden trekt door Nederland met de lessen die hij de afgelopen<br />

veertig jaar leerde over de manier waarop onze media werken. Instructief voor wie regelmatig<br />

met de pers te maken krijgt – en voor wie méér wil begrijpen van ‘De Koningin der Aarde’.<br />

VAN JOHAN<br />

CRUIJFF TOT<br />

NEELIE KROES:<br />

EEN KIJKJE IN DE<br />

KEUKEN VAN DE<br />

JOURNALISTIEK<br />

Freddy Heineken ontving me in<br />

de jaren negentig bij hem thuis<br />

in Antibes, aan de Middellandse<br />

Zee, met een notarisverklaring<br />

in zijn hand. Of ik die als interviewer<br />

van NRC Handelsblad om te beginnen<br />

maar even wilde tekenen.<br />

Pardon, wat stond erin?<br />

“Dat ik alles mag veranderen wat ik wil in<br />

jouw artikel”, lachte de biermiljardair. “Ook<br />

als je ons gesprek van A tot Z correct hebt<br />

weergegeven.”<br />

Ik tekende. Direct.<br />

“Wat doe je nóu?”, vroeg Heineken. “Jij<br />

bent toch de interviewer die altijd zijn mond<br />

vol heeft over de onafhankelijkheid en autonomie<br />

van de pers?”<br />

Ja, knikte ik. Toch kon hij die handtekening<br />

krijgen. “U staat met grote regelmaat in<br />

‘Stan Huygens Journaal’ van De Telegraaf ”,<br />

zei ik, “en nu wilt u eindelijk eens uitgebreid<br />

aan het woord komen in een sjieke krant.<br />

Prima. Alleen: wanneer u één woord te veel<br />

schrapt, gooi ik het hele verhaal in de prullenbak.<br />

Kunt u zich weer melden bij mijn<br />

collega’s van De Telegraaf.”<br />

Heineken lachte: hij was lakeien gewend,<br />

mensen die keurig deden wat hij wilde, maar<br />

ditmaal kreeg hij tegenspel. Daar genoot hij<br />

van. In ons vraaggesprek vertelde hij voor<br />

de eerste en laatste keer uitgebreid over zijn<br />

ontvoering (“Ik was al ruimschoots getikt<br />

vóór ik werd gekidnapt”). Het was de start<br />

van een professionele relatie die wij tot aan<br />

zijn dood zouden onderhouden.<br />

Hoe werken journalisten wanneer zij kopstukken<br />

als Mark Rutte, Youp van ’t Hek,<br />

Paul Polman, Ivo van Hove, Linda de Mol,<br />

Ahmed Aboutaleb, Arnon Grunberg, Neelie<br />

Kroes en talloze anderen ontmoeten? Welke<br />

interviewtechnieken gebruiken ze? Waarop<br />

baseren de media het beeld dat zij geven<br />

van Bekende Nederlanders? Wie maken de<br />

belangrijkste redactionele afwegingen? Wat<br />

speelt zich af achter de schermen van kranten,<br />

journaalredacties, tijdschriften, radioen<br />

televisieprogramma’s?<br />

Daarover vertel ik uitvoerig in de bundel<br />

‘Onder Hollandse Helden - Valkuilen en<br />

levenslessen van een vragensteller’. Dit boek<br />

verscheen onlangs bij de opening van de<br />

gelijknamige expositie over mijn portretten<br />

in Museum De Fundatie, Zwolle. Dit jaar zal<br />

ik door Nederland trekken om in lezingen<br />

en discussies (maar ook op uitnodiging, misschien<br />

wel door u) uit de doeken doen wat<br />

ik de afgelopen vier decennia met vallen en<br />

opstaan heb geleerd over ‘De Koningin der<br />

Aarde’, zoals de journalistiek in oude handboeken<br />

wordt genoemd. Mijn verhaal lardeer<br />

ik met vermakelijke, confronterende en<br />

ontroerende anekdotes. Opmerkelijke uitspraken<br />

die ik optekende uit de mond van<br />

geïnterviewden zullen niet ontbreken:<br />

• “Ik heb een minderwaardigheidscomplex”<br />

(Gerrit Zalm)<br />

• “Geluk is voor mij een onprettig<br />

gevoel” (Anouk)<br />

• “Ik was een gek die vrij rondfietste”<br />

(Leontien van Moorsel)<br />

• “Machtswellust, dát heb ik” (Wouter<br />

Bos)<br />

• “Voor sommige spelers is seks voor<br />

de wedstrijd achteraf een goed<br />

excuus” (Johan Cruijff)<br />

• “Niemand heb ik zo vaak voor klootzak<br />

uitgemaakt als Albert Heijn”<br />

(Albert Heijn)<br />

Een interviewer die frequent CEO’s,<br />

ministers, cultuurpausen en andere ‘top<br />

dogs’ de maat neemt, moet zelf ook met de<br />

billen bloot durven gaan. Ik heb regelmatig<br />

grote fouten gemaakt en probeer daar open<br />

over te zijn. De ene keer interviewde ik een<br />

Tweede Kamerlid te hard, de andere keer liet<br />

ik me om de tuin leiden door de topman van<br />

een multinational. Het loont om te onderzoeken<br />

wat journalisten als ik beter zouden<br />

kunnen en moeten doen. Niet alleen mijn<br />

beroepsgroep heeft het nodige aan een kijkje<br />

in de keuken, maar ook lezers, luisteraars en<br />

kijkers – én degenen die soms vanwege hun<br />

functie door verslaggevers of interviewers<br />

het hemd van het lijf worden gevraagd.<br />

Daar zitten overigens mensen tussen die<br />

het heel anders aanpakken dan Freddy Heineken.<br />

Ooit interviewde ik VVD-staatssecretaris<br />

van Onderwijs Annette Nijs, die in<br />

ons gesprek haar minister, Maria van der<br />

Hoeven van het CDA, kenschetste als absoluut<br />

onbetrouwbaar. Die uitlatingen leidden<br />

tot het aftreden van de staatssecretaris,<br />

een unicum in de Nederlandse politiek. Nijs<br />

had er geen behoefte aan haar opmerkingen<br />

te schrappen of veranderen. Zij verklaarde<br />

publiekelijk dat ze correct was geciteerd en<br />

bleef bij wat zij had gezegd. Toen mijn interviewbundel<br />

recentelijk verscheen, nam zij<br />

in De Fundatie het eerste exemplaar in ontvangst.<br />

Annette Nijs is een kerel.<br />

___<br />

Onder Hollandse Helden - Valkuilen<br />

en levenslessen van een vragensteller,<br />

uitgeverij Luitingh-Sijthoff, € 24,95<br />

Tekst: Frénk van der Linden<br />

Frénk van der Linden is journalist. Hij heeft onder meer gewerkt voor De Tijd, Nieuwe Revu, NPS en NRC Handelsblad. Hij heeft vanaf 1980<br />

honderden mensen uit onder meer de wereld van politiek, sport en media geïnterviewd. info@speakersacademy.nl<br />

80<br />

SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2018</strong><br />

SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2018</strong> 81

AUTO-ONTWERP<br />

DESIGN IS DE ENIGE<br />

ZIENSWIJZE MET DUURZAAM<br />

TOEKOMSTPERSPECTIEF<br />

De wereld verandert de laatste jaren zo snel dat feitelijk sprake is van een constante disruptie. Waar<br />

voorheen multinationals gemiddeld 65 jaar succesvol actief waren, is dat nu minder dan 10 jaar. Nieuwe<br />

spelers zijn agressiever dan ooit. De de vraag is dan ook niet of, maar wanneer uw onderneming obsoleet<br />

zal zijn. Om dat voor te zijn heeft de auto-industrie een unieke troef in handen: design. Dat is wereldwijd<br />

aanschafreden nummer één, ongeacht afkomst, sekse of budget. De focus van de auto-industrie op design<br />

is nu nog uniek. Het moet voor elke sector prioriteit nummer een worden om te kunnen overleven.<br />

Tekst, illustraties & fotografie: Niels van Roij<br />

In onze Londense designstudio werken<br />

we aan grote vraagstukken voor<br />

de automobielindustrie. We hebben<br />

bijvoorbeeld strategische beslissingen<br />

voor merken als Volvo en Ford begeleid.<br />

Ook werken we voor techbedrijven die<br />

nog nooit een auto hebben gebouwd. Tevens<br />

bevinden we ons in aangrenzende business:<br />

voor 10 Downing Street en parlementleden<br />

hebben we recent ‘Design Thinking workshops’<br />

verzorgd. Het blijkt dat binnen alle<br />

branches design de enige zienswijze is met<br />

duurzaam toekomstperspectief. De dialoog<br />

met industrie en overheid ga ik graag aan.<br />

PARADIGMAVERANDERING<br />

Door nieuwe businessplannen, eigenaarsmodellen,<br />

productietechnieken en elektromotoren<br />

vindt de komende 10 à 15 jaar een<br />

paradigmaverandering plaats in de ‘automotive’-wereld.<br />

Dit heeft enorme implicaties<br />

voor de werelden daar omheen: transport<br />

van mensen en goederen, het wegennet en<br />

architectuur in zowel stedelijke als landelijke<br />

gebieden. Ook voor toeleveranciers<br />

van de industrie en oliemaatschappijen zal<br />

de kentering grote consequenties hebben.<br />

De complexe ommezwaai blijft niet beperkt<br />

tot technologische veranderingen: mensen<br />

worden ouder en trekken richting steden.<br />

Deze oudere generatie eist bovendien continuering<br />

van haar mobiliteit, waar deze voorheen<br />

vaak werd afgenomen.<br />

Autonoom rijdende auto’s zijn volop in<br />

ontwikkeling, Het Internet of Things is geen<br />

utopie meer, maar nu al werkelijkheid, hetzelfde<br />

geldt voor betaalbare elektrische auto’s<br />

met een realistische actieradius. Tevens zijn<br />

wereldwijd overheden bezig met de planning<br />

tot het bannen van brandstof gestookte<br />

automobielen. De wijze waarop bedrijven<br />

op deze mondiale en lokale veranderingen<br />

inspelen zal hun toekomst bepalen.<br />

GEEN RATIONELE REDEN<br />

VOOR DE AANSCHAF<br />

VAN EEN AUTO<br />

Afschrijving, motorrijtuigenbelasting,<br />

verzekering, brandstofkosten, onderhoudskosten<br />

en onvoorziene problemen nemen<br />

een groot percentage uit het huishoudboekje<br />

van elk gezin voor hun rekening. Er is geen<br />

enkele rationele reden om tot de aanschaf<br />

van een nieuwe auto over te gaan. Dan laten<br />

we het feit dat de gemiddelde auto zo’n 98<br />

procent van de tijd stilstaat buiten beschouwing.<br />

Waarom blijven mensen desondanks<br />

wereldwijd massaal auto’s kopen?<br />

Loop waar dan ook ter wereld een boekenzaak,<br />

tankstation of krantenwinkel in<br />

en een wand vol met auto<strong>magazine</strong>s glanst<br />

u tegemoet. Wij nemen het als vanzelfsprekendheid<br />

aan. Denkt u eens aan een andere<br />

dure aanschaf in het leven: hoeveel <strong>magazine</strong>s<br />

ziet u in de boekenwinkel staan over wasmachines?<br />

Het antwoord op al deze vragen is<br />

eenvoudig: nieuwe auto’s, álle nieuwe auto’s,<br />

worden gekocht met het hart en niet met het<br />

hoofd. De meest kostbare aankoop in ons<br />

leven, naast onze woning, wordt op irrationele<br />

gronden gedaan!<br />

DE KRACHT VAN DESIGN<br />

Zodra een Chief Designer in de ‘Board of<br />

directors’ van een autofabrikant wordt gestationeerd<br />

schieten verkoopcijfers omhoog.<br />

Autofabrikanten die design als onderdeel<br />

van hun bedrijfsstrategie inzetten zijn bijvoorbeeld<br />

Renault, BMW, Land-Rover,<br />

82<br />

SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2018</strong> SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2018</strong> 83

AUTO-ONTWERP<br />

AUTO-ONTWERP<br />

Volvo en Kia. Bij de laatstgenoemde vond<br />

binnen tien jaar binnen Europa een verdubbeling<br />

plaats van zowel verkoopaantallen<br />

als markaandeel. De Koreaanse autobouwer<br />

bewerkstelligde bovendien exact hetzelfde<br />

binnen de VS. Geen toeval, maar succes toe<br />

te wijden aan hun designstrategie.<br />

‘ER IS GEEN<br />

ENKELE<br />

RATIONELE<br />

REDEN OM<br />

EEN AUTO TE<br />

KOPEN’<br />

DESIGN IS GEEN FINEER<br />

De strategie van design is de strategie van<br />

emotie, de strategie van verleiding. Maar<br />

wat is design nu eigenlijk? Design is geen<br />

fineer. Het is niet een mooi laagje vorm over<br />

techniek. Design is een manier van denken.<br />

Autodesign is dus ook niet enkel het maken<br />

van schetsen, dit is slechts een deel van het<br />

proces. Het vak behelst veel meer: zo is autodesign<br />

psychologie. Het menselijk brein is<br />

geprogrammeerd om gezichten te herkennen.<br />

Uw perceptie van sommige auto’s zal er<br />

een zijn van agressie, terwijl u andere juist<br />

interpreteert als vriendelijk. Wat u denkt<br />

wordt gecontroleerd door de autodesigner.<br />

Autodesign is ook filosofie. Het is de<br />

strategie achter het antwoord op de vraag<br />

waarom de fabrikant doet wat hij doet. Dat<br />

antwoord wordt middels merk-DNA in een<br />

fysiek object vertaald. De rol van het merk-<br />

DNA van de automaker is mensen raken in<br />

de ziel en ze overtuigen over te gaan tot aanschaf.<br />

Het merk-DNA van uw onderneming<br />

moet u zien als dat van uw familie. Zo dragen<br />

twee dochters van één gezin duidelijk<br />

het familie-DNA van hun ouders: zowel<br />

uiterlijke kenmerken als karaktereigenschappen.<br />

Maar binnen het familie-DNA<br />

zijn vele verschillende voorkomens en persoonlijkheden<br />

mogelijk: geen enkel kind is<br />

een kloon van zijn broer of zus. Hetzelfde<br />

geldt voor een goed ontwikkeld merk-DNA:<br />

het is de overkoepelende look and feel, waarbinnen<br />

verschillende karakters zich kunnen<br />

manifesteren. Binnen merk-DNA is verder<br />

de nalatenschap van de onderneming van<br />

belang, net als de fysieke afkomst. Ook moet<br />

worden bepaald waar het bedrijf zich bevindt<br />

op de schaal van traditie en innovatie. Uw<br />

firma kan nooit of alleen op haar geschiedenis<br />

of enkel op innovatie focussen. Te veel<br />

innovatie zal mensen net zo vervreemden<br />

als te weinig: de Google Glass werkte perfect,<br />

maar het concept stond te ver af van wat<br />

mensen wilden dragen. Te weinig innovatie<br />

werd toegepast door Kodak. Het merk vond<br />

de digitale camera uit, plaatste zijn innovatie<br />

in de ijskast en richtte zich op fotorolletjes.<br />

Ook van grote waarde: als autodesigner<br />

doet mijn persoonlijke smaak of voorkeur<br />

niet ter zake. Ik teken met de hand van het<br />

bedrijf, doe dat wat relevant is voor het merk<br />

en de wereld om het merk heen.<br />

En als ik als autodesigner, na onderzoek,<br />

eindelijk kan gaan ontwerpen is het vormgeven<br />

van een mooie auto nog lang niet goed<br />

genoeg. De ‘mooi of lelijk’-argumentatie is<br />

niet ter zake doende binnen een inhoudelijke<br />

discussie over design. Relevant design<br />

– correct gemeten aan het merk-DNA van<br />

de fabrikant, gecombineerd met de wensen<br />

uit de markt – is de belangrijkste leidraad<br />

voor een succesvol product. Consistentie<br />

is daarin essentieel: zelfs een goed product<br />

maken passend binnen het merk-DNA is<br />

© NIEL VAN ROIJ<br />

niet voldoende. Ook technologie, marketing, verkoop- en communicatiekanalen<br />

moeten consequent dezelfde taal spreken - één holistische<br />

designvisie.<br />

DESIGN THINKING IN DE PRAKTIJK<br />

Bovenstaande methodologie passen we toe in al onze opdrachten<br />

en bespreken we in ‘keynotes’ en masterclasses. Het merendeel van<br />

onze projecten geschiedt onder strikte NDA’s, over ons werk aan de<br />

‘Future London Taxi’ en onze ‘coach-building’-activiteiten kan ik hier<br />

echter wel vertellen. Voordat we begonnen met schetsen van ‘London<br />

Cabs’ zijn we gaan luisteren. Je moet weten voor wie je werkt voordat<br />

je gaat ontwerpen. We zijn daarom ruim 1,5 jaar in gesprek geweest<br />

met taxichauffeurs – die 10 of 12 uur per dag in de taxi zitten. Ook<br />

discussieerden we met passagiers – zakenmensen, toeristen, moeders<br />

met kinderwagens, ouderen en mindervaliden – die gemiddeld maar<br />

10 à 12 minuten achterin zitten. Een groot contrast.<br />

Een aantal unieke oplossingen gedestilleerd uit ons onderzoek:<br />

1. Wij hebben in het ontwerp van de zijkant in vorm en met<br />

lichtlijnen in de deur, aangegeven waar men naar binnen kan.<br />

Zelfs een welkomstboodschap is mogelijk.<br />

2. Voor het uitstappen hebben we voorzien in niet ‘The Red<br />

Carpet’, maar ‘The Ocher Carpet’ – licht dat schijnt op de weg<br />

in kleur van het oker taxidaklampje. Het behoedt mensen voor<br />

natte voeten in het regenachtige Londen. Bovendien voegt de<br />

oplossing glamour toe aan de ervaring: wie wil nu niet dat bij elke<br />

aankomst de loper ‘uitgerold’ wordt?<br />

3. De zijruiten lopen taps toe naar achteren. Dat betekent dat de<br />

passagiers prima naar buiten kunnen kijken, maar niet gezien<br />

worden. Een geborgen en veilig gevoel tijdens de rit.<br />

‘COACH-BUILDING’ ALS IN DE<br />

‘ROARING TWENTIES’<br />

Ook het succes van onze ‘coach-built’-activiteiten, het samen met<br />

een privépersoon ontwerpen en ontwikkelen van een uniek, handgemaakt<br />

automobiel naar het voorbeeld uit ‘the roaring twenties’ ligt<br />

louter ten grondslag aan de emotionele binding met het product. Hier<br />

‘DESIGN IS<br />

EEN MANIER<br />

VAN DENKEN’<br />

geldt ook dat voordat we beginnen met tekenen we allereerst uitgebreid<br />

de wensen van de klant analyseren. In het geval van het maken<br />

van een gelimiteerde serie voertuigen, zoals voor het ontwerp dat<br />

we maakten op basis van de Tesla Model S, onderzoeken we ook de<br />

markt. Wie is er actief, wat zijn de trends in vormen, materialen en<br />

attitudes van de verschillende auto’s? Hoe gaat de klant zijn op maat<br />

gemaakte auto gebruiken? Welke andere auto’s staan in de garage?<br />

Welke muziek is favoriet? Is sprake van een verzameling of liefhebberij?<br />

Waar woont de klant? Hoe zien het huis en de tuin eruit?<br />

Al deze informatie vormt de basis voor relevante beslissingen. De<br />

ervaring leert dat in de loop van het proces klanten steeds enthousiaster<br />

worden over design. Over hoe individueel het proces is en hoe<br />

direct het ze raakt op het persoonlijk vlak. Zo blijkt opnieuw hoe de<br />

strategie van design de strategie van verleiding is.<br />

Niels van Roij is een Nederlandse autodesigner woonachtig in Londen, waar hij zijn bekroonde ontwerpstudio runt. Via zijn ‘automotive’-atelier<br />

heeft Niels aan vele projecten voor de transport- en ontwerpindustrie gewerkt. Zo werkte hij aan de exclusief ontworpen ‘Future London<br />

Taxi’ en hij was betrokken bij projecten met Ford, Volvo en 10 Downing Street. Het genereren van ontwerpstrategieën en merk-DNA's, via<br />

designdenken, is tevens een belangrijk onderdeel van zijn werkzaamheden.<br />

Naast zijn designwerk voor automerken, schrijft Van Roij - vaak de ‘Car Design Thinker’ genoemd - voor autopers en publiceert hij in eigen<br />

beheer. Verder is Niels van Roij visiting lecturer voor verschillende academies en universiteiten wereldwijd, Chief Design Officer voor Saluqi<br />

Motors - fabrikant van super-efficiënte elektrische mobiliteitsoplossingen en verzorgt hij masterclasses en ‘keynotes’. Hij boekt succes met<br />

het ontwerpen van coach-built auto’s gebaseerd op wensen van privépersonen, ofwel op maat en met de hand gemaakte unieke topklasse<br />

automobielen. info@speakersacademy.nl<br />

84<br />

SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2018</strong> SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2018</strong> 85

© CARL ROHDE<br />

CHINA<br />

HET WESTEN BEGRIJPT HET CHINESE<br />

BUSINESSMODEL NIET... EN MOET BLOEDEN<br />

In 2012 heeft de stad Shanghai mij professor ‘Future Forecasting & Innovation’ aan het Shanghai Institute of Technology<br />

gemaakt. Sindsdien doe ik er voortdurend onderzoek en snuif ik de veranderingen op die China, en dus de wereld, ondergaat.<br />

China maakt zich op voor een immense opmars. Minder dan ooit is dit een tijd om de kop in het zand te steken.<br />

Tekst: dr. Carl Rohde<br />

Een klein jaar geleden heeft het<br />

Shanghai Institute of Technology<br />

mij gevraagd te onderzoeken<br />

hoe de meest succesvolle<br />

innovaties in Europa tot stand<br />

komen. Men is ingetogen trots op de grote<br />

sprong die China heeft gemaakt, maar wil<br />

niet blijven steken in een nationaal middeninkomen.<br />

De ambitie is om naar de internationale<br />

top te groeien. Dus zet men krachtig in<br />

op méér creativiteit en innovatie. President<br />

Xi Jinping maakte de ambitie in korte tijd<br />

collectief en urgent. Toen ik onlangs mijn<br />

Europese top-innovatieonderzoek presenteerde,<br />

bedankte men, maar opdrachtgever<br />

professor Cao Yang gaf ook aan te beseffen,<br />

dat China qua creativiteit en innovatie niet<br />

veel meer van het Westen kan leren. China<br />

beschouwt zichzelf nu als het slimste land ter<br />

wereld. Dat is geen opschepperij maar een<br />

feit in Chinese ogen. Chinezen scheppen<br />

nooit op, ook Cao Yang niet. Dat hij plompverloren<br />

vertelde van het nieuwe Chinese<br />

zelfvertrouwen, is te danken aan het feit dat<br />

we al tien jaar samenwerken. Alleen zo bouw je vertrouwelijkheid op<br />

in China. Wel constateert Cao Yang een nieuw probleem: Europa en<br />

Amerika beseffen nog niet hoe ‘smart’, creatief en innovatief China is<br />

geworden. Hoe dat te veranderen valt, is mijn nieuwe onderzoeksopdracht.<br />

Hoe Chinese merken in het oog van de Westerse business en<br />

consumenten naar voren te schuiven als het uitstekende alternatief?<br />

En dat niet op het gebied van goedkope massaproductie – die fase<br />

heeft China gehad – maar van geavanceerde producten en productiewijzen?<br />

Dit is de omslag waarop China inzet.<br />

Elk jaar dat ik in Shanghai rondloop, ongeveer een decennium,<br />

zie ik het westerse superioriteitsgevoel slinken. Werkelijk alle expats<br />

die ik in China tegenkom, verwachten over tien jaar te zijn vertrokken.<br />

“Ze hebben ons niet meer nodig.” “Innovatie verloopt hier veel<br />

sneller dan bij ons.” “China is immens. Het aantal weinig innovatieve<br />

bedrijven dus ook. Maar staar je daar als Westerling vooral niet blind<br />

op. Vlak niet uit hoe internationaal georiënteerd en ondernemend de<br />

jonge generatie Chinezen in de grote steden is. Ze brengen een nieuwe<br />

nationale energie. Die is doorslaggevend”, aldus Joost Roozekrans,<br />

docent in het hogere onderwijs van Shanghai en creatief directeur van<br />

design- & consultancybureau Sparky Tiger. Pascal Absil laat voor zijn<br />

Nederlandse bedrijven al vijftien jaar riemen en andere accessoires<br />

produceren in China. “De oude generatie liet het er vaak op aankomen.<br />

Als er iets verkeerd ging met de productieopdracht stak men zo<br />

lang mogelijk de kop in het zand. De jonge generatie Chinezen is veel<br />

proactiever, alerter en opener qua businessoriëntatie. Ze zijn in alle<br />

opzichten onze gelijken.” Expats in China hebben dus een probleem.<br />

Ze kunnen China snel steeds minder leren.<br />

ZAKENREGELS HERSCHRIJVEN<br />

Lange tijd kalmeerden we onszelf met de mantra dat China weliswaar<br />

alles maakte, maar dat wij de creativiteit bezitten om alles te<br />

bedenken. Innovatie was Westers bij uitstek en Steve Jobs de ultieme<br />

held. De Chinezen konden hooguit creatief kopiëren. ‘Poorly Made<br />

in China’ (Paul Midler) lazen velen in 2009. Nu lezen we ‘China’s<br />

Disruptors’ (Edward Tse). Ondertitel: Hoe de grootste bedrijven uit<br />

China wereldwijd de zakenregels herschrijven. Naast Jobs bewondert<br />

de wereld nu evenzeer Alibaba’s Jack Ma. De online verkopen<br />

op China’s meest drukke dag – Vrijgezellen Dag – zijn meer dan de<br />

tweemaal zo hoog als op Amerika’s drukste online koopdagen, Black<br />

Friday en Cyber Monday, samen. China heeft nu bijna evenveel ‘eenhoorns’<br />

(startups met een waarde van meer dan een miljard dollar) als<br />

Amerika. Het Chinese Haier is zijn twee grootste internationale concurrenten,<br />

Whirlpool (Verenigde Staten) en Electrolux (Europa) in<br />

omzet en winst voorbij gestreefd. De BATs – de top drie Chinese sociale<br />

media giganten: Baidu, Alibaba en Tencent – boezemen internationaal<br />

ontzag en angst in. Tencent is qua marktwaarde de grens van<br />

500 miljard dollar gepasseerd en de gelijke van Facebook. Alibaba<br />

en JD.com investeren massief in werkelijk-álles-aan-huis-bezorgdiensten,<br />

meer nog dan Amazon. Sinds 2013 koopt China ook meer<br />

industriële robots dan welk ander land – in 2016 27% meer dan in<br />

2015. Wel loopt het aantal Chinese robots per tienduizend fabrieksarbeiders<br />

(36) nog sterk achter bij robot-koplopers als Duitsland (292),<br />

Japan (314) en Korea (478). De Chinese auto-industrie legt het vanouds<br />

geruststellend af tegen de onze. Maar men bereidt zich voor op<br />

het tijdperk van de elektrische wagen, waar onze superieure expertise<br />

van traditionele (diesel)motoren er weinig toe doet. De Chinese<br />

elektrische auto’s zien er niet zo ravissant uit als ‘onze’ Tesla, maar ze<br />

verkochten er afgelopen jaar wel 330.000 van. Daarmee hebben ze het<br />

‘first-mover’-voordeel op het gebied van technologische productie,<br />

consumentenkennis en overheidsregulering in de grootste automarkt<br />

ter wereld. Didi, de Chinese Uber, heeft daar ‘onze’ Uber uit de markt<br />

gedreven. Didi is nu zo rijk dat ze prima geëquipeerd is om ook in de<br />

internationale concurrentieslag geducht te participeren. Het bedrijf<br />

verzorgt diverse malen meer ritten per dag dan Uber wereldwijd,<br />

ongeveer 20 miljoen. Didi is vast geholpen door Chinese overheidsmaatregelen,<br />

is de vigerende mening in het Westen. Maar dat is niet<br />

de hoofdfactor aldus professor Cao Yang, designer Joost Roozekrans<br />

en ook Ada Xiao, strategisch directeur bij een van China’s vele ‘blockchain’-bedrijven,<br />

in koor. “Veel Westerse bedrijven kennen de cultuur<br />

van het land niet. Ze komen binnen – van Yahoo, Groupon en Ebay<br />

tot en met Google en Uber – met weinig kennis van zaken hier. En<br />

verliezen. Hoe superieur moet je je trouwens voelen als je denkt dat<br />

je op basis van succes in het Westen China wel even kunt veroveren?”<br />

DUURZAAMHEIDSMARKT<br />

De innovatieve krachttoer waarmee China bezig is, kan vlot worden<br />

aangevuld. Met zonnepanelen, artificiële intelligentie, genetische<br />

manipulatie en mobiel betalen. De grootste handelspartner van<br />

Duitsland is tegenwoordig China. En president Trump speelt met<br />

zijn afbraak van de klimaatmaatregels China magnifiek in de kaart<br />

op een van de grootste markten van de 21ste eeuw, de duurzaamheidsmarkt.<br />

De nieuwe kracht van China kent niet alleen de economische,<br />

maar ook de cultureel-politieke dimensie. Het land krijgt door<br />

hoe het ‘soft power’ kan inzetten, van Confucius-centra wereldwijd<br />

tot hun panda-politiek, die inhoudt dat elke natie die China welwillend<br />

is, een koppeltje panda-beertjes kan huren. Met veel publicitaire<br />

fanfare en voor een miljoen per jaar. Het internationale onderzoeksbureau<br />

Pew meldt dat sinds kort onderling zeer verschillende landen<br />

als Duitsland, Canada en Indonesië meer fiducie hebben in de Chinese<br />

leiderschapsstijl dan in de huidige Amerikaanse.<br />

De omvang van de Chinese opmars dringt nog niet ten volle door in<br />

het Westers zakenperspectief, doordat wij hun ultieme businessstrategie<br />

onvoldoende helder hebben. Die wijkt namelijk af van de onze<br />

– en dat maakt een beetje blind. Het Westen ziet innovatie vooral als<br />

86<br />

SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2018</strong> SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2018</strong> 87

CHINA<br />

COLUMN<br />

‘ELK JAAR DAT IK IN<br />

SHANGHAI RONDLOOP<br />

ZIE IK HET WESTERSE<br />

SUPERIORITEITSGEVOEL<br />

SLINKEN’<br />

het voortdurend verbeteren van ons producten-<br />

en diensten arsenaal. Zo slaan we verbeterslag<br />

na verbeterslag, kunnen we voor<br />

de nieuwste versies meer geld vragen, terwijl<br />

de oudere versies prettig afdalen naar<br />

de massa en vervolgens de achterblijvers.<br />

China doet het anders: zeer krachtdadig<br />

maar niet meteen zichtbaar. Neem mobiele<br />

telefoonproducent Xiaomi. Het zeer jonge<br />

bedrijf besefte enkele jaren terug terecht dat<br />

het beslist niet kon concurreren met wereldleider<br />

Apple. Dus legde Xiaomi zich toe op<br />

het maken van mobieltjes die zich beduidend<br />

onder Apple-niveau bevonden, maar<br />

nog veel lager geprijsd waren. Zo veroverden<br />

ze een fiks marktaandeel, vooral ook in<br />

het achterland waar Chinese bedrijven de<br />

beste distributiekanalen bewandelen. Dat<br />

achterland is het grootste achterland ooit.<br />

Zo werd Xiaomi rijk en verbetert sindsdien<br />

de kwaliteit van zijn producten hardnekkig<br />

en continu. Xiaomi nadert de groten:<br />

Apple en Samsung. Tegenwoordig is het ook<br />

actief op markten als India, Mexico, Brazilië<br />

en Indonesië. Daar verdienen ze nog<br />

meer geld waarmee, vroeg of laat, de topmarkten<br />

Europa en Amerika geattaqueerd<br />

gaan worden. Tencent bewandelt dezelfde<br />

weg met WeChat, de wereldwijde concurrent<br />

van WhatsApp. Nu nog volstrekt onbekende<br />

elektrische autofabrikanten als BYD<br />

en Anhui Jianghuai maken zich op voor<br />

dezelfde route. “WeChat heeft zoveel meer<br />

functies dan WhatsApp – de helft van de<br />

Chinezen die het gebruiken zit er anderhalf<br />

uur per dag op”, aldus Alireza Forouzesh,<br />

een voormalige Iraanse student van mij uit<br />

Shanghai. Hij ging werken voor een internationaal<br />

handelshuis in voedingsingrediënten,<br />

eerst in Shanghai en vanaf deze zomer<br />

in Amsterdam. “Amsterdam is fantastisch.<br />

Op IJburg heb ik een strand voor de deur.<br />

Maar ik mis de ‘vibe’ van Shanghai. Die stad<br />

wordt binnen twintig jaar de onbetwistbare<br />

wereldhoofdstad. Al was het maar omdat ze<br />

bouwen en herbouwen zoals geen Westerse<br />

stad met democratische beslissingsprocedures<br />

dat kan benaderen. Op dat gebrek aan<br />

democratische structuren geeft het Westen<br />

nog wel eens af. Maar vergeet niet dat desondanks<br />

in China het vertrouwen van de bevolking<br />

in haar overheden aanmerkelijk hoger<br />

ligt dan hier het geval is.”<br />

ONVOLDOENDE KENNIS<br />

CHINESE CULTUUR<br />

Als ik mijn Chinese contacten vraag wat<br />

het Westerse zakenleven in China het meest<br />

verkeerd doet, is het antwoord unaniem.<br />

Men verdiept zich onvoldoende in de Chinese<br />

cultuur en omgangsvormen. Onlangs<br />

begeleidde ik een topdelegatie van het Shanghai<br />

Institute of Technology (S.I.T.) naar een<br />

academische instelling in Nederland. President<br />

Li Jung van S.I.T. is een belangrijk man.<br />

Het bezoek was een keer uitgesteld, omdat<br />

Li Jung werd ontboden op het recente grote<br />

partijcongres. Nu kwam de man alsnog. In<br />

China staat bij zo’n hoog bezoek iedereen<br />

op een rij, in volgorde van belangrijkheid,<br />

om de grote man te ontvangen. In Nederland<br />

niet natuurlijk. De diverse (prima) programmasprekers<br />

wisten ook niet wie uit de<br />

delegatie de grote man was, en groetten hem<br />

dan ook niet in het bijzonder. Diverse sprekers<br />

volgden ook niet uit respect het hele<br />

ochtendprogramma, maar excuseerden zich<br />

hoffelijk voor vervroegd vertrek. Dat mogen<br />

we Hollands informele omgangsvormen<br />

noemen. Maar blijkbaar vinden we ook, dat<br />

we ons niet zo hoeven te verdiepen in hoe het<br />

elders toegaat. De S.I.T. delegatie glimlachte<br />

– ondoorgrondelijk, want wellicht enigszins<br />

gegeneerd.<br />

Natuurlijk heeft China immense problemen.<br />

Van een autoritair staatsbestel via<br />

corruptie en milieuvervuiling naar vergrijzing.<br />

En dan zijn er nog de weinig efficiënte<br />

staatbedrijven die, al dan niet in samenwerking<br />

met de politiek, private bedrijven als<br />

de BATs in de wielen kunnen rijden. Ook<br />

is ons Westerse onderwijsbestel duidelijk<br />

meer afgestemd op de vier kerncompetenties<br />

van de 21ste eeuw – Creativiteit, Collaboratie,<br />

Communicatie en Kritisch denken.<br />

Vooralsnog. Maar mensen in het algemeen<br />

en Chinezen in het bijzonder leren snel bij.<br />

Zeker als ze er ergens geld mee kunnen verdienen.<br />

In die zin zijn het net Nederlanders.<br />

De Chinese opmars gaat meer verrassen<br />

dan wij nu vermoeden.<br />

Dr. Carl Rohde is als cultureel-sociologisch<br />

onderzoeker en academisch<br />

trendwatcher gespecialiseerd in de<br />

studie van toekomstontwikkelingen.<br />

Waar gaat het met onze samenleving<br />

en planeet, burgers en consumenten<br />

naartoe? Daarnaar doet Rohde wereldwijd<br />

onderzoek, in samenwerking<br />

met universiteiten en hogescholen op<br />

vier continenten met meer dan drieduizend<br />

studenten die op jaarbasis bij dit<br />

onderwijs en onderzoek betrokken zijn.<br />

info@speakersacademy.nl<br />

Hieraan ten grondslag ligt het<br />

eeuwenoude principe dat<br />

ongeacht leeftijd, klasse of<br />

achtergrond iedere gast even<br />

belangrijk is. Hierbij gebruik<br />

ik enkele onorthodoxe methodes, waarmee<br />

ik de lezing c.q. training open in overleg<br />

met de gastvrouw of gastheer. Waarom deze<br />

titel? Ik ben van mening dat als je iets met<br />

passie en de juiste bewoordingen over kunt<br />

brengen naar je gehoor, de leeftijd letterlijk<br />

slechts een getal is. Door passie en uitstraling<br />

komt deze boodschap altijd over. Ik hoop<br />

deze trend nog lang te mogen overbrengen<br />

en zeker op de komende generaties, die ooit<br />

de fakkel zullen overnemen. Mijn motto is:<br />

‘MANIEREN ZIJN NOOIT UIT DE MODE<br />

EN ETIQUETTE IS COOL’.<br />

Vanzelfsprekend is de basis van al deze<br />

zaken de ouderwetse etiquette, ooit op schrift<br />

gesteld door Amy Groskamp-ten Have en<br />

vernieuwd door Reinildis van Ditzhuyzen.<br />

Deze zaken, die steeds ons dagelijkse leven<br />

dienen te beheersen of in elk geval een<br />

leidraad zouden moeten zijn, helpen mij elke<br />

keer weer om mijn publiek een spiegel voor<br />

LEEFTIJD<br />

IS SLECHTS EEN<br />

GETAL!<br />

De afgelopen jaren heb ik mij op verschillende fronten bewogen, die zijdelings met mijn beroep te<br />

maken hebben en soms helemaal niet. Dankzij televisieoptredens en mijn verleden als directeur van<br />

een hotel met zeshonderd kamers en een super de luxe 5 sterren-tent, heb ik door deze verschillende<br />

bedrijven mijn eigen horizon riant kunnen verbeteren. Dit heeft er mede toe geleid, dat ik mij<br />

mede dankzij de Speakers Academy® vaak kan presenteren als spreker die de mensen een spiegel<br />

mag voorhouden over de vele manieren om met klanten – ‘GASTEN’ – te communiceren en de<br />

verhoudingen tussen beide partijen vaak in een ander daglicht te laten zien.<br />

Tekst: Willem Reimers<br />

te houden. Voor mij is daarmee bewezen dat<br />

etiquette springlevend is en godzijdank met<br />

de tijd meegaat en evolueert. Een voorbeeld<br />

hiervan is: vroeger ging men niet achter een<br />

meisje de trap op, omdat je dan onder haar<br />

rokken kon kijken. Tegenwoordig draagt<br />

een dame vaak een broek en dus ga ik achter<br />

haar de trap op. Stel dat ze struikelt, dan<br />

kan ik haar opvangen en ben dan de galante<br />

ridder. Een goed ander voorbeeld is het<br />

huidige ‘tenue de ville’. Tot ongeveer twintig<br />

jaar geleden was dit voorschrift beperkt tot<br />

een grijs, donkerblauw of zwart pak en ging<br />

© WALTER KALLENBACH<br />

men zelfs zover dat tot zes uur de lichtere<br />

kleuren geaccepteerd waren en na die tijd<br />

alleen donkere pakken. Tegenwoordig<br />

gelden combinaties van broek en jasje ook<br />

als ‘tenue de ville’. Zoals u kunt lezen, zijn<br />

mijn optredens volledig aangepast aan de<br />

huidige tijd, maar ook aan uw bedrijf. Ik<br />

gebruik alleen altijd de horeca als metafoor,<br />

want wij hebben niet alleen 17.000.000<br />

voetbalkenners, maar hetzelfde aantal<br />

horecaexperts. Graag kom ik mijn verhaal bij<br />

u toelichten en uw bedrijf gastvriendelijker<br />

c.q. klantvriendelijker maken.<br />

Willem Reimers is eigenaar van<br />

Reimers Hotel Consultancy, spreker<br />

en televisiemaker (‘Mijn tent is top’,<br />

‘Herrie XXL’, ‘Knallen in de horeca’,<br />

'Herrie in de druiventros', e.a.). Hij<br />

is cum laude afgestudeerd aan de<br />

Steigenberger Hotelfachschule en<br />

directeur geweest van verschillende<br />

hotels, waaronder Sofitel Den Haag<br />

en The Grand in Amsterdam.<br />

info@speakersacademy.nl<br />

88<br />

SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2018</strong> SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2018</strong> 89

© RENI VAN MAREN<br />

ONDERNEMERSCHAP<br />

‘ONDERNEMEN IS<br />

ENTERTAINEN’<br />

De Brabantse gastvrijheid is voelbaar als Nikki Ouborg direct na binnenkomst een rondleiding geeft door het<br />

prachtige voormalige gemeentehuis van Ginneken (nu gemeente Breda), waarin alle bedrijven van Aad Ouborg<br />

en zijn kinderen zijn ondergebracht. De eerste kamer die ze laat zien staat vol voorbeelden van de innovatieve<br />

producten die in eigen huis zijn bedacht en ontwikkeld, zoals koffers met ingebouwde opladers en weegschalen.<br />

Langs de wand staat het bewijs dat het team onmiddellijk kan inspelen de actualiteit: een trolley met geluidloze<br />

wieltjes, zodat toeristen stadsbewoners niet meer uit hun slaap houden.<br />

‘HET IS<br />

BIJZONDER<br />

DAT JE ALS<br />

FAMILIE ZO KUNT<br />

ONDERNEMEN’<br />

Tim, Florentine en Nikki Ouborg omarmen het familiecredo<br />

Tekst: Jacques Geluk<br />

“<br />

Ik volgde een masteropleiding en<br />

wilde praktijkervaring opdoen bij<br />

mijn broer Tim en mijn zus Florentine,<br />

die in 2011 waren begonnen met<br />

Princess Sportsgear en Princess Traveller.<br />

Aad, mijn vader, had iets anders in<br />

gedachten: een afstudeerproject. Ik moest,<br />

onofficieel, een nieuw merk van kleine huishoudelijke<br />

apparatuur opzetten, een naam<br />

en logo verzinnen en bepalen welke producten<br />

ik wilde voeren. Daar ben ik acht maanden<br />

mee bezig geweest. Tijdens de jaarlijkse<br />

beurs voor relaties van Sportsgear/Traveller<br />

in ons gebouw had ik alles uitgestald in een<br />

geheime kamer. Enkele grote retailers mochten<br />

deze kamer in en spraken hun interesse<br />

uit. Daarop volgden de eerste orders, terwijl<br />

wij nog zoiets hadden van ‘gaan wij dit<br />

doen?’ We hebben een maand nagedacht en<br />

besloten toen met Bourgini te starten”, vertelt<br />

Nikki Ouborg. Hoewel ze pas sinds 2014<br />

volop meedraait, zijn de innovatieve Bourgini-producten<br />

al in bijna twintig landen te<br />

koop en een succes. Dat komt misschien wel<br />

doordat de vijf Ouborg-telgen van kinds af<br />

aan zijn betrokken bij het bedenken en ontwikkelen<br />

van elektrische huishoudelijke<br />

apparaten. Nikki wijst op tekeningen aan<br />

de muur van zus Lotte en broer Jaap, die als<br />

kinderen al respectievelijk een juicer met<br />

afneembare motor, druppelstop en schenkkan<br />

en een Sandwich Maker voor vier tosti’s<br />

ontwerpen. Nikki bedenkt als meisje de<br />

roterende tafelgrill, omdat ze het gezellig<br />

vindt als het hele gezin samen aan tafel kokkerelt.<br />

Kinderen bedenken toepassingen en<br />

innovaties die volwassenen over het hoofd<br />

zien en bij de familie Ouborg houden ze dat<br />

er zolang mogelijk in. Bijvoorbeeld door de<br />

wedstrijd ‘Bourgini Kids Designer van <strong>2018</strong>’<br />

te organiseren. Gegarandeerd dat goede<br />

ideeën die daaruit voortkomen later in de<br />

winkels en online terug te vinden zijn.<br />

BETAALBAAR DESIGN<br />

Nikki gaat voor naar een vertrek waar de<br />

Bourgini-collectie overzichtelijk staat opgesteld.<br />

“Betaalbare kwaliteit voor iedereen<br />

onder de noemer ‘The starmaker at home’.<br />

Zo staan we in de markt”, zegt Nikki, terwijl<br />

ze een klassieke frituurpan laat zien,<br />

met drie verschillende mandjes. Handig als<br />

je tegelijk frietjes en kroketten wilt frituren<br />

of juist een grotere hoeveelheid ineens. “Dit<br />

is een frituurpan met een uniek gepatenteerd<br />

filter, waardoor de bellen die onderin<br />

verzadigd raken niet in een keer naar boven<br />

kunnen. Dat voorkomt spatten en bruisen<br />

van de olie.” De blenders, friteuses, juicers,<br />

koffiemachines (nu ook een filterkoffieapparaat<br />

en waterkoker ineen) en keukenmachines<br />

hebben een design-uitstraling,<br />

ogen robuust, sterk, luxueus en veelzijdig<br />

en zijn heel betaalbaar. Dat de ontwerpers<br />

meedenken met de consument is duidelijk<br />

als Nikki een elektrische ‘multi plate’ aanwijst.<br />

De langwerpige versie is wereldwijd<br />

een succes, maar sinds kort is er een nieuw<br />

‘funcook’-product dat in vier vierkante delen<br />

uitklapbaar is, de One4All. Ideaal, ook voor<br />

vegetariërs en veganisten die niet willen dat<br />

hun hapjes in aanraking komen met vlees,<br />

vis of andere dierlijke producten. Iedereen<br />

kan zijn eigen gerecht maken, maar gezellig<br />

samen kokkerellen kan natuurlijk ook.<br />

90<br />

SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2018</strong><br />

SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2018</strong> 91

ONDERNEMERSCHAP<br />

ONDERNEMERSCHAP<br />

© RENI VAN MAREN<br />

___<br />

Tim, Aad en Florentine met een van de koffers uit de collectie<br />

“Dit is de voormalige gevangeniscel, helemaal<br />

in oude staat, omdat dit pand uit 1792<br />

een Rijksmonument is. We mogen daarom<br />

alleen losse marketingpanelen neerzetten”,<br />

vertelt Nikki als we deze kleine ruimte passeren.<br />

Even later arriveren we in een soort<br />

openlucht tussenruimte. Daar is ter gelegenheid<br />

van de jaarlijkse relatiebeurs een heuse<br />

keuken met eigen Bourgini-apparatuur<br />

geplaatst om vijfhonderd gasten uit de hele<br />

wereld in de watten te leggen en te laten kennismaken<br />

met alle noviteiten en innovaties.<br />

“We moeten elk jaar echt wat neerzetten,<br />

zodat ze blijven komen. Dat is belangrijk,<br />

want ook van hen leren we. Grote koffermerken<br />

hebben een vaste collectie, wij ook,<br />

maar bij ons is daarna nog van alles mogelijk.<br />

Persoonlijk maken, flexibel zijn, dat is<br />

onze kracht”, zegt broer Tim, die aanschuift<br />

in het tijdelijke restaurant. “Als niemand met<br />

niemand praat ontstaan er ook geen goede<br />

ideeën. Door ervoor open te staan gebeuren<br />

de gekste en mooiste dingen. Daarom organiseren<br />

we deze beurs, maar gaan we ook zes<br />

keer per jaar naar Hong Kong, China en het<br />

Verre Oosten.” Tim kondigt de komst aan<br />

van monoshops in Guangzhou en daarna in<br />

andere grote Chinese steden en mogelijk Taiwan<br />

en Singapore. Tim: “We hebben in Hong<br />

Kong vier winkels. Daar komt samen met<br />

een partner een vijfde bij. Het is de bedoeling<br />

onze producten bij consumenten te introduceren<br />

door ze een beleving te bieden. Ze zelf<br />

te laten ervaren hoe handig het is je telefoon<br />

op te laden aan je koffer of de ingebouwde<br />

weegschaal te gebruiken zodat je niet onnodig<br />

hoeft bij te betalen als je incheckt.” Ze zijn<br />

snel internationaal gegaan, net zoals vader<br />

Aad eertijds met Princess, en zijn de juiste<br />

mensen inmiddels tegengekomen.<br />

ONDERNEMERSGEEST<br />

Tim is het eerste kind dat in de voetsporen<br />

van zijn vader is gestapt. Zijn verhaal staat<br />

aan de basis van Princess Sportsgear en Princess<br />

Traveller, de twee bedrijven die in de<br />

eerste drie jaar van hun bestaan (2011-2014)<br />

als snelst groeiende Nederlandse onderneming<br />

een mega-omzetgroei van 1.210 procent<br />

hebben gerealiseerd en waarvoor Tim<br />

en Florentine de Gouden Gazelle hebben<br />

ontvangen. “Ik was 16 toen ik slaagde voor<br />

de havo. Uiteindelijk ben ik International<br />

Business & Management gaan studeren in<br />

Breda. Tegelijk speelde ik, ook als aanvoerder,<br />

hockey bij Heren 1. Te gezellig allemaal.<br />

Op mijn zeventiende liep ik tussendoor stage<br />

bij mijn vader, die mij een grote verantwoordelijkheid<br />

gaf. Ik moest een groot evenement<br />

voor tweehonderd gasten mee helpen organiseren<br />

in Hong Kong. Dat betekende klusjes<br />

doen, maar ook voor groepen staan en<br />

praten. Daarna mocht ik de kerstborrel doen<br />

voor vijfhonderd relaties. Ik kreeg een budget,<br />

huurde het Efteling Theater af en zorgde<br />

voor voldoende kunstsneeuw om sfeer te<br />

maken. Fantastisch! Toen heb ik gemerkt dat<br />

ik de ondernemersgeest in me had. Daarna<br />

ben ik verder gaan studeren en heb ik tot<br />

mijn twintigste in Breda gewoond.”<br />

In 2009, Tim is dan al naar Utrecht verhuisd,<br />

vraagt Aad Ouborg zijn kinderen of<br />

hij Princess Huishoudartikelen moet verkopen<br />

of dat zij het bedrijf willen voorzitten. “Ik<br />

was de oudste, 22 jaar, volop aan het studeren<br />

en volgens mezelf te jong. Dus zei ik dat<br />

hij beter kon verkopen en wij het later eventueel<br />

zouden oppakken: ‘als wij goed genoeg<br />

zijn kunnen wij het zelf ook’. Dat gebeurde in<br />

2011, nadat ik eerst lid was geworden van het<br />

Utrechtsch Studenten Corps en een jaar lang<br />

de Woolloomooloo, de grootste studentendiscotheek<br />

van Utrecht, had gerund.” Aad<br />

heeft na de verkoop de naam Princess voor<br />

andere toepassingen behouden. Dat is een<br />

steun in de rug voor Tim, die – mede vanuit<br />

zijn liefde voor de hockeysport – begint<br />

met Princess Sportsgear. Hij introduceert<br />

onder meer hockeytassen en een innovatieve<br />

hockeystick met speciaal rubber op<br />

het slag- en aannamevlak. Snel realiseert hij<br />

zich dat hockey geen sport is voor iedereen<br />

is en breidt hij het assortiment uit met reistassen,<br />

trolleys en koffers. Gewone koffers,<br />

maar ook innovaties. “Ik heb de koffer met<br />

weegschaal al genoemd. Op een gegeven<br />

moment moesten de mensen per kilo gaan<br />

betalen voor het meenemen van hun bagage.<br />

Alle andere merken zaten te slapen, maar<br />

wij zijn ervoor gegaan en hebben een weegschaal<br />

ingebouwd. In vier jaar tijd hebben we<br />

wereldwijd anderhalf miljoen van deze koffers<br />

verkocht. Inmiddels bieden we ook driein-een-koffers<br />

aan, dus inclusief weegschaal,<br />

paspoorthouder én oplader.” Wat later zegt<br />

hij: “Ik geloof ook heilig in de koffer met<br />

ingebouwde geluidsbox, voor bijvoorbeeld<br />

op vakantie. Regionaal zijn er verschillen in<br />

© RENI VAN MAREN<br />

‘DE EERSTE VIER JAAR<br />

IS DE OMZET MET 1.210<br />

PROCENT GEGROEID’<br />

wat mensen mooi vinden. Nederland is een<br />

pioniersland en een moeilijke markt, maar<br />

wat hier aanslaat kun je goed kopiëren naar<br />

de rest van de wereld. Hooguit willen mensen<br />

andere kleuren of materialen en in die<br />

wensen kunnen we voorzien.”<br />

AANBOD AAN FLORENTINE<br />

Florentine komt erbij zitten. “Ik ben er in<br />

2011, toen mijn broer de hockeyproducten<br />

deed, al snel bijgekomen. Ik had mijn hbostudie<br />

afgerond en veel in het buitenland<br />

gezeten. Tim vond dat ik het beste<br />

werkervaring bij hem kon opdoen. Datzelfde<br />

jaar begonnen we met Princess Traveller. Dat<br />

nam zo’n grote vlucht en ik had hier in een<br />

half jaar meer geleerd dan tijdens vier jaar<br />

studie, dat ik inging op Tims aanbod het<br />

___<br />

vlnr: Nikki, Aad, Tim en Florentine Ouborg<br />

samen te gaan doen. Nu doen we beiden<br />

als directieleden alles, van management<br />

en marketing tot productontwikkeling en<br />

van sales tot inkoop. We bepalen samen de<br />

richting, hoewel Tim de kar wat meer trekt<br />

op financieel gebied en ik me meer bemoei<br />

met de ‘supply chain’.” Tim: “Ik reis ook<br />

veel samen met mijn zus naar de mensen<br />

die de fabrieken in China runnen, met wie<br />

we nu kunnen lezen en schrijven. En ook<br />

voor export zijn wij beiden veel onderweg.<br />

Het voelt alsof we op familiebezoek gaan.”<br />

Lachend: “Alles gebeurt hier intern. Alles dat<br />

je zelf doet heeft snel resultaat. We komen<br />

van nul en nu zitten we, zes jaar later, in<br />

een monumentaal pand.” Wat Florentine<br />

verleidt tot de opmerking: “Ik ben blij dat<br />

we in de maakindustrie zitten. Je ziet wat je<br />

92<br />

SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2018</strong> SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2018</strong> 93

ONDERNEMERSCHAP<br />

© SUITABLE IMAGES<br />

COLUMN<br />

© JARO VAN MEERTEN<br />

ONDERNEMERS:<br />

INVESTEER!<br />

Tekst: dr. Mathijs Bouman<br />

___<br />

Nikki met Bourgini-ambassadeur Jacob Jan Boerma<br />

Niets is zo leuk als een zaal met ondernemers. Waar ook in het land.<br />

Van Goes tot Heerenveen, van Ulft tot Schagen, overal blijken leergierige,<br />

eigenwijze ondernemers te zitten. Een strak geplande lezing ontaardt<br />

dan vaak in een (veel interessantere) wisseling van gedachten. Gaat het<br />

echt zo goed met de economie als ik beweer? Kloppen die cijfers over lage<br />

werkloosheid wel? De huizenmarkt, is dat geen grote zeepbel? En het<br />

onvermijdelijke: moet ik nu bitcoins te kopen?<br />

maakt en vooral bij de koffers zie je hoeveel<br />

je kunt doen om iedere consument een op<br />

hem of haar afgestemde koffer te kunnen<br />

bieden. Verschillende kleuren, vormen en<br />

mogelijkheden. Het kan allemaal.”<br />

SLIMME<br />

MARKETINGCAMPAGNES<br />

Princess Sportsgear en Traveller zijn nu<br />

in dertig landen actief, Bourgini in een<br />

kleine twintig. In sommige landen zijn<br />

de Ouborgs hun activiteiten nog aan het<br />

opbouwen. Zowel de verkoop via fysieke<br />

winkels als grote webshops gaat uitstekend.<br />

“Stenen winkels blijven belangrijk, terwijl<br />

online groeit. Op den duur zal een balans<br />

tussen beide verkoopkanalen ontstaan”,<br />

weet Tim. Een deel van het succes heeft te<br />

maken met slimme marketingcampagnes<br />

en het kunnen inzetten van aansprekende<br />

ambassadeurs. “’Ondernemen is entertainen’<br />

is het credo van de familie. Door elke<br />

dag nieuws te maken en de wereld rond<br />

te gaan met spraakmakende evenementen<br />

en marketing onderscheiden wij onszelf.”<br />

Nikki werkt zoals gezegd samen met de<br />

jonge driesterrenchef Jacob Jan Boerma,<br />

die het boegbeeld is van haar Bourginicollectie.<br />

Tim: “Het is belangrijk te laten<br />

zien dat de beste mensen werken met onze<br />

producten. Dat geldt ook voor hockey.<br />

Jorrit Croon (19), die als 17-jarig talent al<br />

meeging naar Rio de Janeiro, representeert<br />

Princess Sportsgear. Hij begrijpt onze filosofie<br />

en straalt naast professionaliteit ook<br />

warmte en gezelligheid uit. Dat is precies<br />

wat wij willen. Wij zijn de jongste partner<br />

van NOC*NSF. De Olympische atleten reizen<br />

alweer enkele jaren met onze oranje<br />

Princess koffers, die we mét de Olympische<br />

ringen ook in de winkel verkopen.<br />

Dat heeft natuurlijk enorm veel publiciteit<br />

opgeleverd, net als de wand met koffers<br />

van 17 m² in het Holland Heineken<br />

House in Rio de Janeiro waaraan iedereen<br />

zijn telefoon kon opladen.”<br />

‘AADVISEUR’<br />

De innovatiekracht van de jonge Ouborgs,<br />

die zich graag laten bijstaan door hun ‘Aadviseur’,<br />

vader Aad, komt misschien wel door<br />

het feit dat Princess Traveller/Sportsgear en<br />

Bourgini – ondanks hun eigen marketing,<br />

acquisitie en beleid – raakvlakken hebben<br />

en in elkaar overlopen. Tim: “Het is bijzonder<br />

dat je met familie zo kunt ondernemen<br />

en als ons jongste broertje en zusje Jaap en<br />

Lotte zich bij ons willen voegen zullen we hen<br />

zeker niet ontmoedigen. Mijn broer gaat in<br />

elk geval net als ik een jaar Woolloomoolloo<br />

doen.” Dat dit niet onopgemerkt is gebleven<br />

blijkt wel uit de prijzen die de jonge ondernemers<br />

al hebben gekregen. De prestigieuze<br />

design- en innovatieprijs Red Dot Award en<br />

de German Design Award voor de koffer met<br />

ingebouwde oplader en een finaleplaats voor<br />

Tim Ouborg bij de Ondernemer van het Jaarverkiezing<br />

2015 van EY en natuurlijk de al<br />

genoemde Gouden Gazelle voor het snelst<br />

groeiende bedrijf in Nederland. Zo wordt<br />

Princess vanzelf koninklijk.<br />

Tim en Florentine Ouborg vormen sinds 2011 de directie en het management van<br />

Princess Sportsgear en Princess Traveller. Nikki Ouborg is vanaf 2014 verantwoordelijk<br />

voor het huishoudelijke apparaten-merk Bourgini. Vader Aad Ouborg, die introduceert<br />

in 1983 BabyLiss in Nederland en in Princess Household Appliances en een nieuwe,<br />

onderscheidende manier van ondernemen. In 2010 verkoopt hij Princess, maar behoudt<br />

de naam voor andere activiteiten. Hij blijft ondernemen met andere bedrijven van de<br />

Ouborg Group, zoals Princess Entertainment, Princess Hotels, Ouborg Monumenten<br />

Vastgoed en Borg’s Onroerend Goed. info@speakersacademy.nl<br />

Ik geniet daar altijd met volle teugen<br />

van. Het is buitengewoon leerzaam<br />

voor een econoom om direct contact<br />

te hebben met de mensen die<br />

dag in dag uit de beslissingen nemen<br />

die een goed deel van onze economische<br />

voorspoed bepalen. Maar soms blijkt uit de<br />

gesprekken dat ondernemers er ook collectief<br />

naast kunnen zitten. Dat was het afgelopen<br />

jaar het geval. Want, beste ondernemers<br />

van Nederland, u was en bent veel te voorzichtig.<br />

Twijfel over de kracht van het herstel<br />

heeft u verlamd. U was te voorzichtig<br />

met doorgroeien en te voorzichtig met het<br />

vol investeren in nieuwe technologie. Terwijl<br />

u nog dacht dat Nederland voorzichtig aan<br />

het opkrabbelen was, zat de vaart er in werkelijkheid<br />

alweer flink in.<br />

Dat levert een acuut probleem op voor<br />

veel bedrijven, want terwijl de vraag groeit<br />

kan het aanbod dat tempo niet bijhouden.<br />

Vooral het gebrek aan goed opgeleid, talentvol<br />

personeel doet zich voelen. Technisch<br />

talent is schaars, maar ook in handel, horeca<br />

en bouw zijn vacatures moeilijk te vervullen.<br />

Daar is wat aan te doen. Concurreer op<br />

arbeidsvoorwaarden, biedt aan wat de jonge<br />

werknemer van vandaag wil: vrijheid, zelfontplooiing,<br />

afwisseling en vooral: contact<br />

met gelijkgestemde professionals in andere<br />

bedrijven. Ga ook zelf mensen opleiden.<br />

Werk samen met MBO’s en HBO’s en biedt<br />

stages aan zoveel je kunt.<br />

En ten slotte: omdat arbeid structureel<br />

schaars zal blijven: investeer in automatisering,<br />

digitalisering en robotisering. Ja, dat is<br />

een hele klus. Bedrijfsvoering, personeelsbeleid<br />

en financiering moeten ervoor op de<br />

schop. Maar wie wil profiteren van de nieuwe<br />

groei, zal wel moeten. Ik praat er graag met u<br />

verder over. Waar dan ook in Nederland.<br />

Dr. Mathijs Bouman is econoom<br />

en journalist. Hij is vaste columnist<br />

van Het Financieele Dagblad en<br />

redacteur/econoom bij ‘Nieuwsuur’.<br />

De afgelopen jaren was hij regelmatig<br />

te zien bij RTLZ, ‘De wereld draait<br />

door’, ‘Jinek’, ‘Pauw’, ‘EénVandaag’,<br />

‘RTL Late Night’ en andere nieuws- en<br />

actualiteitenprogramma’s. Bouman<br />

geeft lezingen over de (Nederlandse)<br />

economie, economische problemen,<br />

maar ook over wat er allemaal wel<br />

goed gaat. Hij vertelt graag over<br />

innovatie (robots!), de arbeidsmarkt en<br />

succesvolle Nederlandse bedrijven.<br />

info@speakersacademy.nl<br />

94<br />

SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2018</strong> SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2018</strong> 95

© ERIC BRINKHORST<br />

ROBOTICA<br />

‘ROBOTS NEMEN DE<br />

MACHT NOG LANG<br />

NIET OVER’<br />

Vanessa Evers, de eerste vrouwelijke hoogleraar (sociale) robotica, kan niet zeggen dat zij robots maakt. “Dat<br />

doe je niet alleen, daar zijn veel mensen én kennisgebieden voor nodig.” Dus doet ze dat aan de Universiteit<br />

Twente samen met een team van specialisten, onder wie technici, IT-ers en experts op het gebied van navigatie,<br />

besturing, en menselijk gedrag, maar ook deskundigen die weten hoe een computer ziet en geluid waarneemt.<br />

“Het is niet veel anders dan samen een oplossing vinden als een dijk is doorgebroken, dan is alleen waterkennis<br />

ook niet genoeg.” Het doel van Vanessa en haar team is sociaalvaardige, intelligente robots te maken die ons<br />

begrijpen door onze emoties en gedragingen te leren kennen. Ze hoeven echter niet per se op ons te lijken en<br />

zullen ook niet binnen afzienbare tijd de controle overnemen.<br />

prof. dr. Vanessa Evers<br />

Tekst: Jacques Geluk<br />

‘ZELFS EEN SIMPEL<br />

WEZEN ALS EEN<br />

MUG IS NIET NA TE<br />

BOUWEN’<br />

De (sociale) interactie tussen mens en robot heeft de<br />

grote belangstelling van prof. dr. Vanessa Evers, die<br />

sinds 2011 hoogleraar Computerwetenschappen en<br />

Robotica is aan de Universiteit Twente. Een robot<br />

integreert allerlei nieuwe technologieën en dat maakt<br />

het voor haar interessant. “Een robot die niet ‘begrijpt’ dat de omgeving<br />

waarin wij leven sociaal bepaald is, kan daarin nooit functioneren.<br />

Daarom moeten we de technologie daarop aanpassen. Essentieel<br />

is dat een robot in staat is de mens te herkennen en zich op natuurlijke<br />

wijze aanpast. Door menselijk gedrag in parameters en algoritmes<br />

te vertalen, kan een robot leren ons te begrijpen.” Nu is het nog<br />

behelpen. Vanessa legt uit: “Technologie blijft zich ontwikkelen. De<br />

verwarming vast instellen op het tijdstip dat je denkt thuis te komen<br />

is een eerste stap, maar een sociaalvaardige robot wéét straks wanneer<br />

je thuiskomt. Dan hoef jij er geen moeite meer voor te doen en kun je<br />

je tijd aan andere dingen besteden.”<br />

Vanessa Evers houdt veel lezingen en na afloop vragen mensen haar<br />

niet alleen of zij denkt dat robots hun banen inpikken, maar ook of ze<br />

slimmer kunnen worden dan wij en de wereld overnemen. “Ze hebben<br />

een beeld in hun hoofd van een robot die alles kan. Ik begrijp<br />

wel dat mensen zich afvragen waar hun autonomie blijft. Ze merken<br />

dat intelligente apparaten nu al steeds meer informatie over hen verzamelen<br />

en verhandelen, weten wat hun gezondheidsrisicoprofiel is<br />

waardoor ze misschien een hogere verzekeringspremie moeten betalen<br />

of geen hypotheek krijgen, welke medicijnen ze innemen, waar<br />

ze naartoe rijden en met wie ze hoe lang telefoneren. Nog even en<br />

hun mobieltje bepaalt wanneer ze gestoord mogen worden. Ergens<br />

leven we al in een wereld waarin technologie beslissingen voor en<br />

over ons neemt, die vergaande consequenties kunnen hebben. Mensen<br />

zijn bang dat dit nog veel verdergaat en dat is ook zo. Consumenten<br />

moeten nu al tegen die ontwikkeling ingaan en eisen stellen. Het<br />

is toch bizar dat Facebook alle informatie die het verzamelt doorverkoopt.<br />

Het is onze informatie, maar opkomen voor ons informatierecht<br />

is niet gemakkelijk.”<br />

Trendwatchers en futuristen denken dat het in 2080 al gebeurt,<br />

maar Vanessa ziet de huidige ontwikkelingen niet als een voorbode<br />

van een nieuw tijdperk waarin de mens niet meer de baas is. “Dat<br />

kan ik zeggen, omdat mijn team en ik robots maken. Het is de taak<br />

van collega’s als prof. dr. Peter-Paul Verbeek (zie elders in deze editie)<br />

na te denken over wat we moeten doen als robots net zo intelli-<br />

96<br />

SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2018</strong> SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2018</strong> 97

ROBOTICA<br />

© ISTOCK | PHONLAMAIPHOTO<br />

ROBOTICA<br />

gent of zelfs intelligenter zijn dan mensen.<br />

Als je mij vraagt wanneer dat gebeurt, is mijn<br />

antwoord dat we nog niet eens aan het begin<br />

krabbelen.”<br />

CONCEPTFASE<br />

We zitten volgens de hoogleraar nog echt<br />

in de conceptfase. “In het laboratorium of<br />

in een gecontroleerde werkelijke omgeving<br />

kunnen we aantoonbaar bewijzen dat<br />

technologie heel accuraat menselijk gedrag<br />

kan voorspellen en herkennen. Hoe lang<br />

het duurt voordat dit een alledaags fenomeen<br />

is? Ik kan geen koffiedik kijken, maar<br />

zeker de komende tien jaar niet. Elementen<br />

ervan misschien wel. Het is voorstelbaar dat<br />

de kunstmatige intelligentie van een zelfrijdende<br />

auto voetgangers herkent en afremt<br />

als ze ineens oversteken. Hoe ze dat kunnen<br />

leren is voor alle robots anders en ligt bovendien<br />

aan het probleem dat je wilt oplossen<br />

of de uitdaging die je wilt aangaan. Als je<br />

een robot wilt leren emoties en gezichtsuitdrukkingen<br />

te herkennen, moet je de computer<br />

veel voorbeelden geven van lachende<br />

of huilende mensen in combinatie met parameters,<br />

zoals de stand van de mond- en ooghoeken<br />

en de wenkbrauwpositie. Op basis<br />

daarvan kan de computer met 80 procent<br />

zekerheid ‘zien’ of iemand blij of droevig is.”<br />

EÉN DING<br />

Bestaat dan niet het gevaar dat robots op<br />

den duur zoveel patronen ontdekken dat ze<br />

die niet alleen zelf op nieuwe situaties kunnen<br />

toepassen, maar ook gaan interpreteren?<br />

Vanessa: “Het is mogelijk dat robots<br />

op den duur gaan redeneren over de relaties<br />

tussen de dingen die ze waarnemen.<br />

Dat is neuro-geïnspireerde artificiële intelligentie,<br />

maar er zijn veel verschillende vormen.”<br />

Toch blijft dat voorlopig heel beperkt.<br />

“Een robot krijgt zoveel mogelijk informatie<br />

over volgens jou belangrijke stukjes van<br />

de werkelijkheid. Het is bijvoorbeeld ongelooflijk<br />

wat Watson, de supercomputer van<br />

IBM kan. Als jij een vraag hebt zoekt hij ontzettend<br />

snel het hele internet af naar antwoorden.<br />

Als die grotendeels overeenkomen<br />

moet dat wel het juiste antwoord zijn.” Die<br />

vragen en antwoorden zijn echter niet door<br />

Watson bedacht, maar door mensen ingevoerd.<br />

Vanessa geeft een ander voorbeeld.<br />

“De thuiszorg biedt al allerlei hulpmiddelen<br />

aan, zoals een rollator, speciaal bed of sokkenoptrekker.<br />

Er komt een dag dat het bed<br />

doorkrijgt wanneer je wilt zitten of dreigt<br />

© ERIC BRINKHORST<br />

door te gaan liggen. De rollator meet straks<br />

je hartslag en slaat alarm bij een hartstilstand<br />

en de koelkast bestelt zelfstandig producten<br />

die op zijn. De mogelijkheden apparaten uit<br />

te rusten met waarnemings- en reactievermogen<br />

nemen snel toe. Het is veel onwaarschijnlijker<br />

dat er binnen afzienbare tijd<br />

universele, veelzijdige robots zijn die ons<br />

helemaal ontzorgen of verzorgen.”<br />

EÉN TAAK<br />

Robots zijn in principe goed in één taak,<br />

zegt Vanessa Evers. “Je leert ze iets heel goed<br />

te kunnen, zoals het internet lezen of autorijden,<br />

maar het wisselen van context ligt<br />

echt niet voor de hand. Wel is het denkbaar<br />

dat ze verschillende taken uitvoeren binnen<br />

één bepaalde context: stoffen, moppen<br />

én zuigen.” Ze sluit niet uit dat robots ooit<br />

zelf nieuw nieuwe vaardigheden aanleren,<br />

maar niet op korte of zelfs middellange termijn.<br />

“Zelfs een simpel wezen als een mug<br />

is niet na te bouwen”, zegt ze ter illustratie.<br />

“Wat betreft kunstmatige intelligentie is er<br />

nog niet echt een plausibel model dat daadwerkelijk<br />

overeenkomt met de menselijke<br />

hersenen.”<br />

ROBOT VOOR DE KLAS<br />

Op dit moment zijn Vanessa en haar<br />

team bezig met het afronden van een bijzonder<br />

project. “Nu pas is robottechnologie<br />

zo robuust, dat we thuis, op school of op<br />

het werk gedurende langere tijd informatie<br />

kunnen gaan verzamelen over de impact<br />

die dat op ons heeft en hoe relaties daardoor<br />

veranderen.”, zegt prof. dr. Vanessa Evers.<br />

“We hebben gedurende een aantal maanden<br />

een robot met interactief lesmateriaal<br />

in de klas op een basisschool gezet. Er zijn<br />

geen onderzoekers in de klas geweest om<br />

beïnvloeding van het experiment te voorkomen.”<br />

De robot is echt aan het werk geweest<br />

met de kinderen. De definitieve uitkomsten<br />

van dit experiment zijn nog niet bekend,<br />

maar nu we de informatie verwerken leren<br />

wij al wel hoe leraren daarmee omgaan. De<br />

een laat kinderen een werkje doen met een<br />

robot over massa en gewicht, de ander laat<br />

hen helemaal vrij. Er is veel variatie in de<br />

wijze waarop onderwijzers de nieuwe techniek<br />

onderdeel maken van hun manier van<br />

lesgeven. Ik hoop dat ze met behulp van de<br />

robot, die tot in detail kan bijhouden hoe ze<br />

presteren, individuele leerlingen beter kunnen<br />

volgen en hun lesmethode specifieker<br />

op hen zullen afstemmen. Interessant is ook<br />

dat de houding van de kinderen ten opzichte<br />

van onderwijzers, elkaar en technologie verandert.”<br />

Deze robot heeft uiterlijk menselijke kenmerken<br />

en lijkt zowel op een jongen als een<br />

meisje. “Zij praten meer met en tegen zo’n<br />

robot en proberen hun vragen zo begrijpelijk<br />

mogelijk uit te leggen. We hebben hetzelfde<br />

experiment gedaan met een tablet, waarop<br />

‘EEN ROBOT<br />

IS GEEN MENS<br />

EN HOEFT<br />

ER OOK NIET<br />

UITERLIJK OP<br />

TE LIJKEN’<br />

alles hetzelfde is, tot en met de stem aan toe,<br />

maar dat had veel minder effect.”<br />

HUMANOÏDE ROBOTS<br />

Moeten alle robots dan op mensen lijken?<br />

Vanessa Evers denkt van niet. Een robot is<br />

geen mens en hoeft er ook niet uiterlijk op<br />

te lijken. Een robot neemt waar, begrijpt,<br />

handelt, stelt gerust of kan mensen bereiken<br />

die voor ons onbereikbaar zijn, zoals zwaar<br />

dementerenden. Een zelfrijdende auto is<br />

een robot, net als een vuilnisbak die als hij<br />

vol is automatisch naar de leegplek rijdt.<br />

In fabrieken en laboratoria is de omgeving<br />

aangepast aan de robot, Vanessa is vooral<br />

geïnteresseerd in robots die zich aanpassen<br />

aan de mens en zijn omgeving. “Voor<br />

basisschoolleerlingen is een humanoïde of<br />

menselijke robot belangrijk en voor politiemensen<br />

die moeten leren verdachten te verhoren.<br />

Robots leren lopen als mensen is heel<br />

duur en vaak niet nodig. Het is trouwens heel<br />

moeilijk een robot een pak melk te laten aanpakken<br />

of aanreiken. “Dat komt doordat er<br />

te veel onzekere factoren zijn. Pakt de ontvanger<br />

het rechts of links aan en op welk<br />

moment? Grote kans dat het valt. We moeten<br />

samenwerken met apparaten en ze leren<br />

omgaan met onze chaos en dat kan alleen als<br />

ze ons begrijpen.”<br />

DESIGNLAB<br />

In het DesignLab van de UT voor multidisciplinair<br />

onderzoek, waarvan ze wetenschappelijk<br />

directeur is, werkt Vanessa<br />

Evers samen met partners uit het bedrijfsleven<br />

en de maatschappij. Het duurt vaak lang<br />

vooraleer uitkomsten van wetenschappelijk<br />

onderzoek landen, maar voor bedrijven,<br />

maatschappelijke of overheidsinstanties zijn<br />

vaak slechts enkele aspecten van belang.<br />

“Daarom maken we in het DesignLab meer<br />

gebruik van creatieve workshops, waarbij we<br />

een verbinding maken tussen problemen in<br />

de samenleving, maatschappelijke innovaties<br />

en mogelijke oplossingen.” Zo’n oplossing<br />

is Spencer. Na ruim drie jaar bouwen,<br />

programmeren en testen heeft deze robot,<br />

die overigens wel menselijke trekken heeft,<br />

in 2016 met succes een groep KLM-passagiers<br />

naar de gate van vertrek begeleid.<br />

Spencer scant de instapkaarten, weet wanneer<br />

de groep compleet is en vertrekt, zijn<br />

snelheid aanpassend aan die van de passagiers.<br />

Onderweg informeert hij hen over de<br />

resterende afstand via zijn scherm. “Deze<br />

oplossing is ideaal om minder ervaren reizigers<br />

te begeleiden.”<br />

Vanessa Evers is als hoogleraar Computerwetenschappen verbonden aan de Universiteit Twente<br />

en vakgroepvoorzitter van de ‘Human Media Interaction Group’. Ze is bovendien de eerste<br />

vrouwelijke hoogleraar Robotica in Nederland. Ze ontwerpt samen met haar team robots en kijkt<br />

vanuit sociaalpsychologisch perspectief specifiek naar theorieën over menselijk gedrag en hoe<br />

zich dat ontwikkelt tijdens interacties met technologie. info@speakersacademy.nl<br />

98<br />

SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2018</strong> SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2018</strong> 99

© ISTOCK | PIYASET<br />

WETENSCHAP<br />

KLIMAATVERANDERING,<br />

HET GROTE PLAATJE MET<br />

HET ÉCHTE VERHAAL<br />

In de plannen voor een duurzame toekomst<br />

speelt klimaatbeleid een dominante rol. We<br />

hebben daarvoor in het nieuwe kabinet zelfs<br />

een klimaatminister. Maar wat bedoelt men<br />

in het ‘groenste kabinet ooit’ nu eigenlijk<br />

met klimaatbeleid? Uit het regeerakkoord<br />

blijkt dat het gaat over een groene ambitie<br />

waarin verspilling van grondstoffen (inefficiënt<br />

gebruik), vervuiling van het natuurlijke milieu<br />

(dumping van afval, emissie van schadelijke<br />

stoffen) en verandering van het aardse klimaat<br />

(emissie van broeikasgassen) aan elkaar zijn geknoopt.<br />

Zo krijgen in het Akkoord drie totaal verschillende thema’s<br />

het klimaatetiket opgeplakt. Het gevolg is dat we in de<br />

komende regeerperiode opgescheept zitten met een<br />

uitermate verwarrende klimaatprobleemstelling. Eén van de<br />

gênante gevolgen is dat andersdenkenden (‘klimaatcritici’)<br />

beschuldigd worden vóór verspilling en vóór vervuiling te<br />

zijn. In de VS wordt door klimaatalarmisten al geroepen<br />

© JOE CRAIG, BLACK LABEL<br />

dat andersdenkenden voor de rechter<br />

moeten worden gesleept (keren we terug<br />

naar de duistere tijden van Galilei?). Maar<br />

ook dreigen we in ons land vele miljarden<br />

belastinggeld te gaan uitgeven aan talloze<br />

dubieuze projecten. Dat is het meest zichtbaar<br />

in de energiepolitiek, waar de verhouding<br />

tussen kosten en baten volledig uit de hand<br />

dreigt te lopen. Voor de klimaatminister<br />

zijn nu drie zaken van vitaal belang: (1)<br />

maak in het beleid een helder onderscheid<br />

tussen de thema’s grondstoffenverspilling, milieuvervuiling<br />

en klimaatverandering; (2) zorg dat de aanpak van<br />

klimaatverandering veel innovatiever wordt door<br />

nieuwe _ vooral ook kritische _ spelers te laten<br />

meedoen; (3) neem sociaaleconomische aspecten mee<br />

in de kosten-batenanalyse van klimaatmaatregelen.<br />

Immers, welvaart en welzijn (‘brede welvaart’) zijn een<br />

essentieel onderdeel van duurzaamheid.<br />

‘HET AARDSE<br />

KLIMAAT WORDT<br />

GEZIEN ALS<br />

MAAKBAAR, IS DAT<br />

WEL ZO?’<br />

We zijn wereldwijd ambitieus<br />

bezig met het<br />

rentmeesterschap over<br />

onze planeet. De plannen<br />

gaan niet alleen<br />

over goede zorg voor onze natuurlijke hulpbronnen<br />

en onze natuurlijke omgeving,<br />

maar óók over zorgvuldig beheer van het<br />

aardse klimaat. Vooral die laatste ‘verantwoordelijkheid’<br />

krijgt veel aandacht. Daarbij<br />

wordt er vanuit gegaan dat klimaatverandering<br />

veroorzaakt wordt door de mens en<br />

Tekst: prof. dr. ir. Guus Berkhout<br />

Emeritus hoogleraar in de geowetenschappen en directeur van het<br />

Centre for Global Socio-Economic Change (CFGSEC)<br />

daarom ook opgelost moet worden door de<br />

mens. Het aardse klimaat wordt dus gezien<br />

als maakbaar. Maar is dat wel zo?<br />

De contouren van het toekomstige klimaatbeleid<br />

zijn recentelijk geformaliseerd<br />

in het Verdrag van Parijs (referentie 1).<br />

‘The science is settled’ zo werd daar euforisch<br />

vastgesteld en, gebaseerd op theoretische<br />

modeluitkomsten, werden vergaande<br />

besluiten genomen om de stijging van de<br />

gemiddelde aardse temperatuur beneden<br />

de twee graden Celsius te houden. Die uitzonderlijke<br />

afspraken zullen ongekend grote<br />

gevolgen hebben voor de wereldeconomie.<br />

De armste landen in de wereld – en de laagst<br />

betaalden in ons land – zullen voor de historisch<br />

hoge kosten gaan opdraaien (referentie<br />

2). Het is daarom opmerkelijk dat tot nu<br />

toe economen nauwelijks zichtbaar zijn in<br />

de klimaatdiscussie. Dat geldt ook voor ons<br />

land, terwijl de kabinetsformatie toch al die<br />

maanden grotendeels ging over koopkrachtplaatjes<br />

en houdbare welvaart. >><br />

100<br />

SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2018</strong> SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2018</strong> 101

© HERIANUS<br />

WETENSCHAP<br />

in Afrika helemaal niets mee bereikt en<br />

we halen in Nederland het cement uit<br />

de samenleving. Het nieuwe kabinet<br />

zou zich moeten laten inspireren door<br />

het fascinerende boek ‘Exodus’ van<br />

Oxford econoom Paul Collier (referentie<br />

3).<br />

WE HEBBEN ONS IN PARIJS HET GOEDE GEVOEL<br />

AANGEPRAAT DAT HET AARDSE KLIMAAT MAAKBAAR IS.<br />

MAAR IS DAT GOEDE GEVOEL NIET HET DIRECTE GEVOLG<br />

VAN AANNAMES DIE WE ZÉLF HEBBEN BEDACHT EN<br />

ZEKERHEDEN DIE WE ZÉLF HEBBEN INGEVOERD?<br />

Heel anders is dat bij het bedrijfsleven.<br />

CEO’s van de grote internationale bedrijven<br />

laten zich veelvuldig horen en proberen zich<br />

te profileren met hun duurzaamheidsambities.<br />

Maar let wel, vele ‘klimaatprojecten’ in<br />

het bedrijfsleven worden aangejaagd door<br />

overheidssubsidies en niet door de apocalyptische<br />

boodschap van Parijs. Ook Nederlandse<br />

pensioenfondsen zijn welwillend om<br />

in het vaderlandse klimaatbeleid te investeren,<br />

maar zij stellen wél dat er zicht moet zijn<br />

op behoorlijke rendementen.<br />

VERSPILLING EN VERVUI-<br />

LING ZIJN ANTROPOGEEN<br />

De zorgen over grondstoffen en milieu<br />

zijn terecht groot. Met name de voortgaande<br />

bevolkingsexplosie gaat in de komende<br />

decennia voor een ongekend grote uitdaging<br />

zorgen. Zo zal Afrika bij ‘business as usual’<br />

in 2100 ongeveer 4 miljard zielen kennen,<br />

tegenover 200 miljoen in 1950. Door de alsmaar<br />

groeiende mensenmassa zal het steeds<br />

moeilijker worden om op een verantwoorde<br />

manier aan de wereldwijde vraag naar basisbehoeften<br />

als energie, water, voedsel en huisvesting<br />

te voldoen. Om dat tóch voor elkaar<br />

te krijgen, bedreigen we onze planeet met<br />

uitputting en lopen we risico onze ecologische<br />

kringlopen onomkeerbaar te beschadigen.<br />

Waste<br />

Climate change<br />

Pollution<br />

Poverty<br />

Het aardoppervlak bestaat voor 2/3 uit<br />

water (hydrosfeer) en voor 1/3 uit continenten<br />

(‘geosfeer’). Daarmee is de<br />

aarde een unieke planeet in ons zonnestelsel.<br />

De mens deelt de continenten<br />

met de natuur, maar eist een steeds<br />

groter deel voor zichzelf op. Dat kan<br />

niet zo doorgaan.<br />

Duurzaamheid vraagt bovenal om het<br />

stellen van grenzen aan bevolkingsgroei,<br />

maar dat is tot nu toe een moeilijk<br />

bespreekbaar onderwerp.<br />

Ook in Nederland zien we een toenemende<br />

druk op de kwaliteit van onze natuurlijke<br />

leefomgeving. Kent u de mega hit nog<br />

uit het spotje van de Postbank uit 1996: ’15<br />

miljoen mensen, op dat hele kleine stukje<br />

aarde’? We zien dat er op dit hele kleine<br />

stukje vaderlandse aarde nu al meer dan 17<br />

miljoen mensen wonen, dat de wegen aan<br />

het dichtslibben zijn, dat de treinen overvol<br />

zitten, dat de woningnood toeneemt, dat<br />

onze economie het grote aanbod van laaggeschoolden<br />

niet meer kan absorberen, dat<br />

onze nog aanwezige natuurgebieden onder<br />

grote druk staan, enz.<br />

Is de oplossing nog meer asfalt, steeds<br />

maar meer bijbouwen, nog meer opeengepakt<br />

zitten in volle bussen en treinen, nog<br />

meer natuurgebieden opofferen? Is dat wat<br />

we in de toekomst van Nederland willen<br />

maken?<br />

Ruimhartig vaderlands immigratiebeleid<br />

lijkt zo lankmoedig, maar er wordt<br />

Nederland krijgt in 2021 de Omgevingswet.<br />

Met deze wet worden bouw, milieu en<br />

natuur beter op elkaar afgestemd. Technologie<br />

is het eenvoudigste onderdeel van de<br />

oplossing (aanbodkant). Daar wordt dan<br />

ook veel vooruitgang geboekt. Het lastigste<br />

stuk ligt bij de mens zelf (vraagkant).<br />

Zo beginnen we te begrijpen dat de bevolkingsgroei<br />

niet zo kan doorgaan, dat de consumptie<br />

van milieubelastende producten zal<br />

moeten verminderen en dat verspilling van<br />

grondstoffen – met veel aandacht voor energie<br />

– zal moeten verdwijnen. Ook beginnen<br />

we nu te begrijpen dat overheden en bedrijven<br />

anders moeten gaan samenwerken om<br />

de economie van lineair naar circulair te<br />

transformeren. Bij die transformatie moet<br />

de overheid het bedrijfsleven geen oplossingen<br />

voorschrijven, maar moet zij aangeven<br />

waar die oplossingen aan moeten voldoen!<br />

Politici ter linkerzijde van het politieke<br />

spectrum hebben altijd heilig geloofd<br />

in een maakbare samenleving. Maar<br />

top-down socialistische planeconomieën<br />

hebben altijd gefaald. Nu hebben<br />

deze politieke groeperingen een<br />

nieuw maakbaarheidsideaal gevonden:<br />

klimaatverandering. Wie zich erin<br />

verdiept ziet dat het aardse klimaat<br />

nog ingewikkelder is dan de menselijke<br />

samenleving. Het aan de knoppen<br />

willen draaien van het aardse klimaat<br />

riekt naar een ongekende zelfoverschatting<br />

van de mens.<br />

Temperatuurmetingen over de laatste 20 jaar gepubliceerd door HadCRUT. Het<br />

gemiddelde is vrij constant met een tijdelijke lage afwijking rond 2000 (La Niña?) en een<br />

tijdelijke hoge afwijking rond 2016 (El Niño?). Anderzijds, antropogene CO 2<br />

modellen<br />

voorspellen geen afvlakking, maar laten juist een alarmerende temperatuurstijging zien.<br />

IS KLIMAATVERANDERING<br />

OOK ANTROPOGEEN?<br />

Maar wat voor de natuurlijke omgeving<br />

glashelder is, is voor het aardse klimaat nog<br />

volstrekt onduidelijk. De huidige klimaatmodellen<br />

gaan er vanuit dat de menselijke<br />

uitstoot van CO 2<br />

– een gevolg van de industriële<br />

revolutie – zorgt voor klimaatverandering.<br />

Die verandering wordt uitgedrukt<br />

in verhoging van de gemiddelde temperatuur<br />

op aarde. Maar feiten laten steeds beter<br />

zien dat de rekenresultaten van de theoretische<br />

klimaatmodellen niet kloppen met<br />

wat we in werkelijkheid zien. Modelvoorspellingen<br />

zijn stelselmatig niet in overeenstemming<br />

met wat er gemeten wordt. Nog<br />

belangrijker, klimaatveranderingen bestonden<br />

al voordat de mens er was. Dat betekent<br />

zeker niet dat CO 2<br />

geen rol speelt, maar er<br />

lijkt wel veel meer aan de hand te zijn dan het<br />

antropogene CO 2<br />

-model ons vertelt.<br />

We zitten anno <strong>2017</strong> dus met twee onopgeloste<br />

problemen: (1) in het verleden was<br />

er geen antropogene CO 2<br />

, maar er kwamen<br />

wel regelmatig grote klimaatveranderingen<br />

voor en (2) modelvoorspellingen geven<br />

resultaten die duidelijk een ander beeld<br />

geven dan wat er werkelijk gemeten wordt.<br />

Let wel, dat de voorspellingen niet kloppen is<br />

geen schande. Het aardse klimaat is immers<br />

ongelooflijk ingewikkeld. Die ingewikkeldheid<br />

wordt schematisch toegelicht aan de<br />

hand van het holistische ‘Cyclisch Klimaat<br />

Model’ dat vier verschillende wetenschapsgebieden<br />

(‘de grote vier’) in een totaalplaatje<br />

bij elkaar brengt (CK4 model). In het model<br />

speelt feedback een sleutelrol. Beginnend bij<br />

de bovenkant, het zonnestelsel levert door<br />

instraling een gigantische hoeveelheid energie<br />

aan de aarde: elke seconde ontvangen we<br />

zo’n 162.000 TJ (terajoule). Een belangrijk<br />

deel van die indrukwekkende energieflux<br />

wordt door de aardse atmosfeer gereflecteerd,<br />

opgeslagen en ook weer vrijgegeven.<br />

Het geheel is een uitermate complex cyclisch<br />

proces dat tegelijkertijd plaats vindt in de<br />

waterdampkringloop (H 2<br />

O) en in de koolzuurgaskringloop<br />

(CO 2<br />

) van onze atmosfeer<br />

(‘dampkring’). Dat zien we weergegeven aan<br />

de linker- en rechterzijde van het model.<br />

Merk op dat ten opzichte van de zon de<br />

maan zich in een gelijke positie bevindt als<br />

de aarde, maar dat de maan geen dampkring<br />

kent. We weten dat daar de gemiddelde temperatuurvariaties<br />

liggen tussen de -170C en<br />

+110C. Echter, door de aanwezigheid van<br />

onze dampkring liggen die temperatuurvariaties<br />

op aarde tussen de -40C en +40C.<br />

Dat reflecteren, opslaan en vrijgeven van<br />

ingestraalde zonne-energie door de beide<br />

kringlopen functioneert als een natuurlijke<br />

thermostaat. H 2<br />

O en CO 2<br />

zijn dus geen<br />

broeikasgassen, maar het zijn thermostaatgassen!<br />

Beide zijn cruciaal voor het leven op<br />

aarde. Dat laatste geldt vooral voor de H 2<br />

O-<br />

kringloop. De aarde bestaat immers voor<br />

102<br />

SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2018</strong> SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2018</strong> 103

WETENSCHAP<br />

WETENSCHAP<br />

EXOGEEN<br />

twee derde uit water (‘hydrosfeer’) en slechts een derde uit continenten<br />

(‘geosfeer’). Daar komt bovenop dat H 2<br />

O in de natuur ook nog<br />

eens in drie fasen voorkomt (gas, vloeistof en vast). Door dat alles is<br />

de thermostaatwerking van de H 2<br />

O-kringloop vele malen groter dan<br />

de CO 2<br />

-kringloop (denk bijvoorbeeld aan de invloed van het wolkendek<br />

of van een ijslaag op temperatuur en vochtigheid).<br />

nen zijn daarbij uit het zicht geraakt. Er moet dus niet alleen nog heel<br />

veel onderzoek plaatsvinden, het moet ook heel anders worden aangepakt:<br />

‘The science is not settled at all’. Het holistische CK4 model<br />

maakt duidelijk dat het antropogene CO 2<br />

-model door een sleutelgat<br />

naar het klimaat kijkt en veel te nauw van opzet is om geloofwaardige<br />

uitspraken te kunnen doen over de toekomst van het aardse klimaat.<br />

De werkelijkheid is veel omvattender. Klimaatwetenschappers moeten<br />

deuren en ramen wijd open gooien.<br />

Klimaatmodellen moeten in de eerste plaats het verleden goed<br />

kunnen verklaren. Eerst nadat we het verleden kennen en begrijpen,<br />

kunnen we het heden in de juiste context bestuderen en pas dán is het<br />

verantwoord om iets zinvols over de toekomst te gaan zeggen. Gezien<br />

de ongelooflijke complexiteit van het aardse klimaat, staan we nog<br />

maar aan het begin van de ontwikkeling van voorspellende klimaatmodellen.<br />

Willen we hierin sneller voortgang boeken, moet in ieder<br />

geval de aanpak aanzienlijk verbreed worden. Nieuwe spelers in het<br />

klimaatonderzoek zijn hard nodig. Dat is geen verrassing: in wetenschappelijke<br />

kringen begint men in toenemende mate de noodzaak in<br />

te zien dat bij complexe vraagstukken de hoge hekken tussen wetenschapsgebieden<br />

moeten worden afgebroken.<br />

HYDRO<br />

SPHERE<br />

ATMOSPHERE<br />

H 2<br />

O CYCLE<br />

GEO<br />

SPHERE<br />

SOLAR<br />

SYSTEM<br />

OUTER<br />

EARTH<br />

CYCLE<br />

INNER<br />

EARTH<br />

CYCLE<br />

ATMOSPHERE<br />

GEO<br />

SPHERE<br />

CO 2<br />

CYCLE<br />

HYDRO<br />

SPHERE<br />

Maar er is nog iets belangrijks. H 2<br />

O en CO 2<br />

zijn ook onmisbaar<br />

voor een bloeiende biosfeer. Beide kringlopen zorgen ervoor dat de<br />

aarde groen is en blijft. Te kort aan H 2<br />

O en CO 2<br />

leidt tot een minder<br />

groene aarde, wat leidt tot een verstoring van de beide kringlopen.<br />

Zo is ontbossing een ramp (denk aan de rampzalige houtstookhype).<br />

Daarom is het moeilijk te begrijpen dat het ‘groene’ klimaatbeleid<br />

steeds meer verworden is tot een kruistocht tegen CO 2<br />

. Immers, CO 2<br />

is de ‘zuurstof ’ voor bomen en planten.<br />

Ten slotte – we zijn nu beland aan de onderkant van het CK4 model<br />

– binnen in de aarde (de plastische ‘asthenosfeer’) heersen temperaturen<br />

van vele duizenden graden Celsius die materie-en warmtestromen<br />

veroorzaken naar het oppervlak. Bovendien, de stromende<br />

vloeibare gesteenten aldaar hebben een dusdanig grote kracht dat<br />

ze hele continenten meeslepen (‘continental drift’). Daardoor ontstaan<br />

niet alleen aardbevingen, maar verandert ook langzaam het<br />

land-water beeld op onze planeet. Anderzijds, dichter bij het aardoppervlak<br />

