ACADEMY Magazine 2024

INFORMEER NAAR DE
TURN-KEY
CONGRESPAKKETTEN
VOOR 150 TOT 1.000 PERSONEN
Check FokkerTerminal.nl
Fokker Terminal - Binckhorstlaan 249 - Den Haag
Informatie en boekingen: 070 262 90 66

EEN MULTIFUNCTIONELE
CONGRESLOCATIE IN DEN HAAG
• Industriële en ruime uitstraling
• Hangar 2000 m 2 + 18 grote subruimtes
• Zeer goede bereikbaarheid nabij A4 en A12
• 400 parkeerplaatsen
• CO 2
neutrale locatie
FOKKERTERMINAL.NL

© CASPER RILA | 500WATT.NL
4
SPEAKERS ACADEMY ® MAGAZINE 2024

VOORWOORD
COLOFON
HOOFDREDACTEUR
Marie-Leontine de Graaf
REDACTIE / GRAFISCH ONTWERP
Team Speakers Academy ®
Marie-Leontine de Graaf, Jacques Geluk,
Walter Kallenbach, Femke Visser,
Saskia Groenenberg, Don de Bruijn en Team
500Watt - Casper Rila & Jet van Schie
SPEAKERS ACADEMY ®
Schiedamse Vest 67-71
3012 BE Rotterdam
info@speakersacademy.nl
Tel.: +31 (0)10 433 33 22
DRUKWERK
Roularta Printing NV, Roeselare België
COPYRIGHT
Copyright © 1997-2024 Speakers Academy ® . Niets
uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd en
/ of openbaar worden gemaakt door middel van
druk, fotokopie, microfilm of op welke wijze dan ook
zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van
de uitgever. Alle rechten voorbehouden. Speakers
Academy ® heeft de grootst mogelijke inspanning
gepleegd om de copyrights van de geplaatste
artikelen en foto’s aan de makers daarvan te doen
toekomen. Speakers Academy ® vraagt de auteurs,
fotografen en de sprekers copyrightvrije foto’s aan te
leveren. In het geval het foto’s betreft die beschikbaar
zijn gesteld door externe fotografen, vermeldt
Speakers Academy ® de naam van de fotograaf op
de foto zelf. In een aantal gevallen is het wellicht niet
mogelijk (geweest) de te achterhalen. Mocht u menen
rechthebbende te zijn van een of meerdere foto’s,
neem dan contact op met Speakers Academy ® via
info@speakersacademy.nl
De interviews, artikelen en columns zijn van
onafhankelijke auteurs. ACADEMY ® Magazine neemt
een metapositie in ten aanzien van geloof, religie,
gender, ras, seksuele geaardheid en aanvaardt geen
enkele verantwoordelijkheid voor de statements die
worden gemaakt. ACADEMY ® Magazine heeft vanuit
deze onafhankelijk positie mensen uitgenodigd, die
vanuit verschillende gezichtspunten hun visie naar
voren brengen.
FOTOSTOCK
Bedrijven of organisaties die fotomateriaal nodig
hebben, kunnen tegen een vergoeding hiervan
gebruik maken. U kunt contact opnemen met de
informatiedesk van Speakers Academy ® via
redactie@speakersacademy.nl
TOESTEMMING HERDRUK / GEBRUIK FOTO’S
EN ILLUSTRATIES
Voor toestemming van herdruk van artikelen,
interviews, columns, foto’s en illustraties, kunt u contact
opnemen via
redactie@speakersacademy.nl
COLUMNSERVICE
Veel van onze sprekers zijn tevens goede schrijvers. In
een aantal gevallen bestaat de mogelijkheid om een
column te laten schrijven voor uw personeelsblad,
huisorgaan, verenigingsblad, corporate magazine,
jaarverslag, website, publiekstijdschrift. Ook kunnen
wij op verzoek een column, kort verhaal of gedicht ter
ondersteuning van een congres (laten) verzorgen.
Vakmanschap
Bij het woord vakmanschap denk ik aan
deskundigheid, intrinsieke motivatie,
plezier en trots. Volgens mij is de term
vakman een van de mooiste benamingen
die je iemand zakelijk bezien kunt
toedichten. Bij een echte vakman, of
vakvrouw, voel je gelijk de liefde en
toewijding voor het vak. Je ziet iemand
voor je die streeft naar het beste
resultaat, continu mogelijkheden ziet, de
passie voor het vak wil delen en voortdurend
zichzelf en het vakgebied blijft
ontwikkelen. Vakmanschap wensen we
toch eigenlijk iedereen toe of anders in
elk geval de energie en inspiratie die van
vakmanschap uitgaat.
Een belangrijk kenmerk van vakmanschap
is dat het pas wordt bereikt na
leren, oefenen, experimenteren, doorzetten,
veelal ook goed samenwerken, oog
voor detail hebben en steeds verder
polijsten: met vallen en opstaan en niet
bang zijn om fouten te maken.
Is het niet precies wat we elkaar gunnen,
om tegelijkertijd te praten over wat er
goed gaat en wat er misschien goed
fout gaat?
Dat vraagt mijns inziens om een wereld
waarin we naar elkaar luisteren en samen
leren. Ideeën en oplossingen voor
ingewikkelde situaties ontstaan door
telkens anders te denken, door anders te
leven en te luisteren naar nieuwe
inzichten. Fouten maken hoort daarbij.
Als we te weinig fouten maken, hebben
we dan ook niet te weinig geprobeerd?
Door met elkaar in gesprek te gaan
kunnen we de nadelen van fouten
beperken, kunnen we veel leren en
mooie nieuwe dingen bereiken.
Elke dag zijn er berichten over de inzet,
effecten en trends rond alle technische
ontwikkelingen (AI, VR, AR, etc.), over
mogelijkheden op het gebied van
gegevensanalyse en automatisering. De
opties voor het versnellen van processen
lijken eindeloos. Goed geïnformeerd zijn
en experimenteren met de nieuwe
mogelijkheden horen bij deze tijd. Hoe
mooi zou het zijn wanneer we de
jarenlange historie en liefde die hoort bij
vakmanschap combineren met alle
kansen die zich nu voordoen. Er blijft
altijd ruimte voor creativiteit, nieuwe
inzichten en flexibiliteit in bijvoorbeeld
onverwachte situaties en juist dat vraagt
om vakmanschap.
Het plezier en de mogelijkheden groeien
naarmate je je vakgebied nog beter
onder de knie hebt. Dat is ook mijn
ervaring na ruim 2,5 jaar leiding mogen
geven aan Speakers Academy®. Wat
hebben wij een leuk werk, mede omdat
we met zo veel echte vakmensen mogen
samenwerken!
Met trots en dankbaarheid voor iedereen
die heeft meegeholpen presenteer ik het
nieuwe ACADEMY MAGAZINE 2024
waarin sprekers en dagvoorzitters
toelichten hoe zij vanuit hun vakmanschap
elke dag weer IMPACT maken:
allemaal prachtige vakmensen die ook
jouw organisatie kunnen versterken.
Marie-Leontine de Graaf,
CEO Speakers Academy ®
SPEAKERSACADEMY.NL 5

INHOUDSOPGAVE
4 Voorwoord/Colofon
Marie-Leontine de Graaf:
Vakmanschap
6 Inhoudsopgave
8 Thomas Rau
De mensheid is op weg naar
een volgende evolutiestap
12 Minchenu Maduro
Ware rijkdom
13 Tim Hofman
Zaadjes planten om de
geest te slijpen
14 Tim van Hattum
Avontuurlijke routes op weg
naar een groene planeet
18 Sharon Hilgers
Doorzetten, lef en doelen
blijven verleggen: een ideaal
recept voor blijvend succes
20 Pedro De Bruyckere
Beste ouders jullie zijn
belangrijk
21 Pieter de Rijk
I can be anything you
want me to be
22 Marga Hoek
Ik wil mijn visie niet alleen
delen, maar ook laten ervaren
24 Annemarie van Gaal
Denken in kansen
25 Hélène Oosterhuis
Verwachtingen: Een avontuur
in onvoorspelbaarheid
26 Marius Smit
Ondernemerschap
met impact
29 Aldith Hunkar
60: Misschien wel het mooiste
jaar van mijn leven
30 Prof. dr. Jan Peter
Balkenende
De economie van de hoop
32 Wereldsprekers
34 Dr. André Kuipers
Zonder ruimtevaart doen we
een grote stap terug in de tijd
39 Charlotte Extercatte
Pioniers bieden oplossingen
voor klimaat en duurzaamheid
40 Francesco Wessels
Alleen met gedrag maak
je ambities waar
42 Robèrt van Beckhoven
en Pirjo de Winkel
Bakker word je niet,
bakker bén je
45 Ynzo van Zanten
Saaie spreker nodig? Dan
moet je deze gast niet hebben
46 Cécile Cremer
De toekomst: uitdagend
maar hoopvol
48 Spacebuzz
Beleef de aarde als een
échte astronaut!
50 Isabelle Feteris
Trainen voor de wedstrijd
van het leven
52 Alex Sijm
Leunen op de veerkracht
van circussucces
55 An Gaiser
Voorbij de feiten kijken en
horen wat niet wordt gezegd
56 Prof. dr. Bas Haring
Artificial Intelligence:
terug naar het jaar 2000
57 Kees Verhoeven
Grip op technologie!
58 Tanja Braun
Oprechte interesse maakt
verhalen los
60 Generaal-majoor b.d. drs.
Pieter Cobelens
Onze data zijn het beste af in
een Nederlandse cloud
62 Edith Bosch
100% verantwoordelijkheid,
dé belangrijkste factor
voor succes
65 Drs. Arend Jan Boekestijn
Terugverlangen naar de
19e eeuw
66 Ron Keller
Geopolitieke spanningen:
de wereld in beweging
67 Otto Wijnen
Fakespeech: verandering
met een lach
68 Arash Aazami
Duurzame energie
vervanzelven
71 Juri Hoedemakers
Ontdek de magie van
de hofnar
72 Gerrit Hiemstra
Oars bouwe foar it klimaat
75 Pierre Wind
De smaakzegger
76 Dr. Mathijs Bouman
AI komt net op tijd voor
onze economie
78 Drs. Jeroen Smit
Zoek de schoolbanken
weer op
79 Peter Melis
Duurzaamheid, energietransitie
en circulariteit
6
SPEAKERS ACADEMY ® MAGAZINE 2024

INHOUDSOPGAVE
80 Generaal b.d.
Tom Middendorp
Dé grote uitdaging van deze
eeuw: te veel mensen, te
weinig grondstoffen
82 Dr. Eva de Mol
De kracht van het team
85 Prof. dr. Maarten
van Rossem
Theaterlezing
86 Prof. dr. ir. Mathieu
Weggeman
First time 80% right
88 Daniel Seesink
Lessen van de
bedrijfsprimatoloog
89 Ilona Buddingh-Maas
Een positieve stimulans op
intrinsieke motivatie,
aandacht en inzet voor
duurzaamheid
90 Jan Latten
Alles is demografie
92 Emmelie Zipson
Muziek verbeeldt wat
woorden niet kunnen zeggen
94 Patrick van Veen
Kappen! En weer aan
het werk
96 Ferry Hoes
Wat maakt ons nog uniek
als mens?
98
The
IMPACT
Edition
Acht impactvolle sprekers
in gesprek met
Speakers Academy
100 Michelle van Tongerloo
Geef daklozen een bedje,
dat voorkomt veel ellende
104 Prof. dr. Paul Iske
Faalintelligentie in een
complexe, dynamische
wereld
108 Theo Jansen
Strandbeesten evolueren
112 Roxanne Hehakaija
Wie het beste uit zichzelf
haalt kan een positief
verschil maken
116 Mr. dr. Marianne Thieme
Veranderen vergt moed en
verbeeldingskracht
120 Ismail Aghzanay
Iemand geloofde in mij,
dat was goud waard
124 Nouchka Fontijn
De parallellen tussen boksen
en het dagelijks leven
128 Daan Roosegaarde
Als we de toekomst niet
kunnen verbeelden, kunnen
we er ook niet aan bouwen
133 Video overzicht
The IMPACT Edition video's
134 Richard van Hooijdonk
Het grote AI-interview
138 Kristel Groenenboom
Als alles makkelijk gaat,
worden we lui
139 Christine Fitzgerald MA
We hebben altijd een keus
140 Jimmy Nelson
Liefdevolle zoektocht is
belangrijker dan de
ultieme foto
142 Lucien Engelen
De gezondheidszorg heeft
een loodgietersprobleem
144 Vera Schut
Anders communiceren met
de nieuwe generatie
145 Michel Verheijden
Wat je kan leren van
improviseren
146 Guszti Eiben
Wil je het goede nieuws
horen? AI is geen bedreiging,
het is een enorme kans
147 Marit van Bohemen
Dagvoorzitter
148 Prof. dr. Zeger van der Wal
Ambtelijke leiders mogen
best op de grote trom slaan
150 Dennis Karpes
Imaginal Cells wordt het
belangrijkste project van
mijn leven
153 Saskia Nijs
Humain workforce: waar
robots werken en
mensen leven
154 Duncan Wardle
Wees niet bang voor AI
157 Mitchel Viljeer
Positiviteit bevordert
werkplezier
158 Mo Gawdat
AI is grotere uitdaging dan
klimaatverandering
160 Maarten van der Weijden
Hoe ga jij door als het
even tegenzit?
161 Franck Evers
Het geheim van Heineken
162 Margreet Spijker
Compassie en
sociale veiligheid
163 Academy Magazine lees
je nu ook online
SPEAKERSACADEMY.NL 7

Architect
Thomas Rau:
‘We groeien ons nu arm’
De tijd waarin we leven is niets
minder dan een totale ommezwaai in
de geschiedenis. Een ‘Zeitenwende’
(Duits woord van het jaar 2022), zoals
de bevlogen en bewogen architect
Thomas Rau het noemt. “Ik leg heel
sterk de nadruk op materiaal als
dienstverlening. Ik denk dat we nooit
meer eigenaar van materialen
worden, maar alleen nog in bruikleen
nemen.” Die visie is onderdeel van de
volgende evolutiestap in de mensheidcultuur,
vindt de oprichter van
architectenbureau RAU en het bedrijf
Turntoo, die vooral bekend is door
zijn duurzame en circulaire gebouwen.
Thomas laat zich in al zijn
handelen leiden door de toekomst en
dat levert interessante uitspraken en
boeiende lezingen op.
8
SPEAKERS ACADEMY ® MAGAZINE 2024

CIRCULAIRE ECONOMIE
Door Jacques Geluk | Fotografie © Martin Dijkstra/Lumen
‘DE MENSHEID IS OP WEG
NAAR EEN VOLGENDE
EVOLUTIESTAP’
“Het is onzinnig dat we ons definiëren aan de hand van wat
we bezitten, maar niet van wie we zijn. Misschien wel de
volgende evolutiestap in onze ontwikkeling is dat de
mensheid zich herbezint op het immateriële en zich toenemend
bewust wordt van het feit dat lokale en nationale
problemen eigenlijk niet meer bestaan. Het is allemaal
mondiaal. Alles op aarde is eigendom van de hele mensheid.
In andere woorden: we moeten ophouden wat eigenlijk van
ons allemaal is te privatiseren. Mensheid-eigendom op
aarde faciliteren is een super spannende ontwikkeling.”
Een uur voordat de architect, die onder andere met zijn
bureau Turntoo de transitie naar een volledig circulaire
economie faciliteert, tot deze conclusie komt, zegt hij al:
“Alles wat we doen is in principe een tijdelijk antwoord op
een tijdelijke behoefte. Eindige materialen gebruiken we om
de tijdelijke aggregaten te bedienen. De grootste groeimarkt
bestaat daardoor uit krimp en verspilling. We groeien ons
arm op dit moment.” Dat is voor iemand wiens hoogste doel
is de continuïteit van onze tijdelijke aanwezigheid te
faciliteren een gotspe. Daarom wil Thomas de economie, de
georganiseerde relatie tussen mens en natuur, voorzien van
een nieuwe systeemarchitectuur met vernieuwende
concepten, producten en diensten. “Zodat we als tijdelijke
gasten in het gesloten aardse systeem als mensen mentaal
SPEAKERSACADEMY.NL 9

kunnen blijven groeien. Als experiment laat ik mensen
horen wat ze nog niet kunnen denken.”
Thomas is de bedenker van Madaster, het kadaster
voor materialen. “De aarde is een gesloten systeem.
Alles wat niet groeit is gelimiteerd. Dat geldt niet voor
grondstoffen. Dat daar schaarste aan zou zijn is totale
onzin. Alleen de vorm verandert. Er is op dit moment
net zoveel goud op aarde als 10 miljard jaar geleden,
alleen nu hangt het om je vinger of zit het in je horloge
en vroeger zat het in de grond. In Madaster worden
data vastgelegd over alle materialen en producten die
verwerkt zijn in een object, zoals een brug of gebouw.
Dat bevordert circulariteit. Door elk onderdeel te
registreren, wordt inzicht verkregen in onder meer de
losmaakbaarheid, ingebed CO₂ en toxiciteit van
materialen en producten. “In 2060 hebben we 40
procent meer vastgoed. Daarop moeten we nu
acteren. Dat is de toekomst. Volledige transparantie
van alles. Dat geldt ook voor de beste
businessmodellen.”
Waardencreatie en -behoud
Materialen als service, producten alleen nog als
diensten aanbieden aan consumenten. Dat leidt tot
duurzame producten, doordat het voor het verdienmodel
niet meer nodig is ze een kortere dan mogelijke
levensduur te geven. “Als je materiaal een identiteit
geeft, zoals wij doen met het materialenpaspoort, zijn
bijvoorbeeld een gebouw of een apparaat aan het
einde van hun levensduur niet langer waardeloos,
maar materiaalmijnen voor andere en nieuwe toepassingen.”
Thomas legt uit wat het Turntoo-model, met
als onderdelen waardencreatie en waardenbehoud,
inhoudt. “In voorwaartse richting voeg je waarde toe
en in terugwaartse richting kun je die behouden. ”In
zijn populaire boek ‘Material Matters’ legt Thomas
precies uit hoe het werkt.
Het systeem komt erop neer dat productieprocessen
– en ook de producten zelf – zo zijn ontworpen dat
grondstoffen altijd in hun oorspronkelijke vorm
kunnen terugkeren bij de producenten en worden
hergebruikt. Materialen blijven dankzij de condities
continu in de keten circuleren en verworden niet zoals
tot nu toe vaak gebeurt in de waardencreatieketen tot
afval. “In de voorwaartse richting is vrijheid het
Leitmotiv en in de terugwaartse verantwoordelijkheid.
Dus als je de waardenbehoudketen omarmt en iets uit
vrijheid weggeeft, moet je dat uit verantwoordelijkheid
ook terugnemen. Het gaat erom dat iedereen verantwoordelijk
moet zijn voor de consequenties van een
tijdelijke beslissing. Nu is altijd de volgende persoon
verantwoordelijk voor de gevolgen van wat de vorige heeft bedacht.
Eigenlijk moeten we de economie organiseren zoals een bibliotheek.
Je leent een boek, leest het en geeft het terug. Dat is voor sommige
mensen moeilijk te bedenken.”
‘We moeten doen wat nodig
is, niet wat mogelijk is’
Sinds zijn jeugd
Thomas Rau voelt al sinds zijn jeugd de drang ‘onze roofbouwmaatschappij
te kantelen naar een oogstmaatschappij’. Als jonge tiener
pakt het aansteken van een barbecue met benzine verkeerd uit en
leeft hij lang in isolatie om te genezen van zijn brandwonden. In
plaats van fysieke roofbouw te plegen heeft hij tijd om na te denken.
Na een zevenjarige zoektocht vanaf zijn veertiende schrijft hij zich
‘per ongeluk’ in voor een opleiding tot architect. “Ik had toen niets
met architectuur.” Sinds zijn 32ste werkt Thomas vanuit een sterk
bewustzijn ten aanzien van het ontwerpen en bouwen van duurzame
gebouwen. Nu 31 jaar later realiseert hij zich dat zijn visie voor
sommigen moeilijk te bevatten kan zijn. “Alles spiegelt zich, hoe kan
ik mensen dat laten voelen, zonder dat ze het hoeven te bedenken?
Daarom heb ik Beethovens voorwaarts gecomponeerde
‘Mondscheinsonate’ genomen en een pianist gevraagd die achterwaarts
te spelen met exact dezelfde noten. Het blijft herkenbaar
Beethoven en is fantastisch, maar mensen horen iets dat ze op dat
moment nog niet kunnen bedenken.” De eerste steen van Thomas’
nieuwe systeem is jaren geleden al gelegd. Door hemzelf. Hij koopt
bijvoorbeeld al jaren lichturen om zijn Amsterdamse kantoor te
verlichten en geen lampen, die blijven eigendom van de fabrikant/
leverancier.
Pandemie creëert momentum
Het gesprek komt op de voorbije coronapandemie. “Een in feite lang
verwachte crisis als deze, wanneer urgentie ineens actueel wordt, is
een momentum dat ervoor zorgt dat we grote stappen kunnen
maken. Dat is niet meteen voor eenieder goed nieuws, maar een
crisis is wel een middel om vaart te maken in een ontwikkeling. Op
15 maart 2020 zei Mark Rutte: ‘Mensen er is een pandemie, vanaf
morgen blijft iedereen thuis’. Als hij dat als VVD’er had voorgesteld
had iedereen hem voor gek verklaard. Nu deden mensen het
gewoon. De ‘Zeitenwende’ was een feit.” Thomas noemt de
lockdown liever een lockhigh, een zegen. De coronacrisis als veto
van de natuur die ons naar huis stuurt. “We zijn fysiek afgerekend op
de manier waarop we met de wereld omgaan. Dit moment moeten
we grijpen. Een crisissituatie als deze is een grote kans om grote
10
SPEAKERS ACADEMY ® MAGAZINE 2024

CIRCULAIRE ECONOMIE
transformaties te organiseren. Veranderen vanuit
alleen vrijheid is zeer moeilijk”, zegt hij hintend op
een mentale exit (mexit) uit het bestaande systeem.
“Ik denk dat we door de crises van de laatste drie
jaar geleerd hebben dingen te bedenken en organiseren
die we allang vanuit inzicht en bewustzijn
hadden kunnen bedenken.”
Het merk Mens activeren
Op dit moment activeren we het merk Mens onvoldoende.
Dat is misschien wel het echte probleem.
“De mens is inzichtgestuurd. Mensen zijn spirituele
wezens op een menselijke reis. Niet omgekeerd. We
moeten de drie lagen – vrijheid, blijheid, broederschap
oftewel lichaam, ziel en geest – tegelijk
activeren en organiseren. Op fysiek, maatschappelijk
en individueel niveau, zodat ze met elkaar in balans
zijn. Dan is de liefdesrelatie tussen de mens en de
aarde te herstellen. We moeten doen wat nodig is,
niet wat mogelijk is. De markt doet al wat mogelijk is
en als iets anders dan het nodige mogelijk moet
worden, is de overheid nodig. Kijk naar de lockdowns,
los van wat ik daarvan vind, die waren hard
nodig. Het nodige organiseren vraagt leiderschap,
maar niet van ondernemers. Er is geen BV
Nederland. Als de overheid op de stoel van de
ondernemer zit, wordt de overheid een onderheid en
de ondernemer een overnemer.” Maar inzichtgestuurde
wezens hebben de vrijheid voor zichzelf het
nodige te organiseren. Daar is geen overheid voor
nodig. “De geschiedenis laat zien dat je maar
één iemand nodig hebt om de hele
wereld op zijn kop te zetten. Zoveel
kracht heeft één mens. Daarvan
zijn er 8 miljard, dus ik ben
super optimistisch.”
Gedragsverandering
Thomas Rau vertelt nog
even verder over de
financiële, morele en
sociale componenten van
de drie lagen, die het gevolg
zijn van een fundamentele
gedragsverandering en wat dat
voor de mensheid betekent.
Uiteindelijk zegt hij: “We moeten de
relatie tussen ons en de rest van de
mensheid weer in evenwicht brengen, want dat
kenmerk en alle drie de kenmerken van een goede
liefdesrelatie zijn daarin op dit moment niet aanwezig.
Het is niet een soort hype, circulair, culinair,
ordinair of arbitrair, maar een fundamentele, nieuwe
agenda die wij als mensheid moeten organiseren, in
relatie met de aarde. Van de acht miljard aardbewoners
is slechts vijf procent nodig om een andere kant
op te gaan. 400 miljoen mensen kunnen het verschil
maken.” Die Wende, de omwenteling is al in gang
gezet. “Het moet vanuit de mensen komen. Wie het
overkomt doet dat passief, wie er vrijwillig voor kiest
is actief. Grootste probleem is nog dat we ons niet
bekennen tot ons mens-zijn en dat we de mensheiddingen
niet activeren. We moeten ons mens-zijn en
de rol die we spelen samenbrengen en niet scheiden.
Dat is de kunst! Zelf kijk ik altijd naar het wereld-,
mens- en zelfbeeld dat mensen hebben. Iemand met
een fantastisch wereld- en mensbeeld kan een
absolute klootzak zijn, een fantastisch persoon kan
een totaal verkeerd mens- of wereldbeeld hebben.
Wat moet je daarmee? Aan de hand van iemands
beeld weet ik wat zijn of haar waardenkader is. Ik kan
daar dan in meegaan of mij eraan onttrekken.”
Architectuurbenadering
“Ik doe alles op de manier waarop ik architectuur
benader. Architectuur is voor mij het ruimtelijke
faciliteren van de biografische ontwikkeling van
mensen. Het fascinerende is dat je in de architectuur
veel materie nodig hebt om het immateriële toegankelijk
te maken. Kijk bijvoorbeeld naar de hoeveelheid
materiaal in een kerk. De ruimte, de echo, alle
het immateriële beleef je in de materie. Er is geen
enkele kunst die meer materie nodig heeft dan
architectuur om tot verschijning te
komen.” Thomas probeert in alles
dat hij als architect ontwerpt zijn
ideeën over de samenwerking
te verwerken. “Altijd, omdat ik
als mens aan tafel zit. De
vertaalslag per klant is
immer anders, de scoringspercentages
zijn eveneens
verschillend, maar dat
respecteer ik ook. Een klant
die deze waarden verwerpt
én blokkeert is niet mijn klant.
Ik werk alleen maar voor
mensen die op de
één of andere manier
het bewustzijn willen
bevorderen, over die dingen die
we nu met elkaar besproken
hebben. Dat betekent dat je niet
voor iedere klant werkt.”
© JAAP VORK
PROFIEL
SPEAKERSACADEMY.NL 11

COLUMN
Minchenu Maduro
Ware rijkdom
PROFIEL
Fotografie © Isaac Owusu
Ik neem je mee naar het betoverende
Thailand, waar mijn beste
vriendin Mildred en ik de zonovergoten
straatjes verkennen. Onze
nieuwsgierigheid drijft ons naar de
kleurrijke chaos van een lokale
markt, waar exotische geuren en
onbekende klanken ons betoveren.
Te midden van dit levendige spektakel
ontdekken we een bescheiden
fruitverkoper, wiens passie voor zijn
waren en zijn glimlachende gastvrijheid
een uitnodiging zijn voor een
ontdekkingsreis.
Mag ik jullie voorstellen aan Dam?
“Proef je het verschil?”, vraagt de
Thaise fruitman 'Dam' met een
sprankeling in zijn ogen. “Dit is een
jonge kokosnoot.”
We zitten op een bamboebankje en
krijgen een proeverij van al het heerlijke
fruit dat hij heeft uitgestald. “Hoe lang
verkoopt u al kokosnoten?”, vraag ik
nadat ik net mijn laatste stukje mango
naar achter heb gewerkt.
“Een maandje”, zegt hij gevolgd door
een grote glimlach.
Ik herhaal ‘één maand’, en zet mijn
meest ongelooflijke blik op.
“Wat deed u hiervoor?” “Ik organiseerde
en begeleidde duik- en snorkeltours,
maar na twintig jaar was ik het
zat. Ik verdiende honderdduizend bath
per maand, maar het vergde te veel.
Mijn gezondheid ging achteruit en mijn
gezin zag ik amper.”
“Hoe bent u erop
gekomen fruit te
gaan verkopen?”
“Toeristen willen een
mooie ervaring, ook
met eten. Hoe mooi is het
als je ze kan laten genieten
van verse producten. En de
kokosnoot is heel gezond, het water
van een jonge kokosnoot werkt
genezend. Proef je nou het verschil?”
Ik zit nog steeds met een kokosnoot in
mijn ene hand en een mangopit in de
andere. Ik neem snel een slok en
inderdaad wat smaakvol zeg!
‘Hoe ga jij
lef tonen?’
“Stelt u zich eens voor dat u alle
ondernemers in de wereld zou mogen
toespreken, wat zou u dan zeggen?”
“Wees je eigen baas, maar pas op,
want geen enkel werk is het waard om
je gezin voor te verwaarlozen. En
onthoud één ding: ‘Be free and trust
your vision’.”
“Niet bang zijn, want alle talent heb je
al in je, gewoon doen!”
Deze ontmoeting is een ware ontdekkingsreis
geweest, want in zijn
eenvoudige kraampje vinden we meer
dan alleen smaken
– we vinden de
essentie van lef
tonen en prioriteiten
stellen, een moment
van gedeelde menselijkheid
te midden van de
drukte van de markt.
Na terugkomst uit Thailand, heb ik
direct mijn agenda omgetoverd tot een
symbool van verbondenheid. Een dag
per week is geblokkeerd voor een
afspraak met mezelf. Ik ga mijn
verhalenbundel ‘De bijzondere onbekende’
schrijven zodat er dit jaar een
inspirerende bundel op de planken ligt.
Bovendien heb ik in de familie-app
voorgesteld om maandelijks samen te
eten. Elke laatste zondag van de
maand staat in het teken van onze
'Soulfood diners' met familie. We
komen samen in verschillende huizen,
verspreid over het hele land. Iedereen
draagt iets bij, want ontspanning en
vrijheid staan voorop. Druk is verbannen;
gezelligheid staat centraal.
In deze warme momenten van samenzijn
schuilt de ware rijkdom van het
leven. Hoe ga jij lef tonen?
Onderwerpen
Communicatie, Gedragsverandering,
Gedragswetenschap, Inspiratie,
Pedagogie, Persoonlijke Ontwikkeling
12
SPEAKERS ACADEMY ® MAGAZINE 2024

MEDIA
Door Jacques Geluk | Fotografie © Ruud Janssen
ZAADJES PLANTEN
OM DE GEEST TE SLIJPEN
PROFIEL
Tim Hofman is bekend van programma’s als ‘BOOS’ – over de maatschappij, machtsverhoudingen en
sociale structuren – en ‘Over mijn lijk’ – over en met jonge mensen die gaan sterven. “Dat is het
persoonlijke aspect. Ook doordat ik veel heb gereisd en ervaringen heb opgedaan kan ik een goede
slijpsteen zijn voor de geest van het publiek tijdens lezingen en als dagvoorzitter.” Wellicht straks ook
voor lezers van het boek dat hij schrijft over angststructuren in de samenleving.
“Studenten willen soms weten wat mijn carrièreroute is
geweest. Anderen zijn benieuwd wat mijn maatschappijvisie
is, doordat ik als journalist veel maatschappelijke
onderwerpen heb gemaakt”, zegt Tim Hofman. “Ik
denk dat er iets anti-autoritairs in mij zit. Daar heeft het
mee te maken, maar ik ben niet per se media gaan
maken om misstanden aan de kaak te stellen of de
wereld een betere plek te maken. Wel had ik snel door
dat als de camera eenmaal aanstaat, het makkelijker is
deuren in te trappen of mensen die normaal niet
worden gehoord een stem te geven. Als presentator én
particulier kan ik misschien een zinnige invulling geven
aan ons vak, dat soms snel leeg wordt.”
Tim bespreekt tijdens onder andere (motivatie)lezingen
op maat en als dagvoorzitter graag wat in de maatschappij
gebeurt en vertaalt dat naar de situatie in
bedrijven, hogescholen of universiteiten. “Het planten
van zaadjes voor het slijpen van de geest is een soort
rode draad in mijn werk. Ik probeer daarmee
mijn publiek een nieuwe blik te verschaffen op
de gang van zaken in bedrijven, de manier
waarop studenten naar de wereld kunnen kijken
of op persoonlijke ontwikkeling.”
Journalist en programmamaker
TIM
HOFMAN
‘BOOS’ mocht aanvankelijk, als
vreemde eend in de bijt, niet
bestaan op televisie. “We hebben
het toch gedaan, specifiek met
BNNVARA en buiten de zenderbazen
om, op YouTube. Eerst hebben
we ons alleen op jongeren gericht. Dat is niet meer zo.
Alles is rechtgetrokken en financiering geregeld. Online
werken geeft ons ruimte en vrijheid. We kunnen zelf
bepalen wanneer we een programma uitzenden en hoe
lang het mag zijn.”
‘BOOS’ is een begrip, zeker nadat vijf miljoen mensen
hebben gekeken naar de uitzending over misstanden
bij ‘The Voice of Holland’, met als gevolg dat de RTL
4-talentenjacht van het scherm is verdwenen. De
functie van ‘BOOS’ is problemen oplossen. De ene
keer gaat het over oplichters, een andere keer wat
activistischer over het kinderpardon. Eigenlijk zijn het
verfilmde krantenartikelen. Droog, hoor en wederhoor,
punt. Dat werkt. De aflevering over het kinderpardon
heeft 250.000 handtekeningen opgeleverd en daarmee
een uitbreiding van de maatregel. “Wij maken vooral
onderwerpen die de kijker ons mailt, want we willen
niet vanuit onze ivoren toren programma’s
maken omdat wij vinden dat ze goed
zijn. We zitten dicht in de doelgroep.”
Tim heeft ook een duidelijke reconstructie
gemaakt van een recente
gebeurtenis, waarbij een man aangaf
hem te willen vermoorden in het
BNNVARA-gebouw op het
Mediapark. “Als journalist zoek je
naar de waarheid. Wanneer iets mij of
onszelf overkomt proberen we het
sentimentele deel eruit te halen en
droog de feiten op tafel te
leggen. Zo hebben we
een boeiend verhaal
vanuit een nieuw
perspectief kunnen
vertellen, namelijk
dat van een nieuw
soort extremisme
dat grote gevolgen
kan hebben.”
SPEAKERSACADEMY.NL 13

14
ROENE
Door Jacques Geluk | Fotografie © Hans Makkink
We worden overspoeld met alarmerende berichten over klimaatverandering en het verlies aan
biodiversiteit. Steeds meer mensen maken zich grote zorgen over de toekomst. Deze mensen
horen vooral doemscenario’s en wat zij moeten en niet meer mogen om het tij te keren. Tim van
Hattum, programmaleider Klimaat bij Wageningen University & Research, legt juist de nadruk op
een hoopvolle toekomst. “Er is geen tijd voor wanhopen. Het is tijd voor actie.” De meeste
oplossingen zijn al beschikbaar, áls we willen samenwerken met de natuur. In zijn klimaatgids voor
de 21e eeuw, de ‘Only Planet’, en tijdens even inspirerende lezingen geeft hij zeven natuurlijke
routes aan voor de avontuurlijke reis naar een groenere planeet en een hoopvolle toekomst.
Avontuurlijke
routes op weg
naar een
Tim van Hattum
P
SPEAKERS ACADEMY ® MAGAZINE 2024

KLIMAAT
LANEET
We moeten mensen uitleggen waarom maatregelen
voor klimaat en biodiversiteit nodig zijn en wat die ons
en volgende generaties kunnen opleveren. “Het is nog
niet te laat. Onze toekomstvisie voor Nederland in 2120
is daarom een hoopvol verhaal. Er zijn veel predikers
die alleen alarmerende verhalen vertellen. Dat schrikt
mensen een beetje af en werkt verlammend. Wat je wilt
is dat juist zij in actie komen. Dat kan door hen te
inspireren en mee te nemen in een aantrekkelijk
verhaal, waarbij ze echt zin krijgen te gaan meebouwen
aan een groene toekomst”, zegt milieukundige Tim van
Hattum. “CO₂ en methaan zijn de grootste veroorzakers
van klimaatverandering. Nederland is klein en
tegelijk rijk en welvarend. Daardoor is ons land,
SPEAKERSACADEMY.NL
15

ondanks zijn geringe oppervlakte, een van de
grootste uitstoters per hoofd van de bevolking.
Dat geldt ook voor stikstof.” Volgens Tim speelt
stikstof op zich geen grote rol bij klimaatverandering,
maar zorgt dit element – naast gewasbeschermingsmiddelen
en ontbossing – wel
voor een verlies aan biodiversiteit. Te veel
stikstof tast dus mede de natuur aan en die is
juist onze belangrijkste klimaatoplossing. Het
klimaatprobleem is niet meer iets van de
toekomst, 2050 of daarna, maar van nu. “Het
gebeurt al waar we bij staan en zien we effecten
als steeds sneller smeltende gletsjers, bosbranden
door extreme hitte, droogte en
overstromingen.”
'Natuur is de beste
klimaatoplossing
die we hebben’
Slimme technologische oplossingen zijn hard
nodig om het klimaatprobleem op te lossen,
maar volgens Tim moet het zo effectief
mogelijk gezond houden van ons natuurlijke
systeem –‘CO₂-vretende’ bossen, oceanen,
rivieren en wetlands – de basis zijn. “De natuur
is onze belangrijkste bondgenoot in de strijd
tegen klimaatverandering. We vergeten die
basis vaak. Dat is ook de kernboodschap van
het laatste IPCC-rapport. Daarin staat veel
urgentie, geïllustreerd door alarmerende
berichten. De hoofdboodschap dat het nog niet
te laat is horen we te weinig. Echt helemaal
oplossen van het klimaatprobleem kan niet
meer, binnen de perken houden wel. Daar
moeten we mee leren leven.
Steden anders ontwerpen
We hebben het over elektrisch rijden als
oplossing, maar de productie van de batterijen
is zeer vervuilend. “Technologische oplossingen
kunnen ook leiden tot het vernietigen van
natuur. Dan schiet je jezelf eigenlijk in de voet
en gaat het niet de goede kant op. Dat vraagt
om innoveren, want elektrisch rijden is wel heel
waardevol. Nog belangrijker is om steden
anders te gaan ontwerpen.” Tim denkt aan
energieneutrale, natuurinclusieve hoogbouw,
waardoor verdichting van de
bebouwing om het woningtekort te
verminderen niet ten koste gaat van de
natuur. Verder noemt hij eerder al drijvende
gebouwen in veenweide- en natuurgebieden
(“als de waterveiligheid gewaarborgd
is”) en kleinschalige woonagglomeraties op
het platteland. Bovendien moeten steden
zo zijn ingericht dat stadsbewoners geen
auto’s meer nodig hebben om
voorzieningen en elkaar lopend
of met de fiets te kunnen
bereiken. Dat scheelt veel
slechte luchtkwaliteit. “De
meeste autokilometers maken
mensen nu nog met korte ritjes
naar de supermarkt. Dat
moeten we anders regelen in
autoluwe, groene steden.” Het
vergroenen van steden is één van de routes
die Tim aangeeft in zijn boek. “Meer dan de
helft van de wereldbevolking woont in
steden. Daar ondervindt men de meeste
gevolgen van klimaatverandering. Bij
extreme buien kan het water in de grotendeels
verharde steden niet weg, met
wateroverlast tot gevolg. Bij hitte is de stad
tien graden warmer dan de omgeving. In
Pakistan en India zijn temperaturen van 52
graden gemeten. Daar vallen dodelijke
slachtoffers. In Europa zien we ook steeds
meer van dit soort extremen. We halen
geen 50, maar wel 40 graden. De natuur de
stad in halen is dan een zeer belangrijke
oplossingsrichting om steden klimaatbestendig
in te richten.”
Sleutelmoment
Tim heeft ruim twintig jaar ervaring als
consultant, beleidsadviseur en onderzoeker
op het grensvlak van water en klimaat.
Wanneer en waardoor is hij op het idee
gekomen mensen te enthousiasmeren in
plaats van angst aan te jagen over het
bestrijden van klimaatverandering? Hij
16
SPEAKERS ACADEMY ® MAGAZINE 2024

KLIMAAT
vertelt graag over zijn sleutelmoment. “Ik sprak in 2018 met de juf van
mijn dochter en vroeg haar of klimaatverandering in het lespakket zat.
Dat was niet zo. Ze nodigde mij uit een klimaatlesje te komen geven aan
de leerlingen van groep 6, de klas van mijn dochter. Ik ging er naartoe en
liet alarmerende klimaatplaatjes zien van overstromingen, bosbranden,
vluchtende kangoeroes, droogte. De klas rondkijkend zag ik twintig
kinderen die mij met grote ogen aankeken en een beetje wit wegtrokken.
Een jongetje had bijna tranen in zijn ogen. Dat raakte me echt en ik
bedacht me dat wij met droge ogen vertellen dat de wereld naar de
haaien gaat, zonder daar een echt verhaal bij te hebben. Gelukkig had ik
nog een plaatje met oplossingen en zag dat het enthousiasme wat
terugkwam. In die klas is het zaadje geplant voor mijn boek de 'Only
Planet'. De bijna wanhopige blik in de ogen van die 10-jarige kinderen
zie ik nu bij veel mensen. Een aantal van hen steekt de kop in het zand,
ontkent of denkt ‘het zal mijn tijd wel duren’. Tegelijk maakt een grote
groep zich echt grote zorgen over de toekomst van de mensheid of de
planeet. Steeds meer vooral jonge mensen hebben last van klimaatdepressie.
Daarom wil ik, net als het IPCC, benadrukken dat we het tij nog
kunnen keren en ook dat er nog weinig tijd is. Ik wil laten zien wat we er
allemaal aan kunnen doen, al was het maar door tegels in de tuin weg te
halen. Klimaatverandering en biodiversiteit zijn de belangrijkste onderwerpen
van deze eeuw. Iedereen voelt de urgentie, maar mensen zien
ook door de bomen het bos niet meer. Zonnepanelen en wind zijn
belangrijk, maar slechts een onderdeel van de oplossing. Dit gaat over
veel meer dan alleen CO₂ en de energietransitie. Het gaat over die zeven
routes die ik schets. Als
we die volgen levert dat
heel veel op en
ontstaat maatschappelijke
meerwaarde.”
Totale verbouwing
van Nederland
In de ‘Only Planet’
beschrijft Tim hoe we
met hulp van de natuur
klimaatverandering
kunnen stoppen. “In de
toekomstvisie, die ik
met collega’s heb
gemaakt, over hoe
Nederland er uitziet
over honderd jaar als
we de zeven routes doorlopen, zetten we twee situaties naast elkaar. Als
we niets doen staat Nederland rond 2120 voor de helft onder water. Dan
zie je wanhoop. Daar kunnen we niet zoveel mee. We moeten voorkomen
dat het gebeurt. De (snelheid van de) zeespiegelstijging hebben we
niet zelf in de hand, maar Nederland heeft wel een grote wereldwijde
verantwoordelijkheid. Wij hebben de kennis en de middelen – en
bovendien per hoofd van de bevolking veel bijgedragen aan het
probleem – waardoor we een voorbeeldrol moeten willen geven. Dat
kan. Het positieve scenario is echt mogelijk. Als we maar willen. Dat
betekent wel een ander voedselsysteem,
de natuur op grote schaal herstellen, veel
meer ruimte voor water maken, steden
groener inrichten en een ander energiesysteem
verder ontwikkelen. We moeten meer
focussen op geluk en welzijn en niet alleen
de economie gebruiken als indicator of het
goed met ons gaat. Ons kaartbeeld laat
een totale verbouwing van Nederland zien
en levert een groen en aantrekkelijk land op
met veel ruimte voor water en natuur. Tim
vergelijkt de aanpak van klimaatverandering
vaak met een marathon. Er is een
langetermijnaanpak nodig, het doel is
helder (1,5 graad), de tijd dringt en het
parcours wordt steeds zwaarder en steiler.
Met die metafoor heeft hij in september
2023 samen met een groep klimaatexperts
de Jungfrau marathon in Zwitserland
gelopen, een van de mooiste en zwaarste
marathons ter wereld. De marathon met
bijna 2000 hoogtemeters finisht naast de
Eiger gletsjer, die net als de meeste andere
gletsjers steeds sneller aan het verdwijnen
is. "We wilden met deze actie aandacht
vragen voor de steeds sneller smeltende
gletsjers en de urgentie van wereldwijde
klimaatactie. Ons motto was: 'It's not too
late to Run4Climate'. Het goede nieuws:
we kunnen nog handelen, laten zien wat
moet gebeuren en hoe aantrekkelijk de
planeet dan uiteindelijk is. De meeste
oplossingen zijn beschikbaar, er is alleen
nog veel innovatie nodig om de balans met
de natuur te herstellen.”
Onderwerpen
Duurzaamheid, Klimaat, Natuur,
Onderzoek
PROFIEL
SPEAKERSACADEMY.NL 17

ONDERNEMERSCHAP
Sharon Hilgers zet een juweel van een bedrijf neer
Doorzetten, lef
en doelen blijven
verleggen:
een ideaal
recept voor
blijvend succes
Door Jacques Geluk
Sharon Hilgers heeft als kind al een passie voor sieraden en geeft als basisschoolleerlinge haar eerste
workshop. Sinds 2011 is ze eigenaresse van het familiebedrijf My Jewellery en verkoopt ze online en
in inmiddels dertig boutiques niet alleen sieraden, maar ook kleding, accessoires en cadeaus. Een
succesverhaal, gebaseerd op lef en doorzettingsvermogen. Sharon doet het zo goed, dat ze als
hoogstgeplaatste vrouw in de Quote Top 100 voor jonge miljonairs is binnengekomen.
Het is een bijzonder verhaal dat Sharon Hilgers vertelt.
Niet alleen over hoe ze haar bedrijf op organische wijze
samen met haar medewerkers nog steeds laat groeien,
zonder bijvoorbeeld grote stappen te maken met
investeerders, maar eerst en vooral over hoe het zo is
gekomen. Hoe ze van docente Frans in een succesvolle,
enthousiaste zakenvrouw is veranderd. Sharon
maakt al heel jong sieraden. “Ik zat nog op de basisschool
toen een moeder van een leerling vroeg of ik een
workshop wilde doen tijdens een kinderfeestje. Dat
was zo leuk, dat ik daarmee verder ben gegaan.” Ze
blijft het ernaast doen als ze op de middelbare school
zit om zo haar (toen nog) hobby in stand te houden. “Ik
had bewust gekozen door te studeren voor een baan in
het onderwijs, omdat ik dan in deeltijd kon werken, een
vast inkomen had en mijn sieraden kon blijven maken.”
Ze doceert Frans vanwege haar interesse in die taal en
de koppeling met de mode in Parijs.
Wanneer ze merkt dat sociale media in opkomst zijn
begint ze met het online, via Facebook en haar website,
aanbieden van de sieraden, met ineens het hele land
als klant. “Door steeds mijn doelen te verleggen en
beter te worden is het inmiddels een flinke zaak
geworden. In 2011 ben ik officieel gestart met My
Jewellery. Ik heb voor die naam gekozen omdat ik
daarmee ook de markt buiten Nederland kan veroveren.
In de grote steden, niet alleen in Nederland, ook in
België en Duitsland, hebben we inmiddels, naast de
online-verkoop, dertig winkels met ruim zevenhonderd
medewerkers.” In deze tijd is het bijzonder fysieke
winkels te openen. “Tijdens corona, toen veel zaken
tijdelijk gesloten waren, hebben wij winkels geopend.
Dat zijn momenten dat we echt lef en doorzettingsvermogen
hebben getoond. Daarmee laten we bovendien
zien dat je ook zonder investeerders aan boord een
mooi bedrijf kunt opbouwen. Misschien is dat wel het
meeste unieke aan mijn verhaal”, zegt Sharon. “Je
moet als ondernemer weten wanneer je welke stappen
moet maken. Al onze winkels zijn er nog, maar het
afgelopen jaar hebben wij het iets rustiger aan gedaan
vanwege de gestegen prijzen en de impact op de
18
SPEAKERS ACADEMY ® MAGAZINE 2024

PROFIEL
‘Tijdens corona, toen
veel zaken tijdelijk
gesloten waren,
hebben wij winkels
geopend. Daarmee
hebben we echt lef en
doorzettingsvermogen
getoond’
resultaten. De reden dat het in de winkels druk is, komt mede door het feit dat wij
vanuit de online motor de klant heel goed kennen en veel marketing doen.” De
combinatie online/off is heel belangrijk.
Verschillende rollen
Sharon doet het niet alleen. Haar zus Jesse en haar ouders werken hard mee in
het familiebedrijf. “Ik ben de eigenaar. Samen met mijn vriend Vilmar Bliekendaal,
die zich bezighoudt met IT en de operatie managen en verder brengen, vorm ik
de directie. Ik ben daarnaast ook de inkoopmanager en de creatief directeur en
dus ook druk met retail, sales en het ontwerpen van sieraden. Natuurlijk hebben
we een heel team van designers, dat doe ik ook niet alleen. Kortom: de ene week
bemoei ik me met HR of het ontwikkelen van producten, de andere ben ik in
India of China voor de collectie.”
Tijdens lezingen vertelt Sharon waarom het goed gaat met haar bedrijf. “Dat is
het resultaat van dagelijks bij de les te zijn en blijven. We moeten het elke dag
opnieuw voor elkaar boksen. Wanneer ik kijk naar de mogelijkheden zijn we qua
groei en bekendheid pas begonnen. Grote stappen zijn nog nodig om het in het
buitenland te maken, maar daar nemen we wel de tijd voor.” Vanuit het hoofdkantoor
van MyJewellery in ’s-Hertogenbosch zegt ze: “Ik geef tijdens die
lezingen aan hoe je een merk en een online community opbouwt en een diverse
organisatie neerzet met verschillende mensen, een eigen cultuur en manier van
ondernemen. En hoe je door creativiteit ver kunt komen.” Ze is zelf – hoewel dat
in deze tijd niet meer zo zou moeten zijn – nog een uitzondering, want het zijn
vaak mannen die zo'n snelle carrière maken. Toch bouwt ze op een heel natuurlijke
wijze al ruim een decennium aan haar bedrijf. “Precies.”
De kracht
Op de vraag wat haar bedrijf zo
bijzonder succesvol maakt in
vergelijking met andere aanbieders,
antwoordt Sharon: “Als ik kijk naar
mezelf gaat het vooral om enorm
doorzetten. De kracht van My
Jewellery zit erin dat het product
heel innovatief is, waardoor klanten
terugkomen. We blijven bezig met
innoveren en met wat we hebben
gecreëerd en nog creëren boren we
een gat in de markt aan.” Sharon
positioneert haar bedrijf qua
beleving tussen de chique juweliers
met een hoge drempel en goedkopere
bijouteriezaken. “Mooie
omgeving, inspirerend, maar met
prijzen waar je blij van blijft. Naast
online, sociale media hebben ons
groot gemaakt, is het directe
contact met de klant in de winkel
heel belangrijk. We hebben een
trouwe groep klanten.”
Onderwerpen
Duurzaam Ondernemen,
Marketing, Motivatie & Inspiratie
SPEAKERSACADEMY.NL 19

ONDERWIJS
Pedro De Bruyckere, pedagoog, docent en auteur
‘BESTE OUDERS,
JULLIE ZIJN
BELANGRIJK’
PROFIEL
Fotografie © Walter Kallenbach
“Nu knik je wellicht al onmiddellijk
bevestigend, maar wist je dat
ouders enorm cruciaal zijn voor het
onderwijs? En dan heb ik het niet
over de rol van luizenmoeder, of
toch niet alleen. Ouders hebben
namelijk bijvoorbeeld een enorme
impact op het leren van niet enkel
hun eigen kinderen.
‘Waarom moet
mijn kind eigenlijk
naar school?’
Laat me dit concreet maken. Je
brengt elke dag op tijd je kleuter
naar de kleuterklas. Fantastisch. Dit
betekent dat je zoon of dochter
mooi in het kringgesprek mee kan
doen. Wat wordt er tijdens dit
moment al veel geleerd! Naar elkaar
luisteren, je eigen mening geven,
een pak nieuwe woorden waardoor
de woordenschat groter wordt…,
het zijn maar enkele van de zaken
die een kind tijdens die eerste
momenten van de dag al meepikt.
Maar… wat als jouw kind te laat
komt? Dan mist het niet enkel dit
leermoment, maar
stoort de onderbreking
de aandacht én het leren
van de andere kinderen die
daardoor dus minder zullen leren.
Ik kreeg de voorbije jaren ontelbare
vragen van ouders tijdens en vooral
na lezingen, via mails of sociale
media. En ik snap het wel. Je geeft
elke dag weer je kind aan een
school, een team van professionals
die enorm veel voor je kind kunnen
betekenen, maar het blijft toch wel
jouw kind. Je voelt je onzeker. Heb
je de juiste school gekozen? De
juiste richting? Heb je te weinig
geholpen met het huiswerk? Of net
te veel? Wat als mijn kind gepest
wordt op school?
Deze en veel andere vragen
inspireerden twee Amerikaanse
collega-auteurs en mezelf om een
nieuw boek te schrijven, met de
uitdagende titel ‘Waarom moet mijn
kind eigenlijk naar school?’. We
weten namelijk hoe belangrijk het is
als iedereen rond een kind de
neuzen in dezelfde richting heeft
staan. Er is het bekende Afrikaans
gezegde dat je een dorp nodig hebt
om een kind op te voeden. Deze
stelling klopt, maar net daarom is
het handig als heel het dorp
samenwerkt.
Hoe
meer een
school en de
ouders op een lijn
zitten, hoe beter het is voor het
kind. Het brengt namelijk vooral
ook rust. Het is daarbij zeker niet de
bedoeling dat ouders zomaar
zouden plooien naar de wensen
van de school. Maar, als ouders al
beter het waarom van sommige
typische schoolregels begrijpen,
kan dit alleen al maar helpen voor
een betere samenwerking.
En nu nog een boek over ouders
voor leraren…”
Onderwerpen
Generaties, Jongeren, Millennials,
Pedagogie, Trends, Wetenschap
20
SPEAKERS ACADEMY ® MAGAZINE 2024