(de stijve ‘lithosfeer’) bevindt zich een rijke schakering aan<br />

gesteentelagen die functioneren als het archief van de aardse geschiedenis.<br />

Aardwetenschappers kunnen daaruit aflezen wat in het (verre)<br />

verleden met de aarde is gebeurd, met name wat betreft het klimaat.<br />

Samenvattend, bij klimaatverandering zijn meerdere fundamentele<br />

fenomenen in het spel – we laten in het CK4 model de ‘grote vier’<br />

zien – maar in de klimaatdiscussie vinden we dat niet terug. Onderlinge<br />

interacties en onderlinge grootteorden vinden we al helemaal<br />

niet terug. We discussiëren verwoed over details, maar de grote lij-<br />

Onze internationale luchthaven Schiphol kent door de sterke<br />

groei een groot milieuprobleem, met name op het gebied van<br />

geluid. Schiphol is een schoolvoorbeeld om te laten zien hoe<br />

het helemaal mis kan gaan als je bij een uitermate complex<br />

probleem beleid louter gaat baseren op theoretische rekenmodellen.<br />

Net als nu gebeurt in het klimaatbeleid, werd toen<br />

door beleidsmakers meer waarde gehecht aan modeluitkomsten<br />

dan aan meetresultaten. Wij hebben als Schipholcommissie<br />

het toenmalige kabinet Kok II nadrukkelijk geadviseerd te<br />

investeren in een hoogkwalitatief meetnetwerk om te achterhalen<br />

wat er werkelijk aan lawaai wordt gemaakt om vervolgens<br />

daarop het beleid te baseren. Dat is niet gebeurd; men<br />

prefereerde het om aan de knoppen van het model te blijven<br />

draaien. We hebben na 15 jaar nog steeds geen inzicht in wat<br />

er nu werkelijk aan lawaai wordt geproduceerd rondom Schiphol.<br />

Dat drama is zich nu aan het herhalen rondom Lelystad.<br />

BIJDRAGE VAN AARDWETENSCHAPPERS<br />

Aardwetenschappers gaan een sleutelrol spelen in de data-gedreven<br />

onthullingen van het aardse klimaatmysterie. Zij laten overtuigend<br />

zien dat klimaatverandering al bestond voordat de mens er<br />

was. Aardwetenschappers zijn ‘geologische detectives’ die het verleden<br />

reconstrueren aan de hand van het rijke geologische archief<br />

van onze planeet (referentie 4). Dat verleden – een afwisseling van<br />

grote en kleine ijstijden met grote en kleine warmte perioden – zit<br />

verborgen in de geologische lagen van de lithosfeer en wordt op een<br />

indrukwekkende manier door aardwetenschappers in kaart gebracht,<br />

met heldere inzichten over oorzaak en gevolg. De aardwetenschappen<br />

vertellen ons ook dat er geen enkele aanwijzing is dat de grote<br />

natuurkrachten, die al miljoenen jaren verantwoordelijk zijn geweest<br />

Het holistische CK4 model laat zien dat het klimaat op aarde<br />

wordt bepaald door een complexe interactie tussen vier<br />

cyclische fenomenen (‘big picture’) :<br />

1. instraling van zonne-energie<br />

2. hoeveelheid water (H 2<br />

O) in de atmosfeer<br />

3. hoeveelheid koolstofdioxide (CO 2<br />

) in de atmosfeer<br />

4. dynamiek in de aardkorst<br />

Hiermee worden vier wetenschapsgebieden bij elkaar gebracht.<br />

voor dramatische klimaatveranderingen op aarde, vanaf de industriële<br />

revolutie niet meer actief zouden zijn (referentie 5).<br />

Belangwekkend is ook dat aardwetenschappers het geologisch<br />

archief gebruiken om de zeespiegel in het verleden te reconstrueren.<br />

Bij het ontstaan van elke ijstijd zien we een indrukwekkende daling<br />

van de zeespiegel (meer dan 100 m), die daarna weer werd gevolgd<br />

door een zeespiegelstijging van dezelfde grootteorde in de daarop volgende<br />

warmteperiode. We zien uit het archief opeenvolgende cycli<br />

van deze op- en neerwaartse bewegingen. De zeespiegelstijging is<br />

nu heel stabiel. We meten al millennia lang een minieme verhoging<br />

van ongeveer 18cm per eeuw. Let wel, in vele delta’s is de ‘man-made’<br />

bodemdaling vele malen groter (Jakarta daalt met 20 cm per jaar).<br />

ASTHENO<br />

SPHERE<br />

ENDOGEEN<br />

Zoals we bij de beschrijving van ‘de grote vier’ al zagen, aardwetenschappers<br />

kijken ook onder de lithosfeer (de asthenosfeer). Daar<br />

worden ontzagwekkende krachten ontwikkeld die hele continenten<br />

kunnen verplaatsen. Als mens word je daar heel bescheiden van.<br />

Door die oerkrachten ontstaan ook aardbevingen en onderzeese vulkanische<br />

uitbarstingen. Zijn deze krachten ook (mede)oorzaak van<br />

regelmatig terugkerende fenomenen als La Niña en El Niño?<br />

BIJDRAGE VAN ASTRONOMEN<br />

De zon heeft een dramatische invloed op de aarde. Dat ervaart<br />

iedereen, elke dag weer, in het dagelijkse leven:<br />

1. De aarde is een planeet die draait om zijn as, hetgeen resulteert<br />

in het dag en nacht ritme. De verschillen in instraling van zonneenergie<br />

zorgen ervoor dat dag- en nachttemperaturen al snel 10<br />

graden of, bij een onbewolkte hemel, zelfs meer kunnen variëren.<br />

Denk bijvoorbeeld aan het woestijnklimaat.<br />

2. De aarde draait om de zon en de aardas staat scheef (‘tilt’) op zijn<br />

omloopbaan, hetgeen resulteert in de seizoenen. De verschillen<br />

in instraling van zonne-energie zorgen er nu voor dat zomer- en<br />

wintertemperaturen variaties kunnen laten zien van vele tientallen<br />

graden. Dat gebeurt elk jaar weer.<br />

104<br />

SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2018</strong> SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2018</strong> 105

© SCHROPTSCHOP<br />

© VIOLETKAIPA<br />

TRANS<br />

FORMATIE<br />

‘HET IS DE GROOTSTE WETENSCHAPPELIJKE,<br />

SOCIAALECONOMISCHE EN BESTUURLIJKE UITDAGING<br />

WAAR DE MENS OOIT VOOR HEEFT GESTAAN’<br />

3. De omloopbaan van de aarde heeft de vorm van een ellips. Maar<br />

de vorm van die ellips varieert in de tijd. Dat gebeurt in cycli<br />

van 100.000 jaar (Milankovic cycli). Omdat de invloed van de<br />

zonne-instraling op de aarde zo ingrijpend is, is het geen verrassing<br />

dat die kleine baanveranderingen een grote invloed hebben<br />

op de aardse temperaturen. Het geologisch archief laat glashelder<br />

zien dat de grote ijstijden (‘glacialen’) en de grote warmteperioden<br />

(‘interglacialen’) op aarde precies overeenkomen met de<br />

Milankovic cycli (zie referenties 6 en 7). Wat in de astronomie<br />

werd voorspeld, wordt nu door aardwetenschappers bevestigd.<br />

Een prachtige illustratie hoe totaal verschillende wetenschapsgebieden<br />

elkaar kunnen versterken. In de afgelopen miljoen jaar<br />

zijn tien Milankovic cycli in het geologische archief gevonden.<br />

Extreme koude- en warmteperioden zijn dus niet zo maar een<br />

eenmalige gebeurtenis, ze blijven zich met grote regelmaat herhalen.<br />

Er is geen enkele aanwijzing dat dit zich niet in de toekomst<br />

zal voortzetten.<br />

Maar de werkelijkheid is nog spectaculairder. Omdat ook de<br />

scheefheid van de aardas varieert (‘tilt dynamiek’) en de aardas ook<br />

nog eens als een tol beweegt (‘precessie’), voorspelde Melankovic ook<br />

nog twee kleinere warmte-koude cycli met een periode van 43.000 en<br />

21.000 jaar. Ook die zijn duidelijk terug te vinden in het geologisch<br />

archief. Met behulp van geavanceerde data-analyse (‘spectraalanalyse’)<br />

kunnen we ook nog eens grootteorden uit die archiefdata bepalen.<br />

De grootste bijdrage aan de aardse klimaatverandering wordt<br />

veroorzaakt door de baanvariatie (cycli van 100.000 jaar), daarna<br />

volgen de variaties in de tilt van de aardas (cycli van 43.000 jaar) en<br />

de tolbeweging van de aardas (cycli van 21.000 jaar). Variaties in de<br />

CO 2<br />

-kringloop ten gevolge van antropogene CO 2<br />

zitten waarschijnlijk<br />

ergens in de gemeten 'ruis'. Daar zouden CO 2<br />

-onderzoekers zich<br />

op moeten gaan richten.<br />

BIJDRAGE VAN ECONOMEN<br />

Economen weten dat je bij grote onzekerheden moet gaan werken<br />

met scenario’s en vervolgens binnen elk scenario met één of meer<br />

modellen. Die modellen moeten dan stuk voor stuk wetenschappelijk<br />

kritisch worden getoetst (‘model falsification’). Zo worden stap<br />

voor stap op ‘Popperiaanse wijze’ valse opties geëlimineerd. Nu werkt<br />

de klimaatwereld met slechts één scenario (de mens is de veroorzaker<br />

van klimaatverandering) en één model (antropogene CO 2<br />

zorgt<br />

voor wereldwijde opwarming). In feite stellen klimatologen dus dat<br />

hun scenariozekerheid 100 procent is. En ze stellen ook nog eens dat<br />

hun modelzekerheid 100 procent is. Zo’n stellingname is onhoudbaar.<br />

Economen zijn ook nodig omdat ze ingewikkelde kostenbaten analyses<br />

kunnen maken die onmisbaar zijn in het stellen van prioriteiten<br />

en het welvaartsvast maken van de duurzaamheidstransitie. Nederlandse<br />

huishoudens staan opnieuw voor hogere lasten in de toekomst,<br />

denk hierbij aan de oplopende kosten in de sectoren energie, zorg en<br />

veiligheid. Als hier ook nog eens aanzienlijke kosten bijkomen om de<br />

vele miljarden aan slecht gefundeerde klimaatmaatregelen te financieren,<br />

zullen vooral de huishoudens met een laag besteedbaar inkomen<br />

de meeste pijn gaan lijden. Sociaaleconomisch is dat een slechte<br />

duurzaamheidspropositie (referentie 8).<br />

NIEUWE WEG INSLAAN<br />

Goed inzicht in duurzaamheid vereist dat er een duidelijk verschil<br />

wordt gemaakt tussen fenomenen die worden veroorzaakt door de<br />

grote natuurkrachten en fenomenen die worden veroorzaakt door<br />

dominant menselijk handelen. De grote natuurkrachten vinden hun<br />

oorsprong ver boven (‘outer earth’) en ver onder (‘inner earth’) het<br />

aardse oppervlak. Veranderingen in die krachten zijn direct verantwoordelijk<br />

voor de grote klimaatcycli (grote en kleine ijstijden, grote<br />

en kleine warmteperioden) die de aarde al miljoenen jaren kent. We<br />

moeten die cycli niet als een Don Quichotte bestrijden, maar we moeten<br />

er mee leren leven en er zelfs ons voordeel mee doen (denk aan<br />

de nieuwe Nederlandse aanpak van de strijd tegen water). Anderzijds,<br />

de mens is wél schuldig aan slecht rentmeesterschap van onze<br />

planeet: we verspillen de schaarse grondstoffen en we vervuilen het<br />

natuurlijke milieu. Daar kunnen en moeten we met z’n allen veel harder<br />

aan werken. Het moet de basis worden voor een nieuwe productie-<br />

en consumptiemaatschappij.<br />

In het wereldwijde klimaatonderzoek moeten we een nieuwe<br />

weg inslaan. Klimaatwetenschappers moeten uit hun ivoren toren<br />

stappen en bereid zijn te gaan samenwerken met andere wetenschapsgebieden.<br />

Opereren met samenwerkende groepen van kleine<br />

interdisciplinaire teams is het geheim van innovatie. In meer concrete<br />

termen, ‘Climate analytics’ moet een belangrijke rol gaan spelen<br />

in het versterken van de meetnetwerken en het analyseren van<br />

de metingen, dwars door wetenschapsgebieden heen (benutting van<br />

big data). Onderzoekteams moeten uitgebreid worden met aardwetenschappers,<br />

astronomen en economen. Aardwetenschappers laten<br />

zien wat er in al die miljoenen jaren met de aarde en met ons klimaat<br />

is gebeurd; astronomen leren ons welk aandeel het buitenaardse op<br />

die veranderingen heeft gehad in die miljoenen jaren. Zo ontstaat een<br />

breed en samenhangend verhaal over ons klimaatverleden. Vervolgens<br />

kan een overkoepelend team van klimaatwetenschappers, aardwetenschappers<br />

en astronomen hun kennis inzetten om gezamenlijk<br />

met een grotere zekerheid de oorzaken van al die aardse klimaatveranderingen<br />

vast te stellen. Pas dán is het verantwoord om de uitdaging<br />

aan te gaan het toekomstige gedrag van ons klimaatsysteem te voorspellen.<br />

Met al die kennis zijn we in staat welvaartsvast te investeren in<br />

de toekomst. Het is de grootste wetenschappelijke, sociaaleconomische<br />

en bestuurlijke uitdaging waar de mens ooit voor heeft gestaan.<br />

MEER INFORMATIE<br />

De H20- en CO 2<br />

-kringlopen worden aangestuurd door zonneenergie.<br />

Ze zorgen beide voor een groene aarde. H 2<br />

O en CO 2<br />

zijn<br />

geen broeikasgassen, maar het zijn thermostaatgassen. Zonder<br />

H 2<br />

O en CO 2<br />

in onze dampkring groeien er geen bomen en<br />

planten en zou de aarde er maanachtig uitzien. Het is daarom<br />

onbegrijpelijk dat het klimaatbeleid is verengd tot een hysterische<br />

‘War on CO 2<br />

’. Die kruistocht heeft geleid tot absurde discussies<br />

en peperdure keuzen, waar noch het klimaat noch het<br />

milieu beter van wordt. We worden er als mens wél armer van.<br />

TOT SLOT<br />

Nederland gaat binnenkort het ‘Internationale Klimaatinstituut’<br />

huisvesten. Laat het een open kenniscentrum worden, waarin<br />

de ruwe klimaatdata voor iedereen toegankelijk worden en waarin<br />

niet alleen de traditionele klimaatwetenschappers het voor het zeggen<br />

krijgen. Het Internationale Klimaatinstituut zou moeten functioneren<br />

als een Platform dat klimaatdata deelt met iedereen die daar<br />

onderzoek mee wil doen. Werken met een klimaatblokchain is hier<br />

van grote waarde. Als lid van de Koninklijke Nederlandse Akademie<br />

van Wetenschappen (KNAW) nodig ik de KNAW uit om het klimaatonderzoek<br />

uit handen van politieke ideologieën te houden en de<br />

wetenschappelijke regie naar zich toe te trekken. De geschiedenis van<br />

de wetenschap vertelt ons keer op keer dat wetenschappelijke vooruitgang<br />

nooit ontstaan is uit consensus, maar door eigenwijze wetenschappers<br />

die bestaande concepten ter discussie durfden te stellen.<br />

Het is in het belang van de wetenschap en de mensheid dat juist<br />

die dwarsdenkers niet monddood worden gemaakt. We willen toch<br />

weten hoe het écht zit? info@speakersacademy.nl<br />

1. Klimaatconferentie van Parijs 2015: 174 landen spraken af de uitstoot van broeikasgassen aan banden te leggen met als doel om<br />

de klimaatopwarming beperkt te houden tot 2 graden Celsius ten opzichte van vóór de industriële revolutie (‘Verdrag van Parijs’).<br />

Voor details zoek naar ‘Parish Agreements’.<br />

2. Rupert Darwall, <strong>2017</strong>, World Bank’s energy policy abandons the poor, Annual World Bank Meeting, Washington DC<br />

3. Paul Collier, 2015, Exodus: How Migration is Changing Our World, Oxford University Press<br />

4. Salomon Kroonenberg, 2006, De Menselijke Maat, Atlas Uitgeverij<br />

5. Climate Change, <strong>2017</strong>, Institute of Public Affairs, Melbourne<br />

6. Hays, Imbrie and Shackleton, 1976, Variations in the Earth’s Orbit: Pacemaker of the Ice Ages. In: Science 194, 1121-1132.<br />

7. Ruddiman, W.F., 2001, Earth’s Climate: Past and Future, Freeman &Co, New York.<br />

8. Guus Berkhout and Evgueni Poliakov, 2016, First World Prosperity Outlook, Center for Global Socio-Economic Change, The Hague.<br />

106<br />

SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2018</strong> SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2018</strong> 107

© WALTER KALLENBACH<br />

MANAGEMENT & ORGANISATIE<br />

Tekst: prof. dr. ir. Mathieu Weggeman<br />

Hoogleraar Organisatiekunde - Technische Universiteit Eindhoven<br />

REGELDRUK<br />

Ondanks alle goede bedoelingen leiden we in het<br />

onderwijs, in de zorg en in het bedrijfsleven nog steeds<br />

aan een ongezonde regeldruk die ons ook nog eens 2,5<br />

miljard per jaar kost en de arbeidstevredenheid en de<br />

productiviteit van dokters, leraren, ingenieurs en andere<br />

professionals ernstig belemmert. Waarom hebben we die<br />

hoge regeldruk? Vier oorzaken:<br />

1 - VEEL BELEIDSONTWIKKELAARS<br />

Op veel ministeries werken grote groepen ambtenaren die beleidsontwikkeling<br />

als taak hebben. En wat gaan die doen als ze 's ochtends<br />

op hun werk arriveren? Inderdaad, beleid ontwikkelen! Na de nodige<br />

besluitvormingsprocedures landt dat beleid dan uiteindelijk op de vloer<br />

van onze organisaties, voorzien van allerlei implementatie- en verantwoordingssregels.<br />

De juiste toepassing en handhaving van die regels<br />

wordt weer gecontroleerd door inspecties en autoriteiten voor wie de<br />

professionals steeds weer andere, op het nieuwe beleid afgestemde evaluaties<br />

en rapportages moeten maken. Hoe meer beleidsontwikkelaars,<br />

hoe meer beleid er geproduceerd wordt, hoe vaker nieuwe administratieve<br />

taken en verantwoordingsverplichtingen het leven van de professionals<br />

op de vloer zuur maken. Want net als je een beetje gewend bent<br />

aan de nieuwe manier van rapporteren en je enige routine in het toepassen<br />

van de regels hebt opgebouwd, komt er nieuw beleid en veranderen<br />

de regels weer. Daar komt nog bij dat de aandacht van de beleidsontwikkelaars<br />

voor het invoeren van de nieuwe regels doorgaans veel groter is<br />

dan de zorg voor het afschaffen van de oude regels.<br />

2 - WEINIG RESPECT VOOR HIËRARCHIE<br />

Uit onderzoek naar verschillen tussen nationale culturen blijkt dat<br />

Nederland, evenals bijvoorbeeld Denemarken, een lage machtsafstand<br />

kent. Dat wil onder meer zeggen dat in ons land medewerkers niet zo<br />

snel onder de indruk raken van bazen hoog in de hiërarchie en de autoriteit<br />

van die bazen niet erkennen, alleen omdat ze hoog geplaatst zijn.<br />

Als je aan professionals vraagt: “Welke van de volgende twee stellingen<br />

is juist: Wie de baas is mag het zeggen, of Wie het weet, mag het zeggen,<br />

dan kiezen ze zonder uitzondering voor het laatste. In zo’n cultuur<br />

moet het gezag dus ergens anders vandaan komen. In ons land komt dat<br />

gezag van onpersoonlijke administratieve regels die voor iedereen en<br />

voor alle situaties geldig worden verklaard. Als er een paar woningcorporaties<br />

de fout in gaan, komen er op grond van die incidenten nieuwe<br />

verantwoordingsregels die voor alle 390 woningcorporaties verplicht<br />

worden gesteld.<br />

3 - STEEDS MEER MANAGERS DIE NIET<br />

UIT HET VAK AFKOMSTIG ZIJN<br />

In tegenstelling tot Duitsland en Frankrijk stellen we in Nederland<br />

steeds vaker managers aan die niet uit het vak afkomstig zijn, maar die<br />

‘management’ gestudeerd hebben. Professionele managers dus, vaak<br />

met een MBA-diploma op zak. Misschien kunnen die van nut zijn in<br />

een koekjesfabriek, maar professionals in de zorg, in het onderwijs en<br />

in het kennisintensieve bedrijfsleven worden er zelden warm van. Dat<br />

komt omdat die MBA’s niet aan een half woord genoeg hebben, omdat<br />

die een andere taal dan de vaktaal spreken en maar moeilijk de schoonheid<br />

of de moeilijkheden van het werk op de vloer kunnen inzien. Ze<br />

zijn daarom ook niet zo vaak op de vloer te vinden maar geven van achter<br />

hun pc leiding met behulp van spreadsheets, balanced score cards en<br />

KPI’s (Kritische Prestatie Indicatoren). Daarvoor hebben ze voortdurend<br />

tal van data nodig die ze met behulp van allerlei niet-vakinhoudelijke<br />

administratieve regels en rapportageverplichtingen ophalen van<br />

de vloer. Pieter Winsemius zei het mooi toen hij minister van VROM<br />

was: “Daar waar de vakdeskundigheid ontbreekt, ontstaat als vanzelf de<br />

regelneef ”. Als je niet weet waar het op de vloer over gaat, ga je maar kijken<br />

of de mensen op tijd binnen zijn, of ze niet te vroeg weggaan, waar<br />

ze hun tijd aan besteden, of iedereen een functioneringsgesprek heeft<br />

gehad, of de ARBO-wet wordt toegepast, of iedereen een POP heeft en<br />

dergelijke. Wat moet je anders? Er is een batterij aan regels, procedures<br />

en rapportages voor nodig om managers van al die, voor de professionals<br />

onnutte informatie te voorzien.<br />

Dus hoe vaker we kiezen voor een ex-fractievoorzitter van de PvdA<br />

als baas van het VU Medisch Centrum of voor de ex-baas van een zorgverzekeraar<br />

als chef van de NS, hoe meer administratieve regels de professionals<br />

aan hun broek krijgen die weinig met de werkprocessen op<br />

de vloer te maken hebben.<br />

4 - GROTE BEHOEFTE AAN<br />

ONZEKERHEIDSREDUCTIE<br />

Uit genoemde studies naar verschillen in nationale culturen,<br />

blijkt dat Nederland hoog scoort op onzekerheidsvermijding. Wij<br />

houden niet zo van verrassingen en avontuur. We hebben het grootste<br />

aantal verzekeringen per hoofd van de bevolking, een van de rijkste<br />

pensioenfondsen ter wereld en als het dreigt wat minder te worden,<br />

gaan we niet ondernemen maar hard sparen. Die grote behoefte<br />

aan onzekerheidsreductie zorgt er ook voor dat Nederlanders<br />

elkaar niet snel vertrouwen. Een door veel managers onderschreven<br />

adagium luidt: “Vertrouwen is goed, maar controle is beter!”. En<br />

onzekerheid reducerende controle realiseer je met regelgeving,<br />

verantwoordingsrapportages, tijdschrijfsystemen, afvinklijstjes e.d.<br />

De cultuur van een land veranderen is geen klein bier en als er al een<br />

gerichte actie daartoe geformuleerd en uitgevoerd kan worden, duurt<br />

het jaren voordat er merkbaar iets verandert in het gedrag van mensen.<br />

Aan de regeldruk-oorzaken 2 en 4 kunnen we op korte termijn dus niet<br />

zo veel doen. Wat wèl heel goed kan is minder beleidsontwikkelingsambtenaren<br />

aanstellen (oorzaak 1) en meer managers en bestuurders<br />

benoemen die uit het vak afkomstig zijn (oorzaak 3).<br />

Daar kan morgen mee begonnen worden.<br />

Prof. dr. ir. Mathieu Weggeman is hoogleraar Organisatiekunde (specialisatie Innovatiemanagement) aan de TU Eindhoven, strategisch partner<br />

van Squarewise en bestuursadviseur. Weggeman focust met name op het begrijpen en verklaren van innovatieprocessen in technologie- en<br />

kennisintensieve organisaties, met bijzondere aandacht voor leidinggeven aan professionals en het Rijnlands-model. In 2001 kreeg hij de œuvreprijs<br />

van de Orde van Organisatiekundigen en -Adviseurs voor zijn bijdragen aan de management-vakliteratuur. info@speakersacademy.nl<br />

108<br />

SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2018</strong> SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2018</strong> 109

© WALTER KALLENBACH<br />

PEDAGOGIE<br />

AMATEURSCHAP<br />

BRENGT HET ONDERWIJS<br />

VEEL GOEDS<br />

De complexiteit in het onderwijs is groot. Hetzelfde geldt voor de samenleving. Dat komt mede doordat er<br />

naast overeenkomsten veel verschillen zijn tussen leerlingen onderling, die bovendien steeds veranderen. Ook<br />

moeten leerkrachten allerlei mythen herkennen en ermee afrekenen. Gentenaar Pedro De Bruyckere heeft het<br />

boekje ‘Klaskit’ geschreven, waarin hij leerkrachten van het basis- en middelbaar onderwijs instrumenten en<br />

handvatten geeft om dat te kunnen doen. Onderwijzers en docenten in Nederland en Vlaanderen zijn alvast<br />

blij met het boek, dat sommigen zelfs beschouwen als een lofdicht op hun vak.<br />

Pedro De Bruyckere PhD<br />

Tekst: Jacques Geluk | Fotografie: Walter Kallenbach<br />

‘LEREN SCHRIJVEN IS<br />

EEN GOUDEN WEG<br />

NAAR LEREN LEZEN’<br />

Pedro De Bruyckere houdt zich als pedagoog bezig met de<br />

driehoek jongeren, onderwijs en populaire cultuur en hoe<br />

die drie op elkaar inwerken. In zijn nieuwste boek ‘Klaskit’,<br />

zijn solodebuut, presenteert hij instrumenten waarmee<br />

topleraren aan de slag kunnen voor de klas. “Het is<br />

geen receptenboek, maar biedt leraren wel de kans bepaalde ingrediënten<br />

van het onderwijs beter te begrijpen en na te denken over de<br />

effecten van wat ze doen. Het onderwijs is complex. Kinderen en jongeren<br />

verschillen qua achtergrond, interesses, intelligentie- en kennisniveau<br />

van elkaar, maar ook hun doelen en sociaaleconomische<br />

status zijn anders. Het zijn allemaal verschillende factoren die samen<br />

een zeer boeiend systeem vormen waarmee de leraar moet kunnen<br />

omgaan: de klas. Daarom is het lerarenberoep zo cruciaal.”<br />

Leerkrachten en docenten moeten een evenwicht zien te vinden<br />

tussen differentiëren of vandaag personaliseren en tegelijk ook socialiseren<br />

en de klas als één geheel kunnen aankijken. “Interacties tussen<br />

kinderen zijn belangrijk, want op het einde van de rit willen we<br />

een maatschappij waarin mensen kunnen samenwerken. Je kan moeilijk<br />

ieder kind individueel leren hoe het moet samenwerken. Bovendien<br />

is er naast de complexiteit van de klas, ook de complexiteit van<br />

de samenleving. Die vraagt van alles van ons, maar is daar ook dubbel<br />

in. Mensen vragen zich af waarom kennis nodig is als we alles<br />

online kunnen opzoeken. We zoeken echter niet naar kennis, maar<br />

naar informatie. Kennis is nodig om die informatie op waarde te kunnen<br />

schatten.” Er gaan ook stemmen op het schrijven met een pen<br />

op papier af te schaffen, omdat we alles typen. Geen goed idee. “De<br />

wetenschap heeft zicht op een antwoord: Leren schrijven, of dat nu<br />

in schoonschrift of blokletters is, is een gouden weg naar leren lezen.<br />

We weten ook dat op papier notities maken ervoor zorgt dat je meer<br />

onthoudt. Dat komt doordat je meer moet selecteren en nadenken<br />

dan wanneer je een computer gebruikt.” De kunst van het weglaten en<br />

alleen het belangrijkste opschrijven houdt onze geest scherp. Dit wil<br />

echter niet zeggen dat technologie geen meerwaarde kan hebben en<br />

heeft in onderwijs. Dus: het juiste instrument op het juiste moment.<br />

PROFESSIONELE LIEFHEBBERS<br />

De Bruyckere geeft wereldwijd lezingen over onderwijs en in de<br />

lage landen ook over jongeren. "Ik pas mijn taalgebruik een beetje aan<br />

wanneer ik in Nederland spreek. Dan heb ik het over een mobieltje<br />

en een TomTom, in plaats van gsm en gps. Doordat ik als pedagoog,<br />

geïnspireerd door twee Leuvense collega’s, zeer bewust pleit voor<br />

meer amateurschap in het onderwijs, wil ik díe term niet veranderen.<br />

Oorspronkelijk betekent amateur liefhebber. Leerkrachten gaan het<br />

onderwijs vaak niet in omdat ze professional willen zijn, maar omdat<br />

ze kinderen graag zien en hen op een professionele manier wat willen<br />

bijbrengen. Zoals gezegd is de complexiteit van de klas groot. Als<br />

aanpak A en B niet werken bij een leerling, probeert de professional<br />

methode C. De amateur spreekt over zijn of haar leerlingen, zijn<br />

of haar klas en heel soms over zijn of haar puistenkoppen. Daaruit<br />

spreekt een enorme liefde en verantwoordelijkheid, waardoor deze<br />

110<br />

SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2018</strong> SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2018</strong> 111

© WALTER KALLENBACH<br />

PEDAGOGIE<br />

leerkrachten het als hun taak zien uit te zoeken<br />

wat wel werkt. Dat is een voorbeeld van<br />

hoe de professional en de amateur in elkaar<br />

overvloeien.” De Bruyckere constateert dat<br />

de term amateur in Nederland meer dan in<br />

Vlaanderen een zeer negatieve connotatie<br />

heeft. “Opgelet: onbewust hebben veel mensen<br />

wel door wat amateurschap inhoudt en<br />

dan denken ze dat ze alles kunnen vragen<br />

van die leerkrachten omdat het liefhebbers<br />

zijn. Zo werkt het natuurlijk ook niet.”<br />

Uiteindelijk reageert een zaal vaak met<br />

een gevoel van herkenning. “Sommige leerkrachten<br />

beschouwen mijn boek als een<br />

soort van erkenning, bijna een lofdicht op<br />

hun beroep. Dat komt mede door het benoemen<br />

van de complexiteit die zij dagelijks<br />

ervaren in het basis- en middelbaar onderwijs.<br />

Het vwo en mbo in Nederland streven<br />

een zekere homogeniteit na, maar die<br />

kan niet anders dan oppervlakkig zijn doordat<br />

de complexiteit steeds verandert, al was<br />

het maar door de hormonen. Sander Dekker,<br />

de nieuwe minister van Justitie en Veiligheid,<br />

heeft vorig jaar als staatssecretaris<br />

van Onderwijs gezegd dat de job van een<br />

leerkracht in het basisonderwijs gemakkelijker<br />

is dan die van een leraar in het middelbaar.<br />

Die ongelukkige uitspraak heeft heel<br />

wat debat opgeleverd en is een voorbeeld<br />

van miskijken op complexiteit. Hij heeft<br />

zich er wel voor geëxcuseerd. Ook is er nu<br />

aandacht voor iets waar wij in Vlaanderen<br />

allang mee bezig zijn: ongelijkheid. Die is er<br />

trouwens ook tussen het Vlaamse en Nederlandse<br />

onderwijs. Jullie komen constant met<br />

nieuwe plannen, ideeën en hervormingen,<br />

terwijl wij lang nadenken over een hervorming<br />

die uiteindelijk niet meer is dan een<br />

kleine evolutie.” Behalve ongelijkheid, is er<br />

ook veel hetzelfde. “Ik sprak een tijdje geleden<br />

in New York en heb hardhandig ontdekt<br />

dat ze daar geen onderscheid maken tussen<br />

didactiek en pedagogiek, wat voor iemand<br />

die is opgegroeid in een Germaanse traditie<br />

compleet onbegrijpelijk is. Toch merk ik dat<br />

veel van hun discussies niet zo anders zijn<br />

dan de onze. Lerarentekort is wereldwijd<br />

een probleem, waardoor leerkrachten uit het<br />

buitenland halen welhaast onmogelijk is.”<br />

‘HET EERSTE ECHTE ONDERZOEK<br />

NAAR DE LEERPIRAMIDE IS IN 2007<br />

UITGEVOERD EN TOEN BLEEK DAT<br />

ER NIETS VAN KLOPT’<br />

MYTHENBOEK<br />

Samen met Casper Hulshof en Paul<br />

Kirschner heeft De Bruyckere het boek<br />

‘Jongens zijn slimmer dan meisjes’ geschreven<br />

over 35 mythen over leren in het onderwijs.<br />

Binnenkort verschijnt, na het Engels en<br />

Zweeds, de derde vertaling in het Chinees.<br />

“Ook hier zie je dat vele thema’s overal gelijk<br />

zijn, ook al zijn de systemen vaak anders en niet<br />

vergelijkbaar. Leren doen we overal hetzelfde<br />

en ook veel van de broodje aap-verhalen die<br />

wij beschrijven lijken op elkaar. Het grappige<br />

is dat we nu werken aan een nieuw boek en<br />

al meer dan dertig nieuwe mythen hebben<br />

verzameld, waarvan we verschillende de<br />

voorbije jaren gewoon hebben zien ontstaan.”<br />

Een van de mythen die zij ontrafelen is dat er<br />

te weinig mannen voor de klas staan op de<br />

basisschool. “Die discussie gaat al decennia<br />

mee, maar op het leren heeft het geslacht van<br />

de leraar weinig invloed, een balans is alleen<br />

interessant voor de organisatie. Ik krijg hier<br />

elke zes, zeven maanden nog telefoontjes<br />

over. Die blijven terugkomen, net als over de<br />

negatieve invloed van videospelletjes.”<br />

Eén van de strafste mythen is wel de leerpiramide,<br />

een studiemethode waarmee je<br />

na het leren nog minder weet dan ervoor.<br />

De leerpiramide beschrijft hoeveel een student<br />

procentueel onthoudt na bepaalde vormen<br />

van leren, zoals lezen en discussiëren.<br />

“De oudste bron dateert uit 1912 en werkte<br />

met compleet verzonnen percentages. De<br />

piramidevorm gaat terug naar 1946 en is<br />

bedacht door de Amerikaanse onderwijsdeskundige<br />

Edgar Dale. Hij gebruikte geen<br />

percentages. In de jaren zestig heeft wellicht<br />

een HR-manager van een Texaanse oliemaatschappij<br />

beide samengevoegd. Het eerste<br />

echte onderzoek naar de leerpiramide is<br />

in 2007 uitgevoerd en toen bleek dat er niets<br />

van klopt. Ware dit wel zo, dan betekent dit<br />

dat er een aanpak zou bestaan die voor alle<br />

leerlingen voor elk doel in elke context het<br />

beste werkt. In ‘Klaskit’ staat dat in 2013 is<br />

berekend hoeveel opties een leerkracht heeft<br />

als hij voor een nieuwe les een al dan niet<br />

virtueel wit blad voor zich heeft. Dat zijn er<br />

205 triljoen! Ongelooflijk. En dat zijn alleen<br />

de werkende opties. Een eenvoudig model<br />

als de leerpiramide en andere mythen staan<br />

recht tegenover deze complexe werkelijkheid<br />

van het onderwijs. Dat is meteen de<br />

rode draad in alles dat ik doe: ik kijk wat<br />

klopt en breng nuance aan.” De eerste categorie<br />

mythen is complete onzin, de tweede<br />

genuanceerd. In veel foute theorieën zit wel<br />

een kern van waarheid. “Een populair idee<br />

is dat we een creatieve hersenhelft hebben.<br />

Dat slaat nergens op. Enkele jaren geleden<br />

zijn 5.000 mensen in een scanner gerold om<br />

te zien of ze een helft vaker gebruiken, Nee<br />

dus. Enkele onderzoekers zeggen dat creatievere<br />

mensen meer witte hersencellen zitten,<br />

waardoor zij meer verbindingen in hun<br />

brein maken. Dat betekent dat creativiteit<br />

overal kan zitten. Gaan we nu al onze kinderen<br />

onder de hersenscan zetten en wat moeten<br />

we met die informatie?”<br />

KINDEREN IN<br />

HET HUISHOUDEN<br />

Vooral de Vlaamse pers benadert hem<br />

geregeld met vragen. VTM Nieuws zegt op<br />

haar website: ‘Je kinderen op jonge leeftijd<br />

betrekken in het huishouden is een goed<br />

idee. Dat vindt ook pedagoog Pedro De<br />

Bruyckere: “Dat is positief voor de ontwikkeling<br />

en het kan stereotypen doorbreken.”<br />

Nu zegt hij: “Dit is een interessant artikel<br />

voor een breed publiek. Als iemand vraagt<br />

op basis waarvan ik dat zeg heb ik mijn bronnen,<br />

zoals studies over bijvoorbeeld stereotypen<br />

die uitwijzen dat als mannen meer<br />

helpen in het huishouden, meisjes later stereotiepe<br />

jobs kiezen.” De Standaard schrijft:<br />

‘Het voorstel van N-VA-parlementslid Koen<br />

Daniëls om het IQ van scholieren te meten,<br />

zodat kan worden nagegaan of het gelijke<br />

onderwijskansenbeleid (GOK) van de overheid<br />

zijn doel bereikt, maakt heel wat reacties<br />

los. Pedagoog Pedro De Bruyckere wijst<br />

er op dat IQ wel degelijk deels erfelijk kan<br />

zijn’. “De aanleiding voor het artikel was het<br />

falen van het gelijkekansenbeleid, waarna<br />

Daniëls zijn suggestie deed om via geanonimiseerde<br />

IQ-testen te weten te komen welke<br />

marges er zijn. Toen ik dat las wist ik dat mijn<br />

weekend er zou aangaan. Ja, een erfelijkheidsaspect<br />

speelt een rol bij intelligentie. Cijfers<br />

die ik mijn studenten heb meegegeven laten<br />

zien dat tweelingbroers die niet samen zijn<br />

opgegroeid qua IQ voor 70 procent overeenkomen.<br />

Dat is serieuze erfelijkheid. Wil<br />

dat zeggen dat opvoeding en omgeving geen<br />

invloed hebben? Nee. Stel je voor. Als ik jou<br />

vraag of jij vanmorgen het gas hebt uitgedraaid<br />

begin je te twijfelen en hoor je vrijwel<br />

niets meer van wat ik zeg. Harvard-econoom<br />

Sendhil Mullainathan en Princeton-psycholoog<br />

Eldar Shafir beschrijven in hun onderzoeken<br />

en hun boek ‘Schaarste!’ hetzelfde<br />

principe: wanneer jij je zorgen maakt over<br />

de armoede waarin jij verkeert, krijgt jouw<br />

mentale bandbreedte minder energie. Daardoor<br />

kun je minder presteren en ontwikkel<br />

je een tunnelvisie. Het IQ daalt daardoor volgens<br />

Indiaas en Amerikaans onderzoek met<br />

gemiddeld dertien punten. Dat is gigantisch.<br />

Als je je zorgen kunt vergeten, vergroot dat<br />

je IQ weer. Dat alleen al toont de invloed<br />

van de omgeving. De Bruyckere geeft een<br />

voorbeeld: “Enkele jaren geleden bleek uit<br />

onderzoek dat de schoolresultaten van arme<br />

kinderen omhoog gingen, doordat de huur<br />

van sociale woningen daalde. De toxische<br />

stress die zij overnamen van hun ouders die<br />

zich zorgen maakten of zij in het huis konden<br />

blijven wonen, nam af naarmate de woonlasten<br />

daalden. Lagere huur betekent betere<br />

schoolprestaties.”<br />

18 IS HET NIEUWE 15<br />

Hij noemt het ene feit op na het andere.<br />

Als het over het IQ gaat, vertelt hij wat de<br />

oorsprong is van het Intelligentie Quotiënt,<br />

als het over andere onderwerpen in zijn vakgebied<br />

gaat schudt hij titels en auteurs zo uit<br />

zijn mouw. “Paul Kirschner, die mijn promotor<br />

was, noemt mij altijd een omgevallen<br />

bibliotheekkast. Op zoek naar de nuance<br />

wil ik alles uitrafelen. Ik onthoud heel veel,<br />

behalve gezichten, en kan het niet uitstaan<br />

als ik ergens niet kan opkomen.” Zo reciteert<br />

hij tot besluit, zonder erover hoeven<br />

nadenken, een recent onderzoek van Jean<br />

Twenge, waarover hij in oktober een column<br />

heeft geschreven voor NPO Radio 1. “Uit<br />

een analyse van gegevens van acht miljoen<br />

Amerikaanse jongeren over de jaren 1976-<br />

2016 blijkt dat 18 het nieuwe 15 is en 25 het<br />

nieuwe 18. Amerikaanse tieners gedragen<br />

zich steeds later volwassen als het gaat over<br />

seks of drankgebruik. Sinds 2000 zouden<br />

de Amerikaanse jongeren ook later beginnen<br />

met werken, een rijbewijs halen en<br />

afspraakjes maken. In Vlaanderen suggereren<br />

de cijfers eenzelfde trend. Het aantal tienerzwangerschappen<br />

daalt ook hier gestaag,<br />

zoals in de meeste Westerse landen.” Volgens<br />

Twenge zijn Amerikaanse jongeren langer<br />

jong en gaat dat, denkt De Bruyckere, zij het<br />

in mindere mate ook voor Nederlandse en<br />

Vlaamse jongeren steeds vaker op.<br />

Pedro De Bruyckere is onderzoeker en<br />

pedagoog aan de Arteveldehogeschool in<br />

Gent en verdiept zich al jaren in de leefwereld<br />

van jongeren. Als spreker streeft hij ernaar<br />

moeilijke theorieën zo helder mogelijk<br />

te verklaren en te vertalen naar de praktijk<br />

aan de hand van ontelbare voorbeelden.<br />

In 2013 is hij door Vrij Nederland omgeschreven<br />

als een van de beste Onderwijsvernieuwers<br />

in Nederland.<br />

info@speakersacademy.nl<br />

112<br />

SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2018</strong> SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2018</strong> 113

JOIE DE VIVRE<br />

‘MIJN IDEEËN OVER DE<br />

WIJNWERELD BLEKEN<br />

NIET WAAR TE ZIJN’<br />

De Château La Tulipe- en Slurp-wijnen van wijn- en televisiemaker, componist, schrijver en<br />

spreker Ilja Gort (van een goed jaar, 1951) zijn in Nederland exclusief te koop bij Albert Heijn. Zijn<br />

televisieprogramma ‘Gort over de grens: op zoek naar het geheim van la dolce vita’ krijgt een vervolg en<br />

zijn roman ‘De Vulkaan’ is een bestseller. Ilja heeft geen verstand van geld, daar houdt zoon Klaas zich<br />

mee bezig, maar wel van wijn, muziek, vermarkten en joie de vivre. We zoeken hem op in zijn idyllische<br />

wijnkasteel Château La Tulipe in Saint-Romain-la-Virvée, niet ver van Bordeaux en Saint-Émilion.<br />

‘MIJN COLLEGA<br />

STING IS TWINTIG<br />

JAAR GELEDEN<br />

MISSCHIEN<br />

WEL HARDER<br />

BELAZERD DAN IK’<br />

“<br />

Mijn collega Sting, zanger van<br />

The Police, is twintig jaar<br />

geleden misschien wel harder<br />

belazerd dan toen ik in<br />

1994 het vervallen Château<br />

de la Garde in Saint-Romain-la-Virvée kocht.<br />

De eigenaar van dit wijnkasteel liet me wijn<br />

proeven die niet te hachelen was, maar dat zou<br />

ik wel goed krijgen. Sting kreeg wijn voorgezet<br />

die helemaal niet werd gemaakt op zijn<br />

wijnkasteel in Italië. Ze hadden andere, hele<br />

lekkere wijn in een fles van het château gegoten.<br />

Van de vijftien hectare grond die ik had<br />

gekocht, waren er elf bestemd voor de wijnproductie.<br />

Zijn wijndomein besloeg driehonderd hectare, maar ook<br />

daar groeiden op slechts elf hectare wijnranken. De rest bestond uit<br />

brandnetels, bos en andere ellende”, vertelt Ilja Gort ontspannen aan<br />

een tafeltje voor zijn inmiddels opgeknapte kasteel, dat gedeeltelijk<br />

nog dateert uit de dertiende eeuw. “De Engelsen waren toen door een<br />

koninklijk huwelijk de baas in wat nu het departement Gironde is”,<br />

vertelt vriendin Caroline d’Hollosy.<br />

Ilja heeft al heel lang belangstelling voor wijn, leest wijnboeken,<br />

koopt en drinkt veel wijn en praat er graag over. Als hij zijn kasteel<br />

koopt weet hij echter niet hoe hij wijn moet maken. De toenmalige<br />

eigenaar vertelt hem dat hij 80.000 flessen wijn kan produceren, die<br />

Ilja Gort<br />

Tekst en fotografie: Jacques Geluk<br />

gemiddeld 22 franc (destijds zes à zeven gulden)<br />

per stuk opbrengen. “Ik dacht: mooi, een<br />

gratis buitenhuis. Dat pakte anders uit. Die<br />

man kletste maar wat, de wijn bracht geen<br />

pepernoot op en was aan de straatstenen niet<br />

kwijt te raken. Jarenlang zijn er karrenvrachten<br />

geld ingegaan. Wat ik met het componeren<br />

van hippe muziek voor reclamefilmpjes<br />

in Nederland verdiende, verdween meteen in<br />

het zwarte gat, terwijl de buitenwereld dacht<br />

dat snorremans het goed voor elkaar had en<br />

op zijn château de gebraden haan uithing. Alle<br />

ideeën die ik had over de wijnwereld bleken<br />

niet waar te zijn, behalve dan dat het gezellig<br />

is met familie en vrienden samen een glas te drinken. Niets lukt, tot<br />

je weet op welke knoppen je moet drukken. Dan gaan luikjes open en<br />

met wat mazzel komt het dan goed. Maar ja, eerst roept dan je boekhouder,<br />

na een jaar of drie van zware verliezen, dat je opnieuw moet<br />

investeren, waarna weer geld in het zwarte gat verdwijnt. Bij Sting<br />

ging dat net zo, maar bij hem kostte dat slechts de opbrengst van één<br />

liedje. Hij had alleen al voor de tuin 22 man rondlopen.”<br />

VLAGGENSCHIPWIJN<br />

Sinds Ilja een vlaggenschipwijn is gaan maken en daarnaast kleinere<br />

wijnen met een lagere prijs die voor volume zorgen, gaat het<br />

114<br />

SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2018</strong> SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2018</strong> 115

JOIE DE VIVRE<br />

JOIE DE VIVRE<br />

goed. “De château-wijn moet 14,95 euro<br />

kosten, maar wij kunnen ons nu permitteren<br />

die wijnen voor 9,90 aan te bieden bij AH.<br />

Onze andere wijn, Slurp, kost 4,99 en dat is<br />

meer dan de 3,44 die de Nederlander gemiddeld<br />

voor zijn wijn betaalt. Dat het goed gaat<br />

blijkt wel uit het feit dat Ilja en Klaas er twintig<br />

hectare wijngaard bijgekocht hebben.<br />

Daar moet nog meer bij komen, maar ze<br />

moeten steeds verder weg zoeken. Boeren<br />

om hen heen ruiken geld en stuwen de hectareprijs<br />

omhoog. “Hier maken we mooie<br />

complexe wijnen, met veel nuances, zoals La<br />

Tulipe, maar voor poeha-loze recht voor z’n<br />

raap-boerenwijnen van rijpe, pure druiven is<br />

dit klimaat te wisselvallig. Daarom produceren<br />

we Slurp in de Languedoc en Spanje. Zo<br />

kan ik de risico’s spreiden. In april <strong>2017</strong> heeft<br />

de vorst hier dertig procent van de oogst vernield,<br />

maar gelukkig konden we het omzetverlies<br />

opvangen met onze Slurpwijnen uit<br />

de Languedoc.” Dat is belangrijk, niet alleen<br />

om een flink omzettekort te voorkomen,<br />

maar ook om AH te kunnen blijven bedienen<br />

met wijnen van een gegarandeerde, constante<br />

kwaliteit.<br />

BAKZEIL HALEN<br />

IS GROOTSHEID<br />

De afgelopen jaren is Michel Rolland zijn<br />

wijnmaker, maar die bedient tegenwoordig<br />

vooral grote, prestigieuze wijnhuizen<br />

overal ter wereld. Rollands opvolger is diens<br />

‘kroonprins’ Bruno Lacoste. “Het duurde<br />

even vooraleer ik iemand had gevonden, die<br />

wijnkunstenaar is en tegelijk bereid zijn vakmanschap<br />

in mijn dienst aan te wenden. Ik<br />

vertel wat het door mij gewenste smaakprofiel<br />

is en dat ik niet te veel eikenhout wil. Als<br />

de oenoloog zegt dat hij doet wat hij het beste<br />

vindt en ik vind het niet lekker, moet hij de<br />

grootsheid hebben bakzeil te halen. Toen ik<br />

muziek voor reclamefilmpjes maakte heb ik<br />

ook precies gedaan wat de klant wilde.” Ilja<br />

constateert dat veel mensen dat niet kunnen<br />

en vinden dat de opdrachtgever altijd maar<br />

goed moet vinden wat zij maken. “Wijn<br />

heeft van zichzelf natuursuiker, die gedeeltelijk<br />

verdwijnt tijdens het fermentatieproces.<br />

Vier procent blijft achter in de wijn. Fransen<br />

vinden dat prima. Nederlanders niet, die<br />

vinden het dan zuur. “Daarom wilde ik een<br />

maximaal toegestaan percentage van één<br />

à twee procent suiker toevoegen, maar de<br />

toenmalige wijnmaker zei: ‘niet doen, wijn<br />

moet zo zijn, ook als Nederlanders dat minder<br />

lekker vinden’. Dan weet je dat je de verkeerde<br />

man hebt.”<br />

Als het gesprek gaat over het kookboek dat<br />

hij samen met ‘wijnboerenminnares’ Caroline<br />

aan het schrijven is, staat Ilja op. Ten<br />

bewijze dat hij zelf zijn koksmessen slijpt,<br />

laat hij in een eeuwenoude ruimte een pas<br />

op de kop getikte antieke messenslijper zien,<br />

een flink apparaat met een grote slijpschijf<br />

die hij kan aandrijven door op een zadel te<br />

gaan zitten en flink te trappen. Terug aan<br />

tafel vertelt hij dat hij en Klaas in Frankrijk<br />

acht mensen in vaste dienst hebben, aangevuld<br />

met een paar medewerkers op contractbasis.<br />

In Nederland bestaat het verkoopteam<br />

uit vier personen. Zij bedienen niet alleen<br />

de Nederlandse grootgrutter, maar bijvoorbeeld<br />

ook supermarktketen Sainsbury’s in<br />

Groot-Brittannië en afnemers in andere landen.<br />

“In de oogsttijd komen hier zo’n dertig<br />

Nederlandse wijnplukkers, die in tentjes<br />

in het kasteelpark slapen en overdag druiven<br />

plukken. Die twee weken vormen de leukste<br />

periode van het jaar. Dan is het feest. ’s<br />

Avonds braadt de kok een schaap aan het<br />

spit en eten en drinken we aan lange tafels.<br />

Ik ben er vaak bij, want ik wil het gevoel met<br />

de wijngaard, de grond en de mensen niet<br />

kwijtraken.”<br />

OPVOLGER KLAAS<br />

Op termijn neemt Klaas het bedrijf over<br />

van Ilja. “Een gevoelsmatige oogwenk geleden<br />

zat hij op mijn schoot, nu kijkt hij mijn<br />

___<br />

Ilja en zoon Klaas Gort<br />

bonnetjes na en vraagt aan mij of het nodig<br />

was in zo’n duur hotel te verblijven. Grappig.<br />

Ik heb geen verstand van geld en rekenen,<br />

Klaas heeft gestudeerd aan de wijnuniversiteit<br />

in Bordeaux en Economie en Business<br />

management in Londen. Hij heeft niets met<br />

marketing, maar wel met het aansturen van<br />

mensen en het management doen. ’s Zomers<br />

wonen we hier, ’s winters in de Amsterdamse<br />

Jordaan – en dan zijn we ook minstens tien<br />

dagen per maand in Frankrijk. Een groter<br />

contrast kun je niet bedenken. Klaas woont<br />

hier permanent. Het leukste vindt hij met<br />

die mannen kletsen, aansturen, het hele<br />

managementdeel. Toen ik het kasteel kocht<br />

zag ik het als buitenhuis, waar ik geen bezoek<br />

wenste. Dat had met het verleden te maken.<br />

In 1985 kocht ik een (vakantie)huis in de<br />

Morvan, een prachtige streek in Bourgondië,<br />

die precies voldeed aan het bijna niet meer<br />

bestaande beeld van Frankrijk dat ik sinds<br />

mijn jeugd had. Ik waande mij in het aards<br />

paradijs, totdat luidruchtige buren mijn<br />

droom verscheurden.” Inmiddels komen er,<br />

mede door het succes van Ilja’s tv-programma’s,<br />

wel bezoekers. Klaas, die zijn belofte<br />

dat dit omzet zou opleveren heeft waargemaakt,<br />

ontvangt hen en Ilja gaat op verzoek<br />

met ze op de foto.<br />

ITALIË IS FRANKRIJK 2.0<br />

Ilja heeft vier jaar lang programma’s voor<br />

Omroep MAX gemaakt, ‘Wijn aan Gort’ en<br />

‘Gort à la carte’. “Ik zat eerst bij Omroep MAX,<br />

maar bij AVROTROS kreeg ik carte blanche<br />

en kon ik geheel op mijn eigen manier de<br />

serie ‘Gort over de grens: op zoek naar het<br />

geheim van la dolce vita’ maken.” Daarin verlaat<br />

de Frankoseksueel zijn geliefde Frankrijk,<br />

om erachter te komen waarom Italianen<br />

zoveel talent hebben te genieten van de<br />

goede dingen des levens. Hij heeft er Italiaanse<br />

les voor genomen en komt als het over<br />

eten en drinken gaat een heel eind. Tevoren<br />

zijn afspraken gemaakt met mensen die<br />

in de serie (zouden) verschijnen, maar er is<br />

veel ruimte voor spontane ontmoetingen.<br />

Misschien wel daarom hebben gemiddeld<br />

ruim een half miljoen mensen per aflevering<br />

gekeken en is het programma genomineerd<br />

voor de Televizierring. Begin <strong>2018</strong> is<br />

dan ook de tweede serie te zien op NPO 2.<br />

Daarin gaat hij naar Toscane, Sardinië, Marche<br />

en Calabrië. “Fransen zien hun land vaak<br />

___<br />

Ilja Gort samen met Albert de Booij in de wijngaard<br />

als de navel van de wereld. Ik vind dat chauvinisme,<br />

patriottisme leuk, maar eigenlijk<br />

is Italië de 2.0-versie van Frankrijk. Er zijn<br />

overeenkomsten, maar ook grote verschillen.<br />

Fransen zijn hautain en tegelijk dociel.<br />

Ze houden van een sturende hand, terwijl<br />

Italianen graag alle wetten overtreden.” Ilja<br />

maakt bovendien nog een nieuwe serie:<br />

‘Gort’s Wijnkwartier’, waarin hij antwoord<br />

116<br />

SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2018</strong> SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2018</strong> 117

COLUMN<br />

© HENNIE KEERIS<br />

‘EIGENLIJK IS ITALIË DE<br />

2.0-VERSIE VAN FRANKRIJK’<br />

GEDREVEN<br />

Tekst: Marc Sluszny<br />

Toen Sir George Mallory zich in 1924 opmaakte om als eerste Brit<br />

de hoogste berg van de wereld te beklimmen, vroeg een reporter<br />

hem: “Why do you want to climb Mount Everest?” Mallory<br />

antwoordde kort en bondig: “Because it’s there.” Dit lijkt een<br />

uiterst eenvoudig antwoord. Ik heb er jaren over gedaan om te begrijpen<br />

wat hij hiermee bedoelde.<br />

geeft op vragen van kijkers. “Op zo’n manier<br />

dat het mij wel weer de nodige vijanden zal<br />

opleveren, want ik houd ervan de gevestigde<br />

wijnwereld een beetje op de hak te nemen.”<br />

‘DE VULKAAN’<br />

Na een experiment met een gewelddadige<br />

roman, heeft Ilja met ‘De Vulkaan’ opnieuw<br />

een bestseller geproduceerd. Het verhaal<br />

over de arme Emile die onverwacht een wijndomein<br />

erft en een creatieve ondernemer<br />

blijkt te zijn, speelt zich af in een bestaand<br />

dorp. De slapende vulkaan die hij laat uitgroeien<br />

tot een toeristische attractie van formaat<br />

is daar niet te vinden, maar het gegeven<br />

is een door de lezers gewaardeerde vondst.<br />

Ook nieuw is de ‘Slurp Vakantiegids’. Ilja<br />

118<br />

SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2018</strong><br />

Gort vertelt graag over wat hij doet en waarvoor<br />

hij staat. In zijn boeken, de nieuwsbrief<br />

Slurp!, maar ook voor een zaal vol mensen<br />

als spreker. “Een bloemenkweker vertel ik<br />

over druiventeelt, voor andere ondernemers<br />

hou ik een verhaal over marketing of vermarkten,<br />

een van mijn stokpaardjes. Door<br />

allerlei dure opleidingen op dat gebied heeft<br />

dat een vreemd aureool gekregen, maar in<br />

feite is marketing niets meer dan de inventiviteit<br />

om je product boven andere producten<br />

te laten uitsteken. Wat mensen bedenken om<br />

geld te verdienen is een bron van humor.” Ter<br />

illustratie vertelt hij over een toiletjuffrouw<br />

in Duitsland die een bordje heeft opgehangen<br />

met de tekst: ‘Heren met een kleine piemel<br />

1 euro, met een grote piemel 2 euro’.<br />

“Vrijwel iedereen betaalt twee euro.”<br />

Ilja Gort is wijn- en televisiemaker, componist, schrijver en spreker. Zijn wijnen, waaronder<br />

Château La Tulipe Bordeaux Supérieur, La Tulipe en ‘Slurp’ hebben internationale prijzen<br />

gewonnen bij Albert Heijn. Boeken die Ilja heeft geschreven zijn onder andere: ‘Leven<br />

als Gort in Frankrijk’, de roman ‘De Geluksvogel’ en een serie ‘Slurp!’-boeken. Hij werkt<br />

samen met Caroline d’Hollosy aan hun nieuwste vrucht, het kookboek ‘Châteaukoken<br />

voor iedereen’. info@speakersacademy.nl<br />

Elk individu beschikt over een bepaalde hoeveelheid energie die het mogelijk<br />

maakt om zijn of haar dromen te verwezenlijken – op voorwaarde dat<br />

hij of zij beschikt over genoeg moed, doorzettingsvermogen en focus. Toch<br />

zoeken wij allen de eenvoudigste weg. Waarom pijn of ongemak verduren?<br />

Waarom onze confortzone verlaten?<br />

Met zijn legendarische respons bedoelde Mallory dat niet zozeer de<br />

bergbeklimming de uitdaging was, maar het feit dat hij een keuze maakte<br />

om zijn doel te bereiken en zijn eigen weg te volgen. Minutieus had hij zich<br />

voorbereid en zorgvuldig de mogelijkheden gecreëerd om deze hachelijke<br />

onderneming tot een succesvol einde te brengen. Het ging niet om geld, roem<br />

of glorie. Zijn zoektocht ging om persoonlijke groei! Als mens hoef je geen<br />

‘natuurlijk talent’ te hebben om je dromen te verwezenlijken.<br />

Als je echt iets wil bereiken, zijn er een paar vereisten: inzet, angsten<br />

overwinnen en gefocust blijven. Gun jezelf de tijd om (zelf)kennis te<br />

vergaren. Werk dagelijks bewust aan je fysieke en mentale ontplooiing,<br />

haal het beste uit jouw capaciteiten. Ga op zoek naar inspiratie, zorg ervoor<br />

dat je gemotiveerd blijft. Trotseer de uitdaging, zet jezelf maximaal in en<br />

wie weet waartoe jij in staat bent. Ook in jou zit er een Mallory! Waarom<br />

is het voor velen zo moeilijk in hun opzet te slagen? Het antwoord heet:<br />

angst. Angst is de grootste hindernis naar de verwezenlijking van onze<br />

dromen. Hetgeen ons ervan weerhoudt om onze objectieven te bereiken,<br />

is gebaseerd op angst. Angst is een onderdeel van ons bestaan en bepaalt<br />

mee wie we zijn, waar we naartoe gaan en hetgeen we doen. Pas als we<br />

onze angsten in de juiste context kunnen plaatsen en de psychologische<br />

herkomst ervan doorgronden, kunnen we deze hindernis overwinnen. De<br />

meeste mensen hebben de neiging onbekende situaties te vermijden, om zich<br />

zo te distantiëren van alle onzekerheden.<br />

Als het je lukt om je geest vrij te maken van angsten en je negatieve gedachten<br />

uit te schakelen, dan kun je een zen-toestand bereiken, waarin je geest één is<br />

met je lichaam. Pas als geest en lichaam harmonieus samenwerken, kan je<br />

je doel bereiken. Het is niet hoe goed je bent, maar hoe goed je wilt zijn.<br />

Marc Sluzny is een Belgische sportman en avonturier, die voortdurend<br />

zijn grenzen verlegt en zijn angsten overwint tijdens het voorbereiden en<br />

uitvoeren van extreme sportuitdagingen. Hij is onder andere lid geweest<br />

van het nationale Davis Cup-tennisteam, het nationale bobsleeteam<br />

en het Olympisch schermteam. Zijn nieuwe boek heet ‘Gedreven’, een<br />

compilatie van interviews met iconen uit de Belgische sportwereld.<br />

info@speakersacademy.nl<br />

‘HET IS NIET HOE<br />

GOED JE BENT,<br />

MAAR HOE GOED<br />

JE WILT ZIJN’<br />

SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2018</strong> 119

AVONTUUR<br />

WERELDFIETSER LEERT<br />

ANDERE KANT VAN<br />

ZICHZELF KENNEN<br />

‘DAT IK HET HEB<br />

GEHAALD IS<br />

ABSOLUUT TE<br />

DANKEN AAN<br />

HET FEIT DAT IK<br />

ALLEEN WAS’<br />

___<br />

Op de steppe beleeft Rick een van zijn<br />

moeilijkste momenten<br />

Per fiets heeft Rick Creemers 55.000 kilometer afgelegd tijdens een wereldreis die hem naar alle<br />

continenten – inclusief Antarctica – heeft gevoerd. Twee jaar na zijn vertrek fietst hij op 2 september<br />

<strong>2017</strong> weer onder de Utrechtse Domtoren door en kan hij terugkijken op een bijzonder en prachtig<br />

avontuur. Hij voelt zich verrijkt en is van binnen diep veranderd door zijn ontmoetingen met<br />

mensen van verschillende culturen. Hij is ook blij dat hij nog leeft, want onderweg heeft Rick naast<br />

hoogtepunten ook de nodige dieptepunten meegemaakt.<br />

“<br />

Voor mijn solofietstocht, in het<br />

voetspoor van mijn opa naar<br />

Rome in 2013 en mijn wereldreis<br />

was ik geen enthousiaste<br />

wielrenner, wel een sportieveling”,<br />

vertelt Rick Creemers. Toch speelt<br />

een ontmoeting met twee fietsers tijdens een<br />

reis met zijn moeder en zusje door Australië<br />

een rol. “Ik was zes en dat is mij altijd bijgebleven.<br />

Zo’n fietstocht maken wilde ik ook.<br />

Zestien jaar later had ik voldoende geld bij<br />

elkaar gespaard en zag ik mijn kans schoon<br />

die droom waar te maken.” Hij laat een baan,<br />

een appartementje en een vriendin achter<br />

als hij in 2015 vertrekt. “Ik was bang voor<br />

de reactie van mijn werkgever, maar die viel<br />

mee. ‘Ga alsjeblieft je gang en bel als je weer<br />

in Nederland bent. We willen graag dat je<br />

terugkomt’.”<br />

De grote training voor een fietstocht van<br />

55.000 kilometer begint volgens Rick pas<br />

echt op het moment dat je weggaat. “Voor<br />

mij was het belangrijk een globaal idee te<br />

hebben van waar ik naartoe wilde en hoe ik<br />

dat zou doen”, zegt Rick. “Je moet gewoon<br />

Rick Creemers<br />

Tekst: Jacques Geluk | Fotografie: Rick Creemers<br />

een planning maken en dat kost de meeste<br />

voorbereiding. Wanneer je de wereld rondfietst<br />

moet je rekening houden met de seizoenen<br />

en het feit dat niet (altijd) elk gebied<br />

toegankelijk is. Maar als je bij wijze van spreken<br />

eenmaal begint met lopen, ben je al na<br />

drie stappen aan het rennen. En tijdens het<br />

realiseren van je droom besef je niet eens<br />

meer wat je allemaal doet. Dan is alles gaaf<br />

en gaat het ineens veel gemakkelijker. Voor je<br />

het weet ren je niet meer, maar zit je – zoals<br />

in mijn geval – op de fiets en begin je aan een<br />

avontuur dat twee jaar duurt.”<br />

INSTELLING IS BELANGRIJK<br />

“Zo’n reis lijkt gemakkelijk. Dat is het ook,<br />

tot je Europa uitfietst.” Vanuit Utrecht rijdt<br />

Rick richting Istanboel, vandaar fietst hij<br />

door Azië, waar hij uiteindelijk terechtkomt<br />

op het Indonesische eiland Bali. Ook als hij<br />

vliegend over zee van het ene naar het andere<br />

continent wil, gaat zijn fiets mee. “Ik heb tijdens<br />

de hele reis maar één fiets gebruikt,<br />

alleen de banden zijn een paar keer vervangen,<br />

omdat je natuurlijk niet alleen over glad<br />

asfalt rijdt, maar vooral over zand, stenen en<br />

keien.” Australië doorkruist hij van Darwin<br />

naar Sydney, waar hij ook weer de plek aandoet<br />

waar het zaadje inmiddels achttien jaar<br />

geleden is geplant.” Na Hawaii komt hij in<br />

Alaska terecht, vanwaar hij helemaal naar<br />

het zuidelijkste puntje van Zuid-Amerika<br />

gaat. Via Antarctica, dat aanvankelijk geen<br />

deel zou uitmaken van de reis, gaat Rick<br />

naar Zuid-Afrika. Van Kenia vliegt hij naar<br />

Marokko, omdat de reis daar naartoe simpelweg<br />

te gevaarlijk is om per fiets af te leggen.<br />

En dan terug naar Nederland. “Op zo’n<br />

reis moet je absoluut door gevaarlijke gebieden<br />

heen. Je moet altijd je verstand blijven<br />

gebruiken en uiteindelijk hangt het enorm<br />

af van je eigen instelling. Mensen benaderen<br />

jou zoals je hen benadert.”<br />

JEZELF ONTWIKKELEN<br />

‘The cycling Dutchman’ wil tijdens zijn<br />

reis vooral zichzelf ontwikkelen en kennismaken<br />

met verschillende volken. “Er zijn<br />

zoveel culturen, waarvan je zoveel kunt<br />

opsteken! In het Westen denken we soms<br />

120<br />

SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2018</strong><br />

SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2018</strong> 121

AVONTUUR<br />

AVONTUUR<br />

dat we superieur te zijn, maar er zijn culturen<br />

die honderdduizenden jaren ouder zijn<br />

en heel veel kennis hebben. Bijna van iedereen<br />

met wie ik in aanraking kwam, kreeg ik<br />

wel hulp of adviezen aangeboden, die ik ook<br />

in acht heb genomen. Als je dat niet doet is<br />

dat vragen om problemen. De meeste mensen<br />

vonden het mooi of zelfs briljant wat<br />

ik deed, anderen verklaarden me voor gek.<br />

In westerse landen sprak ik vooral mensen<br />

die er altijd van hebben gedroomd zoiets te<br />

gaan doen, maar eigenlijk nooit achter hun<br />

bureau vandaan zijn gekomen.” Jij hebt het<br />

wel gewoon gedaan! “Precies!”<br />

Rick Creemers zegt dat de ontmoetingen<br />

met vertegenwoordigers van al die culturen<br />

hem als persoon heel erg hebben beïnvloed.<br />

“Ik kan het zelfs nog niet helemaal bevatten.<br />

‘MIJN DENKPATROON<br />

IS VERANDERD, IK<br />

VEROORDEEL MENSEN<br />

NIET MEER ZO SNEL’<br />

Mijn denkpatroon is veranderd, ik veroordeel<br />

mensen niet meer zo snel. Als ik nu iets<br />

doe besef ik dat anderen, elders in de wereld,<br />

dat heel anders doen dan wij hier in het Westen<br />

leren. Bijvoorbeeld zoiets basaals als het<br />

bouwen van een huis, maar het werkt wel<br />

overal. Dat is heel frappant. Door dat soort<br />

dingen ben ik als mens diep van binnen veranderd.”<br />

KIPPENHERSENEN<br />

EN BEVROREN TENEN<br />

Ook ervaringen onderweg tellen mee.<br />

“Meestal heb ik wild gekampeerd in mijn<br />

tentje, vaak wekenlang in mijn eentje. Soms<br />

had ik het geluk dat iemand mij uitnodigde.<br />

Ook kwam ik wel eens een hostel tegen waar<br />

ik lekker kon douchen. Fietsend door grote<br />

steden, woestijnen of afgelegen gebieden was<br />

er niet veel vers voedsel te vinden, wanneer<br />

dat wel het geval was probeerde ik zoveel<br />

mogelijk in te slaan. Mee-eten met lokale<br />

mensen leverde soms verrassingen op. In<br />

Nepal mocht ik kippenhersenen eten. Eerst<br />

moest ik met mijn tanden de schedel openkauwen<br />

om vervolgens de hersenen eruit te<br />

zuigen. Per keer krijg je drie tot vijf porties.<br />

___<br />

Samen met een douanier op<br />

de grensovergang bij India<br />

___<br />

Antarctica<br />

Dat is me bijgebleven als heel apart voedsel.<br />

Daarna durf je alles te eten”, lacht Rick.<br />

“In India bleek dat ik illegaal het land was<br />

binnengekomen, doordat ik bij de grenspost<br />

niet het volwaardige aantal stempels had<br />

gekregen. Daardoor kon ik het land niet officieel<br />

verlaten. Dankzij de hulp van een aantal<br />

douaniers en de Bengaalse ambassadeur, die<br />

me onder zijn hoede had genomen, kreeg ik<br />

in Bangladesh alsnog een geldig visum voor<br />

India en kon ik er legaal in en weer uit.” Erger<br />

zijn z’n ervaringen in Oezbekistan. Koude<br />

lucht uit Siberië zorgt ervoor dat de temperatuur<br />

daalt tot -32 graden Celsius. Ricks<br />

tenen bevriezen (en ook zijn vingers en neus<br />

krijgen een ijzige tik), maar hij moet desondanks<br />

veertien dagen fietsen om de volgende<br />

stad te bereiken. Daar kan hij uiteindelijk<br />

een vlucht nemen naar de Nepalese stad<br />

Kathmandu, waar artsen net op tijd amputatie<br />

kunnen voorkomen. “De laatste zwarte<br />

plekken verdwijnen nu langzaam van mijn<br />

tenen, maar het gevoel is nog steeds weg. Dat<br />

blijft waarschijnlijk zo. Ik beschouw het als<br />

bijkomende schade, ik ben allang blij dat ik<br />

nog leef.” Goed nieuws uit Kathmandu is er<br />

ook. “Ik heb daar een hele lieve Oostenrijkse<br />

vriendin leren kennen. Negentien maanden<br />

later, toen ik terugkwam in Nederland,<br />

bloeide dat bloemetje nog steeds en hebben<br />

we elkaar weer gezien. We hebben besloten<br />

samen een volgende stap te zetten.”<br />

ANTARCTICA<br />

Herinneringen aan mooie momenten<br />

overheersen. Aan Alaska (2.700 kilometer<br />

onder de Noordpool), dat in zijn top 3<br />

van bezochte landen staat en aan Antarctica,<br />

de Zuidpool, dat op 1 staat. “Het is daar zo<br />

ontiegelijk mooi, groot en eigenlijk onvoorstelbaar.<br />

In de kustgebieden is het daar in<br />

de nazomer niet extreem koud, maar ik heb<br />

gelukkig wel een jas en een paar laarzen kunnen<br />

lenen”, zegt Rick. “Een ander heel bijzonder<br />

land was Belize. Daar fietsen de mensen<br />

heel veel, vooral mannen met dreadlocks tot<br />

op de knieën op beach cruisers. Dat weet<br />

bijna niemand en heeft me enorm positief<br />

verbaasd.” Absoluut ook in de top 3 van Rick<br />

Creemers. Hij heeft natuurlijk veel meer<br />

meegemaakt dan hij hier kan vertellen,<br />

maar wie meer wil weten kan bijvoorbeeld<br />

een van zijn lezingen bezoeken. “Tijdens<br />

een aantal lezingen ga ik dieper in op persoonlijke<br />

situaties, hoe ik de stap heb durven<br />

nemen en hoe het uiteindelijk is gelukt<br />

om in twee jaar (730 dagen) per fiets 63 landen<br />

te bezoeken. Ik probeer mensen bewust<br />

te maken dat ze het kunnen en hoe ze in zichzelf<br />

kunnen geloven. Het is leuk om te zien<br />

dat vooral jongvolwassenen onder de indruk<br />

zijn en ook zo’n tocht willen maken. Volg je<br />

hart, je instinct, je droom en durft te vertrouwen<br />

op jezelf en anderen is het advies<br />

dat ik hen meegeef. Ze moeten natuurlijk<br />

wel een bepaalde mate van verantwoordelijkheidsgevoel<br />

en volwassenheid hebben,<br />

maar geloof me: als ze dat niet hebben, krijgen<br />

ze het snel genoeg.” Natuurlijk zijn er<br />

ook lezingen waarin Rick Creemers voornamelijk<br />

spreekt over hoogte- en dieptepunten,<br />

mooie en benauwde situaties.<br />

TOEKOMST<br />

Wat de toekomst betreft heeft hij een aantal<br />

gave plannen. Iemand heeft hem bijvoorbeeld<br />

uitgedaagd van pool tot pool te fietsen.<br />

“Ik durf nog niet te zeggen dat dit realiteit<br />

wordt en ik volgend jaar weer op de fiets stap.<br />

Die uitdaging blijft nog wel even staan. Ook<br />

heb ik er nog niet over nagedacht of ik alleen<br />

of samen wil fietsen. Eenzaamheid was een<br />

van de zwaarste beproevingen onderweg,<br />

maar dat ik het heb gehaald is absoluut te<br />

danken aan het feit dat ik alleen was.” Hoe is<br />

het nu met zijn conditie? “Na twee jaar was<br />

die, na al dat fietsen en ook nog eens hardlopen,<br />

uitstekend. Nu ik iets minder actief<br />

ben is mijn conditie een beetje achteruit<br />

gegaan, maar gezonde voeding en meer rust<br />

komen daarvoor in de plaats. Ik ben bezig<br />

een nieuwe balans te vinden.”<br />

___<br />

Alaska<br />

Wie meer wil weten over Rick Creemers of alle details wil weten over zijn reis kan de<br />

website www.thecyclingdutchman.com bezoeken. info@speakersacademy.nl<br />

122<br />

___<br />

SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2018</strong> Het middelpunt van Australië<br />

SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2018</strong> 123

© SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>© - WALTER KALLENBACH<br />

VEILIGHEID<br />

‘UITLEGGEN WAAROM<br />

IETS GEBEURT IS ZÓ<br />

BELANGRIJK’<br />

Over immigratie, integratie, het gevangeniswezen en veiligheid heeft iedereen wel een oordeel,<br />

maar vaak is dat gebaseerd op aannames en ‘van horen zeggen’. Mensen maken zich bijvoorbeeld<br />

boos over aantasting van de privacy en geloven niet dat de omstreden Aftapwet slechts bedoeld is<br />

om terroristen en criminelen bij voorbaat te slim af te zijn. Rita Verdonk heeft op al deze terreinen<br />

– én als ondernemer – veel kennis en ervaring en kan precies uitleggen hoe het zit. “Die uitleg<br />

ontbreekt nu vaak en is zo belangrijk om voldoende maatschappelijk draagvlak voor noodzakelijke<br />

maatregelen te creëren.” Bovendien breekt ze een lans voor de beveiligers van ons land.<br />

“<br />

Ik geef colleges leiderschap aan de Netherlands Business Academy<br />

(NBA) en dan zitten er in de zaal post-HBO-mensen<br />

die ademloos luisteren naar de casussen uit mijn carrière en,<br />

als dat zo uitkomt, vertalen naar actuele situaties. Daar sta ik<br />

steeds weer van versteld. Persoonlijk, algemeen en bedrijfsleiderschap,<br />

ik heb het allemaal meegemaakt”, vertelt Rita Verdonk,<br />

“waarbij mijn hart sneller klopt als ik denk aan mijn vele jaren in het<br />

openbaar bestuur. Daar wil ik weer naar terug.” Het boeiendste van<br />

alles vindt Rita kennis overbrengen, het liefst interactief, en culturen<br />

veranderen. “Mensen meekrijgen, of het nu in een bedrijf of op een<br />

ministerie is. Ze een veilige werkomgeving bieden en tegelijk motiveren<br />

resultaten te behalen. Het is lopen op een evenwichtskoord, maar<br />

als je net iets meer uit je mensen kunt halen dan ze zelf voor mogelijk<br />

houden, is dat heel bevredigend.”<br />

Rita heeft dat allereerst gedaan in de gevangenis van Scheveningen.<br />

“Ik kwam binnen met het ideaal wat te doen voor de gedetineerden,<br />

maar werd aangesteld als adjunct-directeur voor het personeel.<br />

De tegenstelling vrijheid-onvrijheid zorgt voor een extra spanningsveld<br />

en is bepalend voor de cultuur in een penitentiaire inrichting, Al<br />

na enkele maanden wist ik dat mijn respect in de eerste plaats moest<br />

uitgaan naar de bewaarders, die ik moest ondersteunen, motiveren en<br />

stimuleren in hun omgang met gedetineerden. Ik wilde een vertrouwensband<br />

creëren. Als directielid besef je niet altijd waar cipiers mee<br />

te maken hebben. Sommige gebeurtenissen in de gevangenis zijn nog<br />

dagen daarna merkbaar.” Het is Rita’s eerste baan in de uitvoering, die<br />

de basis is voor haar overtuiging dat mensen die te maken hebben met<br />

gedetineerden, jeugdige overtreders en vreemdelingen moeten weten<br />

dat ze steun verdienen en krijgen. “Dat werkt beide kanten op, want<br />

daardoor zijn ze ook gemotiveerder en doen ze hun werk nog beter.”<br />

Sowieso vindt Rita dat degenen die ons beschermen meer waardering<br />

verdienen, waar ze nu soms zelfs ‘ten onrechte’ in de beklaagdenbank<br />

terechtkomen. “Een Haagse politieman heeft een meisje dat op<br />

straat stond te koukleumen en geen geld had voor openbaar vervoer<br />

naar huis gebracht. De volgende dag wordt hij op het matje geroepen.<br />

De moeder heeft geklaagd. Het meisje zou door die gebeurtenis<br />

drs. Rita Verdonk<br />

Tekst: Jacques Geluk | Fotografie: Walter Kallenbach<br />

een stigma hebben opgelopen.” De omgekeerde wereld volgens Rita.<br />

“Hoe kun je zo als politieagent functioneren? Als het mijn dochter<br />

was geweest, zou ik die man hebben bedankt. En nog wat: omstanders<br />

maken veel filmpjes van politieacties, maar vooral van de momenten<br />

dat agenten ingrijpen. Van wat eraan is voorafgegaan zijn meestal<br />

geen beelden, waardoor een vertekend beeld ontstaat.”<br />

VEILIGHEID: DE ANDERE WERELD<br />

Veiligheid is ook een onderwerp dat Rita Verdonk na aan het hart<br />

ligt en waarover ze graag spreekt. Door haar kennis kan ze ook actuele<br />

onderwerpen, zoals de invoering van de Aftapwet, duiden en<br />

uitleggen waarom de overheid vindt dat die nodig is. Als voormalig<br />

directeur Staatsveiligheid bij de Binnenlandse Veiligheidsdienst<br />

(BVD), de voorloper van de Algemene Inlichtingen- en Veiligheidsdienst<br />

(AIVD), kent ze die ‘andere wereld’ als geen ander en weet ze<br />

hoe cruciaal informatie is. Onze ‘geheime dienst’ heeft immers tot<br />

taak ‘onzichtbare dreigingen voor de nationale veiligheid zichtbaar<br />

te maken’. In de wet staat onder andere dat de inlichtingendiensten<br />

op zoek naar een terrorist al het dataverkeer in een bepaalde buurt<br />

mogen verzamelen. “Men roept dan heel gemakkelijk dat iedereen<br />

onder het mom van veiligheid wordt afgeluisterd. Dat is niet zo.<br />

Degenen die protesteren doen de waarheid geweld aan. De diensten<br />

willen criminelen, zedendelinquenten, geradicaliseerde mensen en<br />

mogelijke terroristen pakken voordat ze toeslaan. Om dat te kunnen<br />

doen is het soms nodig dataverkeer te onderscheppen, maar met de<br />

gegevens van mensen als jij en ik die er niets mee te maken hebben<br />

gebeurt niets. De AIVD heeft niet eens de capaciteit daar wat mee<br />

te doen en wil dat ook niet. Bovendien zijn in de wet allerlei toetsmomenten<br />

opgenomen die de privacy van burgers beschermen. Privacy<br />

is belangrijk, de opsporing van criminelen en terroristen ook.”<br />

Hoe deze wet probeert daarin een balans te vinden kan Rita haarfijn<br />

vertellen, maar Nederland kent nog een mooi systeem om bijvoorbeeld<br />

mogelijke terroristen vroegtijdig op te sporen. “Ons netwerk<br />

van wijkagenten. Zij weten wat er in hun buurt gebeurt en voelen<br />

vanuit hun botten wat er aan de hand is. Zij signaleren dingen en<br />

hebben de informatie die we niet uit data kunnen filteren.” >><br />

124<br />

SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2018</strong><br />

SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2018</strong> 125

‘MENSEN HEBBEN<br />

ER WEL EEN<br />

PROBLEEM<br />

MEE ALS DE<br />

OVERHEID TE<br />

GEMAKKELIJK DE<br />

KNIP TREKT VOOR<br />

NIEUWKOMERS’<br />

VREEMDELINGENZAKEN<br />

In haar tijd als minister voor Vreemdelingenzaken<br />

en Integratie heeft Rita net als<br />

nu te maken met een vluchtelingenstroom.<br />

“Ik wil allereerst duidelijk maken dat echte<br />

vluchtelingen welkom zijn en hier een veilige<br />

haven moeten vinden. Ze moeten snel hulp<br />

krijgen, Nederlands kunnen leren en het is<br />

fantastisch als ze Nederlandse maatjes krijgen<br />

die hen de weg wijzen. Het is wel dubbel.<br />

Je gunt iedereen het beste, maar kunt<br />

dat niet aan iedereen geven. Vluchtelingen<br />

die afkomstig zijn uit veilige landen of mensen<br />

met alleen een economisch motief moeten<br />

zo snel mogelijk het land weer uit, al was<br />

het maar om het maatschappelijk draagvlak<br />

te behouden voor asielzoekers die onze hulp<br />

echt nodig hebben.” Onder Rita Verdonk<br />

als minister zijn heel wat mensen teruggestuurd.<br />

“Toen kreeg ik vaak de kritiek dat ik<br />

een harde was, maar inmiddels hoor ik vaak<br />

dat ik mijn tijd vooruit was.” Nederlanders<br />

doen tegenwoordig over het algemeen niet<br />

moeilijk als ‘gelukzoekers’ uit veilige landen<br />

terug moeten, maar met mensen m et een verblijfstatus<br />

die meedoen en hun eigen broek<br />

ophouden hebben ze meestal geen moeite.<br />

Tenzij zich oneerlijke situaties voordoen.<br />

Rita: “Mensen hebben er wel een probleem<br />

mee als de overheid te gemakkelijk de knip<br />

trekt voor nieuwkomers. Ze krijgen zelfs een<br />

gemeubileerde woning, terwijl autochtonen<br />

soms al jarenlang op een wachtlijst staan, of<br />

ontvangen een uitkering die oorspronkelijke<br />

Nederlanders in een op het oog soortgelijke<br />

situatie niet krijgen. Daardoor vermindert<br />

het maatschappelijk draagvlak weer. Het is<br />

zo belangrijk dat bestuurders altijd uitleggen<br />

waarom ze waar mee bezig zijn.”<br />

126<br />

SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2018</strong><br />

VEILIGHEID<br />

MENSEN ALTIJD<br />

ANTWOORD GEVEN<br />

“In de politiek heb ik vaak meegemaakt<br />

dat er ineens een gezin voor mijn neus stond,<br />

dat daar door hulpverleners was neergezet.<br />

Ze vertelden mij dan vaak hun zielige verhaal.<br />

Dat zou ik in hun positie ook doen!<br />

Natuurlijk wilde ik dan tegen hen zeggen dat<br />

ze hier lekker konden blijven wonen, maar<br />

dat kon en kan niet. Zo zit ons systeem niet<br />

in elkaar. Ik heb altijd beloofd naar hun dossier<br />

te kijken en een bericht te sturen. Dat is<br />

er altijd gekomen. Dat gebeurde in mijn tijd<br />

helaas niet altijd of ze kregen van ambtenaren<br />

een tekstje terug dat bestond uit geknipte<br />

en geplakte alinea’s. Ik wilde alle antwoorden<br />

allemaal zelf zien en tekenen. Mensen<br />

waardeerden dat enorm. Ik zeg het nogmaals,<br />

uitleggen is zo belangrijk!” Dat geldt<br />

ook in andere situaties. “Gedetineerden krijgen<br />

nu in bepaalde gevangenissen de sleutel<br />

van hun cel. Het publiek snapt daar niets<br />

van. Bezuinigingen, dat is de voornaamste<br />

reden. Dat was toen ik minister was ook al<br />

zo. De maatschappelijke verontwaardiging<br />

was groot toen gevangenen televisie op cel<br />

kregen en de overheid heeft slecht uitgelegd<br />

waarom dat zo was. Er was te weinig<br />

personeel, dus moesten de gevangenen langer<br />

opgesloten zijn en zichzelf vermaken.<br />

Nadeel van de maatregel was dat het wel<br />

onveiliger werd voor de overige bewaarders.”<br />

PRAKTIJK KENNEN<br />

IS BELANGRIJK<br />

Ten slotte vertelt Rita Verdonk dat ze is<br />

meegelopen met zowel de gewone politie<br />

als de Immigratie- en Naturalisatiedienst<br />

(IND). “Ik wilde weten hoe ze communiceren<br />

met de mensen met wie zij te maken<br />

hebben, zodat ik ook tijdens een debat in<br />

de Tweede Kamer precies wist waarover ik<br />

sprak. Alleen dan kon ik mensen goed van<br />

repliek dienen. Bijvoorbeeld als het ging<br />

over het terugsturen van kinderen van uitgeprocedeerde<br />

asielzoekers. Een gevoelig<br />

onderwerp. Dan legde ik, net als ik dat<br />

tijdens een lezing doe, uit dat ik de weerstand<br />

daartegen snap, maar dat de schuld<br />

ligt bij de ouders. Die weten allang dat ze<br />

terug moeten, maar laten hun kinderen desondanks<br />

wortelen in een land waar ze niet<br />

mogen blijven. Door uitzonderingen te<br />

maken beloon je slecht gedrag met een verblijfsvergunning.<br />

Wij kunnen helaas niet<br />

iedereen opvangen die het armer heeft aan<br />

de andere kant van de wereld. Meedenken,<br />

tolerant zijn, oké, op een gegeven moment<br />

moet je ook durven zeggen dat mensen niet<br />

zielig zijn als ze alleen hier naartoe vluchten<br />

om een beter leven te leiden. Nogmaals:<br />

ik heb het hier niet over echte vluchtelingen<br />

uit onveilige landen. Bovendien zijn mensen<br />

die hier, bijvoorbeeld op uitnodiging<br />

van bedrijven, willen werken en wonen vaak<br />

welkom, maar dan moeten ze de procedure<br />

in eigen land afwachten. De regeling die dat<br />

mogelijk maakt heb ik zelf helpen versoepelen.<br />

Met EU-burgers die hier komen heb ik<br />

ook geen moeite, maar dan moeten we wel<br />

meer werk maken van de bescherming van<br />

de Europese buitengrenzen.”<br />

Drs. Rita Verdonk geeft vanuit haar<br />

deskundigheid en ervaring haarscherpe<br />

en boeiende lezingen over<br />

leiderschap, openbare orde, veiligheid,<br />

integratie, ondernemerschap en conflictbeheersing.<br />

Daarnaast is ze een<br />

ervaren dagvoorzitter. Verdonk is afgestudeerd<br />

socioloog aan de Radboud<br />

Universiteit Nijmegen. Na haar studie<br />

heeft ze in leidinggevende posities<br />

gewerkt. Zowel in het bedrijfsleven als<br />

bij de overheid. Begonnen als adjunctdirecteur<br />

van het Huis van Bewaring in<br />

Scheveningen, heeft ze zich ontwikkeld<br />

in functies als directielid van Penitentiaire<br />

Inrichting De Schie in Rotterdam,<br />

directiefuncties bij het ministerie van<br />

Justitie, Directeur Staatsveiligheid bij<br />

de Binnenlandse Veiligheidsdienst en<br />

manager Openbare Orde en Veiligheid<br />

bij KPMG. Ze is in de kabinetten Balkenende<br />

II en III minister geweest, eerst<br />

van Vreemdelingenzaken en Integratie<br />

en daarna van Integratie, Jeugdbescherming,<br />

Preventie en Reclassering.<br />

Als ondernemer heeft ze onder andere<br />

CVMonitor opgezet.<br />

info@speakersacademy.nl<br />

De laatste jaren is een onophoudelijke<br />

stroom aan<br />

negatieve verhalen over<br />

onzinnige en soms schadelijke<br />

managementpraktijken<br />

gepubliceerd. De manager die in de jaren<br />

tachtig en negentig op een voetstuk stond is<br />

inmiddels verworden tot een nationale kop<br />

van Jut. Management lijkt in veel organisaties<br />

een rem op ontwikkeling te zijn en wordt<br />

daarom door velen gezien als een overbodige<br />

activiteit. De aangedragen oplossing?<br />

Weg ermee!<br />

De manager behoort echter noch op een<br />

voetstuk, noch in het verdomhoekje te staan.<br />

De juiste plek is tussen zijn medewerkers.<br />

Want als wij de twintigste eeuw overzien is<br />

net zo goed te stellen dat management een<br />

van de meest succesvolle sociale innovaties<br />

van de afgelopen honderd jaar is geweest.<br />

De opkomst van multinationals, massaproductie,<br />

de functionele taakverdeling en kwaliteitsdenken,<br />

het zijn enkele van de vele<br />

managementinnovaties die ervoor hebben<br />

gezorgd dat wij in het Westen in ongekende<br />

weelde kunnen leven. Managers zijn in de<br />

20e eeuw medeverantwoordelijk geweest<br />

voor de ruim zestigvoudige productiviteitsstijging<br />

in landbouw, industrie en handel.<br />

De grote uitdaging voor management in<br />

de 21e eeuw is om vergelijkbare successen<br />

te boeken in de dienstverlenende sector en<br />

bij de kenniswerkers. Daar hebben we innovatieve<br />

ondernemers voor nodig en gedreven<br />

leiders, maar ook managers die zorgen<br />

dat organisaties op koers blijven. En we hebben<br />

nieuwe oplossingen nodig. De uitdagingen<br />

van de 21e eeuw zijn namelijk niet aan<br />

te pakken met methoden uit de 20e eeuw.<br />

Controles, procedures, handboeken, regels<br />

COLUMN<br />

Positieve managementverhalen:<br />

wat werkt wél?<br />

drs. Gyuri Vergouw<br />

© NADINE MAAS<br />

en gedoe, het zijn oude beheersmechanismen<br />

waar weinig mensen voor warmlopen.<br />

De huidige tijd vraagt om sturen op gemeenschapsdenken,<br />

vrijheid, flexibiliteit, transparantie<br />

en zelfbeschikking.<br />

Management en managers moeten<br />

daarom ook zichzelf opnieuw uitvinden en<br />

innoveren. Opmerkelijk genoeg moeten zij<br />

daarbij vooral terug naar de basis. Er wordt<br />

namelijk veel te ingewikkeld gedaan over<br />

management. Cursussen, opleidingen en<br />

vakliteratuur ontaarden al te vaak in geleerd<br />

geleuter en pretentieuze prietpraat. Maar<br />

wat werkt wél? Waar kunnen we op vertrouwen?<br />

Ik ben in ‘De managementmonologen’<br />

vanuit historisch perspectief en met<br />

een positieve grondhouding op zoek gegaan<br />

naar antwoord op deze vragen. Dertien verhalen<br />

over onderwerpen als agile, strategie,<br />

compliance en leiderschap laten zien dat er<br />

veel managementonzin wordt verkocht en er<br />

veel ‘alternative facts’ zijn, maar ook dat we<br />

absoluut nog niet zonder managers kunnen.<br />

Kortom: management is dood, leve<br />

management!<br />

Dat is van wezenlijk belang omdat<br />

management inmiddels is doorgedrongen<br />

tot in alle geledingen van ons (werkzame)<br />

leven, het is ieders pakkie-an. Multinationals<br />

zetten wereldwijd talentmanagement<br />

in om een zo divers mogelijk personeelsbestand<br />

te krijgen. Elke zichzelf respecterende<br />

gemeente gebruikt ‘citymarketing’<br />

om zich op de kaart te zetten voor toeristen,<br />

ondernemers en buitenlandse investeerders.<br />

Studenten op de kunstacademie volgen<br />

marketinglessen om zichzelf te leren ‘verkopen’.<br />

Als klap op de vuurpijl krijgen kinderen<br />

inmiddels lessen in ondernemerschap<br />

bij het televisieprogramma 'Het Klokhuis'.<br />

We geven zodoende onze kennis over<br />

ondernemen en management van generatie<br />

op generatie door. Er is sprake van memetica,<br />

de evolutionaire ontwikkeling van management<br />

als idee, als gedachtegoed. Dit biedt<br />

hoop want het laat zien dat management,<br />

ondanks alle fouten en problemen, stapjes<br />

in de goede richting maakt. Daarbij kunnen<br />

we vrij naar Johan Cruijff stellen dat managen<br />

simpel is, maar simpel managen moeilijk.<br />

De trend? Complexiteit is ‘uit’, eenvoud<br />

is ‘in’. Of zoals Albert Einstein ooit zei: ‘Elke<br />

intelligente idioot kan dingen groter, complexer<br />

en gewelddadiger maken maar men<br />

heeft een vleug genialiteit<br />

en moed nodig om<br />

de tegenovergestelde<br />

richting op te gaan.’<br />

Ziedaar een van de<br />

grote uitdagingen<br />

voor managers in de<br />

21e eeuw.<br />

Gyuri Vergouw (1961) is econoom, organisatieadviseur, auteur en toezichthouder. Sinds 1989 is hij actief als<br />

managementconsultant en veelgevraagd spreker over managementvraagstukken in binnen- en buitenland. Hij is tevens<br />

sinds de oprichting in 1997 hoofdredacteur van ManagementSite.nl. Bekende publicaties van zijn hand zijn De Strafschop,<br />

Commitment en Het dodo-effect. De managementmonologen is zijn tiende boek. info@speakersacademy.nl<br />

SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2018</strong> 127

BOEDDHISME<br />

HET WA R E GELU K<br />

IS VAN ONS ALLEMAAL<br />

In alle vroegte rijden we over smalle wegen door de landelijke, stille omgeving rond Bergerac<br />

in Zuid-Frankrijk naar Loubes-Bernac. Daar bevindt zich de Lower Hamlet, een van de drie<br />

kloostergemeenschappen waaruit Plum Village bestaat. Het spirituele dorp is in 1982 opgericht door de<br />

invloedrijke Boeddhistische zenmeester, monnik en vredesactivist Thich Nhất Hạnh(Thầy) en Cao Ngoc<br />

Phuong, beter bekend als Zuster Chân Không (True Emptiness). Op de drukste dag van het jaar, wanneer<br />

zich halverwege de zomerretraite zo’n duizend mensen harmonieus door de Lower Hamlet bewegen, praten<br />

we uitgebreid met haar en leren we haar beter kennen. Een beetje, want: “Je hebt nu een perceptie van mij,<br />

maar dat is slechts vijf procent van wie ik ben.”<br />

Zuster Chân Không (True Emptiness)<br />

Tekst en fotografie: Jacques Geluk<br />

In de Soetra<br />

van de Volledige<br />

Bewuste Adem leert de<br />

Boeddha ons zestien oefeningen die<br />

vier aspecten van ons leven betreffen:<br />

lichaam, gevoelens, geest en objecten van<br />

onze geest. We kunnen deze Soetra zien<br />

als een handleiding voor meditatie – van<br />

terugkeren naar je ademhaling en je bewust<br />

worden van je lichaam om kalmte te vinden en<br />

je te verbinden met alles dat is. Samen met de<br />

Soetra van de Vier Vestigingen van Aandacht,<br />

die in elke school van het Boeddhisme een<br />

rol speelt, is ze van groot belang voor<br />

een leven in aandacht. Een waar<br />

geschenk van de Boeddha.<br />

Albert de Booij – oprichter van<br />

Speakers Academy® en World of<br />

Consciousness – en ik weten niet<br />

wat te verwachten als we arriveren<br />

bij de Lower Hamlet van<br />

Plum Village. We zien mensen in vrijetijdskleding<br />

en monniken en nonnen in bruine pijen<br />

lopen, terwijl we op zoek zijn naar de Britse Zuster<br />

True Dedication (Ware Toewijding). Zij heeft<br />

de afspraak met Zuster Chân Không geregeld. De<br />

Nederlandse Zuster True Wonder, ook bekend<br />

als Zuster Jina, helpt ons. We ontmoeten elkaar<br />

in de eetzaal en leren daar dat hier en in de 18 kilometer verderop<br />

gelegen New Hamlet nonnen en leken het zen-boeddhisme beoefenen<br />

door alle dagelijkse handelingen in het dagelijks leven met<br />

mindfulness (liefdevolle aandacht) uit te voeren. Elke handeling<br />

verandert daardoor in een meditatie. In de wat verder gelegen Upper<br />

Hamlet doen de broeders hetzelfde. De laatste twee hamlets liggen<br />

er vandaag verlaten bij. Niet alleen de monniken en de nonnen, ook<br />

de leken die gedurende een tot vier weken in de verschillende hamlets<br />

alleen, samen of met hun gezin deelnemen aan de zomerretraite<br />

zijn naar de Lower Hamlet gekomen.<br />

Buiten vullen de schoenenrekken zich. Als één grote spirituele<br />

familie zoekt iedereen vervolgens een plek in de<br />

grote meditatiehal, waar een Vietnamese broeder<br />

de stille meditatie leidt. Pháp Hu’ũ is al op<br />

14-jarige leeftijd gewijd, zes jaar later aangesteld<br />

als vice abt van de Upper Hamlet en sinds 2011<br />

abt. Als hij zang door jonge monniken en nonnen<br />

aankondigt, zegt hij: “’Het Ware Geluk’ is het<br />

thema van de derde week van de zomerretraite,<br />

waarbij we ervaren dat bewustzijn, lijden en geluk<br />

elkaar nodig hebben, net als de linker- en de rechterhand<br />

niet zonder elkaar kunnen. Daaruit putten<br />

we energie.” Tijdens het zingen, sturen de<br />

monniken en nonnen de energie van liefde en compassie naar zichzelf,<br />

hun naasten en alle levende wezens op moeder aarde, “die nu te<br />

maken hebben met de gevolgen van klimaatverandering.” Een veelbesproken<br />

onderwerp onder de bewoners van Plum Village.<br />

ADEM IN EN GLIMLACH<br />

De voordracht van de Britse non Annabel Laity, deken van het<br />

Europese Instituut voor Toegepast Boeddhisme in Duitsland,<br />

maakt indruk. In 1988 is zij als eerste Europese vrouw door Thầy<br />

gewijd en gaat sindsdien door het leven als Zuster Chân Ɖuc of Ware<br />

Deugd (True Virtue). “Door het loslaten van alles dat ik bezat, vond<br />

128<br />

SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2018</strong><br />

SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2018</strong> 129

BOEDDHISME<br />

BOEDDHISME<br />

‘MANAGERS<br />

ZIEN<br />

ONS NIET<br />

MEER ALS<br />

SPIRITUELE<br />

VERSIERING’<br />

ik eindelijk mijn spirituele huis en kon ik<br />

het diepe geluk ervaren. Ik besefte dat party’s<br />

en andere pleziertjes een dun laagje<br />

geluk op onze huid aanbrengen, maar in<br />

feite slechts het onderhuidse lijden verbergen.”<br />

Zuster True Virtue wijst erop dat<br />

bewustzijn van de ademhaling veel bijdraagt<br />

aan je gelukkig voelen en vreugde<br />

ervaren. Bij het horen van de klank van<br />

de bel (een grote klankschaal) keert iedereen<br />

terug naar zijn ademhaling. “Adem in<br />

en glimlach, adem uit en laat de spanning<br />

wegvloeien. Geest en ademhaling zijn één<br />

en onze gedachten komen tot rust. Geef je<br />

geluk water, laat het bloeien en sla het op<br />

voor gebruik in slechtere tijden. Verlies<br />

jezelf niet in gedachten over het verleden<br />

of de toekomst, begin vandaag. Het is nooit<br />

te laat om je onrust los te laten en vrede te<br />

vinden. Dat kan ook tijdens de loopmeditatie,<br />

een van de belangrijkste oefenvormen<br />

van onze traditie. Lopen en je tegelijkertijd<br />

bewust zijn van elke stap en elke ademhaling<br />

en zo volledig in het hier en nu aankomen.<br />

Thầy heeft gezegd dat als we in<br />

Plum Village geen loopmeditatie oefenen,<br />

we daarna niet kunnen zeggen dat we er<br />

geweest zijn. Hier lacht niemand om je als je<br />

langzaam loopt.” De zaal luistert ademloos<br />

en ademt tegelijk. Samenvattend zegt Zuster<br />

Chân Ɖuc: “Terugkeren tot onze ademhaling,<br />

of het nu is door te luisteren naar de<br />

klank van de bel of door loopmeditatie te<br />

beoefenen, brengt ons bewustzijn tot rust.<br />

Er is een deel van ons dat denkt het geluk te<br />

zullen vinden door het goede gevoel dat we<br />

kunnen krijgen door alcohol, drugs en seks<br />

en door dingen te bezitten. Dat is echter niet<br />

zo. Met de energie van mindfulness (liefdevolle<br />

aandacht) kunnen we kijken naar wat<br />

er in onze geest opkomt en zo inzicht krijgen<br />

in wat ons werkelijk gelukkig maakt.”<br />

ZUSTER CHÂN KHÔNG<br />

Na een heerlijke veganistische lunch is<br />

het zover. Zuster Chân Không verwacht<br />

ons in een van de gebouwtjes in de Lower<br />

Hamlet. “Dit is de belangrijkste ruimte van<br />

het huis, Thầys kamer, waar hij verblijft als<br />

hij hier is.” In <strong>2018</strong>, wanneer ze zelf haar<br />

tachtigste verjaardag viert, werkt ze vijftig<br />

jaar met Thich Nhất Hạnh samen en kent ze<br />

hem bijna zestig jaar. “Hij heeft, na zijn verbanning<br />

uit Vietnam, begin jaren tachtig<br />

160 kilometer ten zuidoosten van Parijs een<br />

mindfulness-gemeenschap opgericht, De<br />

___<br />

V.l.n.r. Zuster Jina (True Wonder),<br />

Albert de Booij en Zuster True Dedication<br />

Zoete Aardappel, genoemd naar het voedsel<br />

van arme Vietnamezen. Op de eerste<br />

zomerretraite in 1981 kwamen zoveel mensen<br />

af, dat die locatie te klein bleek. In 1982<br />

hebben we een groter stuk land gevonden<br />

in de Dordogne, maar de eigenaar was nog<br />

niet bereid het te verkopen. Enkele dagen<br />

later ontdekte Thầy drie kilometer verderop<br />

het stuk land waar we nu zijn, de Lower<br />

Hamlet. Nadat een hagelstorm de wijngaarden<br />

van de eigenaar van het hogerop<br />

gelegen eerste stuk land had verwoest en hij<br />

zich genoodzaakt zag zijn land van de hand<br />

te doen, konden wij het alsnog kopen. Thầy<br />

noemde het de Upper Hamlet. Hij was er<br />

direct gek op, omdat het rotsachtige terrein,<br />

waarop in het voorjaar duizenden narcissen<br />

bloeiden, hem deed denken aan een pad<br />

waarover de Boeddha vaak gelopen heeft.<br />

Daarom is het ook voor mij en vele kloosterlingen<br />

zo inspirerend.”<br />

Zittend op de vloer, vertelt Zuster Chân<br />

Không dat ze op haar veertiende een jongen<br />

wilde helpen, die even daarvoor haar<br />

zakken had gerold. “Ik vroeg of hij naar de<br />

gevangenis wilde. Het kon hem niet schelen.<br />

Hij moest geld thuisbrengen, anders<br />

zou hij slaag krijgen van zijn moeder,<br />

omdat er dan niets te eten was. Samen met<br />

hem ging ik naar zijn huis. Het was er vies.<br />

Door ieder van onze buren te vragen of ik<br />

een handvol rijst kon krijgen van wat ze<br />

overhielden, was ik in staat 15 kilo rijst te<br />

verzamelen voor zijn moeder.” Vervolgens<br />

brengt Zuster Chân Không de moeder op<br />

haar scooter naar het ziekenhuis voor de<br />

armen. De moeder heeft zo weinig geld<br />

dat ze zelfs geen bordje pap kan betalen.<br />

Om te voorkomen dat ze het geld aan verkeerde<br />

dingen uitgeeft, haalt Zuster Chân<br />

Không zelf voor haar wat ze nodig heeft.<br />

Voor de jongen regelt ze een geboortebewijs,<br />

zodat hij naar school kan. Na een<br />

tijdje verzamelt ze een team van twintig<br />

mensen om zich heen. Samen halen ze<br />

geld op en kunnen zodoende ook anderen<br />

van rijst voorzien. Op deze manier probeert<br />

Zuster Chân Không als 15-, 16-jarig<br />

meisje mensen in nood te helpen.<br />

‘VROUWEN HEBBEN EEN<br />

ZWAAR KARMA’<br />

Met pretoogjes vertelt de sociaal bewogen<br />

Zuster dat ze in die tijd verliefd wordt<br />

op de Boeddha. Ze zoekt licht en compassie<br />

en wil dag en nacht met het Boeddhisme<br />

bezig zijn. Als ze zich meldt in het nonnenklooster,<br />

zegt moeder-overste: ‘Vrouwen<br />

hebben een zwaar karma. Maar als je in je<br />

volgende leven een man wordt, kun je een<br />

monnik worden en de verlichting bereiken’.<br />

“Waarop ik zei: ‘Kan een non niet verlicht<br />

zijn? In dat geval heb ik geen behoefte<br />

non of monnik te worden. Ik doe het wel op<br />

mijn manier.” Zuster Chân Không vindt<br />

een leraar die haar het Boeddhisme wil<br />

onderwijzen. In 1959 stelt ze een prominente<br />

Boeddhistische monnik vragen over<br />

de Dharma, de leer van Boeddha. “Hij antwoordde<br />

niet, maar na elke vraag toonde<br />

hij een boek van Thich Nhãt Hạnh, van<br />

wie ik nog nooit had gehoord. Een maand<br />

later woonde ik in Saigon een diepgaande<br />

Dharma Voordracht van Thầy (Thầy =<br />

leraar, zo wordt Thich Nhất Hạnh door<br />

zijn studenten aangesproken) bij.” Afspreken<br />

lukt vanwege tijdgebrek niet, maar uiteindelijk<br />

gaan ze corresponderen als Thầy<br />

onder de indruk blijkt te zijn van wat ze<br />

doet. Hij schrijft dat het mogelijk is verlichting<br />

te bereiken door mensen in nood te helpen<br />

of andere activiteiten met respect uit<br />

te voeren. Hij gelooft dat het Boeddhisme<br />

veel kan bijdragen aan de maatschappij en<br />

belooft haar te steunen. Daarna ontmoet<br />

Zuster Chân Không Thầy, de leraar naar wie<br />

ze altijd op zoek is geweest, voor het eerst<br />

in persoon.<br />

NIEUW SOORT BOEDDHISME<br />

Wanneer Zuster Chân Không vertelt dat<br />

Thầy op zijn zestiende monnik wilde worden<br />

en ijverde voor een nieuw soort Boeddhisme<br />

wordt duidelijk hoeveel de twee<br />

gemeen hebben. “Vietnam was nog een<br />

Franse kolonie. Thầy dacht dat het Boeddhisme<br />

een einde kon maken aan het kolonialisme<br />

en partijen die elkaar wilden<br />

elimineren kon verzoenen. Toen hij hoorde<br />

130<br />

SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2018</strong> SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2018</strong> 131

BOEDDHISME<br />

van een jonge vrouw die kinderen hielp en rechtvaardigheid bracht<br />

voor de armen wilde hij mij in zijn team. Hijzelf vond dat vernieuwing<br />

van het Boeddhisme alleen mogelijk was door eerst de andere<br />

religies te begrijpen en heeft daarvoor een vergelijkende studie<br />

gedaan in de Verenigde Staten. Het maakt namelijk niet uit wat je<br />

bent, maar wie je bent. In die tijd stonden de aanhangers van de<br />

verscheidene religies, zoals het Boeddhisme en het Christendom,<br />

lijnrecht tegenover elkaar. Thầy sprak prachtig over Jezus. Daarom<br />

werd hij, zonder een universitaire graad te hebben, uitgenodigd les<br />

te geven aan de Columbia Universiteit in de Verenigde Staten en<br />

vroeg de Boeddhistische Congregatie Vietnam hem te blijven en<br />

de stem van de Vietnamese Boeddhisten te laten horen bij de Verenigde<br />

Naties.”<br />

Later die dag legt Zuster Chân Không tijdens de Totale Ontspanning<br />

en de oefening van het Aanraken van de Aarde in de meditatiehal<br />

uit dat je door je bewust te worden van je wortels – de genen van je<br />

voorouders zitten in je – tot een diep inzicht kunt komen en de liefde<br />

die diep in iedereen aanwezig is, kunt ervaren. “Dat noemen we de<br />

Boeddha-natuur. Iedereen kan verlichting bereiken, ook als je christen,<br />

jood, moslim of atheïst bent. Zelfs kinderen kun je leren dat de<br />

‘KAN EEN<br />

NON NIET<br />

VERLICHT<br />

ZIJN?’<br />

Boeddha in hen ervoor kan zorgen dat ze niet meer zoveel ruzie<br />

maken met elkaar en vrede sluiten.” Mensen komen naar Plum Village<br />

om te leren in aandacht te leven en tot zichzelf terug te keren.<br />

Als ze de bel horen, keren ze terug naar hun ademhaling om volledig<br />

aanwezig te kunnen zijn in de werkelijkheid zoals die er hier en nu<br />

is. “Gedachten slepen ons niet meer mee en we zien de situatie helderder,<br />

waardoor we begrijpen wat we het beste kunnen doen. Thuis<br />

heb je misschien geen bel, maar daar kun je wel eerst drie keer in- en<br />

uitademen voordat je de telefoon opneemt.”<br />

PERCEPTIE<br />

In 2005 is in Plum Village een retraite gehouden voor Palestijnen<br />

en Israëliërs. Beoefening van aandachtig ademen heeft hen geholpen<br />

zich bewust te worden van hun percepties en een dieper begrip voor<br />

elkaar te krijgen. Hoe werken percepties? “Zodra je mij ziet heb je<br />

een bepaald beeld van mij. Dat is echter maar voor vijf procent juist.<br />

Je ontmoet iemand, die volgens jouw perceptie de vrouw van je leven<br />

is. Nadat je een tijdje bent getrouwd merk je dat er toch eigenschappen<br />

zijn die jou niet bevallen. Jouw eerste perceptie klopte dus niet<br />

helemaal, was niet volledig. Ook als we in dialoog gaan met andere<br />

religies, is het van belang ons bewust te zijn van het feit dat percepties<br />

altijd onvolledig en vaak onjuist zijn. We doen er dus beter aan<br />

om er niet fanatiek over te doen en niet anderen onze standpunten<br />

op te dringen.” Israëliërs hebben het idee dat iedereen hen aanvalt,<br />

Palestijnen worstelen nog steeds met het feit dat de grootmachten na<br />

de Tweede Wereldoorlog hun land hebben weggegeven. “Ik heb uitgelegd<br />

dat ze verkeerde percepties van elkaar hebben en dat er aan<br />

beide zijden mensen zijn die slechte dingen hebben gedaan, maar dat<br />

anderen mindfulness praktiseren. Tijdens die zomerretraite is een<br />

eerste stap gezet door in gesprek te gaan en gezamenlijk loopmeditatie<br />

te beoefenen. Inmiddels is een meditatiecentrum geopend in<br />

het huis van een Palestijn die in een rolstoel zit door een confrontatie<br />

tussen Israëliërs en Palestijnen. Iedereen is in dit centrum welkom.<br />

Deze Palestijn ondersteunt ook projecten voor kinderen die weinig<br />

bewegingsruimte hebben in de bezette gebieden. Hij leert hen onder<br />

andere terug te keren naar hun adem als ze boos zijn.”<br />

Palestijnen én Israëliërs luisteren naar Zuster Chân Không omdat<br />

zij zelf een oorlog heeft meegemaakt. Thầy heeft samen met haar<br />

en driehonderd anderen in 1975 duizenden vluchtelingen opgevangen.<br />

“Door meditatie kon ik de puinhoop en<br />

het lijden in mij transformeren in een boot<br />

vol genade.” Ontroerd luisteren wij, Zusters<br />

True Virtue en True Wonder en Broeder<br />

True Coming, als zij vertelt hoe een onjuiste<br />

perceptie er ook in Vietnam voor zorgde dat<br />

vrede en verzoening tussen Noord en Zuid<br />

in eerste instantie mislukten. “Onze vijanden<br />

waren niet mensen, maar onjuiste percepties.<br />

Hoe kun je leven als je een mens<br />

doodt?”, verzucht ze. “Op een dag werden<br />

vijf van onze jonge sociale werkers gearresteerd.<br />

Vlakbij een rivierbedding werd hen<br />

gevraagd of ze behoorden tot de School of<br />

Youth for Social Service (SYSS), die Thầy en<br />

ik in 1964, tegelijk met de Van Hạnh Universiteit<br />

hadden opgezet om duizenden<br />

jonge sociale werkers te trainen in hulpverlening<br />

aan door de oorlog getroffen dorpen<br />

(onafhankelijk van welke van de strijdende<br />

partijen het dorp had verwoest). Nadat ze<br />

ja hadden gezegd, werden ze neergeschoten.<br />

Eén overleefde het. Hij viel in de rivier.<br />

Ondanks al mijn compassie en begrip, werd<br />

ik boos. Moest ik de daders haten of liefhebben?<br />

Die nacht kon ik niet slapen. Ik<br />

herinnerde me dat, volgens de enige overlevende<br />

sociaal werker, een van de vier daders<br />

had gezegd dat het hem speet dat hij zulke<br />

jonge mensen moest ombrengen. Daardoor<br />

kon ik mijn hart voor die dader openen. Ik<br />

voelde me dankbaar en besefte dat hij of zijn<br />

familie gestraft zouden worden als hij een<br />

opdracht niet uitvoerde. Vanaf toen zag ik<br />

de kleine manieren waarop daders slachtoffers<br />

proberen te helpen. Zoals, vlak voordat<br />

een huis in brand werd gestoken, een<br />

motorrijder een jongetje vijf dong gaf als<br />

hij de jonge bewoonster en haar kind wilde<br />

zeggen dat ze meteen moesten vertrekken.<br />

Het huis brandde af, maar er waren geen<br />

slachtoffers.”<br />

ZUSTER TRUE EMPTINESS<br />

EN THẦY<br />

Sinds haar inwijding in de Orde van<br />

Interzijn in 1966 is de ordinatienaam van<br />

Zuster Chân Không – die in 1988 non werd<br />

– True Emptiness. In het Boeddhisme is<br />

‘emptiness’ een vertaling van het Sanskriet<br />

woord ‘sunyata’, wat zoveel betekent als ‘het<br />

ontbreken van een afzonderlijk zelf’. Niets<br />

kan op zichzelf bestaan, alles is onlosmakelijk<br />

met elkaar verbonden (‘interconnectedness’<br />

of ‘interbeing’). “Mijn identiteit<br />

is ook die van mijn ouders, grootouders,<br />

land en vrienden die mij op mijn pad hebben<br />

gesteund.” Zuster Chân Không heeft<br />

veel gereisd met Thich Nhãt Hạnh , tot deze<br />

in 2014 een beroerte kreeg. “Nu is Thầy in<br />

Thailand, maar mijn hoofdverantwoordelijkheid<br />

ligt hier. Ik ben aanspreekpunt<br />

voor de Franse autoriteiten. Voordat Thầy<br />

ziek werd, wilden CEO’s van grote bedrijven<br />

als Google en Facebook een retraite met<br />

Thầy. Daar zeiden we eerst nee op, vanwege<br />

tijdgebrek, maar uiteindelijk stemden we in<br />

omdat het slechts om een middag ging. Na<br />

afloop merkten we veel verandering onder<br />

de medewerkers. Ze besloten zelfs een<br />

‘dream force’ te vormen om samen gedurende<br />

vijf dagen een droom te laten uitkomen.”<br />

Lachend: “In het begin dachten ze dat<br />

Thầy de beste was. Ons vonden ze niks. Dat<br />

veranderde toen zij ons na Thầys beroerte<br />

vroegen een voordracht in San Francisco<br />

te houden. De managers zagen dat wij een<br />

goed team vormen en zien ons niet meer als<br />

spirituele versiering. Ze willen dat we echte<br />

retraites met hen doen. Dat overwegen we<br />

nu.” En Thầy?: “Via een speciale methode<br />

heeft hij geleerd weer te lopen. Hij kan nog<br />

niet spreken, maar wel gebaren.” Buiten<br />

zegt Zuster True Virtue: “Eerst kon hij maar<br />

een paar stappen doen. Toen hij laatst hier<br />

was kon hij met steun tot ieders verbazing<br />

wel 300 meter lopen!”<br />

___<br />

The Art of Living<br />

Thich Nhat Hanh<br />

___<br />

Learning True Love<br />

Sister Chan Khong<br />

Plum Village (Frans: Communauté Bouddhique Zen Village des Pruniers) is de eerste door<br />

zenmeester Thich Nhất Hạnh en zuster Chân Không opgerichte kloostergemeenschap<br />

in Frankrijk. Begonnen in 1982 als rustieke boerderij is Plum Village nu Europa’s<br />

grootste Boeddhistische klooster, waar ruim 200 monniken en nonnen verdeeld<br />

over verschillende hamlets wonen, leven en praktiseren. Thầy: “Hier beoefenen<br />

we mindfulness tijdens alle dagelijkse activiteiten, terwijl we eten, lopen, werken of<br />

ontspannen.” Het jaar rond verwelkomt Plum Village duizenden belangstellenden uit<br />

de hele wereld die het leven binnen een gemeenschap die leeft in aandacht willen<br />

ervaren. Mensen uit ruim 40 landen nemen jaarlijks deel aan de zomerretraite. Er zijn<br />

ook centra in de traditie van Plum Village in Europa, de Verenigde Staten en Azië. Meer<br />

informatie: www.plumvillage.org. De Stichting Leven in Aandacht verspreidt Thầys<br />

gedachtegoed, ondersteunt meditatiegroepen en organiseert retraites en Dagen van<br />

Aandacht in Nederland en Vlaanderen. Meer informatie: www.aandacht.net. Boeken:<br />

Onlangs is Thầy’s nieuwste boek ‘The art of living’ uitgekomen. Ook is een herziene<br />

versie van Zuster Chân Khôngs complete levensverhaal gepubliceerd: ‘Learning true<br />

love: practicing Buddhism in a time of war’. info@speakersacademy.nl<br />

132<br />

SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2018</strong> SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2018</strong> 133

© WALTER KALLENBACH<br />

GEZONDHEID<br />

NIEMAND KENT<br />

ZIJN EIGEN DNA<br />

De bijna 7,7 miljard aardbewoners hebben ieder een unieke genetische code, maar niemand kent<br />

zijn eigen DNA. In Nederland zijn DNA-gegevens van miljoenen mensen opgeslagen in databanken,<br />

die alleen voor anderen toegankelijk zijn. Dat is raar. DNA maakt ons tot wie wij zijn en is de<br />

krachtigste voorspeller van ziekten, die we daardoor sneller kunnen diagnosticeren, behandelen en zelfs<br />

voorkomen. The Human Genome Foundation wil dat iedereen zijn of haar DNA-data kan opslaan in<br />

een eigen, beveiligde digitale kluis en zelf kan bepalen wie de sleutel krijgt. Dat bereiken is de missie<br />

van de gedreven gezondheidszorgpionier en genetisch deskundige Susanne Baars.<br />

Susanne Baars MSc MA<br />

Tekst: Jacques Geluk | Fotografie: Walter Kallenbach<br />

‘DE GENETISCHE<br />

CODE IS IN FEITE DE<br />

BOUWTEKENING VAN<br />

ONS LICHAAM’<br />

De genetische code is in feite de bouwtekening van ons<br />

lichaam. Die zit in ieder van ons, maar we beschikken<br />

er niet over”, zegt Susanne Baars. Begin deze eeuw is<br />

voor drie miljard dollar voor het eerst de menselijke<br />

DNA-code geheel ontcijferd (de volgorde van nucleotiden;<br />

bio-organische verbindingen die de bouwstenen vormen van<br />

DNA en RNA). “De komst van moderne technologieën maakt het nu<br />

mogelijk deze volgorde voor 100 euro zichtbaar te maken. De DNAcode<br />

bestaat uit zes miljard afleesbare letters (A, T, C, en G’tjes) en<br />

afhankelijk van ons kennisniveau kunnen we daarover iets zeggen. Er<br />

is al voldoende kennis over genetica om veel ziekten te voorkomen. In<br />

de praktijk gebruiken we die nog veelal niet. Ons zorgsysteem is hier<br />

niet op ingesteld en mensen weten veelal niet dat die kennis er is en<br />

realiseren zich niet wat die kan betekenen voor ons leven en dat van<br />

onze familie. In het DNA zijn bijvoorbeeld genen terug te vinden die<br />

erop kunnen wijzen dat mensen een hoger risico lopen op een erfelijke<br />

ziekte. Door dat te weten kunnen mensen vroegtijdige preventieve<br />

maatregelen nemen om te voorkomen dat ze die aandoening op<br />

jonge leeftijd ook echt krijgt”, legt Susanne uit.<br />

Het zit haar erg dwars dat ons zorgsysteem zo reactief en gefragmenteerd<br />

is. “We wachten tot iemand dood neervalt voordat we gaan<br />

nadenken. Neem een dertiger die tijdens het rennen een hartstilstand<br />

krijgt of een jongen van 16 die plotseling op het voetbalveld sterft<br />

door hartfalen. In negentig procent van de gevallen is een door het<br />

sporten uitgelokte erfelijke hartmutatie de oorzaak. De meeste mensen<br />

weten echter niet dat zij al vanaf hun geboorte drager zijn van dit<br />

gen.” Door het DNA meteen na de geboorte te screenen is dit soort<br />

dramatische gebeurtenissen in de toekomst te voorkomen met speciale<br />

op de persoon afgestemde medicatie of door gebruik te maken van<br />

nieuwe gentechnologieën zoals CRISPR-Cas. Daarmee is het mogelijk<br />

het specifieke gen uit de DNA-streng te verwijderen.“ Iedereen<br />

meteen screenen roept wel ethische vragen op. Kun je mensen dat<br />

opleggen of moet het een vrije keuze zijn? Volgens Susanne het laatste.<br />

Nu al krijgen baby’s een hielprik om ernstige genetische aandoeningen<br />

te kunnen opsporen die je vanaf het begin moet behandelen.”<br />

REVOLUTIONAIRE ZORGVERANDERING<br />

Het toepassen van DNA-diagnostiek neemt snel toe. Susanne verwacht<br />

dat de DNA-volgorde van twee miljard mensen in 2025 in<br />

kaart is gebracht. “We zien in vrijwel alle ziekenhuizen wereldwijd<br />

dat DNA-diagnostiek onderdeel gaat uitmaken van het diagnoseproces,<br />

zeker bij oncologie. Patiënten, artsen en onderzoekers hebben<br />

echter geen of beperkte toegang tot deze data. Dat komt doordat<br />

elk de afgenomen data bewaart in geïsoleerde en gefragmenteerde<br />

databanken. Na het consult bij de dokter krijgt de patiënt wel de uitslag,<br />

maar geen toegang tot zijn ruwe genetische DNA-datasequentie.<br />

Data worden slecht gedeeld doordat elke partij een eigen ICT-infrastructuur<br />

heeft. Dit gaat ten koste van miljoenen mensenlevens. Het<br />

zelf kunnen beschikken over data is relevant voor patiënten met zeldzame<br />

aandoeningen, die nu vaak te horen krijgen dat de artsen ongeveer<br />

weten wat er met hen aan de hand is, maar hun casussen nog<br />

nooit hebben gezien. Vervolgens zijn patiënten aan hun lot overgela-<br />

134<br />

SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2018</strong> SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2018</strong> 135

GEZONDHEID<br />

GEZONDHEID<br />

© WALTER KALLENBACH<br />

ten en gebeurt er niet veel. Dit betreft zeven<br />

procent van de totale wereldpopulatie, voor<br />

wie in tachtig procent van de gevallen geen<br />

werkende medicijnen aanwezig of bekend<br />

zijn. Door data wereldwijd te delen kunnen<br />

patiënten met eenzelfde profiel elkaar vinden<br />

en kan kennis worden vermenigvuldigd.<br />

” Susanne: “Dat is zorgwekkend. Juist<br />

bij genetica is het belangrijk dat artsen en/of<br />

onderzoekers toegang hebben tot miljoenen<br />

profielen. Bij DNA-mutaties en ziekten geldt<br />

dat ze op individueel niveau zeldzaam zijn,<br />

maar collectief op wereldschaal relatief veel<br />

voorkomen. Daarover moeten we nadenken.<br />

Zelfbeschikking over en beter delen<br />

van genetische data zullen dus leiden tot een<br />

nieuwe zorgdimensie.”<br />

NIET MEER IN ANGST LEVEN<br />

“Mensen hoeven niet meer in angst<br />

te leven. De toegang tot genetische kennis<br />

biedt keuze en zekerheid aan mensen.<br />

Angelina Jolie heeft dat op de kaart gezet.<br />

Wetende dat ze draagster is van een erfelijke<br />

gen BRCA1 dat op jonge leeftijd borstkanker<br />

veroorzaakt, heeft ze haar borsten preventief<br />

laten verwijderen. Nu is amputatie<br />

niet de enige optie. Jonge vrouwen kunnen<br />

zich beschermen door elk half jaar op controle<br />

te komen. Zodat zij kunnen ingrijpen<br />

vooraleer het te laat is. In de nabije toekomst<br />

kunnen vrouwen in een soortgelijke situatie<br />

wellicht volstaan met het laten weghalen<br />

van het ziekte veroorzakende gen. Stel je<br />

voor wat de impact zal zijn als we dit kunnen<br />

toepassen bij ziekten als diabetes, Parkinson<br />

en Alzheimer. Het effect in minder<br />

ontwikkelde landen zal nog groter zijn. Meer<br />

dan de helft van de bevolking heeft daar geen<br />

toegang tot zorg en medicatie. Door nieuwe<br />

gentechnologieën als een simpele DNA-test<br />

of bloedprikje toe te passen kunnen we miljarden<br />

mensen in derdewereldlanden die nu<br />

geen toegang hebben tot zorg, van kennis<br />

voorzien om ziekten te voorkomen.”<br />

‘WE WACHTEN<br />

TOT IEMAND<br />

DOOD NEERVALT<br />

VOORDAT WE<br />

GAAN NADENKEN’<br />

DE SLEUTEL TOT JE<br />

EIGEN CODE<br />

In de toekomst zullen mensen niet alleen<br />

zelfbeschikking hebben over hun genetische<br />

data, maar ook hun eigen DNA-profiel kunnen<br />

‘lezen’ en daardoor weten wat hun risico’s<br />

zijn. Het duurt nog zeker vijf jaar voordat<br />

het zover is. “Het maken van een soort DNAwoordenboek<br />

is heel ingewikkeld. De daadwerkelijke<br />

interpretatie moeten we daarom<br />

aan een genetisch expert overlaten. Dit is<br />

ook belangrijk om mensen goed te informeren,<br />

te begeleiden en bij te staan waar<br />

nodig. Daarnaast geldt, we weten heel veel,<br />

maar tegelijkertijd ook nog heel weinig. We<br />

zien nu slechts de top van de ijsberg. Fundamenteel<br />

onderzoek zal bijdragen aan het<br />

versnellen van nieuwe inzichten zodat wij<br />

inzicht krijgen in causale verbanden tussen<br />

het bij je dragen van genetische mutaties<br />

en het ontstaan van ziekten. Op basis van<br />

deze kennis kunnen mensen weloverwogen<br />

beslissingen nemen en bijvoorbeeld ook<br />

hun leefstijl en voedingspatroon aanpassen.<br />

Trouwens, DNA bepaalt niet alleen of<br />

je gevoelig bent voor ziekten, het beschermt,<br />

het biedt zekerheid en geeft je controle over<br />

je eigen gezondheid. En eigenlijk nog veel<br />

meer, want je DNA maakt je uiteindelijk tot<br />

wie je bent.”<br />

WERELDWIJD DELEN<br />

Susanne Baars is bezig de ethische organisatie<br />

op te zetten om de verandering te<br />

realiseren die ze wereldwijd voor zich ziet.<br />

“Het fundament is onze ideologie. Wij willen<br />

niet alleen van de daken roepen waarom<br />

elk mens op aarde zelfbeschikking moet krijgen<br />

over zijn genetische data, wij komen ook<br />

zelf met oplossingen. Samen met een fantastisch<br />

team zorgen wij dat dit gebeurt. De<br />

Human Genome Foundation wil dat mensen<br />

zelfbeschikking krijgen over hun genetische<br />

data, zodat ze controle kunnen nemen<br />

over hun eigen gezondheid. In <strong>2018</strong> organiseert<br />

de Human Genome Foundation een<br />

exclusief benefietdiner. Samen met vooraanstaande<br />

leiders, deskundigen en ‘stevige’<br />

partners zetten we een wereldwijde<br />

crowdfunding-campagne op, zodat we onze<br />

ambitie kunnen waarmaken. We zijn voortdurend<br />

op zoek naar sponsors van evenementen<br />

en mensen die ons willen steunen.<br />

Jan-Peter Balkenende en Jörgen Raymann<br />

doen dat al. Bovendien staan we in de schijn-<br />

werpers bij de Zuckerberg Foundation. Daar<br />

zijn we trots op.” De afgelopen twee jaar heeft<br />

Susanne al gesproken met NGO’s, ziekenhuisbesturen,<br />

de vakgroep klinisch genetici,<br />

artsen, patiëntgroepen en verzekeraars.<br />

“Lastig, iedereen heeft eigen motieven en<br />

agenda’s en is vaak bang voor verandering.<br />

Men denkt te lineair. Daardoor is het moeilijk<br />

snel stappen te maken. Door alle fragmentatie<br />

beseffen zij niet dat preventie op<br />

basis van DNA-data bovendien de zorgkosten<br />

enorm kan reduceren.”<br />

JURIDISCHE<br />

ONDERSTEUNING<br />

De Human Genome Foundation doet<br />

haar werk niet zonder stevige juridische<br />

ondersteuning. Zowel Houthoff Advocaten<br />

als de ethische commissie van het ministerie<br />

van Volksgezondheid, Welzijn en Sport<br />

hebben bij het horen van deze missie direct<br />

steun aangeboden. Zij hebben een juridisch<br />

rapport opgesteld over het recht op zelfbeschikking<br />

betreffende de eigen ruwe genetische<br />

data in Nederland, Europa en op<br />

wereldschaal. “Bovendien hebben wij, gebaseerd<br />

op artikel 1 van de Universele Declaratie<br />

van de Rechten van de Mens, een<br />

internationale declaratie voor genetische<br />

data opgesteld, die we in 2019 willen uitspreken<br />

bij de Verenigde Naties in Genève in de<br />

hoop op erkenning door overheden wereldwijd.<br />

De standaarden in Europa zijn daarbij<br />

leidend. Na het van kracht worden gaan<br />

van de nieuwe wetgeving voor algemene<br />

databescherming (General Data Protection<br />

Regulation, GDPR) in mei <strong>2018</strong> hebben<br />

individuen in principe recht op toegang tot<br />

hun gegevens. Derde partijen mogen onderdelen<br />

daarvan uitsluitend gebruiken na toestemming<br />

van de desbetreffende persoon.<br />

Samen kijken zij naar ontwerp en functionaliteit<br />

van de DNA-kluis die dit gaat realiseren!<br />

Dit is nodig. De patiëntportalen die<br />

we nu bouwen zijn belangrijk maar geven<br />

individuen geen werkelijke toegang tot hun<br />

eigen ruwe data. Het gaat dan om algemene<br />

medische gegevens. Daarbij geldt dat genetische<br />

data een aparte behandeling vereisen<br />

met een hoger beveiligingsniveau. Niet<br />

iedereen vindt het fijn als deze zeer privacygevoelige<br />

informatie in het Elektronisch<br />

Patiëntendossier terechtkomt, waar veel<br />

mensen en partijen kunnen inkijken. “We<br />

moeten buiten de gebaande paden durven<br />

denken. Kijkend naar een nieuwe en betere<br />

toekomst,” zegt Susanne.<br />

TOEKOMSTPERSPECTIEF:<br />

GENREPARATIES<br />

“We bevinden ons in een extreem interessante<br />

periode met vele baanbrekende<br />

wetenschappelijke innovaties op het gebied<br />

van genetica in het vooruitzicht.” Door het<br />

bieden van zelfbeschikking over genetische<br />

data en de mogelijkheid die te delen<br />

kan de wetenschap exponentieel versnellen.<br />

Stel je voor dat tien miljoen mensen<br />

straks hun data met meerdere onderzoeksinstituten<br />

kunnen delen. Dit is belangrijk<br />

voor het vinden van nieuwe en betere medicatie<br />

en behandelingen. De nieuwe onlangs<br />

door wetenschappers ontdekte basistechnieken<br />

CRISPR-Cas is bijvoorbeeld een<br />

relatief eenvoudige methode, waarbij het<br />

Cas9-enzym ziekmakende mutaties in het<br />

DNA met ongekende precisie uit ons DNA<br />

kan ‘knippen’. Dit betekent dat door een<br />

enkel foutje in het DNA veroorzaakte genetische<br />

ziekten ongedaan zijn te maken: de<br />

oplossing bij spierziekten zoals Duchenne,<br />

bloedziekten, kanker, maar ook HIV en<br />

malaria. Deze techniek is onlangs voor<br />

het eerst toegepast bij een persoon met het<br />

syndroom van Hunter. “Het zal echter nog<br />

een aantal jaren duren voordat deze techniek<br />

breder gedragen wordt in de praktijk.<br />

Voorzichtigheid is geboden. Er is tijd nodig<br />

voor wetenschappelijke validatie en om de<br />

gevolgen goed in kaart te brengen.”<br />

Susanne Baars is opgegroeid in een medisch gezin gespecialiseerd in genetica. Ze heeft als onderzoeker fundamenteel stamcelonderzoek gedaan op<br />

Harvard Stem Cell Institute (Verenigde Staten), als onderzoeker volksgezondheid op de Global Health Unit and Ethics Department van het hoofdkwartier<br />

van de Wereld Gezondheidsorganisatie (WHO) in Genève en als sociaal ondernemer bij de Universiteit van Peking (China). Na reizen door Afrika en<br />

Azië heeft ze zich gespecialiseerd in ondernemen en innovatie. Daarnaast is Susanne adviseur geweest van het ministerie van VWS. In 2016 heeft ze<br />

haar eigen genetisch e-health gezondheidszorgbedrijf iGEN opgericht (winnaar van de Sustainable Healthcare Challenge 2016), om het aantal jonge<br />

mensen dat sterft aan te voorkomen familiaire ziekten te reduceren. Haar doel is via een sociale onderneming genetische kennis universeel toegankelijk<br />

te maken voor elk persoon op aarde. En om data gebaseerde genetische beslissingen te integreren in de reguliere geneeskunde. The Human Genome<br />

Foundation werkt samen met de Maatschappelijk Alliantie, het ministerie van Volksgezondheid en diverse vooraanstaande cyberbeveiligingsexperts in<br />

Nederland. info@speakersacademy.nl<br />

136<br />

SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2018</strong> SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2018</strong> 137

© SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong> ® | WALTER KALLENBACH<br />

MAATSCHAPPIJ<br />

‘IDEALEN ZIJN<br />

BELANGRIJKER DAN<br />

MIJN PRIVÉLEVEN’<br />

Sander de Kramer ziet tien jaar geleden hoe weeskindertjes in Sierra Leone diamanten uit mijnen<br />

moeten halen en komt meteen in actie. De mijnen zijn verdwenen onder landbouwgrond, de kinderen<br />

gaan naar school en volwassenen kunnen ondernemen dankzij microkredieten. Sander is nu Chief<br />

Sunday, die Krio spreekt en vaak in ‘zijn’ Afrikaanse dorpsgemeenschappen te vinden is om het goede<br />

werk van de Sunday Foundation voort te zetten. In ‘zijn’ Rotterdam vertelt hij hoe negativiteit en<br />

afschuwelijke ervaringen hem uitdagen positieve oplossingen te vinden.<br />

Sander de Kramer<br />

Tekst: Jacques Geluk<br />

‘OORLOG GEEFT ME GEEN<br />

KICK, BIJDRAGEN AAN DE<br />

OPLOSSING WEL’<br />

Sander de Kramer noemt zichzelf<br />

een ras-Rotterdammer, die heimwee<br />

krijgt wanneer hij te lang in<br />

het buitenland is. “Als ik in Sierra<br />

Leone met een project bezig ben<br />

en een foto van de Erasmusbrug zie, word<br />

ik soms overvallen door het gevoel dat ik<br />

naar huis moet. Ik ben qua reizen een echte<br />

wereldburger en heb heftige dingen meegemaakt<br />

in de zwaarste oorlogsgebieden. Rotterdam<br />

is dan een rustpunt.” Geen wonder<br />

dat Sander voor dit interview afspreekt in het<br />

Zalmhuis, een bijzondere brasserie in typische<br />

art nouveau-stijl met onmetelijk uitzicht<br />

over IJssel en Maas. Het gesprek gaat<br />

over Sanders idealisme, De Straatkrant, de<br />

ellende die hij heeft gezien en ervaren, maar<br />

vooral over positiviteit. Sierra Leone is de<br />

rode draad in dit verhaal, want daar gebeurt<br />

het allemaal.<br />

“Voor De Telegraaf, waarvoor ik al veertien<br />

jaar columnist ben, heb ik grote interviews<br />

met Bekende Nederlanders gedaan,<br />

maar ook reportages gemaakt over dingen<br />

die ik had gezien in het buitenland. Uit persoonlijke<br />

interesse en nieuwsgierigheid ben<br />

ik voor de krant naar Sierra Leone gegaan.<br />

Een van de mooiste landen ter wereld, met<br />

prachtige stranden en Amazone-achtige<br />

bossen, dat bizar genoeg na een gruwelijke<br />

burgeroorlog was uitgeroepen tot slechtste<br />

plek ter wereld. Ik wilde weten hoe het<br />

leven er daar uitzag. Wat ik aantrof had ik<br />

niet kunnen bedenken. Een enorme chaos,<br />

kinderen van vijf, zes jaar die zich letterlijk<br />

doodgroeven in de diamantmijnen op zoek<br />

naar edelsteentjes. Samen met Hugo Borst<br />

heb ik precies tien jaar geleden de Sunday<br />

Foundation opgezet om wat te doen aan de<br />

afgrijselijke uitbuiting van mensen daar en<br />

elders, want dat soort onrecht maakt mij<br />

strijdbaar. Ik heb toen gezegd: ‘Al wordt het<br />

mijn dood, ik ga proberen deze kinderen uit<br />

de mijnen te krijgen’ en ben al snel voor een<br />

maand teruggegaan.”<br />

‘MIJN WERELD OP Z’N KOP’<br />

Dat strijdbare en idealistische heeft Sander<br />

van zijn moeder, het zakelijke – wat<br />

hem later van pas komt als hij zijn idealen<br />

wil bereiken – van zijn vader. Als hij vijf of<br />

zes is vertelt zijn moeder dat de indianen in<br />

Noord-Amerika van hun land worden verjaagd<br />

vanwege de mineralen in de grond.<br />

Terwijl anderen hun schouders ophalen<br />

protesteren zij daartegen. Sander krijgt het<br />

gevoel dat er iets goeds gebeurt. Volgens zijn<br />

moeder verkoopt hij dan al knuffels voor<br />

Polen en Roemenië. Zes jaar later komt hij<br />

in Rotterdam een dakloze man tegen met<br />

wild haar en een gescheurde, vieze broek.<br />

“Hij had duidelijk problemen en vroeg om<br />

een gulden. Verwarrend, want normaal<br />

krijgt een kind van 12 zakgeld van een volwassene<br />

en niet andersom. Die confrontatie<br />

zette mijn wereld op z’n kop.”<br />

Sander studeert Nederlands en Rechten<br />

aan de Rijksuniversiteit Leiden, maar laat<br />

de collegebanken voortijdig voor wat ze<br />

zijn. “Ik schreef in die periode voor het Rotterdams<br />

Dagblad over sport en lifestyle en<br />

merkte dat mijn artikelen impact hadden.”<br />

Hij verdiept zich in de daklozenproblematiek<br />

en leeft daarvoor zelfs een maand op<br />

straat. Dat is confronterend, zeker als een<br />

138<br />

SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2018</strong> SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2018</strong> 139

MAATSCHAPPIJ<br />

MAATSCHAPPIJ<br />

bakker hem de deur wijst. “Dat inspireerde<br />

me juist. Toen het concept van de daklozenkrant<br />

overwoei uit Engeland heb ik die kans<br />

meteen aangegrepen. In De Straatkrant kon<br />

ik alles bundelen: mijn passie voor journalistiek<br />

(op mijn twaalfde vulde ik al kaartenbakken<br />

met adressen van Bekende<br />

Nederlanders en twee jaar later gunde Jules<br />

Deelder mij voor een schoolproject ’s nachts<br />

in De Oude Stoep in Vlaardingen een interview),<br />

mijn idealisme en het als hoofdredacteur<br />

overeind houden van die mooie krant,<br />

die zo goed moest zijn dat hij een kiosk kon<br />

liggen. Wij groeiden uit tot de stem van de<br />

onderkant van de samenleving en konden<br />

een uniek, voor velen onbekend kijkje in de<br />

keuken geven. Met clichés konden we afrekenen,<br />

al was het maar door aan te geven dat<br />

ook topsporters en rijke zakenmensen buiten<br />

hun schuld van het ene op het moment<br />

op straat kunnen staan.”<br />

Met glunderende ogen zegt Sander: “De<br />

Straatkrant werd echt gelezen en heeft zelfs<br />

een topoplage van 100.000 exemplaren<br />

gekend. Doordat de verkopers, die de kranten<br />

inkochten en de opbrengst en fooien<br />

mochten houden, werk hadden werden zij<br />

weer een radertje in de machinerie die wij<br />

maatschappij noemen. Ze brachten niet<br />

alleen de krant aan de man, maar waren ook<br />

hondenoppas, praatpaal, karretjeswegzetters<br />

en boodschappensjouwers. Daardoor<br />

kwamen sommigen in aanraking met ondernemers,<br />

van wie ze soms een baantje aangeboden<br />

krijgen. Voor veel vluchtelingen,<br />

die lang op een ja of nee moesten wachten,<br />

maar intussen niks mochten, was dat niet zo<br />

gemakkelijk. Wij vroegen niet naar papieren,<br />

een ondernemer moest dat wel doen”,<br />

aldus Sander, die het voorbeeld geeft van een<br />

jonge vrouw uit het Oostblok, die hier niet<br />

mocht werken, maar wel studeren. “Ze studeerde<br />

geneeskunde en liep later zelfs coschappen,<br />

maar moest – in het geheim – De<br />

Straatkrant verkopen om te kunnen overleven.<br />

Gelukkig heeft ze nu een verblijfsvergunning.”<br />

SIERRA LEONE<br />

Terug naar Sierra Leone, waar hij inmiddels<br />

al ruim dertig keer is geweest en als<br />

Chief Sunday (“ze kunnen geen Sander zeggen”)<br />

een belangrijke rol speelt in de lokale<br />

gemeenschap. “Nadat ik die misstanden in<br />

de mijn had gezien ben ik naar de paramount<br />

chief, de hoogste baas van de stam, gegaan.<br />

Ik vertelde dat ik die kinderen, de kwetsbaarste<br />

die ik ooit had gezien, graag uit de<br />

mijnen zou halen. Deze doodongelukkige<br />

kinderen haalden immers het meest luxueuze<br />

steentje naar boven dat wij om elkaars<br />

vingers schuiven tijdens de gelukkigste dag<br />

van ons leven.” De manier waarop die kinderen<br />

in de diamantmijn terecht zijn gekomen<br />

is een mensonterend verhaal. Sander:<br />

“Rebellen trokken van huis naar huis, vermoordden<br />

ouders en rekruteerden schoolkinderen<br />

als kindsoldaten. Baby’s, die ze<br />

in vaak nog brandende huizen lieten liggen,<br />

werden tijdens de kogelregens weggegrist<br />

door volwassenen om later ten prooi<br />

te vallen aan de diamanthandelaren die hen<br />

de mijnen in stuurden. Deze krankzinnige<br />

wantoestand wilde ik aangrijpen om de problematiek<br />

aan de kaak te stellen en fondsen<br />

te werven.” Sander vindt gehoor bij de paramount<br />

chief, mede dankzij diens broer die<br />

tijdens het gesprek binnenkomt. Die chief<br />

ziet het shirt van het Nederlands elftal dat<br />

hij bij zich heeft. “Hij bleek met Johan Cruijff<br />

te hebben gevoetbald bij de New York Cosmos.<br />

Dat kon geen toeval zijn! Het mooie<br />

was dat de chiefs achter mij stonden en ik<br />

niet alleen de kinderen kon helpen, maar de<br />

hele lokale maatschappij.” De mijnen veranderen<br />

in landbouwgronden en rijstvelden.<br />

MEISJESSCHOOL<br />

Nu tien jaar later profiteren 200.000 mensen<br />

van de door de Sunday Foundation<br />

opgezette projecten. Oorlogsweduwen kunnen<br />

kleinschalige bedrijfjes opzetten met<br />

behulp van microkredieten die zij zichzelf,<br />

inclusief tien procent rente, terugbetalen.<br />

Aan het einde van het jaar openen ze hun<br />

persoonlijke kluis, zodat ze het jaar daarna<br />

hun business met tien procent kunnen vergroten.<br />

Mensen met een beperking, die vaak<br />

achttien jaar in isolement hadden geleefd,<br />

hebben hun vaardigheden kunnen ontwikkelen<br />

en slapen nu in een goede opvang met<br />

comfortabele bedden vlakbij hun werkplek.<br />

“Ik ontdekte dat ze met hun hoofd op de<br />

grond sliepen omdat ze het gebouw moesten<br />

blijven slapen. Daarom hebben we een<br />

opvang gebouwd.” Dankzij de stichting zijn<br />

niet alleen algemene scholen gebouwd, maar<br />

ook een speciale meisjesschool. “Het gaat<br />

om meisjes die door hun vaders van school<br />

zijn gehaald, omdat die geen geld hebben om<br />

meer dan een kind (meestal een jongen) te<br />

laten leren. Sierra Leone kent het hoogste<br />

percentage moeder-kindsterfte. Meisjes zijn<br />

vaak lichamelijk niet volgroeid als ze zwanger<br />

raken en bevallen onder zeer slechte<br />

hygiënische omstandigheden. Doordat we<br />

er nu op tijd bij zijn en de meeste meisjes<br />

die naar school gaan nog niet zwanger zijn is<br />

dat percentage drastisch gedaald. De meisjes<br />

zijn heel gemotiveerd en slagen allemaal.”<br />

Sander geniet ervan dat de meeste kansarme<br />

mensen in de regio een bestaan kunnen<br />

opbouwen. Dat geeft hem energie voor<br />

tien en laat de frustraties over de gruwelijke<br />

dingen die hij heeft meegemaakt in Zuid-<br />

Soedan en Oost-Congo pardoes verdwijnen.<br />

“Ik heb mijn ouders en mijn toen nog<br />

17-jarige dochter pas nog meegenomen naar<br />

Sierra Leone. Dat was groot feest”, vertelt<br />

Sander. “Heb ik al verteld dat het schoenenmerk<br />

Johan Cruijff, een van onze grootste<br />

sponsors is geworden en voor miljoenen aan<br />

schoenen hier naartoe heeft gebracht? Daarvoor<br />

zijn we enorm dankbaar.” Wat vindt<br />

Sander eigenlijk van diamanten? “Voor mij<br />

zijn het niet meer dan stukjes glas, maar daar<br />

is wel een van de gruwelijkste burgeroorlogen<br />

uit de geschiedenis van de mensheid<br />

voor gevoerd.”<br />

‘ZOVEEL HAAT, BIZAR’<br />

Hij is blij dat hij zo’n positief verhaal<br />

kan vertellen, na de vele gruwelen die hij<br />

heeft meegemaakt. “Oost-Congo, waar ik<br />

dwars door een bombardement heen heb<br />

geslapen doordat ik gaar was van een reis<br />

door Rwanda, was vreselijk. Zoveel haat.<br />

Zuid-Soedan was even erg. Toen ik er was<br />

bestond ’s werelds jongste land twee jaar. Ik<br />

heb kinderen A4’tjes gegeven en kleurpotloden<br />

en ze tekenden allemaal bloedrode<br />

oorlogstaferelen. Voor het eerst konden ze<br />

thuis geven aan hun emoties. De verschrikkingen<br />

hadden ze in laagjes in hun hoofd<br />

opgeborgen en soms, zoals toen, kwamen<br />

ze eruit.” Dat gebeurt ook bij Sander zelf. “Ik<br />

heb ook veel meegemaakt. In Sierra Leone<br />

ben ik gearresteerd door een door een diamanthandelaar<br />

omgekochte politieagent.<br />

Ze hadden me van cocaïnehandel of diamantsmokkel<br />

kunnen beschuldigen met<br />

alle gevolgen van dien, want waar rook is, is<br />

al gauw vuur. In Zuid-Soedan deed de regisseur<br />

alsof hij een foto van mij maakte. De<br />

man achter me had door dat het om hem<br />

ging en sloeg de regisseur total loss. Hij<br />

verdween, maar kwam snel terug met een<br />

slachtmes. Gelukkig bleef ik rustig en konden<br />

we in een auto stappen en met gierende<br />

banden wegrijden.” Mooie dingen zijn er<br />

ook. In Ethiopië maakt Sander voor NPO 3<br />

een documentaire over (officieel verboden)<br />

kindhuwelijken. “Een rijke toeschouwer<br />

schonk meteen 100.000 euro. Die successen<br />

houden je op de been.”<br />

RAS-IDEALIST<br />

“Ik ben de ras-idealist die zijn idealen<br />

boven zijn privéleven stelt. Oorlog geeft me<br />

geen kick, bijdragen aan de oplossing wel. Ik<br />

kan niet tegen onrecht en beschik over een<br />

soort oerwoede, die ontstaat als ik dingen zie<br />

die het daglicht niet kunnen verdragen. Met<br />

mijn Rotterdamse mentaliteit ga ik dan tot<br />

daden over, maar wel vanuit een ultiem neutraal,<br />

niet religieus of politiek perspectief. Ik<br />

hoop dat mijn dochter mijn genen heeft. In<br />

Sierra Leone hopen ze al dat ze mij opvolgt.”<br />

Sander, die samen met zijn vrouw Wendy<br />

(“die mij in alles geweldig steunt en ook al is<br />

‘WIJ GAVEN DE<br />

ONDERKANT VAN<br />

DE SAMENLEVINGN<br />

EEN STEM’<br />

mee geweest”) een zoontje heeft, is trots op<br />

de Majoor Bosshardtprijs die hij heeft gekregen,<br />

omdat zij voor hem de metafoor van het<br />

idealisme is. Wie denkt dat Sander genoeg<br />

aan zijn hoofd heeft met zijn stichting komt<br />

bedrogen uit. Hij presenteert al voor het<br />

zesde jaar voor KRO-NCRV ‘De wandeling’,<br />

waarin mensen 25 minuten lang hun verhaal<br />

mogen vertellen en in Sander een luisterend<br />

oor vinden. Daarnaast is hij geregeld op de<br />

radio te horen (‘Langs de lijn en omstreken’)<br />

en (‘Staat van Stasse’).<br />

ULTIEME RUST<br />

Toch wordt ook Sander, die een en al kracht<br />

uitstraalt, wel eens geveld. Een paar jaar geleden<br />

gaat het na 52 achter elkaar gemaakte<br />

reizen en een extreme overbelasting van<br />

zijn lichaam fout. “Een virus sloeg toe in<br />

mijn hoofd, waardoor mijn evenwichtsorganen<br />

werden aan getast. Mijn wereld stond<br />

stil, maar gelukkig is het na geruime helemaal<br />

goed gekomen.” Hij heeft, vlakbij zijn<br />

vriend Jack Wouterse, een huis gekocht in<br />

Spanje. “Ik zit bovenop en hij onderaan een<br />

berg.” In Rotterdam vindt Sander rust, in<br />

Spanje ultieme rust. Dat heeft hij nodig want<br />

altijd blijft de druk om te zorgen dat er voldoende<br />

geld binnenkomt om nieuwe projecten<br />

te kunnen aanpassen. Hoe hem dat lukt<br />

is begin <strong>2018</strong> te zien in een documentaire<br />

van Studio Bilder die hem acht jaar intensief<br />

heeft gevolgd. Ongetwijfeld een film die<br />

zo vol actie en ontroering zit dat geen kijker<br />

zich verveelt.<br />

Sander de Kramer is journalist, televisie- en radiomaker, presentator en chief van Afrikaanse dorpsgemeenschappen. Samen met Hugo<br />

Borst is hij initiatiefnemer van de Sunday Foundation die hulp biedt op de vergeten plekken op aarde. info@speakersacademy.nl<br />

140<br />

SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2018</strong><br />

SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2018</strong> 141

ER IS LEVEN<br />

VOOR DE DOOD<br />

Roos leefde.<br />

Niemand leefde zoals zij.<br />

Haar ouders en vrienden<br />

hebben een landhuis<br />

gehuurd en iedereen<br />

uitgenodigd. Lange<br />

tafels met de favoriete<br />

gerechten van Roos.<br />

Na de speech van haar<br />

moeder speelt cellist Ivan<br />

de playlist van Roos’ leven.<br />

De hele avond wordt er<br />

gepraat over alles dat Roos<br />

Roos maakte. De hele<br />

sfeer ademt haar leven.<br />

Ode aan Roos.<br />

© SUITABLE IMAGES | JULIETTE POLAK<br />

COLUMN<br />

RADICALE<br />

ONZEKERHEID<br />

Tekst: Joris Luyendijk<br />

Of ik nu met mensen uit de politiek praat, het bedrijfsleven – groot en<br />

klein – of met wetenschappers, journalisten en andere professionals… De<br />

term ‘radicale onzekerheid’ komt steeds weer terug. Hoe krijg je er greep<br />

op? Kan dat überhaupt? En zo nee, hoe pas je de cultuur en opzet van je<br />

organisatie hierop aan?<br />

ODE AAN<br />

HET LEVEN<br />

kijk voor<br />

meer<br />

informatie<br />

op wheni.nl<br />

of bel<br />

020 123 4567<br />

Organiseer de uitvaart van het leven<br />

en boek deze direct bij de leveranciers.<br />

Alles is mogelijk.<br />

Kijk wat wij voor Roos hebben betekend op<br />

www.wheni.nl<br />

Dit zijn grote vragen die naar<br />

mijn indruk het gebruikelijke<br />

MBA-denkkader van<br />

consultants en adviseurs ver<br />

overstijgen. Deze groep is<br />

opgeleid en groot geworden in een stabiele<br />

wereld waarin je kunt optimaliseren; kleine<br />

of wat grotere ‘tweaks’ aan het bestaande<br />

proces met als uitkomst een toename aan<br />

efficiëntie.<br />

Maar wat als het opeens niet meer gaat<br />

om een procentje meer rendement, maar<br />

om overleven in een radicaal nieuwe situatie?<br />

Rusland dat opeens weer assertief dan<br />

wel agressief wordt, met oorlog en sancties<br />

tot gevolg. Vluchtelingengolven, digitalisering<br />

en abrupte klimaatverandering. Een<br />

man in het Witte Huis die openlijk de idealen<br />

van emancipatie, democratie en vrijhandel<br />

van de afgelopen zestig jaar aanvalt, ondermijnt,<br />

belachelijk maakt…<br />

Het is interessant eens te kijken naar een<br />

sector die een paar jaar terug opeens in radicale<br />

onzekerheid verkeerde: de financiële.<br />

Voor de crash van september 2008 was in<br />

de City van Londen de Rabobank het lulletje<br />

van de klas. Wie echt niks kon en wilde,<br />

ging daar werken.<br />

Dan Lehman Brothers. Die begrepen<br />

het, kijk maar hoe ze met geniale financiële<br />

‘innovatie’ erin slaagden elk jaar weer meer<br />

rendement uit hun eigen kapitaal te peuren.<br />

Daar wilde je werken, toch?<br />

Toen knalde – in de herfst van <strong>2017</strong> –<br />

precies tien jaar geleden – de boel in elkaar<br />

op een manier die vooraf vrijwel geen insider<br />

voorzag. In één klap waren de aandelen<br />

waarin al die Lehman bankiers al waren<br />

betaald waardeloos. Rabobank intussen<br />

werd overspoeld met sollicitaties. Want daar<br />

had men buffers; lulletjes in stabiele tijden,<br />

veilige havens bij storm.<br />

We zitten in een nieuwe wereld. Dit is echt<br />

eng, vind ik, want niets is meer vanzelfsprekend.<br />

Maar het is ook adembenemend inspirerend.<br />

Onder druk wordt alles vloeibaar en<br />

dat betekent behalve enorme nieuwe bedreigingen<br />

ook mogelijkheden die tien jaar geleden<br />

nog ondenkbaar waren – letterlijk.<br />

Joris Luyendijk studeerde politicologie,<br />

geschiedenis, antropologie en<br />

Arabisch. Voor de Volkskrant en<br />

Radio 1, en later NRC Handelsblad<br />

en NOS, was hij correspondent in het<br />

Midden-Oosten. In 2011 verhuisde hij<br />

naar Engeland om blogs te schrijven<br />

over de financiële wereld voor The<br />

Guardian. Luyendijk schreef een<br />

aantal boeken, waaronder ‘Het zijn net<br />

mensen’ en ‘Dit kan niet waar zijn’.<br />

info@speakersacademy.nl<br />

142<br />

SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2018</strong> SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2018</strong> 143

© ESTER OVERMARS<br />

COLUMN<br />

Hoewel mijn lezingen meestal digitalisering en exponentiële technologische ontwikkelingen<br />

als onderwerp hebben, gaan ze in wezen over de impact van die ontwikkelingen op ons. Die<br />

impact roept altijd veel vragen op bij mijn luisteraars.<br />

Tekst: Peter Ros<br />

MEER R U I M T E<br />

MINDER AFSTAND<br />

De meest gestelde vraag is:<br />

‘Hoe gaan we met deze<br />

enorme versnelling van<br />

veranderingen om?’ De<br />

ene keer wordt die vraag<br />

me gesteld door een ziekenhuisbestuurder<br />

die getriggerd is door de onwaarschijnlijke<br />

mogelijkheden (en gevaren) die synthetische<br />

biologie biedt. De andere keer is het een<br />

rijksambtenaar die weet dat de overheid het<br />

huidige tempo van digitalisering al niet bijhoudt.<br />

Vaak zijn het ondernemers die zich<br />

achter de oren krabben over hun verdienmodel.<br />

En in feite vraagt iedereen zich weleens<br />

af hoe we het in vredesnaam allemaal<br />

moeten bijhouden. Ook ik word regelmatig<br />

overvallen door het ‘fomo’ (‘fear of missing<br />

out’)-gevoel. Ik haal dan rust uit een citaat<br />

van Martin Bril: “Je mist meer dan je meemaakt.<br />

Helemaal niet erg.”<br />

Het liefst krijgen we als mens hapklare<br />

antwoorden. Een actielijstje of een ‘shortcut’<br />

naar de oplossing. Helaas. Op dit soort grote<br />

vragen, die de neiging hebben groter te worden<br />

naarmate je er langer over nadenkt, krijg<br />

je – zelfs na hard werken – op zijn best antwoorden<br />

met een beperkte houdbaarheid.<br />

Dat is ook niet erg. In een wereld van continue<br />

verandering is een staat van Permanent<br />

Bèta, waarbij we ons bewust zijn van de tijdelijkheid<br />

van onze oplossingen, juist een vereiste<br />

geworden.<br />

Ook ik heb geen ‘one size fits all-zo<br />

word je innovatief en overleef je disruptie’-<br />

model. Maar nu ik als ondernemer, spreker<br />

en ‘chaosmaster’ talloze organisaties heb<br />

meegemaakt, heb ik wel een vermoeden<br />

waar de schoen wringt. We hebben<br />

simpelweg onze experimenteercultuur<br />

‘weggemanaged’.<br />

BEWEGING ONMISBAAR<br />

Voor het nieuwsgierige, ondernemende,<br />

flexibele gedrag dat we zo graag in een<br />

moderne samenleving zien is nauwelijks<br />

ruimte. In een veranderende omgeving is<br />

beweging voor mens en organisatie onmisbaar.<br />

Maar waar een veelheid aan regels en<br />

procedures menig organisatie volledig heeft<br />

dichtgesmeerd, vindt een cultuur van innovatie<br />

weinig voedingsbodem. Begrijp me<br />

niet verkeerd, regels zijn belangrijk. Maar<br />

dan in dit tijdsgewricht wel liever regels die<br />

filterend zijn, of sturend op het gedrag dat<br />

een organisatie nodig heeft om een gezonde<br />

cultuur te creëren, dan regels die procedures<br />

beschermen.<br />

‘HET LIEFST<br />

KRIJGEN WE ALS<br />

MENS HAPKLARE<br />

ANTWOORDEN’<br />

Alleen ruimte creëren is niet voldoende,<br />

mensen moeten het vertrouwen en dus<br />

de veiligheid voelen om fouten te mogen<br />

maken. Die horen nu eenmaal bij leren en<br />

innoveren. Het spreekt voor zich dat ruimte<br />

en vertrouwen in de cultuur van de organisatie<br />

horen te zitten. Cultuur? Ja! Probeer<br />

inzicht te krijgen in welke regels en procedures<br />

er door de loop van de jaren zijn gecreëerd<br />

die een flexibele en snel op verandering<br />

inspelende organisatie in de weg zitten. De<br />

cultuur, en dus de normen en waarden van<br />

een organisatie, moeten het ‘purpose’ dienen,<br />

niet hinderen.<br />

Afstand is ons andere probleem. Onze<br />

manier van organiseren stamt voor het<br />

grootste deel nog uit de tijd dat informatie<br />

en de manieren om die te distribueren<br />

schaars waren. We hebben daarvoor zeer<br />

effectieve systemen opgezet om overzicht<br />

te houden (silo’s) en informatie te structureren<br />

(hiërarchieën). Een groot nadeel is dat<br />

deze systemen onderling slecht communiceren<br />

en traag zijn in reactiesnelheid. Door<br />

de alsmaar groeiende complexiteit van onze<br />

samenleving is de afstand tussen de persoon<br />

die een beslissing neemt en de mensen<br />

waarop dat effect heeft gewoonweg te groot<br />

geworden. Ik hoef je niet uit te leggen dat als<br />

de afstand groot is en de snelheid laag, dit<br />

geen handig concept is voor de toekomst.<br />

Minder afstand dus! Hoe? Kortere ‘feedbackloops’<br />

geven meer reactievermogen en<br />

dus meer snelheid. Welke afstand (en frictie)<br />

kan jij opheffen door middel van de inzet<br />

van internet, apps, virtual reality, 3D-printen,<br />

slimme algoritmen en big data? Minder<br />

afstand zorgt voor veiliger experimenteren,<br />

menselijker beslissingen en je hoeft simpelweg<br />

minder mee op reis te nemen. Kan je lekker<br />

genieten van de ruimte die je hebt om<br />

gave nieuwe dingen te bedenken!<br />

Peter Ros is ondernemer, spreker en business trendwatcher. Als medeoprichter van Permanent Bèta experimenteert hij dagelijks met<br />

nieuwe technologie en sociale vernieuwing. Als spreker en sparring-partner deelt hij graag ideeën en inzichten over de toekomst van werk,<br />

gezondheidszorg, onderwijs, overheid en management. info@speakersacademy.nl<br />

144<br />

SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2018</strong> SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2018</strong> 145

© WALTER KALLENBACH<br />

COLUMN<br />

COLUMN<br />

10 JAAR!<br />

Tekst: Aldith Hunkar<br />

Toen ik mij in 2007 op een donderdagmiddag inschreef bij de Kamer<br />

van Koophandel, was dat niet zonder angst of beven. Het was alsof ik<br />

midden in een spannend boek zat over mijn eigen leven, de bladzijde<br />

omsloeg en ontdekte dat de rest van het boek uit alleen nog maar blanco<br />

pagina's bestond. Niet alleen moest ik een zakelijke en administratieve kant<br />

ontwikkelen, maar de vraag was vooral hoe ik mijzelf als product kon zien.<br />

Mijn jaren bij de omroep<br />

hadden mij gevormd tot<br />

presentator en vragensteller<br />

en ik wilde dat op mijn<br />

eigen manier vormgeven.<br />

De vraag was alleen: hoe? Reizen met mijn<br />

camera in het buitenland, dat leek mij wel<br />

wat! Ik heb het geluk gehad er een paar te<br />

maken. Zo mocht ik onder andere voor het<br />

ministerie van Buitenlandse Zaken naar Rio<br />

de Janeiro en voor een Chinees toerismebureau<br />

naar de provincie Yunnan. Helaas<br />

zijn dergelijke opdrachten schaars en kan de<br />

schoorsteen er maar heel af en toe van roken.<br />

Mijn oude beroep wilde ik niet aan de wilgen<br />

hangen, maar het moest anders en dat<br />

lukte met behulp van de Speakers Academy®.<br />

Nu mag ik mijzelf allround presentator noemen.<br />

Niet langer op televisie, maar op podia<br />

in het hele land (en soms over de grens).<br />

Samen hebben wij afgetast waar ik het beste<br />

tot mijn recht kom.<br />

DAGVOORZITTER OF<br />

GESPREKSLEIDER<br />

Waar het klein en in de luwte begon, sta ik<br />

nu, gewapend met zelfvertrouwen en expertise,<br />

geregeld als dagvoorzitter of gespreksleider<br />

op meerdaagse, internationale<br />

conferenties. Onder de hoogtepunten in<br />

<strong>2017</strong> waren de conferentie over windenergie<br />

in juni, de twee dagen met de Women's International<br />

Shipping & Trading Association in<br />

oktober, de bijeenkomst van CNV Internationaal<br />

in november en de uitreiking van de<br />

Mensenrechtentulp in december.<br />

De talen die ik leerde in mijn expatjeugd<br />

komen zeer van pas en de energie die ik vroeger<br />

voor de camera juist in toom moest houden<br />

blijkt een aanwinst in een volle zaal.<br />

Dit jaar ben ik 10 jaar verder en ik sta<br />

nog steeds ingeschreven bij de Kamer van<br />

Koophandel. Als u wilt weten of er nog<br />

ruimte in mijn agenda is, vraag het de<br />

Speakers Academy®! De lege bladzijden van<br />

dat spannende boek over mijn leven raken<br />

vanzelf vol...<br />

Aldith Hunkar is allround presentator,<br />

dagvoorzitter en gespreksleider.<br />

Ze heeft daarnaast vele radio- en<br />

televisieprogramma’s gepresenteerd.<br />

Meer informatie: http://hunk-art.com/<br />

en http://youtube.com/PocaTV<br />

info@speakersacademy.nl<br />

COMMUNICATIE<br />

Spreken is communiceren, maar ik heb me eerlijk gezegd nooit een ‘communicatiedeskundige’ gevoeld. Sterker<br />

nog, ik heb nooit goed begrepen wat zo iemand doet. Maar sinds ik een paar keer, min of meer toevallig, met<br />

zo'n deskundige gesproken heb, ben ik me gaan realiseren dat ik heus wel wat over communicatie weet of<br />

begin te weten. En ik gebruik die kennis zelfs in de lezingen of verhalen die ik hou. (Hoewel het natuurlijk ook<br />

andersom is: ik heb die communicatiekennis vanwege de lezingen die ik geef.)<br />

Als ik wil dat mijn toehoorders een bepaalde conclusie<br />

trekken, dan moet ik die conclusie niet direct, klipen<br />

klaar-communiceren. Dat is misschien niet conform<br />

moderne communicatiekunde, die vaststelt dat<br />

je moet beginnen met je conclusie en die regelmatig<br />

moet herhalen, omdat je anders je publiek verveelt, maar dat is wel<br />

zoals ik het doe. Ik begin meestal met een vraag. Een vraag waarop ik,<br />

allicht, het antwoord heus al wel weet, maar dat laat ik zo min mogelijk<br />

blijken. Als ik mijn vraag maar duidelijk genoeg stel en vaak genoeg<br />

herhaal, dan gaat die vraag goed leven in de hoofden van mijn publiek.<br />

Langzaam en twijfelend probeer ik de vraag te beantwoorden. Is het<br />

antwoord misschien A? A is meestal een intuïtief voor de hand liggend,<br />

maar ook foutief antwoord. "Nee...", antwoord ik na een tijdje<br />

dan. "A kan het antwoord niet zijn." Op naar optie B en vast ook C<br />

en D. In dit onderzoekende pad kom ik soms terug op eerdere opties,<br />

corrigeer ik mezelf of onderzoek ik nog even iets wat ik vergeten was<br />

of leek te zijn. En ten slotte kom ik met een antwoord. Als ik mijn verhaal<br />

zorgvuldig heb opgebouwd, voldoende heb getwijfeld, alle opties<br />

heb afgewandeld en helder heb geredeneerd, dan is het antwoord dat<br />

ik vind, precies hetzelfde antwoord dat mijn toehoorders ook al dachten<br />

te vinden. "Zo had ik het precies ook bedacht", denken ze dan. Niet<br />

wetende dat ik hen heb voorbereid precies dát antwoord te vinden.<br />

De meeste sprekers – of ‘lezinggevers’, ‘presentatoren’, hoe ze je ook<br />

noemt – stralen zekerheid uit. Zij weten hoe het zit en het publiek<br />

mag daar naar luisteren. Maar als je echt zeker bent van je zaak, dan<br />

durf je twijfel uit te stralen. Dan hakkel je soms een beetje of vraag je<br />

je af waar je ook al weer was. Dat verkleint de kloof tussen spreker en<br />

publiek, maar vooral werkt het. Het werkt in die zin dat je je publiek<br />

op die manier de conclusie kunt laten trekken waarvan jij wilt dat-ie<br />

getrokken wordt.<br />

Dat is geen wetenschappelijk onderbouwde communicatiekennis,<br />

maar ervaringskennis. Mijn ervaringskennis.<br />

Tekst: prof. dr. Bas Haring<br />

Prof. dr. Bas Haring vindt ‘volksfilosoof’ een mooie geuzennaam.<br />

Op zijn website schrijft hij: “Op een frisse en toegankelijke<br />

manier probeer ik wetenschap en filosofie zo uit te leggen<br />

dat ‘t begrijpbaar wordt voor jan en alleman. Via boeken,<br />

columns, lezingen en tv. Aan Universiteit Leiden ben ik bijzonder<br />

hoogleraar ‘publiek begrip van wetenschap’ en oprichter van<br />

het masterprogramma ‘media technology’ voor creatieve<br />

wetenschap. info@speakersacademy.nl<br />

© HEIDI DE GIER<br />

146<br />

SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2018</strong><br />

SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2018</strong> 147

© DANIEL MAISSAN<br />

ECONOMIE EN MAATSCHAPPIJ<br />

HET OUDE VERDWIJNT, HET<br />

NIEUWE BLIJFT VERANDEREN<br />

Martijn Aslander vindt zichzelf geen trendwatcher, eerder een stand-up filosoof die nadenkt over steeds snellere<br />

technologische veranderingen en de gevolgen daarvan op sociaalmaatschappelijk en economisch gebied. “Ik ben hoopvol.<br />

Veel van wat wij gewend zijn verdwijnt. Grote organisaties bestaan straks niet meer. Het is bijna einde oefening voor het<br />

financiële systeem zoals we dat nu kennen. Toch denk ik dat we er economisch én sociaalmaatschappelijk uiteindelijk op<br />

vooruitgaan. De onderlaag van de bevolking meer dan de bovenlaag, burgers meer dan overheden en instituties. Daar<br />

vind ik dat geluk niet terug, omdat zij met deze transitie worstelen en vastlopen.”<br />

Martijn Aslander<br />

Tekst: Jacques Geluk | Fotografie: Daniel Maissan<br />

‘LEIDERSCHAP IS DOEN<br />

WAT JUIST IS, ONGEACHT<br />

DE CONSEQUENTIES’<br />

Technologische veranderingen zullen een positieve uitkomst<br />

hebben. Daar gaat Martijn Aslander vanuit. Van<br />

angst zaaien moet hij niets hebben. Veranderingen volgen<br />

elkaar ook steeds sneller op, wat de levenscycli van<br />

diensten en producten en dus organisaties verkort. Blijvende,<br />

langdurige oplossingen moeten plaatsmaken voor tijdelijke,<br />

zodat bedrijven, overheden en personen zich voortdurend kunnen<br />

aanpassen en verbeteren. In hun boek ‘Nooit Af ’ hebben Martijn en<br />

co-auteur Erwin Witteveen eind 2015 de eerste stap gezet, maar de<br />

titel verraadt het al: dat is zeker niet de laatste. “Dit vereist een totaal<br />

nieuwe kijk op de fundamenten van ons leven”, zegt Martijn.<br />

“Als ik een lezing geef vraag ik de zaal bijvoorbeeld wie nog in vaste<br />

banen gelooft. Die bestaan dus niet, want een werknemer die ontslag<br />

krijgt had kennelijk toch geen vaste baan. Met z’n allen zijn we<br />

gewend geraakt aan schijnzekerheden, maar het is belangrijk te leren<br />

ons senang te voelen bij het niet-weten. We moeten kappen met het<br />

materialisme en nadenken over hoe we omgaan met wat nu allemaal<br />

gebeurt. Problemen met basisbehoeften als eten, drinkwater, gezondheid,<br />

wonen en veiligheid zijn straks sneller oplosbaar, doordat onze<br />

kennis daarover nu veel groter is. Mensen die daarop nu al inspelen<br />

profiteren sneller van nieuwe ontwikkelingen dan degenen die niet<br />

meedoen.”<br />

VERBETERINGEN VERLEIDEN WEL<br />

Martijn noemt zichzelf een halve autist, die absoluut niet van verandering<br />

houdt. “Alles dat werkt moet zo blijven, maar ik laat me<br />

wel verleiden iets nieuws te proberen als het om verbeteringen gaat<br />

waarbij ik een goed gevoel heb. Tijdens lezingen probeer ik de wereld<br />

van mijn toehoorders te vergroten en hun denkraam te verruimen,<br />

zodat ze dingen waarnemen die ze ervoor niet zagen.” Zelf voelt hij<br />

zich een 21ste-eeuwse ontdekkingsreiziger. Hij is pas terug uit Iran,<br />

is geregeld in Zuid-Afrika en vraagt zich af waarom we ons over alles<br />

zo druk maken in Nederland. “In beide landen probeer ik onze Permanent<br />

Beta-gemeenschap uit te bouwen en steeds opnieuw ontdek<br />

ik dat mensen overal ter wereld ongeveer hetzelfde zijn. Iedereen wil<br />

een beter bestaan, connectiviteit, helpen, dingen leren, genieten van<br />

entertainment en spelen met technologie. Ze balen van bureaucratie<br />

en willen vooral weten wat technologie kan betekenen voor vraagstukken<br />

waarmee ze dagelijks te maken hebben. Aannames toetsen ze bij<br />

elkaar, waardoor ze hun perspectief kunnen veranderen of vergroten.<br />

Dat is in deze roerige tijden de enige optie voor het ontdekken van<br />

nieuwe dingen.”<br />

PERMANENT BETA = NOOIT AF<br />

Permanent Beta is Engels voor Nooit Af, zegt Martijn. “Ik ben een<br />

van de oprichters van die beweging. Een uitdijende zwerm van intrinsiek<br />

gemotiveerde mensen die de digitale voorhoede vormen, sociale<br />

pioniers zijn en bovenmatige belangstelling hebben voor de netwerken<br />

informatiesamenleving. Iedereen kan zich aanmelden. De community<br />

bestaat inmiddels uit circa 4.500 mensen en het succes laat<br />

zien dat het eenvoudig is op ‘easycratische’ wijze vrij snel relevante<br />

mensen en inhoud te verbinden. ‘Easycratie’ is het tegenovergestelde<br />

van bureaucratie”, legt Martijn uit. “Als je een vraagstuk wilt oplossen<br />

bij een grote bank of het leger is het beter mensen uit die gemeenschap<br />

te sturen dan dure consultants in te huren, die niets meer doen dan<br />

opschrijven wat jouw eigen medewerkers jou eerder al probeerden te<br />

vertellen.” Permanent Beta draait nu een aantal jaren in Nederland en<br />

sinds enige tijd ook in Iran (Teheran) en Zuid-Afrika. Dankzij gratis<br />

technologie zijn er al meer dan duizend kennissessies geweest: zonder<br />

budget, papierwerk en sponsors. >><br />

148<br />

SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2018</strong> SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2018</strong> 149

© DANIEL MAISSAN<br />

ECONOMIE EN MAATSCHAPPIJ<br />

BUREAUCRATIE<br />

Martijn Aslander komt terug op de<br />

bureaucratie, ‘waar we niet per se altijd tegen<br />

zijn’, maar die wel vaak onnodig veel vooruitgang<br />

verhindert. Veel partijen blijven eraan<br />

hechten en proberen veranderingen tegen<br />

te houden. Die tegenwerking is te omzeilen.<br />

Op het podium maakt Martijn vaak deze<br />

grap: “Binnen de bureaucratie opereert de<br />

hindermacht, een geheim elitekorps dat zich<br />

nooit bekendmaakt. Die macht saboteert de<br />

boel en gebruikt twee instrumenten: geld en<br />

papier, die een relatie met elkaar hebben. Als<br />

je veel budget wilt om iets te maken of bereiken<br />

is veel papier nodig, maar voor je het<br />

weet ben je een half jaar verder en is er niets<br />

gebeurd. Dankzij technologie en sociale<br />

media is geld, organisatiebudget, niet langer<br />

nodig. Een goed voorbeeld is de Facebookgroep<br />

PO in Actie. Veel basisschoolleraren<br />

zien vakbonden als een te dure rechtsbijstandsverzekering,<br />

die niet genoeg voor hen<br />

doet. Via sociale media hebben ze 45.000<br />

onderwijzers bij elkaar gekregen die zonder<br />

hiërarchie, budget en papier ruim 700 miljoen<br />

euro hebben weten los te krijgen van het<br />

kabinet. Dat is een signaal dat er fundamentele<br />

verschuivingen plaatsvinden. Mensen<br />

zijn er klaar mee dat bureaucratische instellingen<br />

niet luisteren en nemen zelf het heft<br />

in handen. Ik kijk expres heel positief naar<br />

deze door technologie mogelijk gemaakte<br />

ontwikkelingen, want alleen optimisten<br />

kunnen problemen oplossen of uitdagingen<br />

aangaan. Zij zien altijd mogelijkheden<br />

en gaan door tot ze een oplossing hebben<br />

gevonden. Het aantal verbonden optimisten<br />

is nog nooit zo groot geweest. Op mensheidniveau<br />

een zegen, op systeemniveau een uitdaging.”<br />

Martijn weerspreekt dat hij lijdt aan blind<br />

optimisme en is zich zeker bewust van de<br />

tegenkrachten. “Mensen hebben niet door<br />

dat ons huidige systeem, de economie en de<br />

organisatievormen bij overheid en bedrijfsleven,<br />

zijn ontstaan in de tijd dat we nog<br />

met onze handen werkten. Nu werken we<br />

met ons hoofd, wat relatief nieuw is. Acht<br />

uur per dag met je hoofd werken kan niet.<br />

Ook het principe van tijd ruilen voor geld<br />

is een overblijfsel uit vroeger tijden. Daar<br />

moeten we het over hebben. Net als over het<br />

feit dat de meeste mensen nu kenniswerkers<br />

zijn, maar geen benul hebben wat dat is. Ze<br />

gebruiken de computer als moderne typemachines<br />

en houden elkaar van het werk<br />

met e-mailtjes. En dan denken ze dat ze<br />

hard gewerkt hebben! Hoewel veel werkgevers<br />

anders beweren, krimpt de autonomie<br />

van hun medewerkers steeds verder.<br />

Dat komt door wantrouwen, regelgeving,<br />

controlezucht en bureaucratie en leidt tot<br />

onvrede. Er is dus een ander soort leiderschap<br />

nodig. Leiderschap is doen wat juist<br />

is, ongeacht de consequenties. Dat is misschien<br />

niet makkelijk, maar veel meer hoef<br />

je er niet over te zeggen.”<br />

POKÉMON GO<br />

Nog iets dat veel mensen volgens Martijn<br />

niet snappen is hoe exponentiële ontwikkelingen<br />

werken. “Vanuit onzekerheid<br />

‘POKÉMON GO, HET MEEST GESLAAGDE<br />

ANTI-OBESITASPROGRAMMA OP AARDE’<br />

zijn ze gewend aan lineaire concepten en<br />

omarmen ze een zekere mate van voorspelbaarheid.<br />

Technologie is echter in hoge<br />

mate exponentieel, niet lineair en onvoorspelbaar,<br />

maar over de implicaties daarvan<br />

denken de meeste mensen niet na. Als ik<br />

dat uitleg beseffen ze vaak dat ze hetzelfde<br />

waarnemen als ik, maar er nooit op dezelfde<br />

manier naar hebben gekeken. Ik noem bijvoorbeeld<br />

Pokémon Go en dan roept iedereen<br />

‘hoezo?’. Tot ik er een paar dingen bij<br />

vertel. Binnen drie maanden is het spel destijds<br />

door 700 miljoen mensen wereldwijd<br />

omarmd. Nu nog spelen 100 miljoen het<br />

dagelijks. Een gemiddelde speler loopt tussen<br />

2.000 en 8.000 extra stappen per dag.<br />

Buiten, waardoor hij of zij ook nog eens<br />

vitamine D binnenkrijgt als de zon schijnt.<br />

Vanuit deze invalshoek is Pokémon Go het<br />

meest geslaagde anti-obesitasprogramma<br />

op aarde. Gratis. De Verenigde Naties zouden<br />

dat zelfs met 40 miljard dollar niet voor<br />

elkaar hebben gekregen.”<br />

EINDE VAN DE ECONOMIE<br />

Martijn kijkt naar sociaalmaatschappelijke,<br />

-economische en -ecologische<br />

ontwikkelingen door de lens van de technologie.<br />

“Ik denk erg na over het einde van<br />

de economie. Er zijn twee krachten waarmee<br />

een econoom niet uit de voeten kan.<br />

De eerste – altruïsme of onbaatzuchtigheid<br />

– is voor een econoom nooit een optie<br />

geweest, want waarom zou je mensen helpen?<br />

Dat was ook niet relevant. Nu wel.<br />

Neem Wikipedia. Dat is het voorbeeld<br />

van decentraal technologisch gefaciliteerd<br />

altruïsme. Honderdduizenden werken<br />

samen aan iets dat de Encyclopædia Britannica<br />

om zeep helpt, zonder financieel oogmerk.<br />

Vroeger raadpleegden mensen die de<br />

encyclopedie konden betalen die misschien<br />

eens per jaar, want als ze iets wilden weten<br />

waren ze meestal niet op de plek waar de<br />

boeken stonden. Vandaag hebben miljarden<br />

mensen gratis toegang tot die informatie.”<br />

Een gruwel dus voor een econoom, die<br />

de opbrengsten van financiering, houtkap,<br />

pulp, transport, binderij, drukkerij, zetterij,<br />

inkt, redactie en colportage ziet slinken.<br />

“Dit speelt in meer domeinen dan Wikipedia<br />

en wordt de nieuwe norm. Een tweede<br />

kracht is digitalisering, die vanzelf leidt tot<br />

dematerialisatie. Steeds vaker zijn ruwe<br />

grondstoffen, transport, logistiek, halffabricaten,<br />

kinderarbeid, cao’s, obligaties, termijnmarkt,<br />

reclame en marketing niet meer<br />

nodig. Mensen die al jaren een smartphone<br />

hebben – de prijs maakt niet uit – hebben<br />

daarop het equivalent van honderdduizenden<br />

euro’s aan spullen staan, als ze die 15<br />

jaar geleden hadden moeten kopen. Dat<br />

nivelleert en democratiseert als een gek. In<br />

veel, maar nog niet alle dimensies gaan we<br />

richting overvloed en verdwijnt schaarste.<br />

Altruïsme en digitalisering nemen alleen<br />

maar toe.”<br />

Om het simplistisch te houden verdeelt<br />

Martijn de wereld in bedrijven en overheden.<br />

“De markt bestaat bij de gratie van het<br />

kunnen kapitaliseren van de frictie tussen<br />

vraag en aanbod. Tien jaar geleden kenden<br />

veel mensen de uitspraak ‘Internet is cutting<br />

out the middleman’: door internet neemt het<br />

belang van tussenpersonen af en langzamerhand<br />

verdwijnen ze. Nu heeft ook technologie<br />

dat effect. In de taxiwereld is Uber de<br />

tussenpersoon. Ook die verdwijnt. Er komt<br />

een opvolger die het nog slimmer en goedkoper<br />

doet. Ik voorspel dat de frictie in steeds<br />

meer markten afneemt of verdwijnt. Dat is<br />

einde oefening van het financiële systeem<br />

zoals we dat nu kennen. Economen denken<br />

dat dit nog ver weg is. Ze zijn niet zo goed<br />

in het beoordelen van exponentiële effecten<br />

en kijken naar het verleden om de toekomst<br />

te voorspellen. Dat gaat niet meer op.<br />

Ze gaan nat op deze paradigma’s. De overheid<br />

ook. Daar vermindert de frictie tussen<br />

een oplossing en een vraagstuk. De productie<br />

van paspoorten gebeurt tegenwoordig op<br />

één plek. Waarom zijn dan op elk gemeentehuis<br />

ambtenaren nodig om ze uit te delen,<br />

terwijl opsturen gemakkelijker is? De ontwerper<br />

van de chip in mijn arm is kind aan<br />

huis bij de regering van Estland. De overheid<br />

daar gaat de eerste stap zetten en het paspoort<br />

onderdeel maken van de chip.”<br />

EINDE VAN ORGANISATIES<br />

“Uit het voorgaande blijkt dat we aan de<br />

vooravond staan van het einde van organisaties.<br />

Dat willen ze niet horen, maar ik neem<br />

het waar. Onderwijzers maken via Facebook<br />

vakbonden overbodig, zoals ik eerder<br />

al betoogde, en bereiken zonder vergaderingen<br />

en organisatievorm hun doel. Ik kan<br />

niet wachten tot dit in de politiek en de zorg<br />

ook gebeurt. Grote organisaties zijn te dom,<br />

te duur, te traag, te log en niet lief. Het vervelende<br />

is dat de mensen die er werken wel<br />

superslim zijn, maar niet snel genoeg leren<br />

doordat het systeem risico’s mijdt en niet<br />

opzoekt.” Alles kabbelt maar door en dat versnelt<br />

de ontwikkelingen die Martijn voorziet<br />

alleen maar. “Steeds meer mensen en zeker<br />

millennials hebben door dat je niet bij de<br />

grote clubs moet zijn. Ik zit er graag naast,<br />

maar vrees van niet. Zelf doe ik wat ik preek<br />

en stimuleer iedereen die dat wil het podium<br />

op te gaan om gratis, zoals ook bij Permanent<br />

Beta gebeurt, te praten over veranderingen<br />

die nodig zijn om straks een goed<br />

leven te kunnen leiden. Voor mijn adviesdiensten<br />

aan bedrijven en overheid hanteer<br />

ik het principe dat zij voor mijn adviesdiensten<br />

mogen betalen wat ze ervoor over hebben,<br />

want tijd ruilen voor geld is in mijn visie<br />

een dom idee. Ik zit niet in de wedstrijd voor<br />

mijn portemonnee. Deze kennis moet als de<br />

donder de samenleving in. Daarom kunnen<br />

mensen ‘Nooit Af ’ gratis downloaden.”<br />

DNA ONTWRICHT HET<br />

RECHTSSYSTEEM<br />

Als Martijn de politie of defensie adviseert<br />

denkt hij wel eens na over DNA. Wat<br />

dat met dit verhaal te maken heeft? Lees en<br />

ontdek! “DNA is de beste harde schijf die de<br />

natuur ooit heeft uitgevonden. De levensduur<br />

is groot, de opslagcapaciteit enorm:<br />

162 petabyte aan data per gram DNA. Door<br />

het op kweek te zetten in een petrischaaltje<br />

kun je per uur miljoenen kopieën maken.<br />

Dat is uiteindelijk het einde van privacy,<br />

auteursrecht en gegevensbescherming. De<br />

stichting Brein kan niets doen tegen het<br />

delen van biologisch celmateriaal waarop<br />

in theorie álle films, series en boeken zijn<br />

opgeslagen. Stukjes DNA zijn zelfs met<br />

CRISPR-cas9 (waarbij CRISPR staat voor<br />

een enorme DNA-bibliotheek en cas9 voor<br />

de schaar) te monteren, waardoor straks in<br />

de rechtszaal niet meer vol te houden is dat<br />

DNA uniek is. Nu kan dat nog wel, maar als<br />

het in volgorde zetten van DNA over enige<br />

tijd bijna gratis is kunnen miljoenen mensen<br />

– amateurs en experts – ermee gaan<br />

experimenteren en zullen ze dingen vinden<br />

die wetenschappers tot nu toe niet hebben<br />

kunnen ontdekken.”<br />

Martijn Aslander is professioneel ‘lifehacker’ en verbinder van mensen, informatie en ideeën. Hij is schrijver, veelgevraagd spreker op<br />

congressen en adviseert overheid en bedrijfsleven. Overal toont hij de ongekende mogelijkheden van de huidige netwerksamenleving voor<br />

mens en arbeidsmarkt. Van ‘Nooit Af’ verschijnt de komende jaren een aantal speciale edities die de verschillende onderdelen van de inhoud<br />

per sector behandelen. Informatie: www.martijnaslander.nl. info@speakersacademy.nl<br />