COLUMN
Pieter de Rijk, fakespeech
‘I can be anything
you want me to be’
Fotografie © Boris Braak
PROFIEL
“Een protocolofficier van de Duitse marine. De Chief Risk Officer van Barclays Bank. De commercieel
manager van Borussia Dortmund. De CEO van Coca-Cola Duitsland. De HRM-manager van Air France-
KLM. Of: de broer van Bill Gates.
Ik kan een Duitser zijn, een Engelsman, een Amerikaan,
een Belg, een Fransman, een Spanjaard, een Italiaan,
een Zweed. Maar ook: een Duitser die Engels spreekt,
een Fransman die Duits praat, een Amerikaan die
Spaans praat. Wat u wilt.
Als fakespreker help ik om uw gasten te verrassen en
hardop te laten lachen. ‘Geniaal’, ‘fantastisch voor de
sfeer’ en ‘ze praten er nog steeds over’: dat zijn de
meest gehoorde reacties.
U kondigt mij aan als prestigieuze buitenlandse
spreker. Ik begin in het Duits, Engels of Frans, en het
publiek ziet het even somber in, zeker als ik ten tonele
kom aan het einde van een lange congresdag. Maar
dan volgt een hilarisch half uur cabaret, in Nederlands
met een buitenlands accent, ondersteund door
tientallen slides. De thema’s sluiten perfect aan bij uw
event. Het gaat over serieuze onderwerpen als de EU,
de euro, klimaat, corona, personeelsgebrek. Met één
voorwaarde: het moet grappig zijn. Het optreden is zo
overtuigend en
tegelijk zo
humoristisch
dat mensen na afloop soms nog denken:
‘Dit was topamusement, maar is die man nou echt
hoogleraar/staatssecretaris/bankdirecteur of hoorde
dat bij de act?’ Of zoals iemand ooit naar aanleiding
van een optreden als CEO van Deutsche Bank zei:
“U had geen bankdirecteur moeten worden,
maar cabaretier.”
Of het nu gaat om een congres of seminar, klantendag,
herendiner of personeelsbijeenkomst: een performance
van Rijk is gegarandeerd gedenkwaardig. Voor
internationale gezelschappen is er een volledig
Engelstalig programma, getiteld ‘The growing importance
of intercultural business communication in a
globalised environment’.”
‘Frequently Asked Question’:
Is er nog iemand die kan wat
Pieter kan? Antwoord: Nee.
Beknopte biografie
Beknopte biografie: Pieter de Rijk is 64 jaar. Na
geschiedenis gestudeerd te hebben en korte tijd leraar
te zijn geweest, won hij in februari 1993 de
Publieksprijs van het Leids Cabaret Festival. Daarna
toerde hij drie avondvullende programma’s, die door
de pers goed werden ontvangen. Vanaf 1999
treedt hij alleen nog op voor bedrijven en
instellingen op congressen en seminars. Pieter
de Rijk heeft zich geheel toegelegd op de
fakespeech en is jaar na jaar een van de meest
geboekte sprekers van ons land. Ook wordt
hij regelmatig gevraagd voor een performance
in het buitenland. Zo trad hij de laatste
jaren onder andere op in Londen, Brussel,
Hamburg, Düsseldorf, München, Wenen,
Sevilla, Göteborg en Las Vegas.”
SPEAKERSACADEMY.NL 21

DUURZAAM ONDERNEMEN
Marga Hoek is wereldwijd een veelgevraagde
en hooggewaardeerde spreker
over duurzaam ondernemen,
duurzaam kapitaal en technologie. Ze
daagt uit, inspireert en geeft grote
aantallen toehoorders overal ter wereld
energie met haar op maat gemaakte
lezingen. Haar meervoudig bekroonde
en bestselling boeken getuigen van
haar visie en leiderschap. Haar nieuwste
(Engelstalige) boek, ‘Tech for
Good’, is onlangs verschenen.
Ondernemen en zakendoen op een manier die
het bedrijf niet schaadt, maar neutraal is of
positieve waarde creëert, is de toekomst.
‘Purpose’ is inmiddels een veelgebruikt woord.
In essentie betekent dit dat een bedrijf uitgaat
van de uitdagingen die zijn verwoord in de
Sustainable Development Goals (SDGs).
Vervolgens kijkt de onderneming naar de wijze
waarop haar producten, diensten en processen
daaraan kunnen bijdragen. Dit leidt tot
innovatie, transitie en een toekomstbestendig
businessmodel. Dat is extra belangrijk nu de
arbeidsmarkt verandert en de nadruk ligt op
schaarste. Bovendien komt er een nieuwe
generatie aan.
“Ik vind het cruciaal niet alleen mijn visie te
delen, maar mensen die ook te laten ervaren
door bijvoorbeeld ‘real-life cases’. Doordat ik
een researchteam heb in de Verenigde Staten,
kan ik doorlopend de meest innovatieve cases
delen van over de hele wereld, uit alle sectoren
en variërend van startups tot multinationals.
Voor elke lezing kies of scout ik precies die
cases die mensen wereldwijd inspireren en het
gevoel geven ‘Dit kunnen wij dus ook’.
Daardoor ervaren zij hoe reëel mijn visie is.
Mijn eerste boek, toen nog in het Nederlands
‘Zakendoen in de nieuwe economie’, heeft de
managementboek van het jaarprijs met de
vermelding dat ik voorop loop in de realiteit.
Dat is treffend en klopt ook.”
Visionair leider
Marga Hoek combineert het zijn van een ware
visionair met succesvol zakelijk leiderschap.
Na drie keer CEO van ondernemingen te zijn
geweest, is ze nu onder meer commissaris en
lid van adviesraden van Europese bedrijven. In
die functies en als oprichter van Business for
Good verspreidt ze haar visie over de wijze
waarop organisaties de kracht van het goede
in praktijk kunnen brengen. Als auteur van
bekroonde bestsellers en een van de meest
gevraagde sprekers op het gebied van
duurzaam zakendoen en ESG-investeringen
inspireert Marga wereldwijd vele ondernemingen
en leiders.
Thinkers50, wereldwijd de toonaangevende
bron voor het identificeren, positioneren en
delen van de belangrijkste managementideeën
van onze tijd, heeft haar in de top 30 geplaatst
van nieuwe managementdenkers in de wereld.
Niet voor niets, want Marga’s visie wordt tot
op het hoogste niveau erkend. Haar stem
wordt graag gehoord tijdens intergouvernementele
fora van de G20, vele andere prestigieuze
conferenties en internationale
klimaatbijeenkomsten.
‘Tech for Good’
Marga Hoek’s
boeken zijn met
goud bekroonde
bestsellers. Denk
aan baanbrekende
titels als
‘Zakendoen in de
nieuwe economie’
(Nederlandse versie Managementboek van
het jaar 2014) en ‘The Trillion Dollar Shift’
(Internationaal met goud bekroond in
categorie duurzaamheid, 2018). Dat boek is
door Forbes US geprezen als ‘verplichte
literatuur’. Marga’s nieuwe boek, ‘Tech for
Good’ is eind november uitgekomen, bewust
vlak voor aanvang van Cop28. Daarin
beschrijft ze hoe technologieën die de vierde
industriële revolutie kenmerken, duurzame
vooruitgang versnellen en de grootste
uitdagingen waar de wereld mee kampt
kunnen helpen oplossen. Denk aan klimaatverandering,
verlies van biodiversiteit,
ongelijkheid en armoede. Ze laat zien hoe
‘purpose’-gedreven ondernemers geavanceerde
technologieën succesvol kunnen
inzetten om nieuwe markten te ontsluiten.
22
SPEAKERS ACADEMY ® MAGAZINE 2024

Biografie
Marga Hoek is driemaal CEO geweest en nu
internationaal Boardmember, Chair en
Boardroom-adviseur vanuit haar onderneming
PROFIEL
Business for Good. Daarnaast is ze partner van
Chair Mentors Internationaal, dat CEO’s van
internationale ondernemingen mentort. Eerder, in 2010 richtte
Marga met een groep CEO’s De Groene Zaak op, een werkgeversorganisatie
voor duurzame ondernemingen en in 2012 Het Groene
Brein, een netwerk van meer dan 85 wetenschappers dat door
middel van innovatie de transitie naar een duurzame economie wil
versnellen. Marga introduceerde de term ‘Business for Good’ en
haar missie is om wereldwijd aan te tonen hoe het bedrijfsleven in
elke sector goed kan presteren, door goed te doen. Haar visie als
opinieleider wordt doorlopend in toonaangevende publicaties
gedeeld, zoals The Financial Times, Forbes, Fortune, Huff Post,
CEO Today en MIT Technology Review.
‘Ik wil mijn visie niet
alleen delen, maar
ook laten ervaren’
MARGA
HOEK
Marga Hoek inspireert
wereldwijd ondernemers en leiders
© ELISE LAAN
Lezingen
Elke lezing van Marga is ‘tailor made’ en zeker niet standaard. “Ik
vind het belangrijk maximale waarde te creëren voor bedrijven waar
ik voor spreek. Ik geloof niet in standaard lezingen; elk bedrijf en de
mensen die een lezing bijwonen verdienen het dat wordt nagedacht
over welke inhoud en welk verhaal de meeste impact heeft.”
SPEAKERSACADEMY.NL 23

ONDERNEMERSCHAP
Denken in kansen
ANNEMARIE VAN GAAL
‘De mooiste kansen liggen buiten de gebaande paden. Door
de markt anders te benaderen, je bedrijf anders te
organiseren of met andere verdienmodellen te werken, kun
je van vrijwel iedere onderneming een succes maken.’
"Ik wil je bedanken voor de openhartige, bevlogen en
zeer inspirerende toespraak van gisteren. Je verhaal
heeft niet alleen mijzelf maar ook het publiek geraakt en
in roering gebracht. Dank je wel."
ing. Jay Ramsanjhal
Voorzitter van Dynamics User Group
“Ik wil je hartelijk bedanken voor je waardevolle bijdrage
aan een geslaagde CBWMitex ondernemersdag afgelopen
maandag. Ik vond het super om te zien hoe voorbereid je
was, hoe flexibel je omging met last minute veranderingen
en hoe duidelijk je toegevoegde waarde bleek uit de wijze
waarop je ondernemers in de zaal, maar ook de sprekers
wist uit te dagen door middel van je vragen. Jij bent de
allerbeste dagvoorzitter die wij tot nu toe hebben meegemaakt.
Je wist onze gasten te boeien, te betrekken, je
kwetsbaar op te stellen, door te vragen, te prikkelen en
daardoor haalde je meer uit de sprekers en hun presentaties.
Ik ben erg blij met je bijdrage en natuurlijk ook als
mens, het was echt top!”
Dimitri van der Ark MBA
van Swissconnection Eventmarketing
© COPYRIGHT CLEARED
PROFIEL
24
SPEAKERS ACADEMY ® MAGAZINE 2024

COLUMN
Verwachtingen:
Een avontuur in
onvoorspelbaarheid
Fotografie © Julian Oosterhuis
“Verwachtingen zijn als schilderijen die we op de muren
van ons leven hangen. We willen dat anderen ons
bewonderen om de perfectie en volmaaktheid die we
hen tonen. Maar laten we eerlijk zijn, het leven is een
kamer vol chaos en onverwachte wendingen. En die
spanning tussen verwachting en realiteit kan soms
verlammend zijn.
Verwachtingen stellen biedt ons een gevoel van richting en
controle. Het kan ons motiveren naar doelen toe te werken
en ons helpen onze dromen te verwezenlijken. Maar we
moeten ook beseffen dat verwachtingen twee kanten op
werken. Ze kunnen ons omarmen met vreugde en tevredenheid,
maar ook onderdompelen in een poel van teleurstelling
en frustratie.
Hoe ga ik om met de verwachtingen van anderen? Een
pittige vraag waar ik mee worstelde. Sociale druk, maatschappelijke
druk, werkdruk – ze oefenen allemaal hun
invloed uit. Maar ik heb geleerd dat het uiteindelijk mijn
keuze is hoe ik hiermee omga. Het vergt moed om mijn
eigen stem te laten horen en mijn waarden en behoeften
helder te communiceren. Soms betekent dat ‘nee’ zeggen
tegen anderen, zodat ik ‘ja’ kan zeggen tegen mezelf.
En dan zijn er die verwachtingen die ik mezelf opleg. Ik ben
mijn eigen meest veeleisende criticus. Maar hier is het
geheim dat ik ontdekte: perfectie is overschat. De reis naar
succes is bezaaid met fouten en leermomenten. Ik heb
geleerd om mild te zijn voor mezelf, om te omhelzen dat
falen een springplank kan zijn naar groei en ontwikkeling.
Maar wat als iemand niet aan mijn verwachtingen voldoet?
Tja, ik kan niet verantwoordelijk zijn voor de daden en
keuzes van anderen, maar ik kan wel kiezen hoe ik reageer.
Het is een waardevolle les in empathie en het bouwen van
betekenisvolle verbindingen.
De ware magie van het leven
Carl Jung, de gerenommeerde psycholoog, zei ooit: ‘Tussen
de verwachting van hetzelfde blijven en de ervaring van het
onbekende ligt de levensadem’. En ik kan niet anders dan
het met hem eens zijn. In het spanningsveld van verwachting
en realiteit ligt de mogelijkheid van verrassingen, groei en
persoonlijke transformatie. Het is in het omarmen van het
onbekende dat we de ware magie van het leven ontdekken.
Dus hier sta ik nu, omringd door de kleurrijke chaos van mijn
verwachtingen. Ik ben nog steeds een avonturier, maar ik
gooi mijn kaarten anders. Ik sta open voor het onverwachte,
omarm de imperfectie en omhels de kracht van het niet-weten.
Het leven is een reis vol verrassingen en ik ben vastbesloten
om elke stap met een nieuwsgierig hart te zetten.
Lach om je eigen vergeefse pogingen de toekomst te
voorspellen. Omarm het avontuur in het hier en nu, en geniet
van de prachtige chaos van het leven.
Onthoud, verwachtingen kunnen ons vangen, maar we
hebben altijd de sleutels tot onze eigen vrijheid. Verwacht
het onverwachte en laat het je verrassen met zijn
geschenken.”
Onderwerpen
Motivatie & Inspiratie, Persoonlijk
Leiderschap, Gedragsverandering
HÉLÈNE
PROFIEL
OOSTERHUIS
Gedragsexpert
SPEAKERSACADEMY.NL 25

DOISM
Ondernemerschap
met impact
In de wereld van ondernemerschap zijn er maar een paar
die niet alleen streven naar zakelijk succes, maar ook
vastbesloten zijn de wereld positief te veranderen.
Marius Smit is zo'n impactondernemer en inspirerende
spreker. Hij staat aan het roer van Cathedrall, een sociale
onderneming die niet alleen winst nastreeft, maar ook
geheel ten dienste staat van de maatschappij. Maar wie
is Marius en wat drijft Cathedrall?
26 SPEAKERS ACADEMY ® MAGAZINE 2024

© BOUDEWIJN BOLLMANN
Marius Smit en
Cathedrall
De kracht van doen
We staan op een kruispunt van de geschiedenis, waar
de overstap van een lineaire naar een circulaire economie
cruciaal is. We beseffen allemaal dat verandering
nodig is, maar vaak blijven we steken in eindeloze
vergaderingen en bij ideeën die vastzitten in ons hoofd.
Tijd voor actie. Marius Smit begrijpt deze urgentie:
"Velen willen veranderen, maar weten niet waar te
beginnen. Anderen zijn al bezig met positieve initiatieven,
maar krijgen niet altijd erkenning. Cathedrall brengt
individuen en organisaties samen om nieuwe oplossingen
voor moderne problemen te creëren. Onze drijvende
kathedraal, gebouwd van stedelijk afval, staat voor
de kracht van samenwerking en verandering."
Bouwen aan verandering
Cathedrall (geschreven met '-all', voor iedereen) is een
drijvende kathedraal gemaakt van stedelijk afval. In
samenwerking met partners D/DOCK en impactinnovatiebureau
Max-G, wil Marius een breed publiek betrekken
bij de circulaire transitie. De drijvende kathedraal
wordt een multidisciplinaire hub waar individuen,
bedrijven en overheden samenkomen om de overgang
naar een circulaire economie te versnellen via educatie,
lezingen en exposities. De bouw staat gepland voor eind
2023, met een onthulling tijdens Sail 2025.
Van Plastic Whale naar Cathedrall
Marius heeft een bewezen trackrecord in het starten van
impactvolle ondernemingen. Twaalf jaar geleden riep hij
op tot hulp om een boot te bouwen van plastic afval: “Ik
wil een boot bouwen van plastic afval. Maar ik heb nog
nooit een boot bestuurd, laat staan gebouwd. Dus help
SPEAKERSACADEMY.NL
27

DOISM
‘Door mensen en technologie te verbinden,
ontstaan nieuwe mogelijkheden en ideeën’
28
me!” Aan die oproep is massaal gehoor gegeven. Zo
begon Plastic Whale, inmiddels een snelgroeiende
‘social enterprise’ met investeerders, sloepen,
sponsoren, corporate klanten en meer dan 100.000
deelnemers. Het netwerk van Plastic Whale heeft
meerdere succesvolle businessconcepten voortgebracht.
“Door mensen en technologie te verbinden,
ontstaan nieuwe mogelijkheden en
ideeën. De boot was destijds
een middel om een
beweging te laten
ontstaan, een
symbool”,
aldus
SPEAKERS ACADEMY ® MAGAZINE 2024
Marius. “Dat geldt ook voor Cathedrall. De drijvende
kathedraal is niet het doel, maar een middel om een
beweging te creëren van mensen die samen onverwachte,
bijzondere oplossingen ontwikkelen. Gewoon doen
wat nu nodig is. Daar staan we voor!”
De magie van spin-off: DOISM
Cathedralls visie gaat verder dan Amsterdam en omarmt
'DOISM', een geloof in actie.
Marius: “Alleen door te doen bereiken we resultaat en
verbinden we mensen met diverse achtergronden en
ideeën. Denk maar aan JFK's oproep om een man op de
maan te zetten, een missie die niet alleen het doel
bereikte, maar ook wereldwijde inspiratie en actie
teweegbracht. Met Cathedrall, eigenlijk een hedendaagse
versie van Kennedy's visie, inspireren we individuen en
organisaties wereldwijd om in actie te komen. We
ontketenen een golf van verandering met talloze spin-offs.
De Amsterdamse drijvende kathedraal is slechts het begin
van ons grotere avontuur: het bouwen van kathedralen
over de hele wereld.”
Van dromen naar daden
PROFIEL
Marius Smit wordt gezien als het voorbeeld van een
moderne duurzame ondernemer. Hij heeft met succes
zijn visie omgezet in concrete acties, succesvolle
organisaties opgericht en groei in bedrijven gestimuleerd.
Maar bovenal bewijst hij dat het mogelijk is om
zowel financieel succesvol te zijn als bij te dragen aan
een mooiere en betere wereld. Deze inspirerende
ondernemer en spreker deelt met passie zijn verhaal. Hij
benadrukt het belang van een heldere, prikkelende
missie en de flexibiliteit om in te spelen op onverwachte
wendingen. Hij bespreekt het vertrouwen in je idee, in
jezelf en in anderen, en de persoonlijke uitdagingen en
overwinningen die daarbij horen. Daarnaast deelt hij
inzichten over kwetsbaarheid en doorzettingsvermogen,
vernieuwende zakelijke modellen en niet te vergeten, zijn
sterke geloof in de kracht van doen!
Onderwerpen
Circulaire Economie, Creativiteit, Duurzaam
Ondernemen, Duurzaamheid, Innovatie, MVO, Milieu,
Motivatie & Inspiratie
6

COLUMN
Aldith Hunkar
60: misschien wel het
leukste jaar van mijn leven
“Eind 2022 was het moment waarop ik 60 werd. Voor veel mensen is dat de tijd om na te gaan denken over
wat er nog allemaal moet voordat niks meer hoeft. Volgens die norm had 2023 voor mij een jaar kunnen
worden van zoeken naar nieuwe hobby’s om straks die eindeloze vrije dagen mee te vullen, of van dromen
over langzaam beginnen met afbouwen. Niks was minder waar! 2023 is een buitengewoon druk en vol jaar
gebleken – misschien wel het allerleukste jaar van mijn leven.
Het was namelijk het jaar waarin mijn zelfbedachte titel ‘global freestyle multimedia journalist’ niet meer een leuke
kreet bleek, maar de keiharde realiteit. Ik heb veel gereisd dit afgelopen jaar om te filmen voor de televisieserie
‘Firma Erfgoed Overzee’. Het ‘global’ in mijn titel was daarmee ruimschoots gedekt.
Tijdens die reizen leerde ik interessante mensen kennen, die ik daarna heb uitgenodigd voor de talkshows op mijn
eigen YouTube kanaal PocaTV. Daarmee was ook aan het multimedia-aspect voldaan.
Journalist was ik al jaren. Freestyle ook, want mijn vorm van journalistiek wijkt al heel lang af van wat je op een
opleiding leert. Ik ben er namelijk van overtuigd dat je wel degelijk iets van jezelf in je journalistieke product moet
stoppen, simpelweg omdat het mensenwerk is. Ook in mijn werk als dagvoorzitter, debatleider en spreker
voor Speakers Academy is steeds meer ruimte voor de echte Aldith, compleet met humor, een
scherpe tong, een vleugje cynisme en een dosis lef. Deze Aldith is niet meer ongerust dat haar
persoonlijkheid verkeerd wordt begrepen of leidt tot een ontevreden opdrachtgever.
Voordeel van ouder worden
Het voordeel van ouder worden is namelijk dat je jezelf steeds beter kent en ook
durft jezelf de ruimte te gunnen om jezelf te zijn. Een opdrachtgever die niet Aldith
wil, moet gewoon iemand anders inhuren, per slot van rekening. Alleen, dát weet
je niet wanneer je net begint. Zo werd 2023 een jaar vol verrassingen. Twee
series op televisie, een nieuwe opdracht als vaste invaller op NPO Klassiek, al
die mooie reizen, maar ook zeker een heel kleurrijk palet aan opdrachten als
0
dagvoorzitter, variërend van het voorzitten van symposia voor de overheid
tot het interviewen van belangrijke auteurs uit binnen-en buitenland.
Maar ook mijn eigen presentaties over mijn kijk op diversiteit en inclusie
vonden aftrek, waarbij juist mijn persoonlijke aanpak – met soms ruimte
voor harde woorden – werd gewaardeerd. Inmiddels ben ik 61 en een
nieuw jaar vol onverwachte avonturen is begonnen. Ik juich het toe in de
volste overtuiging dat het alleen maar beter en leuker wordt. Wij
leven in een samenleving waarin ouder worden met angst
wordt beleefd en waar je vanaf een bepaalde leeftijd niet
meer echt meetelt – zeker niet als je vrouw bent. Ik draai
dat graag om! Laat vooral de jaren meespelen, gebruik al
die extra ervaring, stop jezelf niet weg maar blijf leven tot
het vanzelf echt helemaal voorbij is. En – misschien wel
het allerbelangrijkste – geniet er ook van!”
PROFIEL
© SACHA DE BOER
SPEAKERSACADEMY.NL
29

ECONOMIE | EUROPA | SDG’S
De economie
van de hoop
Door Jacques Geluk | Fotografie Michel Porro
Het kapitalisme is ontspoord. We worden nu geconfronteerd met ecologische uitputting,
aanhoudende ongelijkheid, toenemende invloed van financiële markten, gemeenschapsstress,
kortetermijndenken en nieuwe machtsconcentraties. In hun boek ‘Capitalism
Reconnected’ stellen prof. dr. Jan Peter Balkenende en politiek filosoof prof. dr. Govert Buijs
dat nieuw perspectief op economie en waarden nodig is voor het kunnen implementeren van
de Duurzame Ontwikkelingsdoelen. ‘Europese economieën moeten initiators zijn van de
mondiale transitie naar een duurzame en inclusieve wereldeconomie’.
We moeten, schrijven Balkenende en Buijs,
Europese sleutelwaarden herontdekken, een
coherente blik op verantwoordelijk kapitalisme
ontwikkelen (in tegenstelling tot het Chinese
staats- en het Amerikaanse ‘big business’-kapitalisme),
evenals een nieuw bewustzijn als
wereldspeler die opkomt voor het algemeen
belang. Jan Peter Balkenende erkent dat
recente ontwikkelingen, zoals Brexit en
opkomend populisme, voor onzekerheid
Prof. dr. Jan Peter
Balkenende
zorgen. “Heb oog voor de gevoelens van onzekerheid,
maar de kernvraag is: wat zijn de oplossingen en bijbehorende
visies en strategieën?” Om dat beter te kunnen
duiden vertelt Jan Peter iets over de totstandkoming van
het boek. “Enkele jaren geleden viel Govert en mij al het
ontstaan van allerlei nieuwe economische inzichten op.
Tijdens het Wereld Economisch Forum sprak men over
het stakeholder-kapitalisme. Dus niet alleen rechten voor
aandeelhouders, maar een bredere oriëntatie op de lange
termijn, die resulteert in een economie voor werknemers,
klanten, aandeelhouders én de maatschappij. Bovendien
beseften we dat we moeten werken aan een veel betere
balans tussen economie, sociale en ecologische
ontwikkeling.”
Er is sprake van beweging in het denken over de economie.
“Wanneer je praat over economische ontwikkeling
– ook in ons land – kun je niet voorbijgaan aan de
Europese context.” In het boek komt de geschiedenis van
de Europese integratie dan ook uitgebreid aan bod. “Je
moet weten wat er is gebeurd. Na een hele tijd crisesmanagement
moeten we er nu het beste van maken. Een
Nexit, Frexit of Dexit na Brexit is onzin en totaal ondenkbaar.
Doorgaan met crisesmanagement en compromissen
sluiten geeft niet de dynamiek die je wel voelt in Shenzhen
of Silicon Valley.”
Een nieuw verhaal
“Eén alternatief scenario, een nieuw narratief voor Europa
resteert. Europa zou allereerst nadrukkelijk aansluiting
moeten zoeken bij de Duurzame Ontwikkelingsdoelen van
de Verenigde Naties. Ten tweede moeten we Europese
resultaten laten zien, zoals onder anderen door Herman
Van Rompuy is aangegeven. Ten derde: werk aan hervor-
30
SPEAKERS ACADEMY ® MAGAZINE 2024

mingen, snellere besluitvorming en meer efficiëntie. Een
vierde punt onderstreept het belang van cruciale
sleutelwaarden. Tegen Govert zei ik enkele jaren
geleden al: ‘Een verdiepingsslag is nodig in het denken
van Europa’. In het boek schrijven we dat Europa een
geschiedenis heeft met duistere bladzijden vol oorlogen,
kolonialisme, imperialisme en grote tegenstellingen,
maar tegelijk het continent is van vrijheid, de opkomst
van democratie, mensenrechten, cultuur, wetenschap.
Onze boodschap: Gebruik die goede bladzijden uit de
Europese geschiedenis als een inspiratiebron om te
kijken naar de toekomst van Europa.” Jan Peter en
Govert hebben vooral gekeken naar de zevenjarige
periode 2015-2022. “2015 was een bijzonder hoopvol
jaar door de komst van de Duurzame
Ontwikkelingsdoelen en de behoorlijk succesvolle
klimaattop in Parijs. Dat jaar werd ook de encycliek
geschreven waarin de paus de aarde ziet als ons
gemeenschappelijk huis. Daarna volgden echter corona,
de ellende in Oekraïne en groeiende geopolitieke
spanningen. Dat vroeg om een soort geïntegreerde visie
en het in samenhang zetten van zaken. Dat is de
achtergrond waarom wij het boek gingen schrijven.”
Samenvattend: “Er is sprake van een driehoek, waarin je
oog moet hebben voor de rol van de burger in samenhang
met de geopolitiek. In het hart spreken we dan
over ‘key values’. Een tweede punt is dat echt vernieuwingen
op het gebied van denken, idealen, ideeën,
instituties en indicatoren nodig zijn. Ten derde: als we de
kant van een duurzame, inclusieve, innovatieve markteconomie
willen uitgaan kun je dat niet afschuiven op de
markt of de staat. Wanneer je voor een economie bent
‘Een verdiepingsslag
is nodig in het denken
van Europa’
PROFIEL
die perspectief biedt zijn alle actoren nodig. De
overheid moet actief zijn en specifieke taken
uitvoeren en de marktsector moet de maatschappelijke
vraagstukken weten op te pakken.” Beide
schrijvers gaan uit van kenniscentra zoals
universiteiten die maatschappelijk relevant bezig
zijn, maar in het kader van de duurzame maatschappij
ook met vernieuwende ideeën komen.
De media moeten oog hebben voor kunstenaars,
architecten en andere creatieve denkers. “In een
humanere economie is iedereen nodig. Daarom
begint het boek met de SDG’s, de ‘Sustainable
Development Goals’ (Duurzame
Ontwikkelingsdoelen).
Europese eenheid
“Europa verkeert bijna in een existentiële fase. Als
Europa zich wil positioneren in de mondiale
samenleving is het goed te weten wat de kracht
en het perspectief van Europese samenwerking
is. Daarvoor is meer eenheid nodig. We zullen de
verschillen tussen Noord- en Zuid-Europa moeten
overwinnen om perspectief te kunnen bieden op
de lange termijn.” Even later zegt hij: “Wij nemen
afstand van het Angelsaksisch denken, waarin
grootmachten in de economie alles voor het
zeggen hebben. Big Tech, Big Pharma, Big
Finance. We zien niets in staatskapitalisme.
Europa zal een eigen model moeten ontwikkelen,
dat actueel is en mensen hoop kan bieden. Het is
ook niet voor niets dat wij aan het eind van het
boek praten over de economie van de hoop. Op
basis van onze analyse komen we tot een
overzichtelijke opsomming van aanbevelingen om
een antwoord te geven op de vraag wat voor
soort economie we in Europa willen.”
Onderwerpen
Duurzaam Ondernemen, Innovatie,
Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen
SPEAKERSACADEMY.NL 31

H
T
W
E
O
O
T
E
O W
I
N
G
I
N
N
G
K
E
H
T
E
I
I
N
G
K
E
H
T
E
I
I
N
G
K
H
T
W
E
O
O
T
E
O W
I
E
H
T
N
G
I
N
N
G
K
E
I
H
T
W
E
O
I
O
N
T
G
K
E
O W
I
N
G
I
N
N
G
K
E
H
T
E
I
I
N
G
K
H
T
W
E
O
O
T
E
O W
I
N
G
I
N
N
G
K
H
T
W
E
O
O
T
E
O W
I
N
G
I
N
N
G
K
E
H
T
W
O
H
T
O
T
W
E
O
O
T
E
E
O W
I
N
O W
G
I
N
I
N
N
G
K
G
I
N
N
G
K
E
H
T
H
T
W
E
O
O
T
E
I
E
I
N
G
K
I
N
E
H
T
G
I
N
W
O
N
G
K
O
T
E
O W
I
N
G
I
N
N
G
K
Wereldsprekers
Verspreid over alle continenten en in meer dan 70 landen heeft
Speakers Academy lezingen en dagvoorzitterschappen georganiseerd.
Onze sprekers deden in 2023 meer den 100 wereldsteden buiten
Nederland aan. Enkele voorbeelden:
Gerd-Jan Poortman
Lissabon
Mathijs Bouman
Londen
R
L
D
-
B
R
E
G
D
L
R
L
D
-
B
R
R
L
D
-
B
R
R
L
D
-
B
R
E
G
D
L
O W
E
G
D
L
Pieter de Rijk
Las Vegas
E
G
D
L
W
O
O
T
R
L
D
-
B
R
N
G
E
G
D
L
O W
N
R
L
D
-
B
R
R
L
D
-
B
R
E
G
D
L
E
G
D
L
R
L
D
-
B
R
W
O
R
L
D
-
B
R
N
G
Minchenu Maduro
E
G
D
L
O
T
E
G
D
L
O W
N
Bonaire
R
L
D
-
B
R
E
G
D
L
W
O
O
T
R
L
E
D
G
D
-
B
L
R
O W
N
G
N
André Kuipers
Marokko en Athene
W
O
R
L
D
-
B
R
N
G
Akwasi Frimpong
Peter Ros
W
B
R
O
O
R
L
D
-
T
E
G
D
L
O W
N
G
O
T
E
G
D
L
O W
N
Ghana
Mexico Stad
N
Nancy Rademaker
Mallorca
Tom Middendorp
R
L
D
-
B
R
Parijs
E
G
D
L
32
SPEAKERS ACADEMY ® MAGAZINE 2024

SPEAKERSACADEMY.NL 33
B
R
I
N
G
I
N
G
K
N
O W
L
E
D
G
E
T
O
T
H
E
W
O
R
L
D
-
B
R
I
N
G
I
N
G
K
N
O W
L
E
D
G
E
T
O
T
H
E
W
O
R
L
D
-
B
R
I
N
G
I
N
G
K
N
O W
L
E
D
G
E
T
O
T
H
E
W
O
R
L
D
-
SPEAKERSACADEMY.NL 33
Daan
Roosegaarde
Brasov,
Kallithea,
Mexico-Stad,
Berlijn en
Londen
B
R
I
N
G
I
N
G
K
N
O W
L
E
D
G
E
T
O
T
H
E
W
O
R
L
D
-
B
R
I
N
G
I
N
G
K
N
O W
L
E
D
G
E
T
O
T
H
E
W
O
R
L
D
-
B
R
I
N
G
I
N
G
K
N
O W
L
E
D
G
E
T
O
T
H
E
W
O
R
L
D
-
B
R
I
N
G
I
N
G
K
N
O W
L
E
D
G
E
T
O
T
H
E
W
O
R
L
D
-
B
R
I
N
G
I
N
G
K
N
O W
L
E
D
G
E
T
O
T
H
E
W
O
R
L
D
-
Nassim Nicholas Taleb
Praag
B
R
I
N
G
I
N
G
K
N
O W
L
E
D
G
E
T
O
T
H
E
W
O
R
L
D
-
Aldith Hunkar
Taiwan
Carolijn Brouwer
Berkeley Vale
Theo Jansen
Zuid-Korea en Londen

© NICO KROON
Dr. André Kuipers
Astronaut en
ambassadeur van
de aarde
34 SPEAKERS ACADEMY ® MAGAZINE 2024

RUIMTEVAART
Zonder
ruimtevaart
doen we een
grote stap
terug in de tijd
Door Jacques Geluk
Als mensen het over ruimtevaart hebben denken ze
aan maanlandingen, een ruimtestation of het sturen
van ruimteschepen naar Mars bijvoorbeeld. Ze
beseffen niet dat wat de ruimtevaart heeft voortgebracht
onderdeel is van ons dagelijks leven. Zonder
dat kunnen ze niet navigeren of films en series
streamen. Dan komen het Shell stratenboek en
dvd’s weer om de hoek kijken. Ook moeten er om tv
te kunnen kijken weer zendmasten en dakantennes
komen. Als satellieten wegvallen is ook het weerbericht
minder accuraat, de opwarming van de
aarde niet meer exact meetbaar en kan onze
veiligheid in gevaar komen.
Hoe? Dat vertelt dr. André Kuipers.
SPEAKERSACADEMY.NL
35

RUIMTEVAART
‘Heel mooi om te kunnen laten zien dat
samenwerking veel nuttiger is voor de
mensheid dan oorlog voeren’
“Als mensen zeggen dat we geen geld in ruimtevaart
moeten stoppen, wil ik hen graag duidelijk maken dat we
er dagelijks gebruik van maken", zegt André Kuipers. Ze
zullen versteld staan van wat niet meer kan wanneer dat
allemaal wegvalt. Dan doen we een grote stap terug in de
tijd. Tegenwoordig navigeren de meeste automobilisten
naar hun bestemming via het uit de jaren zeventig (!)
daterende Amerikaanse Global Positioning System (GPS)
of het eveneens wereldwijde Europese civiele Galileosysteem
(in samenwerking met de Europese
Ruimtevaartorganisatie, ESA). Wanneer navigatie wegvalt
betekent dat ongemak voor burgers van nu, maar ernstige
consequenties voor professionele gebruikers en daardoor
ons aller veiligheid. “Navigatiesystemen zijn namelijk ook
belangrijk voor transport, denk aan vliegtuigen, schepen
op de oceaan, vrachtauto’s en openbaar vervoer. Ze
kunnen bijvoorbeeld mensenlevens redden doordat
hulpdiensten sneller ter plekke kunnen zijn, zoals begin dit
jaar in Turkije en Syrië na de aardbevingen. En kosten
besparen, doordat het vervoer van mensen en producten
efficiënter is.”
gegevens die dat oplevert zijn voor de hele
aarde van groot belang.” Bijvoorbeeld voor
agrariërs. Landbouw is, vertelt André, veel
efficiënter geworden dankzij satellieten.
Boeren gebruiken de ruimtedata ook om
ziektes in gewassen op te sporen of te
bepalen waar ze het beste rijstvelden
kunnen aanleggen.
André wijst erop dat er ook spionagesatellieten
zijn, waarover weinig bekend is. Op
internet is er soms wat over te vinden. “We
kunnen zien wat Rusland uitspookt in de
Oekraïne of wat andere landen
bouwen en of ze zich daarbij
aan de afspraken houden. Via
de ruimte is ontdekt waar
Osama-bin-Laden
verborgen zat en
De weersverwachting is zonder satellietinformatie ook
minder accuraat. “Vroeger had je ook een weerbericht,
maar dat werd gemaakt op basis van lokale
metingen en informatie van weerschepen. Daar
moesten meteorologen hun voorspelling op
baseren. Satellieten maken het mogelijk een
totaalplaatje te laten zien. We meten
dagelijks windsnelheden vanuit de ruimte en
zien hoe weersystemen zich ontwikkelen
en verplaatsen. Ruimtevaart gaat ook over
communicatie. Een voetbalwedstrijd, een
verkiezing of een aardbeving ergens ter
wereld kunnen we rechtstreeks zien via
satellieten in de ruimte. GSM-masten zijn
alleen geschikt voor dichtbij-communicatie.
Ook belangrijk is aardobservatie. Daar
merken we niet direct wat van, maar de
36
SPEAKERS ACADEMY ® MAGAZINE 2024

RUIMTEVAART
2
welke raketten Noord-Korea of Iran afvuren.” Zonder ruimtevaart zou de
wereld een stuk minder veilig zijn. “Die satellieten zijn enorm belangrijk,
bijvoorbeeld als Rijkswaterstaat schepen die illegaal olie lozen op zee
wil lokaliseren of de politie wil weten waar clandestien vervuilde grond
wordt gestort.”
Satellieten zien meer dan wij
Hoe werkt dat? “Slangen kunnen infrarood zien, bijen ultraviolet. Wij
zien met onze ogen een beperkt deel van het spectrum, maar met
satellieten kunnen we dat heel breed maken. Door lichtgolflengtes te
meten in gewassen kunnen we ziektes opsporen. Ook kunnen we
vochtigheid in de grond vanuit de ruimte meten of de lucht analyseren,
zodat we weten wat er inzit. Doordat de satellieten alle frequenties
afgaan is exact te bepalen om hoeveel stikstof- of zwaveldioxide,
methaan en ozon het gaat. Natuurlijk zijn specialisten, technici, nodig
om al die gegevens te kunnen analyseren, want met de ruwe data
kunnen we niet zoveel.” Allerlei bedrijven maken er hapklare brokken
van, zodat de overheid, de brandweer, instituten zoals het Klimaatpanel,
universiteiten of bedrijven die kunnen gebruiken. “Veel verschillende
bedrijven gebruiken die geanalyseerde data om dingen te creëren, dus
producten te maken en toe te passen. Daarvoor is hele goede apparatuur
nodig. Nederland maakt uitstekende sensoren, bijvoorbeeld om de
verschillende golflengtes te meten.” Het TROPOspheric Monitoring
Instrument (Tropomi) is een zeer nauwkeurig Nederlands wetenschappelijk
onderzoeksinstrument dat op 13 oktober 2017 in een baan om de
aarde is gebracht aan boord van de satelliet Sentinel-5 Precursor van de
Europese Ruimtevaartorganisatie, in het kader van het Copernicusprogramma
van de Europese Commissie. “Dit meetinstrument, een
samenwerking tussen TNO, KNMI, Stichting Ruimteonderzoek
Nederland en de overheid, kan de luchtvervuiling op de hele planeet
heel goed in kaart brengen. Er zijn ook satellieten die met radar meten
en verzakkingen en verschuivingen op millimeterniveau kunnen
opsporen. Daarmee houden we bijvoorbeeld onze dijken in de gaten.
Voor de veiligheid van ons land is dat nodig. Zonder die satellieten is er
een probleem. Dan kunnen we heel veel niet meer.”
Bedrijven als SpaceX van Elon Musk lanceren duizenden, vaak kleine
satellieten. Kunnen die elkaar niet in de weg zitten of zelfs botsen?
André: “Dat is een keerzijde die ontstaat als je heel veel van iets hebt.
De voordelen moeten we goed afwegen tegen de nadelen. Mensen
moeten verantwoordelijkheid tonen dat als ze iets in de ruimte brengen,
ze het ook weer moeten terughalen als het niet meer werkt. Ze moeten
ook goed met anderen afspreken wat ze in de ruimte brengen om
baanconflicten uit te sluiten. Organisaties als de ESA hebben een eigen
Clean Space Office, om in elk geval hun eigen ruimterommel op te
ruimen. In Wenen zit het Office for Outer Space Affairs van de Verenigde
Naties. Dat bekijkt wie verantwoordelijk is en probeert oplossingen te
vinden voordat eventuele botsingen plaatsvinden. Er bestaat angst voor
het zogenoemde Kesslersyndroom, waarbij één botsing zoveel extra
botsinkjes veroorzaakt dat we niet meer zonder groot risico naar de
ruimte kunnen.”
De wetten van Einstein
De meeste communicatiesatellieten
hangen in geostationaire baan. Dat is op
36.000 kilometer hoogte, want in die baan
bewegen ze met dezelfde snelheid als het
aardoppervlak en hangen ze voor het
gevoel altijd boven ons op dezelfde plek.
“Dat was trouwens een idee van sciencefictionschrijver
Arthur C. Clarke, die
bekend is van de film ‘2001: A Space
Odyssey’. Hij dacht: als we satellieten daar
neerhangen, heb je een enorme antenne.
Dat is het natuurlijk ook en daarmee
kunnen we dagelijks naar heel veel zenders
kijken en van veel streamingdiensten zoals
Netflix en Videoland gebruikmaken.” Een
glimlach verschijnt op Andrés gezicht als
hij zegt: “We stoppen in navigatiesatellieten
zelfs de wetten van Albert Einstein. Hij
heeft uitgerekend dat tijd relatief is. Dat
heeft te maken met snelheid. Als die heel
hoog is gaat de tijd langzamer. En dat
gebruiken we. Als jij iets op je schermpje
ziet is rekening gehouden met die tijdverschuiving.
Mensen denken dat ze niks van
Einsteins wetten en theorieën begrijpen,
maar ze gebruiken ze dagelijks.”
Terug naar de jaren zestig?
Wanneer je een week zonder ruimtevaart
zou leven, hoe zou die er dan uitzien? Als
in de jaren vijftig of zestig? André: “Niet
helemaal, er zijn GSM-masten, maar
contact met het buitenland gaat net als
toen via grote kabels op de oceaanbodem.
Zoals gezegd kan navigeren via satellieten
niet meer en moet je op de borden letten of
het oude Shell stratenboek tevoorschijn
toveren. Ook cd’s, dvd’s en videobanden
kunnen weer uit de kast als je films wilt
kijken en moeten de tv-zenders weer via de
ether gaan uitzenden en worden ontvangen
met antennes op het dak. Kortom:
alles wat nu via satellieten gaat moet weer
op de oude manier en dat wordt een
probleem. We kunnen bijvoorbeeld nog wel
SPEAKERSACADEMY.NL 37

RUIMTEVAART
dat niet zo snel voorkomen. “Ruimteschepen die rond de zon
draaien of tussen de zon en de aarde in hangen kunnen zo’n
uitbarsting zelfs zien aankomen. Dan kunnen we satellieten in een
veilige stand zetten, waardoor ze minder gevoelig zijn voor straling.
Dat geldt ook voor in het internationale ruimtestation ISS, dat in feite
ook een satelliet is die om de aarde draait en informatie geeft over
alle experimenten die we boven doen. Zonder satellieten en ISS
zouden we een heleboel onderzoeken niet kunnen uitvoeren die te
maken hebben met gewichtloosheid. De zwaartekracht kun je niet
uitzetten. Dat betekent dat we minder wetenschappelijke kennis
zouden hebben. Ten slotte is het ruimtestation een mooi voorbeeld
van internationale samenwerking in een wereld waarin dat niet
vanzelfsprekend is.
meten
hoeveel
stikstof
ergens
neerdaalt, maar
alleen met meetpalen
van het RIVM. Heel
lokaal en op een bepaalde
hoogte. Veel minder nauwkeurig dus.
Die satellieten kunnen veel gedetailleerdere informatie
leveren voor de hele planeet.” Was het leven
slechter in de jaren zestig, toen satellieten het leven
nog niet beheersten? “Dat wil ik niet zeggen. Toen
leefden we ook en vroeger had je niet eens een
dvd-speler of videocassette, dat kwam vanaf de jaren
'80 allemaal pas. Het leven was simpeler, rustiger en
je kon alleen met een vaste telefoon bellen, maar toen
waren er weer andere problemen.”
Storing door zonne-uitbarsting
Er zijn veel verschillende vormen van satellieten:
navigatie-, communicatie-, weer- en aardobservatiesatellieten,
waar ik ook spionagesatellieten onder
schik, en het ruimtestation. Dan zijn er nog ruimtetelescopen,
die juist naar buiten kijken. Als dat allemaal
wegvalt door een grote storing, waarop kunnen we
dan terugvallen? “Theoretisch kunnen we een
communicatieprobleem met satellieten krijgen bij een
grote uitbarsting van de zon, waarbij veel geladen
deeltjes richting de aarde komen.” In de praktijk zal
“Het ISS is het grootste technologische project dat er is en landen
die vroeger met elkaar vochten werken daar samen. Heel mooi om
te laten zien dat samenwerking veel nuttiger is voor de mensheid
dan een oorlog starten. Er zijn nog meer van die projecten, zoals
CERN, de deeltjesversneller, en nu ITER, het grote project om
kernfusie onder de knie te krijgen.”
Onderwerpen
Innovatie, Duurzaamheid, Motivatie & Inspiratie, Ruimtevaart
André Kuipers is een drukbezet man. Hij is
niet alleen arts en astronaut, maar ook
spreker, schrijver, producent, presentator,
theaterman en ambassadeur van een
aantal goede doelen, zoals WWF en het
PROFIEL Rode Kruis. In 2023 heeft André twee
NPO-programma's gepresenteerd,
'Ruimteschip Aarde' voor volwassenen en 'Space
Challenge' voor de jeugd. Inmiddels zijn nieuwe opnames
gestart voor uitzending in 2024. Ook schrijft de astronaut
kinderboeken om de jeugd al op jonge leeftijd te insprireren
voor wetenschap en techniek. André is mede-initiatiefnemer
van het educatieve programma SpaceBuzz dat scholieren in
virtual reality een prachtige blik biedt op onze mooie maar
kwetsbare planeet. Missie van SpaceBuzz is het creëren van
ambassadeurs van de aarde. In de eerste maanden van
2024 staat de astronaut opnieuw in het theater met zijn
college 'Op Reis naar de Toekomst' waarin hij zijn publiek
meeneemt op een enerverende reis buiten onze planeet.
Vanzelfsprekend blijft André lezingen geven in binnen- en
buitenland, iets dat hij fantastisch vindt om te doen. "Kennis
vergaren en kennis delen, dat is wat ik het liefst doe", zegt
de enthousiaste ruimtevaarder. "Innovatie en duurzaamheid
staan vaak centraal. Er staat de komende jaren ontzettend
veel op stapel."
38
SPEAKERS ACADEMY ® MAGAZINE 2024

COLUMN
Charlotte Extercatte, transformatie-expert
Pioniers bieden
oplossingen voor klimaat
en duurzaamheid
Fotografie © Mirjam van der Linden
PROFIEL
“De heftruckchauffeur, die met een plan
kwam om jongeren in een kansarme regio
gezonder te laten eten en daarmee meer
fruit te verkopen van het bedrijf waar hij voor
werkte. Of de ambtenaar die doorging waar
anderen stopten, waardoor opeens met
wormen afval om kan worden gezet in
compost en waarmee nieuw leven wordt
gemaakt. De bankier die zich realiseerde dat
hij zijn klanten veel beter kon bedienen met
vragen over de toekomst om zo de klant een
toekomstbestendig bedrijf te laten zijn en
blijven en tegelijkertijd als bank de klimaatdoelen
te halen. De docent die zich realiseerde
dat alleen door met andere docenten
op te trekken, er echt beter onderwijs komt
over een nieuwe economie. De CEO die zich
realiseerde: ik heb nog 5 jaar te gaan tot mijn
pensioen en wil echt graag beter eindigen
dan ik begon door nu een grote duurzame
ontwikkeling te starten met mijn bedrijf.
Verhalen raken harten. Dat is hard nodig om te
komen tot vernieuwing in organisaties, op alle
fronten. Of het nou om technologie, klimaat,
grondstoffen of talentbehoud gaat. We zijn
daarom op 1 september 2021 een platform van
en voor transformatie professionals gestart om
samen te werken op die transitieonderwerpen.
Die datum is belangrijk omdat het toen nog 100
maanden te gaan was tot 2030, het jaar waarin
doelen gesteld zijn voor onder meer het klimaat,
grondstoffen en gezondheid. Die gaan we niet
halen als we doorgaan zoals we nu doorgaan. In
januari 2024 zijn er nog 72 te gaan.
Dat is gek, want het is wel mogelijk. Er zijn
bijvoorbeeld al pioniers die al succesvol waren in
hun transitie. Wat
doen zij anders
waardoor zij
succesvol konden
zijn? Hoe kan het
dat die organisaties
wel bijvoorbeeld hun
klimaatdoelen halen of
circulaire producten vermarkten, waar andere organisaties
nog aan het begin staan? Wil je in 2030 nog bestaansrecht
en maatschappelijk draagvlak hebben, dan is er
meer nodig dan aan de wet voldoen en een mooi rapport
publiceren. Met het platform leren we met elkaar en met
academici hoe we steeds sneller kunnen transformeren
met organisaties. In Nederland alleen al met 14.000
mensen, daarbuiten meer dan 150.000. Het boek
‘Klimaatwerkers’ geeft de verhalen weer en biedt hiervoor
handige handvatten. In sessies wekken we dat tot leven
met interactie en film.
De voorbeelden die hierboven genoemd staan, zijn
hoopvolle verhalen van professionals uit de hele wereld,
waaronder veel leiderschapsteams, waar we mee hebben
gewerkt. Positieve gesprekken en menselijke verhalen van
pioniers dagen hen uit en daaruit zien we een grote
creativiteit ontstaan. Echte gesprekken
die niet gaan over de cijfers
maar wel zorgen dat de cijfers
verbeteren. En de mensen en de
maatschappij. Win win win toch!?”
Onderwerpen
Creativiteit, Innovatie,
Motivatie & Inspiratie, Duurzaam
ondernemerschap
SPEAKERSACADEMY.NL 39

MOTIVATIE | LEIDERSCHAP
Francesco Wessels
‘Alleen met gedrag
maak je ambities waar’
Door Jacques Geluk | Fotografie © Walter Kallenbach
Gedrag maakt ambities waar. Je kunt iets bedenken, een visie hebben, zelfs gedetailleerde
plannen uitwerken, maar wat je ermee doet telt en hoe maakt het verschil. Uiteindelijk is het
gedrag dat we vertonen de enige manier om onze ambities te kunnen waarmaken. Bij ambities
bereiken mag je elkaar best helpen, want het is niet ‘ieder voor zich’. Het is een gezamenlijk
belang dat een collectieve inspanning vergt.
Francesco Wessels staat bekend als de coach van
coaches van TeamNL. De afgelopen drie Olympische
zomerspelen en drie Olympische winterspelen maakt hij
deel uit van de staf van TeamNL sportkoepel NOC*NSF.
Voordat Francesco bij de topsport aansluit is hij 25 jaar
lang onderdeel van speciale eenheden bij Defensie die
in bijzondere, vaak moeilijke omstandigheden hun werk
moesten doen. Hij gaat mee met diverse uitzendingen
naar landen als Afghanistan en Bosnië en opereert daar
in het hoogste geweldspectrum. Francesco weet
daarom als geen ander hoe je samen succesvol kunt
zijn op basis van gedrag en omgangsvormen en het
samenbouwen van een cultuur waarbij iedereen ertoe
doet en in elke omstandigheid kan leveren.
Als je wilt weten hoe iemand reflecteert op gedrag,
beter worden, presteren en leiderschap met in zijn
rugzak uitgebreide Olympische en Oorlogservaring, dan
is Francesco een sterke spreker met een boeiend
verhaal. Hij verbindt realisme met humor en vertaalt zijn
ervaringen naar jouw omgeving. In 2023 heeft
Francesco TeamNL verlaten om zich weer bij de staf van
de landmacht te voegen. “Ik ervaar het als een eer een
bijdrage te mogen leveren aan deze mooie organisatie
van ons land, in een tijd dat de geopolitieke spanningen
al onze ambities onder druk zetten. Ik appeleer tijdens
lezingen aan de wijze waarop ik dingen heb zien
gebeuren en hoe ze zich ontwikkelen en vertel wat
volgens mij drijvende mechanismen zijn. Ik zeg niet dat
wat ik zeg waar is en predik niet dat ik weet hoe het
werkt, want elke context is uniek en het is niet mijn
insteek jullie te overtuigen van mijn perspectief. Ik deel
met veel enthousiasme mijn kennis en ervaring, via
herkenbare en pakkende anekdotes, voorbeelden en
metaforen.
Iedereen die bij mij de zaal uitloopt na een lezing, krijgt
een handvat, zinsnede of boodschap mee om op hun
eigen gedrag te reflecteren. Mijn presentatie moet voor
iedereen een beleving zijn, met inspirerende waarde.”
Systeem- en belevingswereld
“Gedrag laat zien hoe we de organiserende systeemwereld
verbinden met onze belevingswereld. De afstand
daartussen is soms best groot, want hoe goed de
systeemwereld alles ook organiseert en faciliteert,
mensen vinden het vaak best spannend een kwalitatief
goed gesprek te voeren over hoe ze dingen ervaren en/
of beleven. Toch is dat nodig, want alleen door daarvan
te leren kunnen we onze ambities samen bereiken.”
Refererend aan de drijvende mechanismen die
Francesco en zijn team hebben gebruikt om op topsportniveau
bij de beste tien landen ter wereld te
komen, vertelt hij welke keuzes daarbij zijn gemaakt en
welke ambities zijn nagestreefd. “De essentie is het
gedrag dat we met elkaar hebben vertoond en de
waarde die we daaraan gegeven hebben. Dat heeft ons
uiteindelijk succesvol gemaakt. Een omgeving creëren
waarin we met elkaar vaststellen wat we moeten doen
om het beter te doen kan gelukkig in Nederland. De
40
SPEAKERS ACADEMY ® MAGAZINE 2024

ereidheid de echte vragen aan elkaar te stellen is voor
Nederlanders gelukkig een bereikbaar gedachtegoed In
grote organisaties is dat soms nog best lastig. Daar
vertelt de baas vaak nog klassiek wat de denkrichting
wordt en de ambitie is. Hij legt de systeemwereld uit,
maar vergeet de belevingswereld van zijn medewerkers.
Zij moeten mee met de ambitie, maar beleven tegelijk het
hier en nu en kennen de voorbeelden van dingen die wel
of niet goed gaan. Dat is een puzzel die tussen die twee
werelden instaat.” Het gaat dan vaak over cultuur en
omgangsvormen, die het fundament vormen van elke
cultuur. “Als eerlijkheid ontbreekt in een cultuur heeft het
rondslingeren van ambities geen effect”, zegt Francesco.
“Kun of durf je dingen op de juiste manier bespreekbaar
te maken, verzilver je kansen of wacht je tot een ander het
doet? Daar is soms lef voor nodig. Er is soms meer moed
nodig om dingen niet dan wél te zeggen.” De voordelen
en nadelen van zo’n open cultuur behandelt Francesco
uitgebreid op het podium.
Uitdagende puzzel
“Als je zegt: alleen gedrag maakt ambities waar, moet je
twee dingen scherp hebben. Het gedrag dat we vertonen
en de ambitie die we nastreven. Voor leidinggevenden is
dit een uitdagende puzzel. Enerzijds moeten ze de top
dienen, ambities verwezenlijken, omzet genereren en
resultaat behalen, anderzijds moeten ze het gedrag (inzet
en motivatie) binnen de organisatie in lijn brengen en
daarmee een gids zijn voor de ambities van het individu.
Eén ding is zeker: als dat laatste niet lukt,
zijn de ambities onbereikbaar. De tijd dat
een baas alleen bepaalde hoe we iets
moesten doen en ambities kon afdwingen
bestaat niet meer.” Ten slotte zegt
Francesco: “Het blijft prachtig om te zien
wat er gebeurt als we een omgeving
creëren waarbij we elkaar mogen uitdagen
met vragen of we ‘het nog goed doen
samen’. Nederlanders zijn in veel dingen
uniek en onze omgangsvormen zijn daar
een belangrijk voorbeeld van, elkaar
kunnen en mogen uitdagen op gedrag
zorgt ervoor dat we als klein land op zo
veel gebieden vooroplopen.
Iedereen heeft een Olympisch vlammetje
van ambitie in zich branden, laten we dat
vuur maar eens aanwakkeren!”
Onderwerpen
Persoonlijk Leiderschap, Persoonlijke
Ontwikkeling, Teamwork
‘Het spel van
leiden en volgen
is dynamisch’
PROFIEL
SPEAKERSACADEMY.NL 41