150<br />

SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2018</strong> SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2018</strong> 151

© SVEN NIEDER<br />

DUURZAAMHEID<br />

DWARS DOOR DE<br />

CHAOSFASE<br />

De jonge Anne Walraven wil antwoord op twee vragen. Hoe zit de wereld in elkaar en wat is de rol van de jonge<br />

generatie in de enorme uitdagingen waarvoor we staan? Ze stuurt een simpele e-mail naar vijftien ondernemers,<br />

activisten, wetenschappers, visionairs en CEO’s, die allemaal ja zeggen. Tussen 2012 en 2015 reist ze naar vier<br />

continenten om hen te bezoeken en spreken. FutureFuel noemt ze haar persoonlijke queeste. Inmiddels heeft<br />

ze een aantal antwoorden, ook op grote vragen van deze tijd, over de toekomst van de mensheid, haarzelf en<br />

haar generatie. Na een gedwongen onderbreking bereidt Anne zich voor op een nieuw project geënt op bijna<br />

verdwenen inheemse wijsheden. De queeste belandt in haar tweede fase. Een boek over de eerste komt eraan.<br />

Anne Walraven MSc<br />

Tekst: Jacques Geluk<br />

‘ECHTE<br />

VERANDERINGEN<br />

MOETEN UIT ONS<br />

MENS ZIJN KOMEN’<br />

Anne Walraven maakt zich bij<br />

wijze van spreken al vanaf<br />

haar geboorte zorgen om<br />

de wereld. Als ze 22 is hoort<br />

ze tijdens een onderzoeksproject<br />

op Groenland, terwijl ze op de uitgestrekte<br />

ijsvlakte staat, een professor van<br />

NASA zeggen dat de zeespiegel niet met<br />

tientallen centimeters, maar met anderhalve<br />

meter kan stijgen. Drie maanden later<br />

woont ze als Jongerenvertegenwoordigster<br />

van de Verenigde Naties klimaatonderhandelingen<br />

bij. De president van de Malediven<br />

vraagt westerse landen om een CO₂-reductie<br />

met tachtig procent, waarna iedereen op<br />

zijn stoel schuift. Belachelijk vindt men dat<br />

idee: hoe kun je nu de economie zo drastisch<br />

omgooien om dat te bereiken? “Bij mij<br />

kwam toen de klik: als de zeespiegel inderdaad<br />

anderhalve meter stijgt is zijn land weg.<br />

Ik stond even wezenloos te kijken, zoals een<br />

bambi die in de koplampen van een auto<br />

staart, en was er best een tijdje depressief<br />

van. Terwijl ik nog nooit op de Malediven<br />

was geweest.”<br />

___<br />

Anne Walraven interviewt Boyan Slat<br />

Vier jaar later maakt Anne zich nog steeds<br />

grote zorgen. “Toen ik de geologieprofessor<br />

naar aanleiding van een grafiek van de<br />

stijgende CO₂-uitstoot vroeg wat we kunnen<br />

doen, zei hij dat dát niet tot ons vakgebied<br />

behoorde, oftewel: ‘Volgende dia’. Ik<br />

ben ervan overtuigd dat we om oplossingen<br />

te vinden over grenzen heen moeten kijken<br />

en vakgebieden met elkaar moeten verbinden.”<br />

Na haar studies Aardwetenschappen,<br />

Environment and Resource Management en<br />

International Development Studies wil ze<br />

een baan zoeken waarin ze het verschil kan<br />

maken, maar dat lukt niet.” Anne, dan 26,<br />

komt met een ambitieus plan. Een reis naar<br />

vier continenten. “Ik heb vijftien mensen op<br />

een lijstje gezet die ik wilde benaderen. Tot<br />

mijn verbazing sloeg mijn simpele e-mail<br />

aan. Ik stelde mij daarin voor als een jonge<br />

vrouw die uit bezorgdheid om de wereld<br />

op zoek was naar antwoorden en wijsheid.<br />

Het was oprecht en sommigen waren ontroerd.”<br />

Anne begint met niets, ze heeft geen<br />

netwerk dat haar ondersteunt en ook geen<br />

financiële middelen. “Ik ben op reis gegaan<br />

met een digitale fotocamera van een vriend,<br />

waarmee je maar tien minuten achtereen<br />

kon filmen. Daarna met een handycam. Om<br />

mijn reizen te kunnen financieren heb ik een<br />

crowdfunding-actie georganiseerd. Mensen<br />

konden voor 25 euro, bedrijven voor iets<br />

meer, vragen meegegeven, wat de interviews<br />

leuke invalshoeken gaf, die ik zelf niet had<br />

kunnen bedenken.”<br />

Uiteindelijk zit ze tegenover Paul Gilding<br />

(oud-directeur Greenpeace International),<br />

Boyan Slat (oprichter/CEO The<br />

Ocean Clean-up), Jane Goodall (primatologe),<br />

Bill McKibben (journalist en oprich-<br />

152<br />

SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2018</strong> SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2018</strong> 153

DUURZAAMHEID<br />

DUURZAAMHEID<br />

ter 350.org), Louise Fresco (landbouw- en<br />

voedseldeskundige), Thomas Friedman<br />

(columnist New York Times), Julia Butterfly<br />

Hill (milieuactiviste), Severn Cullis-Suzuki<br />

(milieuactiviste), Peggy Liu (duurzaamheidsdeskundige),<br />

Ervin Laszlo (oprichter<br />

Club van Boedapest), Peter Sunde (onder<br />

meer oprichter The Pirate Bay), Parag<br />

Khanna (wereldstrateeg), Esraa Ab del Fattah<br />

(activiste Arabische Lente), Alec Loorz<br />

(aanklager eerste klimaatrechtszaak) en<br />

Angaangaq Angakkorsuaq (sjamaan; zie het<br />

interview elders in dit nummer). “De assistente<br />

van Angaangaq had me gewaarschuwd<br />

dat als ik me zou inlaten met hem, mijn leven<br />

compleet zou veranderen. Ik heb met hem<br />

gesproken over de lange weg die je moet<br />

afleggen tussen je hoofd en je hart. ‘You have<br />

a very strong head’, zei hij en vroeg zijn voorouders<br />

hem te helpen mijn hoofd en hart met<br />

elkaar te verbinden. Niet lang daarna werd<br />

ik aangereden en viel ik op mijn hoofd. De<br />

gevolgen waren ernstiger dan gedacht en ik<br />

ben nu al zo’n anderhalf jaar aan het herstellen.<br />

Ik ben hard aan het werk, maar nog niet<br />

echt in de buitenwereld”, vertelt Anne.<br />

BASIS VOOR EEN<br />

GROTERE VISIE<br />

Terug naar de interviews. “Ik heb ze afgenomen<br />

tussen 2012 en 2015 en in totaal<br />

elf reizen gemaakt. In het begin was ik een<br />

beetje bang voor mijn carrière. Zouden<br />

mensen het niet gek vinden dat ik interviews<br />

ging doen in plaats van werk zoeken?<br />

Aanvankelijk dacht ik dat ik al die gesprekken<br />

binnen een half jaar zou kunnen opnemen,<br />

maar dat lukt niet als je tussendoor geld<br />

moet ophalen, interviews moet voorbereiden,<br />

inzichten wilt communiceren en jezelf<br />

ook nog eens in leven moet zien te houden”,<br />

lacht ze. “De interviews beschouw ik nu als<br />

de basis voor een grotere visie, die gaat over<br />

de overgang waarvoor we als mensen staan.<br />

Het is mij nu duidelijk dat bijvoorbeeld klimaatverandering<br />

een symptoom is van een<br />

veel grotere crisis in de mensheid zelf. Alles<br />

is met elkaar verbonden en de economische,<br />

klimaat- en voedselcrises van de afgelopen<br />

tijd zijn onderdeel van de evolutie die we<br />

nu doormaken. Volgens deskundigen staan<br />

© PASTA MEDIA PRODUCTIONS<br />

we pas aan het begin van een tijdperk van<br />

supermondialisering, waarin tegelijk lokale<br />

aspecten een steeds belangrijker rol spelen.<br />

De plek waar we leven is het vertrekpunt<br />

van een soort opkomende decentralisatie.<br />

Je kunt het vergelijken met hoe het internet<br />

is opgebouwd: allerlei lokale elementen van<br />

overal vandaan komen samen in een wereldwijd<br />

superraamwerk.” Zich baserend op de<br />

mensen met wie ze heeft gesproken, concludeert<br />

ze dat dit een onvermijdelijke stap is in<br />

onze ontwikkeling, die leidt tot een verbonden<br />

wereldbeschaving.<br />

___<br />

Anne Walraven met sjamaan Angaangaq Angakkorsuaq<br />

‘HET IS<br />

CRUCIAAL<br />

DAT JONGE<br />

MENSEN<br />

MEER STEM<br />

KRIJGEN’<br />

CHAOSFASE<br />

“We zitten nu in de chaosfase, die kansen<br />

biedt, doordat juist in deze situatie macht en<br />

mogelijkheden worden herverdeeld. Nu de<br />

macht van overheden en bedrijven decentraliseert,<br />

worden gewone mensen steeds<br />

invloedrijker, kunnen ze buitengewone dingen<br />

doen en bijdragen aan een succesvolle<br />

overgang naar een nieuwe wereld. Dit bij<br />

elkaar is in feite het antwoord op mijn eerste<br />

vraag over hoe de wereld in elkaar steekt.<br />

De tweede vraag, over de rol die mijn generatie<br />

en ik kunnen spelen, beantwoorden we<br />

gedeeltelijk zelf. Mijn generatie is opgegroeid<br />

tijdens de chaosfase, zonder de zekerheden<br />

die eerder vanzelfsprekend waren. Deze<br />

jonge mensen hebben daardoor nieuwe perspectieven<br />

en een andere manier van denken<br />

ontwikkeld, die cruciaal zijn om de noodzakelijke<br />

stappen naar het volgende evolutieniveau<br />

te kunnen zetten. Daarom vind ik het,<br />

net als veel van de mensen die ik heb geïnterviewd,<br />

belangrijk dat jonge mensen meer<br />

stem krijgen binnen het systeem, bij bedrijven,<br />

in adviesraden, enz. We zijn er nog niet.<br />

Ze mogen soms meepraten, maar moeten<br />

vooral luisteren naar de generaties voor hen,<br />

terwijl hun visie in deze tijd juist leidend zou<br />

moeten zijn.”<br />

VERBONDEN ZIJN<br />

MET ALLES EN IEDEREEN<br />

Voorwaarde om verder te evolueren is dat,<br />

juist in deze overgangsfase, een verandering<br />

van bewustzijn nodig is. “Het is onmogelijk<br />

een verbonden wereldbeschaving te realiseren<br />

zonder verbonden te zijn met elkaar en<br />

de planeet. Het op eigenbelang gebaseerde<br />

wereldbeeld, dat ons de afgelopen eeuwen<br />

ook economisch heeft gedomineerd, is schadelijk.<br />

Met dat oude bewustzijn creëren we<br />

een wereld die elk moment kan exploderen.<br />

Voor Ervin Laszlo (oprichter Club van Boedapest)<br />

is chaos een belangrijke fase, omdat<br />

dit de basis van het oude systeem niet alleen<br />

ondergraaft, maar ook gevoelig maakt voor<br />

fluctuaties. Daar zit een deel van de invloed<br />

© PASTA MEDIA PRODUCTIONS<br />

die wij als jonge mensen kunnen hebben.<br />

Boyan Slat, de jonge Nederlander die de oceanen<br />

wil schoonmaken met zijn bedrijf The<br />

Ocean Clean-up, is een van de mensen die<br />

de rol van jongeren en de mogelijkheden van<br />

deze tijd ziet. Hij heeft zijn kansen vooral zelf<br />

gecreëerd.”<br />

DIEPER BESEF<br />

“Niet alleen in gesprek met Boyan Slat,<br />

maar tijdens alle interviews werd het besef<br />

steeds dieper dat wij het zelf zijn die alle crises<br />

op aarde veroorzaken. Verandering moet<br />

dus plaatsvinden in ons mens zijn. Vooral<br />

milieuactiviste Julia Butterfly Hill heeft mij<br />

enorm geïnspireerd. Daarvoor al trouwens.<br />

Op mijn elfde wist ik dankzij haar dat ik een<br />

bijdrage wilde leveren aan een betere wereld<br />

en niet stil wilde blijven zitten. Julia woonde<br />

twee jaar in een enorme mammoetboom in<br />

Californië om het laatst overgebleven oerbos<br />

te beschermen. Dat is haar gelukt. De<br />

Red Hot Chili Peppers hebben zelfs een lied<br />

geschreven over deze milieu-icoon. Toen ik<br />

mij zorgen maakte over de Malediven en de<br />

smeltende ijskap op Groenland– en ik bang<br />

was dat ik nergens het verschil kon maken<br />

___<br />

Anne Walraven in gesprek met Jane Goodall<br />

– bedacht ik wat zij zou doen. Dat ik haar<br />

uiteindelijk in het echt mocht ontmoeten op<br />

het tropische eiland waar ze woont, was fantastisch.”<br />

Maakt Anne zich nog steeds grote<br />

zorgen, bijvoorbeeld als ze hoort dat 75 procent<br />

van de insecten in Nederland en Duitsland<br />

verdwenen is? “Minder, ik zie het nu als<br />

onderdeel van de transitie die we doormaken<br />

en een bewijs dat er heel wat werk aan<br />

de winkel is.” Om Paul Gilding (ex-Greenpeace)<br />

te citeren:<br />

“Juist door het lijden in de wereld te accepteren,<br />

kunnen we vanuit een gevoel van<br />

vrede bijdragen aan het nieuwe pad dat we<br />

moeten bewandelen.”<br />

Zelf concludeert Anne: “Mensen kunnen<br />

zoveel nieuwe technologieën ontwikkelen<br />

en politieke verdragen sluiten, maar uiteindelijk<br />

moet echte verandering uit ons mens<br />

zijn komen. Nu gaan we het nieuwe wereldbeeld<br />

en onze rol daarin ontdekken. We evolueren<br />

in de Homo Empathicus. Onderzoek<br />

door psychologen en neurobiologen laat<br />

zien dat de mens van nature empathisch en<br />

altruïstisch (onbaatzuchtig) is, maar dat die<br />

eigenschappen gedurende vele eeuwen zijn<br />

bedolven onder het op eigenbelang en verdorvenheid<br />

gebaseerde mensbeeld van een<br />

aantal dode economen en pyschologen. In<br />

deze periode keren we terug naar ons oorspronkelijke<br />

zelf.” Anne hoopt dat mensen<br />

weer gaan leven vanuit hun eigen kracht en<br />

invloed, voor henzelf én de wereld. Haar<br />

queeste is dus nog niet voorbij. Medio <strong>2018</strong><br />

verschijnt haar eerste boek en daarna komt<br />

ook de documentaire ‘Anne’s Quest’ van Eva<br />

Zwart uit. Ze gaat, wanneer ze helemaal is<br />

hersteld, door met het geven van presentaties,<br />

het adviseren van bedrijven en het<br />

schrijven van artikelen. “Ik wil me in deze<br />

fase focussen op inheemse wijsheden. Wij<br />

hebben weinig gevoel meer bij wat het betekent<br />

vanuit verbondenheid te leven op aarde.<br />

Inheemse volkeren hebben dat wel.”<br />

Anne Walraven (1986) heeft Aardwetenschappen, Environment and Resource Management en International Development Studies gestudeerd<br />

en is, onder meer in het kader van haar project FutureFuel op zoek naar antwoorden op grote vragen van deze tijd. Ze spreekt over<br />

duurzaamheid, de nieuwe economie, de jonge generatie en adviseert bedrijven, overheden en organisaties. Ze is mede-oprichtster van de<br />

Duurzame Jonge 100. Meer informatie: futurefuel.nl. info@speakersacademy.nl<br />

© FOTO<br />

154<br />

SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2018</strong> SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2018</strong> 155

‘DE WERELD SLAAT NIET OP<br />

‘PAUZE’ TERWIJL WIJ OVER DE<br />

VERANDERING DEBATTEREN’<br />

“We hebben ontzettend mooie digitale technologie, maar maken nog altijd vuur met stokjes”, aldus Lucien Engelen. “Dat<br />

is de rode draad in mijn verhaal. De zorg bijvoorbeeld maakt, net als andere sectoren, grote veranderingen door, inclusief<br />

een digitale transformatie. Prachtige medische innovaties zijn, bij wijze van spreken, binnen veertien dagen wereldwijd<br />

toepasbaar. Toch duurt het implementeren en doorvoeren van nieuwe modellen en veranderingen vaak lang, 7 tot 17 jaar.”<br />

Doordat de zorg onder druk staat in termen van financierbaarheid, werkdruk en verantwoordelijkheid, is er (te) weinig tijd<br />

om ‘naar buiten’ te kijken. “Al zeven jaar probeer ik als een soort ‘loodsbootje’ richting én hulp te bieden, waarbij de patiënt<br />

altijd voorop staat.” Maar elke sector vindt zichzelf uniek en vooral dat de ánder moet veranderen. Luciens lezingen zijn<br />

daarom niet alleen relevant voor de zorg, maar ook als een casusstudie van hoe om te gaan met verandering in organisaties<br />

in een ‘markt’ waarmee iedereen vroeg of laat te maken krijgt en die volgens sommigen wordt ‘geüberiseerd’.<br />

Patiënten hoeven in de nabije<br />

toekomst voor veel routinematige<br />

controles en behandelingen<br />

niet meer naar de dokter.<br />

Videoconsulten met huisarts,<br />

specialist of verpleegkundige zijn dan het<br />

nieuwe normaal. Dat moet ook. Anders is<br />

de zorg straks echt onbetaalbaar, terwijl de<br />

zorgvraag verdubbelt. “De gezondheidszorg<br />

van morgen is minder locatiegebonden en<br />

richt zich meer op preventie: problemen<br />

voorkomen in plaats van (nu vooral)<br />

oplossen. Gezondheidsprofessionals kunnen<br />

daardoor efficiënter en goedkoper werken en<br />

patiënten er als partner bij betrekken”, zegt<br />

Lucien Engelen, innovatieaanjager in de<br />

zorg en directeur van het aan het Radboud<br />

universitair medisch centrum gelieerde<br />

REshape Center in Nijmegen. Tevens is hij<br />

verbonden aan de denktank ‘Singularity<br />

University’ in Silicon Valley en in Nederland.<br />

Hij benadrukt dat artsen of verpleegkundigen<br />

geen probleem hebben met nieuwe<br />

GEZONDHEIDSZORG<br />

Lucien Engelen<br />

Tekst: Jacques Geluk<br />

technologieën. “Ze kunnen echter niet altijd<br />

direct met veranderingen in de zorg of hun<br />

manier van werken omgaan. Dat kan komen<br />

door het financieringsmodel, hun opleiding<br />

of doordat ze het gewoon (nog) niet weten.<br />

Hoewel het nu al anders kan, moeten kinderen<br />

– oneerbiedig gezegd – nog altijd vrij nemen<br />

om met vader of moeder naar het ziekenhuis<br />

te gaan. Ze verbranden onderweg brandstof<br />

en stoten CO₂ uit. Uiteindelijk vinden ze een<br />

parkeerplek en staan twee minuten voor tien<br />

– net op tijd – hijgend bij de balie. Daar horen<br />

ze dat de dokter ‘even uitloopt’. Dat gebeurt in<br />

de huidige, verouderde situatie waarin alles<br />

is gecentreerd rond de zorgprofessional. Dat<br />

verandert.”<br />

Voor de zorgverleners – die gewend zijn<br />

dingen op een bepaalde manier te doen<br />

– betekent dit dat modellen waarvoor ze<br />

zijn opgeleid wankelen en oude zekerheden<br />

moeten plaatsmaken voor nieuwe kansen.<br />

Artsen en verpleegkundigen hebben<br />

een enorme verantwoordelijkheid en willen<br />

er niet alleen zeker van zijn dat de veranderingen<br />

kloppen en bewezen werken, maar er<br />

ook een goed gevoel bij hebben. Dat is lastig.<br />

“Sommige technieken en veranderingen<br />

zijn heel recent. Van andere zijn processen<br />

nog niet duidelijk en ethische vraagstukken<br />

nog onbesproken. Verzekeraars twijfelen of<br />

ze bepaalde behandelingen willen inkopen.<br />

Ze willen het risico niet lopen dat ze investeren<br />

in ‘overlopers’. Dat maakt hen afwachtend<br />

en dat begrijp ik. Aan de andere kant<br />

zijn de overheid, die de wet- en regelgeving<br />

aanpast, en de financiers (in dit geval de verzekeraars)<br />

wel al enorm aan het versnellen.<br />

Wetenschappelijk onderzoek levert steeds<br />

meer bewijzen dat die technieken werken,<br />

al zijn veel onderzoeken nog alleen gericht<br />

op de eigen silo en ontbreekt het macro-economische<br />

perspectief. We komen nu op een<br />

omslagpunt, waar het belangrijk is dat de<br />

technische ontwikkelingen en de dagelijkse<br />

praktijk van de zorgprofessionals beter op<br />

elkaar gaan aansluiten.”<br />

‘AUGMENTED<br />

HEALTH(CARE): THE END OF<br />

THE BEGINNING’<br />

Lucien Engelen is bezig met de afronding<br />

van zijn boek ‘Augmented Health(care); the<br />

end of the beginning’, dat verschijnt tijdens<br />

de Europese ‘e-healthweek’ in Barcelona.<br />

Daarin concludeert hij eveneens dat iedereen<br />

in dit tijdperk ‘weet dat de zorg verandert,<br />

maar zorgverleners vooral zitten met<br />

de hoe-vraag’. Hij beschouwt het – na de<br />

bewustmakingsfase – als zijn missie zorgprofessionals,<br />

overheden en financiers hierbij<br />

te helpen, want uiteindelijk profiteert<br />

iedereen daarvan. “Ze zitten gevangen in<br />

een verouderd systeem dat voor zo’n veertig<br />

procent uit administratieve taken bestaat. Er<br />

is domweg geen tijd om, metaforisch gezien,<br />

naar buiten te kijken. Als ze tijd vrijmaken<br />

om een congres over hun vakgebied te<br />

bezoeken is het enige doel nóg beter worden<br />

in waarin ze al goed zijn. Ze missen daardoor<br />

veranderingen in de wereld om hen<br />

heen. Het zou goed zijn als ze een congres<br />

over marketing of de bouw zouden bezoeken,<br />

waar ze wellicht geheel nieuwe inzichten<br />

kunnen opdoen. Einstein zei al dat je<br />

problemen niet oplost op de plek waar ze<br />

zijn ontstaan. Tijdens lezingen vraag ik de<br />

zaal vaak wie recent met familie, vrienden of<br />

collega’s videocontact heeft gehad via Skype<br />

of FaceTime. Negentig procent steekt een<br />

hand op. Als ik vraag wie ooit via een beeldverbinding<br />

heeft gesproken met een arts<br />

of verpleegkundige kijken ze mij vragend<br />

aan. Die techniek is er al zes jaar, veilig én<br />

goedgekeurd, maar wordt niet of nauwelijks<br />

gebruikt, ook al is in de betaling ervan voorzien.<br />

Ze weten niet hoe ze die techniek moeten<br />

inpassen.” Volgens Engelen verminderen<br />

de nieuwe, slimme technieken aanvankelijk<br />

niet zozeer de werklast, maar maken ze<br />

het wel mogelijk met dezelfde energie meer<br />

mensen te helpen. “Sommige artsen, verpleegkundigen,<br />

bestuurders, verzekeraars<br />

en banken moeten nog barrières slechten,<br />

maar de meesten willen wel. Dat laatste<br />

geldt ook voor veel patiënten. Uit onderzoek<br />

blijkt steeds opnieuw dat driekwart van hen<br />

is geïnteresseerd in digitale zorg, maar een<br />

© GOVERT DE ROOS<br />

‘DE PATIËNT DRAAIT<br />

SPOEDIG NIET MEER OM<br />

DE PROFESSIONAL HEEN,<br />

ZOALS NU, MAAR DE<br />

ZORGVERLENER OM DE<br />

PATIËNT’<br />

even groot percentage van de zorgprofessionals<br />

zegt dat patiënten hen er niet om vragen.<br />

Zo is een spagaat ontstaan, die moeilijk<br />

te dichten is. Onze rol is te laten zien dat het<br />

kan en mag en duidelijk te maken dat het de<br />

moeite van het proberen waard is. We geven<br />

ook aan dat zorg professionals eraan moeten<br />

wennen dat zij niet meer alles onder controle<br />

kunnen houden, misschien wel 80% van ‘de<br />

zorg’ gaat over logistiek.”<br />

PREVENTIE<br />

Aan zorgprofessionals die willen weten<br />

hoe de toekomst er uitziet, stelt Engelen<br />

soms als wedervraag hoeveel patiënten zij<br />

die morgen in de poli hebben gehad. “Dan<br />

zeggen ze bijvoorbeeld acht en antwoord ik<br />

weer: ‘Stel dat je in plaats van acht zestien<br />

patiënten en drie collega’s minder hebt?’ Dat<br />

kan volgens hen niet. Ze beseffen niet dat de<br />

zorgvraag in 2021 waarschijnlijk over de kop<br />

gaat en ze moeten werken met hetzelfde of<br />

minder budget. Dan moeten ze wel (digitale)<br />

technologie inzetten om de gezondheidszorg<br />

minder locatie-afhankelijk te maken<br />

en patiënten op afstand niet alleen tevreden,<br />

maar ook gezonder te houden.” Lucien komt<br />

terug op het enorme belang van de preventiecomponent.<br />

“Nu gaat zes procent van het<br />

totale gezondheidszorgbudget naar preventie,<br />

de rest naar het oplossen van problemen<br />

die we wellicht hadden kunnen voorkomen.”<br />

Hij geeft twee voorbeelden. “Als een astmapatiënt<br />

een digitale puffer met GPS-locator<br />

gebruikt, is dat meteen zichtbaar via de<br />

cloud. Als zorgverleners zien dat meerdere<br />

156<br />

SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2018</strong> SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2018</strong> 157

patiënten het apparaatje in dezelfde buurt<br />

gebruiken, kan dat wijzen op problemen<br />

met de lucht, kunnen zij in actie komen en<br />

erger voorkomen. De patiënt zelf kan dan die<br />

omgeving ontwijken. Ik houd een slag om de<br />

arm vanwege lopend onderzoek, maar het<br />

lijkt het zo te zijn dat aan de hartslagvariabiliteit<br />

(HRV) van een diabetespatiënt is af te<br />

lezen of die persoon binnen afzienbare tijd<br />

een hypo krijgt, die kan leiden tot bewusteloosheid.<br />

Het meetapparaat – onderdeel<br />

van een horloge met GPS – weet ook of diegene<br />

in een auto zit. Als dat zo is kunnen we<br />

waarschuwen en die man of vrouw vragen<br />

de wagen aan de kant te zetten en een snack<br />

te nuttigen, zodat we een ‘life event’ voorkomen<br />

en bovendien veel kosten besparen.”<br />

CULTUURVERANDERING<br />

Het is wel zo dat kosten voor de baat gaan.<br />

Techniek maakt het allemaal uiteindelijk<br />

goedkoper, maar investeringen in onderzoek<br />

en ontwikkeling gaan daaraan vooraf. “Er<br />

moet nog veel gebeuren. Op een aantal<br />

vlakken zijn we best ver, ook vergeleken<br />

met het buitenland. We zijn in Nederland<br />

druk bezig standaarden te ontwikkelen voor<br />

betere digitale communicatie en gegevensuitwisseling<br />

tussen zorgprofessionals en<br />

patiënten. Dat proces is nog niet klaar, maar<br />

de vertaalslag van denken naar doen nadert.”<br />

Engelen waarschuwt wel voor het gevaar dat<br />

mensen zouden kunnen denken dat het<br />

alleen over techniek gaat. “Het draait vooral<br />

om cultuurverandering. De beleving van<br />

mensen bij gezondheidszorg moet anders.<br />

We zijn gewend dat als we iets bestellen het<br />

dezelfde of uiterlijk de volgende dag wordt<br />

bezorgd. Wanneer de consument verandert<br />

in een patiënt moet hij ineens accepteren<br />

dat hij drie weken moet wachten voordat er<br />

iets gebeurt en hij of zij ‘moet langskomen’.<br />

Dat pikken mensen niet meer. Technologie<br />

kan helpen hen daarbij van dienst te zijn.”<br />

Patiënten kunnen bijvoorbeeld via een<br />

videoverbinding hun probleem voorleggen<br />

en eventueel worden gerustgesteld. Dat<br />

spaart tijd en geld. Als er wel iets aan de hand<br />

GEZONDHEIDSZORG<br />

is weet de zorgverlener al wat het probleem<br />

is en is snelle actie mogelijk. “Met een strip<br />

in een horlogebandje kun je een hartfilmpje<br />

maken. De uitslag – goed of fout – krijg je<br />

meteen. Als er een probleem is stuur je<br />

het filmpje door naar de cardioloog. Bij<br />

zijn afwezigheid betaal je virtueel met je<br />

creditcard vijf dollar en zend je het filmpje<br />

naar een arts in Massachusetts, die er dan<br />

naar kijkt. Toen ik dat vijf jaar geleden<br />

voor het eerst liet zien, verklaarden ze mij<br />

voor gek. Inmiddels is het verzekerde zorg<br />

in Nederland. Dit kun je beschouwen als<br />

technologische vooruitgang. Ik zie het als<br />

het verwijderen van de frictie uit het systeem<br />

door de inzet van technologie, maar vooral<br />

als een andere manier om naar een door<br />

technologie ondersteund proces te kijken.”<br />

PATIËNT STAAT ALTIJD<br />

VOOROP<br />

“Elk project dat wij oppakken begint en<br />

eindigt met de patiënt, de familie en de mantelzorgers,<br />

die bijvoorbeeld als sprake is van<br />

ernstige dementie een cruciale rol spelen.<br />

Het vanaf het allereerste begin betrekken<br />

van degenen om wie het gaat bij het verhaal<br />

is voor ons vanzelfsprekend. ‘Design thinking’,<br />

zoals we dat nu noemen, ontwikkelt<br />

zich langzaam tot een hype, maar levert een<br />

heel andere uitkomst op en breder gedragen<br />

oplossingen, dan wanneer je die in een achterkamer<br />

bedenkt. Het is belangrijk te weten<br />

dat patiënten van het kastje naar de muur<br />

zijn gestuurd, maar in het huidige systeem is<br />

de zorgverlener daarvan niet op de hoogte.<br />

Een patiënt van onze cardiologie-afdeling<br />

ziet de cardioloog een uur per jaar, de overige<br />

8.765 uur is hij op zichzelf aangewezen. Dan<br />

moet je niet raar opkijken als die patiënt niet<br />

doet wat is afgesproken, of dat nu gaat over<br />

pillen innemen of meer bewegen. Daarom<br />

moeten we niet alleen hem of haar, maar<br />

ook de familie en mantelzorgers erbij blijven<br />

betrekken.” Lucien geeft meer voorbeelden<br />

en vertelt meteen hoe technologie voor<br />

verbetering kan zorgen. “Een groep patiënten<br />

wil niet naar een arts of specialist, maar<br />

moet dat volgens ‘het’ protocol. Ze weten<br />

tevoren dat ze vaak na een kort gesprek van<br />

een paar minuten weer buiten staan, terwijl<br />

een kankerpatiënt de professional misschien<br />

wel drie kwartier nodig heeft. Die tijd is er<br />

niet. Waarom geven we die patiënt niet de<br />

keus: langskomen voor een kort gesprek of<br />

e-mailen, bellen of videochatten? Het is nu<br />

één maat voor iedereen, met als enige mogelijkheid<br />

langskomen. Dat komt doordat de<br />

zorg nu gebouwd is rond de professional.”<br />

COPERNICUS-MOMENT<br />

“Wiskundige/astronoom Nicolaas<br />

Copernicus toonde rond 1500 aan dat<br />

de zon niet rond de aarde draait, maar<br />

andersom. Zo’n ‘Copernicus-moment’ zie<br />

je nu in de zorg gebeuren. De patiënt draait<br />

spoedig niet meer om de professional heen,<br />

zoals nu, maar de zorgverlener – al dan niet<br />

virtueel – rond de patiënt. Dankzij nieuwe<br />

technologie, het nieuwe denken en doordat<br />

de zorg anders niet betaalbaar blijft.”<br />

De patiënt bepaalt straks met wie hij wanneer<br />

contact wil hebben. “Het enige is dat<br />

je daarvoor meer artsen en verpleegkundigen<br />

beschikbaar zou willen hebben. Dat<br />

gaat hem niet worden. Daarom wil ik op<br />

alle niveaus proberen het proces te beïnvloeden<br />

om naar een nieuw model en systeem<br />

toe te werken, ik zeg wel eens dat wij<br />

‘proberen een zachte landing in de toekomst<br />

mogelijk te maken’. Daarvoor is een<br />

paradigmaverschuiving nodig in combinatie<br />

met een nieuwe ‘mindset’ bij zowel<br />

patiënten als dokters, verpleegkundigen,<br />

hoogleraren, bestuurders, politici en financiers,<br />

zodat een andere benadering ook zin<br />

heeft. Daarbij teken ik aan dat de toekomst<br />

voortdurend verandert. De techniek die we<br />

nu ongelooflijk mooi en spannend vinden<br />

is over tien jaar gedateerd, maar wat er ook<br />

gebeurt: iemand die gewoon zoals nu naar<br />

de dokter wil, moet dat vooral kunnen blijven<br />

doen. Dat betekent dat we maximaal de<br />

kansen moeten benutten die er nu zijn. De<br />

wereld ‘buiten’ wacht niet op ons en gaat niet<br />

op ‘pauze’ terwijl wij debatteren.”<br />

Lucien Engelen (1962) werkt sinds 2007 bij Radboudumc als adviseur van de Raad van Bestuur en hoofd van de Acute Zorgregio (tot <strong>2017</strong>) en<br />

tevens sinds 2010 als oprichter/directeur van het Radboud REshape Center, dat zich bevindt op het kruispunt van technologie en het ‘empoweren’<br />

van patiënten. Hij is tevens verbonden aan de denktank ‘Singularity University’ in Silicon Valley en Nederland. info@speakersacademy.nl<br />

GA<br />

VOORAL<br />

NIET<br />

STEMMEN<br />

© SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® WALTER KALLENBACH<br />

COLUMN<br />

Tekst: Johan Doesburg<br />

In de aanloop naar de verkiezingen buitelen politici over elkaar om in<br />

een mantra te bezweren dat wij allen moeten stemmen. Met afschuw<br />

wordt gesproken over de kloof tussen burger en politiek. Wie luistert<br />

voelt de democratie wankelen, maar heeft weinig zin om zich naar het<br />

stembureau te slepen. Ook degenen die niet luisteren voelen nauwelijks<br />

aanvechting om ‘op de feestdag van de democratie’ te gaan stemmen.<br />

Hoe erg is eigenlijk dat er<br />

een kloof bestaat? En dat<br />

de opkomst bij verkiezingen,<br />

afgezien van verkiezingen<br />

tijdens roerige perioden,<br />

steevast laag is en almaar lijkt te dalen? Is<br />

een lage opkomst de bijl aan de wortel van<br />

de democratie? Ik meen van niet.<br />

Sinds het ontstaan van de Atheense democratie<br />

is sprake van een kloof en van diep<br />

ingeslepen rituelen. Iedere nieuwkomer<br />

belooft het oude te vervangen en de kloof<br />

te slechten. Aldus marcheert de democratie<br />

door de wind van eeuwen en heeft het vaste<br />

waarde als ‘de minst slechte bestuursvorm’.<br />

HET VONDELPARKEFFECT<br />

Dat er weinig gestemd wordt is deels<br />

gelegen in het Vondelparkeffect. Amsterdammers<br />

willen graag bij het park wonen.<br />

Ze betalen er veel geld voor een woning,<br />

terwijl ze maar zelden in het park wandelen.<br />

Zou het park slecht onderhouden worden,<br />

of met sluiting bedreigd, dan zouden<br />

de rapen gaar zijn. Zo is het ook met democratie.<br />

Daar willen we graag in wonen. We<br />

willen dat die onderhouden wordt en we<br />

waken ook. Maar zolang er niet te veel hondenpoep<br />

ligt komen we niet in beweging.<br />

Dat is geen afkeuring, maar draagvlak: de<br />

democratie ligt er netjes bij. De wetenschap<br />

dat je kunt stemmen of kunt besluiten dat<br />

je er geen tijd voor hebt, maakt wonen in de<br />

democratie onbetaalbaar.<br />

Dus we kunnen achter over leunen?<br />

Zeker niet! Op bestuurders rust de<br />

inspanningsverplichting om de tuin van de<br />

democratie te onderhouden. Het ‘gaat allen<br />

stemmen’ moet gezongen worden. Televisiedebatten,<br />

online interviews, roadshows<br />

en ‘Town Hall’-bijeenkomsten zijn zuurstof<br />

voor de democratie.<br />

Maar de kiezer hoeft niet te kijken en niet<br />

te komen. De debatten zijn als een steen in<br />

de vijver van het Vondelpark. Niet stemmen<br />

is instemmen, totdat er hondenpoep<br />

ligt. Dus ga vooral niet stemmen, de democratie<br />

vaart er wel bij.<br />

Noot. Het Vondelparkeffect zag ik, in een<br />

andere context, voor het eerst beschreven<br />

door René Paas, de Commissaris van de<br />

Koning te Groningen.<br />

Johan Doesburg is debatexpert en moderator. Hij vertegenwoordigde Nederland twee maal<br />

op het WK debatteren, was oprichter en directeur van het Nederlands Debat Instituut en<br />

presenteerde onder meer ‘NCRV Nachtlicht’ en ‘AVRO De Nachtdienst’ op Radio 1. Johan<br />

verzorgt maatwerktrainingen voor politici, journalisten en bestuurders, schrijft handboeken<br />

en columns en verzorgt retorische analyses in de media. info@speakersacademy.nl<br />

158<br />

SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2018</strong> SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2018</strong> 159

© ISTOCK | NIXKI<br />

NATUURBEHOUD<br />

‘ER IS NOG<br />

HOOP VOOR DE<br />

KONING DER DIEREN’<br />

Wildbiologe Alayne Cotterill is van jongs af aan gefascineerd door grote carnivoren. In het bijzonder de<br />

toekomst van leeuwen gaat haar aan het hart. Daarom probeert ze er al vele jaren voor te zorgen dat de koning<br />

der dieren, andere vleeseters en de mens op een goede manier kunnen samenleven, zodat de populaties weer<br />

kunnen groeien. Dat doet ze sinds begin 2016, samen met lokale partners, ook via de door haar opgerichte<br />

onafhankelijke organisatie Lion Landscapes, die focust op onderzoek, capaciteitsopbouw en innovatie.<br />

‘ALS BEVLOGEN BIOLOGE<br />

MOET JE OPTIMISTISCH ZIJN.<br />

NA EEN AFNAME GROEIT<br />

DE LEEUWENPOPULATIE WEER’<br />

“<br />

Als kind al wilde ik met wilde dieren in Afrika werken<br />

en op een gegeven moment zei mijn vader dat ik<br />

ze met eigen ogen moest zien. Hij nam me mee toen<br />

ik 13 was en meteen wist ik zeker wat ik later wilde<br />

worden. Leeuwen zijn zulke charismatische en fascinerende<br />

dieren.” Geen wonder dat Alayne Cotterill na de middelbare<br />

school biologie gaat studeren aan de Universiteit van Lancaster.<br />

“Nadat ik was afgestudeerd in 1992 ging ik me als vrijwilligster meteen<br />

inzetten voor wild- en natuurbehoud. Ik wilde zoveel mogelijk<br />

ervaring opdoen. Al snel kreeg ik de kans met leeuwen te werken.<br />

De directeur van een nieuw wildreservaat in Zimbabwe vertelde me<br />

dat ze in dat gebied eerst problemen hadden met leeuwen die de<br />

koeien van de lokale bevolking opaten, maar dat nu recent geïntroduceerde,<br />

waardevolle prooidieren werden gedood. Als 21-jarige<br />

biologe bedacht ik me geen moment en zei tegen de directeur dat ik<br />

het probleem wel zou oplossen. Ik had ontzettend veel geluk. De dag<br />

erna werd ik gebeld door de man die het project financierde met de<br />

vraag of ik het wilde doen.”<br />

Nog steeds enthousiast zegt ze: “Behalve met leeuwen heb ik ook<br />

gewerkt met zwarte neushoorns en andere bedreigde diersoorten,<br />

in samenwerking met het Zimbabwaanse ministerie van Nationale<br />

Parken en Wildbeheer, dat toen – gek genoeg – heel goed was georganiseerd.<br />

Daarnaast heb ik meegewerkt aan projecten gericht op<br />

het reduceren van economische gemotiveerde conflicten tussen<br />

mens en dier en in dat kader ook gekeken naar de jachtindustrie”,<br />

dr. Alayne Oriol Cotterill<br />

Tekst: Jacques Geluk<br />

aldus Alayne, die het leeuwenproject gebruikt als basis voor haar<br />

master-thesis aan de Universiteit van Zimbabwe.<br />

SAMENLEVEN VAN MENS EN DIER<br />

Ze kijkt tijdens haar studie ecologie vooral naar de biologische<br />

en economische kosten en voordelen van het uitzetten van leeuwen<br />

in nieuwe wildgebieden in zuidelijk Afrika. Na het behalen van<br />

haar MSc zet ze in de Sabi Valley Conservancy een project op om<br />

de duurzame jacht op luipaarden te bestuderen. “In 2004 heb ik me<br />

als biologe voor een periode van ruim negen jaar verbonden aan het<br />

Laikipia Predator Project voor Living with Lions in Kenia, dat tot<br />

doel had het samenleven van mensen en grote carnivoren buiten<br />

beschermde gebieden te promoten. We hebben gekeken hoe leeuwen<br />

omgaan met de mensen met wie ze hun leefomgeving delen, vooral<br />

in gebieden waar te veel mensen en te weinig prooidieren zijn om<br />

grote groepen carnivoren te ondersteunen. Daar probeerden we via<br />

corridors en bufferzones nationale parken en andere leefgebieden<br />

waar leeuwen nog voorkomen te verbinden. Ook voor Lion<br />

Landscapes houden we ons bezig met het zoeken naar manieren<br />

waarop leeuwen en mensen het beste kunnen co-existeren. Boeren<br />

kunnen bijvoorbeeld hun vee ’s avonds naar een stevig omheind<br />

terrein drijven en dat goed bewaken. Overdag zijn leeuwen meestal<br />

inactief en vormen ze geen grote bedreiging.”<br />

Het aantal in het wild levende leeuwen neemt snel af, maar in<br />

de gebieden waar Lion Landscapes actief is gaat het goed met ze<br />

160<br />

SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2018</strong> SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2018</strong> 161

NATUURBEHOUD<br />

NATUURBEHOUD<br />

en is soms zelfs al sprake van een toename.<br />

“Over het algemeen genomen hebben de<br />

Afrikaanse leeuwen het echter echt moeilijk.<br />

Er komen steeds meer mensen en vee<br />

bij die meer ruimte nodig hebben, waardoor<br />

het leefgebied van de wilde dieren<br />

afneemt. Dat betekent dat conflicten ontstaan<br />

wanneer wilde dieren in de buurt van<br />

mensen leven.” Ook het aantal oorlogen op<br />

het Afrikaanse continent heeft een negatief<br />

effect. Toch denkt Alayne Cotterill niet dat<br />

de situatie onomkeerbaar is. “Als bevlogen<br />

biologe moet je optimistisch zijn. Het zou<br />

mooi zijn als we een mentale verandering<br />

in mensen teweeg kunnen brengen. Ik hoop<br />

dat, net als in Europa is gebeurd, een groter<br />

deel van de bevolking in de steden gaat<br />

wonen. Dan komt er in het landelijk gebied,<br />

de natuur, meer ruimte voor grote carnivoren<br />

en hun prooien en kan de situatie stabiliseren.<br />

Belangrijk is dus dat we zoveel<br />

mogelijk leeuwen en andere dieren, met<br />

© PRIVECOLLECTIE ALAYNE COTTERILL<br />

___<br />

Alayne met haar echtgenoot Josep Oriol met<br />

leeuwin Bella die een GPS-halsband krijgt<br />

Haar kinderen van 16 en 14 jaar hebben wat<br />

moeite met het grote cultuurverschil, de<br />

jongste van zeven maakt het niet zoveel uit.<br />

“Het hele gezin is gek op leeuwen. In Afrika<br />

gingen we er vaak op uit en heb ik ze laten<br />

kennismaken met mijn onderzoek naar<br />

het gedrag van deze carnivoren. De oudste<br />

twee deden daar al zelfstandig dingen op dat<br />

gebied en zijn als het nodig is nog steeds heel<br />

toegewijd.” Lachend: “Mijn zoon van 14 is<br />

sinds zijn negende mijn chauffeur geweest.<br />

Hij reed mij rond, zodat ik intussen werk<br />

kon doen.” Op dit moment werkt Alayne met<br />

haar organisatie in Kenia en Zambia, met als<br />

voornaamste algemene doel het veiligstellen<br />

van grote carnivorenpopulaties en hun<br />

habitat. “In Zambia willen we, samen met<br />

BioCarbon Partners, een bedrijf dat oplossingen<br />

bedenkt voor de reductie van CO₂,<br />

een model ontwikkelen voor negen, economisch<br />

haalbare projecten voor zowel mensen<br />

als leeuwen. Uiteraard betrekken we daar de<br />

lokale bevolking bij. BCP neemt het beheer<br />

over grote gebieden over en door samen te<br />

werken kunnen we niet alleen de uitstoot van<br />

broeikasgas afremmen, maar tegelijk werken<br />

aan het behoud van wilde dieren en hun<br />

leefomgeving.” Dat kan wellicht ook door<br />

het bevorderen van ecotoerisme. Sommige<br />

gebieden waar Lion Landscapes actief is zijn<br />

prima toeristische bestemmingen. “Wanneer<br />

we dat op een natuurvriendelijke wijze<br />

kunnen regelen, komen er meer dollars binnen<br />

voor natuurbehoud. Dat zou mooi zijn.”<br />

‘IK VERSTIJF, DAT IS<br />

MIJN REDDING’<br />

Technologie heeft het werk van Alayne<br />

Cotteril drastisch veranderd. In de beginperiode,<br />

als ze meewerkt aan het project<br />

voor het Zimbabwaanse wildreservaat,<br />

zijn er nog geen GPS-halsbanden en<br />

andere trackingmethoden en moet ze op<br />

korte afstand van de leeuwen lopen om<br />

goed te kunnen observeren wat ze doen.<br />

Een groot deel van haar tijd brengt ze in<br />

de buurt van de machtige dieren door, die<br />

ze heel intiem leert kennen en respecteren.<br />

“Van wederzijds respect was geen sprake,<br />

maar ze vielen mij niet aan. Ik maakte ze<br />

in de war. Normaal rennen mensen weg<br />

als ze een leeuw zien. Niet raadzaam, want<br />

dan komen ze juist achter je aan. Gelukkig<br />

is mijn natuurlijke reactie dat ik helemaal<br />

verstijf als ik in doodsangst ben. Daardoor<br />

dachten ze waarschijnlijk dat ik gevaarlijk<br />

was. Een gekke situatie dus.”<br />

Dankzij technologische ontwikkelingen<br />

kan Alayne nu meer leeuwen in een<br />

veel groter gebied monitoren. “In plaats<br />

van de dieren van dichtbij te zien, kan ik<br />

nu via mijn computer zien waar de leeuwen<br />

zijn en wat ze doen. Dat is minder<br />

leuk, maar op deze manier krijgen we wel<br />

gedetailleerdere resultaten en is ons werk<br />

veel efficiënter.”<br />

‘ONS DOEL IS DE<br />

CO-EXISTENTIE VAN MENS<br />

EN DIER BEVORDEREN’<br />

behulp van nieuwe technieken die we ontwikkelen<br />

en partnerschappen met lokale<br />

gemeenschappen en autoriteiten, door die<br />

transitieperiode heen kunnen helpen. De<br />

verwachting is dat de populaties daarna<br />

weer groeien. Eerst zal hun aantal echter<br />

verder afnemen. De bodem is nog niet<br />

bereikt.”<br />

PARTNERSCHAPPEN<br />

Lion Landscapes werkt samen met partners,<br />

omdat de organisatie erin gelooft mensen<br />

die al met natuur- en wildbehoud bezig<br />

zijn kracht te geven, in plaats van helemaal<br />

van onder af aan te beginnen. “In Kenia<br />

werken we nu in het gebied, waar ik vroeger<br />

ook vele jaren actief ben geweest. We werken<br />

samen met landeigenaren, lokale leefgemeenschappen<br />

en collega-organisaties<br />

voor natuurconservering, zoals het Ewaso<br />

Lions Project, waarvan ik enige tijd onderzoeksdirecteur<br />

ben geweest. Ook dit project<br />

bevordert de co-existentie van mensen en<br />

grote carnivoren in noord-Kenia, door middel<br />

van wetenschappelijke studie en handreikingen<br />

naar de lokale bevolking. We<br />

proberen – met inachtneming van lokale<br />

culturele waarden en systemen – samen tot<br />

innovatieve oplossingen te komen door bijvoorbeeld<br />

bewakers van vee zaklantaarns te<br />

geven die vanzelf af en toe aan- en uitgaan,<br />

waardoor de leeuwen denken dat de bewakers<br />

wakker zijn, zelfs als ze in slaap zijn<br />

gevallen. Educatie, oplossingen en het creëren<br />

van steun helpen het wildbehoud voor<br />

een lange tijd te garanderen in beschermde<br />

gebieden en gemeenschappelijke gronden.”<br />

Alaynes onderneming gaat niet voor de<br />

winst en probeert zoveel mogelijk financiering<br />

te vinden bij instellingen, non-gouvernementele<br />

organisaties en filantropen. Lion<br />

Landscapes is lid van Pride Lion Conservation<br />

Alliance, een gezamenlijke organisatie<br />

die fondsen werft op een non-competitieve<br />

manier. Vrouwelijke biologen runnen alle<br />

aangesloten clubs voor behoud van leeuwen<br />

en grote carnivoren. Ze verdelen de<br />

opbrengst eerlijk onder elkaar.<br />

MET 9 ACHTER HET STUUR<br />

Alayne Cotterill heeft tot september 2016<br />

twaalf jaar lang voltijds in Kenia gewoond.<br />

Nu reist ze heen en weer, omdat haar drie<br />

kinderen in Engeland naar school gaan.<br />

© PRIVECOLLECTIE ALAYNE COTTERILL<br />

___<br />

Alayne doet een leeuw een halsband om<br />

Dr. Alayne Oriol Cotterill is oprichter en uitvoerend directeur van Lion Landscapes, een onafhankelijke organisatie die de leeuwenstand op<br />

peil wil houden. Hiervoor was ze onder meer onderzoeksdirecteur van Ewaso Lions en projectbiologe bij Living with Lions. Ze heeft biologie<br />

gestudeerd in Lancaster, ecologie aan de Universiteit van Zimbabwe en wildconservering aan de Universiteit van Oxford.<br />

info@speakersacademy.nl<br />

162<br />

SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2018</strong> SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2018</strong> 163

MILIEU<br />

‘HERSTEL HET BOS EN HAAL<br />

IN ÉÉN KEER ALLE DUURZAME<br />

ONTWIKKELINGSDOELEN’<br />

Twee miljard hectare land op aarde is de afgelopen 12.500 jaar ‘gedegradeerd’ van bos tot landbouwgrond en<br />

van graasland tot kale vlakte. De bomen zijn onzichtbaar, maar niet verdwenen. Onder de grond leeft het oerbos<br />

voort. “Om de planeet te redden moeten we geen nieuwe bomen planten, maar verborgen stronken weer tot leven<br />

wekken. Dat kunnen we het beste vragen aan inheemse volken, waarbij zij de garantie krijgen dat alles wat het<br />

opnieuw vruchtbare land oplevert van hen is”, zegt ondernemer, scheikundige en fysicus Kees Hoogendijk.<br />

Kees Hoogendijk<br />

Tekst en fotografie: Jacques Geluk<br />

‘NIET HET VERMIJDEN EN REDUCEREN VAN CO 2<br />

,<br />

MAAR HET REGENEREREN VAN BOSSEN – WAT OOK<br />

NOG EENS GOEDKOPER IS – MOET CENTRAAL STAAN<br />

IN DE KLIMAATDIALOOG. BOVENDIEN NEMEN BOMEN<br />

DOOR DE GROTERE CONCENTRATIE ERVAN IN DE<br />

LUCHT VERSNELD CO 2<br />

OP’<br />

“<br />

Overal waar de mens in de loop der eeuwen land heeft<br />

gekoloniseerd, zijn grote gebieden waar bossen,<br />

bomen en vaak zelfs landbouwgronden zijn verdwenen.<br />

Het gaat om twee miljard hectare land, dat nu<br />

verdroogd en vaak onbewoond is. Uit gedetailleerde<br />

satellietbeelden in zeer hoge resolutie die via het Google Earthinstrument<br />

‘Collect Earth’ beschikbaar komen, is af te leiden of zich<br />

ondergronds boomstronken bevinden. Die zijn niet dood, maar in<br />

ruste. Dat gaan we allereerst onderzoeken langs de kusten in negen<br />

landen: Namibië, Madagaskar, Noord-Marokko (waar de Berbers<br />

wonen), Senegal, Benin, de zuidpunt van India, het Noordelijk Territorium<br />

van Australië, de neus van Brazilië en Mexico. Als we daar<br />

de bomen weer kunnen herstellen en laten groeien verdwijnt de<br />

droogte. Vijfhonderd miljoen familieboeren en 370 miljoen inheemsen<br />

behoren tot de allerarmsten op aarde, maar onder hen bevinden<br />

zich wel degenen die nog de kennis hebben om dit project uit te voeren.<br />

Als tegenprestatie moeten we hen helpen en ervoor zorgen dat<br />

hun levensstandaard verbetert.”<br />

Kees Hoogendijk vertelt graag over zijn droom, ook aan de zakenwereld,<br />

want als we ons verenigen rond het herstel van de wereld,<br />

wint iedereen. “Daarom wil ik onder het motto ‘Unifying Fields’ mensen<br />

wakker schudden. Ik heb daarvoor de wetenschappelijke velden<br />

klimaat, psychologie, filosofie, fysica, scheikunde, biologie en bosbouw<br />

bestudeerd en daarna geïntegreerd tot één geheel, met als kern<br />

bewustzijn. Om de velden in de gedegradeerde gebieden te herstellen<br />

zouden welgestelde burgers lid moeten worden van Unifying Fields<br />

en 50 euro per hectare bijdragen.” Hoe het allemaal zo is gekomen en<br />

welke rol de biotische pomp speelt bij het verhelpen van de schade die<br />

de mens de natuur en dus de aarde heeft toegebracht, is een lang en<br />

boeiend verhaal waar Kees graag de tijd voor neemt. Elk woord komt<br />

recht uit zijn hart.<br />

OLIEWERELD<br />

Hij heeft een lange carrière achter de rug in de oliewereld. Eerst als<br />

medewerker van Gulf Oil, daarna als ondernemer en oprichter van<br />

een mondiale handelsonderneming in olie en chemische producten.<br />

Begin jaren negentig treedt hij in dienst in dienst van de toenmalige<br />

Amerikaanse energiereus Enron, die dan zijn bedrijf overneemt. “De<br />

moraliteit was desastreus. Het ging uitsluitend over geld, niet over<br />

mensen of het welzijn van de aarde. Ik merkte dat bedrijven steeds<br />

inhaliger werden en wist dat dit niet goed kon gaan.” In 1995 begint<br />

Kees’ spirituele reis. Hij hoort verhalen van mensen die hem raken<br />

en leest de filosofen erop na. Zijn kijk op de wereld verandert vanaf<br />

dat moment volledig. Toch zet Kees in die tweede helft van de jaren<br />

negentig nog een hedge fund (een defensief beleggingsfonds) op om<br />

zijn kapitaal te vermeerderen, maar beseft al snel dat hij niet goed<br />

bezig is.<br />

“In 2000 ben ik daarmee gestopt en in contact gekomen met de<br />

164<br />

SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2018</strong> SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2018</strong> 165

MILIEU<br />

© ISTOCK | ANSKUW<br />

MILIEU<br />

Triodos Bank. Die is in 1990 begonnen<br />

met de FACE Foundation, die in Maleisië,<br />

Oeganda en Ecuador bossen is gaan<br />

herstellen om nadelige gevolgen van CO₂uitstoot<br />

te compenseren. In 2002 heb ik<br />

samen met Triodos de Klimaat Neutraal<br />

Groep opgericht, waar bedrijven op een<br />

vrijwillige markt CO₂-emissierechten<br />

kunnen kopen.” Van klimaatfan verandert<br />

Kees in klimaatscepticus. Inmiddels denkt<br />

hij daar heel genuanceerd over. “Weet je”,<br />

zegt hij, een mooie bruggetje makend naar de<br />

bomen: “CO₂ is eigenlijk de beste grondstof<br />

voor bomen. Het aandeel CO₂ is met bijna<br />

veertig procent gestegen. Bomen groeien<br />

daar harder van, dus die compenseren de<br />

negatieve effecten op een natuurlijke manier.”<br />

Het besef groeit dat klimaatverandering niet<br />

zozeer over CO₂ gaat, maar over bomen. In<br />

2016 neemt Kees afscheid als CEO van Face<br />

the Future, de opvolger van FACE, die zich<br />

inmiddels ook bezighoudt met het herstellen<br />

van ecosystemen.<br />

POSITIEVE VERANDERING<br />

ZAAIEN<br />

Zijn idee een stichting op te richten groeit.<br />

“Tree to be is sinds 1 januari <strong>2017</strong> een feit,<br />

maar ook daar is intussen veel gebeurd.” Kees<br />

schrijft een e-book over het regenereren van<br />

de natuur door het planten van bomen. De<br />

titel is ‘Seeding positive change’, want hij<br />

wil zaadjes planten voor positieve verandering.<br />

“Op een gegeven moment bleek dat de<br />

auteursrechten voor de plaatjes niet goed<br />

waren geregeld. Dat leverde een maand vertraging<br />

op. Achteraf was het een godsgeschenk.<br />

Ik correspondeerde met Tsjechische<br />

en Russische wetenschappers en ontdekte<br />

de biotische pomp-theorie. Als scheikundige<br />

en fysicus begreep ik dat we de watercyclus<br />

afsnijden, wanneer we bossen aan de<br />

kust en een ruime strook daarachter kappen.<br />

Bomen zijn natuurlijke waterpompen die als<br />

het ware lagedrukgebiedjes creëren en zorgen<br />

voor transport van waterdamp van zee<br />

naar land. Als alle bomen weg zijn gebeurt<br />

het omgekeerde en droogt het land uit.” Kees<br />

trekt dan, nadat zijn e-book al is afgerond, de<br />

conclusie dat zomaar bomen planten niet de<br />

oplossing is, ze moeten op bepaalde plaatsen<br />

terugkeren.<br />

___<br />

Een inheemse grootmoeder die nog<br />

weet hoe de natuur echt werkt<br />

NIET PLANTEN,<br />

MAAR HERSTELLEN<br />

In zijn boomrijke tuin in Baarn vertelt<br />

Kees enthousiast over zijn gesprek met vertegenwoordigers<br />

van het World Resources<br />

Institute (WRI), dat de mensheid wil<br />

stimuleren te leven op een manier die de<br />

aarde beschermt en tegemoetkomt aan de<br />

noden van huidige en toekomstige generaties.<br />

“Kees, zeiden ze, je moet geen bomen<br />

planten, maar herstellen. Ze zijn er namelijk<br />

al. Onder de grond. Volgens de beweging<br />

Farmer Managed Natural Regeneration<br />

(FMNR) is dit concept 35 jaar geleden al<br />

bewezen. Ik was geschokt, ben alle documenten<br />

van de FMNR gaan lezen die ik<br />

online kon vinden.” Tree to be houdt vast<br />

aan het planten van bomen en de splitsing<br />

is een feit. Kees gaat zijn eigen weg en beseft<br />

dat het herstellen van bossen verdergaat dan<br />

waar zijn boek eindigt.<br />

Tijdens een conferentie op Ibiza vertellen<br />

veertig leiders van inheemse volken in de<br />

zomer van <strong>2017</strong> hun verhaal. Kees is erbij.<br />

“De wijste mensen die ik ooit heb gezien!<br />

Onder hen mensen van de Kogi-stam, een<br />

volk dat op grote hoogte geïsoleerd leeft in<br />

de bergen van Sierra Nevada de Santa Maria<br />

in Colombia. Zij willen de natuurlijke orde<br />

beschermen, maar door mijnbouw en ontbossing<br />

is dat nu onmogelijk. In 1990 heeft<br />

Alain Ereira de anderhalve documentaire<br />

‘Aluna’ gemaakt voor de BBC, waarin de<br />

Kogi – voordat ze weer in de anonimiteit verdwenen<br />

– op een dramatische manier hebben<br />

gepleit voor een nieuwe koers.” Kees en<br />

zijn medestanders zijn de inheemse volken<br />

gaan bestuderen en met hen gaan praten.<br />

“Van hen weten we dat er nog 370 miljoen<br />

inheemse mensen zijn, die samen tien procent<br />

van alle bossen beheren waarin tachtig<br />

procent van de biodiversiteit van de aarde<br />

aanwezig is. Zij hebben nog de kennis die<br />

nodig is om het tij te keren en verdwenen<br />

bossen te laten terugkeren. Daarom gaan wij<br />

met hen samenwerken. De meeste stammen<br />

hebben een probleem. Hun land is droog en<br />

niet meer van hen. Ze vechten al decennia<br />

om het terug te krijgen. Ik heb voorgesteld de<br />

grond te kopen, omdat het in de huidige staat<br />

vrijwel niets waard is. Overheden moeten<br />

garanderen dat de mensen die het land herstellen<br />

recht hebben op alle producten die er<br />

vanaf komen, zodat ook zij een beter leven<br />

krijgen. We moeten daarmee niet te lang<br />

wachten, want anders is de planeet vergaan.”<br />

HET ONDERGRONDSE BOS<br />

Hoe zit het nou precies met die bossen<br />

onder die 2 miljard hectare gedegradeerde,<br />

door droogte getroffen grond, waar ogenschijnlijk<br />

vrijwel niets meer leeft? “Het gaat<br />

om een zevende van de totale landmassa. Dat<br />

is veel, maar het goede nieuws is dat de wortels<br />

er in 90 procent van die gebieden nog<br />

steeds zijn. De meeste door de aarde verzwolgen<br />

boomstronken hebben een paar scheutjes.<br />

Als je die vrijmaakt en op een bepaalde<br />

manier snoeit krijgt de boom het signaal dat<br />

er nog leven, hoop is. Dan wijzigt het bacteriesysteem<br />

in de grond zich en gaat de boom<br />

groeien. Nieuwe scheuten aan de zijkant haal<br />

‘BOMEN ZIJN<br />

NATUURLIJKE<br />

WATERPOMPEN’<br />

je eraf. Die boom groeit hoger en elke keer<br />

als er aan de zijkant scheuten komen verwijder<br />

je ze. Die gebruik je als biomassa. Af en<br />

toe moeten de mensen die het land herstellen<br />

ook een boom kappen om een in komen<br />

te krijgen, zodat ze kunnen leven en niet<br />

uren hoeven te lopen om hout te verzamelen<br />

of water te vinden. Want bomen zijn regenmakers,<br />

vooral langs de kust en een strook<br />

van 20 tot 50 kilometer landinwaarts. Daar<br />

ligt dan ook onze prioriteit. Als we om te<br />

beginnen in alle negen genoemde gebieden<br />

de bomen weer laten groeien zetten die<br />

natuurlijke fysische processen in werking,<br />

waardoor er meer regen valt.” De natuur herstelt<br />

zich en gewassen kunnen weer groeien.<br />

Inheemse volken weten door overlevering<br />

niet alleen dat bomen in bossen als een verzameling<br />

biotische pompen water aantrekken<br />

en voor milde regen zorgen, maar ook<br />

dat de temperatuur daalt als er meer bomen<br />

zijn. Dat betekent volgens Kees Hoogendijk<br />

dat als de mens erin slaagt de bomen<br />

weer te laten groeien in een groot gedeelte<br />

van de 2 miljard hectare gedegradeerd land,<br />

de opwarming van de aarde niet zal doorzetten.<br />

“Ook kunnen we onze kooldioxideschuld<br />

(de twee triljard ton CO₂ die we tot nu<br />

toe hebben uitgestoten) er grotendeels mee<br />

aflossen. Er moet trouwens wel CO₂ overblijven,<br />

anders krijgen we een nieuwe ijstijd.<br />

De bomen kunnen ons helpen een goede<br />

balans te bereiken, maar het duurt wel een<br />

paar decennia voordat het zover is.”<br />

NIET MEER IN DEBAT<br />

Hij geeft graag lezingen over het herstellen<br />

van de bossen, die als biotische pompen<br />

droge grond weer vruchtbaar maken en<br />

de temperatuur regelen. Het debat over<br />

het klimaat aangaan is als dat gebeurt<br />

absoluut niet meer nodig. “Het heeft ook<br />

weinig zin. Milieuactivisten zitten nogal<br />

vast in hun ideeën over CO₂ en hebben<br />

nauwelijks oog voor de simpele oplossing<br />

die wij aanbieden. De wal zal het CO₂-schip<br />

keren. Ondernemers die geld verdienen<br />

met maatregelen die klimaatverandering<br />

moeten tegengaan zijn bang dat hun<br />

business verdwijnt als ik hun medewerkers<br />

kan overtuigen. Ze snappen nog niet dat<br />

hun business geen toekomst heeft. Als je<br />

bomen herstelt (of als er geen stronken<br />

zijn lokale bomen plant) en mensen helpt<br />

lossen klimaat- en voedselproblemen zich<br />

uiteindelijk vanzelf op.”<br />

Ten slotte wijst Kees Hoogendijk op de<br />

zeventien Duurzame Ontwikkelingsdoelen<br />

van de Verenigde Naties. “Als je bomen<br />

herstelt of plant reduceer je niet alleen de<br />

emissie van CO₂ (één doelstelling), maar<br />

haal je ze alle zeventien.”<br />

___<br />

Niger, voor en na het boomherstel<br />

Kees Hoogendijk is scheikundige en fysicus en heeft als zelfstandig ondernemer en in<br />

dienst van Enron in de olie-industrie gewerkt. Hij zet zich al twintig jaar in voor het herstel<br />

van de aarde. Hij is CEO geweest van de organisaties Face Foundation en Face the Future<br />

en is initiatiefnemer van Tree to be. Nu is hij voortrekker van het initiatief ‘Unifying Fields’.<br />

info@speakersacademy.nl<br />

166<br />

SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2018</strong> SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2018</strong> 167

KUNST & CULTUUR<br />

‘ELK<br />

VERDIENMODEL<br />

BEGINT MET LEUK’<br />

Ik spreek kunstenares en zakenvrouw Judith Osborn in haar woonkamer/atelier in Amsterdam-<br />

IJburg. Een leuke, inspirerende omgeving waar de creativiteit vanaf spat. Leuk en creativiteit. Om die<br />

twee woorden draait het. “Leuk is de basis van alles, heeft een enorme urgentie. Helaas onderschatten<br />

we dat en gaan bedrijven er laks mee om. Ze beseffen niet welke enorme zakelijke mogelijkheden en<br />

kansen ze laten liggen. Leuk is een verdienmodel”, vertelt Judith gepassioneerd.<br />

‘HET IS OKÉ<br />

IDEEËN<br />

SCHAAMTELOOS<br />

TE JATTEN’<br />

“<br />

Wanneer je nieuwsgierig bent, iets leuk vindt<br />

en daar wat mee doet ontstaan zakelijke kansen.<br />

Ik studeerde aan de kunstacademie, ging<br />

in de kunst en werkte voor een galerie. Na twee<br />

jaar realiseerde ik mij dat ik een groot netwerk<br />

had opgebouwd en veel kunstenaars kende. Omdat ik het leuk vond<br />

besloot ik voor een paar weken een ruimte te huren om daar op een<br />

spannender manier werk te exposeren van een kunstenaar die volgens<br />

mij erg goed was. Het was een pop-up, maar dat woord bestond<br />

destijds nog niet. Bedrijven, zoals Hewlett Packard, die zagen wat<br />

ik als jonge vrouw van 23 voor elkaar kreeg vonden dat ook leuk en<br />

vroegen zich af of ik voor hen ook leuke dingen kon bedenken”, zegt<br />

Judith Osborn. Het is duidelijk: ondernemerschap begint met iets<br />

leuk vinden.<br />

Het is van groot belang voor mensen en bedrijven voelsprieten<br />

te ontwikkelen, waarmee ze veranderingen in maatschappij en economie<br />

kunnen bijhouden. Daarnaast moeten ze ook in die nieuwe<br />

omgeving aandacht genereren. Televisie is niet meer het belangrijkste<br />

medium om te adverteren, behalve in en rond een aantal grote<br />

publiekstrekkers. Doelgroepen en potentiële klanten zijn vaak beter<br />

te benaderen via YouTube of sociale media, maar vooral tijdens evenementen<br />

waar online en offline samenkomen en interactie ontstaat.<br />

“Iedereen is erg online bezig, maar offline ontmoeten en inspireren<br />

Judith Osborn<br />

Tekst: Jacques Geluk | Fotografie: Rianne Broeze-Noordegraaf<br />

we elkaar en wisselen we ideeën uit. Het internet maakt onze wereld<br />

groter. Daardoor ontstaan contacten met mensen en ondernemingen<br />

van overal . In het echt daarentegen raken we elkaar, wat enorm<br />

belangrijk is. Creativiteit ligt samen met iets leuk en interessant vinden,<br />

verbindingen maken en verbeeldingskracht ten grondslag aan<br />

alles. Dat is de aanjager.” Judith noemt nog een voordeel van het<br />

samenvloeien de virtuele en de echte wereld: “Het internet brengt<br />

ook veel vreemds. Vreemd is leuk en belangrijk, want het prikkelt je<br />

en je raakt er soms de kluts van kwijt. Het daagt je uit na te denken,<br />

niet om een mening te vormen maar om online en offline mogelijkheden<br />

te zien.”<br />

ANTI-TAM IS ANTI SAAI<br />

De bijna voelbare verbeeldingskracht en creativiteit van Judith<br />

Osborn staan mede aan de basis van het bedrijf Anti-Tam Creative<br />

Marketing Events, dat ze samen met Alexander Tempel heeft opgericht.<br />

“Mijn leven lang heb ik marketing- en pr-concepten bedacht<br />

en laten samenvloeien. Dat is mijn kracht. Die verbinding is nu de<br />

basis van Anti-Tam, met als motto: Saai is al gedaan. Alles wat onze<br />

klanten normaal doen gooien wij het raam uit. Het kan altijd anders<br />

en beter. Bij veel bedrijfsevenementen zie je nog steeds van die statafels<br />

met kaasstengels erop. Zodra je binnenkomt verdwijnt meteen<br />

al je energie en wil je eigenlijk meteen weer weg. De aandacht die je<br />

168<br />

SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2018</strong> SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2018</strong> 169

KUNST & CULTUUR<br />

‘TECHNIEK EN<br />

DATA KUN JE<br />

AANKOPEN,<br />

CREATIVITEIT<br />

NIET’<br />

wilt genereren krijg je dan niet. Met een goed<br />

en leuk evenement, in combinatie met prima<br />

marketing, pr en optimaal gebruikmaken<br />

van sociale media, lukt dat wel. Wij koppelen<br />

creativiteit aan bedrijven en dat werkt.”<br />

Naast het organiseren van bijeenkomsten en<br />

evenementen, geeft Judith lezingen onder de<br />

noemer ‘CREATIVITEIT WERKT’, waarin<br />

zij praat over het toenemende belang van<br />

creativiteit in het zakenleven, de politiek en<br />

de maatschappij als geheel. “Bedrijven denken<br />

vaak continu in een vast stramien, wij<br />

werpen daarop een frisse blik, zodat hun gasten<br />

worden geprikkeld.”<br />

‘GENDER FLUID’<br />

Enkele dagen voor het interview is in New<br />

York het schilderij ‘Salvator Mundi’ van Leonardo<br />

da Vinci geveild voor 400 miljoen dollar.<br />

“Ik had in onze nieuwsbrief daarvoor<br />

al aangegeven dat het verwachte bedrag<br />

170<br />

SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2018</strong><br />

van 100 miljoen dollar een koopje zou zijn<br />

geweest. Niet alleen omdat het gaat om een<br />

uniek stukje geschiedenis, maar ook vanwege<br />

de ongekende marketingstrategie van<br />

Christie’s die aan de verkoop is voorafgegaan.<br />

Door het schilderij te behandelen als<br />

een rockstar en de wereld over te laten reizen<br />

om onbekende potentiële kopers te kietelen,<br />

is veel aandacht gegenereerd. Dat bedoel ik<br />

met creatief denken en iets leuk maken. De<br />

figuur op het kunstwerk is bovendien ‘gender<br />

fluid’, de geslachten vloeien als het ware<br />

in elkaar over. Het is niet duidelijk of het een<br />

hij of een zij is. Er is sprake van mystificatie<br />

en dat maakt het extra aantrekkelijk.” Ze<br />

denkt even na en zegt: “Apple-oprichter en<br />

topman Steve Jobs was eigenlijk de Da Vinci<br />

van deze tijd. Bij Da Vinci kwam een briljant<br />

idee vaak voort uit wat hij zag. Een vallend<br />

boomblad werd in zijn gedachten een<br />

helikopter avant la lettre. Het was werk van<br />

Pablo Picasso – de stier die aanvankelijk heel<br />

gedetailleerd was, maar waarvan uiteindelijk<br />

de essentie overbleef – dat Jobs echt inspireerde.<br />

‘Ik wil dat jullie Apple maken, zoals<br />

Picasso zijn stier’, zei hij, waarmee hij aangaf<br />

dat het oké is ideeën schaamteloos te jatten.<br />

Dat vind ik ook. Het gaat er niet om<br />

waar inspiratie vandaan komt, maar wat je<br />

ermee doet. Iedereen begint met kopiëren.<br />

Dat geldt ook voor Picasso, Damien Hirst<br />

of Andy Warhol. Daarvoor moet je vaardigheden<br />

bezitten, maar heb je geen fantasie<br />

of creativiteit nodig. Voor jatten wel, want<br />

daaruit komt vanzelf iets nieuws, iets eigens<br />

voort. Zonder creativiteit en verbeeldingskracht<br />

is er geen innovatie of vooruitgang.<br />

De techniek geeft ons nieuwe mogelijkheden<br />

om creatief te zijn. Daarmee kunnen we het<br />

verschil maken, maar wel op voorwaarde dat<br />

we bereid zijn onszelf tijdens ons leven, net<br />

als ik, steeds opnieuw uit te vinden en kansen<br />

te pakken als ze zich voordoen.”<br />

CREATIVITEIT BEGINT<br />

IN JE HOOFD<br />

Vergrijzing, klimaatverandering, zelfrijdende<br />

auto’s. Er komen tal van complexe<br />

problemen op ons af. Banen verdwijnen,<br />

nieuwe banen die we nu nog niet eens kennen<br />

komen ervoor in de plaats. Tegelijk zijn<br />

ambachtslieden, zoals loodgieters en monteurs,<br />

ook straks nog hard nodig. Techniek<br />

en innovatie zijn meer dan ooit belangrijk,<br />

maar daar moet wel creativiteit aan voorafgaan.<br />

“Mensen moeten leren beseffen dat<br />

creativiteit niet alleen tastbaar is in de vorm<br />

van bijvoorbeeld schilderijen, tekeningen,<br />

beelden en muziek. Creativiteit begint in je<br />

hoofd en gaat over het maken van verbindingen.<br />

De zakenman is minstens zo creatief<br />

als de kunstenaar. Beiden manipuleren,<br />

óók de kunstenaar. Hij maakt wat en laat jou<br />

iets geloven. Dat roept emoties op en daar<br />

draait alles in het leven om. Mijn advies:<br />

houd niet krampachtig vast aan onze calvinistische<br />

denkwijze, maar begin morgen met<br />

kinderen te leren en te laten ervaren dat alles<br />

begint leuk vinden en creativiteit. Stimuleer<br />

hen daarin. Laat ze hun fantasie en verbeeldingskracht<br />

gebruiken om te grootse dingen<br />

te komen. Datzelfde geldt voor werknemers.<br />

Investeer in hen, want menselijk kapitaal<br />

betaalt zich uit. Techniek en data kun je aankopen,<br />

creativiteit niet.”<br />

Judith Osborn is kunstenaar, ontwerper,<br />

ondernemer en televisiepersoonlijkheid.<br />

“Ik heb me in het verleden tien keer<br />

opnieuw moeten uitvinden, puur<br />

omdat ik het leuk vond. Daar kwam<br />

mijn energie vandaan.” In 2005 is<br />

ze begonnen met het ontwerpen en<br />

verkopen van T-shirts met uitdagende<br />

opdrukken en andere kleding. Nadat<br />

ze Bert van der Veer had leren<br />

kennen heeft ze zich ontwikkeld tot<br />

tv-persoonlijkheid met het programma<br />

‘Een weekje Osborn’ op NH-tv. In<br />

2016 is ze op RTLZ te zien geweest<br />

met de bijzondere, zelfbedachte serie<br />

‘Iedereen een kunstenaar’, waarin<br />

Bekende Nederlanders zich tijdens het<br />

schilderen – waarvan ze vaak dachten<br />

dat ze het niet konden – door haar<br />

lieten interviewen. “Dan haal je iemand<br />

uit zijn of haar hoedanigheid en blijkt<br />

dat iedereen heel creatief ter wereld<br />

komt. We tekenen en schilderen<br />

voordat we kunnen schrijven, tot<br />

volwassenen gaan zeggen dat onze<br />

tekeningen en schilderijen goed of<br />

slecht zijn en daarmee onze creativiteit<br />

doodmaken. Dat is jammer. Ieder kind<br />

is een kunstenaar, de kunst is dat te<br />

blijven. In iedereen zit een Picasso.<br />

Mensen moeten de kans krijgen hun<br />

talent te ontwikkelen en uit te groeien<br />

tot buitensporige genieën. Creatieve<br />

personen staan altijd open voor nieuwe<br />

ideeën en denken niet in meningen<br />

maar in mogelijkheden.”<br />

info@speakersacademy.nl<br />

SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2018</strong> 171

© STEFAN WITTE<br />

WETENSCHAPSCOMMUNICATIE<br />

GOED<br />

COMMUNICEREN<br />

IS NOG NIET ZO<br />

MAKKELIJK<br />

Ionica Smeets leidt als hoogleraar wetenschapscommunicatie aan de Universiteit Leiden studenten<br />

op voor de masterspecialisatie Wetenschapscommunicatie en Maatschappij. Binnen dit vakgebied<br />

onderzoekt ze de kloof tussen deskundigen en het algemene publiek en bekijkt ze wat er misgaat als<br />

deze groepen met elkaar communiceren. Ze kijkt ook naar de rol van de media als het gaat om de<br />

correcte weergave van feiten. En wat doet ze met al die goedbedoelde, maar ongevraagde en niet<br />

altijd juiste adviezen die ze als moeder van twee prachtige kinderen krijgt?<br />

prof. dr. ir. Ionica Smeets<br />

Tekst: Jacques Geluk<br />

‘JOURNALISTEN<br />

HEBBEN EEN ZEER<br />

GROOT VERTROUWEN<br />

IN UNIVERSITEITEN<br />

ALS BRON’<br />

Een beetje deftig is de titel wel van de oratie die Ionica<br />

Smeets 13 mei 2016 houdt aan de Universiteit Leiden, ter<br />

gelegenheid van haar aanstelling als hoogleraar Wetenschapscommunicatie:<br />

‘Enige beschouwingen over de<br />

waarde der wetenschapscommunicatie’. Dat hoort ook<br />

zo, het is tenslotte een formele bijeenkomst. Hoe ze het zegt is nog<br />

belangrijker dan anders, Haar inaugurele rede gaat over wetenschap<br />

en communicatie en hoe het daartussen kan misgaan. Inmiddels<br />

bijna twee jaar later is het onderwerp nog immer actueel: “Er bestaat<br />

een kloof tussen (wetenschappelijke) experts en het gewone publiek.<br />

Soms is zelfs sprake van spraakverwarring. De manier waarop persberichten<br />

van universiteiten in de media terechtkomen kan daaraan<br />

bijdragen. Mede daarom heb ik tijdens mijn oratie aangekondigd in<br />

kaart te zullen brengen hoe vertekend kranten universitaire persberichten<br />

weergeven. De resultaten van dat onderzoek komen er binnenkort<br />

aan.” De journalistiek staat onder druk en media nemen veel<br />

meer berichten direct over, constateert Ionica. “Journalisten hebben<br />

ook een zeer groot vertrouwen in universiteiten als bron. Ze nemen<br />

berichten van bedrijven of politieke partijen niet zomaar over, maar<br />

als de wetenschap iets meldt ‘moet het wel goed zijn’. Dat is een interessant<br />

gegeven.” Ionica heeft het onderzoek samen uitgevoerd met<br />

dr. Peter Burger van de afdeling Journalistiek en Nieuwe Media en<br />

prof. dr. Mattijs Numans, hoogleraar huisartsengeneeskunde aan het<br />

Leids Universitair Medisch Centrum. “In Leiden heb je mensen van<br />

alle disciplines bij elkaar! De studenten die hebben meegewerkt studeren<br />

eveneens drie verschillende richtingen.”<br />

Tijdens het onderzoek zijn persberichten van alle universiteiten en<br />

universitair medische centra bekeken. Als uitgangspunt zijn ongeveer<br />

130 gepubliceerde wetenschappelijke onderzoeken over gezondheid<br />

genomen. “In databanken van de grootste kranten en nieuwssites<br />

hebben we gezocht naar de artikelen die daarover zijn geschreven en<br />

die met de oorspronkelijke persberichten vergeleken. We hebben ze<br />

in setjes geanalyseerd om te kijken of en waar het mis was gegaan. Dat<br />

was echt monnikenwerk.” Je kunt zeggen dat wetenschappers proberen<br />

zichzelf te verkopen en journalisten alles opblazen. Ionica denkt<br />

aan een onschuldiger verklaring. “Door een gemakkelijker formulering<br />

te gebruiken, die voor meer mensen te begrijpen is, valt de nuancering<br />

een beetje weg. Als je zegt dat een relatie gevonden is tussen<br />

een creatief beroep en de ziekte van Parkinson is dat een genuanceerde<br />

zin. Wanneer je zegt dat een creatief beroep beschermt tegen<br />

172<br />

SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2018</strong> SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2018</strong> 173

WETENSCHAPSCOMMUNICATIE<br />

WETENSCHAPSCOMMUNICATIE<br />

Parkinson is dat weliswaar een stuk korter,<br />

maar is de betekenis niet helemaal hetzelfde.<br />

Zelf hebben we een studie gedaan naar het<br />

overdrijven van verbanden, maar dan realiseerden<br />

we ons ineens dat we vaak iets<br />

opschreven zonder dat we dat konden bewijzen.<br />

We deden dus ons best iets even lekker<br />

leesbaar op te schrijven en voordat we het<br />

wisten gingen we zelf ook de fout in. Killing!”<br />

TWEE PASSIES<br />

Wetenschap én taal zijn twee hele belangrijke<br />

passies, die Ionica bovendien prachtig<br />

combineert in haar vakgebied wetenschapscommunicatie.<br />

“Het is leuk te ervaren dat<br />

iedere groep mensen haar eigen jargon heeft<br />

en dat zijn echt niet alleen wetenschappers,<br />

experts of mensen die iets heel moeilijks<br />

doen. Ik merk dat soms wanneer ik als<br />

spreker ben uitgenodigd en de organisatie<br />

mij uitlegt waarover zo’n dag gaat. Binnen<br />

drie zinnen zeggen ze al iets waarvan ik<br />

niet weet wat het is. Dat betekent dat mensen<br />

die alles over een onderwerp weten een volkomen<br />

onbegrijpelijk verhaal kunnen houden.”<br />

Ze geeft, zoals ze het zelf noemt, een<br />

absurd voorbeeld: “Ik heb vrij vaak advies<br />

gegeven over het vertalen van vaktermen<br />

in populairwetenschappelijke boeken, wanneer<br />

vertalers daar zelf niet uitkwamen. Op<br />

een gegeven moment werd een boek vertaald<br />

over wiskunde, waar ik zelf op promoveerde.<br />

Ik vroeg een studente of zij wist<br />

wat de Nederlandse vertaling is van een<br />

paar wetenschappelijke wiskundige termen.<br />

Ze had geen idee, want we praten er altijd<br />

in het Engels over. Op de gang vroeg ik hetzelfde<br />

aan iemand, maar kreeg als antwoord:<br />

‘Waarom zou je dat willen?’ Moet je dan zelf<br />

een woord verzinnen, zoeken of kijken of een<br />

Vlaming een goede term heeft bedacht? Vertaling<br />

of oorspronkelijk Nederlands, eigenlijk<br />

maakt het niet uit; als je wetenschap en<br />

het bijbehorende jargon uitlegt luistert het<br />

allemaal zeer nauw.”<br />

© WALTER KALLENBACH<br />

Zelfs wanneer de uitleg klopt, dan nog<br />

kunnen mensen die anders interpreteren<br />

dan de wetenschapper bedoelt. Of zelfs geen<br />

idee hebben. Geen wonder dat Ionica Smeets<br />

dat zeker in haar rol als hoogleraar wetenschapscommunicatie<br />

heel interessant vindt.<br />

“Als ik iets vertel over niet-partiële differentiaalvergelijkingen<br />

snap ik dat de meeste mensen<br />

daarvan niet op de hoogte zijn. Dat geldt<br />

ook voor artsen die de Latijnse namen van<br />

ziekten kennen, maar weten dat de patiënt<br />

die niet kent. Ook zijn er veel begrippen die<br />

voor leken iets anders inhouden dan voor<br />

deskundigen. Ik geef een voorbeeld. Een<br />

arts zegt tegen een patiënt dat haar gewicht<br />

stabiel is. Zij vat dat op als goed, want stabiel<br />

is een positief woord. Het kan echter ook<br />

betekenen dat haar gewicht nog steeds veel<br />

te hoog is, maar op hetzelfde niveau is gebleven.<br />

Dat is dus niet goed.” In haar oratie geeft<br />

Ionica aan dat een klassieke studie uitwijst<br />

dat artsen en patiënten ook andere gangbare<br />

medische termen verschillend interpreteren.<br />

De meeste patiënten omschrijven diarree<br />

als veel ontlasting in korte tijd, de meeste<br />

dokters kiezen voor dunne ontlasting. “Een<br />

nuanceverschil, maar het is belangrijk precies<br />

te weten wat een patiënt bedoelt als hij<br />

een klacht noemt. Miscommunicatie kan<br />

dus grote gevolgen hebben in de medische<br />

wereld.”<br />

WAT DENK JE BIJ HET<br />

WOORD ROBOT?<br />

Een ander voorbeeld. “Experts praten<br />

enthousiast over robots, maar denken er<br />

niet over na welk beeld hun toehoorders<br />

daarbij hebben. Veel mensen denken aan<br />

een soort mensachtig poppetje, anderen aan<br />

een ‘terminator’. De meeste robots in Nederland<br />

lijken helemaal niet op ons. Het zijn<br />

robotarmen, armpjes die een monotoon of<br />

ingewikkelder taakje doen in de fabriek of<br />

de operatiekamer. Speciale pakken waarin<br />

mensen met een verlamming weer kunnen<br />

lopen zijn ook robots. Met één woord<br />

kun je dus veel verschillende dingen bedoelen,<br />

maar dat is niet het probleem van het<br />

algemene publiek. In dit geval moet een deskundige<br />

heel duidelijk maken wat hij precies<br />

bedoelt met het woord robot.” Iedereen<br />

herkent dit soort interpretatie- en nuanceverschillen<br />

wel. “Laatst sprak ik Frits Spits<br />

tijdens het Onze Taal-congres, waar hij de<br />

Visser-Neerlandiaprijs heeft gekregen. Hij<br />

vertelde dat hij de fout was ingegaan toen hij<br />

dacht dat de kijkoperatie die hij zou krijgen<br />

(net als vroeger) ook echt een kijk-operatie<br />

was. Het is nu een echte operatie. Het woord<br />

operatie zit er wel in, maar iedereen focust<br />

op het kijken en dan begint de spraakverwarring”,<br />

lacht Ionica.<br />

ONGEVRAAGD ADVIES<br />

Het gesprek komt op een heel andere<br />

vorm van communicatie, die ook tot misverstanden<br />

en soms tot irritatie kan leiden.<br />

Ionica Smeets heeft twee prachtige kinderen.<br />

Tex is zeven, Rifka bijna drie. Ze schrijft<br />

in Kek Mama columns over wat ze als moeder<br />

allemaal meemaakt, wat in 2016 heeft<br />

geresulteerd in het boek ‘Zoete kinderen<br />

eten geen suiker', waarin ze fabeltjes over<br />

‘HET ADVIES<br />

STOMEN<br />

IS ALLEEN<br />

BEDOELD OM<br />

OUDERS RUSTIG<br />

TE HOUDEN’<br />

zwangerschap en opvoeding aan de hand<br />

van de wetenschap ontkracht. Dat zit zo.<br />

“Zwanger van de eerste kreeg ik voortdurend<br />

ongevraagd advies van allerlei mensen.<br />

Dat was voor mij vrij nieuw. Ik was nog<br />

helemaal wiskundige en niemand bemoeide<br />

zich met wat ik deed. Mensen zeiden ineens<br />

wat ik moest doen en laten en dan ging ik<br />

dat opzoeken. Toen ik dat voor de tiende<br />

keer deed, voelde ik dat ik daar stukjes over<br />

moest gaan schrijven, ook al omdat de miscommunicatie<br />

die steeds ontstond soms<br />

best grappig was. Een mooi voorbeeld. Tex<br />

had pseudokroep, een nare, maar onschuldige<br />

hoest. ’s Nachts belden we de huisartsenpost<br />

voor advies. We moesten stomen,<br />

maar een bevriende arts zei dat er helemaal<br />

geen bewijs is dat stomen werkt. Dat advies<br />

is volgens hem alleen bedoeld om ouders<br />

wat te doen te geven, zodat ze rustig blijven<br />

en ook de kinderen niet in paniek raken.<br />

Dus keken we ’s nachts ‘Sesamstraat’-filmpjes<br />

met ons hoestende kind. Daar werden<br />

we heel rustig van. Later belden we de huisartsenpost<br />

nog een keer en weer kregen we<br />

hetzelfde advies. Stomen. De assistente, die<br />

daartoe vast instructie had gekregen, bleef<br />

erbij, ook al zei ik dat wij wisten dat het<br />

niet zou helpen.” Weet ze eigenlijk waarom<br />

kinderen later zindelijk zijn dan vroeger?<br />

Omdat Pampers lekker makkelijk zijn en<br />

luiers wassen niet meer hoeft? Ze heeft ook<br />

daar heel wat over te horen gekregen, maar<br />

zelf probeert Ionica geen ongevraagd advies<br />

te geven.<br />

Wat het overbrengen of verkopen van<br />

boodschappen betreft, of het nu gaat over<br />

wetenschappelijke onderwerpen heeft<br />

Ionica een goed advies: “Presenteer het<br />

net even anders, zodat je aansluiting kunt<br />

maken met je toehoorders. Denk goed na<br />

over wie je wat wilt vertellen en in welke<br />

context. ‘Framing’, het kader, het verband<br />

waarin je dat doet is heel belangrijk. Een<br />

uitleg over ribbels in het asfalt voor een<br />

verkeerslicht is niet sexy, maar als je praat<br />

over anti-rimpelcrème voor asfalt heeft het<br />

ineens ieders belangstelling.”<br />

NOG MEER TRUCS<br />

Ze houdt van literatuur en toneel en<br />

daarom weet taalfan Ionica dat veel van de<br />

trucs die men gebruikt om mensen in een<br />

boek, verhaal, film of toneelstuk te zuigen<br />

ook te gebruiken zijn om serieuze onderwerpen<br />

toegankelijk te maken. “Daarom moeten<br />

er ook grappen in mijn verhaal zitten. Ik<br />

flap er ook wel eens stomme dingen uit en<br />

soms is dat gênant, maar heb gemerkt dat<br />

mensen juist daardoor goed onthouden wat<br />

ik vertel. Dat werkt overigens alleen wanneer<br />

de grap is gekoppeld aan en past bij het punt<br />

dat je wilt maken.”<br />

Prof. dr. ir. Ionica Smeets is wiskundige, hoogleraar wetenschapscommunicatie aan de Universiteit<br />

Leiden. wetenschapsjournaliste, columniste en televisiepresentatrice (‘De Nationale Wetenschapsquiz’).<br />

Ze schrijft columns voor De Volkskrant en Kek Mama en boeken (‘Zoete kinderen<br />

eten geen suiker’, ‘Het exacte verhaal’, samen met Jeanine Daems ‘Ik was altijd heel slecht in<br />

wiskunde’ en samen met Bas Haring ‘Vallende kwartjes’). Bovendien geeft Ionica lezingen.<br />

info@speakersacademy.nl<br />

174<br />

SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2018</strong> SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2018</strong> 175

© CHRISTINEGUEST<br />

RELIGIE<br />

DE STEM VAN<br />

COMPASSIE<br />

Thupten Jinpa is vooral bekend als de vertaler van de Dalai Lama, maar hij vervult als<br />

vertegenwoordiger van de ‘Boeddhistische Renaissance’ veel verschillende rollen. Hij is niet alleen<br />

geleerde en auteur, maar leidt ook de dialoog tussen wetenschap en Boeddhisme. Zijn missie is<br />

ons aller vermogen tot compassie te bevorderen.<br />

Thupten Jinpa PhD<br />

Tekst: Lindsay Kyte (‘associate editor’ van de uitgave Lion’s Roar)<br />

‘DE BRUG TUSSEN DE<br />

MODERNE MAATSCHAPPIJ<br />

EN DE OUDE RELIGIEUZE<br />

TRADITIE IS COMPASSIE’<br />

“<br />

In de leringen van mijn eigen Tibetaanse<br />

Boeddhistische traditie vind<br />

ik veel instrumenten die me helpen<br />

navigeren tussen de dagelijks terugkerende<br />

uitdagingen in de moderne<br />

wereld”, zegt Thupten Jinpa. Ironisch genoeg<br />

heeft de Boeddhistische traditie, waaraan<br />

hij nu zoveel heeft, zich ontwikkeld tijdens<br />

honderden jaren van zelf opgelegd isolement<br />

binnen Tibet, waarbij contact met invloeden<br />

van buiten zorgvuldig is vermeden.<br />

Dat veranderde dramatisch in 1958, toen<br />

honderdduizenden Tibetanen, onder wie<br />

belangrijke Boeddhisten als de Dalai Lama,<br />

het land moesten ontvluchten na een mislukte<br />

opstand tegen de Chinese bezetters.<br />

Thupten Jinpa Langri (58), behorend tot<br />

de eerste generatie Tibetaanse bannelingen,<br />

heeft als pionier geholpen de Tibetaanse<br />

Boeddhistische traditie een plaats te geven<br />

in de wereld. De brug die hij heeft gevonden<br />

tussen de moderne maatschappij en<br />

zijn oude religieuze traditie heet compassie.<br />

“Compassie blijkt de gemeenschappelijke<br />

basis te zijn voor het samenbrengen van<br />

de ethische leringen van alle religieuze en<br />

humanistische tradities”, aldus Jinpa, auteur<br />

van het boek ‘A fearless heart: how the courage<br />

to be compassionate can change our<br />

lives’. “Zelfs in de strijdbare politieke arena<br />

is compassie de waarde die beide kanten van<br />

het spectrum graag willen bezitten.” Jinpa<br />

omschrijft compassie als een gevoel van<br />

bezorgdheid dat naar boven komt bij confrontatie<br />

met het lijden van anderen en de<br />

motivatie dat te verlichten. “Compassie is<br />

een reactie op de onvermijdelijke realiteit<br />

van onze menselijke staat, waarin we pijn<br />

en verdriet ervaren. Dit medeleven zorgt er<br />

bovendien voor we in staat zijn begripvol,<br />

geduldig en vriendelijk te reageren.”<br />

Het is geen toeval dat de woorden van<br />

de Dalai Lama doorklinken in wat hij zegt,<br />

aangezien hij sinds 1985 diens belangrijkste<br />

Engelstalige vertaler is. De voormalige<br />

monnik is nu een echte familieman, die<br />

een bescheiden huis in Montréal (Québec,<br />

Canada) bewoont. In zijn achtertuin drinken<br />

we koffie en praten we over de mate<br />

waarin compassie zijn persoonlijke leven<br />

en zijn werk als geleerde, auteur en vertaler,<br />

maar ook zijn leidende rol in de dialoog<br />

tussen Boeddhisme en wetenschap, beïnvloedt.<br />

“Ik was één jaar toen mijn familie in<br />

1959 in het kielzog van de Dalai Lama naar<br />

India vluchtte. Op een school voor vluchtelingenkinderen<br />

kreeg ik een traditionele<br />

Boeddhistische opleiding, met elke zondagmiddag<br />

dharma-les van een leraar uit het<br />

klooster”, weet Jinpa nog. “Hij vertelde over<br />

de komst van het Boeddhisme naar Tibet, de<br />

offers die grote vertalers brachten, de uitvinding<br />

van het Tibetaanse taalsysteem en de<br />

manier waarop de traditionele cultuur kan<br />

voortleven in kinderen.”<br />

UITVERKOREN<br />

Op zesjarige leeftijd is Jinpa uitverkoren<br />

naast de Dalai Lama te lopen, wanneer Zijne<br />

Heiligheid zijn school bezoekt. “Ik herinner<br />

me dat ik zijn hand mocht vasthouden<br />

en mijn best deed hem bij te houden.” Jinpa<br />

vraagt of hij monnik kan worden, waarop<br />

Zijne Heiligheid antwoordt: ‘Studeer goed<br />

en je kunt een monnik worden wanneer jij<br />

dat wilt’. Drie jaar later sterft Jinpa’s moeder<br />

en wordt zijn vader monnik, wat niet<br />

ongewoon is na het overlijden van een echt-<br />

176<br />

SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2018</strong> SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2018</strong> 177

RELIGIE<br />

RELIGIE<br />

genote. Als Jinpa elf is besluit hij ook monnik<br />

te worden in hetzelfde klooster als zijn<br />

vader in zuidelijk India, maar raakt al snel<br />

gefrustreerd doordat er weinig mogelijkheden<br />

zijn voor academische ontwikkeling.<br />

“De opleiding bestond vooral uit het uit het<br />

hoofd leren en zingend reciteren van liturgische<br />

teksten, zonder de betekenis te kennen.<br />

Intellectueel voelde ik mij onrustig en in toenemende<br />

mate niet op mijn gemak.”<br />

Jinpa realiseert zich dat hij Engels moet<br />

leren om nieuwe ideeën op te doen. “Ik kon<br />

een beetje Engels lezen, maar een gesprek<br />

voeren was vrijwel onmogelijk. Ik leerde de<br />

taal dankzij stripboeken en een goedkope<br />

tweedehands transistorradio. The Voice<br />

of America had een uniek Engelstalig programma,<br />

waarin de presentator langzaam<br />

sprak en elke zin twee keer herhaalde. Dat<br />

hielp enorm.”<br />

HIPPIEBEWEGING<br />

Aan het begin van de jaren zeventig<br />

beleeft de hippiebeweging haar hoogtepunt<br />

in India. Dharamsala, woonplaats van<br />

de Dalai Lama en zetel van de Tibetaanse<br />

regering in ballingschap, is een favoriete<br />

plek om lekker te hangen, marihuanapijpen<br />

te roken en het Boeddhisme te ontdekken.<br />

Zijne Heiligheids leringen trekken mensen<br />

vanuit de hele wereld die zoeken naar spiritualiteit.<br />

Met hen oefent Jinpa zijn Engels,<br />

leest hij westerse literatuur, probeert hij ‘exotisch’<br />

voedsel zoals pannenkoeken en leert<br />

hij met mes en vork eten. “Door Engels te<br />

leren, kon ik ook de wereldbol lezen”, zegt<br />

Jinpa. “Daardoor kwam het nieuws uit landen<br />

als Engeland, Amerika, Rusland en ons<br />

geliefde Tibet, dat tragisch genoeg in handen<br />

was gevallen van communistisch China,<br />

tot leven.”<br />

Tegelijkertijd verdiept Jinpa zijn kennis<br />

van het Boeddhisme en bekwaamt hij zich<br />

in de Tibetaanse taal onder leiding van leraar<br />

Zemey Rinpoche, die opmerkt hoe rusteloos<br />

het intellect van de jonge monnik is. In 1978<br />

verhuist Jinpa naar Ganden, een groot klooster<br />

in zuidelijk India, dat bekend staat om de<br />

strikte handhaving van intellectuele waarden.<br />

Na afronding van zijn studie wordt hij<br />

onderscheiden met de Gheshé Lharampa,<br />

178<br />

SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2018</strong><br />

het hoogst bereikbare academische niveau<br />

in het Tibetaanse Boeddhisme. In 1985,<br />

twintig jaar nadat hij de Dalai Lama’s hand<br />

heeft vastgehouden, krijgt hij een verrassend<br />

telefoontje: de vertaler van Zijne Heiligheid<br />

arriveert niet op tijd om de lessen<br />

van de Dalai Lama in Dharamsala te vertalen<br />

in het Engels en men heeft hem aanbevolen<br />

die taak op zich te nemen. In eerste<br />

instantie wil Jinpa weigeren, omdat hij het<br />

nog nooit heeft gedaan, maar uiteindelijk<br />

besluit hij, hoewel nerveus, het te doen. Het<br />

publiek reageert goed op zijn stijl van vertalen<br />

en verzoekt hem door te gaan als de<br />

officiële vertaler alsnog aankomt. Na afloop<br />

zegt de Dalai Lama in zijn kantoor tegen<br />

Jinpa: ‘Ik ken jou, je bent een goede debater<br />

en leerling, maar ik heb nooit geweten dat<br />

je Engels sprak. Hoe kan dat?’ Schaapachtig<br />

legt Jinpa uit dat hij zich op de achtergrond<br />

heeft gehouden, omdat hij bang was allerlei<br />

taken in het klooster te krijgen als ze wisten<br />

hoe goed hij het Engelse beheerste, waarop<br />

de Dalai Lama antwoordt: ‘Ik hoor dat jouw<br />

Engels heel makkelijk te begrijpen is. Wil je<br />

me vergezellen op mijn reizen als ik een vertaler<br />

nodig heb?’<br />

“Ik was in tranen. In mijn wildste dromen<br />

had ik nooit gedacht dat ik de eer zou krijgen<br />

de Dalai Lama van zo dichtbij te mogen<br />

dienen. Als vluchteling opgegroeid in India,<br />

was het meteen een kans mijn ouders te<br />

eren voor de offers die ze moesten doen in<br />

de eerste jaren van hun ballingschap”, zegt<br />

Jinpa nu. “Ik begon in India met vertalen,<br />

maar twee jaar later reisde ik voor het eerst<br />

naar het Westen. Het eerste land was Duitsland.<br />

Ik had nooit een supermarkt gezien<br />

of snelwegen. De kleuren waren ingetogen.<br />

Er waren ook weinig mensen in vergelijking<br />

met India, waar ze overal zijn. Het<br />

voelde allemaal te netjes en schoon. Tijdens<br />

dezelfde reis gingen we naar de Verenigde<br />

Staten. Zelfs de lucht rook anders.”<br />

TOEKOMST BUITEN<br />

HET KLOOSTER<br />

Tijdens die eerste reis realiseert hij zich<br />

dat zijn toekomst mogelijk niet in het klooster<br />

ligt. Als hij monnik zou blijven, zal hij uiteindelijk<br />

leraar worden. “Ik besefte meteen<br />

dat ik de wereld dien door Zijne Heiligheid<br />

te dienen, maar dat ikzelf, zelfs als succesvol<br />

leraar, een beperkt bereik zou hebben. Door<br />

mijn vreemde karma als monnik die goed<br />

Engels spreekt, wilde ik een medium zijn tussen<br />

de twee culturen.” Tegelijkertijd luistert<br />

Jinpa naar zijn hart, dat zegt dat hij een gezin<br />

wil. “Dat verlangen bestond al sinds ik begin<br />

twintig was en werd sterker toen ik westerse<br />

filosofie studeerde aan de Cambridge Universiteit.<br />

Ik nam het besluit afstand te doen<br />

van mijn geloften.” Jinpa wil de Dalai Lama<br />

niet teleurstellen en schrijft hem een lange<br />

brief. Enkele maanden later krijgt hij bericht<br />

dat Zijne Heiligheid wil dat hij naar Zwitserland<br />

komt om te vertalen. Tegen zijn secretaresse<br />

zegt Jinpa dat hij geen monnik meer is,<br />

maar desondanks is hij op persoonlijk verzoek<br />

uitgenodigd.<br />

“Ik zei tegen Zijne Heiligheid dat het me<br />

speet dat ik een broek droeg in plaats van<br />

een pij. Hij lachte en zei: ‘Je had altijd al<br />

een groot hoofd, maar nu met haar is het<br />

nog indrukwekkender’. Even later: ‘Natuurlijk<br />

was ik teleurgesteld en verdrietig dat je<br />

het kloosterleven had verlaten, maar ik weet<br />

dat je jouw besluit niet zomaar hebt genomen.<br />

Ik respecteer jouw oordeel. Ik heb geen<br />

ervaring met het gezinsleven, maar genoeg<br />

kapotte relaties gezien om te weten dat je<br />

geen kinderen moet krijgen voordat je de<br />

juiste partner hebt gevonden’. Volgens Jinpa<br />

heeft de reactie van Zijne Heiligheid op zijn<br />

besluit hem veel geleerd over compassie. “Hij<br />

had me kunnen uitfoeteren, maar hij kwam<br />

naar mijn niveau, begreep me en bekeek de<br />

situatie vanuit mijn perspectief. Dat veranderde<br />

alles.”<br />

SOPHIE BOYER<br />

Een jaar later geeft Jinpa, die de verhinderde<br />

Dalai Lama vervangt, een radio-interview<br />

in Montréal. Omdat hij geen Frans<br />

spreekt, komt Sophie Boyer, vrijwilligster bij<br />

het Canada Tibet Committee helpen. “We<br />

spraken elkaar voor het eerst op de radio.<br />

Later bleek dat ze naar India wilde gaan om<br />

Tibetaans te leren.” Jinpa regelt dat Sophie<br />

kan verblijven in zijn oude klooster. Zelf gaat<br />

hij terug naar Cambridge als onderzoeker<br />

op het gebied van oosterse religie. Ze houden<br />

contact en uiteindelijk trouwen ze. “Ik<br />

moest best veel leren”, vertelt Thupten Jipta<br />

over zijn leven als getrouwde man. “Grappig<br />

hoe dingen die zo belangrijk zijn in je<br />

leven per ongeluk lijken te gebeuren.” Dan<br />

zegt hij: “In de Tibetaanse gemeenschap is er<br />

tijdens het opgroeien weinig fysiek contact.<br />

Omdat ik monnik was, was intimiteit ook<br />

daarna geen onderdeel van mijn leven. Dat<br />

geldt ook voor het delen van emoties. Vanuit<br />

haar Frans-Canadese cultuur verwachtte<br />

mijn vrouw die intimiteit wel. Die leercurve<br />

heeft enige tijd gekost.” Jinpa en Sophie<br />

hebben twee dochters gekregen, Tara en<br />

Khandro, die nu een universitaire studie volgen.<br />

“Het vaderschap heeft mijn perspectief<br />

op compassie veranderd. Dat was eerst een<br />

beetje theoretisch. Nu kon ik werkelijk de<br />

sentimenten rond compassie ervaren die ik<br />

als monnik alleen maar kon visualiseren en<br />

bedenken. Wanneer een kind iets onmiddellijk<br />

nodig heeft, staat een liefhebbende ouder<br />

klaar. Dat onvoorwaardelijke, die allesomvattende<br />

aanwezigheid, staat voor de kwaliteit<br />

van de geest en het hart, die het mogelijk<br />

maakt compassie en meditatie te cultiveren<br />

voor alle wezens.” Jinpa leert veel van zijn<br />

jongste dochter Tara. “Tussen haar tweede<br />

en vierde jaar was ze soms compleet onhandelbaar.<br />

Ik herinner me dat ik heel boos en<br />

gefrustreerd werd. In relaties met collega’s<br />

of leraren komt het persoonlijke nooit helemaal<br />

naar voren, maar binnen het gezin ga je<br />

met de billen bloot.”<br />

‘MIJN RELIGIE<br />

IS HEEL SIMPEL.<br />

MIJN RELIGIE IS<br />

VRIENDELIJKHEID’<br />

– ZIJNE HEILIGHEID DE DALAI LAMA<br />

‘MIND AND LIFE’<br />

Als familieman kan Jinpa fungeren als<br />

brug tussen de Dalai Lama en uit leken<br />

bestaand publiek. “Soms komt de bedoeling<br />

van een vraag niet helemaal over, maar<br />

doordat ik ook een leek met een gezin ben,<br />

kan ik veel aannames begrijpen en vertalen.<br />

Daarnaast kan ik dankzij mijn leefstijl<br />

bepaalde punten die Zijne Heiligheid<br />

maakt op een begrijpelijke manier uitleggen.”<br />

Thupten Jinpa is altijd geïnteresseerd<br />

geweest in ideeën en niet echt in wetenschap.<br />

Dat verandert in 1987 wanneer hij<br />

voor de Dalai Lama vertaalt tijdens het eerste<br />

'Mind and Life'-congres, waar beoefenaren<br />

© ISTOCK | STRAANNICK<br />

van contemplatie en vooraanstaande wetenschappers<br />

voor het eerst met elkaar in dialoog<br />

gaan over hoe innerlijk onderzoek via<br />

meditatie en wetenschappelijke onderzoek<br />

kunnen samenwerken. “Wetenschap is voor<br />

Zijne Heiligheid een empirische manier om<br />

Boeddhistische aspecten een fundament te<br />

geven. Denk aan het belang van zelfdiscipline,<br />

het kunnen beheersen van de eigen<br />

emoties en het bewust kunnen ervaren van<br />

de eigen eeuwige geest. Wanneer je deze<br />

SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2018</strong> 179

© CHRISTINEGUEST<br />

RELIGIE<br />

ideeën kunt uitleggen in wetenschappelijke<br />

taal en wetenschappelijke resultaten kunt<br />

aanhalen, neemt de westerse geest ze veel<br />

gemakkelijker op.”<br />

In het begin is er vooral veel scepsis vanuit<br />

de wetenschap. “Compassie was aanvankelijk<br />

geen belangrijk onderzoeksveld,<br />

maar langzamerhand kwamen er steeds<br />

meer bewijzen dat ook dieren empathische<br />

gevoelens hebben. Hierdoor kon niemand<br />

meer zeggen dat een cultuur altruïsme of<br />

onbaatzuchtigheid oplegt. Voordien vonden<br />

veel wetenschappers dat moraliteit en religie<br />

menselijke uitvindingen waren om onze<br />

wrede aard te verhullen en te voorkomen<br />

dat we elkaar naar de keel zouden vliegen.<br />

Destijds ontbrak een conceptueel raamwerk<br />

voor wetenschappers om de Boeddhistische<br />

filosofie te kunnen begrijpen. Ze konden niet<br />

door het jargon heen kijken.” Om een productieve<br />

dialoog op gang te helpen creëren<br />

Jinpa en Zijne Heiligheid verbindingen die<br />

boven de technische talen van beide werelden<br />

uitstijgen. Al snel krijgt de boodschap<br />

over het belang van compassie meer belangstelling<br />

vanuit de wetenschappelijke wereld.<br />

Het 'Mind and Life'-congres van 2003 in het<br />

MIT is volgens Jinpa een mijlpaal.<br />

KEYNOTE SPREKER<br />

Inmiddels zijn compassie en de voordelen<br />

van mediteren onderwerp van wetenschappelijke<br />

studies, wat blijkt uit het feit<br />

dat Zijne Heiligheid in 2005 keynote spreker<br />

is tijdens de jaarlijkse bijeenkomst van de<br />

Society of Neuroscience. Sinds de eerste dialogen<br />

in 1987 heeft het 'Mind and Life'-instituut<br />

ruim dertig evenementen gehouden<br />

over onderwerpen als ethiek, neuroplasticiteit,<br />

altruïsme en economie. Thupten Jinpa<br />

is de bestuursvoorzitter.Een andere organisatie<br />

die compassie bestudeert en promoot<br />

is het Center for Compassion and Altruism<br />

Research and Education (CCARE) van de<br />

Stanford Universiteit, die Jinpa en neurochirurg<br />

James Doty hebben helpen oprichten.<br />

Jinpa heeft daar het compassie-cultiveringstrainingsprogramma<br />

opgezet, waarin<br />

hij de beoefening van mindfulness combineert<br />

met compassie-meditatietechnieken<br />

en westerse psychologische inzichten. Vrij<br />

© CHRISTINEGUEST<br />

van religieuze terminologie en met meetbare<br />

resultaten, hebben inmiddels duizenden<br />

mensen – van studenten tot technici bij<br />

Google – deze training in empathie en compassie<br />

gevolgd.<br />

THUPTEN JINPA’S<br />

LOTSBESTEMMING<br />

Jinpa vertelt dat hij langzamerhand is gaan<br />

beseffen dat het integreren van klassiek Tibetaans<br />

Boeddhisme in de moderne wereld zijn<br />

lotsbestemming is. Hij richt daarom zijn aandacht<br />

op het behoud ervan, in het bijzonder<br />

de extensieve filosofische leringen waaraan<br />

de Dalai Lama refereert als de Nalanda-traditie,<br />

genoemd naar de befaamde Mahayana<br />

Boeddhistische Universiteit van het<br />

oude India. Bang dat zijn kennis verloren<br />

gaat als het Tibetaanse monastieke systeem<br />

verzwakt, heeft Jinpa besloten ‘deze Tibetaanse<br />

teksten te vertalen, opnieuw te formuleren<br />

en te recreëren, zodat ze efficiënter zijn<br />

‘HET VADERSCHAP<br />

HEEFT MIJN PERSPECTIEF<br />

VERANDERD’<br />

te gebruiken en onderdeel worden van de<br />

mondiale literaire traditie.” De Bibliotheek<br />

der Tibetaanse Klassieken is een enorm project,<br />

bestaande uit een verzameling van 32<br />

boeken met vertalingen van de belangrijkste<br />

teksten, waarvan er nu negen zijn gepubliceerd<br />

door Wisdom Publications. Jinpa<br />

beschouwt het bovendien als zijn ‘hobby’<br />

klassieke Tibetaanse teksten en grammatica<br />

te moderniseren, zodat het voor toekomstige<br />

generaties gemakkelijker is hun taal te<br />

behouden en blijven gebruiken.”<br />

Als een ware vertegenwoordiger van de<br />

‘Boeddhistische Renaissance’ heeft Thupten<br />

Jinpa een drijfveer om het werk dat hij op<br />

zoveel verschillende terreinen doet te verenigen.<br />

“Het is mijn overtuiging dat behoud<br />

en verspreiding van klassieke Boeddhistische<br />

kennis en praktijken, zoals compassie,<br />

goed zijn voor de wereld.” Terwijl zijn hond<br />

kwispelt, lacht Jinpa: “Weet je, ik denk dat ik<br />

gewoon hartstikke veel geluk heb.”<br />

info@speakersacademy.nl<br />

180<br />

SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2018</strong><br />

SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2018</strong> 181

© JORRIT LOUSBERG<br />

TEAM COACHING<br />

Marc Lammers heeft zijn sporen verdiend als coach van het Nederlands dameshockeyelftal, coach van<br />

andere hockeyteams, bedrijven en instellingen. Onder zijn begeleiding heeft het uit TU Delft-studenten<br />

bestaande Nuon Solar Team in de Nuna9 met overmacht de 14e Bridgestone World Solar Challenge<br />

gewonnen, het officieuze, tweejaarlijkse WK voor zonneauto’s in Australië<br />

Marc Lammers<br />

Tekst: Jacques Geluk<br />

182<br />

‘SAMENWERKING<br />

IS DE SLEUTEL TOT<br />

DE OVERWINNING’<br />

SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2018</strong><br />

© JORRIT LOUSBERG<br />

“<br />

Het Nuon Solar Team, dat<br />

elke keer uit andere studenten<br />

bestaat die van voren<br />

af aan beginnen, heeft tien<br />

keer meegedaan en acht keer<br />

gewonnen. De keren dat het niet is gelukt<br />

had het team geen coach”, zegt Marc Lammers,<br />

die twee jaar geleden Wubbo Ockels<br />

opvolgde als teambegeleider. “De zestien<br />

studenten vormen een zelfsturend team,<br />

dat niet wordt ondersteund door leraren of<br />

professoren. Ze mogen alleen advies vragen<br />

aan zestien afgestudeerden (alumni) en<br />

mij. Ze behoren tot de besten in hun eigen<br />

specialisme. De een weet vanuit een studie<br />

lucht- en ruimtevaarttechniek alles van<br />

aerodynamica, de ander is gespecialiseerd in<br />

zonnepanelen. De eerste wil dat de zonneauto<br />

ronde vormen krijgt, zijn medestudent<br />

juist rechte. In de sport zijn we van jongs af<br />

aan gewend samen te werken in een team.<br />

Deze zeer talentvolle studenten zijn jarenlang<br />

met hun eigen specialisme bezig en<br />

moeten ineens dingen samen doen en op<br />

elkaar afstemmen. Het is mijn taak die verbindingen<br />

te leggen”, aldus Lammers. “Ze<br />

hebben immers allemaal hetzelfde doel:<br />

de beste auto ontwerpen en maken om de<br />

race te winnen. Dat lukt alleen als iedereen<br />

samenwerkt.”<br />

Tijdens de coachingperiode hamert Lammers<br />

voortdurend op gezamenlijke doelen<br />

en laat hij de teamleden wekelijks op maandagmorgen<br />

bijeenkomen om te bespreken<br />

wat ze de komende week gaan doen en welke<br />

informatie daarvoor nodig is, met vrijdags<br />

een evalutatie. “Ik had namelijk gemerkt dat<br />

de studenten deadlines niet haalden door<br />

een gebrek aan communicatie. In het begin<br />

vonden ze die bijeenkomsten een beetje eng<br />

en tijdverspilling, maar al snel merkten ze<br />

dat ze juist tijd wonnen door alles op elkaar<br />

af te stemmen.” Het is anders dan het begeleiden<br />

van een hockeyteam. “Hier coachte<br />

ik meer op afstand en zag ik alle deelnemers<br />

samen eens per maand. Daarnaast sprak ik<br />

op afstand met individuele studenten via<br />

bijvoorbeeld Skype, want het is belangrijk<br />

te weten welke types er in het team zitten.”<br />

Lammers vindt het belangrijk dat de teamleden<br />

elkaar herkennen en erkennen en daardoor<br />

meer met elkaar bespreken. “Iedere<br />

student is anders, maar via Insights-typologietrainingen<br />

leerden ze elkaar beter accepteren.”<br />

Trots zegt Lammers: “Wij hebben<br />

mede gewonnen doordat de studenten alles<br />

zelf doen en daardoor precies weten hoe de<br />

auto in elkaar zit. Het Japanse team heeft de<br />

motor van de auto bijvoorbeeld laten bouwen<br />

in de Toyotafabriek, waar de monteurs<br />

als werknemers niet dezelfde passie hebben<br />

als onze studenten die de motor zelf hebben<br />

ontworpen en willen winnen. Dat geldt ook<br />

voor jonge startups in het bedrijfsleven, die<br />

gepassioneerd werken aan digitale oplossingen,<br />

waar bestaande bedrijven van kunnen<br />

profiteren.”<br />

VOLGENDE UITDAGING<br />

Marc Lammers heeft als coach van het<br />

Nederlands hockeyteam vroeger veel<br />

samengedaan met de TU Delft (en TNO) op<br />

het gebied van innovatie en vindt het daarom<br />

des te leuker het Solar Team te coachen. Hij<br />

gaat het weer doen en wil als dienende coach<br />

zestien nieuwe studenten naar de overwinning<br />

coachen in 2019, wanneer de volgende<br />

uitdaging in Australië wacht. “We zijn bezig<br />

met de selectie, waarbij ik niet alleen kijk of<br />

de studenten uitblinken in hun specialisme,<br />

maar ook of ze goede coureurs zijn en goed<br />

kunnen samenwerken. Ook moeten ze niet<br />

bang zijn voor het rijden in een Nuna wanneer<br />

er veel zijwind is. De route is hetzelfde:<br />

een rechte, 3.000 kilometer lange snelweg<br />

van Darwin naar Adelaide, met slechts één<br />

afslag. De zonneauto kan zelfs met bewolkt<br />

weer 700 km rijden en als de zon even schijnt<br />

de accu’s snel opladen. In combinatie met<br />

windenergie zijn de mogelijkheden eindeloos.<br />

Het is jammer dat de overheid het<br />

onderzoek naar auto’s op zonne-energie niet<br />

actief stimuleert.”<br />

Marc Lammers is succesvol hockeycoach<br />

– als bondscoach behaalde hij<br />

bijvoorbeeld goud met het Nederlands<br />

dameshockeyteam tijdens de Olympische<br />

Spelen 2008 in Peking – en consultant<br />

voor bedrijven, onderwijsinstellingen<br />

en voetbalclubs. Sinds vorig jaar<br />

begeleidt hij het Nuon Solar Team.<br />

info@speakersacademy.nl<br />

SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2018</strong> 183

NUON<br />

SOLAR TEAM<br />

Fotografie: Jorrit Lousberg en Hans-Peter van Velthoven<br />

de geheimen van<br />

Nuna9<br />

BESTE ZONNEPANEEL TER WERELD<br />

Zelf geproduceerd ‘space grade’ zonnepaneel met<br />

cellen die ook op satellieten worden gebruikt.<br />

LAAGSTE LUCHTWEERSTAND OOIT<br />

Het overhangende zonnepaneel is ingekort en de vorm van het<br />

zonnepaneel is samengevoegd met de zijkanten van de auto. Dit<br />

maakt dat Nuna9 uit één stuk gevormd is, waardoor ze een compact<br />

racemonster is met een lagere luchtweerstand dan ooit tevoren.<br />

KLEINSTE NUNA OOIT<br />

Elke World Solar Challenge<br />

wordt Nuna iets kleiner. Dit<br />

jaar is Nuna zelfs 30.3%<br />

kleiner geworden.<br />

Nuna9<br />

Nuna8<br />

Nuna9<br />

tesla<br />

LUCHTWEERSTAND<br />

ACCU: ELKE KILO TELT<br />

ACTIERADIUS<br />

Luchtweerstand<br />

van<br />

Nuna is<br />

evenveel als<br />

de luchtweerstand<br />

van één<br />

zijspiegel van<br />

een Tesla.<br />

-<br />

20 KG<br />

540 KG<br />

Utrecht<br />

Antwerpen<br />

400 km<br />

300 km<br />

Parijs<br />

Wie aan zonneracen denkt, denkt aan Nuna. De zonneauto van de TU Delft. De afgelopen elf races wisten zij er negen te winnen in een<br />

extreem sterk veld. Universiteiten als MIT, Stanford en Cambridge bijten keer op keer in het stof. Hoe speelt een team van Nederlandse<br />

studenten dit klaar? Het Nuon Solar Team bestaat dit jaar uit tien ambitieuze studenten. De studenten zetten zich gedurende anderhalf jaar tijd<br />

meer dan full-time in om van uit het niets hun eigen zonneauto te bouwen. Organisatorische, creatieve, technische, theoretische en praktische<br />

vaardigheden worden gecombineerd tot een auto en een team van wereldklasse. Het Nuon Solar Team racet zowel in de Bridgestone World<br />

Solar Challenge in Australië als in de SASOL Solar Challenge in Zuid-Afrika. Het doel van het team is de wereld laten zien wat de kracht van<br />

high-end technologie en duurzame energie is. Het succes is het Nuon Solar Team niet komen aanwaaien; samen met Wubbo Ockels heeft<br />

het Nuon Solar Team de 8 winnende factoren opgesteld die samen het succes vormen van de teams.<br />

Het Nuon Solar Team neemt u mee langs de hoogtepunten van een jaar zonneracen en haar ‘eight winning factors’. Het team inspireert u<br />

hiermee om zelf het maximale uit uw bedrijf en uw team te halen. De presentatie kenmerkt zich door veel kennis, enthousiasme en energie<br />

van de ambitieuze zonneracers. Dat de zaal aan het einde van de lezing op het puntje van haar stoel zit, wordt gegarandeerd. Met 17 jaar<br />

ervaring in zonneracen blinkt het team uit in onderwerpen zoals teamperformance, duurzaamheid en high-end technologische innovaties.<br />

info@speakersacademy.nl

© SVEN NIEDER<br />

CULTUUR<br />

DE WEG VAN DE GEEST<br />

NAAR HET HART MOET<br />

ONTDOOIEN<br />

“Nu kunnen we praten!”, zegt sjamaan Angaangaq Angakkorsuaq, als hij een kop koffie heeft<br />

ingeschonken. Hij is een Oudste van het Groenlandse Eskimo-Kalaallit-volk. Als laatste formele<br />

‘runner’ brengt hij de wereld sinds 1975 onder andere de boodschap dat het unieke ‘Big Ice’ in zijn land<br />

aan het smelten is en al met meer dan de helft is geslonken. Hij heeft zijn verhaal in 68 landen gedaan<br />

en enorme afstanden afgelegd. “De grootste afstand die de mens zolang hij bestaat moet afleggen loopt<br />

echter niet van A naar B, maar van zijn geest naar zijn hart. Het lijkt wel of die weg bevroren is”, wat<br />

een metafoor is voor de groeiende afstandelijkheid tussen mensen.<br />

‘WANNEER<br />

DE GEEST<br />

VERDWIJNT UIT<br />

DE CEREMONIE,<br />

VERANDERT DIE<br />

IN EEN RITUEEL’<br />

“<br />

Simpele ceremonieën zijn we vergeten, waardoor we elkaar<br />

niet meer herkennen of groeten of belangstellend vragen waar<br />

iemand vandaan komt. Ook kijken we elkaar niet meer aan.<br />

Wanneer iemand dat toch doet, zijn mensen verbaasd en kij-<br />

Angaangaq Angakkorsuaq<br />

Tekst: Jacques Geluk<br />

ken ze weg. We denken dat het heel ver is van München naar<br />

Amsterdam, maar die twee steden zijn slechts enkele uren van elkaar verwijderd.<br />

Daarentegen lijkt het soms eeuwig te duren om geest en hart te<br />

verbinden”, legt Angaangaq uit. “Als jij en ik niet leren die afstand te<br />

overbruggen, zullen we nooit zweven als een adelaar, onze eigen onmetelijkheid<br />

ervaren of beseffen dat we in onze geest veel groter zijn dan de<br />

grote hemel boven ons.” En zal er dus niets veranderen.<br />

De boodschappen die Angaangaq als laatste formele ‘runner’<br />

namens de stamoudsten probeert over te brengen zijn belangrijk. Een<br />

daarvan gaat over de opwarming van de aarde, wat helemaal niet zo’n<br />

nieuw fenomeen is als wij denken. “We zijn het enige volk op aarde<br />

dat op het Grote IJs woont. Toen nog niemand anders het doorhad,<br />

wisten wij in 1963 al dat het ijs begon te smelten. Inmiddels is de dikte<br />

van het ijs geslonken van vijf tot twee kilometer en over honderd jaar<br />

zal er vrijwel niets meer van over zijn. Groenland, met een oppervlakte<br />

van 2,1 miljoen vierkante kilometer het grootste eiland op<br />

aarde, is 'Ground Zero', want de straalstroom die het noordelijk halfrond<br />

beheerst begint en eindigt hier. In het begin dachten de Oudsten<br />

nog dat er een kans was dat we het smelten van het ijs konden stoppen,<br />

maar die is verkeken”, zegt hij. Al jaren en jaren ‘rent’ hij de wereld<br />

rond om niet alleen de Verenigde Naties, maar ook de deelnemers<br />

aan veel internationale congressen over klimaatverandering, milieu,<br />

gendergelijkheid en inheemse volkeren toe te spreken in wereldsteden<br />

als Johannesburg, Stockholm, Rio de Janeiro, Washington D.C.,<br />

Los Angeles, Seattle, Londen en in <strong>2017</strong> nog Breda en Rotterdam.<br />

“Ik merkte een aantal jaren geleden, na heel veel landen te hebben<br />

bezocht, dat niemand echt luisterde naar wat ik te zeggen had. Dus<br />

ging ik naar huis en klaagde bij mijn moeder. Ik wilde geen ‘runner’<br />

meer zijn. Ze pakte mijn handen beet, sloot de ogen en zei: ‘Zoon, je<br />

moet je methode veranderen en het ijs in de harten van mensen laten<br />

smelten. Alleen dan kunnen zij veranderen en hun kennis wijs gebruiken’.<br />

Ik vroeg hoe en ze herhaalde wat ze net had gezegd. Toen realiseerde<br />

ik mij dat ik iets nieuws moest leren.”<br />

LICHT IN DE DUISTERNIS<br />

Angaangaq (70) voelt zich vereerd dat hij al zo lang een ‘runner’<br />

mag zijn. “Jarenlang heb ik aangedrongen op verandering. Hoewel<br />

ik merk dat mensen en media de laatste tijd meer en meer naar mijn<br />

boodschap over de opwarming van de aarde luisteren en die serieuzer<br />

nemen, is daarvan nog niet veel merkbaar. Iedereen schuift wat<br />

nu gebeurt vooral af op klimaatverandering, maar het ligt ook voor<br />

een groot deel aan de manier waarop mensen denken en leven.” Hij<br />

186<br />

SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2018</strong><br />

SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2018</strong> 187

© ISTOCK | NEVEREVERRO<br />

CULTUUR<br />

CULTUUR<br />

‘DEMOCRATIE IS ALS<br />

GROOTMOEDERS<br />

BEPALEN WAT ER<br />

MOET GEBEUREN’<br />

geeft een voorbeeld: “Op de Duitse Autobahn<br />

en andere Europese en (Noord-Amerikaanse)snelwegen<br />

rijden honderden<br />

miljoenen auto’s. De wind neemt kleine rubberdeeltjes<br />

mee van de autobanden die afslijten<br />

op het asfalt, de straalstroom neemt ze<br />

over en vervoert ze richting Groenland, waar<br />

ze door de kou verzwaren en neerdwarrelen<br />

als waren het sneeuwvlokken. In combinatie<br />

met de zon zorgt dat mede voor het smelten<br />

van het Grote IJs. Niemand praat erover en<br />

er gebeurt niets, maar het feit dat de Duitse<br />

wet bepaalt dat automobilisten hun banden<br />

elke 50.000 kilometer moeten vervangen<br />

geeft wel de omvang van het probleem aan.”<br />

Angaangaq spreekt, zoals zijn vader hem<br />

heeft geleerd, alleen op uitnodiging, omdat<br />

het dan voor de hand ligt dat mensen geïnteresseerder<br />

zijn. Dat is echter geen garantie.<br />

“Ik ben ondanks vele verzoeken niet naar<br />

de Klimaatconferentie van 2015 in Parijs<br />

gegaan om daar te spreken. Daar ben ik blij<br />

om. Ik wist tevoren dat het gewoon weer een<br />

van die bijeenkomsten zou zijn waar mensen<br />

steeds hetzelfde doen. Elkaar omhelzen<br />

en groeten, een goede maaltijd nuttigen,<br />

zich vermaken, zonder dat iemand verandert.”<br />

Pas als mensen in hun geest beseffen<br />

dat ze moeten veranderen geeft dat volgens<br />

Angaangaq hoop aan de wereld. “Ik kan niet<br />

voor hen veranderen, alleen de boodschap<br />

brengen. Het moet wel gebeuren. De wereld<br />

heeft licht nodig in de duisternis. Hoe meer<br />

licht we in de geest kunnen ontsteken, des<br />

groter is de hoop voor de toekomst.”<br />

HOEDERS VAN<br />

MOEDER AARDE<br />

Gevraagd naar de achtergronden, vertelt<br />

hij dat twee jonge mannen in 1969 tijdens de<br />

jacht op het land van zijn grootmoeder een<br />

grote muur van het Grote IJs bouwden ter<br />

ere van Degene die Groot is, de man die alles<br />

heeft gemaakt. “Ze deden dit offer, omdat wij<br />

zijn opgegroeid in de wetenschap dat wij de<br />

hoeders van Moeder Aarde zijn. Het is ons<br />

aller taak te zorgen voor de mineralen, de<br />

planten, de dieren, de mensen, het water en<br />

de lucht. Daar zijn we echter niet goed in.<br />

Dat komt omdat we zoals gezegd de simpele<br />

ceremonieën zijn kwijtgeraakt om de dingen<br />

te doen die bij onze geboorte zijn voorbestemd.<br />

Mijn oma zei dat het leven op zich<br />

een ceremonie is, wat wil zeggen dat ieders<br />

leven het waard is ceremonieel gevierd te<br />

worden. Wanneer de geest verdwijnt uit de<br />

ceremonie, verandert die in een ritueel. De<br />

wereld zoals zij nu is zit vol rituelen.”<br />

Datzelfde jaar neemt Angaangaqs vader<br />

hem mee naar de grote berg. “Ik was 22. Hij<br />

zei dat ik het Heilig Vuur zou terugbrengen,<br />

maar ik begreep niet wat dat voor mij zou<br />

betekenen. Vroeger waren hier bomen en<br />

de inheemse bevolking wist dat ze ooit weer<br />

rechtop zouden staan. Voorspeld werd dat<br />

de bomen terug zouden komen op de top van<br />

de wereld op het moment dat dit het hardst<br />

nodig zou zijn. De enige manier waarop de<br />

Eskimo’s licht konden maken op Groenland,<br />

waar ’s winters de zon niet schijnt en<br />

elektriciteit toen ontbrak, was met zeehondenolielampen.<br />

Door zeehondenvet te branden<br />

creëerden we vuur om op te koken. Dat<br />

hebben we niet meer nodig, want de bomen<br />

groeien voor het eerst in duizenden jaren<br />

weer. Mijn oudtante, die in oktober <strong>2017</strong><br />

negentig is geworden heeft van mijn oom,<br />

haar neef, een zeehondenolielamp gekregen<br />

en die ceremonieel in de vuurplaats gegooid.<br />

Eerst gebeurde er niets en vroeg ik God, die<br />

ik nooit heb ontmoet, maar met wie ik wel<br />

praat, of mijn voorvaderen de profetie wel<br />

hadden begrepen. Daarna explodeerde het<br />

vuur. Mijn oudtante wist wat er gebeurde en<br />

zei met een prachtige lach op haar gezicht:<br />

‘Mijn zoon, twijfel nooit meer’. Die uitspraak<br />

heb ik ter harte genomen.”<br />

WE EREN VROUWEN<br />

NIET MEER<br />

Angaangaqs is even stil en zegt dan: “Mijn<br />

grootmoeder vertelde mij in de stad Maniitsog,<br />

net ten zuiden van de poolcirkel, over<br />

die bomen en ze werd uitgelachen door een<br />

aantal Denen, die ons land – dat overigens<br />

nooit oorlog heeft gekend – toen bezetten.<br />

Ik voelde me enorm opgelaten, omdat mij<br />

altijd is verteld dat je mensen niet mag uitlachen,<br />

maar dat je met hen moet lachen. Ze<br />

noemden haar een oude vrouw. Ik voelde de<br />

negatieve energie. Voor ons was zij een leider.<br />

In de oude Eskimowereld bestaat zoiets<br />

als democratie, waar grootmoeders bepaalden<br />

wat er in het dorp moest gebeuren en<br />

mannen vertelden wat zij moesten doen. Die<br />

vorm van democratie bestaat niet in Europa.<br />

Daar kiest men vooral mannen, die wetten<br />

maken en besluiten nemen, zonder te vragen<br />

wat anderen denken. Dat komt doordat<br />

we vrouwen in onze wereld niet meer<br />

eren, ook een simpele ceremonie die we zijn<br />

vergeten. Zelfs anno <strong>2018</strong> krijgen mannen,<br />

ook al zijn er wetten over gelijkheid, meer<br />

betaald dan vrouwen. Dus, eerst hebben we<br />

vrouwen het recht om te werken ontnomen<br />

en nu het weer mag vertellen we hen in feite<br />

dat ze het niet waard zijn. Mijn grootmoeder,<br />

© ISTOCK | LIGHTPIX<br />

188<br />

SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2018</strong><br />

SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2018</strong> 189

© ISTOCK | UMUTKACAR<br />

© ISTOCK | WANDERLUSTER<br />

‘HOE MEER<br />

LICHT WE IN DE<br />

GEEST KUNNEN<br />

ONTSTEKEN, DES<br />

TE GROTER IS DE<br />

HOOP VOOR DE<br />

TOEKOMST’<br />

die in de jaren negentig van de negentiende<br />

eeuw opgroeide in het Arctische Noorden,<br />

heeft gezegd dat vrouwen er op een dag weer<br />

staan en dat iedereen dat zal merken.”<br />

SJAMAAN<br />

Angaangaq Angakkorsuaq is sjamaan,<br />

maar in eerste instantie wil hij dat helemaal<br />

niet zijn. “Op een dag waren we met z’n achten<br />

in Kopenhagen. Tijdens het eten gaf<br />

mijn inmiddels overleden oudste broer mij<br />

een geschenk, dat ik alleen mocht openen als<br />

ik naar de plek zou gaan waar mijn initiatie<br />

zou plaatsvinden. Ik heb het cadeau steeds<br />

meegenomen op reis en besloot na anderhalf<br />

jaar dat ik naar de heilige berg (van een<br />

andere Eskimo-familie, omdat die dichterbij<br />

was) zou gaan. In de hoofdstad Nuuk heb ik<br />

alle familiehuizen bezocht en toen ik na zo’n<br />

25 uur thuiskwam kreeg ik van mijn jongere<br />

broer een stuk bot gesneden uit het staartbeen<br />

van de blauwe walvis, dat hij vervolgens<br />

om mijn nek hing. ‘Je bent zo sterk als<br />

een walvis’, zei hij erbij. Daarna heb ik spaghetti<br />

gekookt en hebben we koffie gedronken.<br />

Mijn oudste zus zat tegenover mij, sprak<br />

me aan met mijn spirituele naam Angaangaq<br />

en vroeg of ik het pakje van mijn oudste<br />

broer nu wilde openen. Ik dacht even na en<br />

zei het te overwegen, want ik wist niet zeker<br />

of ik de verantwoordelijkheid wilde accepteren.<br />

Ik houd eigenlijk meer van plezier. Ze<br />

vroeg het weer en ik realiseerde me dat ik iets<br />

moest doen. Ik opende het geschenk en op<br />

dat moment veranderde mijn wereld. Vanaf<br />

dat moment was ik de sjamaan, de geestelijk<br />

heler, van mijn familie, maar niet van de<br />

wereld. Als Angakkok, de hoogste titel die<br />

een mens kan krijgen, was ik bovendien verantwoordelijk<br />

voor de natuur. Het geschenk<br />

bestond uit een kariboehoef en de slagtand<br />

van de narwalvis, de enige eenhoorn<br />

op aarde, en betekende dat ik sindsdien als<br />

medicijnman overal kan lopen zonder te<br />

zinken, beschik over de rijkdom van het<br />

land en de wijsheid van de oceaan. Bovendien<br />

ben ik zo sterk als de staart van een walvis.<br />

De verhalen achter de geschenken die ik<br />

heb gekregen zijn zo bijzonder!”<br />

HOOP IN EEN ZIEKE WERELD<br />

“De wereld, met zoveel mensen, is ziek”,<br />

constateert Angaangaq. “De mensen kunnen<br />

elkaar elk moment bombarderen. Velen<br />

zullen sterven, anderen nauwelijks overleven<br />

en enkelen hun leven leiden. Het is nu<br />

aan jou en mij de mensen hoop te bieden.”<br />

Als ook het Grote IJs gesmolten is, is alles<br />

anders en moeten we leren samen te leven<br />

in een totaal veranderde wereld. We kunnen<br />

al die rampspoed voorkomen door het ijs in<br />

onze harten te laten smelten. Dat kan als de<br />

afstand van de geest naar het hart zo klein is<br />

geworden dat mensen zich weer met elkaar<br />

verbinden. “Mijn oma is rond 1840 geboren<br />

en heeft de moderne wereld nooit gezien. Ze<br />

is nooit naar school geweest, maar was heel<br />

krachtig en wijs. Ik ben zo bevoorrecht dat<br />

ik opgroeide in een oude traditie. Als kind<br />

moesten we leren luisteren, luisteren en nog<br />

eens luisteren. Ze zei: Alleen dan kun jij een<br />

levend verhaal vertellen.”<br />

info@speakersacademy.nl<br />

Angaangaq Angakkorsuaq is een sjamaan, storyteller en qilaut-bespeler. De familie van de Eskimo-Kalaallit Oudste behoort tot de traditionele<br />

helers van het Hoge Noorden uit Kalaallit Nunaat, Groenland. Zijn naam betekent ‘De man die op zijn oom lijkt’. Angaangaq, die tijdens de<br />

Deense overheersing naar Canada vluchtte, probeert mensen te verbinden en maakt zich sterk voor het klimaat, het milieu en de natuur. Hij<br />

geeft overal ter wereld lezingen en workshops.<br />

190<br />

SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2018</strong><br />

SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2018</strong> 191

COLUMN<br />

COLUMN<br />

HOE HET INTERNET VEILIGER<br />

WORDT DOOR<br />

‘RESPONSIBLE DISCLOSURE’<br />

Vaak genoeg lees ik in de media over grote bedrijven die onveilig zijn, een grote leverancier of organisatie die<br />

weer gehackt is of hoe we het allemaal anders moeten doen omdat we anders onveilig zijn. Het goede werk dat<br />

honderden ethische hackers verrichten blijft echter onderbelicht.<br />

Tekst: Mischa Rick van Geelen<br />

PRIVACY IS BETER<br />

GEREGELD, MAAR WE ZIJN<br />

ER NOG LANG NIET<br />

De oude privacyrichtlijn 95/46/EC is niet meer van deze tijd. Daarom is de privacybescherming grondig herzien.<br />

Resultaat daarvan is de ‘General Data Protection Regulation’ ( ‘Algemene verordening gegevensbescherming’,<br />

AVG), die in 2016 door het Europees Parlement is aangenomen en 25 mei <strong>2018</strong> ingaat.<br />

Tekst: Ahmed Aarad<br />

Via zoekmachines zoals Shodan,<br />

dat de Google van het<br />

Internet of Things genoemd<br />

wordt, kun je een duidelijk<br />

overzicht krijgen van wat er<br />

eigenlijk allemaal met het internet verbonden<br />

is. Shodan zoekt dagelijks grote delen<br />

van het internet af naar nieuwe apparaten die<br />

onvoldoende of helemaal niet beveiligd zijn.<br />

Veel van de apparaten op Shodan zijn bijvoorbeeld<br />

beveiligingscamera’s, alarmsystemen,<br />

temperatuurregelaars of water- en<br />

oliepompen. Maar ook apparaten voor het<br />

besturen van industriële systemen, zoals<br />

windmolens of noodaggregaten. Vaak zijn<br />

deze systemen niet eens beveiligd met een<br />

wachtwoord.<br />

Een praktisch voorbeeld hiervan is RandomVNC.net,<br />

een website die screenshots<br />

toont van open computers die verbonden<br />

zijn met het internet. Via een grafische interface<br />

kun je door ruim tweeduizend onbeveiligde<br />

computers heen klikken. Iedereen<br />

die van het bestaan weet zou deze apparaten<br />

kunnen besturen. Hierdoor wordt onze<br />

samenleving kwetsbaar voor aanvallen van<br />

staatsactoren, activistische organisaties en<br />

cybercriminelen.<br />

In een poging deze risico’s terug te dringen<br />

is ‘Responsible Disclosure’ bedacht.<br />

‘RESPONSIBLE DISCLOSURE’<br />

De term Responsible Disclosure (of RD)<br />

is bedacht in samenwerking met Floor<br />

Terra. Het beleid wordt actief uitgedragen<br />

door het Nationaal Cyber Security Centrum<br />

(NCSC). Dit onderdeel van het ministerie<br />

van Justitie en Veiligheid heeft ten doel het<br />

knooppunt voor het digitale domein te zijn<br />

voor overheidsinstellingen en bedrijven in<br />

Nederland. De bedoeling is om hackers die<br />

een lek hebben gevonden bij een organisatie<br />

de mogelijkheid te bieden dat te melden en<br />

daarvoor ook een ludieke beloning te krijgen,<br />

zoals bijvoorbeeld een T-shirt, cadeaubon<br />

of soms geld. Organisaties kunnen een<br />

zogenaamd RD-beleid op hun website zetten,<br />

waarin ze duidelijk vermelden tot hoever<br />

een hacker mag gaan en met wie de<br />

hacker contact kan opnemen als een lek is<br />

gevonden. Het beleid geeft hackers dus de<br />

mogelijkheid de lekken die ze vinden te melden,<br />

zodat de organisatie deze kan oplossen<br />

zonder dat hackers bang hoeven te zijn voor<br />

juridische en strafrechtelijke gevolgen. Het<br />

beleid is de afgelopen jaren steeds populairder<br />

geworden bij hackers.<br />

© WALTER KALLENBACH<br />

MELDINGEN<br />

Inmiddels staat de teller van mijn meldingen<br />

richting organisaties op 500+, waaronder<br />

bijvoorbeeld ook Ahoy Rotterdam waar<br />

verschillende wifirouters waren verbonden<br />

met het internet zonder wachtwoord. Dit<br />

zorgde ervoor dat al het verkeer af te luisteren<br />

was van degene die gebruik maakte van<br />

het wifinetwerk. Na samen met Joost Schellevis<br />

van NOS het lek te hebben gemeld,<br />

werd het snel opgelost.<br />

Ook grote organisaties als Apple, Google<br />

of Facebook hebben zogenoemde ‘bugbounty’<br />

programma’s opgezet, om zo de<br />

platformen veiliger te maken. Vaak geeft dit<br />

soort tech-bedrijven hoge beloningen voor<br />

het melden van lekken, oplopend tot wel<br />

20.000 euro per melding.<br />

In mijn inmiddels meer dan vijfhonderd<br />

ervaringen met ‘Responsible Disclosure’<br />

weet ik dat veel organisaties die een melding<br />

krijgen in eerste instantie vaak niet goed<br />

weten hoe ze moeten reageren. Terwijl grotere<br />

organisaties, zoals banken, overheid en<br />

grote ondernemingen in Nederland, vaker<br />

meldingen hebben gehad over de digitale<br />

veiligheid van de organisatie.<br />

Na een simpele uitleg over wat ‘Responsible<br />

Disclosure’ is, snappen veel organisaties<br />

vaak al de intentie erachter en nemen ze het<br />

advies ter harte.<br />

‘Responsible Disclosure’ werkt. Bij alle<br />

organisaties waar ik sta, adviseer ik dan<br />

ook zo’n beleid in te voeren om hun digitale<br />

domein veiliger te maken.<br />

info@speakersacademy.nl<br />

De nieuwe richtlijn heeft<br />

impact op elk bedrijf dat<br />

zaken doet in de Europese<br />

Unie. Allereerst zijn flinke<br />

investeringen nodig om te<br />

voldoen aan de nieuwe wetgeving. Ook is<br />

het noodzakelijk gaten te dichten. Graag<br />

deel ik enkele zaken waarin de AVG niet<br />

voorziet. Gegevens die zijn geanonimiseerd<br />

en dus niet te herleiden naar een persoon<br />

genieten geen bescherming. Dat lijkt waterdicht,<br />

maar klopt dat wel? Er is veel wetenschappelijk<br />

onderzoek beschikbaar om de<br />

conclusie te rechtvaardigen dat het anonimiseren<br />

van persoonsgegevens theoretisch<br />

en praktisch onmogelijk is. Het is moeilijk<br />

een goede manier te vinden om gegevens te<br />

anonimiseren en vele mogelijkheden zijn<br />

niet sluitend. Daardoor bieden geanonimiseerde<br />

bestanden vaak toch voldoende aanknopingspunten<br />

om gegevens te herleiden.<br />

Verder blijkt in de praktijk dat dit ook geldt<br />

wanneer een partij beschikt over of toegang<br />

heeft tot gegevens uit andere bronnen. Paul<br />

Ohm haalt hiervan voorbeelden aan in zijn<br />

verslag van verschillende succesvolle pogingen<br />

om gegevensbestanden opnieuw te identificeren.<br />

GEËXPORTEERDE<br />

GEGEVENS<br />

Naar niet-EU-staten (of de Europese<br />

Economische Ruimte, EER) geëxporteerde<br />

gegevens genieten in theorie dezelfde<br />

bescherming als gegevens die in de EU zijn<br />

gebleven. Wie toezicht moet houden op die<br />

gegevens is onduidelijk. De naleving van de<br />

basisvoorwaarden voor internationale dataverwerking<br />

vanuit de EU laat dus te wensen<br />

over. Het is uiterst moeilijk, zo niet onmogelijk,<br />

voor Europese burgers hun rechten uit te<br />

oefenen zodra gegevens de EU uit zijn. Dit<br />

verandert niet met de nieuwe Europese verordening<br />

gegevensbescherming. In het bijzonder<br />

geldt dit voor bedrijven die diensten<br />

via internet aanbieden. maar niet in de EU<br />

(EER) zijn gevestigd. Het is niet ondenkbaar<br />

dat deze bedrijven zich compleet kunnen onttrekken<br />

aan de Europese wet- en regelgeving.<br />

De AVG maakt duidelijk dat persoonsgegevens<br />

herleidbaar zijn naar een natuurlijk<br />

persoon. Het 'data subject' is altijd een<br />

natuurlijk persoon. De gegevens komen dan<br />

ook in beginsel vanwege of door die natuurlijke<br />

persoon tot stand, maar de wet regelt<br />

niets over het eigendom van de gegevens.<br />

Dat roept de juridische vraag op wie dat wel<br />

© WALTER KALLENBACH<br />

is. Door die vraag onbeantwoord te laten,<br />

kunnen bedrijven met creatieve eigen antwoorden<br />

proberen nieuwe privacyontwijkingsroutes<br />

te creëren. Door het negeren<br />

van de eigendomsverhoudingen, ontstaat<br />

de unieke situatie dat een goed (in dit geval<br />

persoonsgegevens) noch publiek of privaat<br />

hoeft te zijn. Dit verhoudt zich slecht met<br />

het gegeven dat de gegevens zijn ontstaan<br />

bij de natuurlijke persoon die ze betreffen<br />

of bij diens apparaten en dat deze bovendien<br />

onlosmakelijk aan hem of haar verbonden<br />

zijn De maker van de gegevens is feitelijk<br />

de natuurlijke persoon, maar die staat<br />

het eigendomsrecht dat voortvloeit uit het<br />

maken van de gegevens direct en contractloos<br />

af aan de verzamelaar. Volgens prof. Ali<br />

M. Al-Khouri van onder andere het British<br />

Institute of Technology & E-commerce, is<br />

het dringend noodzakelijk deze situatie in<br />

wettelijke kaders te vatten.<br />

Waar de databeschermingsverordening<br />

ook niet in voorziet is de mogelijkheid dat<br />

een gegevensverzamelaar zichzelf namens<br />

een betrokkene volmachtigt voor het verwerken<br />

ervan. Daardoor krijgt deze feitelijk<br />

dezelfde rechten als de betrokkene had<br />

over de gegevens, inclusief de mogelijkheid<br />

toestemming te verlenen namens de betrokkene.<br />

Daarmee komt de wetgeving voor<br />

gegevensbescherming buitenspel te staan.<br />

Uiteindelijk is de burger in de praktijk de<br />

dupe. Om een bedrijf hierop aan te spreken<br />

is een rechtsgang noodzakelijk, wat kan<br />

resulteren in buitengewoon hoge kosten.<br />

info@speakersacademy.nl<br />

192<br />

SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2018</strong> SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2018</strong> 193

Begrippen als contact, vertrouwen en verbinding<br />

lijken iets softs te hebben”, aldus<br />

Buschman. “Intussen zijn het in het bedrijfsleven<br />

harde voorwaarden om tot vruchtbare<br />

en duurzame samenwerking te komen. Contact<br />

komt immers voor contract. Verbindend<br />

vermogen is daartoe het sleutelbegrip.”<br />

Vertrouwen is een basisingrediënt voor<br />

verbinding. Maar hoe krijg je vertrouwen?<br />

“Factoren die nodig zijn om vertrouwen<br />

op te bouwen zijn andere dan de factoren<br />

waardoor vertrouwen als sneeuw voor de<br />

zon verdwijnt.” Buschman legt uit: “Voor<br />

het snel opbouwen van vertrouwen zijn<br />

twee rationele factoren cruciaal: heb je<br />

voldoende capaciteiten en behaal je je<br />

resultaat?” Buschman vertelt dat de factoren<br />

waardoor vertrouwen snel afneemt juist<br />

emotioneel van aard zijn en zich meer in<br />

het karakter van mensen bevinden. Het gaat<br />

om intentie en integriteit: “Intenties gaan<br />

over onze motieven, onze agenda en het<br />

gedrag dat daaruit voortvloeit. Integriteit<br />

gaat, naast de eerlijkheid, bovenal over<br />

geïntegreerdheid. Doe je wat je zegt? Ben<br />

je congruent in je gedrag naar zowel jezelf<br />

als naar anderen? Het is de moed hebben<br />

te handelen in overeenstemming met je<br />

waarden en opvattingen. Het gaat over het<br />

activeren en integreren van alle lagen die je<br />

in je draagt: hoofd, hart en handen. Deze<br />

geïntegreerdheid is een voorwaarde om<br />

vertrouwen te behouden. Daarom, investeer<br />

in de emotionele verbinding met jezelf en<br />

anderen naast het pompen van meer rationele<br />

modellen en theorieën in je brein of je team.”<br />

MANAGEMENT<br />

‘VERBINDEND VERMOGEN<br />

KUN JE ONTWIKKELEN!’<br />

“Zet mensen bij elkaar en je krijgt gedoe. Gegarandeerd. Tegelijkertijd geldt: mensen willen geen gedoe maar<br />

verbinding.” Aan het woord is Marco Buschman, auteur van ‘Verbindend Vermogen’, de voormalig nummer 1 in<br />

de managementboek bestsellerlijst en ‘longlist’ managementboek van het jaar <strong>2017</strong>. “Mensen willen erbij horen<br />

en gezien, erkend en ondersteund worden. De behoefte aan verbinding is van alle tijden. En van alle mensen.”<br />

drs. Marco Buschman<br />

Tekst: Guido van de Wiel<br />

TRAGE VRAGEN<br />

Je ontwikkelen als professional houdt<br />

meer in dan opleidingen volgen om<br />

vakkennis en managementtechnieken<br />

bij te houden. Stel ook regelmatig<br />

trage vragen aan jezelf en elkaar,<br />

zoals:<br />

Wat zijn mijn drijfveren?<br />

Wat zijn mijn angsten?<br />

Wat zijn mijn persoonlijke waarden?<br />

Wat vind ik spannend?<br />

Waar wil ik aan bijdragen?<br />

Welke grotere opgave heb ik te doen?<br />

De uitdaging is deze inzichten om te<br />

zetten in acties: Op welke wijze ga ik<br />

nu om met tijd, relaties, energie, mijn<br />

werk en privéleven, mijn eigen emoties<br />

en die van anderen? En hoe wil ik<br />

omgaan met deze vraagstukken?<br />

Wat ga ik doen?<br />

HET EGO ONTMANTELD<br />

“Wat maakt dat leiders hoog op de apenrots<br />

willen zitten? Zoeken ze naar een beloning<br />

voor zichzelf of gaat het om het feit dat<br />

het op die plek mogelijk is om zaken te regelen<br />

die voorbij hun eigen persoon strekken?”,<br />

vraagt Buschman zich af. “De omvang<br />

van iemands ego heeft directe invloed op de<br />

kwaliteit van de verbinding met de ander.<br />

Als mensen ervaren dat een leider met grote<br />

regelmaat zichzelf centraal plaatst, neemt<br />

de kwaliteit van de<br />

verbinding af.” Wie<br />

trekt successen<br />

naar zich toe en<br />

wie gunt juist de<br />

eer aan het team?<br />

“Ik heb het graag over Verbindend Vermogen,<br />

omdat het de sleutel is tot het creëren<br />

en onderhouden van krachtige (zakelijke)<br />

relaties. Buschman besluit: “Als verbindend<br />

vermogen voldoende wordt ingezet, valt<br />

het niet speciaal op. Tegelijkertijd geldt: als<br />

het verbindend vermogen ontbreekt, raken<br />

mensen losgezongen van zichzelf of komen<br />

ze alleen te staan. Ik denk dat mensen juist<br />

het ontbréken van verbindend vermogen<br />

massaal herkennen.”<br />

Marco Buschman, MCC is Managing<br />

Partner bij COURIUS; specialisten in<br />

de menskant van veranderen. Hij is een<br />

energieke en uitdagende leiderschapstrainer,<br />

team- en executive coach,<br />

spreker en auteur van de bestseller<br />

‘Verbindend Vermogen’. Marco richt<br />

zich op de (door)ontwikkeling van het<br />

verbindend vermogen van leidinggevenden,<br />

executives en managementteams<br />

in binnen- en buitenland. Binnen<br />

zijn werk maakt hij gebruik van<br />

bewezen wetenschappelijke inzichten<br />

en beproefde principes. Marco is internationaal<br />

gecertificeerd als ICF Master<br />

Certified Coach en Certified Team Performance<br />

Coach.<br />

info@speakersacademy.nl<br />

© MARCEL VOSSEN<br />

“Of ik nu met mensen<br />

uit de politiek praat,<br />

het bedrijfsleven –<br />

groot en klein – of<br />

met wetenschappers,<br />

journalisten en andere<br />

professionals… de term<br />

‘radicale onzekerheid’komt<br />

steeds weer terug. Hoe<br />

krijg je er greep op? Kan<br />

dat überhaupt? En zo nee,<br />

hoe pas je de cultuur en<br />

opzet van je organisatie<br />

hierop aan?”<br />

© ISTOCK | OLASER<br />

MEDIA<br />

WAT ER WERKELIJK<br />

SPEELT ACHTER DE<br />

SCHERMEN VA N<br />

DE MEDIA<br />

Willem Pekelder<br />

Waarom wordt in al die<br />

‘hulpshows’ zoveel<br />

gehuild en onder<br />

begeleiding van<br />

steeds dezelfde BN’ers<br />

zoveel over ziektes en verval gesproken? En<br />

waarom heeft de kijker na afloop het idee dat<br />

hij er geen bal mee is opgeschoten? Ja, de tv<br />

is misschien de nieuwe kerk, maar de kijker<br />

het lam dat wordt geslacht.<br />

Pekelder maakt met zijn lezers en toehoorders<br />

graag een duik in de omroephistorie.<br />

Wie weet bijvoorbeeld nog dat niet RTL<br />

of SBS onze eerste commerciële omroepen<br />

waren, maar de Philips Omroep Hollands-<br />

Indië (PHOHI), in 1927 gesticht door Anton<br />

Philips. Een koloniale zender met voornamelijk<br />

sport, muziek en amusement voor<br />

Nederlanders in Nederlands-Indië. Door<br />

tegenwerking van de verzuilde omroep en<br />

de regering werd de commerciële droom van<br />

Philips één grote catastrofe. Met een volledige<br />

onttakeling van de radiozender in 1941<br />

als triest sluitstuk.<br />

Van Pekelder zijn sinds 1998 tal van<br />

spraakmakende mediaverhalen verschenen<br />

in het AD, De Volkskrant, Het Parool, De<br />

Groene Amsterdammer en de VPRO Gids.<br />

Van 2010 tot 2016 schreef hij drie keer per<br />

week een veelgelezen tv-column in dagblad<br />

Trouw. Zijn honderd beste kritieken zijn in<br />

oktober 2016 op de markt gebracht door de<br />

Rotterdamse uitgever Kick onder het motto:<br />

misschien wel de beste tv-recensent van<br />

Nederland. De bundel ‘Uitgekeken’ kreeg<br />

een positief onthaal in de media.<br />

In 2012 presenteerde Pekelder zijn boek<br />

‘De menselijke maat’, een bundeling van zijn<br />

beste interviews, reportages en beschouwingen.<br />

Televisiester Cees Grimbergen<br />

hield bij de Rotterdamse boekhandel Donner<br />

het eerste exemplaar ten doop. Het<br />

boek geeft een tijdsbeeld van de omroep in<br />

Nederland: van de oudste nieuwslezer Frits<br />

Thors tot en met de satire van ‘Koefnoen’.<br />

Pekelder is geregeld te gast in tv-programma’s,<br />

zoals ‘De<br />

wereld draait door’,<br />

‘Een Vandaag’ en ‘Tv<br />

Monument’ (Han<br />

Peekel).<br />

Sinds september<br />

<strong>2017</strong> schrijft hij<br />

wekelijks een Rotterdamse<br />

stadskroniek<br />

in NRC<br />

Handelsblad.<br />

Willem Pekelder is journalist, columnist, schrijver en spreker. Hij verricht zijn journalistieke<br />

werk sinds 2002 vanuit zijn bedrijf P-Productions met als specialisaties: omroep, religie<br />

en levensbeschouwing. Eerder heeft hij zijn sporen verdiend bij de Haagsche Courant en<br />

het Algemeen Dagblad. Boeken: ‘De menselijke maat’ (2012) met zijn beste verjalen en<br />

‘Uitgekeken’ (2016) met zijn honderd beste tv-recensies uit Trouw.<br />

info@speakersacademy.nl<br />

© JÖRGEN CARIS<br />

194<br />

SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2018</strong> SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2018</strong> 195

© RUBEN ESHUIS<br />

SPORT EN MAATSCHAPPIJ<br />

‘GEEN ZIELIG GEDOE,<br />

MAAR SPORTEN ZOALS<br />

IK HET ZELF BELEEF’<br />

Rijdend door de landelijke Beemsterstraat in Amsterdam-Noord duikt het hypermoderne<br />

Friendship Sports Centre op, de thuisbasis van sportclub Only Friends. Het is het enige sportcentrum<br />

waar jonge sporters met een lichamelijke of verstandelijke beperking of chronische ziekte de baas<br />

zijn en in een veilige omgeving georganiseerd kunnen sporten en excelleren. Inspiratiebron voor<br />

oprichter Dennis Gebbink is zijn licht motorisch gehandicapte zoon Myron, voor wie er geen goede<br />

sportvoorziening was toen hij niet meer kon meekomen bij zijn reguliere voetbalclub.<br />

Dennis en Myron Gebbink<br />

Tekst: Jacques Geluk<br />

‘ONZE<br />

VOETBALLERS<br />

MOGEN ZICH<br />

AJACIEDEN<br />

NOEMEN’<br />

De grote droom van Dennis<br />

Gebbink komt in 2007 echt<br />

uit als de eerste paal voor zijn<br />

unieke sportcentrum voor<br />

jonge gehandicapte sporters<br />

de grond ingaat. Daarna gaat het alleen maar<br />

beter. Sinds de opening in februari 2010<br />

door prinses Marilène en Marco van Basten<br />

is het aantal clubleden gegroeid van 180<br />

naar 681 en het aantal sporten uitgebreid tot<br />

24. “Myron heeft zeven jaar geleden het lint<br />

doorgeknipt en dat is eigenlijk het belangrijkste”,<br />

zegt oprichter Dennis Gebbink. “Als<br />

je ziet hoe hij nu is. Een mooie jongen, die<br />

verstandelijk in orde is, ondanks het feit dat<br />

hij NLD heeft, een non-verbale leerstoornis.<br />

Abstract (taal) is hij vwo-niveau, maar<br />

non-abstract (rekenen) is dat een stuk lager.”<br />

Trots: “Hij is wel de eerste met een beperking<br />

die het CIOS-diploma heeft gehaald!”<br />

Het verhaal begint in 1992 als Myron na 31<br />

weken zwangerschap ter wereld komt. Hij is<br />

dan al een doorzettertje en knokt twee maanden<br />

keihard om op deze wereld te kunnen<br />

blijven. Tijdens zijn reis naar groter worden<br />

moet hij daarna veel uitdagingen overwinnen.<br />

Na twee jaar blijkt hij een dubbelzijdige<br />

hersenbeschadiging en spasmen door zijn<br />

hele lijf te hebben, waardoor zijn fijne motoriek<br />

is aangetast. “Als ik op het veld moet<br />

draaien is dat in mijn hoofd al gebeurd, maar<br />

moeten mijn benen het nog doen.” Wanneer<br />

de zevenjarige Myron tussen de wal en het<br />

schip dreigt te vallen bij zijn voetbalclub en<br />

tijdens spannende wedstrijden steeds vaker<br />

niet meespeelt, beseft hij dat hij anders is dan<br />

andere kinderen. Als hij aangeeft te willen<br />

stoppen met voetballen, voelt dat voor vader<br />

Dennis als een steek in zijn buik. Zijn zoon<br />

heeft immers net als hij een enorme passie<br />

voor voetbal. Het zet hem aan tot nadenken<br />

over een oplossing. Omdat er nauwelijks<br />

plek is voor sporters met een beperking<br />

bij een reguliere club, droomt hij ervan een<br />

sportcentrum op te richten voor deze kinderen.<br />

Voor het zover is moet Dennis met zichzelf<br />

in het reine komen. Hij is getrouwd met<br />

zijn jeugdliefde, rookt en drinkt niet, sport<br />

serieus, maar heeft nooit geaccepteerd wat<br />

er met Myron aan de hand is.<br />

“Ik heb mezelf een schop onder de kont<br />

gegeven en ben voor het eerst van mijn leven<br />

naar een haptonoom gegaan. Die vroeg of ik<br />

wel eens had gehuild. Ik had dus het verdriet<br />

om Myron helemaal niet verwerkt. Nu kreeg<br />

ik lucht en kon ik het een plek geven.” De<br />

vechtlust keert terug. “Sport is mijn leven,<br />

voetbal en kickboksen zijn mijn passie. Zestien<br />

jaar heb ik op het hoogste niveau van<br />

de amateurklasse gespeeld bij DWV, AFC<br />

en IJsselmeervogels en tegen het betaalde<br />

voetbal geschurkt. Ik ben altijd een enorme<br />

knokker geweest en zag meestal kans achterstanden<br />

om te buigen of gelijk te komen.”<br />

LIEFDE EN VUUR<br />

Dennis vertelt hoe hij er vol liefde en vuur<br />

voor gegaan is om zover te komen. “Het<br />

zat me dwars dat sporters met een beperking<br />

altijd moeten integreren in de valide<br />

wereld. Het zijn gewoon sporters.” Dennis<br />

stuurt de burgemeester een brief, waarin hij<br />

196<br />

SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2018</strong> SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2018</strong> 197

SPORT EN MAATSCHAPPIJ<br />

SPORT EN MAATSCHAPPIJ<br />

‘ALS IK OP<br />

HET VELD<br />

MOET<br />

DRAAIEN IS<br />

DAT IN MIJN<br />

HOOFD AL<br />

GEBEURD,<br />

MAAR<br />

MOETEN<br />

MIJN BENEN<br />

HET NOG<br />

DOEN’<br />

aangeeft graag een club te willen oprichten<br />

voor kinderen met een handicap onder de<br />

naam Only Friends. Geen zielig gedoe, maar<br />

kameraadschap en sporten zoals hij het zelf<br />

beleeft. De gemeente helpt hem tweeduizend<br />

folders te verspreiden in Amsterdam.<br />

“In februari 2000 ben ik begonnen met acht<br />

gehandicapte jongetjes en twee voetballen.<br />

Bij AFC, waar ik in het eerste speelde, mocht<br />

ik een stukje veld lenen, maar dat werd al<br />

snel te klein.” Op een gegeven moment biedt<br />

hij acht verschillende sporten aan in en rond<br />

Amsterdam en krijgt zijn droom van een<br />

sportcentrum met een te gekke uitstraling<br />

– waar mindervalide sporters de baas zijn<br />

en het clubhuis grote glazen ramen heeft,<br />

zodat ouders onder het genot van een kop<br />

koffie hun kinderen kunnen zien sporten –<br />

© ONLY FRIENDS<br />

steeds meer vorm. Van de wethouder krijgt<br />

hij de grond waar het centrum nu staat voor<br />

een euro per jaar. Tijdens een VVD-bijeenkomst,<br />

waar hij over zijn droom mag vertellen,<br />

ontmoet hij McDonald’s topvrouw<br />

Karen van Bergen, die hem vraagt de Raad<br />

van Toezicht van het Ronald McDonald<br />

Kinderfonds over zijn plannen te vertellen.<br />

Dennis krijgt opdracht duizend ouders van<br />

gehandicapte kinderen te interviewen om<br />

de behoefte aan een sportcentrum te peilen.<br />

Negentig procent is positief, waarna hij<br />

sponsors zoekt. Het fonds vult aan wat hij<br />

tekortkomt. De rest is geschiedenis.<br />

ECKART WINTZEN<br />

Inmiddels is het tien jaar verder en werkt<br />

ook Myron voltijds voor Only Friends. Dennis:<br />

“We doen het samen met 150 vrijwilligers<br />

en 50 stagiaires.” De jongste sporter is 5,<br />

maar de grootste groep is tussen 10 en 20 jaar<br />

oud. Het zijn kinderen en jongeren met uiteenlopende<br />

medische achtergronden, variërend<br />

van kanker, Duchenne, een chronische<br />

ziekte tot autisme, het Downsyndroom en<br />

dwerggroei, die in de valide wereld op sportgebied<br />

niet kunnen meekomen. Hier zijn<br />

ze voor 120 euro per jaar echt lid van een<br />

sportvereniging en mogen ze twee sporten<br />

doen. “Ik ben geïnspireerd door de enkele<br />

jaren geleden overleden leiderschapsgoeroe<br />

Eckart Wintzen. Zijn visie was dat hij bijvoorbeeld<br />

de schoonmakers in een bedrijf<br />

niet aanstuurde, maar hen aanmoedigde<br />

zelf materialen in te kopen en hun werkwijze<br />

te bepalen. Hoe ze het deden maakte hem<br />

niet uit, als ze er maar voor zorgden dat alles<br />

schoon was. Zo heb ik het hier ook ingericht.<br />

Elk van de 24 sporten heeft een eigen afdelingshoofd<br />

met bijbehorende verantwoordelijkheden.<br />

Ik run zelf de voetbalafdeling,<br />

omdat ik denk dat ik daarvan verstand heb.”<br />

Volgens Dennis kiezen de kinderen echt<br />

voor een bepaalde sport en willen ze graag<br />

deelnemen aan wedstrijden, toernooien en<br />

activiteiten. Hij ervaart de verschillen in<br />

niveau en beperking van de sporters als een<br />

uitdaging, zeker bij het spelen van wedstrijden.<br />

“Myron heeft vooral een motorische<br />

beperking en is altijd met winst en verlies<br />

bezig, maar er zijn jongens die in elk doel<br />

schieten dat ze zien.” Op woensdagmiddag<br />

speelt iedereen met iedereen en groeien<br />

veel kinderen naar elkaar toe. “Naarmate<br />

ze ouder worden differentiëren we meer en<br />

zetten we spelers van vergelijkbaar niveau<br />

eerder bij elkaar. Onder hen kunnen best<br />

kinderen met Down zijn. Je wilt niet weten<br />

hoe groot het talent van sommigen is en dan<br />

matcht het heel goed met anderen.” Het staat<br />

bij de ingang, maar Dennis bevestigt het met<br />

trots: “Ajax had nog geen voetbalteam voor<br />

gehandicapten en heeft ons in 2016 geadopteerd.<br />

Onze voetballers waren helemaal door<br />

het dolle toen ze hoorden dat ze voortaan<br />

Ajacieden zijn en de officiële tenues mogen<br />

dragen. Ze hebben allemaal een contract<br />

getekend met Edwin van der Sar.”<br />

GROEI<br />

Steeds vaker huren grote internationale<br />

bedrijven het sportcentrum overdag om er<br />

lezingen en seminars te geven. “Het is net<br />

een bedrijf, maar de sport blijft nummer één.<br />

Dat bewaak ik als een leeuw. Wij staan nu op<br />

eigen benen en zitten in een hele goede flow.<br />

De sfeer bij Only Friends is zodanig dat ik<br />

bijna 500 namen uit mijn hoofd ken. Ik heb<br />

ooit geroepen dat 700 leden het maximum is.<br />

Dat vind ik nog, maar als we zonder problemen<br />

doorgroeien naar 800 is dat prima.” Veel<br />

meer kan niet. “Het centrum is groot, maar<br />

we hebben maar één voetbalveld met vier<br />

kleedkamers. Dan kom je met acht wedstrijden<br />

echt wel in de knel. We beschikken verder<br />

over een zwembad, kunstgrasveld, grasvoetbalveld,<br />

een sporthal met klimwand, fitnessruimte,<br />

dojo, een Johan Cruijff Court, een<br />

atletiekbaan en het prachtige clubhuis.” Verpleegkundigen<br />

of fysiotherapeuten zijn er<br />

niet te vinden, maar veiligheid is een prioriteit.<br />

Twaalf afdelingshoofden hebben EHBO.<br />

Zestig vrijwilligers kunnen levensreddende<br />

handelingen verrichten. Ze weten wat te doen<br />

bij breuken, kunnen stabiliseren, reanimeren<br />

en beademen, maar vooral goed alarmeren.<br />

Er zijn goede afspraken met een ziekenhuis<br />

en bekend is wat kinderen en jongeren om<br />

medische redenen niet mogen.”<br />

De laatste jaren zijn er flink wat activiteiten<br />

bijgekomen. Onder de noemer Older<br />

Friends komen ouderen die lid zijn twee keer<br />

per week sporten onder leiding van vrijwilligers.<br />

Friends in Shape is een succesvol obesitasprogramma<br />

in samenwerking met de<br />

gemeente en obesitasartsen. Friends at Home<br />

biedt een stuk kinderopvang en met Friends<br />

at Work wil Dennis Gebbing dertig à veertig<br />

werkplekken creëren voor jongeren met een<br />

handicap. De Van der Sar Foundation en een<br />

revalidatiecentrum huren sportfaciliteiten.<br />

© ONLY FRIENDS<br />

PARALYMPISCH<br />

VOETBALTEAM<br />

Myron heeft een presentatie gehouden en<br />

schuift even aan om zijn persoonlijke verhaal<br />

te vertellen. “Mensen zien niet echt<br />

aan me dat ik een beperking heb, alleen<br />

een beetje als ik loop. Overhemden, broeken<br />

knopen, brood snijden en smeren gaat<br />

allemaal wat moeilijker, maar dat valt alleen<br />

op als je een dagje met me meeloopt. Sommige<br />

dingen gaan niet en die moet ik anders<br />

oplossen”, zegt Myron die niet op een tweewieler<br />

kan fietsen, maar wel in een automatische<br />

auto mag rijden. “Dankzij Only Friends<br />

heb ik me goed kunnen ontwikkelen en zelfs<br />

het Nederlands Paralympisch voetbalteam<br />

gehaald voor sporters met Cerebrale Parese,<br />

een hersenbeschadiging. Na een onderbreking<br />

van twee jaar speel ik weer mee.<br />

De Paralympische Spelen heb ik niet meegemaakt,<br />

maar wel het WK waar we vijfde<br />

zijn geworden. Het EK van 2014 in Portugal,<br />

waar ik heb gescoord, was een hoogtepunt,<br />

ook al hebben we uiteindelijk van Oekraïne<br />

verloren. Het was heel stoer om mee<br />

te mogen doen. In <strong>2017</strong> heb ik het WK in<br />

Argentinië afgewerkt.” Tussen 2015 en <strong>2017</strong><br />

heeft Myron, die voor Only Friends voetbaltrainingen<br />

geeft, presentaties doet en verantwoordelijk<br />

is voor de fitnessafdeling en<br />

Older Friends, alleen in het selectieteam van<br />

de sportclub gevoetbald. “We komen goed<br />

mee en soms net iets tekort, maar ons team,<br />

waarin ook een meisje meespeelt, komt goed<br />

mee. Soms komen net iets te kort, maar we<br />

proberen over onze beperkingen heen te<br />

komen.” Met een grote lach zegt hij: “Hier<br />

werken was naast voetbal een droom, die nu<br />

ook is uitgekomen.”<br />

Dennis Gebbink is oprichter van sportclub Only Friends. Studie: Johan Cruyff Institute of Sport Studies (2007 Master International Sport<br />

management, 2012/13 Master Coaching, 2013 NLP Managementopleiding). Myron Gebbink heeft het CIOS-diploma, werkt voltijds voor<br />

Only Friends en is lid van het selectievoetbalteam van de club. Eerder speelde hij in het Paralympisch CP-voetbalteam. Only Friends biedt 24<br />

sporten aan: aikido, atletiek, basketbal, boccia (een soort jeu de boule), duiken, fitness, handbal, handboogschieten, hockey, honkbal, judo,<br />

kickboksen, klimmen, korfbal, ‘race running’, rolstoelbasketbal, rolstoelhockey, streetdance, tennis, voetbal, volleybal, watersport, wielrennen<br />

en (spel) zaalvoetbal. Donaties: sms FRIEND naar 3669 (3 euro). info@speakersacademy.nl<br />

© FOTO<br />

198<br />

SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2018</strong> SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2018</strong> 199

© OLIVIER MIDDENDORP<br />

MENS EN TECHNIEK<br />

‘HANGEN IN DE TEUGELS<br />

VAN DE TECHNOLOGIE’<br />

De verwevenheid van mens en techniek is – samen met de rol die ethiek daarin speelt – de specialiteit<br />

van prof. dr. ir. Peter-Paul Verbeek, hoogleraar aan de Universiteit Twente. Techniek helpt de mens al<br />

een eeuwigheid vooruit en zorgt altijd voor verandering. Nu staan we echter op een breekpunt. “Techniek<br />

is autonomer dan ooit. Nooit eerder zijn wij er zo afhankelijk van geweest. Daar moeten we mee leren<br />

omgaan. Daarom moeten we in de ontwerpfase van nieuwe technologie al ethische vragen stellen.”<br />

‘DE MENS IS<br />

DOOR-EN-<br />

DOOR EEN<br />

PRODUCT VAN<br />

TECHNOLOGIE’<br />

“<br />

Techniek ontwikkelt zich tot een<br />

serieuze tegenhanger van de<br />

mens. De uitknop ontbreekt<br />

steeds vaker, dus moeten we<br />

vanaf het begin bedenken hoe<br />

we de techniek die we ontwerpen zo vorm<br />

kunnen geven dat de invloed ervan op mens<br />

en samenleving controleerbaar is en blijft.”<br />

Machteloos afwachten wat de techniek met<br />

ons wil doen is geen optie volgens prof.<br />

Peter-Paul Verbeek. Hij doet onderzoek met<br />

als doel de invloed van technologie en techniek<br />

in duidelijke kaders te plaatsen, zodat<br />

mensen begrijpen wat er gaande is. “De<br />

maatschappij moet bepalen hoe we nieuwe<br />

techniek kunnen opnemen in het dagelijks<br />

leven en gebruikers mondig kunnen maken.<br />

Als zij weten wat techniek doet, kunnen ze er<br />

kritisch mee omgaan en zullen ze niet alles<br />

klakkeloos accepteren.” Samenvattend zegt<br />

prof. Verbeek: “Ik kom steeds meer tot de<br />

misschien wel radicale conclusie dat we de<br />

techniek op de techniek moeten laten letten.<br />

Daarvoor is de ontwikkeling nodig van systemen<br />

die indien nodig zelf aan de noodrem<br />

kunnen trekken. Bijvoorbeeld wanneer systemen<br />

op de beurs ineens automatisch aandelen<br />

gaan kopen en verkopen. Dat betekent<br />

het gedeeltelijk loslaten van onze controle op<br />

de techniek. Autonomie van de mens is niet<br />

prof. dr. ir. Peter-Paul Verbeek<br />

Tekst: Jacques Geluk<br />

techniek buiten de deur houden en lekker<br />

zelf de baas blijven, maar onszelf opnieuw<br />

vorm geven in relatie tot techniek.”<br />

Het beter begrijpen van de invloed van<br />

de techniek op de mens door er met een<br />

open blik naar te kijken, is Verbeeks drijfveer.<br />

“De traditionelere filosofische benadering<br />

is dat techniek een bedreigende factor<br />

is die de mens vervreemdt van zichzelf, zijn<br />

omgeving, de natuur en het milieu. Dat kan<br />

reële problemen opleveren. Ik ontken niet<br />

dat er ook een duistere kant aan technologie<br />

zit. Tegelijk heb ik het gevoel dat je niet<br />

alleen moet uitgaan van de oppositie tussen<br />

mens en techniek. Dan misken je dat<br />

we door en door een product zijn van diezelfde<br />

technologie.” Dat mensen zich zorgen<br />

maken over de effecten van nieuwe technologieën<br />

begrijpt Verbeek, maar volgens hem<br />

gaat het om een dynamiek die van alle tijden<br />

is en waarin de mens zichzelf steeds opnieuw<br />

uitvindt in interactie met de techniek van dat<br />

moment. “Historische studies laten dat ook<br />

zien. De stijgbeugel zorgde voor een kleine<br />

revolutie, omdat paardrijden gemakkelijker<br />

werd en daardoor de oorlogvoering veranderde.<br />

De ploeg maakte het mogelijk dat<br />

boeren grond konden bewerken en vruchtbaar<br />

houden, waardoor ze niet meer hoefden<br />

rond te trekken. Daardoor ontstonden<br />

dorpen en steden. De opkomst van de massamedia<br />

heeft onze cultuur veranderd. Technische<br />

vindingen hebben altijd gezorgd voor<br />

grote veranderingen in ons bestaan.”<br />

ANGST OMZETTEN<br />

IN ONDERZOEK<br />

Nu is echter het moment gekomen de<br />

angst voor vervreemding om te zetten in<br />

open onderzoek naar hoe techniek ons verandert.<br />

Dat betekent het blijven stellen van<br />

ethische vragen. “De enorme technologische<br />

golf die nu op ons afkomt past niet meer bij<br />

de denkkaders die we in de loop der tijd hebben<br />

ontwikkeld. Tot nu waren we bang voor<br />

technologie die je in zekere zin nog kon uitzetten<br />

of niet hoefde te gebruiken. De nieuwste<br />

technologieën gaan veel verder dan ooit<br />

tevoren. We schuiven apparaten in ons lijf,<br />

implanteren ze in onze hersenen om ziekten<br />

als Parkinson en schizofrenie te behandelen<br />

of onder controle te houden. Ik snap<br />

goed dat mensen dat eng vinden. De kunst is<br />

die angst te leren loslaten en er zodanig over<br />

na te denken dat je je er kritisch mee kunt<br />

engageren. Zorgen zijn oké, maar wanneer je<br />

alleen maar wilt dat het niet mag gebeuren,<br />

bereik je slechts dat het doorgaat zonder dat<br />

je daaraan zelf nog iets kunt doen.”<br />

Sensornetwerken, internet of things:<br />

200<br />

SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2018</strong> SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2018</strong> 201