OBÈRT VAN
ECKHOVEN
Fotografie © Sandra Koning
‘Bakker
word je
niet, bakker
bén je’
42
SPEAKERS ACADEMY ® MAGAZINE 2023-2024

IN DE SCHIJNWERPERS
ROBÈRT VAN BECKHOVEN & PIRJO DE WINKEL
Robèrt van Beckhoven is in Nederland de enige binnen zijn vakgebied met zowel de titel Meester
Patissier (2010) als Meester Boulanger (2013). Met zijn vakmanschap, creativiteit en bevlogenheid
weet hij niet alleen (thuis)bakkers te inspireren; zijn passie voor het vak werkt aanstekelijk voor
iedereen. Robèrt is dé gevestigde autoriteit, inspirator, kwaliteitsbewaker en ambassadeur voor
bakkers, thuisbakkers en liefhebbers van het goede leven.
Robèrt kreeg het bakkersvak met de paplepel
ingegoten in de Oisterwijkse bakkerij van zijn opa en
vader. Hij groeide er op tussen brood en banket. Toch
droomde hij van een heel ander beroep: toneelspeler.
Want zijn leven slijten tussen vier muren, vroeg op en
vervolgens naar bed als de winkel openging leek hem
niets. Maar, zoals hij zelf zegt: “Bakker word je niet,
bakker bén je.” Dus kon hij niet anders dan zijn
bakkershart volgen en naar de bakkersschool gaan.
Wel koos hij voor een andere aanpak: hij trok erop uit.
Hij bezocht vakgenoten, ging op zoek naar de beste
grondstoffen, nam deel aan prestigieuze vakwedstrijden
en vond dat bakkers meer zichtbaar moesten zijn
in de bakkerij. Dat laatste maakte hij mede mogelijk
door te kiezen voor het bakken van desembrood, dat
het dankzij een langer rijs- en rijpingsproces mogelijk
maakt overdag te bakken, in plaats van ’s nachts.
‘Ik ga voor de
Champions
League binnen
mijn vak’
Kennis delen en inspireren
PROFIEL
ROBÈRT
“De kwaliteit van het eindproduct begint bij de
kwaliteit van de grondstoffen”, aldus Robèrt. Daarom
werken hij en zijn team zoveel mogelijk met eerlijke,
biologische en duurzame producten. Uiteindelijk
belandde Robèrt dan tóch op het toneel, met zijn
landelijk uitverkochte Theatrale Foodexperience,
waarin hij onder meer vertelde over kwaliteitsgrondstoffen
en hun herkomst. En natuurlijk werd daar ook
van geproefd!
Kennis delen en inspireren zijn belangrijke pijlers in
Robèrts werk. Dat doet hij niet alleen in zijn bakkerij,
waar bezoekers de boulangers, patissiers en
chocolatiers aan het werk kunnen zien via een lange
glazen wand, maar ook door het geven van cursussen
in zijn B’academie, via zijn online bakplatform
Meesterlijkvanrobert.nl, zijn boeken, zijn magazine
'Meesterlijk' en de speciale uitgaven daarvan voor
jeugdige bakkers: ‘Meesterlijk Junior’. Zo zet Robèrt
het bakkersambacht met succes op de kaart.
Wow-factor
Sinds 2011 deelt Robèrt zijn kennis en kunde ook via
tv-programma’s als ‘CupCakeCup’, ‘Heel Holland
Bakt’, ‘Heel Holland Bakt Kids’ en ‘Tijd voor MAX’.
Dat doet hij met zijn kenmerkende gemoedelijke
benadering. In zijn werk streeft Robèrt altijd naar de
wow-factor: ‘Ik houd van klassiekers, maar dan wel
in een modern jasje en perfect uitgevoerd. Het moet
er strak en kleurrijk uitzien, en vooral zó lekker
smaken dat je niet weet wat je proeft. Dat begint bij
de basis – grondstoffen, kennis en vakmanschap –
en eindigt bij de kleinste details. “Van een zes naar
een negen is vaak minder moeilijk dan van een negen
een half punt meer maken. Vergelijk het maar met
topsport: het is die laatste seconde tot aan het
wereldrecord die jaren training vergt. Ik ga voor de
Champions League binnen mijn vak.”
Bij dit streven naar perfectie hoort een continue
drang tot ontwikkeling en vernieuwing. Daarbij laat
Robèrt zich graag inspireren door ambachtelijk
werkende vakgenoten, met name uit België en
Frankrijk. Hij geniet dan ook van zijn lidmaatschap
van vakverenigingen als de Créateurs de Desserts en
de Ambassadeurs du Pain; genootschappen waarin
passie, vakmanschap, inspiratie en ontwikkelingen
worden gedeeld. Robèrt blijft zichzelf graag uitdagen.
Op de vraag wat hij het leukst vindt aan zijn vak, is
zijn antwoord steevast: “Alles!” >
SPEAKERSACADEMY.NL 43

IN DE SCHIJNWERPERS
Pirjo de Winkel is zowel zakelijk als privé de partner
van Meester Patissier en Meester Boulanger
Robèrt van Beckhoven. Waar Robèrt
verantwoordelijk is voor de vaktechnische en
creatieve invulling, is Pirjo het zakelijk brein achter
hun bedrijf ‘bij Robèrt’. Zij deelt graag de
ondernemerslessen die zij de afgelopen jaren heeft
opgedaan, zoals het ontplooien van nieuwe
initiatieven, het maken van keuzes, het vinden van
de juiste mensen en het creëren van een waardevol
netwerk.
Pirjo studeerde als ecoloog/bioloog af aan de universiteit
in Wageningen en is sinds 2006 betrokken bij het
bedrijf. Met haar theoretische kennis bundelt zij haar
krachten met de vooral praktisch ingestelde Robèrt.
Samen maakten zij een plan om Robèrts betekenis voor
zijn vak te vergroten: hem als merk neerzetten en daar
lading aan geven. De focus kwam daarbij in eerste
instantie te liggen op de bakkerij en de winkel, die sinds
2014 gevestigd zijn in het monumentale pand van een
voormalige leerlooierij op het KVL-terrein in Oisterwijk.
‘Beleving’ werd het kernbegrip. Pirjo: “We hebben geen
geheimen. We delen onze kennis en laten graag zien
hoe we werken. Zoals Robèrt het zegt: zoveel mogelijk
mensen laten zien, ruiken, proeven én beleven hoe mooi
het bakkersvak is; daar draait het om.”
Alles huisgemaakt
Alles wat in de winkel in Oisterwijk te zien is, is huisgemaakt:
van de broden, het broodbeleg, de koekjes en
de zoutjes tot de verpakkingen en het magazine dat in
eigen beheer wordt uitgegeven. Pirjo: “Mensen denken
soms dat Robèrt álles doet, van het bijhouden van onze
socials en website tot het ontwikkelen van producten en
het uitschrijven van recepten. Maar dat kan
natuurlijk niet, dat is veel te veel voor één
persoon.” Daarom
heeft het
bedrijf een
eigen
communicatieafdeling,
die niet alleen fungeert als redactie, maar ook alle
ontwerpen en (online) uitingen in tekst en beeld
verzorgt. “In alles wat we doen, is ons verhaal verweven.
We zijn trots op wat we met al onze collega’s
neerzetten en met name op de samenhang van alles,
waarbij we alle facetten van het bakkersvak belichten.
Om te bereiken waar we nu staan, moet je een beetje
geluk hebben, de juiste kansen op het goede moment
pakken en vooral heel erg hard werken.”
Bakkersbeleving
Als zakelijk motor van een groeiend bedrijf staat Pirjo
voor diverse uitdagingen. De werkzaamheden binnen
het bedrijf houden immers niet op bij de Meesterlijke
producten die er worden gemaakt. Te denken valt
bijvoorbeeld ook aan regelgeving rondom allergenen,
hygiënewetgeving en voedingswaarden; bijna een
wetenschap op zich. “Zaken die drukken op Robèrts
creativiteit proberen we zoveel mogelijk bij hem weg te
houden”, verklaart Pirjo. “Die pakken we op met andere
collega’s. Voordat we in ons huidige pand startten,
produceerde Robèrt jarenlang voor bedrijven. Dat was
heel heftig qua productie. In de rol die hij nu heeft, kan
hij zich veel meer ontwikkelen op het creatieve vlak en
op een andere manier bezig zijn met zijn vak.” Dat
neemt niet weg dat schaalbaarheid een belangrijk
begrip is binnen het bedrijf. Kunnen opschalen is
tenslotte nodig om te kunnen groeien. Pirjo: “Daarom
zetten we ook in op bijvoorbeeld online masterclasses
en een productlijn voor thuisbakkers. We willen mensen
ons verhaal vertellen, onze kennis delen en het bakkersambacht
zo zichtbaar en toegankelijk mogelijk
maken voor zoveel mogelijk mensen.”
Onderwerpen Robèrt
Creativiteit, Food, Inspiratie, Netwerken
Onderwerpen Pirjo
Duurzaamheid, Marketing,
Ondernemerschap, Storytelling,
Teamwork, Wetenschap
PROFIEL
PIRJO

WERKGELUK
Saaie
spreker
nodig?
Dan moet je deze
gast niet hebben!
Maar boek 'm wél voor
een bruisend verhaal
over zijn ervaringen bij
Tony's Chocolonely en
innocent drinks, over
purpose zonder de
poespas, oprechte
duurzaamheid, betekenisvol
ondernemerschap, bevlogen
medewerkers, eerlijke marketing
en echte impact.
PROFIEL
SPEAKERSACADEMY.NL 45

COLUMN
Cécile Cremer
De Toekomst: Uitdagend,
maar Hoopvol –
Een Uitnodiging tot
Verantwoordelijkheid
Fotografie Soowpictures - Ron Eskens
“Vaak vragen mensen me: ‘Wat heeft de
toekomst voor ons in petto?’ Mijn antwoord is
simpel: mogelijkheden. Ontelbare mogelijkheden
liggen voor ons open, als we maar de
juiste lens hanteren en zeker niet vergeten dat
deze mogelijkheden juist voortkomen uit onze
grootste uitdagingen.
Als vrouwelijke futuroloog is het mijn missie niet
alleen de voorstellingen en inzichten van morgen te
signaleren, analyseren en delen, maar ook om de
schijnwerpers te richten op de immense mogelijkheden
die voor ons liggen. Je denkt nu wellicht dat
ik me vergist heb, dat ik voorspellingen bedoelde,
maar het tegendeel is waar. Niemand kan de
toekomst voorspellen, we kunnen haar alleen
vormgeven door er een onderbouwde voorstelling
van te maken.
We leven momenteel in een multiple-crisissamenleving,
die door haar exponentiële acceleratie een
vogelvlucht heeft genomen. Het is verleidelijk te
zwichten voor de sombere verwachtingen, maar
laten we eens stilstaan bij de kracht die schuilt in
onze eigen keuzes. De keuzes die jij en ik, iedere
dag opnieuw weer maken. We zullen dit avontuur,
deze reis, samen moeten maken, want de toekomst
is niet iets dat ons simpelweg overkomt. Het
is een pad dat we zelf actief bewandelen door
vandaag betere en inclusievere keuzes te maken.
Een pad dat uitdagend is, maar bovenal hoopvol
wanneer we gaan inzien dat we allemaal een
stakeholder van de toekomst zijn.
Het is waar dat de toekomst een complex weefsel
is van technologische vooruitgang, maatschappelijke
veranderingen en onvoorspelbare gebeurtenissen.
Echter, laten we niet vergeten dat achter al deze
ontwikkelingen, vooralsnog, mensen staan – mensen
zoals jij en ik – met de kracht om bewuste keuzes te
maken die onze collectieve toekomst kunnen
beïnvloeden. We kunnen immers niet meer ontkennen
dat we allemaal slechts onderdeel zijn van een groter
ecosysteem en dat iedere keuze een ver strekkende
invloed heeft op morgen, we zullen het dus samen
moeten doen.
In mijn werk deel ik graag de verhalen van pioniers en
innovators – zij die niet afwachten wat de toekomst
brengt, maar actief vormgeven aan morgen. Wat
kunnen we leren van deze visionairs? Het antwoord is
duidelijk: het is belangrijk toekomstweerbaar te zijn en
hiernaar te handelen. Dit betekent niet alleen bestand
zijn tegen de uitdagingen die op ons afkomen, maar
ook proactief deelnemen aan het vormgeven van de
toekomst die we willen; onze gewenste toekomst.
Toekomstweerbaarheid is een krachtige tool tegen de
onzekerheden van morgen. Het is de kunst van het
anticiperen, het vermogen te gedijen te midden van
verandering. Het is het niet lullen maar poetsen
principe, we hebben niet nog meer rapporten nodig,
we moeten de toekomst vandaag nog activeren.
Toekomstgeletterdheid
Maar, laten we eerlijk zijn, weerbaar zijn alleen is niet
genoeg. Naast weerbaarheid hebben we toekomstgeletterdheid
nodig – een dieper begrip van hoe de
verschillende lagen van de toekomst in elkaar grijpen,
onze collectieve toekomst. Het gaat hier wat mij
betreft niet alleen om de laatste technologische
ontwikkelingen, maar hoofdzakelijk om de onderliggende
stroming van het effect van innovatie op de
46
SPEAKERS ACADEMY ® MAGAZINE 2024

‘Investeer in de toekomst. De toekomst is van ons
allemaal: inclusief en evenredig. Wat ga jij bijdragen?’
PROFIEL
wereld. Technologie is een krachtige motor van
verandering, maar het is onze interpretatie en
implementatie ervan die de koers bepaalt. Wat
betekenen deze ontwikkelingen voor ons als mens,
als individu, als gemeenschap en
‘multiple-species’-ecosysteem?
Het is van cruciaal belang dat we deze vragen niet
uit de weg gaan, maar ze omarmen als kansen om
onze toekomst positief te beïnvloeden. Het is van
nog crucialer belang dat we vragen durven te
stellen, waarvan we het antwoord eigenlijk niet
willen horen. Het meest cruciaal is dat we deze
vragen inclusief stellen, het antwoord op wat de
toekomst is, hangt namelijk af van diegene aan wie
je het vraagt.
Ja, de toekomst is complex en vol uitdagingen,
maar laten we niet vergeten dat uitdagingen ook
kansen in zich dragen. Laten we niet vergeten dat
achter elke revolutie, achter elke maatschappelijke
verandering, er mensen zijn die keuzes maken. En
dat is waar jij in beeld komt.
Jij, en ik, wij hebben de macht verantwoordelijkheid
te nemen voor een betere toekomst. Het begint met
het ontwikkelen van toekomstweerbaarheid en
toekomstgeletterdheid vanaf jonge leeftijd.
Sterker nog, we zijn het aan onszelf en toekomstige
generaties verplicht. Het begint met het
begrijpen van de kracht die schuilt in onze eigen
invloedssfeer. Ik nodig je daarom graag uit jezelf
de vraag te stellen: "Welke toekomst wil ik
creëren en wat draag ik daar nu aan bij?" Het is
een vraag die de kern raakt van ons mens-zijn,
van onze collectieve kracht om te vormen en te
veranderen. Het antwoord op deze vraag is
allesbepalend. Wil je een toekomst van duurzaamheid,
van innovatie, van inclusiviteit?
Neem dan de verantwoordelijkheid om die
toekomst te vormen.
Verantwoordelijkheid… het lijkt soms een
zwaar woord, beladen met verwachtingen.
Maar wat als we het omarmen als een kans?
Wat als verantwoordelijkheid nemen voor de
toekomst niet alleen een last is, maar ook een
voorrecht? Het geeft ons de mogelijkheid
onze stempel te drukken op de wereld die we
willen achterlaten voor de generaties die na
ons komen.
In mijn eigen onderneming, Wandering The
Future, werk ik samen met internationale
organisaties om vanuit deze hoopvolle gewenste
toekomsten, innovatieve concepten te ontwikkelen.
Waarom? Omdat ik geloof in de kracht
van vooruitgang en van proactieve betrokkenheid
bij de toekomst. In de kracht van bewuste
keuzes maken voor een beter morgen.
Laten we samen streven naar een toekomst die
niet alleen uitdagend is, maar bovenal hoopvol.
Laten we enthousiast worden over de mogelijkheden
die voor ons liggen. En laten we vooral
verantwoordelijkheid nemen voor de toekomst
die we willen zien; inclusief, eerlijk en ‘multiplespecies’
gefocust. Want in die verantwoordelijkheid
schuilt de ware kracht om de koers van de
toekomst te beïnvloeden.”
© MARLEEN SERNE
Onderwerpen
Gezondheidszorg, Innovatie, Mensgerichte
Technologie, Werken, Wonen
SPEAKERSACADEMY.NL 47

© REMKO DE WAAL
48
SPEAKERS ACADEMY ® MAGAZINE 2024

360° VIRTUAL REALITY SPACE-EXPERIENCE
Beleef de
aarde als
een échte
astronaut!
Een meeslepende VR-ervaring in de ruimte,
die bijdraagt aan een wereldwijde verandering
van onze visie over de aarde. Door als
bedrijf de Spacebuzz te boeken beleef je
een geweldig bedrijfsevent en steun je het
educatieprogramma voor kinderen.
Astronauten zien vanuit de ruimte hoe bijzonder mooi,
maar óók hoe kwetsbaar onze aarde is. Deze unieke
ervaring leidt tot een nieuw perspectief op onze planeet.
Dat heet het 'overview effect'. SpaceBuzz Foundation
heeft als missie 100 miljoen kinderen wereldwijd te
inspireren met dit overview effect, dat tot voor kort alleen
astronauten konden ervaren. Aan de hand van een
VR-educatieprogramma leren ze spelenderwijs over
duurzaamheid, technologie (STEAM) en onze prachtige
planeet Aarde.
Het bezoek aan de SpaceBuzz raket is een reis die
het perspectief op de aarde voorgoed verandert. Bij
jouw bedrijf voor de deur!
De SpaceBuzz is een ruim vijftien meter lang
raketvoertuig voorzien van de nieuwste virtual reality en
augmented reality technologieën. Aan boord vliegt men
naar de ruimte, van de lancering tot de spectaculaire
landing – een missie met de SpaceBuzz voelt levensecht!
INFORMATIE
Reserveer de SpaceBuzz
ook voor jouw bedrijf!
010-4333322
info@speakersacademy.nl
SPEAKERSACADEMY.NL 49

TOPPRESTATIES
Isabelle Feteris
Trainen voor de
wedstrijd van
het leven
Door Jacques Geluk | Fotografie Annemarije de Vaal
Ex-topsporter Isabelle Feteris is in het powerliften
een van de sterkste vrouwen ter wereld
geworden en inmiddels een succesvolle
ondernemer. Ze heeft gaandeweg haar
mindset veranderd, haar ervaringen omarmd
én haar bachelor psychologie gehaald. Met die
krachtige combinatie coacht ze nu ondernemende
professionals. “Ik help hen een topsportmentaliteit
te ontwikkelen, zodat ze op
alle vlakken van hun leven topprestaties
leveren en tegelijk rust in hun hoofd, energie in
hun lijf en plezier in de dag krijgen.”
“Ik heb de keerzijde van de mindset gezien, als het
niet goed gaat, tot zelfs op het randje van de
dood”, vertelt Isabelle. “Zestien was ik en wat aan
de zware kant. Ik was onzeker, vond niets goed
aan mezelf en wilde erbij horen, maar doordat ik
turnde was ik wat forser. Vijf à tien kilo wilde ik
kwijt, maar binnen zes maanden viel ik 35 kilo af. Ik
had controledrang en dacht dat ik wat had bereikt
en mijn onzekerheid zou kwijtraken als ik veel
afviel. Daar kon ik moeilijk mee stoppen.
Uiteindelijk ontwikkelde ik een eetstoornis.” Daar
komt bij dat veel turnsters in die tijd zeer slank
waren. “Ik zat op een gymnasium met veel perfecte
dertien-in-een-dozijn-mensen, aan wie ik mij
spiegelde.” Nu zien veel meiden hun ideaalbeeld
op sociale media.
Isabelle is er meer dan overheen gekomen. Dat
begint als ze begint vastgeroeste gedachten en
patronen weg te werken. Als ze de kracht die ze
heeft ingezet om zichzelf kapot te maken, gaat
inzetten om
zichzelf op te
bouwen en ook
anderen te helpen,
kan ze gave dingen
doen. Isabelle gaat
krachtsporten
beoefenen en merkt dat
veel vooroordelen (‘je
wordt er mannelijk van’, ‘je zal
wel valsspelen’) niet kloppen. Ze laat haar mening
niet meer afhangen van anderen. “Er heeft wel wat
tijd gezeten voordat ik die krachtsport oppakte.
Toen ik geen ondergewicht meer had en ‘genezen’
was van mijn eetstoornis zat ik nog steeds niet
lekker in mijn vel. Mijn zoektocht begon met ervoor
zorgen dat mijn mindset van 5,5 (na mijn ‘genezing’)
naar 9 of 10 zou gaan. Van me ‘niet ziek’
voelen koos ik voor preventie. Ik besloot psychologie
te studeren. Alleen, bij die studie leerde je veel
over zieke en gemiddelde mensen, en helemaal
nog niet over positieve psychologie en toppresteerders.”
Ze verdiept zich in de wereld van
persoonlijke ontwikkeling en neemt een coach in
de hand. Dat werkt goed en op basis daarvan
ontwikkelt ze haar eigen methode, die ze vervolgens
gaat testen.
Sleutel tot balans
Isabelle: “Bij mij was het de verkeerde mindset
waardoor ik naar de sportschool ging. Ik wilde mijn
lichaam veranderen, mijn slechte zelfbeeld
compenseren. Het was echter nooit genoeg en ik
50
SPEAKERS ACADEMY ® MAGAZINE 2024

ging overdrijven. Voor mij was dat uiteindelijk de
sleutel tot het vinden van een balans tussen actie en
rust nemen om zo vanuit plezier aan mijn lichaam te
kunnen werken. Dat heeft mede geleid tot mijn
unieke methodiek: met zo min mogelijk inspanning
zoveel mogelijk bereiken. Dat maakt rust belangrijker
dan het trainen zelf. Ik ben met vier keer per
week trainen één van de sterksten van de wereld
geworden, terwijl mijn concurrenten tussen de zes
en tien keer per week trainden. Ik heb bronzen en
gouden plakken gehaald.” Isabelle, die geen
wedstrijden meer doet, denkt dat de sport haar
heeft geholpen te komen waar ze wilde komen.
“Tijdens powerliftwedstrijden heb ik de stemmen in
mijn hoofd aan de kant leren zetten. Ik heb 200 kilo
van de grond getild, dan stellen sommige uitdagingen
niet zoveel meer voor.” Haar motto: “Kies je
eigen uitdagingen uit, anders wordt er voor je
gekozen. Blijf aan je mindset werken om klachten te
voorkomen en iets te kunnen doorgeven.” Ga
'Trainen voor de wedstrijd van het leven', zodat je
op je tachtigste je veters nog kan strikken en kan
genieten”, zegt ze. “Vaak zijn mensen erg op de
korte termijn gericht. Mijn boodschap: Je mag wel
je doelen verhogen, maar neem voldoende tijd om
daar te komen. Dan ben je niet meer in te halen.
Voor zowel topsporters als ondernemers geldt:
Team Speakers
Academy ging bij
Isabelle 2 x 2
minuten in een
ijsbad! Toppers!
‘Ik heb 200 kilo van de
grond getild, dan stellen
sommige uitdagingen niet
zoveel meer voor’
Doseer je inspanningen goed, anders houd je
het niet vol. Dan raak je geblesseerd of gedemotiveerd.
Het gaat om de holistische benadering.
De combinatie mindset en fysieke inspanning
zorgt voor de balans.”
Isabelle begint haar presentaties meestal met
iets te vertellen over het fysieke stuk. “Mensen
die positief denken, maar niet fit zijn of wier
lichaam niet helemaal in orde is zijn aan het
‘sugar coaten’. Ze laten dingen er mooier uitzien
dan ze zijn. Dan moeten ze juist niet de gebaande
paden volgen. Zelf lijdt ze aan de erfelijke
spierziekte Thomson myotonie. “Als de spieren
zich aanspannen en het is koud of ik heb stress,
verkrampen ze. Artsen zeggen: vermijd de kou.
Maar ik ben juist gaan trainen hoe ermee om te
gaan, want als ik buiten in mijn ijsbad in de
kramp schiet, blijf ik zitten. Ik heb geleerd vanaf
moment één te ontspannen.” Haar ziekte,
waarmee ze heel oud kan worden, gebruikt ze
als metafoor. “Mensen houden zichzelf tegen,
zijn zelf hun grootste beperking. Ik gebruik sport
als manier om het brein te trainen, niet zozeer
voor het fysieke aspect. Dat was ook voor mij
het inzicht bij het powerliften.”
Onderwerpen
Ondernemerschap, Persoonlijk
Leiderschap, Persoonlijke
Ontwikkeling, Teambuilding,
PROFIEL
SPEAKERSACADEMY.NL 51

Door Jan Vriend | Openingsfoto © Ivo de Kok
Van de piste naar het podium. Van spreekstalmeester naar
spreker. Sinds Alex Sijm de stap van het circus naar de wereld
van congressen en seminars zette, sluit een nieuw publiek hem
in de armen. En wederom zitten bezoekers bij hem op het
puntje van hun stoel, want zijn aangrijpende levensverhaal lijkt
op een spannend jongensboek. Met meeslepend enthousiasme
vertelt hij over omgaan met veranderingen, creatief
ondernemen en het stimuleren van je eigen veerkracht. Ja, hij is
gehandicapt. “Maar dat is geen beperking, dat is een uitdaging.
Als het niet kan zoals het moet, moet het zoals het kan.’’
52
SPEAKERS ACADEMY ® MAGAZINE 2024