MENS EN TECHNIEK<br />

© OLIVIER MIDDENDORP<br />

apparaten praten met elkaar, nemen waar wat we doen en maken<br />

zelfstandig keuzes die ons denken en handelen (kunnen) beïnvloeden.<br />

Dat is vaak al zo, maar we hebben het nog niet altijd door. Het<br />

bangst zijn veel mensen voor autonome technologie. Zelfrijdende<br />

auto’s, zelflerende machines die daardoor steeds meer zelf kunnen<br />

en sensorsystemen die vitale functies in het lichaam meten en hun<br />

bevindingen onmiddellijk doorgeven aan de dokter. Dat zijn geen<br />

functionele technieken meer waarmee wij iets kunnen doen, maar<br />

technologieën die zelf bepalen wat zij met ons doen. “Ik probeer<br />

voortdurend filosofie te verbinden met het ontwikkelen van nieuwe<br />

technologie, de mens met de machine. Niet alleen om er boekjes<br />

over te schrijven, maar ook om met ingenieurs te kletsen en ethische<br />

vragen bij hen neer te leggen. Daarom hebben we dit gesprek<br />

in het DesignLab en niet bij de filosofieafdeling van de Universiteit<br />

Twente”, zegt Verbeek. Experimenten met Google Glass-brillen hebben<br />

bijvoorbeeld geleid tot een ethische discussie over de vraag hoe<br />

privé mensen door deze technologie nog zijn in de openbare ruimte.<br />

“Als mijn eveneens brildragende gesprekspartner opneemt wat ik<br />

zeg en hoe ik kijk en tegelijk een achtergrondcheck doet, waar blijft<br />

dan de vertrouwdheid van een één-op-één-gesprek? Dat soort vragen<br />

is een goede basis geweest voor een onderzoek naar de manier<br />

waarop moraal zich ontwikkelt onder invloed van techniek. In dit<br />

geval hebben de deelnemers aan het experiment impliciet een nieuw<br />

begrip van privacy ontwikkeld. Ethici kunnen zeggen dat bepaalde<br />

dingen niet mogen, maar de techniek gaat verder. Daarom moeten<br />

we onder ogen durven zien dat wij door die techniek andere ethische<br />

keuzes maken en dat zichtbaar en begrijpelijk maken.”<br />

TECHNIEK ALS BEMIDDELAAR<br />

We moeten de technologie doorzien, toe-eigenen en op een goede<br />

manier in de samenleving opnemen, anders kunnen we niet omgaan<br />

met uitwassen die ons concept van privacy bedreigen. “De ethische<br />

vraag is vaak niet ja of nee of mag het wel of niet, maar hoe gebruik<br />

je het. Als vroeger de telefoon ging nam je die op. Toen de gsm<br />

kwam deden mensen dat automatisch ook, waar ze ook waren. Tot<br />

ze bedachten dat dit eigenlijk heel onbeleefd was en het niet nodig<br />

was meteen te reageren. Bellers konden immers ook een boodschap<br />

inspreken of een tekstbericht sturen, zodat je hen later kon terugbellen<br />

of sms-en. Dat is geen groot ethisch vraagstuk, maar heeft<br />

wel geleid tot nieuwe etiquette. Het laat eveneens zien dat je geen<br />

speelbal hoeft te zijn die blindelings opvolgt wat de nieuwe techniek<br />

dicteert. Je kunt kritisch reflecteren en eruit pikken wat voor jou<br />

relevant is.” Techniek is volgens Peter-Paul Verbeek geen object dat<br />

tegenover de mens als subject staat, maar het kanaal, het medium,<br />

tussen mens en wereld. “Goed onderzoek naar wat techniek met<br />

mensen doet, maakt het voeren van ethische discussies gemakkelijker.<br />

De vraag is dan niet óf we robots willen hebben voor de klas of<br />

in de zorg, maar wel hoe deze machines de manier kunnen veranderen<br />

waarop wij voor oudere mensen zorgen of onderwijs geven.<br />

En hoe wij daarvoor verantwoordelijkheid kunnen nemen. Zorg is<br />

warm en menselijk, niet kil en technisch. Je laat toch geen robot voor<br />

jouw dementerende moeder zorgen? Of toch? Ik kan me voorstellen<br />

dat het voor jouw bedlegerige vader fijner, zelfs menselijker, is<br />

wanneer een robot zijn billen afveegt dan een persoon.” Als het in<br />

de context gebeurt van menselijke waarden en waardigheid, kan in<br />

zulke situaties de scheidslijn tussen mens en machine vervagen of<br />

verdwijnen. “Dan kunnen we erkennen dat techniek een onlosmakelijk<br />

onderdeel is van onze samenleving, waarmee we verantwoord<br />

moeten omgaan.”<br />

AFHANKELIJKHEID VAN DE TECHNIEK<br />

De exponentiële technologische groei heeft een keerzijde.<br />

“Cyberaanvallen zoals die van mei en juni <strong>2017</strong> – toen geïnjecteerde<br />

malwarevirussen wereldwijd computersystemen van bedrijven en<br />

zelfs gezondheidsinstellingen gijzelden – geven aan dat kwaadwillende<br />

hackers de infrastructuur van een land kunt verlammen. Als<br />

internet stopt kunnen we niets meer. Zelfs de stroom valt uit, want<br />

ook elektriciteit wordt digitaal aangestuurd. Mensen die in de jaren<br />

tachtig zijn geboren weten nog hoe de wereld er voor het digitale<br />

tijdperk uitzag en een computerstoring niet voor problemen zorgde.<br />

Nu zijn mens en infrastructuur geleidelijk aan zo verweven geraakt<br />

met de techniek dat we er in zeer grote mate afhankelijk van zijn. We<br />

kunnen bijna niet meer terug”, zegt de Twentse hoogleraar.<br />

“We hangen in de teugels van de technologie en teruggrijpen naar<br />

de analoge wereld als het misgaat is vrijwel onmogelijk. Technologie<br />

heeft nu een omvang die ons overstijgt. Daardoor zijn we ook<br />

zelf veranderd. Ik denk dat mediatie nodig is om te kunnen erkennen<br />

dat die nieuwe technieken meer zijn dan hulpmiddelen en juist<br />

onze relatie met de wereld organiseren. Een iPhone is een ding,<br />

maar zodra je belt of Whatsappt tegelijk een verbinding met een<br />

ander. Ik zie in dat proces technologie als de bemiddelaar en niet<br />

als dreigende kracht die de mens via allerlei slimme apparaten wil<br />

overheersen, maar als vormgever van hoe we dingen zien en begrijpen<br />

in de wereld. Techniek verandert je engagement met de omgeving,<br />

de politiek en de wereld.” Het is eigenlijk een mooie paradox.<br />

“Enerzijds zien we techniek als een soort almachtigheid, die ons<br />

toelaat de natuur naar onze hand te zetten, te maken wat we willen<br />

en implantaten in het brein te plaatsen om hersenziekten te verhelpen.<br />

We kunnen alles fiksen. Tegelijkertijd maken we ons totaal<br />

afhankelijk en nederig, niet alleen van mensen die misbruik maken<br />

van alle nieuwe mogelijkheden om anderen negatief te beïnvloeden,<br />

maar ook doordat we niet meer zonder kunnen.” Die dubbelheid<br />

intrigeert Verbeek. “Het Vaticaan is tegen IVF-bevruchting,<br />

want een kind maak je niet, maar ontvang je. Dat is het lot dat je<br />

niet kunt beheersen, manipuleren of maken. Veel ouders die dankzij<br />

deze techniek een kind krijgen ervaren dat echter als een groter<br />

wonder dan een ‘natuurlijke’ zwangerschap. Het is bijzonder dat het<br />

überhaupt kan.”<br />

NADENKEN OVER POLITIEK<br />

Zijn huidige onderzoek gaat over de rol<br />

van techniek in kennis, ethiek en religie.<br />

Op welke manier verandert techniek wetenschap,<br />

onze moraal en religieuze kaders?<br />

Hoe we de wereld begrijpen? “Ik weet zeker<br />

dat de volgende stap is nadenken over politiek.”<br />

Zonder wetenschap geen techniek en<br />

zonder techniek geen wetenschap. Het lijkt<br />

een kip-en-het-ei-verhaal, maar we zijn<br />

dat stadium dus al voorbij. Het is allebei<br />

gewoon waar. “Uit ons project over techniek<br />

en wetenschap weten we al dat technologie<br />

vorm geeft aan de inhoud van de wetenschap.<br />

Bas de Boer, een promovendus met<br />

wie ik in dit project samenwerk, kijkt bijvoorbeeld<br />

naar de rol van technologie in<br />

neurowetenschappen. Hoe beïnvloedt techniek<br />

de manier waarop neurowetenschappers<br />

de werking van het brein snappen en<br />

vervolgens uitspraken doen over psychologische<br />

fenomenen als aandacht, concentratie,<br />

verslaving en de ontwikkeling van<br />

het puberbrein. Freud zei over dat laatste:<br />

‘Dat gaat over losmaken van je moeder en<br />

je identiteit vinden’. Nu hebben we het over<br />

een ontregelde prefrontale cortex. Beide verhalen<br />

zijn zinvol, maar de moderne benadering<br />

is onmogelijk zonder de f(unctionele)<br />

MRI-scan die ons in contact brengt met dat<br />

puberbrein. Dankzij de 3D-afbeelding van<br />

de hersenen die we daardoor te zien krijgen,<br />

weten we waar hersenactiviteit plaatsheeft.<br />

Door nieuwe technologie zijn we pubers<br />

anders gaan begrijpen!” Techniek is toegepaste<br />

wetenschap, maar eigenlijk is wetenschap<br />

toegepaste techniek, zegt Verbeek die<br />

daarmee de cirkel rondmaakt. “Na diepere<br />

analyse zie je dat er fundamentele implicaties<br />

zijn. De techniek bepaalt welke verhalen<br />

we vertellen en hoe de wetenschap zich<br />

ontwikkelt. De manier waarop wij in relatie<br />

treden tot de werkelijkheid rondom is<br />

technisch en de wetenschap reflecteert dat.<br />

Techniek is als een buitenstaander met een<br />

observatorrol, die anders is dan de onze en<br />

daardoor wat toevoegt. Het is aan de mens,<br />

die via de techniek kijkt, de inbreng ervan<br />

betekenis te geven.”<br />

‘TECHNIEK IS ALS EEN<br />

BUITENSTAANDER MET<br />

EEN OBSERVATORROL’<br />

Prof. dr. ir. Peter-Paul Verbeek is hoogleraar Filosofie van Mens en Techniek en<br />

mededirecteur van het DesignLab van de Universiteit Twente. Hij is vice decaan van de<br />

faculteit ‘Behavioral, Management and Social Sciences’. Verbeeks onderzoek richt zich op<br />

de relaties tussen mens en technologie. Verbeek publiceerde Engelstalige boeken en in<br />

het Nederlands, ‘De grens van de mens’ en ‘De daadkracht der dingen’. Hij is lid van de<br />

Academie voor Technology en Innovatie en de Koninklijke Hollandsche Maatschappij van<br />

Wetenschappen. In 2012 ontving hij de Prof. Borghgraef prijs voor biomedische ethiek, in<br />

2016 de World Technology Award in Ethics. info@speakersacademy.nl<br />

202<br />

SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2018</strong> SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2018</strong> 203

SOCIAAL ONDERNEMEN<br />

SOCIAAL ONDERNEMEN<br />

ONDERNEMING EN<br />

VERMOGEN INZETTEN ALS<br />

‘FORCE FOR GOOD’<br />

Stef van Dongen<br />

Tekst: Jacques Geluk<br />

© NEXUS<br />

Stef van Dongen zet met zijn onderneming Enviu bedrijven in de markt die grote sociale problemen<br />

in de wereld aanpakken. Sinds <strong>2017</strong> is hij bovendien voorzitter van NEXUS Europa. Dit netwerk<br />

bestaat vooral uit jonge vermogenden, veelal afkomstig van familiebedrijven en succesvolle sociale<br />

ondernemers. Zij vormen samen een krachtige beweging en zetten hun vermogen en bedrijven in om<br />

goed te doen. Een ‘ force for good’, zoals Stef het noemt.<br />

___<br />

Stef van Dongen poseert met dr. Vanessa Zamberk-Faktor, Nexus' 'outreach'-ambassadeur voor<br />

Duitsland tijdens de Nexus Wereld Jongeren Topconferentie<br />

“<br />

In onze visie moeten we toe naar een<br />

economie die waarde creëert voor<br />

mens en natuur. Daarom zet Enviu<br />

sociale ondernemingen op en bouwt<br />

het partnerschappen, met als doel<br />

het aanjagen van markten die onze ideeën<br />

omarmen. Wereldwijd hebben bijvoorbeeld<br />

1,8 miljard mensen geen pensioen, vooral<br />

in opkomende economieën. Samen met een<br />

aantal grote Nederlandse pensioenfondsen<br />

zetten we een micro-pensioenbedrijf<br />

op voor de allerarmsten in Ghana. Om dat<br />

mogelijk te maken moeten we eerst de lokale<br />

markt veranderen en zorgen voor aangepaste<br />

wet- en regelgeving en technologische innovaties<br />

om transactiekosten significant te verlagen.<br />

Het is een win-win situatie: we creëren<br />

waarde voor pensioenfondsen en minder<br />

mensen worden oud in armoede. Ook kijken<br />

we naar bestaande markten, zoals mode<br />

en scheepvaart, die grote schade voor mens<br />

en natuur veroorzaken. Samen met partners<br />

kijken we hoe we dit op marktniveau kunnen<br />

veranderen”, vertelt oprichter en president<br />

Stef van Dongen. “Dat doet Enviu<br />

vooral met familiebedrijven en partijen die<br />

hun vermogen en middelen willen inzetten<br />

om winstgevende ondernemingen op te zetten,<br />

gericht op dit soort systeemverandering.<br />

De voornaamste sectoren waarin we werken<br />

zijn financiële dienstverlening, voedingsmiddelen,<br />

mobiliteit en mode, maar als een<br />

partner zich voor een lange termijn wil committeren,<br />

bouwen we ook teams in andere<br />

sectoren.” Het bedrijf Enviu heeft inmiddels<br />

teams in Nederland, India, Kenia en de Verenigde<br />

Staten.<br />

NEXUS<br />

Sinds oktober <strong>2017</strong> is Stef voorzitter van<br />

NEXUS Europa, onderdeel van een wereldwijd<br />

netwerk met 4.000 leden. “Onze leden<br />

___<br />

Politiek activiste en actrice<br />

Ashley Judd te gast bij Nexus<br />

zijn vertegenwoordigers van de volgende<br />

generaties van de grootste familiebedrijven<br />

ter wereld, jonge mensen die vermogen<br />

hebben of in de toekomst gaan krijgen.<br />

Ze zijn lid van NEXUS omdat ze hun vermogen,<br />

invloed en netwerk willen inzetten<br />

om positieve en grootschalige verandering<br />

aan te jagen richting een economie die geen<br />

afval produceert, op schone energie draait<br />

en waarin iedereen kan meedoen. De bedoeling<br />

is dat zoveel mogelijk families en overige<br />

leden elkaar inspireren, van elkaar leren<br />

en op de verschillende onderwerpen gaan<br />

samenwerken. In <strong>2018</strong> is er weer een Europese<br />

topconferentie van NEXUS in Rotterdam,<br />

met delegaties uit zeventien landen.”<br />

NEXUS-leden hebben vaak op jonge leeftijd<br />

al een leiderschapsrol in de samenleving, in<br />

het bedrijfsleven of in culturele, politieke<br />

of maatschappelijke posities. “Bij NEXUS<br />

geloven we dat je geïnspireerd moet zijn om<br />

een leider te kunnen zijn, jezelf moet kennen<br />

om succes te hebben. Bovendien moet<br />

je de vaardigheden bezitten om de uitdagingen<br />

te overwinnen die op je pad komen en<br />

de partnerschappen te bouwen die je geloofwaardigheid<br />

geven. Om dit te realiseren<br />

© NEXUS<br />

bieden wij onze leden een relatie- en ondersteuningsnetwerk<br />

aan. De nadruk ligt op<br />

leiderschapsontwikkeling door persoonlijke<br />

ontwikkeling, het ontwikkelen van passie en<br />

leren door te doen en samen te werken.”<br />

ONDERNEMEND<br />

EN SPORTIEF<br />

Stef van Dongen is geboren in Strijen.<br />

“Mijn ouders hadden een familiebedrijf in<br />

financiële dienstverlening. Op mijn zeventiende<br />

had ik mijn eerste bedrijfje. Het was<br />

de bedoeling dat ik mijn ouders zou opvolgen,<br />

maar besloot dat niet te doen en Enviu<br />

te starten. Naast ondernemen en musiceren<br />

heb ik nog een passie: in de bergen, de<br />

natuur zijn. Toen ik 19 was barstte een vulkaan<br />

uit die ik in Indonesië aan het beklimmen<br />

was. Mijn beste vriend en ik hebben<br />

het overleefd, een aantal anderen niet.<br />

Dat was het begin van een transformatie<br />

in mezelf. Ik ging me realiseren dat mijn<br />

leven zelf, het ondernemen en het zaken<br />

doen, een ‘force for good’ kunnen zijn. Dat<br />

is de essentie van wat ik nu doe. Na de verkoop<br />

van het familiebedrijf begin 2002<br />

ben ik het pad van sociaal ondernemen en<br />

innovatie, filantropie en impact-investeren<br />

opgegaan.” Stef combineert zijn werkzaamheden<br />

voor Enviu en NEXUS met zijn<br />

passie voor de natuur als ‘fanatiek wandelaar<br />

en wildernisliefhebber’: “Ik heb vorige<br />

zomer van west naar oost over de toppen<br />

van de Pyreneeën gelopen, een solotocht<br />

van 900 kilometer.”<br />

info@speakersacademy.nl<br />

204<br />

SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2018</strong> SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2018</strong> 205

206 SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2018</strong> SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2018</strong> 207<br />

COLUMN<br />

‘SUCCESVOL STRESSMANAGEMENT<br />

op school en in de maatschappij vooral leren<br />

‘denken’, de taal van het hoofd. We zijn door<br />

BETEKENT RENNEN, VLIEGEN, VALLEN,<br />

de wetenschap de kracht van het hart weer<br />

aan het herontdekken.<br />

OPSTAAN EN WEER DÓÓRGAAN’<br />

Het elektromagnetische veld van het hart<br />

blijkt maar liefst 5.000 keer sterker dan dat<br />

van onze hersenen. Dit veld kunnen we<br />

We leven in een opwindende en tegelijkertijd enorm ‘gejaagde’ tijd. We kunnen direct verbinding maken met de<br />

maar liefst tot vijf meter om iemand heen<br />

meten met een magnetometer. Stress is het<br />

hele wereld via het internet en sociale media. Het nieuws is 24 uur per dag te volgen en alles gaat in een hoog<br />

ervaren van onprettige gevoelens. Je hartritme<br />

tempo. In organisaties hoor je dan ook heel vaak de termen ‘agile’ en ‘scrum’. Er wordt ook wel eens gesproken<br />

wordt chaotisch (‘incoherent’) en je<br />

zendt negatieve golven en signalen uit naar<br />

over het ‘pizza-taxi’ effect. Die pizza en taxi moeten er nú zijn. ‘Veerkracht’ is dan ook het sleutelwoord om goed<br />

al je cellen en je omgeving. Door de stress te<br />

in je ‘ flow’ te blijven in de razendsnelle wereld om ons heen.<br />

reguleren en weer harmonieus (‘coherent’)<br />

te worden zend je positieve golven en signalen<br />

naar je cellen en je omgeving uit. Je<br />

uitstraling en charisma veranderen direct<br />

Tekst: drs. Daniel Zavrel<br />

en meetbaar.<br />

Je hart kun je vergelijken met een innerlijk<br />

navigatiesysteem. Het communiceert via<br />

Het gevoel dat je lééft en ningen en coaching. En vaak is het de eenvoud<br />

die hierbij effectief is. Bijvoorbeeld het software’ die het hartritme in kaart brengt!<br />

sensor die gekoppeld is aan ‘biofeedback-<br />

subtiele gevoelens en laat je via deze gevoelens<br />

weten wat de goede richting is. Dat noe-<br />

beleeft is fantastisch. Maar<br />

deze ‘voorkant’ heeft ook een leren van ‘micromeditatie’: korte momenten<br />

men we intuïtie. Dus luister naar je hart, het<br />

achterkant. We zitten bijna van intelligente ontspanning, variërend van WETENSCHAPPELIJK<br />

klopt altijd! De oude indianen zeiden niet<br />

altijd in de ‘doe’-modus om een halve minuut tot twee minuten.<br />

ONDERBOUWD<br />

voor niets dat een ‘heel’ mens zijn hoofd in<br />

dingen gedaan te krijgen en eigenlijk veel te<br />

Dat deze ontspanningstechnieken onderbouwd<br />

zijn met twintig jaar wetenschap-<br />

de wolken heeft, zijn hand op het hart en de<br />

weinig in de ‘zijn’-modus, het terug bij jezelf METEN IS WETEN<br />

voeten stevig op de aarde.<br />

komen en het ervaren van pure innerlijke Ik maak daarbij in organisaties graag pelijk onderzoek door cardiologen en<br />

rust. Volgens de natuurwet zijn ‘doen’ en gebruik van meetapparatuur, zogenaamde neurocardiologen geeft deelnemers extra<br />

‘GLOBAL HAPPINESS’<br />

‘zijn’ 50%-50%: net als dag en nacht, warm ‘biofeedbacksoftware’, zodat deelnemers vertrouwen om de technieken een paar<br />

Mijn persoonlijke missie is bijdragen aan<br />

en koud, man en vrouw, etc. Als de verhouding<br />

tussen doen en zijn te lang uit balans feningen kunnen zien op het computer-<br />

tussen twee vergaderingen in, op weg naar<br />

direct het effect van hun ontspanningsoe-<br />

keer paar dag toe te passen. Bijvoorbeeld<br />

‘Global Happiness’, waar ‘Corporate Happiness’<br />

een belangrijk onderdeel van is. ‘Ik<br />

is, betekent dat dus vragen om problemen. scherm. We kunnen nog verder gaan en met een klant, voor een presentatie (om in de<br />

vind het fantastisch om daar ook via Speakers<br />

Academy® een krachtige bijdrage aan te<br />

Die problemen zien we terug in de torenhoge<br />

stressbelasting en verzuimkosten in miljard stresspunten in het lijf meten om te stressvol moment (om direct de stress te neu-<br />

aanvullende technologie, maar liefst tot 90 optimale prestatiestaat te komen), na een<br />

mogen leveren!<br />

organisaties, maar ook wereldwijd in het kijken waar iemand in balans of mogelijk uit traliseren), bij het koffieapparaat (om weer<br />

leegroven van de planeet. Want als je veel<br />

wilt ‘hebben’ moet je veel ‘doen’ en heb je<br />

maar weinig tijd om er echt van te genieten<br />

balans is.<br />

Dit principe ‘meten is weten’ wordt<br />

gewaardeerd. Als een paar deelnemers uit de<br />

terug in de ‘flow’ te komen), etc. Met andere<br />

woorden: even in korte tijd de fysieke, emotionele,<br />

mentale én spirituele batterij weer<br />

Drs. Daniel Zavrel (bedrijfseconoom) is<br />

ofwel te ‘zijn’! Velen denken intussen dat ze zaal op het computerscherm op het podium opladen. Om daarna weer ‘back to business’<br />

internationaal veelgevraagd topspreker,<br />

trainer en coach op het gebied<br />

‘human doings’ zijn maar we zijn toch echt bijvoorbeeld in een ‘nulmeting’ zien dat te gaan. Hoe simpel kan het zijn? De gemiddelde<br />

NIEUW!<br />

stressreductie in organisaties door<br />

van stressregulatie, vitaliteit, duurzame<br />

nog steeds ‘human beings’!<br />

ze veel ‘rood’ hebben (onrust, stress in het<br />

zogenaamde autonome zenuwstelsel ofwel inzet van deze moderne vorm van stressregulatie<br />

technieken bedraagt maar liefst 40%<br />

MANAGE YOUR MIND,<br />

weerbaarheid in organisaties en top-<br />

inzetbaarheid, werkgeluk en mentale<br />

MICROMEDITATIE<br />

disbalans tussen het gas- en rempedaal) en<br />

Op zich is er absoluut niks mis met doen. daarna, als ze samen met de zaal een ontspanningstechniek<br />

hebben geleerd, veel werkgeluk tot gevolg.<br />

MIND YOUR FOOD:<br />

tenment engineer’, ontwikkelaar van de<br />

met verminderd ziekteverzuim en verhoogd<br />

sport. Hij is ‘consciousness en enligh-<br />

Ik ben zelf ook een heel dynamisch persoon<br />

met een eigen bedrijf en een gezin met meer, of zelfs helemaal, groen op het computerscherm<br />

zien (innerlijks balans van het HOOFD ÉN HART<br />

‘corporate yogi’, ‘wakkermaker’, mind-<br />

Being in Balance® coachingmethode,<br />

GEZONDE VOEDING ALS EVIDENCE-BASED ‘LIFESTYLE<br />

zeven kinderen. Dan moet je veel doen! Als<br />

‘mental coach’ heb ik mezelf echter geleerd autonome zenuwstelsel, kalmte en rust) is Mensen op deze manier meer ‘uit hun<br />

MEDICINE’ VOOR BETERE PRESTATIES EN VERMINDERD<br />

fulnesstrainer en voedingsspecialist.<br />

bewuste momenten van ‘zijn’ in te bouwen. dat voor hen vaak een bijzonder moment. hoofd’ en ‘in hun hart’ te brengen is inspirerend<br />

en dankbaar werk. Mensen leren weer<br />

voor het eerste elftal van PSV.<br />

Daniel werkt ook als ‘mental coach’<br />

ZIEKTEVERZUIM IN ORGANISATIES<br />

Een aantal van deze praktijkvoorbeelden Ze hebben zojuist geleerd hun stress te reguleren<br />

leer ik ook aan organisaties in lezingen, trai-<br />

met zichtbaar bewijs via een infrarood voelen, de taal van het hart, daar waar we<br />

Zie het artikel op pagina 252 over Whole Food Plant Based Lifestyle<br />

info@speakersacademy.nl<br />

© PICTUREPEOPLE.NL

© DORINA VAN DER GRAAFF<br />

MODE EN DUURZAAMHEID<br />

CREATIVITEIT MAAKT<br />

DUURZAME KLEDING<br />

BIJZONDER<br />

Modeontwerpster Monique Collignon maakt mooie, unieke kleding en doet absoluut geen concessies<br />

aan haar creativiteit. Tegelijk legt ze als ontwerpster en zakenvrouw de nadruk steeds meer op<br />

maatschappelijk verantwoord ondernemen in de breedste zin des woords. Met oog voor het welzijn van<br />

mens, dier en planeet. “Als ik dit tijdens lezingen vertel vindt het publiek het cool dat ik stappen verder<br />

denk dan anderen. Ik ben geen wereldverbeteraar, maar begin wel bij mezelf.”<br />

Monique Collignon<br />

Tekst: Jacques Geluk<br />

‘UITEINDELIJK<br />

WILLEN WE DAT ALLE<br />

KLEDING EEN NIEUW<br />

LEVEN KRIJGT’<br />

Monique Collignon heeft<br />

enkele jaren geleden The<br />

Conscious Collection<br />

gelanceerd, een duurzaam<br />

geproduceerde confectielijn.<br />

Deze kleding heeft een luxueuze uitstraling,<br />

maar is voor meer dan 70 procent<br />

vervaardigd uit gerecycled plastic. “Daarvan<br />

zijn prachtige stoffen gemaakt die ik prima<br />

kan verwerken in mijn ontwerpen. Duurzaamheid<br />

is voor mij echter veel breder dan<br />

dat. Allereerst wat betreft de materialen. Pas<br />

heb ik hele mooie Italiaanse gerecyclede wol<br />

gezien en kasjmier en flanel in mijn handen<br />

gehad, voor honderd procent gemaakt van<br />

hergebruikte wol. Daar kan ik heel gewetensvol<br />

mee werken.” Mode is, zegt Monique,<br />

altijd een pushmarkt geweest, waarin<br />

aanbieders zich laten leiden door het aanbod<br />

en de nadruk leggen op een voortvarende<br />

marketing. Ze wil dat het verandert in een<br />

pullmarkt, waarbij de vraag centraal staat,<br />

in dit geval naar duurzamer geproduceerde<br />

producten. “We kunnen wel blijven produceren,<br />

maar het feit dat een groot deel van<br />

de producten direct naar de verbrandingsoven<br />

gaat is niet goed en bovenal slecht voor<br />

het milieu.”<br />

Ze kijkt niet alleen naar de materialen<br />

maar ook naar de arbeidsomstandigheden<br />

in de fabrieken waar ze haar kleding laat<br />

maken. “We moeten goed nadenken over<br />

wat we gewend zijn en antwoord geven op<br />

de vraag of we dat eigenlijk niet moeten loslaten,<br />

want het gaat niet alleen om het milieu<br />

maar ook over onze gezondheid. Vissen krijgen<br />

nu al veel plastic binnen en een gedeelte<br />

daarvan consumeren wij vervolgens weer,<br />

omdat het met blote oog nauwelijks te zien<br />

is. Zonder dat iemand iets tekort hoeft te<br />

komen moeten we het dus op een andere<br />

manier gebruiken, bijvoorbeeld door plastic<br />

niet weg te gooien maar er wat mee te doen.<br />

Door alles wat ik, zeker het laatste jaar, heb<br />

meegemaakt is veel duidelijk geworden, ook<br />

voor mezelf. Ik ben ook anders naar dieren<br />

gaan kijken en realiseer me dat ze veel dichterbij<br />

ons staan dan gedacht. Desondanks<br />

gaan mensen vaak slecht en respectloos met<br />

dieren om. Pas zag ik beelden uit India, waar<br />

de bevolking olifanten met brandbommen<br />

uit hun habitat jaagt, omdat er meer ruimte<br />

voor huizen nodig is. Een moeder rende met<br />

haar kalf, dat half in de brand stond, het bos<br />

uit zonder dat iemand ingreep. Dit kan niet.<br />

Als je ziet hoe we met dieren omgaan staat<br />

onze welvaart eigenlijk gelijk aan armoede.<br />

Dus is mijn vraag: willen we blijven meedoen<br />

aan het vernielen van de aarde, of laten<br />

we die een beetje leuk achter zodat de generaties<br />

na ons er ook nog wat mee kunnen?”<br />

Monique wil jonge mensen inspireren er<br />

op die manier naar te kijken en te handelen<br />

zoals zij. “Daarom moet je het op een beetje<br />

sexy manier brengen, droge materie is niet<br />

interessant. Laatst heb ik tijdens een lezing<br />

voor Speakers Academy® in Maassluis op<br />

beelden achter mij het proces 'tot de prachtige<br />

creaties' laten zien. Het publiek was verrast<br />

door mijn verfrissende en duurzame<br />

aanpak van produceren.”<br />

GEEN CONCESSIES<br />

Creativiteit staat bovenaan bij Monique,<br />

daaraan doet ze geen concessies. Het duur-<br />

208<br />

SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2018</strong> SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2018</strong> 209

MODE EN DUURZAAMHEID<br />

© DIVERA JANSEN<br />

COLUMN<br />

zaam ontwerpen en laten produceren van kleding stimuleert haar<br />

zelfs. “Dat gaat eigenlijk door de hele bedrijfsvoering heen. Ik hoor<br />

vaak dat de manier waarop ik mijn bedrijf leid uniek is. Als relatief<br />

kleine speler ben ik wat dat betreft wel groot. Door allerlei gebeurtenissen<br />

ben ik het afgelopen jaar nog meer gaan nadenken over vragen<br />

als ‘hoe ga ik met mijn team om?’, ‘wie wil ik op welke plek?’ en ‘hoe<br />

staan we er met z’n allen in?’. Ik merk nu dat er intern een beweginkje<br />

op gang is gekomen en mensen anders gaan denken en doen. Ze zijn<br />

zich bewuster waarom we met materialen als plastic en gerecyclede<br />

wol werken. Dit komt mede doordat ze zien hoe mijn zakenpartner<br />

Monique Maissan, eigenaar en CEO van het bedrijf Waste2Wear, van<br />

plastic flessen innovatieve stoffen maakt, die bovendien goed zijn te<br />

combineren met andere, duurzame materialen. Ze is bezig met het<br />

ontwikkelen van een procedé waardoor vezels in deze stoffen niet<br />

meer zo snel loslaten als ze met (zee)water in aanraking komen. Die<br />

zijn met het blote oog niet te zien, maar door wetenschappers waargenomen<br />

aan de kusten. Ik ga uiteindelijk met die schone materialen iets<br />

moois doen om mensen mooier te maken.” Binnen haar bedrijf houdt<br />

ze haar medewerkers ook voor dat niet alleen zij, maar ook andere<br />

mensen beter met elkaar moeten omgaan: behandel anderen, zoals jij<br />

wilt dat zij jou behandelen.” Elke keer dat Monique iets ziet of hoort<br />

dat niet met haar zienswijzen strookt, groeit haar motivatie daaraan<br />

wat te doen. “Niet alles kan in één keer veranderd en duurzaam zijn.<br />

We doen zaken over de hele wereld en in sommige landen moeten ze<br />

nog processen doormaken die wij al hebben gehad. Het is niet eerlijk<br />

te verwachten dat zij meteen aan al onze voorwaarden kunnen voldoen.<br />

Ze zijn nog niet zover, maar we kunnen hen wel helpen vooruitgang<br />

te boeken. Ik ben geen wereldverbeteraar, maar begin gewoon<br />

bij mezelf en mijn bedrijf ”, aldus Monique. “We gaan bijvoorbeeld<br />

mogelijk maken dat klanten zelfs gedragen kleding die niet van ons<br />

is, bij ons kunnen inleveren, zodat wij die aan goede doelen kunnen<br />

geven. Uiteindelijk willen we dat alle kleding een nieuw leven krijgt.”<br />

DUURZAME MODEWEEK<br />

Monique Collignon is in staat haar ideeën over duurzaamheid, een<br />

betere wereld en dierenwelzijn te combineren met het maken van een<br />

mooie, modieuze collectie die voor iedereen draagbaar en bestemd<br />

is. “Maar ook met ondernemerschap. De laatste maanden ben ik wat<br />

mijn collecties betreft meer op de stoel van de ondernemer gaan zitten<br />

en heb ik me steeds weer afgevraagd waar ik naartoe wil en hoe<br />

dat te realiseren is. Misschien dat er over enige tijd weer iemand komt<br />

die bepaalde taken kan overnemen, zodat ik mij nog meer op het<br />

creatieve aspect kan richten. Uiteindelijk staat mijn naam op de kleding<br />

en willen mensen dingen van mij horen.” In oktober heeft Monique<br />

in Amsterdam de Dutch Sustainable Fashion Week geopend met<br />

een speciaal ontworpen outfit, waarin ze alles uit het recyclingproces<br />

heeft verwerkt. “Iedereen vond het een waanzinnig ontwerp en<br />

wilde er van alles over weten. Veel bezoekers vroegen zich, met mij, af<br />

waarom de media het tijdens de week zo hebben laten afweten, terwijl<br />

ze enorm veel aandacht besteden aan de ‘normale’ Fashion Week. Er<br />

waren veel jonge ontwerpers en niet alles was draagbaar, maar zij hadden<br />

wel wat steun kunnen gebruiken.” Monique vindt dat de duurzame<br />

modeweek geen apart evenement moet zijn en blijven, maar<br />

moet samensmelten met de Fashion Week.<br />

De unieke en duurzame kleding van Monique uit The Conscious<br />

Colllection is te koop via haar webshop en tijdens evenementen. “We<br />

verkopen enorm goed”, zegt ze, “dus kijken we naar meer afzetmogelijkheden<br />

in de toekomst.” Klanten hoeven niet te twijfelen aan de<br />

duurzaamheid van de kleding. “Aan de Waste2Wear kleding is een<br />

flesje met een Moniquestrikje bevestigd. Op het etiket staat ‘MC Collignon<br />

- The Conscious Collection’ en ten slotte zie je hoeveel flesjes<br />

zijn gebruikt om dat ene kledingstuk te maken.”<br />

© JEROEN SNIJDERS<br />

Monique Collignon is een succesvolle Nederlandse<br />

modeontwerpster en ondernemer. In 1990 heeft ze haar eerste<br />

haute couture-collectie ontworpen. Haar eerste prêt-à-porter lijn<br />

inclusief accessoires, MC by Monique Collignon (later Couture<br />

Light), dateert uit 2008. Monique kleedt vele nationale en<br />

internationale sterren. Met haar ‘Conscious’-collectie benadrukt<br />

ze de duurzaamheid die ze met haar mode nastreeft. In 2010 is<br />

Monique bekroond met ‘The Designer Of The Year Award’ en in<br />

2012 is ze uitgeroepen tot ‘Best Foreign Designer’(Duitsland).<br />

Monique is ambassadrice van Stichting Kunstweek en Stichting<br />

Kika. info@speakersacademy.nl<br />

“Sinds 1990 houd ik me<br />

als kunstenaar bezig<br />

met het maken van<br />

nieuwe vormen van<br />

leven. Het oermateriaal<br />

van mijn natuur is niet<br />

eiwit, zoals dat van de<br />

bestaande natuur, maar<br />

elektriciteitsbuis (geel).”<br />

GERAAMTES DIE<br />

KUNNEN LOPEN<br />

Tekst: Theo Jansen<br />

© LOEK VAN DER KLIS<br />

Ik maak geraamtes die kunnen lopen.<br />

Het zijn een soort beesten. Hun energie<br />

halen ze uit de wind; ze hoeven<br />

dus niet te eten. In de loop van de tijd<br />

heeft zich een evolutie voltrokken,<br />

die zichtbaar is in de opeenvolgende generaties.<br />

Uiteindelijk wil ik deze beesten aan het<br />

eind van mijn leven uitzetten op de stranden,<br />

waar zij een eigen leven gaan leiden.<br />

Ondertussen probeer ik methodes te<br />

onderzoeken om de beesten de stormen,<br />

het water en het zand te laten overleven. Tijdens<br />

de evolutie van de strandbeesten zijn de<br />

windmaag (manier om de windenergie op te<br />

slaan), zintuigen (watervoelers, zandvoelers<br />

om zich te oriënteren en windvoelers) en een<br />

soort van hersenen (luchtschakelaars, die<br />

nullen en enen kunnen schakelen) ontstaan.<br />

Elk voorjaar breng ik een nieuw beest<br />

naar strand. Gedurende de zomer doe ik<br />

allerlei experimenten en als het goed is ben<br />

ik in de herfst een stuk wijzer geworden.<br />

Dan verklaar ik het beest uitgestorven. In<br />

de loop van de tijd is een stamboom van<br />

beesten en methodes ontstaan.<br />

Je zou zeggen dat de beperking van de<br />

elektriciteitsbuis mij ook beperkingen van<br />

mogelijkheden oplevert. Maar ik heb juist<br />

de ervaring dat het andersom uitpakt; de<br />

beperking forceert mij om wegen te bewandelen<br />

die niet voor de hand liggen. Het pad<br />

van de evolutie is onvoorspelbaar en wordt<br />

gedicteerd door de buisjes. De ideeën van de<br />

buisjes blijken uiteindelijk beter te zijn dan<br />

mijn eigen ideeën. Aan eind van het proces<br />

ben ik ook verbaasd hoe mooi de beesten<br />

zijn geworden, terwijl ik niet bewust<br />

aan schoonheid heb gewerkt. Via YouTube<br />

verspreiden de strandbeesten zich over de<br />

wereld. Soms heb ik het idee dat de strandbeesten<br />

al in de lucht hingen voor 1990... op<br />

zoek naar hersenen om in te landen. Ik heb<br />

het geluk gehad dat het mijn hersenen zijn<br />

geworden. En ze gebruiken mijn hersenen<br />

om de rest van de wereld met hun vrolijke<br />

aandoening te infecteren.<br />

Theo Jansen is kunstenaar-uitvinder. Hij studeert natuurkunde aan de toenmalige Technische<br />

Hogeschool Delft en gaat daarna verder als kunstenaar. Eerst als schilder. In 1980 bouwt<br />

hij een vliegende schotel die voor de nodige beroering zorgt in Delft. Hij wordt bekend met<br />

strandbeesten van pvc-buizen, die hij uiteindelijk met behulp van luchtdruk in petflessen en<br />

een loopmechaniek zelfstandig kan laten lopen over het strand.<br />

info@speakersacademy.nl | www.strandbeest.com<br />

© MET DANK AAN SANDER DE KRAMER<br />

210 SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2018</strong><br />

SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2018</strong> 211

LEIDERSCHAP<br />

RESPECT, AANDACHT,<br />

PASSIE EN PLEZIER<br />

Wie zichzelf ruimte en tijd gunt, bereid is controle en zekerheden los te laten en zich openstelt voor<br />

het onverwachte, ervaart de magie van het leven en vindt het geluk. Ludo Daems, oprichter van<br />

de Universiteit van het Leven en het Centrum voor Persoonlijke Kwaliteitszorg (PKZ), helpt leiders<br />

excelleren in authentiek en charismatisch leiderschap, waardoor ze het beste uit hun medewerkers<br />

kunnen halen. Zijn filosofie heet RAPP: Respect, Aandacht, Passie en Plezier.<br />

Ludo Daems<br />

Tekst: Jacques Geluk<br />

© GEKCO BVBA TESSENDERLO<br />

LEIDERSCHAP<br />

‘LEEF<br />

GOED, DAN<br />

HEB JE AAN<br />

ÉÉN LEVEN<br />

GENOEG’<br />

Ludo Daems houdt zich vanuit<br />

zijn specifieke en rijke levenservaring<br />

bezig met de vraag<br />

wat individuen en organisaties<br />

kunnen doen om het aanwezige<br />

potentieel beter te benutten. De Universiteit<br />

van het Leven is een gecertificeerd opleidingsinstituut.<br />

Samen met de universiteiten<br />

van Tilburg en Leuven is de RAPP-filosofie<br />

ontwikkeld, die leidinggevenden helpt cruciale<br />

leiderschapsvaardigheden te ontwikkelen.<br />

“De basis is dat ze zichzelf leren kennen<br />

en ontdekken wat hun taak, droom en passie<br />

in het leven is. Als deze leidinggevenden de<br />

fundamentele waarden Respect, Aandacht,<br />

Passie en Plezier (RAPP) toepassen zorgt dit<br />

ervoor dat medewerkers zich goed voelen<br />

en daardoor beter functioneren. Ze werken<br />

beter samen en hebben meer plezier in hun<br />

werk. Onder meer politiediensten, de marechaussee<br />

en KLM in Nederland zijn enthousiast.<br />

“Wie respect heeft voor zijn werk en<br />

de levensvisie van medewerkers en collega’s<br />

schept ruimte en verbetert de werksfeer. Dat<br />

werkt positief naar alle kanten. Veel mensen<br />

hebben tegenwoordig meer aandacht voor<br />

hun mobieltje dan voor anderen of het werk<br />

dat ze moeten doen. Daarom is aandacht<br />

zo’n kostbaar goed. Ten slotte zijn ook passie,<br />

die laat zien wie je bent, en plezier belangrijk.<br />

Dat laatste is echt een cadeautje. Bovenal, het<br />

is de toon die de muziek maakt en daar helpen<br />

wij bij”, zegt Ludo, die over dit onderwerp,<br />

maar ook bijvoorbeeld over de kracht<br />

van je houding en samen samenwerken<br />

geregeld boeiende lezingen geeft. “Vooral in<br />

Nederland en dan nog voor 98 procent voor<br />

bedrijven. Doordat ik geboeid ben door het<br />

mysterie van leven en werk, geef ik ook een<br />

lezing waarin ik schoenveters als metafoor<br />

gebruik. Als er geen knopen inzitten is alles<br />

prima, maar zodra dat wel het geval is moet<br />

je op zoek naar de ontknoping, net zoals in<br />

het dagdagelijkse bestaan.”<br />

GENIETEN VAN HET NU<br />

Genietend van het nu, à la de Duitse spirituele<br />

leider Eckhart Tolle, vertelt Ludo in<br />

in het Rotterdamse Hotel New York dat hij<br />

25 jaar in het vak zit. “Dat is niet vanzelfsprekend.<br />

Tot ongeveer mijn zeventiende<br />

jaar heb ik gestotterd en ben ik gepest. Met<br />

als gevolg een minderwaardigheidscomplex<br />

tot ongeveer mijn vijftigste. Toen ben ik uit<br />

mijn angsten gestapt, heb ik mijn rugzak vol<br />

overtuigingen en gedachten weggegooid en<br />

ben ik in dit vak gestapt. Iemand vroeg mij<br />

waarom hij een connectie voelde. Hij bleek<br />

te vallen voor mijn charisma. Het ging hem<br />

niet om wat, maar om hoe ik iets zei, om het<br />

punt dat ik maakte, waardoor ik mensen<br />

in beweging bracht. Dat bracht mij inzicht,<br />

synchroniciteit. De miljarden neuronen in<br />

mijn brein leken samen te vallen, alsof het<br />

altijd zo was geweest. Dat wilde ik doorgeven,<br />

maar ik had nog nooit op een podium<br />

gestaan. Mijn eerste optreden was in De<br />

Flint in Amersfoort voor 1.500 mensen. Op<br />

het moment dat ik klaar was en de zaal stil<br />

was viel mijn microotje uit. Dagvoorzitter<br />

Charles Groenhuijsen kwam op het podium,<br />

legde zijn hoofd op mijn schouder en zei: ‘De<br />

Vlamingen hebben toch altijd de Nederlanders<br />

nodig’. De reactie daarna van de zaal was<br />

wat ik nodig had”, lacht Ludo, die sindsdien<br />

talloze malen per jaar lezingen en trainingen<br />

geeft en tussendoor boeken schrijft.<br />

WEG MET DE ZEKERHEID<br />

‘Omarm vandaag, morgen kan alles<br />

anders zijn’ en ‘Leef goed, dan heb je aan één<br />

leven genoeg’ zijn twee van Ludo’s onderliggende<br />

credo’s. “Ik ben sinds mijn jeugd<br />

dankbaar dat ik er mag zijn en mag meedoen<br />

aan het spel dat wij leven noemen. Veel mensen<br />

zijn bezig met wat hierna komt, bereiden<br />

zich zelfs voor op wat na hun dood gebeurt,<br />

maar beseffen niet dat ze nu in de hemel<br />

zijn en beschikken over zoveel niet ontwikkeld<br />

talent dan ze ooit kunnen bedenken.<br />

Veel mensen proberen alleen maar te zijn zoals anderen<br />

willen dat ze zijn en zoeken voortdurend bevestiging.”<br />

Volgens Ludo hebben mensen vooral contacten<br />

op LinkedIn of Facebook, maar niet in het echte leven.<br />

“Dat komt zowel bij privépersonen als ondernemers en<br />

managers voort uit twijfel en angst.” Ludo helpt mensen<br />

het bewustzijn, dus ook het geluk en vooral het leven<br />

terug te vinden, maar ook te beseffen dat zekerheden –<br />

zoals diploma’s – in feite schijn zijn. Gaan voor zekerheid<br />

is een te enge focus, vindt hij. “De periode tussen<br />

geboorte en dood noemen we leven. De dood willen we<br />

uit angst voor het onbekende uitstellen. Daarom willen<br />

we alles onder controle houden en hebben we geen tijd.<br />

Maar tijd is een illusie. Het is niet meer dan een afspraak<br />

tussen mensen. Als je daar achter bent is druk, druk,<br />

druk niet meer aan de orde. Plan het een beetje, doe<br />

gewoon en dan is dat onder controle. Dat is een beetje<br />

mijn levensfilosofie.”<br />

Ludo Daems is creatief ondernemer en oprichter<br />

van het opleidingsinstituut Universiteit van het Leven<br />

en het Centrum voor Persoonlijke Kwaliteitszorg<br />

(PKZ). info@speakersacademy.nl<br />

212<br />

SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2018</strong> SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2018</strong> 213

PASSIE:<br />

CREËER JE<br />

DROOM-<br />

BAAN<br />

© KEES BENNEMA<br />

COLUMN<br />

Tekst: Bas Lansdorp MSc<br />

“<br />

Ik heb nog nooit een dag in mijn leven<br />

gewerkt. Dat lijkt onmogelijk, want<br />

zelfs in een droombaan horen taken<br />

thuis die je liever niet doet. In mijn<br />

geval: alles dat te maken heeft met<br />

contracten, boekhouden en belastingaangiftes.<br />

Toch zijn de minder leuke elementen<br />

in je werk een stuk draaglijker als ze je<br />

nodig zijn voor je droombaan in plaats van<br />

je ‘werk’.<br />

Mijn bedrijf organiseert een bemande<br />

missie naar Mars. Ik ben een van de twee<br />

oprichters van Mars One en kan met mijn<br />

hand op mijn hart zeggen dat ik het ook zou<br />

doen als ik er niet voor betaald zou worden.<br />

Mars One kon niet altijd de salarissen<br />

betalen. De eerste twee jaar bijvoorbeeld<br />

en daarna ook nog wel een paar keer. Nu<br />

hebben we een beursnotering in Frankfurt<br />

en zijn de salarissen niet meer het grootste<br />

probleem.<br />

Ik geloof er heilig in dat iedereen zijn passie<br />

moet volgen. Als je dat doet kun je harder<br />

werken, ervaar je minder stress, ben je<br />

gemotiveerder, meer gefocust en simpelweg<br />

beter in je werk.<br />

Natuurlijk komt de droombaan niet vanzelf,<br />

maar je kunt er wel naartoe werken.<br />

Ben je een ondernemend type? Creëer een<br />

business case rondom je passie en start een<br />

bedrijf. Liever in loondienst? Overtuig je<br />

baas dan van jouw idee en wordt de projectleider<br />

van je eigen plan.<br />

Mijn werk voor Mars One voelt dan<br />

ook echt niet als werk. Ik heb geen vakantie<br />

nodig om bij te komen. Ik ga ‘s avonds<br />

gewoon door omdat ik het leuk vind. Ik<br />

krijg vaak te horen dat ik overloop van<br />

enthousiasme als ik over Mars One vertel,<br />

of dat nou een ‘keynote’ op een conferentie<br />

is of op een verjaardag. En je plannen waarmaken<br />

lukt nu eenmaal beter als je anderen<br />

er ook enthousiast voor kunt maken. Allemaal<br />

redenen waarom werken aan je passie<br />

meer oplevert dan gewoon werk.<br />

MARS ONE<br />

Mars One is een Nederlandse<br />

stichting met het doel om in<br />

2032 een ruimtekolonie op<br />

de planeet Mars te vestigen.<br />

Volgens planning zullen in 2031<br />

vier mensen naar Mars gestuurd<br />

worden om de eerste bewoners<br />

van de planeet te worden. Het<br />

project biedt de kolonisten niet<br />

de mogelijkheid terug te keren<br />

naar de Aarde.<br />

Dus ga nu achter een leeg vel papier zitten<br />

en schrijf op wat je leuk vindt in het<br />

leven. Kun je er een business case bij verzinnen?<br />

Je moet je droombaan tenslotte<br />

wel kunnen betalen. Blijven het plan en de<br />

business case ook overeind als je de advocaat<br />

van de duivel speelt? En als je vrienden<br />

vraagt dat te doen? Je mag hier best<br />

een paar maanden over doen. Blijft het antwoord<br />

op de vragen ja? Gelijk doen dan, je<br />

volgende baan is je droombaan.”<br />

Bas Lansdorp Msc (Werktuigbouwkunde, Universiteit Twente) is ondernemer en<br />

medeoprichter en CEO van Mars One, een onderneming zonder winstoogmerk die onder<br />

meer zorgt voor de training van astronauten die de eerste permanente kolonie op Mars<br />

moeten stichten. Mars One Ventures is de commerciële tak. In 2008 heeft hij Ampyx power<br />

opgericht om een modernere methode voor het genereren van windenergie te ontwikkelen.<br />

Hij verkocht de aandelen van dit succesvolle bedrijf om Mars One te kunnen financieren.<br />

info@speakersacademy.nl<br />

COLUMN<br />

SPREKEN IS ZILVER.<br />

LICHAAMSTAAL IS GOUD<br />

Waarom is de één overtuigend en succesvol en de ander niet? Uit onderzoek blijkt veelvuldig dat lichaamstaal en<br />

succes onlosmakelijk verbonden zijn. Communicatie is een zeer belangrijk onderdeel van ons leven, zowel zakelijk als<br />

privé. Het is het middel waarmee we relaties opbouwen, anderen inspireren, overtuigen en zaken doen. Het is dan<br />

ook opmerkelijk dat we ons voornamelijk focussen op wát we zeggen, terwijl dit slechts maximaal een derde van de<br />

boodschap is. We besteden vaak maar weinig aandacht aan het non-verbale deel van onze communicatie, dat maar<br />

liefst minimaal twee keer zo groot is! Hierdoor laten we een enorme kans liggen.<br />

Tekst: Denise Dechamps<br />

Onbewust en vliegensvlug schrijven<br />

we elkaar allerlei karaktereigenschappen<br />

toe zonder een<br />

woord gewisseld te hebben. Dit<br />

doen we op basis van de non-verbale communicatie<br />

en wij zijn hier bijzonder gevoelig<br />

voor. Zo blijkt dat de uitstraling van sollicitanten<br />

meer invloed heeft op potentiële<br />

werkgevers dan de feiten op hun cv. Dat artsen<br />

vaker aangeklaagd worden op basis van<br />

hoe ze (non-verbaal) communiceren dan op<br />

basis van hun daadwerkelijke handelingen.<br />

En dat we op basis van de lichaamstaal van<br />

politici kunnen voorspellen of zij verkozen<br />

zullen worden.<br />

Verbaasd? Je bent niet de enige. Het is echter<br />

zeer verklaarbaar en zelfs logisch als we<br />

kijken naar hoe de hersenen werken. Beslissingen<br />

worden namelijk genomen door ons<br />

limbisch systeem: het deel van het brein waar<br />

onze emotie zit. Het rationele deel van ons<br />

brein, de neo cortex, ordent de informatie,<br />

het emotionele deel neemt de beslissing.<br />

Simon Sinek maakt hier ook gebruik van in<br />

zijn ‘Golden Circle’-theorie waarin de ‘why’<br />

doorslaggevend is. Door onze non-verbale<br />

communicatie aan te passen kunnen we dit<br />

hersendeel – en de beslissingen die hieruit<br />

voortvloeien – beïnvloeden. Dit is makkelijker<br />

dan veel mensen denken.<br />

De juiste lichaamstaal kan zorgen voor<br />

een positief oordeel over ons als persoon en<br />

over wat we representeren of verkopen. Dat<br />

is mooi, want vaak verkopen we lucht; een<br />

belofte zonder bewijs. Of het nu een sollicitatiegesprek<br />

is, een gesprek met een potentiële<br />

klant of bij het presenteren van je startup<br />

aan een mogelijke investeerder. We willen de<br />

ander overtuigen voordat we bewijs kunnen<br />

leveren. Jouw non-verbale communicatie<br />

gaat rechtstreeks naar het emotionele brein<br />

van je gesprekspartner en is verantwoordelijk<br />

voor het gevoel bij jouw belofte: ben<br />

je geloofwaardig, zelfverzekerd en overtuigend?<br />

Maar hoe doe je dat dan? Hierbij alvast<br />

een simpele tip, met groot effect.<br />

KLEINE AANPASSINGEN;<br />

GROOT EFFECT<br />

Wil je meer leiderschap uitstralen<br />

en sturing geven aan een gesprek?<br />

Gebruik dan gebaren met de handpalmen<br />

omlaag. Wil je meer openheid en<br />

betrouwbaarheid uitstralen? Gebruik<br />

dan gebaren met de handpalmen naar<br />

boven. Hiermee laat je zien dat je niks<br />

te verbergen hebt.<br />

IK ZIE, IK ZIE WAT<br />

JIJ ECHT DENKT<br />

Wat als je aan je gesprekspartner zou kunnen<br />

zien wat hij vindt van wat je zegt óp het<br />

moment dat je het zegt, zodat je nog voordat<br />

hij reageert kan bijsturen? Dat kan.<br />

We lopen veel waardevolle informatie mis<br />

doordat we te weinig aandacht besteden aan<br />

de non-verbale communicatie van anderen.<br />

Die vertaalt namelijk onze oprechte emoties<br />

en drijfveren naar zichtbare fysieke signalen.<br />

Wanneer je deze<br />

signalen herkent en<br />

juist interpreteert,<br />

kun je gesprekspartners<br />

lezen als<br />

een open boek en<br />

gedrag voorspellen<br />

– en dat is in elk vakgebied van<br />

onschatbare waarde.<br />

WAARHEID OF LEUGEN?<br />

Er zijn veel signalen die verklappen<br />

dat de ander zich ongemakkelijk voelt.<br />

Veel voorkomende signalen van ongemak<br />

zijn met de platte hand achterin<br />

de nek wrijven en een verhoogde knipperfrequentie.<br />

Wanneer je deze signalen<br />

ziet, ervaart de persoon tegenover<br />

jou stress. Stel je voor dat je deze signalen<br />

ziet terwijl iemand aangeeft ‘dat<br />

ze zoveel budget niet hebben’, dan<br />

is de kans groot dat dit echt zo is. Ze<br />

laten je immers zien dat ze ongemak<br />

ervaren bij het genoemde tarief. Wanneer<br />

je deze signalen ziet als iemand<br />

aangeeft ‘vertrouwen te hebben in het<br />

nieuwe management’, hebben ze dat<br />

juist waarschijnlijk niet.<br />

Kortom, door je kennis van non-verbale<br />

communicatie te vergroten krijg je inzicht in<br />

de oprechte emoties en drijfveren van anderen.<br />

Daarnaast krijg je meer invloed op je<br />

eigen uitstraling en daarmee op gesprekken<br />

en de resultaten ervan.<br />

Denise Dechamps staat bekend als dé lichaamstaalexpert van Nederland. De van origine psycholoog houdt zich al ruim 10 jaar bezig met<br />

het bestuderen van menselijk gedrag en ontwikkelde zich onder internationale deskundigen tot gecertificeerd lichaamstaalexpert. Ze is een<br />

veelgevraagd spreker en bekend van radio en tv (RTL, SBS, BNR, NPO). info@speakersacademy.nl<br />

© SANDER NIEUWENHUYS<br />

214<br />

SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2018</strong><br />

SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2018</strong> 215

BEWUSTZIJN<br />

BEWUSTZIJN<br />

Als Eric Mijnster zeven is vraagt de juf wat<br />

hij wil worden als hij groot is. ‘Gelukkig’,<br />

antwoordt hij. Op dat moment begint – zij<br />

het nog onbewust – zijn nietsontziende<br />

zoektocht naar het geluksgevoel. Hij<br />

vindt het niet thuis, ook niet op school<br />

en de universiteit, maar eigenlijk pas na<br />

het bedwingen van veertien bergen in de<br />

Alpen. Fietsend legt hij 650 kilometer in<br />

36 uur af. Het gelukkigst is hij misschien<br />

wel in het hier en nu, als hij mensen vertelt<br />

dat er meer is buiten de kijkdoos van onze<br />

belevingswereld en we onvoorwaardelijk op<br />

onze nieuwsgierigheid mogen vertrouwen.<br />

‘VERTROUWEN<br />

OP NIEUWS-<br />

GIERIGHEID<br />

BRENGT ONS HET<br />

GELUKSGEVOEL’<br />

Eric Mijnster<br />

Tekst: Jacques Geluk<br />

Tussen leeftijdgenoten voelt Eric Mijnster zich al heel jong als ‘een<br />

mystieke rechtsbuiten van een voetbalelftal’. Hij begrijpt hen<br />

niet, zoekt naar begrip en antwoorden, maar raakt keer op keer<br />

verward. Na de scheiding van zijn ouders baart de dan 13-jarige<br />

puber opzien door uit machteloosheid de situatie te accepteren<br />

en op school voor alle vakken onthutsend hoge cijfers te halen. Hij kan linea<br />

recta van twee havo door naar drie vwo. Zijn concentratievermogen is enorm.<br />

Het voelt alsof hij het niet zelf doet. Als hij 17 is stuurt een docente hem naar<br />

huis met een voor hem (eindelijk) interessante opdracht: op zoek gaan naar<br />

jezelf. Hij is dan al jarenlang gekleineerd door zijn stiefvader. ‘David stond in<br />

de deuropening. Ik zag hem niet, maar de negativiteit trok als een wervelwind<br />

door mijn kamer. (…) Hij begon zijn hoon met een sadistische grijns en haat<br />

in z’n ogen: Lig je weer te huilen? Baby. Je bent 17, jankertje. Heb je een pampertje<br />

nodig? Wil je een pampertje? Pampertje, pampertje’. Vanaf dat moment<br />

bestaat Eric ‘alleen nog maar uit pijn’ en gaat hij – ook al had hij klotsende<br />

oksels van het onbekende – bij zijn vader wonen in Breda. Die gebeurtenissen<br />

zijn de basis van een meeslepend verhaal dat hij beschrijft in zijn boek ‘Het<br />

geluksgevoel’. Daarin transformeert hij van een verwarde jongen – die wilde<br />

weten waarom mensen rondom hem deden wat ze deden – in een man die in<br />

het hier en nu leeft in een lichaam met verstand en het geluk heeft gevonden.<br />

GEVOEL VOLGEN<br />

“Toen ik zeven was twijfelde ik al of dingen die om mij heen gebeurden wel<br />

zo normaal waren als de rest van de wereld scheen te denken. Gevoelsmatig<br />

klopte het niet, maar waar kwam die tegenstrijdigheid vandaan? Nadat het uit<br />

de hand liep met mijn stiefvader besefte ik voor het eerst dat ik mijn gevoel<br />

wilde volgen. Vrienden en familieleden kwamen op bezoek. Ik vertelde tegen<br />

iemand over de situatie thuis, maar kreeg als reactie ‘Eric, het is goed wat er<br />

gebeurt, later zul je zien dat het oké is’. Ik werd totaal niet serieus genomen,<br />

had als jongere geen stem, dus er werd niet naar mij geluisterd. Dat raakte mij<br />

diep. Nog steeds vind ik het erg dat volwassenen<br />

eigenlijk als vanzelfsprekend aannemen<br />

dat zij het bij het rechte eind hebben en alles<br />

kunnen bepalen voor kinderen. Daarom<br />

was ik blij dat ik, wat ouder, zelf kon kiezen<br />

en niet meer hoefde te luisteren en handelen<br />

naar wat zij mij vertelden.” Toch heeft hij<br />

dan zijn geluk nog niet gevonden. “Ik voelde<br />

wat van binnen, maar het leek alsof mijn<br />

omgeving daaraan geen aandacht besteedde.<br />

Daarom was het fijn op de universiteit, waar<br />

ik veel tijd bewust alleen doorbracht. Enkele<br />

weken voor de tentamens dook ik in de boeken,<br />

haalde ze en dan was er weer vrijheid.<br />

De stof was niet per se mijn ding. Ik leerde<br />

vooral trucjes om dingen zo vorm te geven<br />

dat lezers of luisteraars ze boeiend zouden<br />

vinden, maar dat vond ik niet zo fijn. Ik wilde<br />

vanuit mezelf leven. Ik voelde me niet bijster<br />

slim. En ik kon me megagoed concentreren.<br />

Dat merk ik nog in alles, als ik iets wil lukt<br />

het. Dat is gaaf.” Eric slaagt voor zijn opleiding,<br />

wat een opluchting voor hem is, maar<br />

weet dan niet hoe hij daarna vanuit zichzelf<br />

kan leven. “Dat kreeg ik op de universiteit<br />

niet te horen.”<br />

COMMUNICATIE, SPORT,<br />

AVONTUUR<br />

“Fysiek ging het goed, mentaal had ik<br />

overgewicht. Tot ik op een prikbord de<br />

woorden communicatie, sport, avontuur<br />

schreef, als richtpunt om mijn koers te bepalen<br />

en te kunnen focussen. Superblij was ik<br />

dat ik zelf mijn abstracte passie kon omzetten<br />

in concrete activiteiten, hoe vaag ook.<br />

Afslaan naar mijn eigen weg voelde goed.<br />

Ik zag het leven als een kijkdoos, mijn belevingswereld<br />

was zo groot als me was verteld.<br />

Nu kwam ik mensen tegen die zich ver buiten<br />

mijn kijkdoos bevonden. Dat was een<br />

gigantische inspiratiebron.” Heeft hij toen<br />

het geluksgevoel echt gevonden? Eric: “Nog<br />

voordat ik Tineke, Koen en Robbert voor<br />

het eerst ontmoette vloog ik naar Marseille.<br />

Ik wilde, enkele maanden na mijn studie, in<br />

m’n eentje door de Alpen fietsen met alleen<br />

een rugzak als bagage. Doodeng, maar denkend<br />

aan communicatie, sport en avontuur<br />

kreeg ik een warm gevoel. Op het vliegveld<br />

bekroop mij desondanks de angst. Ik sprak<br />

geen Frans, had geen hotel geboekt en alleen<br />

een boekje met een beschrijving van de bergen<br />

bij me. Toen ik was geland bleek alles<br />

waarover ik me druk had gemaakt niet te<br />

gebeuren. Dat zat allemaal in mijn hoofd.<br />

Verzinsels. Dat moment besefte ik dat beren<br />

op de weg allemaal illusies zijn. Dat besef gaf<br />

zoveel rust en vrijheid.”<br />

ROUTE DES<br />

GRANDES ALPES<br />

Op een gegeven moment weet Eric dat hij<br />

altijd wil fietsen en schrijven en het kristal<br />

der gevoelens wil omzetten in superfocus<br />

en een eindeloze flow vol geluk. Hij ontdekt<br />

La Route des Grandes Alpes. “Ik wilde<br />

die 650 kilometer over veertien toppen non<br />

stop afleggen, zonder prestatiedrang en<br />

tijdlimiet. Het gebeurde gewoon. Ook al<br />

voelde ik me nog zo slecht, ik twijfelde geen<br />

moment. Ongeacht het hellingspercentage<br />

fietste ik op hetzelfde ritme naar boven. Het<br />

leek alsof mijn benen vanzelf gingen. Ik nam<br />

slechts waar. Een fascinerende ervaring! Ik<br />

wás die wilskracht, dat wat me dreef en de<br />

energie die me stuwde. Uiteindelijk reed ik,<br />

nadat ik met nog twee bergen te gaan door<br />

moeheid even was ingestort en was gaan liggen,<br />

met mijn vader in de auto achter me aan<br />

over die veertiende berg en zag de zee aan<br />

de horizon. Toen besefte ik dat alles kan, dat<br />

er geen reden is ooit iets anders te doen dan<br />

de paden van nieuwsgierigheid te volgen. In<br />

het hier en nu valt alles op zijn plek.”<br />

PLUM VILLAGE<br />

Niet lang daarna rijdt Eric, die<br />

de huur van zijn appartement heeft<br />

opgezegd, in de door hem pas aangeschafte<br />

woonbus per ‘toeval’ naar<br />

Thénac, naar Plum Village, een<br />

boeddhistische leefgemeenschap.<br />

‘Mijn mond viel zover open dat<br />

mijn kaak claxonneerde’, schrijft<br />

hij over het moment van aankomst.<br />

“Het loslaten van elke<br />

materie en elk voorbedacht doel<br />

voelde als een oneindige leegte,<br />

die ik al snel interpreteerde als: niets<br />

is niet niets, niets is alles. Alles staat in verbinding<br />

met elkaar. In april 2016 heb ik dit<br />

allemaal opgeschreven, aanvankelijk geheel<br />

voor mezelf om alle gebeurtenissen te verwerken<br />

door ze opnieuw te beleven. De<br />

zomer daarop heb ik in de Alpen in de bus<br />

geleefd en mensen uitgenodigd een week bij<br />

me te wonen. Heel bijzonder. Vorige winter<br />

was ik zover dat ik het verhaal aan iedereen<br />

die het wilde horen wilde vertellen en stond<br />

ik opeens met een vriend, die zingt, in het<br />

theater. Samen hebben we uit het niets veertig<br />

voorstellingen gegeven. Elke keer herleefde<br />

ik ook dat moment van David in de<br />

deuropening, dat zo bepalend was. Daarna<br />

ben ik in contact gekomen met een uitgever<br />

die mijn verhaal in boekvorm wilde uitgeven.<br />

Mijn moeder, broertje en zusje hadden<br />

in dezelfde situatie gezeten als ik. Toen<br />

ik hen het manuscript liet lezen, was het fijn<br />

alles samen te verwerken”, vertelt Eric.<br />

“Door te vertellen wat zich buiten de kijkdoos<br />

van onze belevingswereld afspeelt,<br />

kan ik – gebaseerd op mijn eigen ervaringen<br />

– laten zien dat het leven totaal anders<br />

te benaderen is dan we gewend zijn en wat er<br />

gebeurt als we dat doen. Dan zijn de mogelijkheden<br />

ongelimiteerd. Ik droom van een<br />

wereld waarin we kinderen dat als vanzelfsprekend<br />

meegeven”, zegt Eric die actief is<br />

bij DOE, een democratische school zonder<br />

lessen, toetsen en rapporten, waar kinderen,<br />

jongeren en jongvolwassenen van 4 tot 21<br />

jaar gewoon mogen zijn wie ze zijn en inspirerende<br />

plekken en mensen bezoeken om<br />

daarvan te leren. Eric zelf heeft zijn bus verkocht<br />

en concentreert zich nu op het vertellen<br />

van zijn verhaal, als gastdocent en tijdens<br />

lezingen. Zijn adembenemende fietstocht is<br />

te zien in de documentaire<br />

‘Omdat ik het wil’<br />

op YouTube. Het mooie<br />

is dat Eric nog altijd in het<br />

hier en nu leeft en weet<br />

dat van daaruit alles kan.<br />

“Er is niets fijner dan dat<br />

geluksgevoel. Niemand<br />

heeft mij daarover verteld<br />

toen ik jong was. Daarom<br />

wil ik het nu delen.”<br />

Eric Mijnster: ‘Het geluksgevoel’.<br />

S2 uitgevers. ISBN 9789492528193.<br />

info@speakersacademy.nl<br />

216<br />

SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2018</strong> SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2018</strong> 217

© TOBIAS REYMOND FOTOGRAFIE<br />

COLUMN<br />

HOE ETEN MILLENNIALS?<br />

“Het wordt de hoogste tijd dat de voedingsmiddelenindustrie zich afvraagt wat Millennials eten. Want over<br />

zeven jaar zijn de Millennials van nu – generatie Y – de belangrijkste groep consumenten. En ze interesseren<br />

zich buitengewoon voor eten. 'Food' is echt onderdeel van hun lifestyle, van hun identiteit.” Ariane van Mancius,<br />

gespecialiseerd in trends op het gebied van ‘ food, beverage, packaging’ en ‘hospitality’, praat bevlogen over haar<br />

vak. Zij kijkt met veel belangstelling naar de nieuwe consument, die enorm verschilt van de traditionelere als de<br />

babyboomers en generatie X, met veel meer aandacht voor lokale producten, gezondheid, duurzaamheid.<br />

Ariane van Mancius<br />

Tekst: Gerdjan Rapati<br />

‘OVER ZEVEN<br />

JAAR ZIJN DE<br />

MILLENNIALS DE<br />

BELANGRIJKSTE<br />

CONSUMENTEN’<br />

Zeg maar een antirevolutie op<br />

de voedselrevolutie. Maar het<br />

voedsel van de Millennials moet<br />

ook ‘Instagrammable’ zijn, er<br />

prachtig uitzien. Want sociale<br />

media spelen in hun leefwereld een belangrijke<br />

rol: de ‘new food movement’ heeft zo<br />

snel kunnen groeien door het delen op Facebook,<br />

Instagram, Pinterest. Je kunt niet één<br />

leider aanwijzen of één financier, zelfs niet<br />

één waarde. Het is een beweging van iedereen,<br />

van hoog tot laag, van arm tot rijk.<br />

WORD PROACTIEF<br />

Bij te veel voedselverwerkende bedrijven<br />

is de productiecapaciteit heilig. Leegloop is<br />

verlies. Met die filosofie kom je straks absoluut<br />

niet meer weg. De industrie moet leren<br />

omdenken. Wat gebeurt er in de markt?<br />

Waar is de consument naar op zoek? En<br />

vooral: wat zijn de onderliggende drijfveren?<br />

Want als je alleen kijkt naar wat er in de<br />

markt gebeurt, ben je reactief bezig. En dan<br />

ben je te laat.<br />

Kennis van en inzicht in de drijfveren van<br />

deze generatie consumenten zijn nodig om<br />

proactief te handelen. Om de concurrentie<br />

voor te zijn. Dat is de ‘core business’ van mijn<br />

bureau Now|New|Next. Daarbij werken we<br />

nauw samen met Kult&Ace, een bureau dat<br />

gespecialiseerd is in Millennial consultancy.<br />

Zij doen dat voor ‘fashion’ en ‘lifestyle’, wij<br />

voor ‘food, beverage, packaging’ en ‘hospitality’.<br />

Onze netwerken vullen elkaar goed aan<br />

en dat levert interessante kruisbestuiving<br />

op. We presenteren ons gezamenlijk met 9<br />

aspecten die Millennials aanspreken, zoals<br />

'food, beverage, flavour, packaging, food<br />

concepts, health, planet friendly, 2-Design'<br />

en 'technology'. Dat maken we in onze presentatie<br />

allemaal visueel.<br />

WAAROM MOET ONS<br />

ETEN INEENS ROZE ZIJN?<br />

Dát roze eten ineens hip is, dát we salades<br />

uit een potje eten, dát maaltijden plaats<br />

maken voor eetmomenten ‘on the go’ –<br />

soms tot zes per dag – dat kunnen we allemaal<br />

zien.<br />

De kernvraag is: waarom doen we dat?<br />

En: hoe zal zich dit verder ontwikkelen?<br />

Ik zie het als mijn taak om de mechanismen<br />

van het consumentengedrag bloot te<br />

leggen en te laten zien aan de industrie.<br />

Dat doe ik met mijn lezingen en met strategische<br />

productinnovaties, waarin ik die<br />

inzichten vertaal naar concrete producten<br />

en verpakkingen. In mijn visie zijn<br />

product en verpakking één totaalconcept:<br />

voor een nieuw doosje om een bestaand<br />

product zijn er al bureaus genoeg.<br />

Seadish (foto) van oprichtster Amber<br />

Josephine van Dillen is zo’n voorbeeld van<br />

een geslaagde innovatie. Een plantaardig<br />

servies gemaakt van zeewier, het materiaal<br />

van de toekomst.<br />

Ariane van Mancius studeerde in 1999 aan de Hogere Hotelschool in Maastricht af op het onderwerp ‘foodtrends’. Met haar bureau<br />

Now|New|Next richt ze zich op ‘food, beverage, packaging’ en ‘hospitality’-adviezen en innovaties voor maar liefst vier kanalen, die in<br />

hun benadering sterk van elkaar verschillen: ‘retail, airline, petrol’ en ‘food service’. Veel van haar innovaties vielen in de prijzen en ze mag<br />

klinkende namen als KLM, Sligro, Shell Retail tot haar klantenkring rekenen. Ook is ze een veelgevraagd jurylid voor designcompetities.<br />

Meer informatie op www.nownewnext.nl. info@speakersacademy.nl<br />

© AMBER JOSEPHINE VAN DILLEN<br />

218<br />

SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2018</strong> SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2018</strong> 219

Bij het boeken van een spreker verwacht u maatwerk, bij het aanschaffen van uw business software<br />

toch ook? Neem daarom contact op met één van onze ervaren business consultants zodat zij<br />

samen met u uw bedrijfproces vlekkeloos vertalen naar maatwerk software<br />

BLACK SNOW:<br />

ALL-IN MAATWERK SOFTWARE VOOR<br />

EEN VAST BEDRAG PER MAAND INCLUSIEF<br />

UPDATES EN ONDERHOUD<br />

HANS VAN DIJK<br />

Kickt erop wanneer mensen hun oude<br />

systeem naar de prullenbak durven te verwijzen.<br />

En hij gaat net zo lang door tot dat<br />

effect bereikt is, eventueel met behulp van<br />

een sterke espresso met geklopte melk.<br />

hans@blacksnow.nl<br />

ROB FLIPPO<br />

In zijn vrije tijd voetbalt hij, coacht hij de<br />

B1 van R.C.L. in Leiderdorp of volgt hij de<br />

wedstrijden van zijn zoon Milan. Koffie is<br />

niet nodig: energie haalt hij uit het creëren<br />

van de beste software oplossingen.<br />

rob@blacksnow.nl<br />

ARJAN VAN DIJK<br />

Wordt gelukkig van het vangen van een<br />

snoekbaars, maar ook van het bouwen<br />

van iets dat nog niet bestaat. En van het<br />

daardoor beter laten draaien van bedrijven.<br />

Zijn koffie moet gewoon zwart zijn.<br />

arjan@blacksnow.nl<br />

MAATWERK<br />

All-in maatwerk software voor uw specifieke<br />

bedrijfsprocessen tegen een vaste prijs per<br />

maand, inclusief updates en onderhoud.<br />

KOSTEN<br />

Geen piekinvestering en implementatiekosten,<br />

maar een stabiele prijs per<br />

maand gedurende de gehele looptijd.<br />

END OF LIFE<br />

End of Life is geen issue meer. Wij nemen<br />

de updates voor onze rekening zolang u<br />

van onze software gebruik maakt.<br />

ARIE ROEST<br />

Houdt van dit werk door de de afwisselende<br />

contacten en de kans om vernieuwend<br />

bezig te zijn. En na werktijd gaat er<br />

niets boven een Belgisch biertje. Zijn koffie?<br />

Die heeft hij het liefst zo snel mogelijk.<br />

arie@blacksnow.nl<br />

LEON LEKKERKERKER<br />

De complexe wensen van klanten vertalen<br />

naar gebruikersvriendelijke oplossingen<br />

is wat hem drijft als consultant. Daarnaast<br />

reist hij graag naar verre oorden, om deze<br />

vervolgens prachtig vast te leggen.<br />

leon@blacksnow.nl<br />

STEFAN VAN BEELEN<br />

Het mooiste aan consultant zijn? De reis<br />

van het idee naar de beste oplossing,<br />

die je met mensen uit allerlei organisaties<br />

maakt. In zijn vrije tijd gaat hij graag voetballen,<br />

wielrennen of Pokémon vangen.<br />

stefan@blacksnow.nl<br />

BEKIJK DE CASES OP<br />

BLACKSNOW.NL

© NATASJA NOORDERVLIET<br />

COLUMN<br />

© ARJEN SCHMITZ<br />

COLUMN<br />

‘STOP TALKING’<br />

Tekst: Marius Smit<br />

Dankzij mijn onderneming Plastic Whale kom ik bij veel organisaties<br />

over de vloer. Van klein tot groot, van de commerciële tot publieke sector,<br />

van Noord tot Zuid. Wat mij opvalt is dat geen enkele organisatie meer<br />

twijfelt over de noodzaak om duurzamer te handelen.<br />

(Bijna) Iedereen is ervan overtuigd dat<br />

de grote milieuproblemen op de wereld niet<br />

vanzelf weggaan en zelfs alleen maar groter<br />

worden. En dat wij daar allemaal een rol<br />

in spelen. Dus moeten we dingen nu echt<br />

anders gaan doen. Maar dan kom je direct bij<br />

het probleem dat tussen denken en doen een<br />

enorme kloof ligt. Mensen zitten continu<br />

vast in overleg en vergadering. Het is fantastisch<br />

om met je team tijdens een brainstorm<br />

honderd geeltjes met ideeën op de muur te<br />

plakken, maar de volgende dag zit je weer<br />

vast in de volgende ronde bijeenkomsten. Je<br />

prachtige ideeën zijn door de waan van de<br />

dag weer vervlogen.<br />

De tweede flessenhals is angst. Ook daar<br />

weet ik alles van. Ik had altijd fantastische<br />

ideeën, maar deed er nooit iets mee uit angst<br />

om te falen. En falen, daar houden we niet<br />

van in Nederland. Wij houden van zekerheid<br />

en solide plannen met, liefst, gegarandeerd<br />

succes. Maar angst en perfectie verlammen<br />

mensen. Ze slaan menig innovatief plan<br />

dood.<br />

Bovenal heerst bij velen nog altijd het<br />

gevoel dat ‘duurzaamheid’ met name een<br />

kostenpost is. En niemand wordt blij van<br />

een kostenpost. Van innovatie, daarentegen,<br />

wordt menigeen blij. Want dan hebben we<br />

het over vooruitgang en voorsprong.<br />

PLASTICSOEP<br />

Maar de wereld wacht niet. En de problemen,<br />

zoals de plasticsoep, groeien snel.<br />

Daarom pleit ik voor minder meetings en<br />

meer handen uit de mouwen. Voor minder<br />

perfectie en meer falen. Voor innoveren in<br />

plaats van verduurzamen. Voor mij heeft het<br />

gewerkt: Plastic Whale is een snelgroeiende<br />

en winstgevende onderneming die strijdt<br />

voor plasticvrije wateren. Onze vloot bestaat<br />

al uit tien sloepen die zijn gemaakt van<br />

Amsterdams Grachtenplastic. Als slagroom<br />

op de taart hebben we onlangs een partnerschap<br />

met Vepa gesloten. Samen met hen<br />

gaan we kantoormeubilair maken van plastic<br />

afval. Een markt met enorm veel potentieel.<br />

Wij hoeven weinig moeite te doen om<br />

klanten en sponsoren te werven, want die<br />

melden zich vanzelf. Zij voelen zich namelijk<br />

aangetrokken door ons credo:<br />

‘Stop talking. Let’ start doing’.<br />

Marius Smit is oprichter van Plastic<br />

Whale, een in 2011 opgerichte<br />

onderneming die plastic afval opvist<br />

uit de Amsterdamse grachten en de<br />

Rotterdamse singels en zorgt voor<br />

hergebruik van deze waardevolle<br />

grondstof. “De plastic flessen die<br />

we opvissen worden gerecycled tot<br />

granulaatkorrels. Daarvan maken ze<br />

schuimplaten, die de basis vormen<br />

van onze boten.” In 2015 is uit Plastic<br />

Whale de startup Wasteboards<br />

voortgekomen, die skateboards maakt<br />

van plastic doppen. Marius studeerde<br />

internationale marketing en heeft in<br />

diverse marketingfuncties gewerkt.<br />

info@speakersacademy.nl<br />

SLIM EN LEUK<br />

BUFFELEN<br />

Tekst: prof. dr. Paul Louis Iske<br />

Als ik binnen organisaties informeer naar het innovatieklimaat krijg ik vaak<br />

te horen dat er ‘te weinig ruimte’ is. Nu hanteer ik de formule: Innoveren =<br />

Experimenteren x Leren, dus kennelijk wordt er te weinig ruimte ervaren<br />

om te experimenteren en/of om te leren. Als je wat verder in een organisatie<br />

duikt, wordt duidelijk dat er vaak twee kanten aan de zaak zitten.<br />

Aan de ene kant zie je dat mensen<br />

enorm onder druk staan<br />

en moeten produceren.<br />

Dat geldt voor vrijwel alle<br />

beroepsgroepen, van leraren,<br />

consultants, verkopers en bouwvakkers<br />

tot artsen en politici. Even iets proberen met<br />

het risico dat het niet werkt, is er vaak niet<br />

bij. Ook voor leren moet men de ruimte hebben.<br />

Je moet de tijd kunnen nemen om op<br />

het verloop van dingen te kunnen reflecteren.<br />

Daarnaast moet soms ook leergeld worden<br />

betaald, wanneer iets niet gelukt is.<br />

Aan de andere kant zie je ook dat binnen<br />

dezelfde organisatie de ene persoon tot veel<br />

meer experimenteren x leren in staat is dan<br />

de ander. Kennelijk zit er in de meeste organisaties<br />

dan toch wel wat ruimte en is het de<br />

kunst daar optimaal gebruik van te maken.<br />

Ik kom dan ook vaak met een dubbele boodschap:<br />

creëer meer ruimte en maak beter<br />

gebruik van de ruimte die er wel is! Je hoeft<br />

niet voor Google X of voor Elon Musk te<br />

werken om toch vernieuwend bezig te kunnen<br />

zijn.<br />

Het motto van iedere organisatie en iedere<br />

professional moet dan ook zijn: ‘Slim & Leuk<br />

Buffelen’. In veel omgevingen treffen we nog<br />

‘Georganiseerde Domheid’ aan: regels en<br />

procedures die verlammend werken. Dit<br />

ondermijnt het plezier van werknemers en<br />

ook van klanten. Maar natuurlijk komt ook<br />

innovatie niet zonder een dosis inspanning.<br />

Het proces van vallen en opstaan kan alleen<br />

serieus genomen worden, wanneer mensen<br />

hard werken en hun best doen het geleerde<br />

zo snel mogelijk toe te passen in hun nieuwe<br />

pogingen.<br />

Pas wanneer er slim en leuk gebuffeld<br />

wordt, ontstaat de ‘scharrelruimte’ waardoor<br />

experimenteren en leren voldoende aan bod<br />

komen. Doe mee aan de strijd tegen de georganiseerde<br />

domheid!<br />

Prof. dr. Paul Louis Iske is hoogleraar Open Innovation & Business Venturing aan de School<br />

of Business and Economics van de Universiteit Maastricht. Hij houdt zich hier vooral bezig<br />

met diensten en sociale innovatie. Hij was tot medio 2015 verbonden als ‘Chief Dialogues<br />

Officer’ bij ABN-AMRO. Iske is oprichter van het Instituut voor Briljante Mislukkingen, met<br />

als doel begrip te kweken voor de complexiteit van innovatie en ondernemen.<br />

info@speakersacademy.nl<br />

222<br />

SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2018</strong><br />

SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2018</strong> 223

© SPEAKERS<strong>ACADEMY</strong> | WALTER KALLENBACH<br />

20 JAAR BIJ SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>®<br />

Het fenomeen sprekersbureau bestaat in de Angelsaksische wereld al zo’n tachtig jaar en is daar onderdeel van de<br />

cultuur en elke opleiding. Vrijwel iedereen leert er spreken in het openbaar. In Nederland is dat wel anders. Hier<br />

houdt het op met een paar spreekbeurten op de basisschool. “Er waren hier dus altijd weinig goede sprekers, ook<br />

onder CEO’s en politici. Er is sinds de komst van Speakers Academy® in 1997 echter veel veranderd. De markt is<br />

geprofessionaliseerd en mensen begrijpen nu dat spreken een vak is en niet zomaar iets dat je er voor een boekenbon<br />

bij doet. Als marktleider blijven we innoveren en op zoek naar pareltjes op sprekersgebied”, zegt commercieel<br />

directeur René Warmerdam die het bedrijf vanaf het begin heeft helpen opbouwen.<br />

‘MENSEN<br />

BEGRIJPEN<br />

NU DAT<br />

SPREKEN<br />

EEN VAK IS’<br />

René Warmerdam<br />

Tekst: Jacques Geluk<br />

René Warmerdam vindt Speakers<br />

Academy® na twintig jaar<br />

nog steeds een gaaf bedrijf,<br />

waar hij elke dag nieuwe<br />

inzichten en kennis opdoet. “In<br />

al die jaren heb ik misschien wel 5.000 sprekers<br />

persoonlijk leren kennen. Dat zijn 5.000<br />

cursussen, want je leert van iedere spreker<br />

wel iets. Je krijgt te maken met alle facetten<br />

van het leven en een enorme diversiteit aan<br />

religieuze, maatschappelijke, politieke en<br />

wetenschappelijke denkbeelden. Met sommige<br />

ben ik het hartgrondig oneens, maar<br />

dat is niet belangrijk. We nemen een metapositie<br />

in en stellen ons onafhankelijk op.<br />

Het is belangrijk sprekers de gelegenheid<br />

te geven kennis en informatie te delen met<br />

de zaal. ‘Bringing knowledge to the world’ is<br />

niet voor niets onze slogan. Laat het publiek<br />

zelf oordelen. Dat geldt ook voor de lezers<br />

van <strong>ACADEMY</strong>®Magazine”, vertelt de commercieel<br />

directeur in de kelderbibliotheek<br />

van Speakers Academy® in Rotterdam.<br />

René is blij met zijn diverse, jonge en tegelijk<br />

zeer ervaren en gepassioneerde team dat<br />

niet alleen de belangen van alle bestaande<br />

sprekers behartigt, maar ook proactief<br />

zoekt naar nieuwe pareltjes, sprekers die het<br />

publiek misschien nog niet kent, maar van<br />

wie zij aanvoelen dat ze een goed en boeiend<br />

verhaal hebben. “Degenen die in onze ogen<br />

interessant zijn benaderen we. Als ze inzetbaar<br />

zijn en spreekervaring hebben gaan we,<br />

na een goed verlopen intakegesprek, graag<br />

met hen in zee. Zie het als een keurmerk.<br />

Onze opdrachtgevers verwachten dat wij<br />

uitsluitend met professionele sprekers werken,<br />

dus komen mensen die zichzelf aanmelden<br />

met als enige doel geld verdienen,<br />

maar eigenlijk niet kunnen spreken, niet<br />

aan bod. Als mensen hier nieuw binnenkomen<br />

krijgen ze het boek van Dale Carnegie<br />

‘Hoe je vrienden maakt en mensen beïnvloedt’,<br />

een uitgave uit 1936 die aan actualiteit<br />

niets heeft ingeboet. Alles wat erin staat<br />

is herkenbaar en klopt, maar het ook toepassen<br />

is een ander verhaal. Er zijn sprekers die<br />

over dezelfde onderwerpen lezingen houden<br />

– denk aan technologie, innovatie, leiderschap<br />

en sales – en soms ook ongeveer<br />

hetzelfde zeggen. Wij merken dat, omdat we<br />

door gewoon ons werk te doen bij wijze van<br />

spreken vanzelf honderden gratis cursussen<br />

hebben gevolgd. De mensen in de zaal<br />

ervaren dat niet zo, zijn vaak met stomheid<br />

geslagen en hebben het ‘wauw’-gevoel als ze<br />

horen wat er op hen afkomt. Bovendien vertelt<br />

iedere spreker het op zijn eigen manier,<br />

waardoor de boodschap toch steeds weer<br />

anders overkomt.”<br />

VITAMINESTOOT<br />

VOL KENNIS<br />

Dagelijks krijgen René en zijn team als het<br />

ware een vitaminestoot vol kennis. “Elke dag<br />

is anders. We kijken constant naar innovatiemogelijkheden<br />

en nieuwe uitdagingen.”<br />

En dat is dus al ruim twee decennia zo. Interessante<br />

vraag is hoe en waarom René destijds<br />

bij het eerste echte sprekersbureau van<br />

Nederland terecht is gekomen. “Een afstudeerstage<br />

voor mijn HBO-opleiding Hospitality<br />

en Communicatiemanagement bracht<br />

mij in 1997 hier. Toen was het officieel nog<br />

De Booij Party & Congresarchitecten, een<br />

bureau dat al 25 jaar evenementen organiseerde,<br />

variërend van het afscheid van een<br />

directeur met hapjes en drankjes tot productlanceringen<br />

voor Mercedes Benz. Het<br />

laatste evenement was de introductie van de<br />

A-klasse voor alle grote relaties, onder wie de<br />

eigenaren van leasemaatschappijen die een<br />

paar honderd auto’s afnamen. We hebben<br />

bovendien personeelsbijeenkomsten georganiseerd<br />

met meer dan achtduizend mensen<br />

in de zaal. Dat waren grote, complexe<br />

producties waarvan ik veel heb geleerd.<br />

Intussen was Albert de Booij net begonnen<br />

met het De Booij Instituut. Hij had gemerkt<br />

dat steeds meer opdrachtgevers verdieping<br />

zochten en net iets meer wilden dan sec een<br />

stukje muziek of een act.”<br />

In die jaren, waarin het team bestaat uit de<br />

pioniers Albert, René en een stagiaire, geeft<br />

een aantal mensen al vrij geregeld presentaties,<br />

meestal via het mond-tot-mondcircuit.<br />

Piet Vroon, die een bijna voltijds hoogleraarsaanstelling<br />

heeft aan de Universiteit<br />

van Utrecht, spreekt in de jaren negentig<br />

meer dan honderd keer per jaar. De vergoeding<br />

laat hij over aan de beleefdheid van de<br />

klant. “Dat betekende een enorme stapel<br />

boekenbonnen, want hij had geen tijd boeken<br />

te kopen, laat staan te lezen. En ook een<br />

enorme wijnvoorraad. Hij dronk namelijk<br />

geen wijn. Soms kreeg hij een bedrag, maar<br />

dat was nooit meer dan 500 gulden (227<br />

euro). We verzamelden een clubje van zo’n<br />

twintig mensen om ons heen, die al ervaring<br />

hadden met spreken en begonnen met<br />

het vragen van eerst 1.000 gulden (450 euro)<br />

voor een lezing. Later is dat bedrag geleidelijk<br />

verhoogd naar 3.000 gulden (1.360<br />

euro). Het aantal aanvragen zakte, maar de<br />

lezingen werden wel allemaal betaald. Er<br />

ging een wereld voor ons open. In het verkopen<br />

van sprekers en de behartiging van hun<br />

belangen zat meer business dan we dachten.”<br />

Lachend zegt René: “Ik heb de allereerste<br />

spreker verkocht.” Pim Fortuyn is een van de<br />

eerste grote sprekers die zich aansluit bij het<br />

sprekersbureau, dat al snel onder de naam<br />

Speakers Academy® aan zijn opmars begint.<br />

“Fortuyn verdiende bij ons tachtig procent<br />

van zijn omzet met lezingen. Er ontstond<br />

een hechte samenwerking, waarbij alle binnenkomende<br />

aanvragen via ons gingen. De<br />

eerste twintig sprekers waren opgenomen in<br />

een brochure, maar je kon wachten op een<br />

224<br />

SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2018</strong> SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2018</strong> 225

20 JAAR BIJ SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>®<br />

COLUMN<br />

verzoek voor spreker 21 die er niet in stond.<br />

‘We hebben nagedacht over een andere spreker,<br />

doen jullie die ook?’. Ons standaard antwoord<br />

was en is ja.”<br />

‘IN HET VERKOPEN<br />

VAN SPREKERS EN DE<br />

BEHARTIGING VAN<br />

HUN BELANGEN ZAT<br />

MEER BUSINESS DAN<br />

WE DACHTEN’<br />

WAT IS EEN GOEDE<br />

SPREKER?<br />

“Je kunt van sprekers vinden wat je wilt,<br />

onderwerpen al dan niet interessant vinden,<br />

maar zelfs als ze jou niet aanspreken, kun je<br />

het erover eens zijn dat ze hun vak goed verstaan.<br />

Je kunt niet van U2 houden en toch<br />

erkennen dat het een goede band is. Ik verkoop<br />

sprekers die niet tot de top behoren,<br />

maar met wie de opdrachtgevers weglopen.<br />

De markt bepaalt uiteindelijk de waarheid.<br />

Ik kan vinden dat er betere sprekers<br />

over een bepaald onderwerp zijn, maar als<br />

de opdrachtgevers daar niet aan willen zet<br />

ik mijn persoonlijke mening opzij. Ik kan<br />

hen hooguit wijzen op sprekers aan wie ze<br />

zelf niet hebben gedacht. Een goed voorbeeld<br />

is prof. dr. Bas Haring met wie we veel<br />

werken. Mensen denken vaak dat hij als filosoof<br />

stoffig is, maar hij heeft een leuke, vlotte<br />

manier van spreken, komt jeugdig over en<br />

kan over bijna elk onderwerp wel iets zeggen.<br />

Hij vindt het ’t leukste te spreken over<br />

zaken waarover hij niet heel veel weet. Dat<br />

dwingt hem zich steeds in nieuwe dingen te<br />

verdiepen. Zijn grote kracht is dat hij dingen<br />

vanuit een ander perspectief kan belichten.<br />

In één van zijn televisieprogramma’s heeft<br />

hij de vraag gesteld of mensen luisteren naar<br />

een pak melk. Zelf zou ik, als redelijk denkend<br />

mens, nee zeggen. Maar op zo’n pak<br />

staat een houdbaarheidsdatum. Als dat vandaag<br />

is gaan veel mensen al twijfelen of ze die<br />

melk moeten opdrinken, maar wanneer dat<br />

gisteren of eergisteren is gooit 92 procent van<br />

de mensen de melk weg. Toen er nog geen<br />

datum op pakken stond geloofden mensen<br />

hun neus, nu gaan ze af op wat het pak zegt.<br />

Dankzij Bas Haring ruik ik nu weer en vertrouw<br />

ik opnieuw op mijn zelfkritische vermogen<br />

dat velen zijn kwijtgeraakt. Hij heeft<br />

mijn leven dus veranderd. Dat vind ik gaaf.”<br />

SUCCES KRIJGT NAVOLGERS<br />

“Nummer één worden in de beginjaren was<br />

achteraf gezien niet zo moeilijk”, blikt René<br />

Warmerdam terug. “We hebben er keihard<br />

voor gewerkt, veel aan marketing gedaan en<br />

zijn origineel gebleven. Dat was en is onze<br />

kracht. Als je succesvol bent zijn er altijd partijen<br />

die zien dat het werkt en kopieergedrag<br />

vertonen. Vanaf het moment dat we op onze<br />

website een databank met sprekers introduceerden,<br />

werden zij benaderd door nieuwe<br />

spelers op de markt. Een digitale kaartenbak<br />

aanleggen gaat best, maar er werk mee genereren<br />

voor jouw sprekers is heel wat lastiger.<br />

Dat is precies onze expertise. Met een groot<br />

aantal sprekers werken wij exclusief en met<br />

sommigen is de samenwerking zo hecht dat<br />

we, naast agendaplanning, ook voor en met<br />

hen onderhandelen over sponsor- en marketingdeals.<br />

Daarnaast hebben we met andere<br />

sprekers een lossere relatie, waarbij we wel<br />

proberen afspraken te maken over tarieven<br />

om prijsverschillen te voorkomen.”<br />

<strong>ACADEMY</strong> ® MAGAZINE<br />

Kleinere spelers op de sprekersmarkt hebben<br />

in de loop der jaren geprobeerd nog een<br />

unieke uiting van Speakers Academy® te imiteren,<br />

het minimaal eens per jaar verschijnende<br />

<strong>ACADEMY</strong>®Magazine. “Waar we in<br />

het begin adverteerden in andere bladen,<br />

is het nu een enorm waardevol marketinginstrument.<br />

Het werkt. Een spreker zag het<br />

blad op 3 oktober <strong>2017</strong> liggen bij een ministerie.<br />

Sinds die editie uitkwam aan het begin<br />

van het jaar is dat exemplaar door honderden<br />

mensen ingezien en gelezen. Eind jaren<br />

negentig kregen we een kleurenbrochure<br />

van zo’n vijftig pagina’s onder ogen van een<br />

Australisch bureau. Stel je voor dat wij ooit<br />

zo’n brochure konden uitbrengen! Enkele<br />

jaren later verscheen ons eerste <strong>magazine</strong> in<br />

een oplage van 25.000 exemplaren en ongeveer<br />

180 pagina’s. Inmiddels zijn we toe aan<br />

de zestiende jaargang, 296 pagina’s dik en<br />

in een oplage van 100.000 exemplaren, vol<br />

interviews met bekende en onbekende mensen,<br />

columns en reportages. We kunnen<br />

onze sprekers ermee profileren en de markt<br />

keer op keer laten zien dat we er nog zijn. In<br />

het <strong>magazine</strong> staan ook interviews met mensen<br />

die we waarschijnlijk nooit als spreker<br />

verkopen, maar wier verhalen zo boeiend en<br />

interessant zijn dat we ook die graag delen.<br />

En ook hier is het de lezer die zijn of haar<br />

oordeel vormt, wij geven die kennis alleen<br />

maar door.”<br />

DE TOEKOMST<br />

Speakers Academy® wil niet alleen de<br />

opdrachtgevers in contact brengen met de<br />

beste sprekers, maar ook sprekers en toeleveranciers<br />

aan zich blijven binden door hen<br />

te waarderen. “Een manier is door hen direct<br />

te betalen, ook wanneer de opdrachtgevers<br />

niet zo snel zijn. Wij nemen het risico als<br />

klanten failliet gaan. De spreker krijgt altijd<br />

zijn geld. Alleen op die manier kunnen we<br />

blijven innoveren en ons aandeel in de sprekersmarkt<br />

verder uitbreiden. Wat onze website<br />

betreft introduceren we een totaal nieuw<br />

concept. Een sprekersportaal, waar mensen<br />

niet alleen binnenkomen omdat ze een spreker<br />

zoeken, maar ook om content te vinden.<br />

Interessante columns, artikelen, blogs<br />

en video’s. Wat het <strong>magazine</strong> betreft denk ik<br />

dat het gedrukte blad en de online versie op<br />

onze website een nog betere mix gaan vormen”,<br />

belooft René, die voorlopig van plan is<br />

te blijven. Bij Speakers Academy® is immers<br />

geen dag hetzelfde en hij kan er, net als al<br />

zijn collega’s, gewoon vanzelf een leven lang<br />

leren. Zoals dat hoort tegenwoordig.<br />

‘DEZE TIJD VRAAGT OM<br />

LEIDERSCHAP 3.0’<br />

Deze tijd vraagt om ander leiderschap, stelt organisatiepsycholoog Oscar David.<br />

Leiderschap 3.0 noemt hij dat. Hij legt het uit in zijn column.<br />

Op de basisschool was ik de<br />

sterkste jongen van de klas.<br />

Samen met een vriendje<br />

bepaalde ik wat er gebeurde<br />

en wie er mee mocht spelen.<br />

Totdat een nieuwe leerling in de klas kwam<br />

die mij na een verloren vechtpartij van de<br />

troon stootte. Vanaf dat moment was ik het<br />

leiderschap kwijt. Dat was niet leuk, maar<br />

wel het begin van een fascinatie voor leiderschap<br />

die tot de dag van vandaag voortduurt.<br />

Gelukkig hoef je geen vechtpartij te verliezen<br />

om geïnteresseerd te raken in leiderschap:<br />

leiderschap gaat iedereen aan.<br />

DRIE SOORTEN<br />

LEIDERSCHAP<br />

Ik onderscheid drie soorten leiderschap.<br />

Leiderschap 1.0 is heel basaal: ‘the survival<br />

of the fittest’. De overlevingsinstincten staan<br />

centraal en het gaat erom de sterkste aap op<br />

de apenrots te zijn. Leiderschap 2.0 gaat over<br />

het kanaliseren en reguleren van instincten.<br />

Het vraagt om het goed toepassen van regels<br />

en ‘checks and balances’. Bij leiderschap 3.0<br />

staat niet het eigen overleven centraal, maar<br />

de wil om waarde toe te voegen. Dat vraagt<br />

om het vermogen om vanuit een dienende<br />

manier leiderschap uit te oefenen, waarbij<br />

zelfkennis van belang is.<br />

Er is een interessante evolutie in de wereld<br />

Tekst: drs. Oscar David<br />

gaande, die ook op het gebied van leiderschap<br />

zichtbaar wordt. Leiderschap 3.0 wordt<br />

steeds relevanter. Deze vorm van leiderschap<br />

past optimaal bij een open samenleving<br />

waarin organisaties plattere structuren hebben<br />

en steeds mondialer opereren. Bovendien<br />

komt er een nieuwe generatie aan die<br />

wars is van hiërarchie in organisaties. Een<br />

mooi voorbeeld vind ik ING Nederland,<br />

dat letterlijk de muren uit het hoofdkantoor<br />

heeft gesloopt en werkt met groepjes met de<br />

kenmerken van een stam (‘tribes’) om tot<br />

creatieve ideeën te komen. Een zeer platte<br />

structuur om creativiteit te stimuleren’.<br />

WAT BETEKENT DEZE<br />

EVOLUTIE VOOR LEIDERS?<br />

Leiders die het vermogen hebben leiderschap<br />

3.0 te ontwikkelen zullen het beste<br />

© SASKIA KERKHOF<br />

aansluiting vinden bij de innovatieve organisatie<br />

van de toekomst. Het vermogen van<br />

de leider te luisteren en te verbinden is hierbij<br />

van groot belang. Dit nieuwe leiderschap<br />

vraagt van leiders naast resultaatgerichtheid<br />

een combinatie van kwaliteiten als zelfinzicht,<br />

vertrouwen geven en waardengedrevenheid.<br />

HOE WORD JE EEN<br />

3.0 LEIDER?<br />

Door om te beginnen in de spiegel te kijken.<br />

Stel jezelf de vraag waarom je een leider<br />

wilt zijn. Als het antwoord is dat je graag<br />

de baas wilt zijn of er zelf beter van wilt worden,<br />

moet je je afvragen of je wel op de juiste<br />

weg bent. 3.0-leiders hebben passie en willen<br />

iets groters dienen dan zichzelf. Het eigenbelang<br />

staat niet centraal, maar het toevoegen<br />

van waarde aan mens en samenleving.<br />

En dat kan op een heleboel manieren.<br />

LEZINGEN EN WORKSHOPS<br />

Mijn bijdrage tijdens lezingen en workshops<br />

is geslaagd als de luisteraars na afloop<br />

kritisch(er) naar hun eigen leiderschap kúnnen<br />

en dúrven kijken. Bovendien heb ik hen<br />

dan op inspirerende wijze nieuwe, direct<br />

toepasbare handvatten aangereikt, waarmee<br />

zij met veel motivatie hun eigen leiderschap<br />

naar een hoger niveau kunnen tillen.<br />

René Warmerdam is sinds 2002 sales director (commercieel directeur) van Speakers Academy ® , waar hij in 1997 als stagiaire in dienst<br />

trad. Het bedrijf heette toen nog De Booij Party & Congresarchitecten. Warmerdam heeft Business IT gestudeerd aan de Hogeschool<br />

van Amsterdam, psychologie aan de Universiteit van Amsterdam en is afgestudeerd in Hospitality en Communicatiemanagement aan<br />

de EuroCollege Hogeschool. “Er is voor dit vak bij Speakers Academy ® geen echte opleiding.” Net zoals veel van zijn collega’s is René<br />

maatschappelijk actief. Hij is bestuurder van een sportbond. rene@speakersacademy.nl<br />

Drs. Oscar David (1965) is een veelgevraagd spreker op het gebied van leiderschap en verandering. Hij is organisatiepsycholoog, executive<br />

coach, bestuursadviseur en Adjunct Professor aan TIAS, School for Business and Society. David is auteur van verschillende boeken en vele<br />

artikelen. Zijn bekendste boeken zijn ‘Macht! van instinct tot integriteit’ en ‘Het enneagram in organisaties’. Hij is een graag geziene gast bij<br />

BNR Nieuwsradio en heeft daar onder meer gesproken over macht en leiderschap naar aanleiding van de Netflix-serie ‘House of Cards’. Zijn<br />

columns verschijnen regelmatig in Management Team. info@speakersacademy.nl<br />

226<br />

SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2018</strong> SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2018</strong> 227

DEMOGRAFIE<br />

DEMOGRAFIE<br />

‘INDIVIDUALISERING<br />

EN HUNKERING<br />

NAAR CONTACT<br />

KOMEN SAMEN’<br />

“Iedereen ervaart zijn eigen realiteit, die kan afwijken van een meer verborgen werkelijkheid. Dat kun je<br />

zichtbaar maken aan de hand van data waarin je patronen en trends kunt ontdekken. Daarmee kun je een<br />

visie op de toekomst te geven”, zegt hoogleraar Sociale Demografie Jan Latten. Hij houdt zich bezig met sociale<br />

trends zoals toenemende diversiteit in gezinsvormen, het stijgend aantal alleenstaanden, flexibilisering van onze<br />

levensloop en de gevolgen daarvan, zoals een veranderende woningvraag, verstedelijking of segregatie.<br />

Flexibel leven, zonder verplichtingen,<br />

is een duidelijk trend<br />

die zich onder andere manifesteert<br />

in relaties, woonvormen<br />

en werk. Verschillen en contrasten<br />

in de samenleving nemen toe en sociale<br />

verbanden komen vaker in de plaats<br />

van familierelaties. Vijftigplussers spelen<br />

straks een hoofdrol in de politiek. Het tijdperk<br />

waarin individualisering en de hunkering<br />

naar menselijk contact samenkomen is<br />

begonnen. Demograaf Jan Latten legt uit wat<br />

de nieuwe tijdgeest voor ons betekent. In dit<br />

prof. dr. Jan Latten<br />

Tekst: Jacques Geluk | Fotografie: Walter Kallenbach<br />

interview, maar ook tijdens zijn boeiende<br />

lezingen waarin hij zijn woorden met cijfers<br />

en grafieken ondersteunt en onderbouwt.<br />

“Vroeger trouwden mensen en bleven ze<br />

bij elkaar. De man werkte buitenshuis, de<br />

vrouw deed het huishouden en vrijwel iedereen<br />

kreeg kinderen. Het trouwboekje was<br />

het toegangskaartje tot een zelfstandig leven.<br />

Voor het huwelijk mocht niets, scheiden<br />

was een schande. Nu is dat kaartje niet meer<br />

nodig. Mensen gaan samenwonen, proberen<br />

dingen uit en bepalen zelf wel of en wanneer<br />

ze kinderen willen. Ze trouwen minder vaak.<br />

Toch leiden samenwoners geen wilder leven.<br />

Doordat ze geen wettelijke verplichting<br />

jegens elkaar hebben, moeten ze hun relatie<br />

nog meer baseren op wederzijds vertrouwen.<br />

Het is een verrijking van de ware liefde<br />

als zo’n relatie lukt, want die is dan intenser.”<br />

Die ontwikkeling is geleidelijk gegaan en zet<br />

zich verder door. “Je ziet dat mensen eerst<br />

hun gedrag veranderen en de overheid pas<br />

daarna wetgeving aanpast. Co-ouderschap<br />

is daarvan een voorbeeld. Mensen gaan<br />

gemakkelijker uit elkaar, wat problematisch<br />

kan zijn als ze kinderen hebben. Sommigen<br />

zijn het ouderschap gaan delen en de overheid<br />

heeft dat achteraf geïnstitutionaliseerd.”<br />

LEVEN ZONDER VASTIGHEID<br />

Latten noemt de essentie van die ontwikkeling<br />

‘flexibilisering van de levensloop en<br />

dus ook van relaties’. “Vooral voor twintigers<br />

is het een beetje aan, dan weer uit. Je kunt<br />

een latrelatie hebben, ongetrouwd samenwonen,<br />

een partnerregistratie hebben of kiezen<br />

voor het huwelijk. Ze hebben iets samen<br />

zolang het leuk is, maar wát weten ze soms<br />

zelf niet precies. Het is meer dan ooit tijdelijke<br />

vastigheid. En wat voor relaties geldt,<br />

geldt inmiddels ook voor banen. Vooral<br />

twintigers worden geconfronteerd met een<br />

levensloop waarin alles tijdelijk is. Als ze het<br />

hebben gezien met hun partner stopt de relatie,<br />

wanneer ze genoeg hebben van hun baan<br />

zeggen ze die op. In beide gevallen kijken ze<br />

vervolgens rond naar nieuwe kansen. Ik zie<br />

nu hetzelfde gebeuren op de woningmarkt.<br />

Veel jonge mensen zoeken tijdelijke woonruimte,<br />

anderen willen liever huren dan<br />

kopen, want kopen is voor sommigen te verplichtend.<br />

Dat is die nieuwe werkelijkheid<br />

die in mijn visie aan het ontstaan is. Alles<br />

moet flexibeler.”<br />

SWIEBERTJE-SAMENLEVING<br />

Jan Latten voorziet een Swiebertjesamenleving,<br />

waarin velen net als de televisiezwerver<br />

uit de jaren zestig en zeventig,<br />

ongebonden door het leven trekken. “De<br />

tijdgeest verandert in die richting. 1,3 miljoen<br />

volwassenen zijn volgens hun burgerlijke<br />

staat ‘gescheiden’ en steeds meer<br />

mensen wonen alleen achter hun voordeur.<br />

De nieuwere generaties, die zijn opgevoed<br />

met andere normen dan hun ouders,<br />

zijn over het algemeen voorlopers in nieuw<br />

gedrag, maar ouderen gaan ook al mee in die<br />

trend.” Niet allemaal op hetzelfde moment in<br />

dezelfde mate. Dat varieert afhankelijk van<br />

sociale positie, opleidingsniveau, etnische<br />

achtergrond, godsdienst. Latten: “Naar mijn<br />

inzicht heeft godsdienst voor een groot deel<br />

van de bevolking een persoonlijker betekenis<br />

gekregen, bij voorkeur zonder de vele<br />

verplichtingen die daar vroeger bij hoorden.<br />

De jongere generaties willen misschien<br />

wel iets geloven, maar hoe? Dat willen ze zelf<br />

invullen. Ik kan me voorstellen dat je dan<br />

ook gemakkelijker overschakelt van de ene<br />

naar de andere overtuiging. ”<br />

‘LIEVER HUREN<br />

DAN KOPEN,<br />

WANT DAN<br />

BEN JE MINDER<br />

GEBONDEN’<br />

KEUZESAMENLEVING<br />

Nederland is geëvolueerd tot een keuzesamenleving.<br />

Dat heeft ook nadelen. “Er ontstaat<br />

keuzestress. Voor mijn boek ‘Liefde à la<br />

carte’, dat ik samen met Malou van Hintum<br />

heb geschreven, hebben we mensen geïnterviewd.<br />

Onder anderen goed opgeleide vrouwen<br />

van rond de 30, die vertellen dat ze een<br />

relatie uitmaken omdat ze twijfelen of hun<br />

partner de ware is. Hoeveel mannen willen<br />

ze dan testen? Ze moeten een keuze maken.<br />

Tegenwoordig zeggen sommigen verliefd<br />

te zijn op twee mensen. Dat kunnen ze heel<br />

goed aan zeggen ze dan, maar zou het in werkelijkheid<br />

misschien eerder zo zijn dat ze<br />

niet kunnen kiezen?” In zijn oratie uit 2005,<br />

‘Zwanger van segregatie’, vergelijkt Latten<br />

eveneens de eenvormigheid van de samenleving<br />

in de jaren na de oorlog, toen vrijwel<br />

iedereen getrouwd en godsdienstig was<br />

en andere culturen nog nauwelijks aanwezig<br />

waren, met de diverse maatschappij van nu.<br />

“Hoe diverser die is, hoe meer mensen zoeken<br />

naar gelijkheid. Je ziet groepsvorming<br />

ontstaan, want de meesten willen ergens bij<br />

horen. Dat begint met het zoeken naar een<br />

partner en eindigt in het zoeken naar gelijksoortige<br />

buren. Het verbaast mij niet dat er<br />

steeds meer subgroepen zijn met allemaal<br />

eigen wereldbeelden en visies. We zitten nu<br />

in een transformatieproces dat bij lange na<br />

nog niet is uitgetrild. Integendeel.”<br />

Verder pratend over verschillen en contrasten<br />

in de samenleving zegt Latten: “Door<br />

de emancipatie draagt liefde steeds meer bij<br />

aan sociale verschillen. Aan de ene kant zijn<br />

er hoogopgeleide koppels die alles mee hebben.<br />

Ze hebben een dubbel hoog inkomen,<br />

dure huizen en zijn vaak gezonder. Dergelijke<br />

‘power couples’ blijven zich ook in de<br />

toekomst – na hun pensionering – onderscheiden.<br />

Ze kunnen dankzij een goede<br />

pensioenopbouw goed blijven leven. De<br />

statistieken laten tegelijk zien dat anderen,<br />

zoals alleenstaande vrouwen met deeltijdbanen<br />

of niet-westerse immigranten vaker<br />

de kans lopen later op een houtje te moeten<br />

bijten, bijvoorbeeld doordat ze dan een<br />

onvolledige AOW hebben. Er zijn al cijfers<br />

over pensioenopbouw bekend. Toch zullen<br />

heel wat mensen straks verbaasd zijn als deze<br />

ongelijkheid werkelijkheid wordt. Wie naar<br />

mijn lezingen komt is gewaarschuwd! Met<br />

mijn analyses maak ik zichtbaar dat hoogopgeleide<br />

vrouwen niet voor niks naar de grote<br />

steden trekken. Ze hebben daar meer kans<br />

op het ontmoeten van een eveneens hoger<br />

opgeleide partner, een hoger inkomen en<br />

statistisch gezien ook op succesvolle kinderen.<br />

Daartegenover staat dat een kwetsbare<br />

groep van laagopgeleide mannen met flexbanen<br />

of zonder baan vaker zal overblijven,<br />

want voor laagopgeleide vrouwen zijn ze<br />

financieel niet aantrekkelijk. Hoogopgeleide<br />

koppels vinden we nu al meer dan gemiddeld<br />

in de Randstad en vooral in Amsterdam<br />

en Utrecht. In een van mijn columns<br />

vraag ik mij dan ook af of het ‘zwaartepunt<br />

van het IQ-gehalte’ van Nederland komende<br />

jaren verder richting Randstad verschuift’...”<br />

INTEGRATIE GAAT ANDERS<br />

Het integratiedebat voeren we al meerdere<br />

decennia. “De mate van integratie wordt al<br />

heel lang beoordeeld aan de hand van gegevens<br />

over opleiding, werk of uitkeringen.<br />

Dat is in mijn optiek te eenzijdig. In deze<br />

tijd met internet, sociale media en live-verbindingen<br />

met de hele wereld hoeven mensen<br />

namelijk niet meer sociaal te integreren<br />

om in een land te kunnen leven. Ze hebben<br />

hun eigen grenzeloze netwerken. Iets vergelijkbaars<br />

zien we ook in cijfers van de bevolking<br />

in het algemeen: contacten met familie<br />

en vrienden verlopen steeds meer via sociale<br />

228<br />

SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2018</strong> SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2018</strong> 229

COLUMN<br />

media. Het is daarom zeer eenzijdig nu nog<br />

te denken dat onderwijs- en arbeidsparticipatie<br />

voldoende zijn om integratie te bevorderen.”<br />

Diversiteit is volgens Jan Latten een<br />

verrijking, maar moet niet zover gaan dat<br />

mensen er moeite mee krijgen. “Dan gaan<br />

ze zich afzonderen, waardoor verschillende<br />

groepen elkaar niet meer begrijpen en in<br />

conflict raken. De uitdaging is de balans te<br />

vinden tussen diversiteit en verbondenheid.”<br />

Het feit dat denkbeelden van verschillende<br />

werelden via sociale media bij elkaar komen,<br />

is, zegt Latten, geen garantie dat je daarmee<br />

de nationale eenheid bevordert.” Hij denkt<br />

wel dat sociale media het tempo van de veranderingen<br />

in de samenleving versnellen en<br />

ook positieve kanten hebben. “Je ziet dat het<br />

aantal contacten via sociale media toeneemt<br />

en dat kan vereenzaming door individualisering<br />

en flexibilisering compenseren.” Het<br />

gesprek komt op de maakbaarheid van de<br />

maatschappij. Jan Latten gelooft er beperkt<br />

in. “Niet alles is maakbaar. Sommige mensen<br />

hebben een pechstart, doordat ze bijvoorbeeld<br />

geboren zijn met een handicap, uit een<br />

achterstandssituatie komen of anderszins<br />

niet meekomen. Daarom zullen er altijd verschillen<br />

tussen mensen blijven. Beleidsmaatregelen<br />

helpen echt de armoede de wereld<br />

niet uit. Ultieme gelijkheid voor iedereen is<br />

een soort naïef wereldbeeld, een utopie. Het<br />

kan gewoon niet. Zonder ongelijkheid geen<br />

Olympische Spelen, zou ik zeggen. Maar dat<br />

is iets anders dan gelijkwaardigheid. Wat we<br />

wel kunnen doen is deze mensen helpen en<br />

zoveel mogelijk kansen bieden om het maximale<br />

uit zichzelf te halen.”<br />

GRIJZE HAREN DOMINEREN<br />

Iedereen vanaf 18 jaar is kiesgerechtigd.<br />

Vanaf 2019 is meer dan de helft van alle volwassenen<br />

50 jaar of ouder, wat betekent dat<br />

© PETER LODDER<br />

het gewicht van deze groep in de samenleving<br />

groeit. Als al die 50-plussers zich zouden<br />

verenigen hebben jongere volwassenen<br />

het niet meer altijd voor het zeggen. “Gelukkig<br />

zal er altijd een groep ouderen zijn die<br />

solidair is met jongeren, maar de politieke<br />

machtsverhoudingen veranderen wel”,<br />

denkt Latten. “Je ziet nu al dat sommige partijen<br />

proberen oudere stemmers voor zich<br />

te winnen. Op den duur kan het best lastig<br />

worden belastingverhogingen voor gepensioneerden<br />

erdoor te krijgen bijvoorbeeld.<br />

Als je dat doet raak je mogelijk heel wat kiezers<br />

kwijt.” De sociaal demograaf vertelt uitgebreid<br />

over hoe het leven van deze groep<br />

er straks uitziet. Er wonen in de toekomst in<br />

Nederland alleen al twee miljoen 80-plussers.<br />

Zeventigjarigen gaan met pensioen,<br />

zijn misschien kinderloos of alleen en hebben<br />

dan ook geen collega’s meer voor een<br />

dagelijks praatje. Ze gaan op zoek naar verbondenheid,<br />

wat ook effecten heeft op het<br />

gebied van wonen.”<br />

NIEUWE WOONVORMEN<br />

Uit recent onderzoek van het CBS blijkt<br />

dat, statistisch gezien, de meeste mensen<br />

sociale verbondenheid met hun omgeving<br />

belangrijker vinden dan de woning zelf als<br />

het gaat om tevredenheid met het leven. “Je<br />

ziet allerlei nieuwe woonvormen opkomen”,<br />

zegt Latten. “Groepswonen is in opkomst,<br />

een soort deelcultuur, maar dan het liefst<br />

door individueel wonen in een eigen appartement<br />

te combineren met gedeelde activiteiten.<br />

Hofjeswoningen worden ook weer<br />

populair en dan vinden mensen het helemaal<br />

niet erg om samen de tuin te onderhouden.<br />

Dit geeft ook aan hoe ouderen straks, los van<br />

zorgbehoeften, vaker willen wonen. In Engeland<br />

is ‘co-housing’ een nieuwe beweging,<br />

waarbij mensen zelf huizen (laten) bouwen<br />

en onderlinge betrokkenheid en zelfstandig<br />

wonen combineren.” Nu we het toch<br />

over ouderen hebben, merkt Latten op dat<br />

er straks waarschijnlijk meer over doodgaan<br />

dan over geboorte wordt gesproken. Gebaseerd<br />

op de prognose van het CBS verwacht<br />

hij dat er rond het midden van de eeuw ruim<br />

200.000 mensen sterven en 180.000 baby’s<br />

worden geboren. Vergelijk dat eens met<br />

de situatie in 1950. Toen overleden 76.000<br />

mensen en werden er 230.000 baby’s geboren<br />

“Het is een interessante verschuiving, die<br />

zich ook economisch zal laten voelen.”<br />

BEVOLKINGSGROEI<br />

“Uiteindelijk is de verhouding tussen het<br />

aantal geboorten en het aantal sterfgevallen<br />

een belangrijke component voor de toekomstige<br />

bevolkingsgroei, net als de liefde,<br />

want die bepaalt mede het aantal stellen en<br />

alleenstaanden.” Latten kijkt daarom op<br />

microniveau naar individueel gedrag en<br />

relatievorming en op macroniveau naar hoe<br />

zich dat uit. “Op dit moment stellen jonge<br />

vrouwen met flexbanen hun kinderwens<br />

uit. Het kindertal is gedaald naar gemiddeld<br />

1,6 per vrouw. Zonder immigranten gaat de<br />

bevolking krimpen, hoewel ik dat in Nederland<br />

niet zo snel zie gebeuren. Volgens het<br />

CBS stijgt het aantal inwoners naar 18,4 miljoen<br />

in 2050, vooropgesteld dat het immigratiesaldo<br />

lager wordt dan de afgelopen<br />

jaren. Maar wat kan er nog gaan gebeuren<br />

door klimaatverandering, en de bevolkingsexplosie<br />

in Afrika? 19 miljoen inwoners<br />

behoort niet tot de onmogelijkheden, maar<br />

dan komt het niet zozeer door de baby’s<br />

maar door immigratie.”<br />

Prof. dr. Jan Latten is bijzonder<br />

hoogleraar Sociale Demografie aan<br />

de Universiteit van Amsterdam en<br />

hoofddemograaf van het Centraal<br />

Bureau voor de Statistiek. “Theorie<br />

tegenover feiten. Ik werk op het snijvlak<br />

van beide. De essentie voor mij is dat ik<br />

de abstracties van de wetenschap kan<br />

vertalen naar de werkelijkheid van het<br />

gewone leven. Wat betekent het voor<br />

de mensen, ouders, buren en mijzelf?”<br />

info@speakersacademy.nl<br />

DE ENE KAARS STEEKT<br />

DE ANDERE AAN<br />

“Een kaars steekt een andere kaars aan zonder zelf te doven”, gaf zij als antwoord op de vraag of ze<br />

bang is voor haar concurrenten. Je kunt elkaar alleen maar versterken en niet afzwakken als je kennis<br />

deelt. Dit is één van de basiselementen binnen de ‘Social Selling’-filosofie.<br />

Als wij nu eens uitgaan van<br />

het principe dat er geen concurrentie<br />

bestaat, dat kennis<br />

geen schaars goed meer<br />

is, dat mensen (lees: dus ook<br />

klanten) anno <strong>2018</strong> zelf kiezen met wie ze<br />

zaken willen doen. Dat het enige waarmee<br />

de ene organisatie zich van de andere kan<br />

onderscheiden het meest kostbare bezit is<br />

van elk bedrijf, namelijk de medewerker. Het<br />

is niet de cash, het zijn niet de ‘lean’- processen,<br />

de directie maakt niet alleen het verschil.<br />

Nee, dat zijn de mensen! Ik vraag mij<br />

af; hoe zou er dan zaken worden gedaan met<br />

elkaar?<br />

Vraag aan een willekeurig directielid ‘Wat<br />

is nu écht jullie onderscheidend vermogen?’<br />

en ik denk dat je op één hand kunt tellen<br />

wie jou hier een overtuigend en integer antwoord<br />

op kan geven. Vraag aan een professional<br />

in het bedrijfsleven, maakt niet zoveel<br />

uit binnen welke branche, ‘Goh, waarom doe<br />

jij eigenlijk wat je doet in je leven, c.q. in je<br />

werk?’ en op minder dan één hand kun jij de<br />

mensen tellen die jou hier een gefundeerd<br />

antwoord op kunnen geven.<br />

Toen ik afgelopen december aan een<br />

groep van twintig deelnemers tijdens de<br />

masterclass ‘Social Selling’ bij een ‘corporate’<br />

deze vraag stelde, werd het eerst stil en<br />

daarna was het antwoord negentien keer<br />

‘omdat ik graag mijn klanten help’. Ik kan je<br />

wel vertellen, niemand is in het leven geroepen<br />

om alleen de klant te willen helpen.<br />

Door de klant te helpen, help je jezelf. Maar<br />

waar gaat het werkelijk om? Wat maakt dat<br />

Tekst: Carola Rodrigues<br />

‘MAAK ‘JOUW<br />

IK’ BELANGRIJK<br />

VOOR JEZELF’<br />

jij (bijna) elke ochtend vrolijk opstaat en vol<br />

goede moed de dag begint? Waar doe je het<br />

voor? Waar krijg je energie van? Waar ben je<br />

goed in? Wat is je talent? Wat zijn je belemmeringen?<br />

Wat houdt je tegen? Waar droom<br />

je van? Wat laat je liggen in je leven? Zowel<br />

zakelijk als privé. Doe er iets aan! Neem verantwoordelijkheid.<br />

Neem het heft in handen.<br />

Maak ‘jouw ik’ belangrijk voor jezelf.<br />

© PETER LODDER<br />

MOED TONEN<br />

Aan alle bazen van deze professionals zou<br />

ik willen vragen om moed te tonen en dat is<br />

niet niets. Dat realiseer ik mij. En alleen als<br />

je echt denkt dat jouw organisatie er nu aan<br />

toe is zou ik in beweging komen.<br />

Als deze organisaties hun mensen op nummer<br />

één zouden plaatsen, tijd en geld vrijmaken<br />

voor de ontwikkeling van krachtige<br />

‘personal brands’, nadenken over waarom<br />

deze organisaties (en hun mensen) doen<br />

wat ze doen. En tot in detailniveau zouden<br />

nadenken over de hoofdpijn en angsten van<br />

hun (potentiële) klanten en zich niet laten<br />

afleiden door stappen die de concurrentie<br />

zet, dan ook nog hun content en middelen<br />

hierop af zouden stemmen, dan stroomt de<br />

energie door zo’n organisatie. Met als resultaat<br />

dat zij alleen nog maar loyale klanten die<br />

deze samenwerking zelf hebben uitgekozen<br />

aantrekken. Dan floreren deze bedrijven.<br />

Iedere medewerker is dan een ambassadeur,<br />

een klant is een fan en de salesprofessionals<br />

van het bedrijf kunnen stoppen met<br />

verkoopachtig verkopen. Ik moet dan op<br />

zoek naar ander werk, maar dat heb ik er wel<br />

voor over.<br />

‘Die ene deelnemer zei trouwens ‘Ik doe<br />

wat ik doe voor mijn kinderen, omdat ik hen<br />

een mooie toekomst wil bieden. Omdat ik zelf<br />

iedere dag wil leren en ik wens te groeien in<br />

mijn persoonlijke ontwikkeling. Ik werk bij een<br />

leuk bedrijf, ik adviseer interessante klanten en<br />

krijg er ook nog aardig voor betaald’.<br />

Carola Rodrigues is ‘Social Selling’-deskundige. Zij heeft ‘Social Selling’ in Nederland op de kaart gezet en is in 2016 genomineerd voor de<br />

titel Zakenwonder Viva 400. Informatie: www.carolarodrigues.nl info@speakersacademy.nl<br />

230<br />

SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2018</strong> SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2018</strong> 231

© PORTRET IN BEDRIJF | ENITH VAN TONGEREN<br />

TECHNOLOGIE<br />

DE WERELDWIJDE IMPACT<br />

VA N SILICON VA LLE Y<br />

Eva de Valk kan urenlang praten over Silicon Valley en de cultuur, de mentaliteit die de technologische<br />

versnelling ondersteunt. Ze heeft er gewoond, bedrijven en start-ups bezocht, beginnende ondernemers en<br />

CEO’s geïnterviewd en conferenties bijgewoond in een periode dat media Silicon Valley nog vereenzelvigden<br />

met een stel nerds. Eva is terug in Nederland en de invloed van Silicon Valley is wereldwijd enorm gegroeid.<br />

Een inspiratiebron voor Nederlandse ondernemers, die weten dat verandering nodig is.<br />

Eva de Valk<br />

Tekst: Jacques Geluk<br />

‘WE MOETEN HET<br />

AMERIKAANSE<br />

MODEL NIET<br />

ÉÉN-OP-ÉÉN<br />

OVERNEMEN’<br />

“<br />

In 2012 kreeg mijn man, die ingenieur<br />

is, de mogelijkheid als onderzoeker<br />

naar de Stanford Universiteit<br />

in Californië te gaan en ben ik gaan<br />

kijken of het interessant zou zijn mee<br />

te gaan.” Journalist Eva de Valk schrijft dan<br />

al geruime tijd over technologie voor NRC<br />

Handelsblad. Ze ontdekt dat er nog helemaal<br />

geen collega’s zitten en wordt algemeen correspondent<br />

aan de Amerikaanse westkust,<br />

met grote belangstelling voor Silicon Valley.<br />

“Ik had het rijk alleen. Mensen begrepen<br />

Silicon Valley in die tijd niet zo goed. Voormalige<br />

Amerika-correspondenten vroegen<br />

wat ik daar wilde gaan doen. ‘Er zitten wat<br />

nerds’, zeiden ze, maar juist in die periode<br />

werd steeds duidelijker dat de techbedrijven<br />

daar echt invloed hebben. Wereldwijd.<br />

Het was echt een coole periode om er te zijn<br />

en dat mee te maken. Als ik vijf jaar eerder<br />

was gegaan had ik vooral voor computerbladen<br />

moeten schrijven, nu was een veel breder<br />

publiek geïnteresseerd.”<br />

Eva en haar man zijn, na een verblijf van<br />

2,5 jaar, alweer enkele jaren terug. Ze kan<br />

door de in en rond Silicon Valley opgedane<br />

ervaringen, goed beoordelen wat de verschillen<br />

zijn tussen de ondernemersmentaliteit<br />

daar en in Nederland. Ze constateert dat<br />

de discussie hier goed op gang is gekomen<br />

en grote bedrijven bezig zijn met innovatie,<br />

maar dat het raamwerk, de bedrijfscultuur,<br />

heel anders is. “Het zal tientallen jaren<br />

duren voordat bedrijven zo innovatief en op<br />

technologie ingericht zijn – en beschikken<br />

over de financieringsmogelijkheden die dat<br />

ondersteunen – dat het ontstaan van nieuwe<br />

Googles ook in Nederland mogelijk is. Dat<br />

kost tijd, maar er is wel enorm veel vraag<br />

naar die ontwikkeling. Bij grote Nederlandse<br />

bedrijven is het kwartje al gevallen. Ze zijn<br />

zich ervan bewust dat verandering noodzakelijk<br />

is, maar weten niet hoe. Ze kunnen<br />

zich door Silicon Valley laten inspireren<br />

en van wat daar gebeurt leren, bijvoorbeeld<br />

door broedplaatsen voor start-ups te creëren<br />

en overnames te doen, maar moeten ook<br />

beseffen dat ze al een bedrijfscultuur hebben<br />

en iets moeten met die erfenis. Hun hele<br />

bedrijf kán niet in één keer veranderen. Dat<br />

hoeft ook niet, het gaat meestal om een deel<br />

van de organisatie.”<br />

BLAUWDRUK BESTAAT NIET<br />

Ze vertelt en schrijft veel en enthousiast<br />

over wat we wel en niet van Silicon Valley<br />

kunnen leren. Er bestaat geen blauwdruk.<br />

Dat is maar goed ook. Als precies vaststaat<br />

hoe het klassieke bedrijfsleven veranderingen<br />

moet vormgeven, kan dat de doodsteek<br />

voor de creativiteit zijn die aan dat proces ten<br />

grondslag moet liggen. “Het gaat erom dat zij<br />

hun organisatie zo herstructureren dat ze in<br />

232<br />

SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2018</strong> SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2018</strong> 233

© ISTOCK | YHELFMAN<br />

TECHNOLOGIE<br />

TECHNOLOGIE<br />

‘SOMS GROEIT EEN<br />

START-UP UIT TOT EEN<br />

WERELDSPELER’<br />

de toekomst een betekenisvolle rol kunnen spelen. Daarbij is bedrijfscultuur<br />

net zo belangrijk als technologie, want de mentaliteit die zich<br />

vertaalt in de visie en de strategie van de raad van bestuur bepaalt of<br />

medewerkers begrijpen waar het over gaat en hoe ze zich opstellen.”<br />

De snelle opkomst van technologie betekent niet dat er in het<br />

bedrijfsleven geen ruimte meer is voor vaste banen, denkt Eva. “De<br />

mentaliteit verandert wel. Een negen tot vijf-baan voor de komende<br />

veertig jaar, elke dag van negen tot vijf, gaat niet meer gebeuren. De<br />

stabiliteit van een vaste baan blijft. Dat zie je ook bij veel grote techbedrijven<br />

in Silicon Valley, zoals Facebook en Google. Werknemers krijgen<br />

bestaanszekerheid en goede arbeidsvoorwaarden, maar binnen<br />

hun baan ook veel vrijheid die ze moeten omarmen. Met steeds hetzelfde<br />

blijven doen redden ze het niet. Ze moeten zich voortdurend<br />

blijven vernieuwen, als ondernemers binnen<br />

de onderneming.” Ook Nederlandse CEO’s<br />

moeten een dergelijke flexibiliteit in hun organisatie<br />

inbouwen. Dat betekent loslaten en het<br />

overhevelen van verantwoordelijkheden naar<br />

degenen die het werk uitvoeren. Mensen zelf<br />

aan de gang laten gaan is een grote verandering,<br />

voor het hele bedrijf. Voor werkgevers én<br />

werknemers. De omslag is volgens Eva de Valk<br />

aan de gang, maar kunnen werknemers zoveel<br />

vrijheid aan? “Het kan best lastig zijn als mensen<br />

gewend zijn iets op een bepaalde manier te<br />

doen of wanneer ze ineens met ideeën moeten<br />

komen. De discussie daarover is fascinerend.”<br />

© PORTRET IN BEDRIJF | ENITH VAN TONGEREN<br />

In de Californische Bay Area komt die cultuur<br />

van zelf ondernemen bijvoorbeeld duidelijk<br />

naar voren. “Dat heeft te maken met de<br />

arbeidswetgeving én de opkomst van financieringsmogelijkheden.<br />

De invloed van durfkapitalisten<br />

is gigantisch. Zonder hen zou het niet lukken en daarom<br />

gebeurt het hier niet. Nederlanders zien niet altijd waar nieuwe dingen<br />

voor nodig zijn en durven dan niet te investeren. Je kunt risico’s<br />

zien of potentiële voordelen. Een drone die autonoom pakketjes aflevert<br />

is, mede vanwege juridische complicaties, niet zo snel in steden<br />

te vinden, maar wie kansen ziet op het dunbevolkte platteland en de<br />

gok waagt kan er wellicht veel succes mee boeken. In Amerika is men<br />

daartoe sneller bereid.”<br />

UITDAGING<br />

In Silicon Valley is veel aandacht voor een specifieke vorm van<br />

ondernemerschap, waarbij grote risico’s worden genomen, vertelt<br />

Eva. “Bij ons is dat anders. Wie is afgestudeerd krijgt meteen de vraag<br />

of hij of zij al een baan heeft. Wanneer dat niet zo is, of iemand voor<br />

zichzelf wil beginnen, is het ‘o, o, o’. Als het dan niet meteen goed<br />

gaat zeggen ze dat je normaal moet doen.” Dat heeft te maken met<br />

een mentaliteit die nog niet voldoende is veranderd. Eva ziet dat als<br />

een uitdaging. “Amerikanen willen iets maken<br />

en gaan na een faillissement gewoon door. Dat<br />

is aanstekelijk, maar tegelijk is het daar bikkelhard.<br />

Daarom heb ik tijdens mijn verblijf<br />

in Californië ook gemerkt hoe Nederlands ik<br />

ben. Hier zeg ik dat mensen niet zo moeten<br />

piepen en dat het best wat harder mag, daar<br />

heb ik gezien dat het ontbreken van een vangnet<br />

kan leiden tot ethisch onverantwoorde<br />

situaties. We moeten het Amerikaanse model<br />

dus niet één-op-één overnemen.”<br />

METAFOOR<br />

Zowel het 'corporate' bedrijfsleven als<br />

Nederlandse start-ups kunnen baat hebben<br />

bij het lezen van Eva’s boek ‘Silicon Valley.<br />

Waar de toekomst wordt gemaakt’. Ze legt<br />

daarin uit hoe het geografische tuinbouwgebied<br />

ten zuiden van San Francisco is uitgegroeid<br />

tot een vruchtbare broedplaats voor<br />

high tech-ondernemingen, die met technologie elk probleem denken<br />

te kunnen oplossen. Aan de hand van vier thema’s vertelt ze hoe<br />

de bedrijven in deze techstreek groot zijn geworden. ‘Nerds’ gaat over<br />

de opkomst van de Stanford Universiteit, waar bètatalent de campus<br />

bevolkt. In ‘Hippies’ verbindt ze de cultuur van drugs, muziek en vrije<br />

liefde met de uitvinding van de pc. ‘Ondernemers’ behandelt de financiering<br />

van high-tech-bedrijven en ‘visionairs’ komen aan het woord<br />

in het laatste thema. “Wij hebben eerst anderhalf jaar in San Francisco<br />

gewoond, voordat we naar Palo Alto in het centrum van de vallei<br />

(op tien minuten lopen van Mark Zuckerberg) zijn verhuisd. Tegenwoordig<br />

zitten er echter zoveel techbedrijven in San Francisco, dat<br />

men ook de stad tot Silicon Valley rekent. Sterker nog, de naam heeft<br />

niet langer alleen betrekking op het geografische gebied, maar is nu<br />

ook een metafoor voor een specifieke bedrijfscultuur. Die kenmerkt<br />

zich door een sterk geloof in technologie, een specifieke, op snelle<br />

groei gerichte vorm van ondernemerschap en de ambitie de wereld<br />

ten positieve te veranderen – ‘to make a dent in the universe’, zoals<br />

Steve Jobs het verwoordde.”<br />

SMARTPHONE<br />

Lange tijd is wat in Silicon Valley gebeurt vooral interessant voor<br />

nerds, maar inmiddels raakt de technologie uit dit gebied vrijwel<br />

iedereen. Een cruciaal moment in deze ontwikkeling is de introductie<br />

van de smartphone in 2007. Iedereen kan zich er nu een voorstelling<br />

van maken. “Opeens merk je dat je er dagelijks uren mee bezig<br />

bent. Dan wil je begrijpen wat het is en welke mechanismen en bedrijven<br />

erachter zitten.” In 2013 werkt Eva mee aan een ‘De wereld draait<br />

door’-documentaire over Silicon Valley. Die uitzending brengt veel<br />

teweeg bij het grote publiek. “Dat was een kantelpunt. Bij mijn terugkomst<br />

vroegen mensen zich eerst af waarom wij niet zo’n technologische<br />

broedplaats hebben, nu willen ze weten of de high tech-bedrijven<br />

niet te groot zijn en wat we er tegen kunnen doen. De impact van<br />

smartphone en technologie op ons leven is immers nog nooit zo<br />

groot geweest en neemt alleen maar toe. Zelfs als je het niet wilt is<br />

het moeilijk je eraan te ontworstelen. Individueel én als maatschappij.<br />

De laatste jaren is een kritische discussie ontstaan, gevoed door<br />

de onthullingen van Edward Snowden over grootschalige afluisterpraktijken<br />

en de impact van filterbubbels, nepnieuws en de mogelijkheid<br />

grote groepen mensen op grote schaal te manipuleren. De<br />

wereldwijde invloed van Silicon Valley wordt – terecht – steeds kritischer<br />

bekeken.”<br />

DONALD TRUMP<br />

We praten nog even na, bijvoorbeeld over de verhouding van<br />

de high tech-industrie met Donald Trump. Zijn immigratiebeleid<br />

gaat linea recta in tegen de belangen van Silicon Valley, omdat het<br />

de komst van buitenlands toptalent belemmert. Tegelijk zijn vooral<br />

beursgenoteerde ondernemingen blij met zijn pro-bedrijvenkoers,<br />

die miljarden extra winst zal opleveren. “De belangen zijn enorm,<br />

wat de verhouding tussen Silicon Valley en Washington extra interessant<br />

maakt, zeker omdat Trump een ongeleid projectiel is en ineens<br />

weer wat anders kan roepen.” We hebben het ook over het feit dat de<br />

macht van grote spelers, zoals Google, Facebook, Apple en Amazon,<br />

de laatste jaren sterk is toegenomen. “Deze bedrijven roepen wel dat<br />

nieuwe start-ups hun grootste bedreiging vormen en dat concurrentie<br />

één klik weg is, maar intussen...” Het speelveld is erg veranderd.<br />

“Grote bedrijven, die allemaal als start-up zijn begonnen en weten wat<br />

daarbij komt kijken, roepen dat de concurrentie één klik weg is, maar<br />

nemen intussen concurrenten over. Hun macht is zorgwekkend en<br />

kansen voor nieuwe bedrijven verminderen daardoor. Dat betekent<br />

niet dat er geen plaats meer is voor nieuwkomers. Er zijn nog steeds<br />

bedrijven als Snapchat die in korte tijd groot worden en grote overnamevoorstellen<br />

afslaan, maar het zijn uitzonderingen. Gelukkig zijn er<br />

altijd starters die het blijven proberen. Daar is de hele cultuur op ingericht.<br />

Zelf iets beginnen is tof en soms groeit zo’n start-up uit tot een<br />

wereldspeler.” info@speakersacademy.nl<br />

Eva de Valk schrijft en spreekt als journalist over technologie, media en innovatie, maar ook over diversiteit en het creëren van een inclusieve bedrijfscultuur.<br />

Ze stelt de technologiepagina’s samen van NRC Handelsblad en verschijnt geregeld in de media om commentaar te geven op technologische en<br />

daaraan gerelateerde ontwikkelen. Eva heeft cultuurwetenschappen gestudeerd (2006 cum laude afgestudeerd) en een master journalistiek gedaan. In<br />

2014 is haar boek ‘Silicon Valley – Waar de toekomst wordt gemaakt’ gepubliceerd (Uitgeverij Lebowski, ISBN 9789048818822, € 17,90).<br />

234<br />

SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2018</strong> SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2018</strong> 235

COLUMN<br />

COLUMN<br />

EEN POSITIEVE<br />

KANSGERICHTE ‘MINDSET’<br />

Wanneer het gaat om het bouwen aan een kansgerichte ‘mindset’ en cultuur in een organisatie,<br />

geloof ik niet in de grootschalige strategieën. Je kunt niet zeggen: binnen een jaar zijn we allemaal<br />

kansgericht en innovatief. Veel effectiever is het kleine, goed geregisseerde acties te realiseren waarvan<br />

medewerkers snel het resultaat zien. Dat geeft vertrouwen in het eigen kunnen en het gevoel een<br />

kansgerichte gemeenschap te zijn. Ik noem in deze column drie van deze kleine acties met een impact.<br />

Een waterschap organiseert een<br />

innovatiemarkt. Op die markt<br />

hebben alle afdelingen een<br />

marktkraam, waarin ze hun<br />

innovaties presenteren. Dat<br />

kunnen sociale innovaties zijn, zoals een<br />

slimmere manier van werken. Je bent werknemer<br />

bij dat waterschap, loopt op de markt<br />

en ziet ineens dat een andere afdeling met<br />

een gelijksoortig innovatieproject bezig is<br />

als het jouwe. Je maakt een afspraak om kennis<br />

uit te wisselen. Je loopt verder en komt<br />

rondkijkend tot het besef: wat werk ik toch<br />

voor een innovatieve organisatie! De innovatiemarkt<br />

is een kleine actie, maar met een<br />

langdurig effect op de betrokkenheid van<br />

medewerkers bij innoveren.<br />

Pixar, het zeer innovatieve bedrijf dat succesvolle<br />

animatiefilms maakt, kent de zogenaamde<br />

Braintrust. Dat is een groep binnen<br />

Tekst: prof. dr. Jeff Gaspersz<br />

de organisatie met een diep begrip van het<br />

maken van films. De collega’s die de processen<br />

heel goed kennen. De Braintrust is als<br />

groep te vragen om een paar uur mee te denken<br />

over ideeën en uitdagingen. Dat zorgt er<br />

Prof.dr. Jeff B.R. Gaspersz is hoogleraar innovatie (Business Universiteit Nyenrode). Voorts<br />

is hij ondernemer en een gedreven spreker die ruim 1000 keynotes en masterclasses gaf.<br />

Jeff ondersteunde ruim 350 organisaties met het vinden en benutten van innovatiekansen.<br />

Hij schreef als auteur of co-auteur 27 boeken over innovatie en creatviteit.<br />

Zijn nieuwste boek ‘Zó ontdek je kansen voor innovatie’ is onder meer te bestellen via www.<br />

boekenbestellen.nl. Blogs op: www.jeffgaspersz.nl / gratis boek via www.ideebrief.nl.<br />

info@speakersacademy.nl<br />

© NYENRODE<br />

binnen Pixar voor dat de rijke kennis wordt<br />

doorgegeven en het getuigt van een innovatiegerichte<br />

cultuur waar openheid en kruisbestuiving<br />

van ideeën belangrijk zijn.<br />

Wanneer we regelmatig medewerkers op<br />

andere afdelingen korte stages laten lopen,<br />

creëren we daarmee een dubbele oogst. De<br />

medewerker die een stage loopt, leert de<br />

organisatie ook kennen vanuit de verantwoordelijkheden<br />

van een andere afdeling en<br />

brengt deze ervaring terug in het eigen team.<br />

Dus het verrijkt ook dat team. De ontvangende<br />

afdeling profiteert ook door de kansrijke<br />

kruisbestuiving met medewerkers van<br />

andere afdelingen.<br />

Wat zijn de kleine acties met een positieve<br />

impact op een kansgerichte ‘mindset’<br />

en cultuur die u binnen uw organisatie<br />

kunt nemen?<br />

Al op jonge leeftijd besloot ik<br />

een gewoon jongetje te worden<br />

en ‘Groots’ te gaan leven.<br />

Een mooie auto en een groot<br />

huis. Van een ‘straatschoffie’<br />

op de mavo vocht ik mezelf op tot doctorandus<br />

in de Economie. Ik zat in een sneltrein<br />

richting mijn einddoel, maar hij begon<br />

steeds meer te vertragen. Vanuit het chique<br />

kantoorpand aan de Amsterdamse grachten<br />

keek ik op een dag naar buiten en dacht: ‘Is<br />

dit leven wel zo ‘Groots?’<br />

Voor het eerst in mijn leven ging ik letterlijk<br />

voor de spiegel staan en schrok van wat ik<br />

aantrof. Mijn zelfbeeld was compleet anders<br />

dan mijn spiegelbeeld. Alsof ik voor het eerst<br />

mijn stem afspeelde op een bandje. Ik zou<br />

nooit ‘gewoon’ worden. En waarom wilde ik<br />

dat eigenlijk? Het waren mijn eigen overtuigingen<br />

geweest die me hadden beperkt.<br />

Langzaam maar zeker begon ik mijn handicap<br />

te accepteren. Pas op het moment dat<br />

ik mijn handicap zelfs ging omarmen, was ik<br />

in staat mijn definitie van succes een nieuwe<br />

invulling te geven. Ik ging op zoek naar<br />

grootse doelen die bij me pasten. Zo kwam<br />

ik op een paralympische talentendag terecht.<br />

Daar liep ik de zeilcoach tegen het lijf die me<br />

vroeg of ik kon zeilen. Mijn antwoord was:<br />

“Nee, maar alles valt te leren!” In het begin<br />

ging ik als een woeste tekeer. Aan het einde<br />

van de dag was ik uitgeput. Mijn coach zei:<br />

“Rolf, je moet niet vechten tegen de wind.<br />

Gebruik hem om vooruit te komen.”<br />

GROOTS<br />

Door mijn zeldzame vorm van dwerggroei was de verwachting dat ik nooit zou kunnen lopen. Toch begon mijn<br />

moeder al vroeg mijn grenzen te verleggen door mijn speelgoed ver buiten mijn bereik te leggen. Zo leerde ik om<br />

te ploeteren, net zolang tot ik mijn doel bereikte. De glimlach op het gezicht van mijn ouders, wanneer ik het<br />

speelgoed omhoog hield, maakte alles goed. Na twee jaar stond ik totaal onverwacht op en stevende voortaan<br />

rechtstreeks op mijn doelen af. Dat ik veel meer moeite moest doen voor alles had ik niet meer door.<br />

Tekst: drs. Rolf Schrama<br />

‘IK WIL MENSEN<br />

AANZETTEN<br />

TOT GROOTS<br />

DENKEN’<br />

Eigenlijk gold hetzelfde voor mijn handicap.<br />

Je kunt er wel tegen vechten, maar het is<br />

een gevecht dat je simpelweg niet kunt winnen.<br />

Zeilen is net als het leven. Als de zeilen<br />

verkeerd staan afgesteld verloopt de<br />

tocht stroef. Soms is een kleine aanpassing<br />

al genoeg om weer in balans te komen, soms<br />

moet het roer om. Je zit de hele wedstrijd naar<br />

anderen te kijken, vol verbazing dat ze sneller<br />

gaan. Totdat je beseft dat je het grootzeil<br />

© MERLIJN DOOMERNIK<br />

veel te strak hebt aangetrokken. Het lijkt of<br />

je snel gaat, maar je drijft af zonder dat je het<br />

zelf doorhebt. Je vaart niet meer de kortste<br />

weg richting je doel. En zeker niet de meest<br />

comfortabele. Laat je de boel iets vieren, dan<br />

vaar je de weg van de minste weerstand. Met<br />

het leven is het net zo. Je zet je zeilen niet<br />

simpelweg vast op weg naar je einddoel. Je<br />

zult het gerust halen, maar anderen zullen je<br />

voorbij gaan. Anticiperen op veranderingen.<br />

Dat is het spel. In de tijd dat ik leerde zeilen,<br />

kreeg ik de regie over mijn eigen leven terug.<br />

Het was het begin van een onvergetelijke<br />

reis over de wereld. De oceaan leerde<br />

me hoe nietig we zijn als mens. Op een oceaan<br />

is iedereen klein. Maar deze kleine man<br />

groeide. Met mijn zeilmaatje Sandra Nap<br />

werden we Europees kampioen en vierde<br />

op het WK. Daarmee kwalificeerden we<br />

ons voor de Paralympische spelen in Rio<br />

en kwam onze grootste droom uit. We grepen<br />

naast het podium. Op dat moment een<br />

teleurstelling, maar pas later kwam het besef.<br />

Zeilen heeft mijn leven veranderd. Voor het<br />

eerst heb ik écht genoten van de weg richting<br />

het einddoel.<br />

Door mijn persoonlijke verhaal te vertellen<br />

probeer ik jou en je team te motiveren<br />

over je eigen beperkende overtuigingen na<br />

te denken. Overtuigingen die ooit iets hebben<br />

opgeleverd, maar nu te veel energie kosten.<br />

Vecht niet tegen deze beperkingen. Dat<br />

is weerstand. Gebruik de energie om jouw<br />

grootste dromen na te jagen en de groei zal<br />

onbeperkt zijn.<br />

info@speakersacademy.nl<br />

236<br />

SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2018</strong> SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2018</strong> 237

© MICHEL PORRO<br />

INNOVATIEF ONDERNEMEN<br />

SPECIALE BROEKZAK<br />

BESCHERMT TEGEN<br />

STRALING<br />

Er zijn steeds hardere bewijzen dat de constante wifistraling van smartphones, computers en tablets<br />

niet goed is voor ons. Ondernemer Derck Mekkering wil ons daarvan bewust maken én werkt al jaren<br />

gepassioneerd aan een oplossing die ons beschermt. Zijn RADYGO-smart pocket is een slimme zak in<br />

broeken en jasjes die straling naar bijvoorbeeld de genitaliën en het hart tegenhoudt. Een speciaal in<br />

samenwerking met het merk Noppies ontwikkeld zwangerschapsshirt voorkomt straks blootstelling van het<br />

ongeboren kind. Beide producten komen binnenkort op de markt. De man met een missie nadert zijn doel.<br />

‘NIEMAND WEET WAT<br />

STRALING OP LANGERE<br />

TERMIJN MET DE<br />

HERSENEN DOET’<br />

Derck Mekkering straalt één<br />

en al positiviteit uit als hij<br />

uitlegt waarom hij negatieve,<br />

potentieel gevaarlijke<br />

straling van ons weg wil houden.<br />

Zo staat hij in het leven. “Ik val telecombedrijven<br />

en fabrikanten van telefoons en<br />

tablets niet aan. In plaats daarvan probeer ik<br />

gezondheidsschade die hun apparatuur kan<br />

veroorzaken te voorkomen of in elk geval<br />

te beperken met mijn producten en – heel<br />

belangrijk – door mensen bewust te maken<br />

van het gevaar.” Hij is al vijf jaar bezig met<br />

het uitvoeren van zijn missie en <strong>2018</strong> is het<br />

jaar waarin de eerste slimme kledingstukken<br />

die zijn voorzien van beschermend materiaal<br />

op de markt komen. Onderhandelingen<br />

met vijf vooraanstaande wereldwijd opererende<br />

kledingmerken lopen en zwangere<br />

vrouwen kunnen het baby’tje in hun buik<br />

binnenkort beschermen door een speciaal<br />

Noppies-shirt te dragen met beschermende<br />

laag aan de voorkant.<br />

Volgens een rapport van de Wereldgezondheidsorganisatie<br />

is door mobiele<br />

Derck Mekkering<br />

Tekst: Jacques Geluk | Fotografie: Michel Porro<br />

communicatieapparatuur opgewekte elektromagnetische<br />

straling ‘mogelijk kankerverwekkend’.<br />

Andere studies koppelen het<br />

‘bewaren’ van een mobieltje in een gewone<br />

broekzak aan afnemende vruchtbaarheid bij<br />

mannen. Ook zouden door straling stresshormonen<br />

vrijkomen, die het DNA kunnen<br />

aantasten. Er is nog verder onderzoek<br />

nodig om die aannames en eerste bevindingen<br />

definitief te bevestigen, maar waar rook<br />

is, is meestal vuur. “Ik ben zeer terughoudend<br />

met gezondheidsclaims, maar omdat<br />

ik de gevaren zeker zie heb ik de laatste jaren<br />

al vele prototypes van mijn ‘smartwear’<br />

gemaakt en verspreid binnen mijn directe<br />

kennissen- en vriendenkring. De zakken<br />

zijn gemaakt van door onszelf ontwikkeld<br />

RADYGO ‘rocket science’-materiaal. Het<br />

is een bepaalde samenstelling van metalen,<br />

waaronder zilver, met speciale specificaties<br />

en een speciale constructie, die 99 procent<br />

van de wifistraling tegenhoudt. Deze technologie,<br />

waarvoor patent is aangevraagd na<br />

metingen op het lichaam van de dragers,<br />

is gevalideerd door onderzoeksinstituut<br />

TNO.” Derck vindt het gaaf te merken dat<br />

mensen aan wie hij het beschermende materiaal<br />

ter beschikking heeft gesteld, zich niet<br />

op hun gemak voelen wanneer juist die ene<br />

broek met een beschermende zak in de was<br />

zit als ze een hele dag op pad moeten. Bijvoorbeeld<br />

om een beurs of festival te bezoeken.<br />

“Dan kunnen ze niet, zoals ik op kantoor<br />

doe, hun telefoontje wat verder weg op tafel<br />

leggen, maar zit het de hele dag in hun broekzak.<br />

Hoe groot de schade is die je dan kunt<br />

oplopen hangt natuurlijk af van de intensiteit<br />

en totale duur van de straling op je lichaam,<br />

maar ook van de afstand van je telefoon tot je<br />

lichaam.” Er zijn volgens Derck steeds meer<br />

bewijzen. Telecombedrijven houden al rekening<br />

met juridische procedures, wanneer<br />

over enkele jaren zou blijken dat de kans op<br />

gezondheidsschade inderdaad reëel is.<br />

BABYKLAMBOE<br />

“De kledingmerken waarmee we in<br />

gesprek zijn willen de beschermende zakken<br />

in broeken en jasjes in elk geval Europees<br />

introduceren. Als zulke grote bedrijven<br />

238<br />

SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2018</strong> SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2018</strong> 239

© MICHEL PORRO<br />

INNOVATIEF ONDERNEMEN<br />

INNOVATIEF ONDERNEMEN<br />

‘ALS JE DE<br />

VERBINDING<br />

EVEN<br />

VERBREEKT,<br />

KEERT DE<br />

ENERGIE<br />

TERUG AAN<br />

TAFEL’<br />

geloven in het effect van ‘smartwear’, hoeft<br />

niemand eigenlijk meer te twijfelen aan de<br />

noodzaak straling zoveel mogelijk te vermijden.<br />

Zij erkennen dat ik geen verkooppraatjes<br />

houd, maar bezig ben een missie te<br />

volbrengen. Daar hoort ook de ontwikkeling<br />

van slimme kleding voor kinderen bij,<br />

die steeds jonger in de weer zijn met iPads<br />

en smartphones en dagelijks blootstaan aan<br />

een enorme hoeveelheid straling. Om baby’s<br />

te beschermen tegen de wifistraling die de<br />

laatste zes, zeven jaar overal in vrijwel elke<br />

woning te vinden is. Dat is echt nodig, want<br />

baby’s hebben een extreem dunne en zachte<br />

schedel, waar straling gemakkelijk doorheen<br />

gaat. Niemand weet in dit stadium<br />

wat dit op langere termijn met hun hersenen<br />

doet, al zijn er steeds meer signalen dat<br />

schade optreedt.” Bovendien wil Derck Mekkering<br />

bedrijven inspireren werknemers te<br />

beschermen tegen straling van de mobiele<br />

telefoons en/of tablets die ze vaak de hele<br />

dag dicht op het lichaam bij zich dragen. Hij<br />

heeft al gesprekken gevoerd met vertegenwoordigers<br />

van luchtvaartmaatschappijen<br />

en een drankenfabrikant. “Werkgevers zijn<br />

verplicht een gezonde werkomgeving voor<br />

hun personeel te faciliteren en het verminderen<br />

van het stralingsgevaar is daarin een<br />

belangrijke stap.” Een wetenschappelijk<br />

team komt geregeld bijeen om Derck, die er<br />

zelf lid van is, bij te staan. Onder hen zijn deskundigen<br />

en specialisten op het gebied van<br />

elektrostress en gezondheid en stralingsrisico’s.<br />

Zonder uitzondering zijn zij onder<br />

de indruk van Dercks gedrevenheid. “We<br />

ontwerpen nu ook een doe-het-zelfoplossing,<br />

waarbij mensen hun kleding zelf van<br />

bescherming kunnen voorzien.”<br />

ALLES KOMT SAMEN<br />

In het begin is Derck wat betreft zijn<br />

ideeën over straling met scheve ogen aangekeken,<br />

ook door de industrie, maar nu komt<br />

alles samen en betaalt al zijn inspanning en<br />

inbreng van de afgelopen jaren zich in elk<br />

geval figuurlijk terug. “De Britse ambassade<br />

heeft RADYGO benaderd en uitgenodigd.<br />

Een medewerker, die zoekt naar bedrijven<br />

die voor het Verenigd Koninkrijk interessant<br />

kunnen zijn, had ons gezien tijdens de<br />

digitaliserings- en innovatiebeurs Cebit in<br />

Duitsland. Ook steeds meer andere deuren<br />

gaan open. Al die bevestigingen en validaties<br />

van mijn missie geven me nog meer energie,<br />

bijvoorbeeld om vaker of het stralingsprobleem<br />

te vertellen op scholen of bij businessclubs.<br />

Ik stel dan ook de vraag waarom<br />

Nederland in vergelijking met andere landen,<br />

waaronder Rusland, Amerika en China,<br />

zo terughoudend is als het gaat om wetgeving<br />

die ons tegen straling moet beschermen. In<br />

België mag reclame voor wifi-apparaten en<br />

smartphones niet gericht zijn op kinderen<br />

onder zeven jaar. In Frankrijk is wifi verboden<br />

in kindercrèches. De Fransen hebben<br />

ook een wet die reclame verbiedt waarop<br />

telefoons zijn te zien die tegen het hoofd<br />

worden gehouden tijdens het bellen. Zelfs<br />

in de handleiding van de iPhone staat dat er<br />

tussen smartphone en hoofd tenminste een<br />

centimeter ruimte moet zijn, gebaseerd op<br />

wetgeving uit 1996 toen van wifi nog geen<br />

sprake was! Ik wil mensen de keuze bieden of<br />

ze zich willen beschermen of niet, want als de<br />

overheid het niet doet, moet de consument<br />

het zelf maar doen. Daarom heb ik contact<br />

opgenomen met stichtingen in Nederland<br />

die op scholen informatie geven over alcohol-,<br />

drugs- en gameverslaving. Ik hoop dat<br />

ze kinderen en jongeren ook stralingsbewustzijn<br />

willen bijbrengen.” Tijdens lezingen<br />

wil Derck eveneens zijn kennis graag<br />

delen. “Dan gaat het over innovatief ondernemen<br />

en de impact daarvan, hoe je moet<br />

omgaan met een wereld waarin alles is verbonden<br />

en zeker ook over de sociale aspecten<br />

van het gebruik van nieuwe technologie.<br />

“De keren dat ik vrienden met wie ik op stap<br />

was heb gevraagd hun telefoons achter de<br />

bar te leggen, waren de allerleukste! Als je de<br />

verbinding even verbreekt, keert de energie<br />

terug aan tafel. Als je je daar niet bewust van<br />

bent, blijf je meegaan in de hype en word je<br />

een zombie.”<br />

VAN HUIS MEEGEKREGEN<br />

Derck is een gepassioneerde techfan vanaf<br />

het moment dat zijn vader in jaren tachtig<br />

de eerste draadloze (DECT-)huistelefoon –<br />

een grote witte kast met uitschuifantenne –<br />

introduceert. Als zijn vader in 2007 overlijdt<br />

is dat een omslagpunt en schrijft hij zich in<br />

voor een Thai boxing-kamp in Thailand om<br />

alle negativiteit van zich af te schudden. “Dat<br />

lukte en dankzij de positieve energie die ik<br />

daar opdeed begon ik weer te stralen.” Twee<br />

jaar later, wanneer hij als business development<br />

manager bij Icepay, een specialist op<br />

het gebied van online betaalmethoden werkt,<br />

wil hij iets met de iPad gaan doen, die dan net<br />

door Steve Jobs is gelanceerd. Een digitaal<br />

apparaat dat draadloos informatie verschaft<br />

en waarop je video’s live kunt bekijken of<br />

games kunt spelen. Al zijn werelden komen<br />

bij elkaar. Hij vindt het fantastisch, maar is<br />

zich absoluut nog niet bewust van de stralingsrisico’s.<br />

Dat besef komt in 2012. “Ik had<br />

toen een bedrijf in smartphone-accessoires<br />

en introduceerde uit ergernis een aanraakschermhandschoen<br />

(‘touch glove’) om mijn<br />

telefoon in de winter te kunnen bedienen.<br />

Ik ben naar China gevlogen en kwam terug<br />

met 10.000 paar. Niet lang daarna zag ik de<br />

‘Zembla’-documentaire ‘Ziek van je mobieltje’<br />

over de negatieve effecten van de elektromagnetische<br />

straling van mobiele telefoons.<br />

Toen drong tot mij door dat mijn vriendje,<br />

de mobiele telefoon, gevaarlijk kon zijn voor<br />

mijn gezondheid. Ik ben gaan zoeken naar<br />

technologieën om die straling te blokkeren,<br />

zodat ik veilig zou kunnen blijven genieten<br />

van dit prachtige communicatiemiddel.<br />

Tegelijk heb ik, als onderdeel van de bewustzijnsevolutie<br />

die nu nog gaande is, mijn<br />

leefstijl aangepast. Ik beweeg veel (kickboksen),<br />

eet steeds vaker veganistisch en mijn<br />

houding naar andere mensen, dieren en de<br />

natuur is veranderd. Als jonge ondernemer<br />

en millennial wil ik anderen niet zeggen wat<br />

ze moeten doen, maar hen inspireren. Mensen<br />

willen wel veranderen, maar niet veranderd<br />

worden. RADYGO geeft mensen<br />

daarom handvatten om zichzelf te beschermen<br />

op basis van wetenschappelijke feiten<br />

en cijfers, maar legt hen niets op.”<br />

HOESJES<br />

Hij is begonnen met het zoeken naar oplossingen<br />

vanuit de wens zichzelf, maar vooral<br />

ook zijn familie en vrienden, te beschermen<br />

en heeft daar zijn kerntaak van gemaakt. “Ik<br />

had in Amerika een telefoonhoesje gevonden<br />

dat tegen straling kon beschermen,<br />

maar had daarover zelf veel meer ideeën en<br />

wilde technologie daarvoor uit Japan halen.<br />

In 2012 hoorde ik, onderweg in de auto naar<br />

een investeringsgesprek en vier dagen voordat<br />

ik naar Japan zou gaan, op BNR Nieuwsradio<br />

een gesprek met ondernemer Henrie<br />

van Beusekom, die vertelde over technologie<br />

in vrachtwagens en de bijbehorende elektromagnetische<br />

straling. Hij wist er dus van<br />

en was ook naar Japan gegaan. Ik hoopte tips<br />

van hem te krijgen en mocht de volgende<br />

ochtend langskomen. Niet lang daarna<br />

belde hij vanuit zijn vakantieadres in Indonesië<br />

en zei dat hij me wilde helpen opstarten.<br />

Hij nam een minderheidsbelang in mijn<br />

bv. Twee andere aandeelhouders, die ook<br />

als voorbeeld en klankbord voor mij fungeren,<br />

zijn investeerder: ondernemer Marcel<br />

Boekhoorn en voormalig Intertrust-directeur<br />

Dick Niezing. Winst maken is er wegens<br />

het bouwen van de technologie nog niet bij,<br />

maar alle aandeelhouders hebben vertrouwen<br />

in mij. Dat is mijn belangrijkste drijfveer,<br />

die ik graag waarmaak. Samen kunnen<br />

we de standaard zetten voor stralingsreductie.”<br />

Zelf kan Derck Mekkering minimaal van<br />

RADYGO leven tot de eerste grote klanten<br />

hun handtekening zetten. “Het idee miljonair<br />

te worden heb ik allang losgelaten. Ik<br />

wil graag genoeg verdienen om indien nodig<br />

ook mijn familie te kunnen helpen. Gezondheid<br />

en plezier in het leven zijn het belangrijkst.”<br />

Om bij te verdienen, maar vooral<br />

omdat hij het erg leuk vindt zijn flamboyante<br />

kant te laten zien en te proeven van het<br />

artiestenleven, treedt hij geregeld ’s avonds<br />

op als Elvis Presley. Voorts gelooft hij heilig<br />

in het succes van zijn beschermende slimme<br />

kleding. “Hoe je je voelt, uit en overkomt is<br />

in alles terug te zien”, zegt hij nog stralend,<br />

als altijd.<br />

Derck Mekkering is oprichter van en ‘man met een missie’ bij RADYGO. Van 2011-2014<br />

heeft hij als oprichter en eigenaar van iToucherz ‘touch gloves’ geïntroduceerd: handschoenen<br />

om warme handen tijdens het gebruik van het aanraakscherm van telefoons en<br />

tablets in de kou. info@speakersacademy.nl<br />

© MET DANK AAN SANDER DE KRAMER<br />

240<br />

SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2018</strong> SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2018</strong> 241

De wetenschappers-klimaatalarmisten, moeten tot hun eigen<br />

grote verbazing toegeven dat de computermodellen de impact<br />

van CO 2<br />

in de atmosfeer (kooldioxide) hebben overschat en<br />

het tempo van de opwarming van de planeet veel trager verloopt dan<br />

verwacht en voorspeld. Volgens de computermodellen had de opwarming<br />

al zeker 1,3°C moeten bedragen. Groot was dan ook de verbazing<br />

toen de echte metingen slechts op 0,9° uitkwamen.<br />

De auteurs van de studie – met als titel ‘Emission budgets and<br />

pathways consistent with limiting warming to 1.5 °C’ – bekennen dat<br />

de apocalyptische voorspellingen vervat in het laatste rapport van het<br />

Intergovernmental Panel on Climate Change (waarin wordt aangenomen<br />

dat we tegen 2022 op 1,5° C boven het pre-industriële niveau gaan<br />

uitkomen) nooit werkelijkheid zullen worden. Richard Tol, klimaateconoom<br />

en IPCC-recensent, weigerde dus terecht het laatste IPCCrapport<br />

te ondertekenen. Het was volgens hem veel te pessimistisch en<br />

negatief alarmistisch. Hij heeft gelijk gekregen.<br />

Dit betekent dat zelfs de berekening van het koolstofbudget – dat<br />

wil zeggen de hoeveelheid CO 2<br />

die volgens hen nodig is om de opwarming<br />

van de aarde te verhogen – onjuist is. In hun Parijse plannen ging<br />

men nog uit van maximaal 70 miljard ton CO 2<br />

vooraleer de gevaarlijke<br />

grens zou worden overschreden. Dat blijkt dus een misrekening van<br />

maar liefst 170 miljard ton.<br />

Met andere woorden, de vroegere berekeningen wat betreft CO 2<br />

-<br />

uitstoot en effect op het klimaat waren gewoon helemaal fout. U weet<br />

wel, die betrouwbare, beste wetenschappelijke berekeningen en voorspellingen<br />

waardoor u nu een 150% hogere elektriciteitsfactuur in de<br />

bus krijgt, windmolens uw uitzicht verknoeien en zonnepanelen op<br />

die daken moesten. Diezelfde berekeningen die toelieten dat groenestroomcertificaten<br />

miljarden putten sloegen in begrotingen, zijn<br />

dus fout gebleken. Wat die duivelse sceptici-lauwwarmers dus al jaren<br />

zeggen en waar ze voor waarschuwden blijkt nu dus te kloppen.<br />

In een artikel in The Times van journalist Ben Webster lezen we<br />

het volgende: ‘We were wrong — worst effects of climate change can<br />

be avoided, say experts’. Michael Grubb, hoogleraar internationale<br />

energie en klimaatverandering aan de Universiteit Londen, één van<br />

de auteurs van de studie, verklaart daarin onomwonden en duidelijk<br />

dat de voorspellingen verkeerd waren. : “If the facts<br />

change, I change my mind” is zijn meer dan duidelijke<br />

standpunt.<br />

Ook Myles Allen, ‘hoogleraar geosystemen wetenschappen<br />

aan de Universiteit van Oxford’, een coauteur<br />

van de in Nature gepubliceerde studie, zei<br />

daarover: "We hebben geconstateerd dat na 2000<br />

de door de computermodellen voorspelde versnelling<br />

van de opwarming van de aarde, niet is terug<br />

te vinden in de observaties". Hij voegde eraan toe<br />

KLIMAAT<br />

AARDE WEIGERT HALSSTARRIG GEVAARLIJK OP TE WARMEN<br />

Klimaatopwarming? We hadden het fout. Dat is de onontkoombare conclusie van een nieuwe wetenschappelijke studie,<br />

gepubliceerd in ‘Nature Geoscience’ door een groep wetenschappers-alarmisten. De berekeningen opgenomen in het akkoord van<br />

Parijs zitten er maar liefst 170 miljard ton CO 2<br />

naast. Na de onthulling begin <strong>2017</strong> van voormalig NOAA wetenschapper John<br />

Bates dat er data-manipulatie en ondeugdelijke praktijken hadden plaatsgevonden, om een politieke agenda van Obama in<br />

Parijs 2015 door te drukken, is dit wellicht de nagel aan de doodskist van klimaatalarmisme.<br />

Tekst: Jan Jacobs<br />

dat de 12 computermodellen die worden gebruikt, ontwikkeld werden<br />

door universiteiten en publieke onderzoeksinstituten van over de hele<br />

wereld. Nu de eerste officiële bevestiging er is dat CO 2<br />

niet de belangrijkste<br />

factor is van klimaatverandering en dat de planeet niet gevaarlijk<br />

aan het opwarmen is, vragen veel waarnemers zich af, waarom kregen<br />

we dat nieuws niet te horen voor de overeenkomst van Parijs?<br />

NEGEN OPZETTELIJKE OVERDRIJVINGEN<br />

Sinds Al Gore met zijn sciencefictionfilm ‘An inconvenient truth’<br />

kwam, is het in twijfel trekken en kritisch berichten over het voorspelde<br />

– en nooit uitgekomen klimaatarmageddon – een ‘no-go-zone’<br />

op redacties. Dat Gore’s film door een rechter in Engeland veroordeeld<br />

werd vanwege negen opzettelijke overdrijvingen en flagrante leugens<br />

was voor hen als het ware een ‘fait divers’. Dit was een politieke film en<br />

had niets met wetenschap te maken, zo oordeelde de rechter nochtans.<br />

U hebt dit niet vernomen naar aanleiding van Gore’s laatste ‘keizer zonder<br />

kleren’-documentaire. Het is moeilijk uw pers nog te vertrouwen<br />

als die systematisch informatie onderdrukt.<br />

Toen Obama tweette ‘Ninety-seven percent of scientists agree: #climate<br />

change is real, man-made and dangerous’ was twijfel niet alleen<br />

politiek incorrect, wie het wel aandurfde werd vanaf nu als ‘klimaatontkenner’<br />

of erger nog ‘klimaatnegationist’ weggezet. Dat Obama<br />

die tweet zelf niet eens stuurde, maar de activistische Organizing for<br />

Action (OFA)-groep die het account beheert, het zal onze onderzoeksjournalisten<br />

worst wezen. Ook het feit dat Obama pro-nucleaire energie<br />

is, hoorden we nooit. Zelden hebben activistische journalisten en<br />

hun redacties, de maatschappij, zoveel schade toegebracht dan door<br />

het eenzijdige ideologisch politiek correcte en zeer linkse klimaatdiscours<br />

te hanteren. Want wetenschap was het niet. Dit was een nieuwe<br />

religie, waar de zondige mens, de kanker op aarde, aflaten kon verdienen,<br />

zonden moest opbiechten en zijn leven zou beteren. Anders<br />

was de apocalyps onvermijdelijk. En aangezien deze deskundigen nu<br />

hebben toegegeven dat ze verkeerd zijn, kunnen we ons ook afvragen,<br />

waarom zou de politiek verder op de computermodellen vertrouwen<br />

en ons energiebeleid afstellen op die foute voorspellingen? Hernieuwbare<br />

energie is een duurzame mythe. Waarom niet toegeven dat Trump<br />

gelijk heeft met zijn opzegging van het klimaatakkoord van<br />

Parijs. Dat zal pas gebeuren als het gaat vriezen in de hel<br />

wellicht, dat is mijn voorspelling.<br />

Jan Jacobs is journalist, generalist en serieel ondernemer.<br />

Kortom ‘Jack of all trades, master of none’. Bezeten om<br />

alles te weten over klimaat- en energiepolitiek, ‘omdat dit<br />

het belangrijkste politiek feit van de voorbije 15 jaar is en dat<br />

voor de volgende generaties welvaart bepalend zal blijken’.<br />

info@speakersacademy.nl<br />

© MET DANK AAN SIEMEN COX<br />

COLUMN<br />

Tekst: Siemen Cox<br />

2<br />

augustus <strong>2017</strong> was Earth<br />

overshoot day <strong>2017</strong>. Heb je<br />

daar wel eens van gehoord?<br />

Het is de dag in het jaar dat wij<br />

alle grondstoffen, die de aarde<br />

in dat jaar opnieuw kan aanmaken, op<br />

hebben gemaakt.<br />

De aarde is van nature een zeer vruchtbare<br />

plek. In de natuur is alles in overvloed aanwezig,<br />

water, zuurstof, voedsel. Het zijn de<br />

mechanismes die wij mensen aanbrengen,<br />

die kunstmatig schaarste creëren.<br />

De natuur is in staat om ons elk jaar te<br />

voorzien van enorme hoeveelheden biomassa.<br />

Materiaal dat wij kunnen gebruiken<br />

voor voeding en huisvesting. De twee<br />

belangrijkste elementen in onze samenleving.<br />

Gevolgd door economische<br />

activiteit, maar ook<br />

daar zorgt de natuur voor.<br />

Kijk maar naar het aandeel<br />

dat de natuur heeft in de<br />

handel van voeding.<br />

Helaas is dat aandeel van de<br />

natuur niet een aandeel met<br />

zeggenschap. Het is een percentage<br />

van de cake. De manier<br />

waarop wij onze samenleving<br />

hebben ingericht neemt van de natuur maar<br />

geeft niet terug. Earth overshoot day is daar<br />

het grote bewijs van. Op 2 augustus <strong>2017</strong><br />

hebben wij alle grondstoffen die de aarde in<br />

<strong>2017</strong> kan aanmaken verbruikt. In 1987 lag<br />

die datum op 19 december…<br />

Er zijn verschillende manieren om deze<br />

overconsumptie van onze grondstoffen<br />

terug te dringen. Daarvoor zijn vier belangrijke<br />

thema's gevonden.<br />

De vier gebieden zijn voedsel, steden, bevolking<br />

en energie. De activiteiten van Rotter-<br />

Zwam bevinden zich op het vlak van voedsel<br />

en steden.<br />

Er zijn steeds meer oplossingen voor de uitdagingen<br />

waar wij met zijn allen voor staan.<br />

Wij importeren bijvoorbeeld nog steeds<br />

onnodig voedsel. Waarom importeren wij<br />

producten elders uit de wereld die wij ook<br />

hier kunnen produceren? Een goede wijn of<br />

een citroen kunnen wij hier in Nederland<br />

niet produceren. Klaar. Maar er is zoveel dat<br />

in Nederland wel in overvloed aanwezig is.<br />

RotterZwam gelooft in een samenleving<br />

waar kringlopen worden gesloten, grondstoffen<br />

maximaal worden benut en voedsel<br />

lokaal wordt geproduceerd. Daarom kweken<br />

wij op Rotterdams koffiedik superverse<br />

oesterzwammen en verkopen deze aan restaurants<br />

en supermarkten in het 010-gebied.<br />

Ik heb een boek geschreven om ondernemers<br />

te inspireren een bijdrage te leveren aan een<br />

duurzamere samenleving. Earth overshoot<br />

day is zo’n dag in het jaar dat ik besef dat het<br />

tij nog niet gekeerd is en dat we nog veel werk<br />

te doen hebben.<br />

Siemen Cox is van oorsprong financieel dienstverlener. Nu is hij ondernemer en samen<br />

met Mark Slegers eigenaar van RotterZwam. In de kelders van het vroegere zwemparadijs<br />

Tropicana in Rotterdam kweken ze oesterzwammen op restmateriaal. In dat pand,<br />

BlueCity010, waar de circulaire economie in praktijk wordt gebracht, is hij tevens Blue<br />

Economy Officer. Verder is Cox koffiedikmakelaar (Coffee Bases), inspirerend spreker,<br />

stadslandbouwer en auteur. info@speakersacademy.nl<br />

242<br />

SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2018</strong> SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2018</strong> 243

© ISTOCK | WILDPIXEL<br />

FABELS EN FEITEN<br />

AAN WELKE KANT ZIT<br />

HET GEZOND VERSTAND?<br />

Waar of niet waar? Het publiek wordt over zaken als gezonde voeding, voedingssupplementen, medische<br />

behandelingen, maar ook politiek, voortdurend geconfronteerd met tegenstrijdige berichten. Officiële instanties<br />

verkondigen het ene, maar proberen soms te verhinderen dat fabrikanten en distributeurs van alternatieve<br />

producten of critici het andere geluid kunnen laten horen. Of trekken het in twijfel. Natuurlijk zijn er charlatans<br />

onder degenen die ‘het tegendeel’ aanprijzen, tegelijk hebben sommige officiële instellingen banden met de<br />

industrie die hun onafhankelijkheid kunnen aantasten. Ons advies: schakel vaker uw gezond verstand in.<br />

Speakers Academy®<br />

Tekst: Jacques Geluk<br />

‘KRITISCHE NOTEN KRAKEN’<br />

• VITAMINES<br />

• CHOLESTEROLDOGMA<br />

• ORGAANDONATIE<br />

• POLITIEK<br />

VITAMINES<br />

Het Vitamine Informatie Bureau zegt op<br />

zijn website dat wie voldoende gezond en<br />

gevarieerd eet in principe voldoende mineralen<br />

en vitaminen binnenkrijgt (hoewel<br />

soms een supplement nodig kan zijn) en<br />

baseert dat mede op adviezen van het Voedingscentrum.<br />

Dat zegt op zijn website<br />

bovendien dat nooit goed is aangetoond is<br />

dat groenten en fruit minder voedingsstoffen<br />

bevatten dan vroeger. ‘Wat we wel zeker<br />

weten is dat het eten van groenten en fruit<br />

bijdraagt aan je gezondheid. Hoe komt zo’n<br />

fabel dan de wereld in? Dit soort berichten<br />

wordt verspreid op basis van een enkel<br />

onderzoek. De fabel wordt versterkt door<br />

sommige fabrikanten van voedingssupplementen<br />

die deze gebruiken om het nut van<br />

hun vitaminen aan te tonen’. Het centrum<br />

wijst er nog op dat er niet alleen mineralen<br />

en vitaminen in groenten en fruit zitten,<br />

maar ook vezels die weinig calorieën leveren.<br />

Dr. Gábor Lenkei is een Hongaarse arts,<br />

die in 1986 summa cum laude is geslaagd<br />

voor zijn medische universitaire opleiding.<br />

Volgens hem is het gewoon niet mogelijk<br />

een hoeveelheid fruit of groenten te eten die<br />

volledig voorziet in onze dagelijkse behoefte<br />

aan vitaminen. ‘Een vrouw van 50 kilo heeft<br />

1.500 mg vitamine C per dag nodig (30 mg<br />

per kilo lichaamsgewicht). Om die hoeveelheid<br />

binnen te krijgen moet ze per dag 2,2<br />

kilo paprika, 3,7 kg citroen, 3,7 kg aardbei,<br />

6 kg tomaat, 15 kg zure kersen, 8,7 kg zoete<br />

kersen, 21,7 kilo perzik of 30 kg appel eten.<br />

Dat is uitgesloten. Voor andere vitaminen<br />

zouden we mogelijk nog grotere hoeveelheden<br />

groenten of fruit moeten eten. Dat een<br />

overdosis vitaminen gevaarlijk is, waarvoor<br />

wordt gewaarschuwd, bestrijdt hij. ‘De kans<br />

op gezondheidsschade doordat de bliksem je<br />

treft is 26 keer groter’. Hij denkt dat de farmaceutische<br />

industrie de verspreiding van vitaminesupplementen<br />

bewust beperkt.<br />

© ISTOCK | SIPHOTOGRAPHY<br />

HET CHOLESTEROLDOGMA<br />

Net als over vitaminen- en mineralensupplementen<br />

zijn ook de meningen over cholesterol<br />

verdeeld. De Hartstichting schrijft op<br />

haar website dat een hoog cholesterolgehalte<br />

vaak onopgemerkt blijft, maar wel het risico<br />

op slagaderverkalking en hart- en vaatziekten<br />

vergroot. Gezond leven is de eerste stap<br />

om het cholesterolgehalte te verlagen. Een<br />

citaat: ‘Toch is cholesterol niet alleen slecht.<br />

Sterker nog: zonder cholesterol kunnen we<br />

niet leven. Het is een bouwstof voor cellen<br />

en hormonen. Het meeste cholesterol maakt<br />

de lever zelf aan. Een klein deel zit in ons<br />

eten. In het ideale geval maakt het lichaam<br />

precies genoeg cholesterol aan. Maar er kan<br />

ook te veel cholesterol aangemaakt worden<br />

en dan ontstaat er een hoog cholesterolgehalte.<br />

Heeft u een cholesterolwaarde van<br />

onder de 5, dan is uw cholesterol goed. Een<br />

waarde boven de 5 is verhoogd’. Vaak schrijven<br />

artsen bij een verhoogd risico statines<br />

voor, die het cholesterolgehalte gemiddeld<br />

met een derde verlagen. Ze geven daarbij<br />

de waarschuwing dit middel te blijven innemen,<br />

omdat anders het cholesterolgehalte<br />

weer toeneemt. Statines hebben echter (vervelende)<br />

bijwerkingen en er zijn steeds meer<br />

aanwijzingen dat een te hoge waarde op een<br />

natuurlijke wijze (blijvend) omlaag kan. >><br />

244<br />

SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2018</strong> SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2018</strong> 245

FABELS EN FEITEN<br />

COLUMN<br />

‘DE KANS OP<br />

GEZONDHEIDSSCHADE<br />

DOORDAT DE BLIKSEM JE<br />

TREFT IS 26 KEER GROTER’<br />

Orthomoleculair therapeut Juglen Zwaan<br />

zegt in zijn nieuwsbrief aHealthylife dat veel<br />

artsen te snel statines voorschrijven, zonder<br />

natuurlijke interventies voor te stellen,<br />

die volgens hem meer effect kunnen hebben<br />

dan medicijnen. Gezonder eten, meer bewegen<br />

kan flink helpen.<br />

In verschillende Britse en Nederlandse<br />

televisieprogramma’s, waaraan artsen meewerken,<br />

is dat in individuele gevallen aangetoond<br />

en konden patiënten zelfs stoppen<br />

met het innemen van statines. Het is verstandig<br />

dat laatste niet te doen zonder overleg<br />

met de huisarts, maar alvast beginnen<br />

met een natuurlijke verlaging kan altijd. Wat<br />

tips van Zwaan: volg een mediterraan dieet,<br />

gebruik meer kurkuma, eet avocado’s, amandelen,<br />

walnoten, vette vis, haver, groenten,<br />

pure chocolade (meer dan 70 procent<br />

cacao), knoflook en niet genetisch gemanipuleerde<br />

soja. Drink meer groene thee.<br />

ORGAANDONATIE<br />

Voortdurend worden we opgeroepen onze<br />

organen na onze dood af te staan. Natuurlijk<br />

moet iedereen dat zelf weten en zijn of haar<br />

geweten volgen. Het is immers prachtig als<br />

je na je dood het leven van iemand anders<br />

kunt redden. In de woorden ‘na je dood’ zit<br />

de crux. Immers organen zijn alleen bruikbaar<br />

als een lichaam nadat een patiënt ‘hersendood’<br />

is verklaard bijvoorbeeld nog de<br />

juiste temperatuur heeft. Een machine zorgt<br />

ervoor dat het bloed blijft stromen. Volgens<br />

de website van de Transplantatiestichting<br />

kan een donor helemaal niets voelen, dus<br />

ook geen pijn. ‘Dat komt doordat de hersenen<br />

niet meer werken en juist die zorgen<br />

ervoor dat een mens kan voelen’. De stichting<br />

zegt dat narcoses om spieren te verslappen,<br />

pijn te bestrijden en iemand in slaap te<br />

houden bij hersendode donoren soms nodig<br />

zijn, maar in dit geval om respectievelijk de<br />

donor te kunnen vastmaken aan de operatietafel,<br />

veranderingen in de bloeddruk<br />

tegen te gaan en bloedvaten te verwijderen<br />

om de bloeddruk te verlagen. Bij een hartdode<br />

donor, die niet aan de beademing ligt,<br />

door wie geen bloed meer stroomt en wiens<br />

ruggenmerg niet meer functioneert, zijn er<br />

geen reflexen. Dan past men ook geen narcose<br />

toe. Zie de website van de stichting voor<br />

zeer gedetailleerde en heldere omschrijvingen<br />

van de operatieprocedure. Toch is niet<br />

iedereen ervan overtuigd dat donoren niets<br />

voelen als organen worden verwijderd.<br />

Mensen als Renate Greinert, moeder van<br />

een omgekomen 15-jarige zoon wiens organen<br />

na zijn overlijden zijn afgestaan, en cardioloog<br />

dr. Pim van Lommel betogen dat<br />

sterven een proces is dat minimaal drie dagen<br />

duurt en niet is afgerond als iemand hersendood<br />

is verklaard. Zij vinden het moment<br />

dat artsen de vraag stellen aan nabestaanden<br />

of de organen mogen worden gebruikt voor<br />

transplantatie veel te vroeg. Van Lommel<br />

geeft al jaren nog een andere reden waarom<br />

mensen goed moeten overwegen of zij donor<br />

willen zijn: een deel van de persoonlijkheid<br />

van de donor kan overgaan op de ontvanger.<br />

In zijn boek ‘Eindeloos bewustzijn’ vraagt hij<br />

zich af of je ‘dood’ bent wanneer al je levensfuncties<br />

zijn gestopt, ‘of ben je dan nog aan<br />

het over-lijden?’<br />

POLITIEK<br />

Wat voor gezondheid geldt, geldt ook voor<br />

de politiek. Niets is wat het lijkt en gezond<br />

verstand delft vaak het onderspit. De Europese<br />

Unie is een democratisch orgaan dat<br />

opkomt voor de belangen van burgers en<br />

bedrijven in de lidstaten. Dat zou je denken,<br />

maar een uitspraak van Jean Claude<br />

Juncker, de huidige voorzitter van de Europese<br />

Commissie, zegt wat anders. Als premier<br />

van Luxemberg zegt hij eind 1999 in<br />

een interview met Der Spiegel: ‘We besluiten<br />

iets, maken het openbaar en wachten<br />

enige tijd af wat er gebeurt. Als er dan geen<br />

geschreeuw komt en geen opstand uitbreekt,<br />

omdat de meesten toch niet begrijpen wat er<br />

besloten is, gaan we door. Stap voor stap, tot<br />

er geen terugweg meer is’. Zijn uitspraak is<br />

twintig jaar oud, maar geldt waarschijnlijk<br />

nog steeds. Immers, de Duitse minister van<br />

propaganda heeft in de jaren twintig en dertig<br />

van de vorige eeuw gebruik gemaakt van<br />

in de basis dezelfde technieken.<br />

Hieruit blijkt maar weer dat de geschiedenis<br />

ons maar één ding leert: alles gebeurt<br />

steeds weer op dezelfde manier en niemand<br />

leert daarvan. Misschien goed om de doelstellingen<br />

van de Europese Unie hiertegenover te<br />

zetten zodat u, de lezer, zelf een oordeel kunt<br />

vormen over wat daar van terecht komt: vandaag<br />

de dag houdt de EU zich, naast handel<br />

en economie, ook bezig met tal van andere<br />

vraagstukken die rechtstreeks te maken hebben<br />

met het dagelijkse leven, zoals: burgerrechten,<br />

het garanderen van vrijheid,<br />

veiligheid en rechtvaardigheid, het scheppen<br />

van werkgelegenheid, milieubescherming en<br />

consumentenbescherming.<br />

VOEDINGSPATROON<br />

EUROPEANEN MOET ANDERS<br />

Recentelijk hebben Europese<br />

academici de noodklok geluid.<br />

Het roer voor wat betreft voeding<br />

moet nu echt om. De<br />

helft van Europa is te dik en<br />

heeft last van chronische ziektes. Het advies<br />

aan de beleidsmakers is om gezonde voeding<br />

betaalbaar te maken voor haar burgers.<br />

Nederland lijkt het tegenovergestelde<br />

te doen.<br />

Nederland gaat het lage BTW-tarief op<br />

onder meer groente en fruit per 2019 met<br />

50% verhogen. We betalen dan geen 6%<br />

BTW, maar 9%. Helaas is Mark Rutte als ex-<br />

Unilever medewerker niet van plan om de<br />

BTW op bewerkte producten te verhogen en<br />

op gezonde producten te verlagen.<br />

Een roze koek kost 16 cent en een Mars 36<br />

cent, terwijl een appel 59 cent kost. Bij Burger<br />

King kost een flesje water € 2,25, terwijl<br />

een grote cola maar € 2,- kost. Uit een rapport<br />

van de verzekeringssector bleek onlangs dat<br />

de zorgkosten de komende jaren fors zullen<br />

stijgen. Het is dan ook onbegrijpelijk dat de<br />

overheid niet ingrijpt. Het zou de gezondheid<br />

van Nederland sterk ten goede komen<br />

als de belasting op sportscholen en gezonde<br />

voeding wordt verlaagd. De kosten kunnen<br />

dan gemakkelijk weer worden teruggehaald<br />

bij een hoger BTW-tarief op ongezonde voeding<br />

zoals junkfood.<br />

De experts gaven in hun waarschuwing<br />

aan dat Europa kampt met overgewicht en<br />

ondervoeding. Het blijkt namelijk dat veel<br />

mensen met overgewicht in werkelijkheid te<br />

maken hebben met ondervoeding. Bewerkt<br />

junkfood levert namelijk wel veel macronutriënten<br />

zoals vetten, eiwitten en koolhydraten,<br />

maar onvoldoende micronutriënten<br />

zoals vitamines, mineralen en polyfenolen.<br />

Het zijn deze bewerkte voedingsmiddelen<br />

Tekst: Juglen Zwaan<br />

© TON LOBBES<br />

‘DE OVERHEID<br />

BENADERT ONZE<br />

GEZONDHEID MET<br />

EEN CALCULATOR’<br />

die kunnen leiden tot laag-gradige ontstekingen<br />

en chronische ziektes.<br />

Een reden waarom de politiek zo tam is<br />

tegenover het bedrijfsleven, is misschien wel<br />

omdat bedrijven in Den Haag de dienst uit<br />

lijken te maken. In de Eerste Kamer zijn er<br />

politici met een dubbele pet op, waardoor de<br />

belangen behoorlijk zijn verstrengeld. Veel<br />

politici kunnen na hun periode als beleidsmaker<br />

rekenen op een baan in het bedrijfsleven,<br />

waarbij de lonen vaak 3 keer hoger<br />

liggen dan in de politiek. Een politicus zou<br />

wel gek zijn als deze in de wielen van het<br />

bedrijfsleven zou rijden.<br />

Vaak groeien kleine idealistische bedrijfjes<br />

uit tot grote bedrijven omdat ze worden<br />

opgekocht door de grote jongens. Recent<br />

maakte Nestlé bekend Atrium Innovations<br />

over te nemen. Dit bedrijf bestaat weer uit<br />

vele orthomoleculaire merken als Garden of<br />

Life, Orthica en AOV. Dat belooft niet veel<br />

goeds, want Nestlé is het bedrijf dat water<br />

wilde privatiseren omdat ze vinden dat het<br />

geen mensenrecht is, maar een commercieel<br />

product. Nestlé is zo rijk en machtig, dat het<br />

met zijn lobbybudget regelmatig voor elkaar<br />

krijgen wat het wil. Sommige lobbyisten krijgen<br />

een kans om een bestuursfunctie te gaan<br />

vervullen bij de Europese voedselwaakhond<br />

EFSA. Wij van WC-eend, adviseren…. WCeend!<br />

In deze tijd kunnen we de beleidsmakers<br />

en het bedrijfsleven eigenlijk niet vertrouwen.<br />

In een supermarkt waar 70% van de<br />

producten sterk is bewerkt en meer dan 50%<br />

van de producten toegevoegde suiker bevat,<br />

is de kans groter dat er vulling in je mandje<br />

komt dan dat er sprake is van echte voeding.<br />

Omdat de overheid onze gezondheid benadert<br />

met een calculator, zullen we zelf wijzer<br />

moeten worden. Als lezer van dit artikel zal<br />

je gelukkig bovengemiddeld op de hoogte<br />

zijn. Ik nodig iedereen van harte uit om zelf<br />

op onderzoek uit te gaan en eigen conclusies<br />

te trekken. De rode draad wordt meestal vrij<br />

snel zichtbaar…<br />

Juglen is spreker en schrijver over voeding en gezondheid. Hij combineert moderne<br />

wetenschap met eeuwen oude kennis. Juglen is een voorstander van puur natuur. Hij hangt<br />

geen enkel voedingsgeloof aan, maar combineert vele visies. info@speakersacademy.nl<br />