MOTIVATIE & INSPIRATIE
Leunen op de veerkracht
van circussucces
ALEX
SIJM
PROFIEL
Speakers Academy zoekt altijd naar mensen met bijzondere
verhalen, toepasbare kennis en uitzonderlijke expertises. Speurend
naar nieuw talent wordt de biografie van Alex Sijm ontdekt. Daarin
neemt hij zijn lezers mee in zijn jongensdroom: hij wilde circusdirecteur
worden. Een onmogelijke droom, denkt iedereen. Want hoe
kun je een circus runnen als je moeilijk loopt door een spasme? En
als je lastig leert door dyslexie? Tel daarbij op dat zijn wieg niet in
een woonwagen stond, maar in het huis van een bloembollenexporteur.
Daarom lijkt zijn circusdroom in eerste instantie helemáál
kansloos. Toch lukt het hem om dat ideaal te bereiken. Hoe? Door
anders te denken... >
SPEAKERSACADEMY.NL 53

MOTIVATIE & INSPIRATIE
Ondernemen is entertainment
Als Alex op school als laatste wordt gekozen bij gym, beseft
hij: als je niet gekozen wordt, moet je zorgen dat je zélf mag
kiezen. En wanneer hij op zijn rapport met pijn en moeite
voldoendes haalt, denkt hij aan de woorden van zijn bijlesdocent.
Die zei: “Als je doet wat je leuk vindt, kun je altijd je geld
verdienen”. Na de praktijkschool begint Alex onder aan de
ladder bij Circus Herman Renz. Hij werkt zich snel op in de
circusmarketing als Aad Ouborg van Princess keukenmachines
aantreedt als hoofdsponsor. Reclamegoeroe Ouborg
wordt zijn leermeester en drukt hem op het hart:
'Ondernemen is entertainment'. Met die levensles begint
Alex in het jaar 2000 zijn eigen circusbedrijf.
Prikkelende show
Terwijl de overheid de branche steeds nieuwe beperkingen
oplegt en de concurrentie worstelt met verliezen, lukt het
Alex Sijm om unieke, nieuwe concepten te ontwikkelen. Bij
hem geen gehavende circuswagens die lukraak van dorp
naar dorp trekken, maar sfeervol aangeklede shows, gericht
op specifieke doelgroepen. Zo trekt Circus Sijm volle tenten
met slimme spaaracties voor supermarktklanten en ontwikkelt
hij het succesvolle Circus in de Zorg. Met jaarlijks 300
voorstellingen bij zorginstellingen en verpleeghuizen groeit
die bedrijfstak uit tot een begrip. Als het Aids Fonds zoekt
naar een prikkelende show om donateurs te werven, zet Alex
Sijm ook de publiekstrekker Gay Circus Amsterdam in de
markt. Keer op keer weet hij tegenslagen te overwinnen en
slaagt hij erin om het wiel in de traditionele circuswereld
opnieuw uit te vinden. Daarmee groeit zijn organisatie in een
mum van tijd uit tot een bedrijf met veertig medewerkers en
trekken zijn voorstellingen jaarlijks 100.000 bezoekers.
Uniek in de branche
Maar na het winnen van de Cultuur Award van Noord-
Holland en De Opsteker van de stad Utrecht, trapt zijn
lichaam in 2018 op de rem. Wat begint als een onschuldige
ontsteking ontwikkelt zich tot een ongeneeslijke spierziekte.
Artsen waarschuwen dat hij de kracht in zijn benen langzamerhand
gaat verliezen.
Alex besluit bij te sturen en verkoopt in 2020 zijn bedrijf. Dat
is uniek in de branche, want normaal gaan circussen in ons
land failliet of roemloos ten onder. Als zijn laatste circuswagens
naar de nieuwe eigenaar vertrekken, denkt hij terug aan
de woorden van ras ondernemer Aad Ouborg: “Doelen pas je
aan bij tegenslagen of succes, maar aan je missie hou je
vast.’’ Dus zijn missie blijft. En die is: het publiek met
nieuwe energie inspiratie bieden.
Keer op keer opnieuw geboekt
Die missie en zijn levensverhaal vormen de kern van de
biografie over Alex Sijm die in 2021 verschijnt. Met dit
boek als leidraad ontwikkelt hij op verzoek van
Speakers Academy met regisseur Pepijn Moors een lezing en
een workshop. Die boeit de afgelopen tijd steeds een
gevarieerd publiek met toehoorders uit de zorg, het bedrijfsleven
en het onderwijs. Inmiddels spreekt Alex Sijm zo’n
vijftig keer per jaar voor volle zalen, want keer op keer wordt
hij opnieuw gevraagd.
Bron van inspiratie
Zijn lezing heet: ‘Leef je Droom’. Als hij in zijn circusuniform
de bühne betreedt, is de toon meteen gezet. Want het
levensverhaal van Alex kenmerkt zich door vallen en vooral
door opstaan en weer doorgaan. Dat thema sluit naadloos
aan bij de dagelijkse praktijk in het onderwijs en bedrijfsleven.
En juist die herkenning maakt zijn verhaal tot een bron
van inspiratie.
Een prikkelende opdracht
In 2024 komt daar het theatercollege ‘Liggen blijven is geen
optie’ bij: een college vol emotie en vitaliteit, verpakt in een
flinke dosis humor. Zijn levensverhaal wordt afgewisseld met
verrassende liveoptredens. Een zangeres en acrobaat
brengen zijn reis door de jaren letterlijk tot leven. Deze
artiesten krijgen bovendien een prikkelende opdracht mee:
vertaal de inspirerende lessen naar adembenemende acts.
Onderwerpen
Creativiteit, Gedragsverandering, Inclusieve organisatiecultuur,
Motivatie & Inspiratie, Persoonlijk
Leiderschap, Sociaal Ondernemen, Storytelling
‘Bij tegenslagen of succes pas
je je doelen aan maar hou je
vast aan je missie’
© TYCHO MÜLLER
54
SPEAKERS ACADEMY ® MAGAZINE 2024

MENS & SAMENLEVING
‘Voorbij de feiten kijken en
horen wat niet wordt gezegd’
Door Jacques Geluk | Fotografie © Marieke Zelisse
An Gaiser begint al voor haar tiende
met het observeren van mensen.
Het verbaast dan ook niet dat ze nu
specialist is op het gebied van
non-verbale profilering en onderzoekend
interviewen, beter bekend
als ‘investigative interviewing’.
Doordat ze disciplines samenbrengt
– ook als Ashtanga yogacoach – is
ze een uitstekende coach van
mensen die willen komen tot meer
zelfinzicht en -ontwikkeling.
An Gaisers professionele carrière
begint bij de reclassering, waar zij
rapporteert en adviseert aan de
rechtbank over oorzaken van gedrag.
Ze stapt daarna over naar de
Algemene Inlichtingen- en
Veiligheidsdienst (AIVD), waar zij als
‘screener’ en onderzoeker honderden
gesprekken voert met mensen om hun
belangen en motieven te achterhalen
en gedragsrisico’s in te schatten. In
2014 richt ze AboutFace op, haar
coaching- en trainingspraktijk. Na
diverse opleidingen in Ashtanga yoga
verdiept An zich in de combinatie van
non-verbaal gedrag, bewegingsleer en
anatomie. In 2021 richt An haar eigen
consultancybedrijf op en begint ze als
Senior Manager Forensic Integrity &
Compliance bij KPMG. Inmiddels is ze
daar ingehuurd als ‘contractor’.
“Ik werk businesscases uit, geef
trainingen in ‘investigative interviewing’
en ben als gast-auditor betrokken
bij interne audits. Ik leer medewerkers
voorbij de feiten te kijken en
te horen wat niet wordt gezegd.
Mensen beschouwen feiten vaak als
waarheid of werkelijkheid. Voor de
grap teken ik vaak een 6, maar voor
degene tegenover mij is dat een 9.
Wat is dan waar? Voor bankmedewerkers
heb ik een ‘self awareness’-test
ontwikkeld. We kijken naar hun unieke
afdruk, want ieder individu gaat
anders om met stress. De test geeft
hen meer kennis over hoe ze dingen
doen, wat er bij hen gebeurt en hoe ze
interacteren met collega’s, klanten en
leidinggevenden. Ik help hen met het
oplossen van persoonlijke dilemma’s
en het durven aanpassen van hun
gedrag en denkwijze.”
Meetinstrument
“We zien vaak dat interviewers
oordelen op basis van hun intuïtie.
Hun oordeel is een belangrijk meetinstrument,
maar ze moeten wel toetsen
of het hunne klopt. Wie niet gestoord
wordt door zijn eigen oordeel gaat
veel meer zien.” Volgens An is het
belangrijk te erkennen dat ieder mens
een eigen, unieke cultuur heeft.
“Cultuur gaat vaak over sociale
afspraken vanuit een zekere context.
Als je kunt kijken naar individuele
verschillen, kijk je voorbij de
cultuur en maak je meer
verbindende afspraken
met elkaar.”
Ze benadrukt dat
raciale profilering
niet mag. “Hoe
voorkom je dat
het toch die
richting uitgaat?
Door te begrijpen
dat het woord
'profiling' enkel gaat
over 'het toekennen van
bepaalde eigenschappen
aan mensen of dingen'.
Daar is niets mis mee als je
discriminerende eigenschappen er
uithaalt. Het gaat erom gedragseigenschappen
op een betere manier te
onderkennen en onderbouwen. Op
Schiphol trainen we beveiligers in het
verschil zien tussen passagiers die
kwaad willen of alleen maar vliegangst
hebben en hoe zij hen moeten
aanspreken. Meteen fysiek worden
wekt weerstand op, ‘soft skills’ zijn
vaak beter. Dat is voor de politie en
BOA’s en iedereen in het veiligheidsdomein
ook belangrijk.”
Boek
An ontwikkelt samen met de online
gemeenschap Scherpschutters (voor
mensen met een militaire mindset) een
mastercursus over haar methodologie.
“Ik schrijf ook een boek dat
volgend jaar uitkomt. Dat is meer
gericht op hoe je mijn methodologie
kunt gebruiken als leider, manager,
voor communicatie en persoonlijk
leiderschap, voor zakelijk en thuis.”
PROFIEL
AN
GAISER
Profiler en ‘investigative interviewer’
SPEAKERSACADEMY.NL 55

WETENSCHAP
Prof. dr. Bas Haring
PROFIEL
Artificial Intelligence:
Terug naar het jaar 2000
“Sinds ChatGPT live ging, nu bijna een jaar geleden, zit AI in de lift. De wereld is
veranderd en zal nog meer veranderen. Vreemd genoeg voelt het voor mij als
terug in de tijd; naar het jaar 2000.
Fotografie © Walter Kallenbach
Rond 2000 speelde de dot-com-hype: de wereld
was in rep en roer, dankzij internet. Ik was net
gepromoveerd (in de kunstmatige intelligentie
nota bene, een indertijd relatief onbekend
vakgebied) en ik toog naar San Francisco: het
centrum van de nieuwe wereld. Daar heb ik een
paar maanden gewoond en gewerkt; tussen de
programmeurs, wetenschappers, consultants,
ondernemers en nerds. Spannend.
In die tijd gold dat alles wat er gebeurde heroverwogen
moest worden. Bedrijven en andere
organisaties moesten opnieuw bedenken wat ze
eigenlijk deden. Nieuwe bedrijven zagen
mogelijkheden die anderen over het hoofd
zagen; en sommige bedrijven verdwenen
helemaal. En dat allemaal dankzij internet: het
aan elkaar knopen van computers.
Omringd door denkkracht
Volgens mij leven we weer in eenzelfde tijd;
waarin van alles heroverwogen moet worden.
Alleen is de heroverweging nu ietsje anders.
Toen was het internet, nu is de revolutie dat we
worden omringd door denkkracht. Gratis
intelligentie, overal. Dat gaat gevolgen hebben.
In het bijzonder voor ons werk. (Sommige
mensen halen Big Data en AI door elkaar, maar
ze zijn echt iets anders. Sinds een paar jaar
worden omringd met data – dat is Big Data. Nu is
de revolutie dat we omringd worden door
goedkope en betrouwbare
intelligentie.) Over de
mogelijke gevolgen kun je
groot denken en klein
denken. Groot: Wie zijn wij
nog als mens, wanneer we
straks niet meer hoeven te
werken? Maar ik vind het handiger
om klein te denken: Welke taakjes,
die wel wat denkwerk vereisen, maar die ook
een beetje een herhaling van zetten zijn, zijn er
allemaal? Wellicht is het mogelijk om die taken
te automatiseren.
Vraag je af welke taken je aan een stagiair
zou geven. Iets wat niet supermakkelijk is en
echt wel wat denkwerk vereist, maar iets dat
toch ook weer niet supermoeilijk en
-specialistisch is. Een grote kans dat AI het
ook prima kan uitvoeren: een rapportje
samenvatten, of juist een opzet ervan
schrijven. Een plan maken voor een
event. Of een of andere evaluatie maken.
Wederom spannend; net als ruim twintig
jaar geleden.”
Onderwerpen
Artificial Intelligence, Communicatie,
Creativiteit, Cultuur, Economie,
Filosofie, Innovatie, Storytelling,
Wetenschap
56
SPEAKERS ACADEMY ® MAGAZINE 2024

COLUMN
Kees Verhoeven
“In de praktijk is Artificial Intelligence weerbarstig
en het digitale tijdperk stelt ons voor steeds
grotere uitdagingen, denk aan:
• Chinese cyberspionnen en Russische staatshackers
vallen Europa aan via digitale sluiproutes.
• De online platforms van Mark Zuckerberg en Elon
Musk zorgen voor polarisatie en intimidatie.
• Overal ter wereld zijn overheden verslaafd geraakt
aan data om burgers mee te controleren. Ook in
Nederland!
• En AI-toepassingen die in hoog tempo op ons
worden afgevuurd hebben een mega-impact op
onze creativiteit, keuzevrijheid en
bestaanszekerheid.
In mijn boek ‘De democratie crasht’
(2023) beschrijf ik wat we kunnen
doen om grip te krijgen op technologie.
Afgelopen jaar heb ik hier zo’n
vijftig lezingen over gegeven en dat
heeft steeds weer geleid tot levendige
interactie en leuke dialogen met
de deelnemers. Graag ga ik ook met
uw organisatie in gesprek!
• Sinds de komst van computers en het internet eind
vorige eeuw stagneert de mondiale
arbeidsproductiviteit.
• Terwijl de maatschappelijke verdeeldheid en politieke
onmacht toenemen, volgen crises elkaar in steeds
hoger tempo op.
• We slapen tegenwoordig bijna twee uur minder dan
een eeuw geleden en laten onze smartphone doordringen
tot onze slaapkamer.
• En het aantal burn-outs en depressies neemt toe,
vooral onder jonge volwassenen die juist cruciaal zijn
voor de toekomst.
Naast ethiek en publieke waarden moeten we het daarom
ook over emotie, gedrag en persoonlijke effectiviteit
hebben! Hoe houden we regie over ons leven? Hoe
houden we grip op ons werk? Hoe bewaken we onze
prioriteiten? Hoe zorgen we voor focus en flow? Oftewel:
hoe blijven we kalm, productief en gelukkig in de jachtige
wereld om ons heen? Afgelopen jaar heb ik me ondergedompeld
in dit thema en in mijn nieuwe lezing over
leiderschap in het digitale tijdperk kom ik met allerlei
suggesties, tips en aanbevelingen.”
PROFIEL
Persoonlijke effectiviteit
Intussen kruipt digitalisering ook steeds dieper onder
onze huid. In dertig jaar tijd heeft digitalisering de
mens zelfs volledig veranderd. We denken niet meer
hetzelfde omdat moderne technologie feilloos
inspeelt op de menselijke psychologie. We doen niet
meer hetzelfde doordat we ons laten leiden door
digitale systemen of zelfs verlamd raken door de
eindeloze informatiestromen. En we werken niet
meer hetzelfde omdat we onszelf voortdurend laten
onderbreken door e-mails, appgroepen en pushberichten.
De feiten zijn schokkend:
GRIP OP
TECHNOLOGIE!
Kees Verhoeven (1976) is voormalig MKB-directeur,
oud-Kamerlid, auteur van ‘De democratie crasht’ en
eigenaar van Bureau Digitale Zaken, dat bedrijven,
branches en overheden – gevraagd en ongevraagd
– adviseert over digitale technologie en data. Verder is
hij vader van vier kinderen, zet hij dagelijks
15.000 stappen en leest hij
wekelijks een boek. De
lezingen van Kees zijn
scherp, energiek, grappig
en interactief. Als
dagvoorzitter is hij
oplettend en inlevend.
© DORS STUDIOS
Interactieve lezingen over ethiek, emotie en
effectiviteit in het digitale tijdperk
SPEAKERSACADEMY.NL 57

KANSENGELIJKHEID
OPRECHTE INTERESSE
MAAKT VERHALEN LOS
Door Jacques Geluk | Fotografie Walter Kallenbach
Tanja Braun is een bevlogen journalist, die dertig jaar voor en achter de schermen bij de NOS heeft
gewerkt. Als verslaggever voor het NOS Journaal heeft ze in binnen- en buitenland veel gezien en
mooie gesprekken gevoerd. Zo open, onbevangen en neutraal mogelijk. Als dagvoorzitter neemt ze
haar ervaring, liefde voor interviewen en voorkeur voor sociaal-maatschappelijke onderwerpen
mee, zoals onderwijs, kansengelijkheid, jongeren en zorg.
PROFIEL
“Voor sociaal-maatschappelijke
onderwerpen kun je me wakker
maken. Ik vind het heerlijk daarover
verhalen te maken, gesprekken te
leiden én met jongeren aan de slag te
gaan”, zegt Tanja Braun. “Het is
interessant te horen wat
bestuurders denken en
te onderzoeken hoe
dat in de samenleving
uitpakt.
Uiteindelijk
gaat het altijd
om wat
mensen
bezighoudt,
verbindt en
hoe ze zich
ontwikkelen.”
Haar tijd als
NOSverslaggever
noemt
ze ‘de leukste baan van
de wereld’, want de diversiteit
aan onderwerpen was boeiend en
leerzaam. Dat bleef juist aanzetten tot
nadenken. Ik maak ook makkelijk
contact en krijg mensen aan de praat.
Als je oprecht geïnteresseerd bent krijg
je meestal een verhaal te horen.”
Toch heeft Tanja ervoor gekozen iets
anders te gaan doen. In maart 2023
heeft ze haar laatste reportage
gemaakt voor het Journaal. “Ik besefte
dat ik stilstond. Bovendien gingen mijn
kinderen de deur uit. Ik wilde nieuwe
dingen ontdekken, meer uit mezelf
halen.” Nu kan Tanja als dagvoorzitter
en debatleider haar onderwerpen zelf
uitkiezen en brengt ze haar ideeën over
bijvoorbeeld onderwijs, kansengelijkheid
en jongeren ook in de
praktijk. “Ik wil graag
ook het onderwijs in
en oriënteer me
op lesgeven
binnen het
VMBO.” Met
kansengelijkheid
in het
onderwijs is
het, net als in
de samenleving,
vaak
slecht gesteld.
Hoe wil ze in de
klas kansengelijkheid
bevorderen? “Ik
denk dat het helpt wanneer
je ziet wie leerlingen echt zijn en niet
alleen geïnteresseerd bent in kennis
overdragen.
Ik wil hen helpen ontdekken wat voor
mens ze (willen) worden en hoe ze zich
als goede burgers staande kunnen
houden in deze maatschappij.”
Spannend
“Het is leuk dingen spannend en weer
eng te vinden. En mezelf de vraag te
stellen of ik het kan.” Als dagvoorzitter
en debatleider herkent ze de overeenkomsten
met haar werk als verslaggever.
“Ook nu verdiep ik mij eerst in de
achtergronden van een verhaal, zodat
ik het fijne ervan weet. Pas dan kan ik
het podium op, de juiste vragen stellen
en ervoor zorgen dat het verhaal een
geheel wordt. Dat is heel journalistiek
en ik leer er zelf ook veel van.” Het kan
zijn dat ze debatten leidt met mensen
wier opvattingen ze niet deelt. “Dat
blijft interessant. Waarom kijken we
allemaal naar hetzelfde, maar zien iets
anders? Wat ik er zelf van vind doet er
niet veel toe.” Ze kiest voor bijeenkomsten
over onderwerpen waarmee ze
verbinding voelt en wil daarbij altijd de
zaal betrekken. “Ik had eerst te maken
met één of een paar mensen. Dat er
een miljoen kijkers waren kon ik niet
zien. Het feit dat ik nu juist een
heleboel mensen in de zaal zie zorgt
voor spanning en daarnaar ben ik
precies op zoek.”
TANJA
BRAUN
58
SPEAKERS ACADEMY ® MAGAZINE 2024

‘We groeien
ons nu arm’
Thomas Rau - zie pagina 8
‘Waarom gaat de
stroom van mijn
zonnepaneel eerst
naar een leverancier?
De krop sla uit mijn
moestuin gaat toch
ook niet eerst naar de
groenteboer?’
Arash Aazami - zie pagina 68
‘Een goed idee
inspireert,
maar een
geweldig idee
activeert’
Daan Roosegaarde - zie pagina 128
‘Bij tegenslagen
of succes pas je
je doelen aan
maar hou je
vast aan je
missie’
Alex Sijm - zie pagina 52
Bringing
Knowledge
to the
World
‘Soms móet
het even
moeilijk gaan’
Kristel Groenenboom - zie pagina 138
‘AI staat echt op het
punt intelligenter te
worden dan mensen,
als het zover is
kunnen we deze
intelligentie niet
meer reguleren’
Mo Gawdat - zie pagina 158
‘Geld wordt
steeds
belangrijker,
terwijl ik vooral
onverzekerde
mensen zie’
Michelle van Tongerloo
zie pagina 100
‘Er zijn veel
parallellen
tussen de echte
en mijn
evolutie’
Theo Jansen - zie pagina 108

CYBERVEILIGHEID
Cyberveiligheidsdeskunige Generaal-majoor b.d. drs. Pieter Cobelens
‘Onze data zijn het
beste af in een
Nederlandse cloud’
Door Jacques Geluk | Fotografie Walter Kallenbach
“We maken eindelijk samen met Nederlandse
bedrijven en de rijksoverheid serieuze stappen
om een nationale cloud op te zetten. Dan alleen
kun we ervoor zorgen dat onze belangrijkste
gegevens bij ons blijven. Bovendien staan we bij
eventuele onenigheid met ondernemingen voor
de Nederlandse rechter”, zegt strategisch
cyberveiligheidsdeskundige generaal-majoor
b.d. drs. Pieter Cobelens (onder meer oud-directeur
van de Militaire Inlichtingen- en
Veiligheidsdienst MIVD).
Pieter Cobelens (70) wordt dankzij optredens in ‘VI
Vandaag’ en BNR’s ‘The Big Five’ steeds vaker
herkend. “Ik vind het leuk nog relevant aan het werk te
zijn, gevraagd te worden als gast en voor lezingen en
positieve resultaten te behalen op het gebied van
cyberveiligheid bij bedrijven.” Pieter is onder andere
actief voor het bedrijf 2Way, dat zich bezighoudt met
de opvolging van het gesloten communicatienetwerk
C2000 dat onderdeel is van onze vitale infrastructuur.
“Ik maak mij er sterk voor dat dit beter wordt gecombineerd
met de Defensie-communicatienetwerken,
want dan is tijdens rampen een extra netwerk
beschikbaar.”
Logisch dat Defensie betrokken is bij de besprekingen
over het maken van een nationale cloudomgeving
die valt onder Nederlandse jurisdictie. “Op papier is
het voor elkaar. De VVD vindt bijvoorbeeld dat die
cloud er moet komen, samen met een nationale
publiek-private crypto-organisatie. We willen ook
onze geheimen kunnen versleutelen, zonder daarvoor
de Amerikanen nodig
te hebben. Er zijn ook
Europese initiatieven,
maar voor de allerbelangrijkste
gegevens
moet er een Nederlands
fundament zijn. Iedereen
heeft vertrouwelijke dingen.
Een samenleving die bestaat uit
mensen die elkaar altijd de waarheid zeggen leidt
onmiddellijk tot oorlog. De komedie ‘The Invention of
Lying’ uit 2009 laat dat goed zien.”
Elektronisch Patiënten Dossier
Via zijn constatering dat veel mensen de deur
wagenwijd openzetten voor anderen die hun privacy
willen schaden, komen we bij het “belangrijkste
digitale individuele bezit dat we hebben”, het
Elektronisch Patiënten Dossier (EPD). “Dat is nog
gevaarlijk geregeld. De politiek komt er niet uit,
doordat Nederland sinds de Tweede Wereldoorlog
een bijzondere relatie heeft met privacy.” Voor
sommigen maakt het niet uit als anderen weten wat
ze onder de leden hebben gehad, maar we leven in
een tijd waarin steeds meer mensen ‘wearables’
dragen die alles wat je doet vastleggen en opslaan.
De dokter kan doordat hij jouw data kent sneller een
diagnose stellen, maar dat is behoorlijk privacygevoelig.
Steeds vaker staat in jouw digitale dossier
bovendien iets over jouw genetisch verleden. Een
hartstilstand is vaak terug te voeren naar wat generaties
eerder al voorkwam. De hele familie wordt
vastgeplakt aan jouw EPD. Dat betekent dat je niet
60
SPEAKERS ACADEMY ® MAGAZINE 2024

wilt dat die gegevens zelfs in een ander land bekend
zijn. Als ik nog actief directeur zou zijn van een grote
inlichtingendienst en het EPD van Poetin in handen
krijg, zou hij overal jeuk krijgen. Daar kunnen
verkeerde dingen mee gebeuren. En wat denk je dat
de bio- en farmaceutische industrie daarmee
kunnen?”
“Alleen jij en je behandelende zorgverleners moeten
die gegevens kunnen inzien. Nu moet je daarover
afspraken maken. Mijn voorstel is die data in de
Nederlandse cloud zetten, beveiligd door
Nederlandse bedrijven en verdelen over de 25
GGD- en veiligheidsregio’s die perfect overeenkomen.
Bij verhuizing naar een andere regio gaan die
data mee en blijven gekoppeld aan je Burger
Service Nummer. Het ministerie van Binnenlandse
Zaken krijgt de eindverantwoordelijkheid wat betreft
opslag en terbeschikkingstelling van die gegevens.
Vroeger kreeg je van de huisarts bij verwijzing een
brief voor de specialist. Digitaal kan alles veel
veiliger en sneller. Minder handelingen en procedures,
goedkopere gezondheidszorg. Zo’n digitaal
dossier, toegankelijk voor de juiste mensen, op het
juiste tijdstip, leidt tot kostenverlaging en daar gillen
we allemaal om.”
‘Een samenleving die
bestaat uit mensen die
elkaar altijd de waarheid
zeggen leidt onmiddellijk
tot oorlog’
leven allang in een virtuele wereld
en hebben niet altijd in de gaten PROFIEL
dat we de onveiligheid ervan
grotendeels aan onszelf te danken hebben.”
Heeft Pieter zich op tijd gespecialiseerd in
cyberveiligheid? “Dat is meer bij toeval gebeurd.
Ik maakte me er zorgen over, verdiepte me erin
terwijl de digitale wereld zich verder ontwikkelde
en werd steeds meer gevraagd. Het gaat niet om
die 0-en en 1-tjes, maar dat je snapt wat je
ermee kan, nadenkt over veiligheid en hoe je die
bestuurlijk integreert in de bedrijfsvoering. Daar
gaat het nog vaak fout.” De bedrijfsomgeving is
volgens Pieter meestal goed beveiligd. Daarom
breken kwaadwillenden vaak in bij de medewerkers,
die hun persoonlijke wifi thuis onvoldoende
hebben beveiligd. “Wachtwoorden zijn meestal
makkelijk te achterhalen, waardoor anderen
kunnen meekijken. Daarom zou iedereen de
router moeten vervangen door een optisch
kabeltje om versleuteld verbinding te kunnen
maken met een veilige (Nederlandse) cloud met
daarin zijn of haar applicaties en data.”
Onderwerpen
Communicatie, Crisis Management en
Communicatie, Cyber Crime en Cyber Security,
Overheid, Veiligheid en Terrorisme
© HUIS TER DUIN
Virtuele wereld
Het gaat Pieter Cobelens erom dat we in de
cloudomgeving alles kunnen doen onder
Nederlandse regie, wat ook geldt voor militaire en
juridische toepassingen en data. “Mijn lezingen
gaan erover dat de ons bekende wereld langzaamaan
verandert in een virtuele. Als hoofd van de MIVD
stelde ik mezelf de vraag waarom ik iemand zou
doodschieten als ik ook zijn identiteit kan kwijtmaken
en zijn bankrekening kan leeghalen. Dan kan
diegene niets meer. Onze leefwereld vindt steeds
meer plaats op het internet. Je bestelt spullen, krijgt
je salaris digitaal binnen, doet zaken met de bank.
Denk ook aan je navigatie en het EPD. Als je je
telefoon bent vergeten rijd je terug, want dat is een
van de belangrijkste dingen die je bij je hebt. We
SPEAKERS ACADEMY ® MAGAZINE 2022-2023 61