246<br />

SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2018</strong> SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2018</strong> 247

ANDERS WONEN<br />

‘KLEIN HUIS,<br />

GROTE VRIJHEID’<br />

‘HET IS BIZAR<br />

HOE GROOT<br />

DE ANIMO IS’<br />

Ze woont sinds mei 2016 in een houten huisje van 6,6 bij 2 meter op een stuk grasland bij een<br />

industriegebied in Alkmaar. Je zou denken dat Marjolein Jonker de muren op zich af voelt komen.<br />

Het tegendeel is waar. Ze ervaart juist heel veel vrijheid. Dát gevoel wil ze graag delen met anderen.<br />

Marjolein is projectleider van Tiny House Nederland, een samenwerkingsverband van mensen die deze<br />

woonvorm een warm hart toedragen en onder de aandacht willen brengen.<br />

Marjolein Jonker<br />

Tekst: Jacques Geluk | Fotografie: Marjolein Jonker<br />

Van de parkeerplek, enkele<br />

tientallen meters verwijderd,<br />

lijkt het kleine huis van Marjolein<br />

Jonker inderdaad heel<br />

klein, maar eenmaal binnen<br />

juist verrassend ruim. Dat komt doordat<br />

slim gebruik is gemaakt van het beschikbare<br />

oppervlak. In de erker is een gezellige<br />

zitplek gecreëerd. Aan een muur is naast<br />

een plekje voor de laptop bergruimte gecreëerd,<br />

waarin zelfs de koelkast past, en die<br />

meteen dienst doet als trap naar wat Marjolein<br />

de loft noemt. Een soort vide die precies<br />

groot genoeg is voor een tweepersoonsbed.<br />

Met een raam in het dak, zodat ze veilig<br />

kan ontsnappen mocht ondanks alle voorzorgsmaatregelen<br />

brand uitbreken. Beneden<br />

aan de andere muur een keukenblok<br />

en daarnaast een houtkachel. Achterin de<br />

natte ruimte met een douche en gek genoeg<br />

een droogtoilet, waaraan geen water te pas<br />

komt. De grote boodschap wordt opgevangen<br />

in een speciale container en is, na anderhalf<br />

jaar composteren, geschikt als mest voor<br />

de siertuin. Het tiny house past in Marjoleins<br />

filosofie van eenvoudiger, duurzamer<br />

en milieubewuster leven, met meer vrijheid<br />

en minder spullen. “Het voelt in deze kleine<br />

ruimte echt niet benauwd. Dat denken veel<br />

mensen, doordat ze geen goed beeld hebben<br />

bij wat een tiny house is. De hoogte en het<br />

licht maken veel goed. Ook scheelt het dat ik<br />

mijn bed boven heb. Sommige mensen hebben<br />

beneden een matras op de grond, maar<br />

dat kan klam aanvoelen in de herfst en winter”,<br />

vertelt Marjolein.<br />

RIJTJESHUIS<br />

“Jarenlang woonde ik in een rijtjeshuis<br />

in Oudkarspel, in een straat zonder bomen.<br />

Al sinds ik een klein meisje was droomde<br />

ik van een huisje in het groen, zelf groente<br />

kweken en buiten rondscharrelende kippen.<br />

Dus ging ik kijken wat voor mijn budget te<br />

koop was op fietsafstand van mijn werk als<br />

medewerker klinisch onderzoek bij een farmaceutisch<br />

bedrijf in Alkmaar. Ik wilde de<br />

auto minder gebruiken en niet dertig jaar<br />

kromliggen om de hypotheek te betalen van<br />

een appartement of een huis waarvan ik niet<br />

blij zou worden. Mijn hart, mijn eigen weg<br />

volgen was en is belangrijk voor me. Daarin<br />

wilde ik mij niet laten beperken door hoge<br />

woonlasten.” Nu is Marjolein als een van de<br />

eersten in Nederland, alweer ruim anderhalf<br />

jaar eigenaar van een tiny house en zelf de<br />

allereerste die gemeentelijke toestemming<br />

heeft. “Ik zag plaatjes op de website van de<br />

tiny houses-beweging in Amerika en was<br />

verkocht. Huisjes op wielen die je kon meenemen<br />

naar waar je maar naartoe wilt. Begin<br />

2015, toen hier niemand nog van tiny houses<br />

had gehoord, ben ik gaan zoeken naar<br />

een bouwer, een woonplek en financiering.<br />

Het huisje is op mijn maat ontworpen en<br />

vanaf februari 2016 in een loods in Bemmel<br />

gebouwd op een trailer, die dienst doet<br />

als fundering. Met een Landrover ervoor is<br />

het gevaarte van 3.500 kilo (net niet te zwaar<br />

voor een chauffeur met rijbewijs BE) via de<br />

A2 en A9 naar Alkmaar gereden.”<br />

Marjolein kan terecht op het terrein naast<br />

de gasfabriek, maar dat kost enige moeite.<br />

248<br />

SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2018</strong><br />

SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2018</strong> 249

ANDERS WONEN<br />

ANDERS WONEN<br />

“Op Facebook had ik een pagina Tiny House Nederland aangemaakt,<br />

waardoor ik mensen leerde kennen die samen met mij een initiatiefgroepje<br />

wilden vormen. Ons projectplan en onze lobby hadden in<br />

Bergen niet het gewenste effect. Op een lezing in Alkmaar kwamen<br />

echter 200 mensen af, onder wie de wethouder. Dat resulteerde erin<br />

‘WOONLASTEN MOGEN HET<br />

VOLGEN VAN MIJN HART NIET<br />

IN DE WEG STAAN’<br />

dat we een plan mochten indienen voor een pilotproject met tiny houses<br />

op gemeentegrond, waarvoor in januari <strong>2017</strong> toestemming is verleend.<br />

Inmiddels geef ik lezingen door het hele land, vaak samen met<br />

mijn collega Monique van Orden die het boek ‘Tiny Houses’ heeft<br />

geschreven. Het is bizar hoe groot de animo is en echt niet alleen<br />

onder jongeren of alleenstaanden. Ook gezinnen en ouderen zien heil<br />

in deze minimalistische en milieuvriendelijke woonvorm. De doelgroep<br />

is verrassend breed.”<br />

DUURZAAM<br />

Het tiny house waarin Marjolein nu naar volle tevredenheid woont<br />

is berekend op haar alleen en een van de kleinste huisjes van de dertig<br />

à veertig die er nu in Nederland zijn. Toch is het nog steeds groot<br />

genoeg om met z’n tweeën in te verblijven, wanneer je tenminste voldoende<br />

van elkaar houdt. Even terugtrekken is er niet bij. “Ik heb alles<br />

dat ik nodig heb. De stalen trailer was 7,2 meter lang, maar is voor<br />

mij ingekort tot 6,6 meter. Het huis is gebouwd van bio-gebaseerde<br />

materialen. Schapenwolisolatie, thermisch<br />

gemodificeerde gevelbekleding, geperst<br />

agrarisch restmateriaal (eco-board), ecologische<br />

verf, multiplex van lokaal gekweekte<br />

berken. Alles FSC-gecertificeerd”, noemt<br />

Marjolein op. Standaarden zijn er nog niet.<br />

Duurzaam bouwen met zoveel mogelijke<br />

lokale materialen is niet verplicht, maar past<br />

volledig in de leefstijl van Marjolein Jonker,<br />

die buiten het liefst zoveel mogelijk biologische<br />

groenten en vruchten laat groeien. Een<br />

tiny house laten bouwen kan vanaf ongeveer<br />

35.000 euro, dat van haar zou – zonder sponsoring<br />

– tegen de 60.000 euro hebben gekost,<br />

inclusief de apparatuur voor het opwekken<br />

en omvormen van energie. Het is vrijwel<br />

onmogelijk een hypotheek te krijgen voor<br />

een tiny house, zeker als het op wielen staat<br />

en dus niet te boek staat als onroerend goed.<br />

Marjolein heeft geld geleend bij een vriend,<br />

dat ze nauwgezet terugbetaalt. “Over drieënhalf<br />

jaar is mijn huisje afbetaald en heb<br />

ik geen woonlasten, energie- en waterrekening<br />

meer. Het enige is straks misschien een<br />

bescheiden grondhuur.”<br />

REGENWATER<br />

Terwijl ze een glas (heerlijk) gefilterd<br />

regenwater inschenkt zegt ze: “Ik ben op<br />

geen enkele nutsvoorziening aangesloten.<br />

Zonnepanelen leveren elektriciteit. Accu’s<br />

zijn verwerkt in de bank. In een kast naast<br />

de deur zit de omvormer. In de zomer houd<br />

ik veel elektriciteit over, die ik ’s nachts en ’s<br />

winters kan inzetten. De koelkast moet altijd<br />

blijven draaien, net als de ventilator van het<br />

composttoilet.” In de winter houdt ze haar<br />

stroomgebruik goed in de gaten, zeker als<br />

er maar twee of minder zonuren per dag<br />

zijn. “Afgelopen winter zat ik soms zonder<br />

stroom. Nu heb ik grotere accu’s en een op<br />

benzine draaiend aggregaatje, uitsluitend<br />

voor noodgevallen, dat de batterijen in drie<br />

uur kan opladen.” Marjolein vangt regenwater<br />

op in een watertank. Uit de kraan komt<br />

gefilterd water, maar dat is geen drinkwater.<br />

Daarvoor heeft ze een speciale filter in een<br />

zilverachtige cilinder. “De bovengrondse<br />

gedeelte van de waterleiding was vorig jaar<br />

ook af en toe bevroren. Ook als het voorjaar<br />

heel droog is, stokt de watertoevoer. Dan zit<br />

er maar een ding op: jerrycans water halen.”<br />

Desondanks vindt ze het mooi zoveel mogelijk<br />

zelfvoorzienend te zijn. “Het maakt<br />

me enorm bewust van mijn verbruik en<br />

enorm dankbaar voor eenvoudige en tegelijk<br />

essentiële zaken. Ik ben nooit eerder zo<br />

blij geweest met regen dan sinds ik in mijn<br />

tiny house woon!”<br />

MARJOLEIN IN HET KLEIN<br />

Haar baan heeft Marjolein ook geruime<br />

tijd geleden opgezegd. “Ik had nooit gedacht<br />

voor mezelf te beginnen. Ik ben Marjolein<br />

in het klein, projectleider van Tiny House<br />

Nederland, geef lezingen en adviezen en<br />

schrijf geregeld over mijn belevenissen op<br />

mijn blog. Op eigen initiatief bereid ik de<br />

komst van nog vier tiny houses op deze plek<br />

voor. Een oproep leverde 370 aanmeldingen<br />

op. Na schifting zijn nu drie plekken ingevuld,<br />

de vierde is bijna rond. De mensen die<br />

nu komen snappen het, willen ervoor gaan<br />

en hun schouders eronder zetten. Het lijkt<br />

me leuk een kleine gemeenschap te vormen,<br />

maar het moet geen commune worden. Als<br />

je zin hebt contact te hebben met elkaar en<br />

iets meer wilt delen zoek je elkaar makkelijker<br />

op, maar als je even met rust gelaten<br />

wilt worden is dat ook prima. Het delen van<br />

spullen past heel goed bij de tiny house-filosofie.<br />

Ik denk aan een gezamenlijke berging<br />

met een stroom- en waterpuntje voor fietsen,<br />

houtopslag en mogelijk een gedeelde<br />

wasmachine.” Wat de toekomst betreft ziet<br />

het ernaar uit dat Marjolein het druk krijgt,<br />

vooral in haar adviserende rol. De gemeente<br />

Leeuwarden heeft al kavels in de verkoop<br />

gedaan en welstandseisen opgesteld voor<br />

tiny houses. Steeds vaker komen er naast<br />

tijdelijke ook permanente woonplekken,<br />

zoals in Almere. In Den Helder creëert<br />

de gemeente ruim dertig kavels. Marjolein<br />

mag nog tot 2022 blijven zitten op haar<br />

A-locatie. “Als de gemeente geen ontwikkelingsplannen<br />

heeft is die periode te verlengen<br />

en anders neem ik mijn huisje mee en<br />

ga ik naar een andere plek. Ik wil, als dit is<br />

afbetaald, wel sparen voor een eigen stukje<br />

grond, waarop ik dit huisje of een nieuw<br />

vast tiny house kan neerzetten, met een<br />

keldertje voor opslag. Misschien iets groter,<br />

maar niet veel.”<br />

Marjolein Jonker is pionier op het gebied van wonen in tiny houses en zet zich in voor het verder stimuleren van deze manier van wonen, die<br />

vooral geschikt is voor mensen die weinig nodig hebben om groots en duurzaam te leven. Meer informatie: www.marjoleininhetklein.com. Op<br />

de website van het platform TinyFindy.nl kunnen aanbieders van en geïnteresseerden in Tiny Houses elkaar vinden.<br />

info@speakersacademy.nl<br />

250<br />

SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2018</strong> SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2018</strong> 251

World of Consciousness<br />

In Pursuit of Global Awareness<br />

Whole Food Plant Based Lifestyle<br />

De leefstijl die de wereld verandert<br />

Albert de Booij<br />

Een, wat de Amerikanen<br />

noemen,<br />

‘Whole Food<br />

Plant Based<br />

diet’ (WFPB) bestaat<br />

uit het eten van onbewerkt<br />

volwaardig<br />

voedsel zoals de natuur<br />

dat aanreikt. Hele producten,<br />

zoals groenten,<br />

volkoren granen,<br />

fruit, peulvruchten, noten,<br />

zaden en knollen. Vlees, zuivelproducten<br />

en sterk bewerkte<br />

producten, denk aan gebleekte<br />

bloem, geraffineerde suiker en olie,<br />

zijn taboe. Beschouw WFPB niet als een<br />

dieet, want dat is het niet echt. Vlees,<br />

zuivel en bewerkte producten zijn weliswaar<br />

van het menu gehaald, maar je<br />

krijgt er heel veel voor terug in de vorm<br />

van ongelooflijk goede maaltijden en<br />

smaken. Het woord dieet kan de suggestie<br />

van lijden of van een beperking<br />

wekken. Het tegendeel is waar. Met het<br />

WFPB-plan verhonger je niet. Je krijgt<br />

een overvloed aan excellent voedsel<br />

voorgeschoteld, waarvan je zoveel kunt<br />

eten als je wilt zonder calorieën te hoeven<br />

tellen.<br />

Een op planten gebaseerd voedingspatroon<br />

is onderdeel van de leefstijl van<br />

verantwoordelijke mensen, van generaties<br />

die van het leven houden, gezond<br />

willen blijven en niet willen dat dieren<br />

lijden. Deze leefstijl voorkomt chronische<br />

ziekten (zoals type 2-diabetes en<br />

hartkwalen), reduceert de kans op kanker<br />

en andere welvaartsziekten en geeft je<br />

‘Het is een<br />

leefstijl voor<br />

verantwoordelijke<br />

mensen,voor<br />

generaties die van het<br />

leven houden,<br />

gezond willen blijven<br />

en niet willen dat<br />

dieren lijden’<br />

veel meer energie en een<br />

betere conditie. Je helpt<br />

ook de planeet, want<br />

mest van voor consumptie<br />

bestemde<br />

dieren zorgt voor<br />

bijna de helft van de<br />

totale CO₂-emissie.<br />

En… geneesmiddelen<br />

en pillen zijn<br />

minder nodig. Het is<br />

een mythe dat een eetpatroon<br />

zonder dierlijke<br />

producten betekent dat je<br />

onvoldoende proteïnen binnenkrijgt.<br />

Linzen, zilvervliesrijst,<br />

bonen, hummus, noten, tahin, tofoe,<br />

seitan, tempeh, groenten en fruit zijn<br />

uitstekende eiwitbronnen. Citroenen<br />

bestaan voor 16 procent uit proteïnen<br />

en spinazie en boerenkool bevatten zelfs<br />

twee keer zoveel eiwitten als vlees!<br />

Waarom zou je niet gezond en gelukkig<br />

leven zonder andere dieren te pijnigen<br />

en te martelen? Een groeiend aantal<br />

mensen stopt met het eten van dieren<br />

en dierlijke producten (zuivel). Onderzoek<br />

wijst uit dat dit enorme gezondheidsvoordelen<br />

oplevert. We zijn ons er<br />

steeds meer van bewust hoezeer dieren<br />

lijden in stallen en slachthuizen.<br />

Elke minuut worden meer dan<br />

100.000 dieren gemarteld, op brute<br />

wijze geslacht, vermoord en geofferd<br />

op het altaar van het menselijk ego. Het<br />

is geen geheim meer dat een op planten<br />

gebaseerd voedingspatroon heel<br />

gezond is. Niet alleen voor het individu,<br />

maar ook voor het milieu.<br />

Volgens de Harvard School of Public Health en het Dr. T.<br />

Colin Campbell Center for Nutrition Studies aan de Cornell<br />

Universiteit in het Amerikaanse Ithaca (New York), is het<br />

op planten gebaseerde voedingspatroon een van de gezondste<br />

manieren om te eten. De Wereld Gezondheidsorganisatie<br />

beschouwt rood en bewerkt vlees als kankerverwekkend.<br />

Onderzoek van de Universiteit van Californië wijst uit dat<br />

consumptie van zuivelproducten en vlees net zo ongezond is<br />

als roken. De Harvard School of Public Health waarschuwt<br />

dat rood vlees het risico op borstkanker verhoogt.<br />

Vegetariërs en veganisten hebben zelden last van overgewicht.<br />

Ze lijden niet aan diabetes type 2 en overlijden zelden<br />

aan hart- en vaatziekten.<br />

Vegetariër of veganist zijn betekent overigens niet automatisch<br />

gezond eten. In junkfood zoals chips en snoep vind je<br />

geen vlees of vis, maar wel toegevoegde suikers, olie en zout.<br />

Een voedingspatroon op plantenbasis reduceert en normaliseert<br />

het cholesterolgehalte in het bloed, heeft een positief<br />

effect op hoge bloeddruk en vertraagt de groei van kankercellen.<br />

Het eten van plantaardig voedsel versterkt het immuunsysteem.<br />

In planten zitten de meeste vitaminen, mineralen,<br />

antioxidanten, water en vezels. Ze bevatten een overvloed<br />

aan eiwitten. Het WFPB-voedingspatroon gaat uit van een<br />

verbazingwekkend grote variatie aan heerlijke en gezonde<br />

volwaardige, voornamelijk onbewerkte voeding. Diëten die<br />

dierlijke eiwitten bevatten zijn verantwoordelijk voor veel<br />

ziekten. Een teveel aan deze eiwitten kan kankercellen activeren<br />

en de kans op chronische ziekten vergroten. Dierlijk<br />

voedsel bevat geen vezels, terwijl planten er vol mee zitten.<br />

Die geven je een verzadigd gevoel en de nutriënten worden<br />

over je hele lichaam verdeeld. Drink gedurende de dag veel<br />

water, omdat dit nutriënten, zuurstof en elektrolyten (geleiders)<br />

door je lichaam transporteert, dat daardoor de vitale<br />

functies aan de gang kan houden. Planten bevatten alles wat<br />

je nodig hebt en er zijn er genoeg van (het overgrote deel van<br />

het landoppervlak van de aarde is groen) om de hele wereldbevolking<br />

te voeden. Geruststellend is dat ze geen ‘gevaarlijke<br />

stoffen’ bevatten als verzadigde vetten of dierlijk cholesterol.<br />

World of Consciousness<br />

In Pursuit of Global Awareness<br />

Wanneer je kiest voor een leefstijl die volledig is gebaseerd<br />

op het eten van planten, zorg er dan voor dat je voldoende<br />

calorieën binnenkrijgt. Bijvoorbeeld door het eten<br />

van groene groenten, zetmeel (zilvervliesrijst, quinoa, aardappelen),<br />

volkorenpasta’s en -brood, peulvruchten en fruit.<br />

Schrap dierlijke producten, zuivel en olie van je menu en vermijd<br />

geraffineerd en bewerkt voedsel. Gebruik geen voedsel<br />

uit pakjes!<br />

‘Lokah Samasta Sukhino Bhavantu’<br />

May all beings live in happiness, free of<br />

suffering and in divine union<br />

Begin met het schrappen van rood vlees. Ruil koeienen<br />

geitenmelk in voor amandel-, soja- en kokosmelk. Stop<br />

daarna met het eten van ander vlees (ook gevogelte) en wordt<br />

tijdelijk pescatariër, iemand die vis eet. Tot je ook vis van je<br />

menu afhaalt. Het moeilijkste voor veel mensen is het in de<br />

ban doen van zuivelproducten. Als dat allemaal is gelukt eet<br />

je veganistisch en kun je beginnen met het implementeren<br />

van alle basiselementen van het WFPB-voedingspatroon.<br />

‘De basis van gezondheid: homeostase. In de voedingsleer spreken<br />

we over homeostase. Dat is de neiging van het lichaam te streven naar<br />

een stabiel, functioneel evenwicht. Dit geldt voor en tussen alle lichamelijke<br />

systemen, van een elektrolytische balans en lichaamstemperatuur<br />

tot een goed evenwicht in pH-waarden. Deze zorgvuldige balans<br />

noemen we gezondheid’.‘<br />

Citaat afkomstig uit het boek ‘Whole, Rethinking the<br />

Science of Nutrition’ door prof. T. Colin Campbell PhD<br />

Planten die een overvloed aan eiwit bevatten:<br />

• champignons, uien, tomaten, paprika’s................. 25%<br />

• volkoren granen ...................................................... 14%<br />

• quinoa....................................................................... 18%<br />

• bonen........................................................................ 25%<br />

• fruit (citroenen 16%!)................................................ 6%<br />

• groenten........................................................... 35%-51%<br />

(Boerenkool 40%, broccoli 35%, jonge spinazie 51%, paksoi, rucola,<br />

Romeinse sla en krul-boerenkool 40%)<br />

Ga terug naar de natuur, volg je hart, instinct en verstand. Wanneer je bezorgd bent over jouw<br />

gezondheid of die van familie of vrienden, overweeg dan het volgen van een online studie aan het<br />

Dr. T. Colin Campbell Center for Nutrition Studies van de Cornell Universiteit. Ik verzeker je dat<br />

deze zes weken durende cursus je leven verandert en misschien zelfs redt.<br />

252<br />

SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2018</strong> SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2018</strong> 253

World of Consciousness<br />

World of Consciousness<br />

In Pursuit of Global Awareness<br />

In Pursuit of Global Awareness<br />

Groenten en bladgroenten<br />

Avocado, knoflook, snijbiet, gekrulde<br />

boerenkool, spinazie, boerenkool, rode<br />

kool, prei, rucola, andijvie, sla, waterkers,<br />

postelein, peterselie, rauwe zuurkool, paksoi<br />

Nagenoeg onbewerkte<br />

plantproducten<br />

Guacamole, hummus, salsa.<br />

Stengels<br />

Selderij, asperge, rabarber.<br />

Kruisbloemigen, e.a.<br />

Bloemkool, broccoli, artisjok, courgette.<br />

Knollen / wortels<br />

Aardappel, zoete aardappel, gemberwortel,<br />

kurkuma, ui, knoflook, wortel, biet, witte<br />

pastinaak, radijs.<br />

Peulvruchten<br />

Kikkererwten, alfalfa, adukibonen, linzen,<br />

zwarte bonen, witte bonen, erwten,<br />

johannesbrood, sojabonen, lupinebonen,<br />

pinda’s.<br />

Zoete vruchten<br />

Aardbei, blauwe bessen, bramen, durian,<br />

papaja, appel, banaan, abrikoos, grapefruit,<br />

sinaasappel, kersen, meloen, mango, perzik,<br />

kiwi, granaatappel, druiven met pitjes,<br />

mandarijn, moerbei, peer, pruim, ananas,<br />

vijgen, dadels.<br />

Niet zoete vruchten<br />

Tomaat, komkommer, paprika, okra,<br />

courgette, aubergine, pompoen.<br />

JA<br />

Geweldig eten in overvloed<br />

Home made veggie burger<br />

Kruiden, specerijen<br />

Kaneel, roze Himalayazout, cayennepeper,<br />

zwarte peper, radijs, venkel en vrijwel<br />

onbewerkte producten op kruidenbasis,<br />

zoals mosterd, azijn en sojasaus.<br />

‘Superfoods’<br />

Maca-poeder, camu camu-bessen,<br />

gojibessen, incabessen, moerbei, rauwe<br />

cacao, açaibessen, baobabpoeder, extract<br />

van passievruchten, Braziliaanse ginseng en<br />

guarana, tarwegras, gerstgras.<br />

Algen en zeegroenten<br />

Chlorella (ééncellige zoetwateralg),<br />

spirulina, Irish moss (zeewier), kelp,<br />

wakame, nori.<br />

Suikervervangers<br />

Kokos(bloesem)suiker, rauwe agave,<br />

ahornsiroop, rijstsiroop, gedroogde<br />

vruchten, lucumapoeder. Gebruik met mate.<br />

NEE<br />

SOS voor suiker, olie en zout<br />

Oliën en boter<br />

Vergine olijfolie, hennepolie, kokosolie,<br />

lijnzaadolie, sesamolie, ghee (geklaarde<br />

boter), amandelboter, tahin (sesamboter),<br />

hummus (kikkererwtpuree). Vermijd deze<br />

producten of gebruik ze zo min mogelijk. Niet<br />

meer dan een eetlepel per dag. Let op: SOS<br />

voor suiker, olie en zout.<br />

Zaden, scheuten en noten<br />

Pompoenzaad, amandelen, hazelnoot,<br />

cashewnoot, macadamianoot, walnoot,<br />

zonnebloempitten, abrikozenpitten (met<br />

mate), cacaosnippers, quinoa-zaad,<br />

broccolischeuten en ontsproten graan. Te<br />

gebruiken met groenten en pijnboompitten<br />

in een evenwichtig eetpatroon.<br />

Sappen, smoothies en<br />

andere dranken<br />

Groene thee, kruidenthee, citroensap,<br />

granaatappelsap, verse fruitsappen zonder<br />

toevoegingen, kokosnootwater, 2 liter<br />

gezuiverd bronwater per dag. Optie:<br />

Combineer de smoothie of het sap met<br />

superfoods.<br />

Tussendoortjes<br />

Chocola (tenminste 75% cacao), groenteen<br />

kikkererwtenchips, rijstwafels, gedroogd<br />

fruit (vijgen, dadels, pruimen, abrikozen).<br />

Met mate.<br />

Volkoren granen en zaden<br />

Volkorenbrood, spelt, zuurdesem, haver,<br />

rogge, gerst, gierst, mais, volkorenbloem,<br />

volkorenpasta, zilvervliesrijst, quinoa,<br />

boekweit, amarant.<br />

T. Colin Campbell, PhD<br />

Zijn cursus over Voeding & Gezondheid<br />

(Nutrition & Health) aan de Cornell Universiteit<br />

in New York opent absoluut je ogen.<br />

www.nutricionstudies.org<br />

Robyn Openshaw. Zij heeft ons begeleid<br />

tijdens een 26-daagse ontgiftingsreis. Een<br />

fantastische lichamelijk en spirituele ervaring!<br />

www.greensmoothiegirl.com<br />

Dr. Neal Barnard<br />

www.pcrm.org<br />

Dr. Rui Hai Liu<br />

blogs.cornell.edu/liulab<br />

Brooke<br />

Shields<br />

Geïnspireerd door<br />

Dr. Mathias Rath, wiens Gezondheidsalliantie<br />

ons de basisbeginselen heeft bijgebracht<br />

van de cellulaire geneeskunde.<br />

www.dr-rath-health-alliance.org<br />

David ‘Avocado’ Wolfe, de flamboyante en<br />

sympathieke deskundige en spreker op het<br />

gebied van rauw voedsel (‘raw food’). Een<br />

grote bron van inspiratie en motivatie.<br />

www.davidwolfe.com<br />

Dr. Michael Greger<br />

www.drgreger.org<br />

Dr. Doug Lisle<br />

www.esteemdynamics.org<br />

Dr. Caldwell B. Esselstyn<br />

www.dresselstyn.com<br />

Dr. William Li<br />

www.eattobeat.org<br />

Niet in de laatste plaats de charmante<br />

YouTube-persoonlijkheid en voedingsexpert<br />

Katrina Carillo-Bucaram en haar honderden<br />

onweerstaanbare recepten.<br />

www.fullyraw.com<br />

Order at amazon.com<br />

Beroemde vegetariërs/veganisten<br />

Brad<br />

Pitt<br />

Brad Pitt, Russel Brand, Ben Stiller, Casey<br />

Affleck, Bruce Lee, Richard Gere, Anthony<br />

Hopkins, Stella McCartney, Paul McCartney,<br />

Ozzy Osbourne, Bryan Adams, Boy George,<br />

Bob Dylan, Bob Marley, Anne Hathaway, Kate<br />

Winslet, Diane Keaton, Brooke Shields, Brigitte<br />

Anne<br />

Hathaway<br />

Bardot, Bo Derek, Kim Basinger, Tina Turner,<br />

Steven Seagal, Regula Curti, Robert Redford,<br />

Ralph Waldo Emerson, Rainer Maria Rilke, Al<br />

Gore, Natalie Portman, Nikolas Tesla, Oliver<br />

Stone, Peter Gabriel, Prince, Rabridanath<br />

Tagore, Charles Darwin, Benjamin Franklin,<br />

Richard<br />

Gere<br />

NIEUW:<br />

Voor een lezing over gezonde<br />

voeding als evidence-based ‘Lifestyle<br />

Medicine’ boekt u Daniel Zavrel en/of<br />

Albert de Booij. Zie ook pagina 206.<br />

Dr. Dean Ornish<br />

www.deanornish.com<br />

Dr. John A. McDougall<br />

www.drmcdougall.com<br />

Natalie<br />

Portman<br />

Mahatma Gandhi, Boeddha, Albert Schweizer,<br />

Jezus, Augustinus, Pythagoras, Franciscus van<br />

Assisi, Leonardo da Vinci, Leo Tolstoi, Arthur<br />

Schopenhauer, Confucius, Richard Wagner,<br />

Immanuel Kant, Socrates, Plato, Carl Lewis,<br />

Martina Navratilova...<br />

• Geraffineerde, gekookte en bewerkte<br />

voedingsmiddelen<br />

• Toegevoegde suiker en kunstmatige<br />

zoetstoffen<br />

• Dierlijke producten, inclusief zuivel<br />

• Alcohol<br />

• Genetisch gemanipuleerd voedsel<br />

• Koffie<br />

• Gekookt voedsel (=dood voedsel)<br />

• E-nummers<br />

• Gepasteuriseerde producten<br />

• Frisdrank, siroop<br />

• Fastfood, junkfood<br />

• Gefrituurd voedsel, chips, snoep en jam<br />

© MARIE CECILE THIJS<br />

Albert de Booij<br />

Albert de Booij en Kiki Verschuuren zijn zeer geïnteresseerd<br />

in de wijze waarop de mensheid in de 21ste eeuw evolueert.<br />

De wereld verandert voortdurend en zonder bewustzijn (of<br />

zo je wilt ‘awareness’) is het moeilijk navigeren. Awareness is<br />

de grootste drijfveer voor verandering en het ontdekken van<br />

verschillende invalshoeken. Voor meer informatie bezoek<br />

www.worldofconsciousness.com.<br />

Kiki Verschuuren<br />

254<br />

SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2018</strong> SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2018</strong> 255

© ANDI CROWN<br />

SPIRITUALITEIT<br />

BEWUSTZIJNSVERRUIMING<br />

IN DE VOLGENDE DIMENSIE<br />

Breid je bewustzijn uit en ervaar hoe de wereld buiten jou echt in elkaar steekt. Grote kans dat je nu<br />

vastzit in een van de hokjes van de matrix van het leven, een door je geest gecreëerd hologram dat niet<br />

meer klopt of harmonieert met de huidige frequentie van de aarde. In haar film ‘Mind the Matrix’ reikt<br />

Christianne van Wijk aan de hand van interviews gereedschappen aan om jouw hokje te verlaten. “Dat<br />

begint met jezelf observeren en verbinding zoeken met mensen om je heen en de natuur.”<br />

Christianne van Wijk<br />

Tekst: Jacques Geluk<br />

THE NEXT<br />

DIMENSION: HOE<br />

MAAKT U DE<br />

WERELD BETER?<br />

Christianne van Wijk heeft als<br />

‘line producer’ meegewerkt<br />

aan de nieuwe speelfilm ‘RED-<br />

BAD’ van Klaas de Jong en<br />

Roel Reiné, die ook ‘Michiel de<br />

Ruyter’ hebben gemaakt. Redbad, de Friese<br />

naam van koning Radboud, speelt zich af<br />

in de achtste eeuw, toen heidense en aardegebonden<br />

Friezen zich verzetten tegen de<br />

katholieken die hen wilden kerstenen. “Het<br />

was leuk tussendoor aan een ‘fun film’ te<br />

werken en tegelijk bijzonder dat het verhaal<br />

gaat over mensen wier harmonieuze verbinding<br />

met de natuur wordt bedreigd. Die verbinding<br />

is precies waar mijn ruim twee uur<br />

durende film ‘Mind the Matrix’ over gaat, die<br />

in 2015 is uitgekomen en wereldwijd meer<br />

dan een half miljoen keer is bekeken”, zegt<br />

de filmmaakster, actrice en presentatrice. “Ik<br />

werk nu aan het vervolg, een dertiendelige<br />

serie met als werktitel ‘The next dimension’<br />

en als ondertitel de vraag ‘Hoe maakt U de<br />

wereld beter?’ We onderzoeken hoe mensen<br />

in dit opzicht aan zichzelf werken en proberen<br />

hun bewustzijn te verruimen en kijken<br />

naar de projecten die dat wereldwijd oplevert.”<br />

In de eerste aflevering bezoekt Christianne<br />

mensen die anderen helpen dat nieuwe<br />

paradigma vorm te geven met behulp van<br />

slimme uitvindingen en door anders te werken<br />

en samen te leven. “Het is de bedoeling<br />

dat zij daarmee een meer magische, collectieve,<br />

verbonden, gezonde, duurzame<br />

en harmonieuze leefstijl creëren. Dat wil<br />

ik laten zien. Iedereen die een holistischer<br />

leven nastreeft zal van het kijken naar deze<br />

serie profiteren”, zegt ze.<br />

NIEUW-ZEELAND<br />

Christianne is op bezoek in Rotterdam,<br />

maar woont niet meer in Nederland Haar<br />

nieuwe thuisland is Nieuw-Zeeland. Dat zit<br />

zo. “In Engeland, waar ik al tien jaar woonde,<br />

wilde ik een soort eco-leefgemeenschap<br />

beginnen. Ik was helemaal afgestemd op de<br />

frequentie van dat land, waardoor het me<br />

verbaasde dat er zoveel weerstand was tegen<br />

mijn plannen. De bevolking, die de leefgemeenschap<br />

ten onrechte associeerde met<br />

zweverigheid en hippies, diende bezwaarschriften<br />

in uit angst voor verstoring van<br />

hun prachtige dorpje en landschap. Ik ben<br />

naar Nieuw-Zeeland gegaan, waar mensen<br />

vaak in leefgemeenschappen wonen.” Een<br />

eco-community is in Christianne’s visie een<br />

mini-maatschappij, waarin mensen samenwerken<br />

met de natuur en teruggeven wat<br />

ze hebben genomen. “Natuurlijk wil je een<br />

slaapkamer voor jezelf, maar waarom zou<br />

je een huis, een televisie of een keuken willen<br />

bezitten, terwijl je veel kunt delen? Een<br />

telefoon is handig gereedschap, maar ik hoef<br />

er niet per se eigenaar van te zijn. Koken in<br />

een gezamenlijke keuken en samen naar de<br />

televisie kijken zorgen voor verbinding en<br />

doordat je samen minder nodig hebt dan<br />

alleen, verminder je ook de impact op de<br />

natuur.” Christianne staat met beide benen<br />

in de moderne, snel veranderende wereld.<br />

Ze omarmt technologie, op voorwaarde dat<br />

de medewerkers die betrokken zijn bij de<br />

productie van bijvoorbeeld smartphones<br />

genieten van goede arbeidsvoorwaarden en<br />

de natuur er geen schade van ondervindt.<br />

“Fabrikanten kunnen grondstoffen winnen<br />

uit de aarde en tegelijk hun ecologische voetafdruk<br />

beperken, maar dat kan alleen als<br />

256<br />

SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2018</strong><br />

SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2018</strong> 257

SPIRITUALITEIT<br />

CATEGORIEËN<br />

Een selectie van Speakers Academy ®<br />

Faculty Members ingedeeld per categorie<br />

economie niet allesbepalend is. Technologie<br />

moet dienen als gereedschap om dingen<br />

efficiënter te laten lopen en samenwerking te<br />

bevorderen. (Nog meer) winst maken moet<br />

niet de eerste intentie zijn.”<br />

SLUIER VAN ILLUSIE<br />

“In oktober 2010 heb ik een Ayahuascaceremonie<br />

bijgewoond. Zuid-Amerikaanse<br />

sjamanen drinken een mengsel van deze<br />

medicijnplant om door de sluier van illusie<br />

heen te kijken. Door deze ervaring te delen<br />

kreeg ik de overtuiging dat de mens vastzit<br />

in de matrix, wat niet stopt na de dood, maar<br />

de reden is voor een eindeloze reïncarnatiecyclus.<br />

Ik vond het lastig te bevatten wie of<br />

wat de mensheid slaafs maakt. Een gidsstem<br />

droeg me op terug te keren in mijn lichaam<br />

en het enige te doen wat ik en de rest van<br />

de mensheid kunnen doen: ons bewustzijn<br />

verruimen.” Zo begint ‘Mind the Matrix’, de<br />

film die mensen moet helpen uit hun hokje<br />

te stappen en een breder plaatje te krijgen.<br />

Daardoor gaat in feite een wereld voor hen<br />

open waarvan ze het bestaan niet kenden.<br />

Een wereld waarin veel niet is, zoals het lijkt<br />

te zijn, waar enkelen de dienst uitmaken en<br />

velen uit onwetendheid volgen. “Dan blijkt<br />

dat we niet meer in harmonie zijn met onszelf,<br />

elkaar en de natuur, waardoor ook de<br />

verbinding met onszelf ontbreekt. Ik wil het<br />

vuurtje in ‘The next dimension’ verder aanwakkeren,<br />

dieper gaan , de gevolgen van onze<br />

acties laten zien en aangeven waar en hoe de<br />

verandering kan beginnen. Dat begint puur<br />

met vragen stellen aan jezelf, want uiteindelijk<br />

moet het daar vandaan komen.” Het<br />

ontwaakproces dat moet zorgen voor de<br />

terugkeer van de harmonie kent verschillende<br />

fases. “De wegen naar deze ideale situatie<br />

moet je langzaam afleggen. Onderweg<br />

wordt het steeds rustiger, omdat de ziener<br />

in jou steeds meer verbindingen maakt. Op<br />

een gegeven moment verbreedt het bewustzijn<br />

zich, krijg je overzicht, ontdek je jouw<br />

eigen wezen en authenticiteit, verbind je je<br />

met de natuur en weet je automatisch wat<br />

je moet doen.” Volgens Christianne heeft<br />

ieder mens – net als elk land of elke stad –<br />

een unieke frequentie, die onderdeel is van<br />

haar of zijn DNA en is het de kunst die af te<br />

stemmen op andere mensen, landen of steden.<br />

“Daar begint verandering, want dankzij<br />

die fijnafstemming krijg je mooie muziek.”<br />

In andere woorden: “Anderen nooit bekeren<br />

of jouw levenswijze opleggen, maar de connectie<br />

zoeken.”<br />

BETERE WERELD<br />

BEGINT BIJ JEZELF<br />

Betekent dit dat we ook de wereld kunnen<br />

veranderen? Christianne denkt even na<br />

en zegt dan: “Je kunt protesteren tegen van<br />

alles en dingen willen veranderen, maar dat<br />

is niet het begin, doch het vervolg. ’s Werelds<br />

wijsheden zijn al lang bekend, je vindt echt<br />

het wiel niet opnieuw uit. Het gezegde ‘Een<br />

betere wereld begint bij jezelf ’ is een cliché,<br />

maar klopt wel. Je moet je alleen realiseren<br />

dat het heel moeilijk is steeds uit<br />

jouw groep, jouw collectief te stappen om<br />

als individu verandering echt in gang te zetten.<br />

Daar is tijd voor nodig.” Hoe belangrijk<br />

is dan die verbinding met de natuur? “De<br />

natuur is jouw moeder. Als stadsmens besef<br />

je dat niet, maar alles komt er uit voort. De<br />

natuur voedt jou als baby, kind en puber en<br />

vaak nog als volwassene. Dat laatste is niet<br />

de bedoeling. Dan is het hoog tijd dat je zelf<br />

als het ware gaat voeden en transformeert in<br />

een gevend organisme, dat ook weer teruggeeft<br />

aan de natuur. Velen van ons nemen<br />

die verantwoordelijkheid echter niet, blijven<br />

alleen maar nemen, wat uiteindelijk ziekte<br />

en verderf tot gevolg heeft en kan leiden tot<br />

het einde van een beschaving.” Christianne<br />

vindt dat je niets moet ontkennen, want dan<br />

ontken je een deel van jezelf. Je moet jezelf<br />

als een geheel zien om compleet te kunnen<br />

zien om contact te kunnen maken met de<br />

frequenties buiten je lichaam. Toch zweverige<br />

spiritualiteit? “Nee, dat is de associatie<br />

die veel mensen maken, maar om die verbinding<br />

te realiseren moet je met beide benen<br />

op de grond staan. In de film zit wel een aantal<br />

potentiële zwevers, maar het totaalplaatje<br />

heeft elke kleur.”<br />

Voordat Christianne Rotterdam gaat<br />

bekijken, zegt ze: “Spiritualiteit gaat over hoe<br />

je in het leven staat, hoe wakker je bent en<br />

hoe ontwikkeld je observatievermogen, de<br />

ziener in jou is. Spiritualiteit is ook genieten<br />

van het leven en over alles kunnen praten op<br />

alle niveaus. Dan pas krijg je de chemie en de<br />

verbinding die ik als filmmaker en regisseur<br />

ook graag zie tijdens audities.”<br />

Christianne van Wijk is een Nederlandse,<br />

in Nieuw-Zeeland wonende<br />

filmmaakster, regisseur en actrice. Ze<br />

maakt onafhankelijke en publieksfilms.<br />

‘Mind the Matrix’ is te bekijken via You-<br />

Tube. Ze werkt nu aan het vervolg, de<br />

serie ‘The next dimension’. In 2015<br />

heeft Van Wijk de theatergroep Acting<br />

Collective opgericht voor professionele<br />

acteurs. Ze heeft een aantal prijzen<br />

gewonnen: beste regisseur en beste<br />

LGBT-film (London Independent Film<br />

Festival 2011), Award in Excellence<br />

(Los Angeles Movie Awards 2011),<br />

beste film (Bases Movie Awards 2015).<br />

Meer informatie: www.nextdimension.<br />

one. info@speakersacademy.nl<br />

Bestuur & Politiek<br />

Entertainment<br />

Innovatie &<br />

Creativiteit<br />

Marketing<br />

Ondernemerschap<br />

Communicatie &<br />

Public Relations<br />

Filosofie, Religie &<br />

Spiritualiteit<br />

Kunst & Cultuur<br />

Media &<br />

Journalistiek<br />

Sales<br />

Dagvoorzitters<br />

Geschiedenis<br />

Leiderschap &<br />

Strategie<br />

Mens &<br />

Samenleving<br />

Sport & Expedities<br />

Duurzaamheid/<br />

MVO<br />

Gezondheidszorg<br />

Lifestyle<br />

Meteorologie,<br />

Klimaat & Milieu<br />

Trends<br />

Economie &<br />

Financiën<br />

ICT &<br />

Social Media<br />

Management<br />

Motivatie &<br />

Inspiratie<br />

Wetenschap<br />

010 - 433 33 22 | speakersacademy.nl<br />

258<br />

SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2018</strong> SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2018</strong> 259

CATEGORIE<br />

BESTUUR & POLITIEK<br />

CATEGORIE<br />

COMMUNICATIE & PR<br />

© SUITABLE IMAGES | JULIETTE POLAK<br />

© WALTER KALLENBACH<br />

Willem<br />

Reimers<br />

prof. dr. Jan Peter<br />

Balkenende<br />

370<br />

FACULTY MEMBERS<br />

330<br />

FACULTY MEMBERS<br />

260<br />

SPEAKERS<strong>ACADEMY</strong>.COM<br />

SPEAKERS<strong>ACADEMY</strong>.COM<br />

SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2018</strong> SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2018</strong> 261

CATEGORIE<br />

DAGVOORZITTERS VROUW<br />

CATEGORIE<br />

DAGVOORZITTERS MAN<br />

© SUITABLE IMAGES | JULIETTE POLAK<br />

© SUITABLE IMAGES | JULIETTE POLAK<br />

Roelof<br />

Hemmen<br />

Aldith<br />

Hunkar<br />

175<br />

DAGVOORZITTERS<br />

280<br />

DAGVOORZITTERS<br />

262<br />

SPEAKERS<strong>ACADEMY</strong>.COM<br />

SPEAKERS<strong>ACADEMY</strong>.COM<br />

SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2018</strong> SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2018</strong> 263

CATEGORIE<br />

DUURZAAMHEID / MVO<br />

CATEGORIE<br />

ECONOMIE & FINANCIËN<br />

© HANS LEBBE<br />

© SUITABLE IMAGES | JULIETTE POLAK<br />

dr. Mathijs<br />

Bouman<br />

ir. Thomas<br />

Rau<br />

265<br />

FACULTY MEMBERS<br />

270<br />

FACULTY MEMBERS<br />

264<br />

SPEAKERS<strong>ACADEMY</strong>.COM<br />

SPEAKERS<strong>ACADEMY</strong>.COM<br />

SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2018</strong> SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2018</strong> 265

CATEGORIE<br />

ENTERTAINMENT<br />

CATEGORIE<br />

FILOSIFIE, RELIGIE EN SPIRITUALITEIT<br />

© MARC DEURLOO<br />

© HEIDI DE GIER<br />

Victor<br />

Mids<br />

prof. dr. Bas<br />

Haring<br />

155<br />

FACULTY MEMBERS<br />

210<br />

FACULTY MEMBERS<br />

266<br />

SPEAKERS<strong>ACADEMY</strong>.COM<br />

SPEAKERS<strong>ACADEMY</strong>.COM<br />

SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2018</strong> SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2018</strong> 267

CATEGORIE<br />

GESCHIEDENIS<br />

CATEGORIE<br />

GEZONDHEIDSZORG<br />

© SUITABLE IMAGES | JULIETTE POLAK<br />

© DANNY SCHWARZ<br />

prof. dr. Damiaan<br />

Denys<br />

prof. dr. Maarten<br />

van Rossem<br />

125<br />

FACULTY MEMBERS<br />

130<br />

FACULTY MEMBERS<br />

268<br />

SPEAKERS<strong>ACADEMY</strong>.COM<br />

SPEAKERS<strong>ACADEMY</strong>.COM<br />

SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2018</strong> SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2018</strong> 269

CATEGORIE<br />

ICT EN SOCIALE MEDIA<br />

CATEGORIE<br />

INNOVATIE & CREATIVITEIT<br />

© SJERD GEUKE<br />

© MICHEL PORRO<br />

Vivianne<br />

Bendermacher<br />

prof. dr. Paul<br />

Louis Iske<br />

240<br />

FACULTY MEMBERS<br />

560<br />

FACULTY MEMBERS<br />

SPEAKERS<strong>ACADEMY</strong>.COM<br />

SPEAKERS<strong>ACADEMY</strong>.COM<br />

SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2018</strong> 271

CATEGORIE<br />

KUNST & CULTUUR<br />

CATEGORIE<br />

LEIDERSCHAP & STRATEGIE<br />

© MINISTERIE VAN BEELD<br />

© WALTER KALLENBACH<br />

Pierre<br />

Wind<br />

prof. dr. ir. Mathieu<br />

Weggeman<br />

315<br />

FACULTY MEMBERS<br />

515<br />

FACULTY MEMBERS<br />

272<br />

SPEAKERS<strong>ACADEMY</strong>.COM<br />

SPEAKERS<strong>ACADEMY</strong>.COM<br />

SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2018</strong> SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2018</strong> 273

CATEGORIE<br />

LIFESTYLE<br />

CATEGORIE<br />

MANAGEMENT<br />

© JEROEN SNIJDERS<br />

© PETER VAN ENK<br />

Monique<br />

Collignon<br />

jhr. dr. Walther<br />

Ploos van Amstel<br />

160<br />

FACULTY MEMBERS<br />

590<br />

FACULTY MEMBERS<br />

SPEAKERS<strong>ACADEMY</strong>.COM<br />

SPEAKERS<strong>ACADEMY</strong>.COM<br />

274 275

CATEGORIE<br />

MARKETING<br />

CATEGORIE<br />

MEDIA & JOURNALISTIEK<br />

© GER LOEFFEN<br />

© MARTE | JAN HIBMA<br />

Carola<br />

Rodrigues<br />

Jort<br />

Kelder<br />

325<br />

FACULTY MEMBERS<br />

395<br />

FACULTY MEMBERS<br />

SPEAKERS<strong>ACADEMY</strong>.COM<br />

SPEAKERS<strong>ACADEMY</strong>.COM<br />

SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2018</strong> 277

CATEGORIE<br />

MENS & SAMENLEVING<br />

CATEGORIE<br />

METEOROLOGIE, KLIMAAT & MILIEU<br />

© WALTER KALLENBACH<br />

© GERARD DE HAAN<br />

Pedro<br />

De Bruyckere<br />

Helga<br />

van Leur<br />

565<br />

FACULTY MEMBERS<br />

25<br />

FACULTY MEMBERS<br />

SPEAKERS<strong>ACADEMY</strong>.COM<br />

SPEAKERS<strong>ACADEMY</strong>.COM<br />

SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2018</strong> 279

CATEGORIE<br />

MOTIVATIE & INSPIRATIE<br />

CATEGORIE<br />

ONDERNEMERSCHAP<br />

© PETRINA<br />

© SUITABLE IMAGES | JULIETTE POLAK<br />

Hélène<br />

Oosterhuis<br />

Leen<br />

Zevenbergen<br />

620<br />

FACULTY MEMBERS<br />

475<br />

FACULTY MEMBERS<br />

SPEAKERS<strong>ACADEMY</strong>.COM<br />

SPEAKERS<strong>ACADEMY</strong>.COM<br />

SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2018</strong> 281

CATEGORIE<br />

SALES<br />

CATEGORIE<br />

SPORT<br />

© MARTIN VAN HARMELEN<br />

© PETER BEEMSTERBOER<br />

Brian<br />

Farley<br />

Jan<br />

van Setten<br />

175<br />

FACULTY MEMBERS<br />

225<br />

FACULTY MEMBERS<br />

SPEAKERS<strong>ACADEMY</strong>.COM<br />

SPEAKERS<strong>ACADEMY</strong>.COM<br />

SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2018</strong> 283

CATEGORIE<br />

TRENDS<br />

CATEGORIE<br />

WETENSCHAP<br />

© ROLF VAN KOPPEN<br />

© KAREN SCHEFFENS<br />

Diederik<br />

Jekel<br />

Peter<br />

Ros<br />

170<br />

FACULTY MEMBERS<br />

290<br />

FACULTY MEMBERS<br />

SPEAKERS<strong>ACADEMY</strong>.COM<br />

SPEAKERS<strong>ACADEMY</strong>.COM<br />

SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2018</strong> 285

HET NIEUWE BREIN<br />

VAN DE DOKTER<br />

Medische kennis<br />

uit klinische netwerken<br />

Geneeskunde is fantastisch. Iedereen kent uit<br />

eigen ervaring of omgeving voorbeelden van de<br />

geweldige dingen waartoe de geneeskunde in staat<br />

is. En elk jaar zijn de resultaten beter - de vooruitgang<br />

is feno menaal. Dat komt omdat het medisch handelen<br />

drijft op weten schappelijke kennis en er is steeds meer<br />

kennis. Zoveel zelfs, dat het steeds moeilijker wordt om<br />

al die nieuwe kennis te verwerken. Het handelen dreigt<br />

achter te gaan lopen op de mogelijkheden.<br />

In dit boek onderzoekt Erik-Jan Vlieger hoeveel<br />

kennis er aan zit te komen en hoe je daar slim mee om<br />

kunt gaan. Er komt veel aan bod: klinische netwerken,<br />

richtlijnen, protocollen, big data, personalised medicine,<br />

andere manieren van opleiden en specialiseren, de in -<br />

richting van het zorglandschap, het werkplezier en het<br />

carrièreperspectief van artsen en de rol van patiënten.<br />

Dit is een boek voor artsen, beslissers en beleidsmakers<br />

en iedereen die op welke manier dan ook een speciale<br />

band heeft met geneeskunde.<br />

www.bsl.nl<br />

ISBN 978-90-368-2000-4<br />

NUR 870<br />

MAG IK<br />

EVEN SPREKEN?<br />

Kristel Groenenboom runt sinds haar 23ste een miljoenenbedrijf dat<br />

containers bouwt. Maar een jonge, vrouwelijke directeur van een succesvol<br />

internationaal bedrijf? Die in een Porsche rijdt? Dat past niet in het plaatje<br />

van veel klanten en leveranciers, die dan dingen vragen als:<br />

• ‘Kun je vragen of de baas zo komt?’<br />

• ‘Aan wie kan ik de technische vragen stellen?’<br />

• ‘Mag ik meneer Kristel even spreken?’<br />

In dit boek rekent Kristel af met alle vooroordelen<br />

waar ze elke dag mee te maken heeft. Niet iedere<br />

succesvolle ondernemer is man, blank en 46. Niet<br />

iedere vrouw heeft een hekel aan techniek, boekhouden<br />

en auto’s.<br />

Een must­read voor vrouwen die net als Kristel willen afrekenen met<br />

vooroordelen en gewoon willen werken.<br />

Kristel Groenenboom is directeur en eigenaar van het<br />

gelijknamige containerbedrijf. Ze geeft leiding aan<br />

30 medewerkers en boekte een omzet van 4 miljoen<br />

euro. In de afgelopen jaren werd ze uitgeroepen tot<br />

meest veelbelovende zakenvrouw én internationaal<br />

onderneemster van het jaar. Ze stond op lijstjes van<br />

succesvolle ondernemers van onder meer Sprout, het<br />

Financieele Dagblad en The Next Women. Ze is columnist<br />

en spreker.<br />

‘Wordt<br />

het niet tijd<br />

A nemarie<br />

Jo ritsma<br />

ERIK-JAN VLIEGER<br />

Kristel Groenenboom<br />

Kristel Groenenboom<br />

Big data<br />

INSPIRERENDE BOEKEN<br />

INSPIRERENDE BOEKEN<br />

Speakers<br />

Academy ®<br />

TIP<br />

INSPIRERENDE<br />

BOEKEN VAN ONZE<br />

FACULTY MEMBERS<br />

HANS<br />

MOOLENBURGH SR.<br />

‘Wandelen in<br />

Verwondering’<br />

De natuur is een inspiratie voor<br />

Hans Moolenburgh, die in zijn<br />

columns zijn overpeinzingen deelt<br />

die hij tijdens zijn wandelingen<br />

heeft. In dit boek zijn ze gebundeld.<br />

Elk stuk biedt inzichten, vergezichten<br />

en handreikingen voor<br />

ene gezonder leven – lichamelijk én<br />

geestelijk.<br />

Uitgever: Lemniscaat.<br />

ISBN: 9789047707691<br />

LUDO<br />

DAEMS<br />

‘Passie is wie je bent’<br />

Ludo Daems – gefascineerd door<br />

het leven, intuïtief lerend en een<br />

gepassioneerd doener – toont<br />

hoe alles dat je in je hebt zich optimaal<br />

kan ontwikkelen. De weg naar<br />

energie, vertrouwen, rust en succes.<br />

Wie zijn passie vindt en deelt<br />

stuurt positieve energie uit naar zijn<br />

omgeving en biedt anderen kansen<br />

en inspireert hen dat voorbeeld<br />

te volgen.<br />

Uitgever: Opleidingsinstituut voor<br />

Persoonlijke KwaliteitsZorg (PKZ).<br />

ISBN: 978081427906<br />

HESSEL JAN SMINK &<br />

JAN WORKAMP<br />

‘Zakboek voor<br />

succesvolle managers’<br />

Het Zakboek behandelt korte thema’s<br />

die je bewust maken van je rol<br />

als leider, je eigen gedrag en hoe<br />

je dat kunt verbeteren. De auteurs<br />

geven, aan de hand van thema’s als<br />

authenticiteit, gevoelens en temporiseren,<br />

a tot z-tips en aanwijzingen<br />

die in de praktijk toepasbaar zijn.<br />

Het boek is het resultaat van jarenlang<br />

onderzoek en expertise.<br />

Uitgever: Bertram+de Leeuw Uitgevers.<br />

ISBN: 9789461562340<br />

STEPHAN VAN DUIN &<br />

JOP DE VRIEZE<br />

‘De Karakterman’<br />

Vergeet de macho- en de metroman.<br />

Het is tijd voor de karakterman.<br />

Van Duin en De Vrieze, die<br />

uitgaan van de vraag wat het voor<br />

de lezer betekent een man te zijn,<br />

stellen dat de karakterman zich<br />

niet aanstelt maar wel voor zichzelf<br />

opkomt. Op basis van wetenschappelijke<br />

inzichten vertellen ze hoe<br />

mannen karakter kunnen tonen en<br />

bewuste keuzes kunnen maken.<br />

Uitgever: levboeken.nl.<br />

ISBN 978940050665<br />

FRENK<br />

VAN DER LINDEN<br />

‘Onder Hollandse Helden’<br />

Journalist Frénk van der Linden<br />

geeft een kijkje in de keuken van<br />

zijn leven als rasinterviewer en de<br />

weerslag van zijn persoonlijke zoektocht.<br />

Hij heeft antwoorden verzameld<br />

op pijnlijke, hilarische en<br />

confronterende vragen. Waarom<br />

falen we in de liefde? Wie is God?<br />

Wat maakt je rijk? Waar vinden we<br />

geluk?’<br />

Uitgever: Luitingh-Sijthoff.<br />

ISBN: 9789024579105<br />

Speakers<br />

Academy ®<br />

TIP<br />

Speakers<br />

Academy ®<br />

TIP<br />

Speakers<br />

Academy ®<br />

TIP<br />

MENEER<br />

KRISTEL<br />

om naar mensen<br />

te kijken en te ordelen<br />

op basis van<br />

iemands capaciteiten en<br />

competenties in plaats<br />

van het uiterlijk, de<br />

l eftijd of de sekse.’<br />

MAG IK MENEER KRISTEL EVEN SPREKEN?<br />

Kristel Groenenboom<br />

Overlevingsgids voor ondernemende<br />

vrouwen die willen afrekenen met<br />

vooroordelen en gewoon willen werken<br />

MAG IK<br />

MENEER<br />

KRISTEL<br />

EVEN SPREKEN?<br />

PROF. DR. PIERRE<br />

CAPEL<br />

‘Het emotionele DNA’<br />

AROLD F.<br />

ROBLES<br />

‘Reverence for Life’<br />

The Words of Albert Schweitzer<br />

DYAB ABOU<br />

JAHJAH<br />

‘Groot denken, kansen<br />

grijpen die anderen niet zien’<br />

GEERT-JAN<br />

KNOOPS<br />

‘De laatste kamer, ontrafeling<br />

van een moordzaak’<br />

KRISTEL<br />

GROENENBOOM<br />

‘Mag ik meneer Kristel<br />

even spreken?’<br />

STEPHEN<br />

B.YOUNG<br />

‘The Road to<br />

Moral Capitalism’<br />

DIRK<br />

ZEELENBERG<br />

‘Ode aan de Liefde’<br />

MARC<br />

SLUSZNY<br />

‘Gedreven’<br />

GYURI<br />

VERGOUW<br />

‘De Management<br />

Monologen’<br />

ANOUSCHKA<br />

LAHEIJ<br />

‘Ervaringen van een<br />

gespreksleider’<br />

Pierre Capel legt aan de hand van<br />

uitgebreide studies uit hoe gevoelens<br />

onze gezondheid aansturen<br />

en hoe we dit kunnen beïnvloeden,<br />

waarmee we zelf onze levenskwaliteit<br />

kunnen verbeteren. In onze<br />

cultuur denken we dat we voornamelijk<br />

rationele wezens zijn, maar<br />

is dat wel zo? Het emotionele DNA<br />

combineert de magische wereld<br />

van de geboelens met de moleculaire<br />

biologie. Een fascinered boek.<br />

Uitgever: Aerial Media Company<br />

ISBN: 9789402602074<br />

Het is altijd de droom van Harold<br />

F. Robles geweest om dit boek<br />

uit te geven. Van jongs af aan<br />

beschouwde hij Albert Schweitzer<br />

als zijn mentor en rolmodel. Als<br />

samensteller was het moeilijk een<br />

keuze te maken Albert Schweitzers<br />

oeuvre, omdat zoveel prachtig<br />

materiaal voorhanden was.<br />

Met een voorwoord van Roger<br />

Gamble, gepensioneerd ambassadeur<br />

van de Verenigde Staten.<br />

Binnenkort bij Amazon.com<br />

Speakers<br />

Academy ®<br />

TIP<br />

Abou Jahjah formuleert oplossingen<br />

en doet concrete beleidsvoorstellen.<br />

Daarbij gaat hij geen<br />

taboe uit de weg. We hebben<br />

immers samen een probleem, en<br />

niet alleen met elkaar. En iedereen<br />

maakt deel uit van zowel het probleem<br />

als de oplossing. Een toekomstscenario<br />

voor West-Europa is<br />

een gedeelde verantwoordelijkheid.<br />

Voor autochtonen én allochtonen.<br />

Uitgever: Pelckmans<br />

ISBN: 9028977066<br />

Topadvocaat Geert-Jan Knoops<br />

laat de lezer in deze juridische<br />

thriller kennismaken met de<br />

ontluisterende wereld van<br />

herzieningszaken, waarin hij is<br />

gespecialiseerd. Op spannende en<br />

meeslepende wijze beschrijft hij de<br />

wereld van onmacht, duisternis en<br />

hoop, die verbonden is aan het lot<br />

van mensen die onterecht achter<br />

de tralies zitten.<br />

Uitgever: Balans<br />

ISBN: 9789460031700<br />

Kristel Groenenboom runt sinds<br />

haar 23ste een miljoenenbedrijf dat<br />

containers bouwt. Maar een jonge,<br />

vrouwelijke directeur van een succesvol<br />

internationaal bedrijf? Die<br />

in een Porsche rijdt? Dat past niet<br />

in het plaatje van veel klanten en<br />

leveranciers. Een boek dat je moet<br />

lezen voor vrouwen die net als Kristel<br />

willen afrekenen met vooroordelen<br />

en gewoon willen werken.<br />

Uitgever: Haystack<br />

ISBN: 9789461262417<br />

VANAF<br />

6 NOVEMBER <strong>2017</strong><br />

VERKRIJGBAAR<br />

HET NIEUWE BREIN VAN DE DOKTER<br />

Medische kennis uit klinische netwerken<br />

HET NIEUWE<br />

DOKTER<br />

VAN DE<br />

BREIN<br />

Stephen B. Young, wereldwijd uitvoerend<br />

directeur van de Caux<br />

Round Table, beschrijft hoe ons<br />

aangeboren gevoel voor moraal<br />

kan leiden de wedergeboorte van<br />

duurzaamheid in de wereldwijde<br />

economie. Daar moeten we wel<br />

wat voor doen. Het huidige kapitalisme<br />

lijkt niet in staat werkloosheid<br />

te verminderen en het milieu<br />

te beschermen. Aanpassingen zijn<br />

echter voldoende.<br />

Uitgever: Waterside Press Publisher.<br />

ISBN: 9781941768891<br />

Trouwambtenaar en acteur Dirk<br />

Zeelenberg biedt een kijkje achter<br />

de schermen van (trouw)minnend<br />

Nederland met liefdevolle,<br />

ontroerende, pijnlijke, opmerkelijke,<br />

grappige, hilarische, maar vooral<br />

herkenbare verhalen over familie,<br />

vertrouwen, ruzie, hoop, ziekte,<br />

vriendschap, dromen, twijfel en<br />

natuurlijk het ja-woord.<br />

Uitgever: Omdehaverklap.<br />

ISBN: 9789082559170<br />

Speakers<br />

Academy ®<br />

TIP<br />

Een compilatie van elf hoofdstukken,<br />

waarin telkens een ander<br />

sporticoon aan het woord komt.<br />

Deze kampioenen hebben gedreven<br />

door hun sport geen enkele<br />

hindernis ontweken, maar streefden<br />

er wel naar het onmogelijke<br />

te realiseren. Het gaat er volgens<br />

avonturier, extreemsporter, spreker,<br />

mentale coach en auteur Marc Sluzny<br />

niet om hoe goed je bent, maar<br />

hoe goed je wilt zijn.<br />

Uitgever: Les Isles.<br />

ISBN: 9789491545467<br />

Econoom, ondernemer, toezichthouder<br />

en managementconsultant<br />

Gyuri Vergouw biedt in zijn nieuwe<br />

boek veranderaars, ondernemers,<br />

managers en medewerkers een<br />

gedegen theoretisch kader, heldere<br />

inzichten en concrete tips voor het<br />

vergroten van ‘commitment’. Passie<br />

is een verliefdheid, engagement<br />

(betrokkenheid) een verloving en<br />

‘commitment’ een huwelijk.<br />

Uitgever: Businezz.<br />

ISBN: 9789024402359<br />

In dit boek laat Anouschka Laheij in<br />

37 openhartige, persoonlijke, informatieve<br />

en vrolijke columns de vele<br />

kanten zien van haar leven als dagvoorzitter.<br />

Van haar eerste praatshow<br />

in de Haagse Bibliotheek en<br />

de presentatie van de voorrondes<br />

van ‘Kinderen voor kinderen’ tot<br />

debatreeksen die ze in latere jaren<br />

leidde. Ze is voorzitter van Goede-<br />

Dagvoorzitters en geeft een inkijkje<br />

in het werk van deze vakgroep.<br />

Uitgever: à Laheij.<br />

ISBN: 9789079045020<br />

Erik-Jan Vlieger<br />

MATTHIAS<br />

RATH M.D.<br />

‘Ten years that changed<br />

medicine forever’<br />

Voldoende inname van vitaminen<br />

en micronutriënten is volgens<br />

dr. Matthias Rath, arts en grondlegger<br />

van de moderne cellulaire<br />

geneeskunde, de sleutel voor het<br />

voorkomen en behandelen van<br />

levensbedreigende en chronische<br />

ziekten. Hij baseert die stelling op<br />

jarenlang wetenschappelijk onderzoek.<br />

In dit boek beschrijft hij zijn<br />

ontdekkingen, maar ook de manier<br />

waarop hij is tegengewerkt.<br />

Uitgever: Dr. Rath Health Foundation.<br />

ISBN: 816748000048<br />

MICKEY<br />

HUIBREGTSEN<br />

‘Management<br />

Made Simple’<br />

Mickey Huibregtsen deelt zijn visie<br />

en ideeën met de volgende generaties<br />

leiders, Zijn boek is relevant<br />

voor managers op elk niveau in<br />

alle organisaties die ‘het bos door<br />

de bomen zien’. Huibregtsen concludeert<br />

onder meer dat een fundamentele<br />

reconstructie van de<br />

systemen en instituties die ons nu<br />

regeren noodzakelijk is. Bovendien<br />

wil hij de rol van alle spelers herdefiniëren<br />

door hen te laten focussen<br />

op het respecteren van de menselijke<br />

dimensie.<br />

Uitgever: Dexter<br />

ISBN: 97894921932342<br />

ADRIAAN<br />

WAGENAAR<br />

‘Groot denken, kansen<br />

grijpen die anderen niet zien’<br />

Doorbraakdeskundige, creatief<br />

adviseur en spreker Adriaan Wagenaar<br />

zegt dat succesvol zijn betekent<br />

dat je mogelijkheden ziet<br />

en kansen benut. Als dit niet lukt<br />

ligt dat vooral aan het ontbreken<br />

van de vaardigheid om buiten de<br />

kaders te denken. Kortom: groot te<br />

denken. Hij legt uit dat groot denken<br />

geen toevalstreffer is, maar een<br />

routine die je kunt ontwikkelen.<br />

Uitgever: Van Duuren management<br />

ISBN: 9789089653826<br />

ROBERT BENNINGA<br />

EN INGEBORG WESER<br />

‘Verhoog je LQ’<br />

LQ, de Liefdes Quotiënt gaat over<br />

hoe je op je werk, met je team,<br />

klanten en jezelf nog veel beter<br />

en toekomstbestendig kan gaan<br />

presteren. Jack Ma, de oprichter<br />

van Alibaba zegt het manifest:<br />

“Om succesvol te zijn in de toekomst<br />

heb je naast IQ en EQ nu<br />

bovenal LQ nodig.” Wij zijn op ons<br />

best wanneer onze diepste behoeftes<br />

vervuld zijn, namelijk om ons<br />

'Safe, Seen & Supported' (Triple S)<br />

te voelen.<br />

Uitgever: Palaysia Business Books<br />

ISBN: 9789492412287<br />

ERIK-JAN<br />

VLIEGER<br />

‘Het nieuwe brein van<br />

de dokter’<br />

’Het nieuwe brein van de dokter’<br />

In november <strong>2017</strong> presenteert arts en ondernemer Erik-Jan Vlieger (1971) zijn<br />

boek ’Het nieuwe brein van de dokter’. Al zijn hele carrière zet Vlieger zich in voor<br />

de allerbeste zorg voor patiënten. Om dit te bereiken bepleit de gepromoveerde<br />

arts in zijn boek dat het roer om moet in de zorg. Door nieuwe technologie en slim<br />

gebruik van data gaat het beroep van arts veranderen, wordt de zorg goedkoper<br />

en de kans op medische fouten gereduceerd. Dit vraagt om verandering in denken<br />

van artsen, opleiders, beslissers, beleidsmakers en de politiek.<br />

Al zijn hele carrière zet arts en<br />

ondernemer Erik-Jan Vlieger zich<br />

De arts van de toekomst gaat anders om met<br />

Vanaf dit najaar wordt de visie achter Het nieuwe brein<br />

kennis. Hij kan veel meer - maar weet veel minder. van de dokter breed gedeeld binnen de medische sector<br />

Hij is minder een individu en meer een onderdeel<br />

en met al haar stakeholders. De publicatie van Vlieger<br />

van een intelligent, klinisch netwerk. Hij managet<br />

zal het maatschappelijk debat over de toekomst van onze<br />

in voor de allerbeste zorg voor<br />

een team om zich heen. Hij doet permanent onder - zorg niet alleen voeden, maar ook iedereen ervan overtuigen<br />

dat het slimmer kan en moet.<br />

zoek: elke helpt weer mee om nieuwe kennis<br />

te<br />

patiënten.<br />

creëren voor toekomstige patiënten.<br />

Door<br />

En voor de<br />

nieuwe technologie<br />

moeilijkere patiënten blijft hij altijd het vertrouwde<br />

gezicht. en Zo slim kunnen patiënten gebruik erop vertrouwen van dat zij, data gaat het<br />

waar zij ook terecht komen, op de allerbeste manier<br />

en naar de meest moderne wetenschappelijke in -<br />

beroep van arts veranderen, Big data wordt<br />

zichten worden behandeld.<br />

de zorg goedkoper en de kans op<br />

medische fouten gereduceerd. Dit<br />

vraagt om verandering in denken<br />

van artsen, opleiders, beslissers,<br />

beleidsmakers en de politiek. Een<br />

voorbeeld: De arts van de toekomst<br />

gaat anders om met kennis.<br />

Uitgever: Bohn Stafleu van Loghum<br />

ISBN: 9789036820004<br />

KOOS<br />

DE WILT<br />

‘Think like an artist,<br />

don't act like one’<br />

Schrijver en spreker Koos de Wilt<br />

vinden dat we veel inspiratie kunnen<br />

halen uit de inzichten van<br />

kunstenaars die al millennia lang<br />

antwoorden proberen te vinden op<br />

levensvragen. Zij putten 75 grappige,<br />

ernstige en soms opbeurende<br />

levenslessen uit de kunstgeschiedenis.<br />

Leonardo da Vinci geeft bijvoorbeeld<br />

les in nieuwsgierigheid<br />

en Rembrandt in eerlijkheid.<br />

Uitgevers: BIS Publishers.<br />

ISBN: 9789063694760<br />

RICHARD<br />

VAN HOOIJDONK<br />

‘De Wereld van Morgen’<br />

Trendwatcher en futurist Richard<br />

van Hooijdonk geeft een fascinerende<br />

kijk in de verbazingwekkende<br />

wereld van morgen. Hij laat<br />

zien hoe snel ons leven verandert<br />

en welke impact technologie heeft<br />

op de manier waarop we wonen,<br />

leven en werken. Je moet dit boek<br />

lezen als je klaar wilt zijn voor de<br />

toekomst, zeg 2035, wanneer een<br />

chip in je lichaam voorkomt dat je<br />

ziek wordt, een robot kinderen naar<br />

bed brengt en werken dankzij een<br />

basisinkomen niet meer nodig is.<br />

Uitgever: Bertram+de Leeuw Uitgevers.<br />

ISBN: 9789461562388<br />

KATE<br />

RAWORTH<br />

‘Doughnut Economics’<br />

Zeven manieren om te denken als<br />

een 21ste eeuwse econoom is de<br />

ondertitel van dit boek van de Amerikaanse<br />

econome Kate Raworth,<br />

wier onderzoek focust op de unieke<br />

sociale en ecologische uitdagingen<br />

van deze eeuw. Raworth brengt in<br />

kaart welke behoeften er binnen de<br />

beperkingen van onze planeet zijn.<br />

Onderweg ontrafelt ze het karakter<br />

van de rationele economische<br />

mens en legt ze uit wat ons echt<br />

motiveert.<br />

RH Business Books.<br />

ISBN: 9781847941374<br />

OSCAR<br />

DAVID<br />

‘Macht! Van instinct<br />

tot integriteit’<br />

Psycholoog en organisatieadviseur<br />

Oscar David beschrijft de werking<br />

en dynamiek van macht. Hij gaat op<br />

zoekt naar de vele elementen waaruit<br />

macht bestaat. David laat in dit<br />

inspirerende boek zien hoe macht<br />

1.0 (gebaseerd op onze oerinstincten<br />

om te heersen en overheersen)<br />

kan evolueren naar macht 2.0<br />

(waarbij alles draait om controle en<br />

reguleren). Volgens hem moeten we<br />

toewerken naar macht 3.0 (macht<br />

uitoefenen met integriteit).<br />

Uitgever: Mediawerf.<br />

ISBN: 9789490463366<br />

INGE<br />

VAN PROOIJEN<br />

‘Pick one’<br />

Tegenwoordig worden we overspoeld<br />

door citaten, van die<br />

zogenoemde wijze, diepzinnige<br />

clichéspreuken die aangeven<br />

hoe je moet leven, denken<br />

of voelen. Soms kunnen deze<br />

‘quotes’je ook enorm raken en bieden<br />

ze een andere kijk op dingen.<br />

Je kunt ervan leren. In ‘Pick one’<br />

zet Inge verschillende citaten van<br />

grote namen over eenzelfde onderwerp<br />

lijnrecht tegenover elkaar. Van<br />

Socrates tot Paul Coelho en Oprah<br />

Winfrey tot Kim Kardashian.<br />

Uitgever: levboeken.<br />

ISBN: 9789400509313<br />

286<br />

SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2018</strong> SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2018</strong> 287

INSPIRERENDE BOEKEN<br />

COLUMN<br />

DE KOOPKNOP<br />

ERIC<br />

SCHOONES<br />

‘Walking up the<br />

Mountain Track’<br />

Een boek van musicoloog en pianist<br />

Eric Schoones over het in<br />

balans brengen van muzikaal vakmanschap,<br />

praktijk, beweging en<br />

houding met de ongrijpbare kwaliteiten<br />

van intellect, zelf, wil en ego.<br />

Zen biedt musici een werkwijze die<br />

onbetaalbare inzichten oplevert<br />

over hoe je het geduld, de kalmte,<br />

het een-zijn, de leegte, de controle<br />

en het geluk van mensen kunt<br />

omarmen.<br />

Uitgever: Agreeable Place Publications.<br />

ISBN: 978908274904<br />

ANDY<br />

MOSMANS<br />

‘Startup Branding’<br />

‘Branding’, oftewel een merk, product<br />

of dienst in de markt zetten, is<br />

belangrijk voor startups om overtuigend<br />

over te komen. Bedrijfseconoom,<br />

register marketeer en<br />

‘branding’-expert drs. Andy P. Mosmans<br />

RM presenteert veel casussen<br />

en een praktisch model om zelf<br />

als startup meer greep te krijgen op<br />

de zo gewenste duurzame groei.<br />

Uitgever: Adfo Books.<br />

ISBN: 9789492196996<br />

RICHARD<br />

VAN KRAY<br />

‘Sales vanuit je Hart’<br />

Richard van Kray heeft zijn sporen<br />

verdiend als verkoper en salestrainer<br />

in de financiële dienstverlening,<br />

tot hij zichzelf tegenkwam. In<br />

zijn boek geeft hij het kader en de<br />

instrumenten om echt van betekenis<br />

te kunnen zijn voor de klant,<br />

zonder jezelf te vergeten.<br />

Uitgever: Business contact.<br />

ISBN 9789047010586<br />

AAD<br />

OUBORG<br />

‘Internationaal<br />

Ondernemen’<br />

Aad Ouborg, als ondernemer<br />

bekend geworden met de merken<br />

BaByliss en Princess, spoort collega-ondernemers<br />

in zijn boek aan<br />

de blik over de grens te richten. Hij<br />

vertelt over zijn pioniersjaren, kansen<br />

in het buitenlans, respect voor<br />

andere culturen, marketing en sales<br />

en de belangrijkste aspecten en<br />

risico’s van internationaal ondernemen.<br />

Hij hoopt dat meer mkb’ers<br />

actief worden in andere landen.<br />

Uitgever: Betram+de Leeuw Uitgevers.<br />

ISBN: 9789461561862<br />

THUPTEN<br />

JINPA<br />

‘Compassie voor<br />

Beginners’<br />

Compassie betekent medeleven<br />

met anderen en onszelf. Thupten<br />

Jinpa roept iedereen op de<br />

compassiespier te trainen. In zijn<br />

boek presenteert hij resultaten van<br />

wetenschappelijk onderzoek en<br />

psychologische inzichten. Daarnaast<br />

put hij uit zijn eigen levensverhaal<br />

en geeft hij eenvoudige,<br />

dagelijkse oefeningen.<br />

Uitgever: Kosmos.<br />

ISBN: 9789021559988<br />

© MARCO DE SWART<br />

Speakers<br />

Academy ®<br />

TIP<br />

Speakers<br />

Academy ®<br />

TIP<br />

De consument blijkt helemaal niet alleen een rationeel handelend wezen te zijn, maar krijgt allemaal emotionele prikkels<br />

die in feite een onbewuste koopknop activeren. Het is vooral een kwestie van die koopknop weten te vinden en dat in een<br />

retailwereld die nooit meer hetzelfde zal zijn, simpelweg omdat we leven in een ‘omnichannel’-tijdperk. Tijdens mijn<br />

lezingen laat ik aan de hand van consumententrends zien wat er speelt in retail en hoe je zorgt voor bestaansrecht van<br />

jouw winkelconcepten. Ook in de toekomst. Door theater te maken en de zintuigen te prikkelen.<br />

CHRISTIAN<br />

KROMME<br />

‘Humanification’<br />

PATRICK<br />

VAN VEEN<br />

‘Verliefd op je klant’<br />

VINCENT<br />

ICKE<br />

‘Reisbureau Einstein’<br />

FEIKE<br />

CATS<br />

‘Verleuken kan iedereen’<br />

JARNO<br />

DUURSMA<br />

‘De digitale butler’<br />

Aan de hand van het verhaal van<br />

een terminaal ziek meisje dat op<br />

zoek is naar een geneesmiddel,<br />

vertelt Christian Kromme hoe ‘vermenselijking’<br />

(‘humanification’) kan<br />

helpen het DNA te vinden van innovatie,<br />

zodat je dat kunt toepassen<br />

in je leven, werk en gemeenschap.<br />

Lees meer over de code waardoor<br />

je de kracht krijgt de volgende grote<br />

technologie uit te vinden, te voorspellen<br />

of omarmen.<br />

Uitgever: The Choir Press.<br />

ISBN: 9781910864975<br />

HÉLÈNE<br />

OOSTERHUIS<br />

‘Ken je mij?’<br />

Een lees-notitieboek voor ondernemende<br />

vrouwen dat een goed<br />

gevoel geeft en laat zien hoe zij<br />

kunnen leven met meer energie,<br />

kracht en vrijheid. In zeven stappen<br />

geeft Hélène aan hoe zij succesvol<br />

zichzelf kunnen zijn. De<br />

theorie is kort, krachtig en direct.<br />

De opdrachten zijn praktisch toepasbaar<br />

en de persoonlijke verhalen<br />

raken.<br />

Uitgever: Oosterhuis Publishing +<br />

Het Boekenschap.<br />

ISBN: 9789082424409<br />

Patrick van Veen weet met humor,<br />

herkenbare voorbeelden en af en<br />

toe wat rake kritiek de kern van<br />

goede klantrelaties te raken. Hij<br />

houdt ondernemers een spiegel<br />

voor, inspireert en motiveert hen.<br />

Als bioloog kan hij hen heel wat<br />

leren over verkoop en klantcontact.<br />

Uitgever: Business Contact.<br />

ISBN: 9789047010210<br />

MENNO<br />

LANTING<br />

‘De Disruptieparadox’<br />

Menno Lanting – dé deskundige op<br />

het gebied van de impact van digitale<br />

technologie op organisaties,<br />

leiderschap en innovatie – heeft het<br />

fenomeen disruptie onderzocht en<br />

hoe organisaties daarmee omgaan.<br />

In zijn boek ontkracht hij de mythe<br />

van disruptie, schetst hij de verborgen<br />

paradoxen en presenteert hij 5<br />

stappen op weg naar innovatie.<br />

Uitgever: Business Contact.<br />

ISBN: 9789047010371<br />

Icke, hoogleraar theoretisch astrofysica<br />

in Leiden en bijzonder hoogleraar<br />

kosmologie in Amsterdam,<br />

beschrijft hoe we straks via Reisbureau<br />

Einstein met ruimteschepen<br />

naar onze sterrenburen of het centrum<br />

van de Melkweg reizen. Maar<br />

ook wat we tegen die tijd gaan ontdekken<br />

en hoe Einstein ons heeft<br />

geleerd te reizen naar die bestemmingen.<br />

Uitgever: Prometheus.<br />

ISBN: 9789044633498<br />

GIJS<br />

VAN WULFEN<br />

‘Het Innovatieve Doolhof ’<br />

Managementboek van het jaar<br />

<strong>2017</strong>. Van alle innovatieprojecten<br />

haalt 80% de markt niet. Gijs<br />

van Wulfen merkt overal ter wereld<br />

dat innovatoren dezelfde obstakels<br />

tegenkomen en daar wil hij wat<br />

aan doen. Hij ontdekte in ruim vijftig<br />

innovatieprojecten hoe je de<br />

chaotische start van innovatie kunt<br />

structureren en welke tien essentiële<br />

activiteiten je in welke volgorde<br />

moet uitvoeren om succesvol het<br />

innovatiedoolhof te doorlopen.<br />

Uitgever: Van Duuren Management.<br />

ISBN: 9789089653123<br />

Het woord Leuk is onderbelicht in<br />

het traject van klantrgerichtheid. In<br />

zijn derde boek toont Felix Cats tot<br />

welke ongekende resultaten Leuk<br />

kan leiden. Het is een ideale kapstok<br />

die helpt de resultaten van<br />

een organisatie flink te verbeteren,<br />

zowel op medewerker- als klantniveau.<br />

Hoe dat precies gaat staat<br />

beschreven in dit informatieve,<br />

maar vooral leuke boek.<br />

Uitgever: Houden van Klanten<br />

ISBN: 9789082067613<br />

MARCO<br />

BUSCHMAN<br />

‘Verbindend Vermogen’<br />

Er komen meer leiders die openstaan<br />

voor ratio én emotie, wat leidt<br />

tot krachtige resultaten in een positieve<br />

werkomgeving. Leiderschapstrainer,<br />

teamcoach, auteur en<br />

spreker Menno Buschman daagt<br />

lezers uit te reflecteren op hoe zij<br />

verbindend vermogen kunnen<br />

inzetten. Aan de hand van onder<br />

meer bewezen theorieën, persoonlijke<br />

verhalen en praktijkvoorbeelden<br />

krijgen ze steeds meer zicht op<br />

wat dat vermogen precies inhoudt.<br />

Uitgever: s2uitgevers.nl.<br />

ISBN: 9789492528049<br />

Trendwatcher Jarno Duursma legt<br />

uit wat kunstmatige intelligentie<br />

is en hoe je ervan kunt profiteren.<br />

Als consument, manager, ondernemer<br />

of professional. De ondertitel<br />

van zijn boek is dan ook ‘Kansen<br />

en bedreigingen van kunstmatige<br />

intelligentie’. In elk geval krijgen we<br />

straks slimme software, onze digitale<br />

butler. Dat biedt vele mogelijkheden,<br />

maar zorgt ook voor enkele<br />

risico’s.<br />

Uitgever: Haystack.<br />

ISBN: 9789461262424<br />

CARLOS<br />

MAGDALENA<br />

‘Heer der Planten’<br />

Een inspirerend verhaal van een<br />

man die er werkelijk alles aan doet<br />

zijn geliefde (en vaak bedreigde)<br />

planten te behouden en beschermen.<br />

Hij laat de lezers kennismaken<br />

met het belang van botanische<br />

tuinen, de noodzaak van wetenschappelijk<br />

onderzoek en de pracht<br />

en bijzonderheden van het kwetsbare<br />

plantenrijk.<br />

Uitgever: Atlas Contact.<br />

ISBN: 9789045034515<br />

Elk jaar benoem ik vijf belangrijke<br />

trends die retailland beïnvloeden.<br />

Een van die trends is<br />

‘Silence’. We hebben massaal<br />

behoefte aan rust, ons even<br />

kunnen afsluiten van de buitenwereld en<br />

van de overmatige prikkels die daar op ons<br />

af komen. We proberen alle balletjes hoog te<br />

houden. Zeker millennials hebben daar last<br />

van. Het gevolg: een jaarlijks stijgend aantal<br />

burnouts. Niet gek als we vaker aan onze<br />

telefoon zitten dan we onze eigen partner<br />

aankijken.<br />

We zien nieuwe winkelconcepten die tot<br />

rust manen, die veilig voelen. Het gaat om<br />

producten die ‘slow’ gemaakt worden, om<br />

oude ambachten en materialen.<br />

Tekst: Carin Frijters<br />

Tegelijkertijd blijven we ook gewoon<br />

mensen van nu. We omarmen technologische<br />

oplossingen en laten ze een steeds grotere<br />

rol spelen in ons leven. De wereld om<br />

ons heen verandert op die manier voortdurend.<br />

We zijn ‘verslaafd’ aan nieuwe prikkels<br />

en belevingen. Een andere trend die ik heb<br />

benoemd is dan ook ‘Transforming’. Dat zien<br />

we bijvoorbeeld terug in materialen die continu<br />

veranderen. Van kleur, textuur en functionaliteit.<br />

Spiegels worden beeldschermen.<br />

Maar ook textiel dat door lichaamstemperatuur<br />

van kleur verandert. En dan heb ik het<br />

nog niet eens over augmented reality en virtual<br />

reality. Manieren waarop de digitale en<br />

fysieke wereld in elkaar overvloeien.<br />

Graag laat ik zien wat de mogelijkheden<br />

zijn binnen retail; zowel voor grote ketens<br />

als de MKB’er met een heel ander budget. Ik<br />

bied graag inzicht hoe je de aandacht van de<br />

klant op je kunt vestigen en kunt zorgen voor<br />

een passende winkelbeleving die een maximale<br />

verkoopkracht garandeert. Een plek<br />

waar het draait om maximaliseren van het<br />

gemak of juist niet en de verblijfsduur verlengen<br />

verheven is tot kunst.<br />

Retailexpert Carin Frijters is in te zetten<br />

als inspirator, dagvoorzitter, ‘creative<br />

director’, klankbord en coach. Met<br />

haar aanstekelijke enthousiasme<br />

krijgt ze ieder publiek enthousiast<br />

en met haar kritische blik zorgt ze<br />

voor een verfrissende kijk op zaken.<br />

Ze werkte voor diverse retailketens,<br />

MKB en opleidingsinstituten. Haar<br />

boeken worden veelvuldig gebruikt als<br />

inspiratiebron en lesmateriaal. Meer<br />

weten: cfretail.nl of info@cfretail.nl.<br />

info@speakersacademy.nl<br />

288<br />

SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2018</strong> SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2018</strong> 289

EEN MULTIFUNCTIONELE<br />

CONGRESLOCATIE IN IN DEN HAAG<br />

INFORMEER NAAR DE DE<br />

TURN-KEY<br />

CONGRESPAKKETTEN<br />

VOOR VOOR 150 150 TOT TOT 1.000 1.000 PERSONEN<br />

Check FokkerTerminal.nl<br />

•• 18 18 subruimtes rondom de de congresvloer<br />

•• Daglicht in in alle alle ruimtes<br />

•• Industriële en en frisse uitstraling<br />

•• Zeer goede bereikbaarheid<br />

•• 380 380 parkeerplaatsen<br />

___<br />

vlnr: Grand Ambassador Generaal-Majoor b.d. drs. Pieter Cobelens, Managing Director Grand Hotel Huis ter Duin Stephan Stokkermans,<br />

Adjunct-Directeur Speakers Academy® Nina Kesar en CEO Speakers Academy® International Albert de Booij.<br />

Tekst: Jacques Geluk | Fotografi e: Enith van Tongeren<br />

FOKKERTERMINAL.NL<br />

Fokker Terminal - Binckhorstlaan - 249 249 - Den - Den Haag<br />

FOKKERTERMINAL.NL<br />

290 SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE Informatie <strong>2018</strong> en en boekingen: 070 070262 26290906666<br />

SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2018</strong> 291

Our keynote speakers performed in 66 countries<br />

ANTARCTICA<br />

ARGENTINA<br />

ARUBA<br />

AUSTRALIA<br />

AUSTRIA<br />

BAHAMAS<br />

BELARUS<br />

BELGIUM<br />

BRAZIL<br />

CANADA<br />

CHINA<br />

292<br />

CROATIA<br />

CUBA<br />

CURACAO<br />

CYPRUS<br />

CZECH REPUBLIC<br />

DENMARK<br />

DUBAI<br />

ENGLAND<br />

ESTONIA<br />

FINLAND<br />

FRANCE<br />

SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2018</strong><br />

GERMANY<br />

GREECE<br />

GREENLAND<br />

GUERNSEY<br />

HONG-KONG<br />

HUNGARY<br />

INDIA<br />

IRELAND<br />

ISRAEL<br />

ITALY<br />

JAMAICA<br />

JERSEY<br />

LITHUANIA<br />

LUXEMBOURG<br />

MALAYSIA<br />

MALTA<br />

MAURITIUS<br />

MEXICO<br />

MONACO<br />

MOROCCO<br />

NETHERLANDS<br />

NEW ZEALAND<br />

worldwide bookings<br />

NIGERIA<br />

NORWAY<br />

PANAMA<br />

POLAND<br />

PORTUGAL<br />

RUSSIA<br />

SAUDI ARABIA<br />

SERBIA<br />

SINGAPORE<br />

SLOVAKIA<br />

SLOVENIA<br />

+31 (0)10 - 433 33 22 | speakersacademy.com<br />

SOUTH AFRICA<br />

SOUTH KOREA<br />

SPAIN<br />

SURINAME<br />

SWEDEN<br />

SWITZERLAND<br />

TAIWAN<br />

THAILAND<br />

TURKEY<br />

USA<br />

VATICAN CITY

logo

products

Resources

Company

Terms of service
Privacy policy
Cookie policy
Cookie settings
Imprint
Change language
Made with love in Switzerland
© 2024 Yumpu.com all rights reserved

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!