© PATRICK VAN BEEK
62
SPEAKERS ACADEMY ® MAGAZINE 2024
Edith Bosch,
topsporter,
ondernemer
en coach
EDITH
BOSCH

IN DE SCHIJNWERPERS
‘100%
verantwoordelijkheid,
dé belangrijkste factor
voor succes’
Wanneer je Edith Bosch uitnodigt voor een lezing of presentatie weet je één
ding zeker: de mensen lopen na afloop vol energie, inspiratie, stof tot
nadenken, nieuwe inzichten en blij naar buiten. Edith vraagt je alles wat ze
vertelt naar jezelf te vertalen, jezelf nieuwe vragen te stellen en aan de slag te
gaan met het praktische gereedschap dat ze je meegeeft. Daarbij deelt ze haar
ervaringen als voormalig Olympisch atleet, winnaar van ‘Expeditie Robinson’,
ondernemer en coach.
Persoonlijk leiderschap vraagt moed
“In staat zijn iets nieuws te creëren
waarvan jij beter wordt en de mensen
om je heen ook. Wat ik veel zie in mijn
werk is dat mensen keihard werken om
veranderingen te maken en toch elke
keer hetzelfde creëren. Persoonlijk
leiderschap gaat over de vaardigheden
die je hebt (jouw kracht) + wie je bent +
waarom je hier bent. Dat is waar het op
aankomt als je voor een grote uitdaging
staat. Wat doe je als je conflict
vermijdend bent, je in een teammeeting
zit en twee mensen hun
stem verheffen? Ga je dan heel
hard iets doen om het conflict
te vermijden, lees: aardig
zijn, je aanpassen en niet
zeggen wat je er echt van
vindt? Wat heb je dan
uiteindelijk? Misschien
heb je voor je gevoel
het conflict vermeden
maar heb je écht
bijgedragen aan het
resultaat van wat jullie
samen willen bereiken? Nee… In dit
soort situaties kom je altijd jezelf tegen
én wat doe je dan? Vaak meer van
hetzelfde… Het vraagt moed om dan
verder te kijken dan alleen de symptomen
oplossen en het werkelijke probleem
te zien. Om in jezelf te kijken, wat
daar speelt en daarnaar te luisteren.
Met maar één doel: zorgen voor helderheid
over wat je wél wilt en dat omzetten
tot actie.”
Geen mentale kracht zonder emotionele
kracht
“Als het over presteren gaat, resultaten
behalen of echt de stappen maken die jij
voor ogen hebt is mentale kracht een
belangrijke component. Daarbij vergeten
we echter vaak emotionele kracht. We
leven in de tijd van denken, feiten en
doen. Emoties worden vaak nog als iets
ervaren dat ongemakkelijk is en niet
passend. Daarmee vergeten we dat
emoties heel waardevol zijn en ook een
functie hebben. Namelijk feedback van
onszelf aan onszelf over onszelf, maar
SPEAKERSACADEMY.NL 63

IN DE SCHIJNWERPERS
‘Je gedrag zegt iets over wie je denkt
dat je bent. Niet over wie je bent’
PROFIEL
Gedrag verander je echt duurzaam als je je
zelfbeeld verandert
“Zelf dacht ik altijd als ik nu maar perfect ben dan ga
ik mij ook gelukkig voelen. Dus heel veel doen en dan
iets zijn. Terwijl het juist andersom werkt: eerst zijn en
van daaruit doen. Keihard werken om van buiten de
erkenning te krijgen die ik dacht nodig te hebben om
mij goed te voelen, omdat ik naar mijzelf keek als niet
goed genoeg. Dat heb ik veranderd. Hoe?
© NICO ALSEMGEEST
dan dienen we er wel naar te luisteren en er verantwoordelijkheid
voor te nemen.
Stel je voor dat je in een gesprek opeens opmerkt dat
je weerstand voelt, irritatie of frustratie. Het is dan een
kunst om te zien dat de ander niet de oorzaak is van
hoe jij je voelt, alleen de aanleiding. En dat is vaak
waar het misgaat tussen mensen… Als we de ander
dan verantwoordelijk maken voor onze eigen frustratie
dan moet diegene ook de oplossing bieden. Dat is
oorzaak nummer één van drama’s, in welke relatie
dan ook. Daarbij maak je jezelf wijs dat je afhankelijk
bent van de ander en geef je alles uit handen. Als je
dan in staat bent te luisteren naar je gevoel en daar
iets goeds mee te doen dan maak je alles anders.”
Het vraagt van je dat je in de eerste plaats ja zegt
tegen jezelf, je eigen welzijn, je eigen groei en je eigen
bijdrage aan de wereld om je heen. En ja zeggen
tegen ervoor doen wat nodig is en ook blijven
investeren en oefenen. Bewuster worden van je
denken, voelen, wat je vanuit daar wilt en dat omzetten
tot actie.
Het mooiste is als je uitdagingen en/of lastige
situaties kan gaan gebruiken als dé kansen om
te groeien.”
Onderwerpen
Gedragsverandering, Mentale fitheid, Motivatie &
Inspiratie, Persoonlijk Leiderschap, Persoonlijke
Ontwikkeling, Sprekers over Verandermanagement
‘Het probleem met
ons leiderschap is
dat we dingen
steeds in hetzelfde
veranderen’
64
SPEAKERS ACADEMY ® MAGAZINE 2024

COLUMN
Drs. Arend Jan Boekestijn
Terugverlangen
naar de 19e eeuw
Fotografie © Connor Clerx
“De oorlog in Oekraïne gaat in 2024 zijn derde jaar in
en het eind van het bloedvergieten is nog niet in zicht.
Israël en Hamas zijn in 2023 opnieuw slaags geraakt
en boven Taiwan hangt al jaren de dreiging van
Chinees militair ingrijpen. Je vraagt je in gemoede af:
wat heeft de 21ste eeuw nog meer voor ons in petto?
Wordt die uiteindelijk net zo bloedig als de 18e en
20ste eeuw – of kan de geschiedenis toch nog een
andere wending nemen? De 19e eeuw was, opvallend
genoeg, relatief vreedzaam.
Hoe kon dat? We weten uit de geschiedenis dat de mate
van vreedzaamheid afhangt van een aantal factoren. Als
staten elkaar in evenwicht houden is het riskant om een
oorlog te beginnen. In de 19e eeuw waren de grootmachten
van weleer – het Verenigd Koninkrijk, Frankrijk,
Rusland, Pruisen en Oostenrijk – duidelijk aan elkaar
gewaagd. Dat maakte oorlog voeren risicovol, zo realiseerden
zij zich, en daarom deden de vijf hun best de
stabiliteit te handhaven.
Zo zijn er meer factoren die het verschil tussen oorlog en
vrede kunnen betekenen. Omdat er in de multipolaire 19e
eeuw steeds nieuwe allianties mogelijk waren tussen de
grootmachten was het makkelijker het machtsevenwicht
tussen de vijf te bewaren zonder een wapenwedloop te
hoeven beginnen, zoals in de bipolaire Koude Oorlog,
toen de Verenigde Staten en de Sovjet-Unie tegenover
elkaar stonden.
Kwaliteit van leiders
De legitimiteit van de bestaande orde speelt ook een rol.
Als die hoog is, als de grootmachten de bestaande orde
willen behouden, draagt dat bij aan de stabiliteit. De
kwaliteit van leiders was in de 19e eeuw misschien wel
doorslaggevend. Om er één te noemen: De Oostenrijkse
minister van buitenlandse zaken, Klemens Von Metternich
(1773-1859) was een groot staatsman. Hij slaagde erin het
Franse revanchisme na het verlies van de Napoleontische
oorlogen te beteugelen door niet te kiezen voor wraak,
maar Frankrijk zijn grenzen van 1792 te gunnen. Hij
wist ook de ongedurige tsaar Alexander I (1777-
1825), die droomde van warme zeehavens voor het
Russische rijk, in te tomen.
Voldoet de 21ste eeuw aan de criteria die in de 19e
eeuw bloedige oorlogen wisten te voorkomen? Het
lijkt er niet op. Het machtsevenwicht wordt ondergraven
door de duizelingwekkende opkomst van China.
Die ging deze eeuw niet alleen gepaard met hoge
economische groei maar ook met razendsnel
gestegen defensie-uitgaven.
De wereldorde is net als in de 19e eeuw opnieuw
multipolair, maar van soepel wisselende allianties om
het evenwicht te bewaren is geen sprake. Het
systeem is niet stabiel. China, Rusland en Iran,
stilzwijgend gesteund door de ‘Global South’, achten
de huidige orde waarin het Westen nog altijd dominant
is niet legitiem en willen deze omverwerpen.
En dan is er nog die andere kwestie, de kwaliteit van
de leiders. De Russische minister van buitenlandse
zaken Lavrov is nou niet bepaald de
reïncarnatie van Klemens von
Metternich. Xi Jinping heeft enkel
oog voor zijn eigen belang. En in de
Verenigde Staten dient Trump zich
alweer aan. Je gaat er bijna van
terugverlangen naar de 19e eeuw.”
PROFIEL
Onderwerpen
Filosofie, Geschiedenis en Religie, Geopolitiek, Mens
en Samenleving, Politiek en Overheid, Wetenschap
en Onderzoek
SPEAKERSACADEMY.NL 65

GEOPOLITIEK
Ron Keller
GEOPOLITIEKE SPANNINGEN:
DE WERELD IN BEWEGING
“Nooit meer oorlog. Nooit meer dreiging met kernwapens”,
dachten miljoenen opgeluchte Europeanen toen de Berlijnse
muur viel. “We gaan samen met landen als China en Rusland
een vreedzame en welvarende wereldeconomie opbouwen”,
was de algemene verwachting. Een tijd lang leek dit heel goed
te lukken. In het Midden-Oosten sloten Israël en de Palestijnen
na jaren van onderling geweld vredesakkoorden en in Afrika
werd een Unie van samenwerkende landen opgezet.
Maar toch liep het anders. De oorlog in Oekraïne,
de oplopende spanningen tussen China en de
VS, het opnieuw oplaaien van het Israëlisch-
Palestijnse conflict en een golf van burgeroorlogen
in Afrika, hebben onze droom van een zich
vreedzaam globaliserende wereldeconomie ruw
verstoord.
Sterker nog, de geopolitieke verhoudingen
tussen de verschillende supermachten, zoals de
VS, Rusland, China, Brazilië, India en de EU
staan onverwachts weer op scherp. En lijken
zich verder te verharden.
Als burger, als beleidsmaker, als ondernemer, is
het essentieel te begrijpen wat hier aan de hand
is. Waren we wellicht te optimistisch of te naïef,
toen de Koude Oorlog zo onverwachts eindigde,
ruim 30 jaar geleden? Hebben we inschattingsfouten
gemaakt?
De mensheid staat voor grote uitdagingen en
onzekerheden. Ik noem er een paar: hoe gaat het
verder met de globalisering? Gaan we een
periode van economische en politieke fragmentatie
tegemoet? Waarin het tempo van innovatie
gaat afnemen en handel en investeringen gaan
teruglopen? Hoe gaat het conflict met Rusland
aflopen? Zullen de spanningen in het Midden-
Oosten tot een regionaal conflict leiden? Wat zijn
de economische vooruitzichten van China en
wat gaat deze supermacht doen met zijn relatief
nieuwe geopolitieke rol? Reageren de VS en
Europa hierop met rivaliteit of met samenwerking?
Krijgt Afrika te maken met nog meer
geweld en terrorisme? Wat betekent een
mondiale energietransitie voor landen als
Saoedi-Arabië en Iran?
En, ‘last but not least’ wat
© OLLI GEIBEL
betekent dit allemaal voor de
Europese Unie? In mijn interactieve presentaties
en lezingen probeer ik samen met de deelnemers
antwoorden te vinden op deze vragen.
Vanuit mijn eigen ervaringen verbind ik punten
die ogenschijnlijk ver uit elkaar liggen: die van de
financiën, de economie, de diplomatie, en de
politiek. Ik betrek hierbij historische achtergronden,
verschuivende machtsverhoudingen en
culturele diversiteit.
Dit alles om een meer realistische inschatting te
maken waar we als wereldgemeenschap naar
toe gaan; en welke plaats en uitdagingen daarin
zijn weggelegd voor Nederland. En voor
Nederlandse burgers en ondernemers. Want een
scherp inzicht in te verwachten geopolitieke
ontwikkelingen en hun economische gevolgen is
inmiddels geen luxe meer.
Econoom en voormalig topambtenaar
Ron Keller heeft
ruime ervaring als adviseur,
beleidsmaker, manager, en
PROFIEL
onderhandelaar op het gebied
van internationale financieel-economische en
diplomatieke betrekkingen. Hij was
Ambassadeur in China, Rusland, Turkije en
Oekraïne, en werkte o.m. in de EU, het IMF, de
Wereldbank, de OESO en de G20.
Tegenwoordig is Ron actief als consultant en
geopolitiek commentator voor nationale en
internationale media.
66
SPEAKERS ACADEMY ® MAGAZINE 2024

IN DE SCHIJNWERPERS
Verandering met een lach:
Otto Wijnens ‘fakespeech’
Als professionele evenementenorganisator
bent u altijd op zoek naar sprekers die niet
alleen kennis delen, maar ook een blijvende
indruk achterlaten. Bladerend door dit
magazine valt daarbij nu uw oog op een
opvallende naam: Otto Wijnen. Zijn energieke
‘fakespeech’ en de manier waarop hij
mensen verbindt, is intrigerend. Als u een
stijlvolle, energieke afsluiter zoekt voor uw
aankomende zakelijke congres, dan kan
Otto zomaar eens de perfecte keuze zijn.
Exponentiële veranderingen in
een luchtig jasje
Het is niet alleen de entertainmentwaarde van
Otto's ‘fakespeeches’ die aanspreekt, maar
ook de diepgaande boodschap die hij overbrengt.
In een wereld die exponentieel snel
verandert door technische ontwikkelingen, is
het noodzakelijk dat ook uw gasten zich
‘Otto bracht de UWV-leiderschapsdag meteen op
speed met inhoud, humor, reflectie en openheid’
bewust worden van alle uitdagingen. “Wij zijn een
proefkonijn-generatie”, stelt hij. Met meer dan 25 jaar
podiumervaring is Otto de ideale spreker om deze
complexe thema's op een begrijpelijke, boeiende en
humoristische manier te presenteren.
Meester in Verbinding
Wat Otto Wijnen onderscheidt, is zijn vermogen om de
grenzen van conventionele presentaties te doorbreken en
mensen met elkaar te verbinden. Een succesvol congres
gaat niet alleen over het delen van kennis, maar ook over
het creëren van een sfeer waarin deelnemers zich
geïnspireerd voelen en nieuwe connecties maken. Otto's
energieke presentatiestijl en zijn vermogen om humor te
gebruiken als een bindmiddel zijn de perfecte ingrediënten
om uw deelnemers te betrekken en een gevoel van
gemeenschap te creëren.
Waarom Otto Wijnen voor uw zakelijke bijeenkomst?
• Inspirerende Inhoud: Otto's ‘fakespeech’ biedt niet
alleen entertainment maar ook diepgang. Zijn vermogen
complexe onderwerpen op een begrijpelijke
manier uit te leggen, is bewonderenswaardig.
• Energieke Presentatiestijl: Zijn energie en enthousiasme
zijn aanstekelijk. Hij weet hoe hij het publiek moet
boeien en vasthouden, zelfs bij serieuze onderwerpen.
• Verbindende Kracht: Otto's humor verbindt mensen.
Hij creëert een positieve sfeer waarin deelnemers zich
openstellen voor nieuwe ideeën en relaties opbouwen
met hun mededeelnemers.
• Professionele Uitstraling: Als professionele eventorganisator
hecht u natuurlijk veel waarde aan sprekers met
een professionele uitstraling en Otto Wijnen past
perfect in dat plaatje.
© WALTER SIETINGA
Conclusie
De ‘fakespeech’ van Otto Wijnen is
een energieke, ludieke en waardevolle
opener, onderbreker of afsluiter
PROFIEL
voor uw zakelijke congres. Zijn
spreekvaardigheid, gecombineerd met zijn vermogen
om mensen te inspireren en te verbinden, maken hem
de logische keuze voor elk zakelijk evenement.
SPEAKERSACADEMY.NL 67

ENERGIE
Arash Aazami
Duurzame energie
vervanzelven
Door Jacques Geluk | Fotografie © Walter Kallenbach
Arash Aazami is bedenker van de term energieboeddhisme: alles wat is, is verbonden met
energie. De internationale opinieleider ontwikkelt met zijn bedrijf Unify.energy de nieuwste
generatie intelligente energiesystemen. Die maken het mogelijk meer te verdienen door
minder energie te verkopen. 5.500 mensen hebben in 2023 de mede door hem geïnitieerde
Love Tomorrow Conference bezocht tijdens muziekfestival Tomorrowland. Hij hoopt dat dit
hen – en de bezoekers van zijn lezingen – aanzet dromen over verandering te realiseren,
“zodat we binnen één generatie van de wereld een plek kunnen maken waar schone, duurzame
en dus herbruikbare energie voor iedereen toegankelijk is.”
“Het zou volstrekt logisch moeten zijn dat jouw
lampen en koelkast verbonden zijn met bijvoorbeeld
jouw zonnepanelen. In de realiteit is dat
niet zo. De opgewekte energie gaat eerst naar de
markt – waar er van alles van wordt gevonden,
waaronder een prijs – en eventueel tegen een
meerprijs terug naar jouw apparaten. De
praktische toepassing van energieboeddhisme
is nou juist dat je al die dingen met elkaar
verbonden laat zijn. Waarom zou daar per se een
markt tussen moeten zitten of een kopende en
verkopende partij. Het is toch van jou en
hetzelfde als een krop sla uit jouw moestuin?”
Die eet je ook thuis op zonder tussenkomst van
de groenteboer. “Daar houd ik mij met Unify.
energy mee bezig”, zegt Arash Aazami, ook
bedenker van het Internet of Energy.
De jonge Arash studeert eerst officieel jazz en
pop aan het conservatorium, met als specialisatie
jazzgitaar. “Muziek en energie zijn in zekere
mate vergelijkbaar. Ik ben nu bezig met de
praktische toepassing van wat ik in m'n muziekopleiding
heb geleerd, want muziek gaat over
frequentie, vibratie, overdracht en harmonie. Als
we kijken naar het energiesysteem wordt veel
gesproken over stress op het net en congestie.
Dat heeft te maken met een gebrek aan harmonie
tussen allerlei vibraties.” Arash legt uit dat we
op energiegebied van een prachtig georkestreerd
klassiek orkest vandaan komen. “De
dirigent kun je zien als de operator van de
energiecentrale, die aan een knop draait en alles
harmonisch laat klinken. Daar wordt, gebaseerd
op de momentane vraag, bepaald wat landelijk
gebeurt op energiegebied. De realiteit van het
huidige energiesysteem – met tweeënhalf
miljoen plekken waar duurzame energie wordt
opgewekt uit bronnen die we niet aan en uit
kunnen zetten – is vergelijkbaar met een
jamsessie.” Doordat steeds meer mensen zelf
energie opwekken kan iedereen altijd iets
toevoegen aan het systeem. “Maar net als in een
jamsessie heb je samen de verantwoordelijkheid
het gaaf te laten klinken. Dat proces zijn we nu
aan het vormgeven en ontwerpen en uit zich
uiteindelijk in technologische oplossingen en
producten, om bijvoorbeeld zonnepanelen en de
koelkast direct met elkaar te verbinden.”
Hart en brein
Unify.energy houdt zich ook bezig met de
enorme ruptuur in het energiesysteem die is
ontstaan doordat het is gebouwd voor eenrichtingsverkeer
en nu wordt geconfronteerd met
tweerichtingsverkeer (terugleveren) en een snel
68
SPEAKERS ACADEMY ® MAGAZINE 2024

Waarom gaat de
stroom van mijn
zonnepaneel
eerst naar een
leverancier? De
krop sla uit mijn
moestuin gaat toch
ook niet eerst naar
de groenteboer?
uitdijend volume. “Dit is een bijzonder tijdsgewricht. Ik werk
zeventien jaar in dit veld en pas sinds vorig jaar is energiezekerheid,
een onderwerp op verjaardagsfeesten. Het leeft nu in het hart en
brein van mensen. Dat is ook vervelend, want dit komt voort uit een
crisis. Tegelijkertijd is het ook dankzij die crisis dat ons energiebewustzijn
enorm groeit en we ons heel fysiek realiseren dat energie
een basisbehoefte is.”
Volgens Arash moeten we opnieuw kijken naar de rol van energie in
onze samenleving en economie en in het openbaar de vraag stellen
of energie een (geopolitiek) spel van buitenlandse marktpartijen
moet zijn. “Welke riemen hebben we zelf en hoe ver kunnen we
daarmee roeien? Deze vraag behandel ik ook met netbeheerders en
producenten, want hoe beheer je het net als je geen controle hebt
over wat erin gestopt en eruit gehaald wordt?”
Lokaal regelen
Hij memoreert dat energie lang een monopolie is geweest en na
(gedeeltelijke) vrijgave is veranderd in een competitieve markt. Nu is
het een polypolie, een marktvorm die zich kenmerkt door veel
aanbieders, afnemers en verschillende partijen die daarin een rol
spelen. “In een ideaal systeem moet iedereen energie kunnen
afnemen en opwekken, dus in twee richtingen daarop zijn aangesloten.
Iedereen moet iets met opslag en conversie kunnen. Wie
zonnepanelen heeft en ’s zomers meer elektriciteit opwekt dan
nodig kan het surplus op het net zetten. Beter is die buffer om te
zetten in warmte, lokaal op te slaan en ’s winters te gebruiken in
plaats van gas. Een logisch voorbeeld van een lokaal geïntegreerd
energiesysteem, waarmee Unify.energy hard bezig is.
We bouwen nu aan een oplossing die energie vervanzelft.
Afnemen en opwekken van energie moet vanzelf gaan.
Bewoners, maar ook ondernemers, hoeven geen energie-experts
te zijn en alles steeds bewust aan en uit te zetten. Het is
belangrijk om zoveel mogelijk lokaal te regelen. Door en voor
elkaar, als buurt of gemeenschap. Niet via een markt en
externe partijen. Het faciliteren van een lokale economie
betekent meer energie-onafhankelijkheid.” De politiek is veel
bezig met kernenergie. Dat is volgens Arash totaal geen deel
van de oplossing, al was het maar omdat de bouw van een
kerncentrale extreem lang duurt en tegelijk de prijzen van andere
technologieën (zon, wind, batterijopslag, conversietechnologie)
dalen. Voor kernenergie is bovendien uranium nodig en dat komt uit
landen als Rusland, Oezbekistan en Niger. Uranium daarvandaan
halen is wellicht niet verstandig.
Conflicten en fossiele energie
“Het probleem ligt in zaken die we allang weten, maar niet willen
weten. Bijna alle fossiele energie komt uit conflicthaarden. Dus
elke keer dat je tankt financier je een conflict. Dat is zo’n
waarheid die we kennen, maar waarmee we niets doen.
Hetzelfde geldt voor het verbeteren van de huidige energienetten
voor 210 miljard euro (1.500 euro per huishouden per jaar).
Dat gaat nooit werken doordat het systeem niet verandert.
SPEAKERSACADEMY.NL 69

ENERGIE
‘Elke keer dat je fossiel tankt financier je een conflict’
Het heeft de aarde 500 miljoen jaar gekost om
fossiele grondstoffen op te bouwen, maar in minder
dan 500 jaar zijn ze op. Mensen die zeggen dat het
dan geen acuut probleem is, schuiven het probleem
door naar volgende generaties. Gas is wel acuut. Dat
gebruiken we vijf miljoen keer sneller dan de aarde
kan bijbenen. De Nederlandse aardgasvoorraden in
de Noordzee zijn voldoende voor drie jaar. Gaan we
dan een heleboel putten slaan om ons nog even aan
datzelfde infuus te houden? Gokken we erop dat
magischerwijs ergens een nieuwe bron wordt
aangeboord of de banden met Rusland worden
aangetrokken?” Arash is optimistisch en heeft het ook
in zijn lezingen, alhoewel hij dat zelf niet zo zegt, over
omdenken. “De neiging bestaat dingen te duiden aan
de hand van onbestaande eigenschappen. Als we
zeggen dat we aardgasvrije wijken willen, conditioneren
we iedereen zich te focussen op hetgeen waarvan
ze afscheid nemen. Wanneer je zegt dat je energieonafhankelijke
of 100 procent duurzame wijken wilt, richt
je je juist op waar je naartoe gaat. Dwingen werkt niet.
Dan komen mensen terecht in opstand. Ik ook, maar
als ik zelf geloof in een andere realiteit bouw ik die.”
In balans komen met de planeet is noodzakelijk. “We
zijn onderdeel van de aarde, niet de eigenaar. De
mens is één van de miljoenen organismen die het
geluk hebben enigermate bewuste bewoners te zijn
van deze planeet. Het maakt mij niet uit of mensen
klimaatverandering veroorzaken of niet, maar feit is
dat honderden miljoenen mensen uiteindelijk gedwongen
moeten verhuizen. Voel je je daarvoor
verantwoordelijk, acteer daarnaar.
De conclusie is dat een deel van onze oude systemen
palliatieve zorg nodig heeft en met liefde naar de
volgende fase gedragen wordt. Als dat ons lukt
ontstaat een onwaarschijnlijke mogelijkheid om nieuw
leven toe te staan.”
Lezingen en festivals
Het verhaal van Arash tijdens lezingen en inspiratiesessies
is nooit hetzelfde. “Ik reageer liever dan dat ik
plan. Ik vraag tijdens een voorbespreking altijd
waarmee de organisator wil dat het publiek na afloop
naar buiten loopt. Vaak moeten dat inzichten zijn die
PROFIEL
ze eerder niet hadden, of Aha-Erlebnissen en hoop,
zin om de handen uit de mouwen te steken. Of er is
de wens te verbinden.” Arash Aazami staat ook op
festivals zoals Tomorrowland en het Amsterdam
Dance Event, omdat die gaan over verbinding, het
goed hebben met elkaar. “Een festival zoals
Tomorrowland, is eigenlijk een popup-stad. Die
ontstaat ineens en moet goed zijn. Energie, water,
eten, veiligheid, data en parkeerplekken, alles wat
nodig is in een stad moet er zijn. Dat kunnen we
binnen enkele weken met elkaar opzetten en daar ligt
dus een schat aan kennis en inzicht, die heel relevant
is voor iedereen die ergens de komende decennia
zomaar opnieuw een stad moet gaan bouwen voor
die honderden miljoenen mensen die moeten
verhuizen. Ik denk dus dat wij daarmee iets briljants in
handen hebben, waardoor wij met de samenleving
waar we met z'n allen naartoe willen, kunnen
proefdraaien.”
Onderwerpen
Energie, Transitie, Kunstmatige Intelligentie,
Duurzaam Ondernemen, Ethiek, Innovatie
70
SPEAKERS ACADEMY ® MAGAZINE 2024

COLUMN
Ontdek de magie
van de hofnar
PROFIEL
“De hofnar was vroeger de enige die de koning de onverbloemde waarheid kon vertellen. Maar wat is nu
zijn meerwaarde en wat kunnen we van hem leren in onze tijdgeest? Een hofnar houdt spiegels voor en
zoekt naar de blinde vlekken. Het is gevaarlijk alleen jaknikkers om je heen te verzamelen. Want wie wijst
jou dan op je blinde vlekken? Wie vertelt jou de onverbloemde waarheid? Mensen kunnen snel gaan
geloven in hun eigen perspectief en verliezen daarbij de werkelijkheid uit het oog. De hofnar is in die zin
de Bewaker van de Werkelijkheid. Tegenspraak, reflectie en humor als contragewicht voor
machtspatronen en gefilterde perceptie, dat zijn de ingrediënten voor een goede hofnar.
Met veel enthousiasme en humor neem ik je mee in de
inzichten en praktische toepassingen van eeuwenoude
hofnar, de door mij ontwikkelde Drs Hofnar-methode en
hoe die toepasbaar is in moderne organisaties. De
lezingen zijn niet alleen leerzaam, maar vooral ook
vermakelijk en inspirerend.
Reflectiesessie/workshop
We kijken dagelijks liefst 47 minuten in de spiegel. Maar
wat zien we dan of juist niet? Ontdek dankzij reflectie
jouw blinde vlekken en word de beste versie van jezelf.
Tijdens een Reflectiesessie houd ik je de spiegel voor.
Dat helpt bij de zoektocht naar jullie blinde vlekken,
zodat je vervolgens de beste versie van jezelf kunt
ontdekken. Ik combineer wetenschappelijke inzichten
vanuit mijn prijswinnende scriptie aan de Erasmus
Universiteit met zaken die ik tegenkom bij bedrijven en
organisaties in de praktijk. En dat op een hele luchtige
en leuke manier. De sessie prikkelt de deelnemers
vanuit een andere invalshoek naar reflectie te kijken: die
van de hofnar.
De sessies zijn praktisch opgebouwd. Eerst een blokje
theorie, dan praktijkvoorbeelden en vervolgens
interactie. Aan het einde van de dag komen we terug bij
de kern en krijg je praktische handvatten mee. Het is
mogelijk de sessies, die zowel digitaal als fysiek
kunnen plaatsvinden, te koppelen aan bij jou al lopende
interne programma's. Reflectiesessies en workshops
zijn primair voor leiders en leidinggevenden/managers,
maar ook geschikt voor de werkvloer/afdeling/ bedrijf.
Wat kan ik verwachten?
De inhoud van een workshop is
altijd in overleg. De interactieve
workshops zijn opgebouwd uit
theorie (inclusief voorbeelden,
anekdotes, filmpjes en eventueel
een quiz), praktijk en
uiteraard is het ook mogelijk een koppeling te maken
met lopende programma’s.”
De onderdelen van de reflectiesessie: 'Wie ben jij?',
'Wat is reflectie?', 'Open klimaat', 'Hofnar Quiz',
'Reflectie in de praktijk' en 'Terug naar jezelf'.
Juri Hoedemakers’ (1987) missie is mensen blij maken.
Met hun leven, werk en vooral zichzelf. Daarvoor, na
zijn bachelor, doet de Rotterdammer ervaring op bij
vele organisaties in diverse branches. Als begin
dertiger gaat hij weer de schoolbanken in. Voor zijn
scriptie over de waarde van de aloude hofnar in
moderne organisaties heeft hij de
scriptieprijs aan de RSM Erasmus
Universiteit ontvangen.
Inmiddels is hij aan het promoveren
op de terugkeer van de
hofnar. Hoedemakers houdt
lezingen in binnen- en buitenland,
geeft les in het gedachtegoed
aan business schools en
universiteiten en blogt voor De
Ondernemer (DPG Media).
Recent heeft hij Het
NarrenGilde opgericht
waar andere professionele
narren worden opgeleid.”
JURI
HOEDEMAKERS
Lezingen en Workshops
© FAVORI – RIANNE TEMMERMANS

KLIMAAT
‘Oars
bouwe
foar it
klimaat’
Praten over de effecten van klimaatverandering in
zijn weerpraatjes voor de NOS is na bijna een kwart
eeuw niet meer genoeg voor meteoroloog Gerrit
Hiemstra. Hij wil en gaat er echt wat aan doen.
Samen met architect Doeke van Wieren en energieadviseur
Nicolaas van Everdingen is hij oprichter van
Oarshûs (Fries voor anders huis). Hun missie is de
negatieve impact van bouwen op mens, natuur en
klimaat te voorkomen door te focussen op herstel,
waardentoevoeging en opbouwend te werk gaan.
Door Jacques Geluk
Fotografie © Rawpower Collective
Gerrit Hiemstra probeert tot hij in september 2023
afscheid neemt van de NOS het algemene publiek tijdens
zijn weerpraatjes zoveel mogelijk bewust te maken van de
gevolgen en impact van klimaatverandering. “Ik realiseerde
mij dat het vertellen hierover niet meer voldoende was
voor mij en solliciteerde bijvoorbeeld bij de Klimaatraad,
waarin klimaatwetenschappers zitten die de regering
adviseren. Ik ben geen wetenschapper en kreeg dan ook
de melding dat ik niet was geselecteerd. Toch wilde ik
buiten de privésfeer, waarin ik al veel deed zoals van het
gas af, elektrisch rijden, niet meer vliegen en vegetarisch
eten, invloed uitoefenen.We hebben zelf een 'biobased'
en klimaatneutraal huis gebouwd en daarbij heb ik Doeke
en Nicolaas leren kennen. Dankzij het succesvolle
ontwerp- en bouwproces, de opgedane ervaring en de
mensen die ik daar heb leren kennen, willen we daarmee
nu andere mensen helpen via onze onderneming
Oarshûs.” Het huis van Gerrit Hiemstra in het zuidwesten
van Fryslân is heel energiezuinig – het levert zelfs
meer energie dan het gebruikt – en ook optimaal
‘biobased’ gebouwd. Gerrit: “We hebben geprobeerd
zo weinig mogelijk beton en baksteen te gebruiken,
vooral geen cement. Cementproductie is namelijk
verantwoordelijk voor ongeveer 6 procent van de
wereldwijde broeikasgasemissie.. Dat is echt veel. Als
je die uitstoot kunt voorkomen door op een andere
manier te bouwen is dat geweldig. In het hout dat je
gebruikt zit bovendien de koolstof opgesloten die de
bomen uit de atmosfeer hebben gehaald. Die haal je
uit de cyclus, waarmee je twee vliegen in één klap
slaat.” Moet de fundering dan niet van beton zijn? Dat
is niet nodig, zegt Gerrit. “Een woning gemaakt van
‘biobased’ bouwmaterialen is veel lichter dan een
stenen huis, waardoor de fundering sowieso beperkter
kan zijn. Het kan voldoende zijn om palen te
gebruiken die je in de grond schroeft. Daar zet je het
huis op.” Op de vraag welke materialen bij uitstek
geschikt zijn voor een bio-gebaseerd huis, antwoordt
Gerrit: “In de praktijk wordt vooral gebruik gemaakt
van houtskeletbouw. Je maakt dan de dragende
wanden en het dak met een geraamte van houten
balken. De openingen vul je op met natuurlijk isolatiemateriaal,
zoals stro, hennep, vlas, miscanthus of
cellulose. Aan de buiten- en aan de binnenkant wordt
het afgewerkt met plaatmateriaal, zoals multiplex
platen. Door dat plaatmateriaal op het geraamte te
schroeven creëer je stijfheid in de constructie.” Voor
Gerrits huis is gebruik gemaakt van kalkhennepblokken,
een combinatie van kalk en hennepsnippers.
Bijkomend voordeel is een huis dat van nature al
comfortabel is.
Eerst advies, dan bouwen
In eerste instantie hebben meteoroloog Gerrit,
architect Doeke en energieadviseur Nicolaas een
adviserende taak. Gerrit: “Wij weten hoe je een
‘biobased’ huis moet bouwen van ontwerp tot aan
realisatie, inclusief verwarmings- en ventilatiesysteem,
en energievoorziening. Het hele traject van
72
SPEAKERS ACADEMY ® MAGAZINE 2024

‘We moeten niet
doemdenken, maar
doendenken’
Meteoroloog
GERRIT
HIEMSTRA

KLIMAAT
papier tot de laatste te monteren schroef kunnen wij
begeleiden. In de toekomst gaan we wellicht ook zelf
huizen leveren. Dan kunnen mensen zeggen: ‘Ik heb
een bouwterrein en wil bij jullie een huis bestellen’.
Oarshûs richt zich zowel op particulieren als woningcoöperaties,
projectontwikkelaars en gemeenten die
misschien zelf nog iets bouwen.” Daar is volgens Gerrit
veel belangstelling voor. Het feit dat vele Nederlanders
hem kennen van de televisie helpt daar wellicht bij. “Ik
weet veel van de atmosfeer en het klimaat. Een deel van
mijn lezingen gaat altijd over de vraag wat we aan
moeten met klimaatverandering. Het antwoord daarop
is heel breed, maar het gaat vooral om gedragsaanpassing.
Bijvoorbeeld door minder spullen te kopen,
energie te besparen, elektrisch te gaan rijden, van het
gas af te gaan, niet of minder te vliegen, vegetarisch of
veganistisch te gaan eten en ‘biobased’ te bouwen.”
Dat laatste is iets waarover veel mensen nog niet
hebben nagedacht. Elektrisch rijden is bekender, maar
sommige mensen twijfelen na berichten over zelfontbrandende
batterijen en slechte arbeidsomstandigheden
bij het delven van grondstoffen voor batterijen. “Ik
vind het bijzonder dat dit laatste argument gebruikt
wordt, want datzelfde gebeurt namelijk ook bij de
winning van olie en gas. Dat wordt kennelijk wel
geaccepteerd.”
Lezingen over het menselijke aspect
“Het menselijke aspect komt in mijn lezingen en
presentaties vaak aan de orde. Velen hebben moeite
met het doormaken van een transitie. Logisch, dat heb
ik zelf ook meegemaakt. In eerste instantie zoek je
argumenten waarom je niet zou hoeven veranderen en
ontwikkel je weerstand.” ‘Ik kan maar 200 kilometer
rijden op een volle batterij en er zijn vast niet genoeg
laadpalen’ is een normale reactie, maar vaak gebaseerd
op onvolledige of onjuiste informatie. Je hoort vooral
wat je wilt horen in die fase. “Daarna kom je in een soort
ontkenningsfase: ‘het is allemaal onzin en hoeft allemaal
niet’. Samenvattend bestaat zo’n proces uit een aantal
stappen: ontkenning, weerstand en dan lethargie
(‘het heeft toch allemaal geen zin’). Daarna volgt
de experimenteerfase: ‘laten we zo'n elektrische
auto toch maar eens proberen’ en
vervolgens denk je: ‘Potverdorie, dat valt best
mee’ en ben je door de verandering heen.”
Hetzelfde geldt voor het omarmen van een
ander eetpatroon, zonder vlees. “Mensen
kunnen zich niet voorstellen hoe het is om geen
vlees te eten en weten niet dat er veel lekkere
alternatieven zijn. Die onzekerheid leidt tot angst en
angst leidt tot weerstand’.” Komt dit
verhaal aan bij de mensen in de zaal?
“Wat ik meestal terugkrijg van lezingen,
is dat mensen een beetje uit hun
evenwicht raken en tegelijkertijd ook
PROFIEL
geïnspireerd zijn. Ik laat hen zien dat
het ook anders kan, zonder hen angst aan te praten.
Geen doemdenken, maar doendenken. Als je iets dóet
verandert niet alleen de situatie voor jezelf, ook voor de
mensen om je heen. Dat doen heeft een
uitstralingsefffect.”
De toekomst
Gerrit Hiemstra, afgestudeerd in 1986 in Wageningen
als landbouwkundig ingenieur met als specialisatie
agrometeorologie, heeft in 2000 het bedrijf WeerOnline
opgezet en in 2014 Weather Impact. “Dat is voor de
helft mijn bedrijf, maar daarin speel ik geen operationele
rol meer, meer een soort commissarisrol. Het is een
adviesbureau dat toepassingen van meteorologische en
klimaatkennis ontwikkelt in ontwikkelingslanden in
Afrika en Azië, vaak voor kleine boeren.” In januari 2022
heeft hij de Machiavelliprijs gekregen, door de heldere
manier waarop hij klimaatverandering en de gevolgen
daarvan duidelijk maakt voor een groot publiek. Dat –
en doordat het zijn missie nog steeds is mensen te
wijzen op de impact van klimaatverandering op ons
allemaal – maakt hem bij uitstek dé man om een blik in
de toekomst te werpen. Hij geeft al aan dat we alleen
als we ons gedrag veranderen, bijvoorbeeld door ‘oars’
te bouwen en het gebruik van fossiele grondstoffen af te
bouwen, de temperatuur- en zeespiegelstijging en
daarmee veel ellende kunnen voorkomen. Dus, hoe ziet
hij de toekomst? “Dat vind ik een moeilijke vraag om te
beantwoorden. We weten wat we moeten doen, maar
doen nog veel te weinig. Het is wat dat betreft heel
dubbel: het is duidelijk wat moet gebeuren, alleen is het
moeilijk om dat in de praktijk te brengen omdat het
iedereen aangaat, zowel de individuele
Nederlander als het hele bedrijfsleven.
We moeten zo snel
mogelijk aan de slag met
praktische klimaatoplossingen.
Daarmee kunnen we
de wereld veranderen."
Onderwerpen
Duurzaam Bouwen,
Duurzaamheid, Het Weer,
Innovatie, Klimaat
74
SPEAKERS ACADEMY ® MAGAZINE 2024

PIERRE WIND, KOKOLOOG ALIAS:
-DE SMAAKZEGGER-
MAAKT EEN SMAAKPROFIEL
VAN JOUW BEDRIJF!
“Hé Pierre, hier Walter van Speakers Academy, ik bel effe over die boeking
volgende…”
”Walter goed dat je belt man. Sorry dat ik je afbreek in je zin maar ik
moet je iets vertellen. Yess! Geen ‘Waarzegger’, maar een
‘Smaakzegger’. Vernieuwen is belangrijk toch?”
Het blijft ijzig stil aan de andere kant van de lijn. Ik verwacht natuurlijk
direct een hosanna, telefonische buiging en dat soort taferelen.
Flitsend snel gaan er allemaal gedachtes door mijn hoofd.
‘Smaakzegger’ is toch duidelijk. Dat begrijpt ie toch wel? Weet je wat, ik
ga snel verder om meer uitleg te geven.
“Walter, op een event, als zijnde een smaakzegger met mijn glazen kookbol. In zo’n typische
‘Waarzegger’-ambiance, maar dan kokologisch geïnterpreteerd.” Ik weet niet wat het is, maar ik ga van
enthousiasme steeds sneller praten: “Walter ben je er nog?” “Ja Pierre, ik wilde het hebben over die
bo…” “Top Walter, aan de hand van diverse tools bepaal ik de smaak van het bedrijf.
De speerpunten van de onderneming vertaal ik naar een smaakprofiel. Vanuit
dit smaakprofiel maak ik een boekje met daarin gerechten vanuit het
smaakprofiel. Dus het bedrijf vindt zijn speerpunten continu terug in de
gerechten. Kikkûh voor het personeel, maar ook voor de klant. En
als kers op de appelmoes is dit uitgangspunt uit te breiden met
allerlei andere activiteiten. Zoals live een workshop met de
teamleden, een spel en eventueel mij als ‘Smaakzegger’?”
PROFIEL
“Zucht... Pierre klinkt wel prijzig allemaal?”
“Nee joh, zoals altijd proberen we voor elk budget het passend
in te vullen. Het kan dus low en high. Maak je daar maar
geen zorgen om. Kikkûh toch dat de bedrijfsspeerpunten zijn
vertaald in gerechten. Van het smaakprofiel een smaakwiel
maken, waarvan een ‘Wat eten we vandaag?’-spel uitkomt,
dat de deelnemers als cadeautje meekrijgen. Daarbij, op het
event zelf doe ik de presentatie van ‘De smaak van (het
bewuste bedrijf)’. Met alle aanwezigen doe ik een minicursus
‘Hoe proef je’, een interactief vragenspel ‘Welk kooktype ben
jij?’. En een live kookworkshop van een gerecht uit hun smaakprofiel.
De speerpunten van het bedrijf zijn continu op de voorgrond
belicht. Walter, dit is ook geschikt voor niet food-gerelateerde
bedrijven. Kikkûh. Deze wetenschap kun je vertalen naar
elk beroep. Op elke werkvloer. Wat vind je ervan?”
Aan de andere lijn hoor ik een lange stilte… een
kuch… ‘Oei’, gaat er in mijn hoofd om. Benieuwd
wat de immer kritische Walter gaat zeggen.
Ah, ik hoor weer wat op de lijn... “…kuch…
Pierre… Smaakzegger… Geniaal. Echt!”
Ik blij als een ei. Hang met een vrolijke
lach en ‘Hoi hé’ direct op. Aaah, waar
belde Walter eigenlijk voor? Ben ik
vergeten te vragen. “Ringgg
Rinng”. Hé, de mobiel gaat weer...
‘Walter, dit is
Kikkûh!’
SPEAKERSACADEMY.NL 75
© WIM TE BRAKE

ECONOMIE
AI komt net op tijd
voor onze economie
Door Jacques Geluk | Fotografie Guus Schoonewille
De arbeidsmarkt is bijzonder krap en wordt
alleen maar krapper. Op de korte termijn
kunnen arbeidsmigranten enig soelaas bieden,
maar robotisering, automatisering en digitalisering
moeten het mogelijk maken dat minder
mensen meer werk verrichten. Econoom
Mathijs Bouman praat over de rol die kunstmatige
of artificiële intelligentie (AI) daarbij
kan spelen en de voor- en nadelen daarvan.
“Een leek kan zien dat het doorslaggevende
nieuwe technologie is, die als we het slim doen
toevallig net op tijd komt om de huidige
economische problemen te kunnen oplossen.”
“De laatste kruimeltjes zijn door werkgevers uit de
koektrommel gesnoept door werknemers – ook in
deeltijd – langer en meer te laten werken en in
dienst te houden na hun pensionering. De laatste
twintig jaar zijn heel wat trucs verzonnen om alles
uit de krappe arbeidsmarkt te persen”, zegt
Mathijs Bouman. “Het aantal Nederlanders in de
werkzame leeftijd dat daadwerkelijk werkt is hoger
dan elders. Dat gebeurt echter vaker in deeltijd.
Werkgevers kunnen proberen parttimers vrijwillig
meer uren te laten maken, maar wanneer daar druk
op zit is de kans groot dat ze helemaal stoppen.”
DR.
MATHIJS
BOUMAN
Volgens Bouman zou het goed zijn het deel van
de beroepsbevolking dat niet veel behoefte
heeft aan een deeltijdbaan erbij te betrekken,
door te zorgen voor een betere beloning, meer
uren aan te bieden en kinderopvang beter te
organiseren. “Werkgevers moeten proberen hun
bedrijfsvoering zo in te richten zodat mensen
veel flexibeler met hun eigen roosters kunnen
omgaan.”
Arbeidsmigranten kunnen de krapte op de
arbeidsmarkt op de korte termijn verlichten,
maar dat betekent niet dat je die tijdelijke
oplossing zomaar moet doorstrepen. “Zij zijn
nodig in de zorg en de maakindustrie en kunnen
ervoor zorgen dat de hele harde overgang die
ontstaat doordat de babyboomers met pensioen
gaan wat draaglijker maken.” Mathijs denkt
dat we goed moeten kijken in welke sectoren en
onder welke omstandigheden de laagstbetaalde
arbeidsmigranten werken, maar is verbaasd
dat Pieter Omtzigt heeft gezegd ook kennismigranten
de deur te wijzen. “Dan schiet je echt in
je eigen voet.” Dan constateert hij: “Als je alles
doet, dan nog wordt de arbeidsmarkt alleen
maar krapper. Kijk naar de demografische
ontwikkeling. De beroepsbevolking krimpt, ook
door vergrijzing. Nu nog niet, maar dadelijk
wel.”
De afgelopen twintig jaar is de economie alleen
maar blijven groeien doordat we steeds harder
en langer werken, ook in deeltijd, en de
pensioenleeftijd is opgerekt. Vrijwel alle
jongeren hebben een bijbaan. Iedereen is zo’n
beetje ingezet. “Eigenlijk een heel armoedige
manier van economische groei, want je kunt
beter zorgen dat iedereen slimmer werkt en de
productiviteit van iedere werknemer stijgt. Met
dezelfde hoeveelheid mensen en apparatuur
meer doen, dat moet de bron zijn van welvaartsgroei.
Werknemers krijgen dan ook meer
76
SPEAKERS ACADEMY ® MAGAZINE 2024

vrije tijd. De voorbije decennia lukt dat niet meer.
Dat is een grote puzzel voor economen. Ondanks
het feit dat er waanzinnig veel nieuwe technologie
met name in het kantoor is terechtgekomen, zien we
juist in de financiële en zakelijke dienstverlening en
bij de overheid, dat de productiviteit niet meer
serieus groeit.”
Technologie is dé oplossing
“De echte oplossing om iets te doen aan de
arbeidsmarktkrapte zonder het opgeven van hele
sectoren of het inleveren van een deel van de
welvaart, is natuurlijk technologisch. Digitalisering,
automatisering, robotisering. In alle westerse landen
gaat dat moeilijk – op robotsering na, robots zijn al
gemeengoed in veel productielijnen van de maakindustrie
– en lukt het niet echt die computer aan het
werk te krijgen. Dan hebben we het nog niet over AI,
maar over simpele toepassingen die snel opkomen,
zoals ChatGPT, die ervoor zorgt dat de computer
vervelende taakjes zelf gaat uitvoeren.” Om die
automatisering voor elkaar te krijgen moet de
computer iets meer interface krijgen, zodat die kan
fungeren als schakel met de mens. De computer
moet iets meer naar ons luisteren. “Als je nu met
een computer werkt moet je als kantoorwerker
exact doen wat de computer wil, anders doet ie het
niet. Terwijl we zo’n beetje alle kennis van de
mensheid onder de knop hebben zitten en de
PROFIEL
snelste rekenmachine ooit hebben uitgevonden,
lukt het niet daarvan productiever te worden.
Daarom moeten we slimme kantoor-AI inzetten,
die zoals gezegd veel taken die ons nu van het
werk houden overneemt.” Probleem is dat angst
voor het nieuwe die hele ontwikkeling en de
gevolgen daarvan (denk aan banenverlies), net
als vroeger, vertraagt. “Er zijn twee redenen om
nu minder bang te zijn voor de effecten op de
arbeidsmarkt. Ten eerste die arbeidsmarkt is
extreem krap en wordt alleen maar krapper. Voor
je baan hoef je niet zo snel te vrezen. Bovendien
mag je verwachten dat mensen die ermee gaan
‘Een mens moet altijd de
uiteindelijke toestemming
geven voor wat de
computer bedenkt’
werken wat hoger opgeleid zijn en die angst
hopelijk beter kunnen bestrijden.”
Mensen hebben nog niet zo goed door dat de
arbeidsmarkt nog decennialang krapper wordt
en we pas aan het begin staan van de vergrijzing.
“De echte klappen moeten komen en die
zullen de dienstverlening voor de gemiddelde
burger flink schaden.” AI kan dat gedeeltelijk
voorkomen, maar Mathijs snapt dat mensen
bang zijn dat dit op den duur leidt tot ontmenselijking.
“Dat iets anders iets beter kan dan wij.
Een mens moet altijd de uiteindelijke toestemming
geven voor wat de computer bedenkt. Dat
in de software opnemen is niet zo gemakkelijk.
Overheden, zoals de EU die een AI-wet wil
invoeren, moeten een grote rol spelen bij de
groei van AI, maar dat moet niet leiden tot een
vertraging bij het implementeren van productiviteitsverhogende
digitale oplossingen. Die luxe
hebben we niet.”
Onderwerpen
Arbeidsmarkt, Banking, Beleggen,
Journalistiek, Overheid, Pensioenen,
Robotica, Vermogensbeheer
SPEAKERSACADEMY.NL 77

COLUMN
Drs. Jeroen Smit
Zoek de
‘schoolbanken’
weer op
Fotografie © Walter Kallenbach
“Wanhoop, paniek verontwaardiging,
boosheid, steeds vaker
ontmoet ik bestuurders, directeuren
en managers, mensen die verantwoordelijkheid
willen dragen voor
een duurzaam 2035 en verder, maar
daarover gefrustreerd zijn. Ze willen
het maar het lukt ze niet. Dag in dag
uit zitten ze muurvast in een systeem
dat helemaal is gericht op zoveel
mogelijk, zo snel mogelijk en zo
goedkoop mogelijk.
Vooral mensen die zichzelf een ‘leider’
vinden, een succesvolle leider, vinden
het bovendien lastig om onder ogen te
zien dat wat ze al die jaren zo ‘succesvol’
heeft gemaakt, niet meer past, niet
meer kan. Sterker nog het besef dringt
door dat hun gedrag met de dag
onverantwoordelijker wordt, dat het ze
feitelijk slechte leiders maakt.
Naarmate de tijd verstrijkt, de spanning
oploopt, doet dit onvermogen, dit
spanningsveld, steeds meer pijn.
Ze nemen de hele dag door besluiten
maar weten niet hoe ze voor dat
nieuwe duurzame pad kunnen kiezen,
daarvoor kunnen gaan staan. Hoe
kunnen ze voorlopig in het hier en nu
overeind blijven en tegelijkertijd
krachtig bezig zijn
met een toekomst
waarin hun klanten
eindelijk ook de prijs
voor klimaatveranderingen
zullen moeten betalen?
Afgelopen jaar mocht ik als ‘vlieg op de
muur’ deelnemen aan zes lange dagen
met 18 bestuurders en 18 commissarissen
onder de titel ‘Ongemak in de
Boardroom’. Een slim initiatief van
MVO Nederland, de Goldschmeding
Foundation en Nyenrode. Deze zonder
uitzondering geslaagde bestuurders en
toezichthouders waren zo moedig om
weer in de schoolbankjes te gaan
zitten. Daar te leren van hoogleraren
ethiek & moraal en vooral: van elkaar.
Ze leerden over het belang van
‘langzaam denken’, over diep luisteren
en leiden vanuit jouw authentieke zelf
en het enorme gevaar van cognitieve
dissonantie. Hier gebeurde iets
bijzonders en het smaakt naar meer,
veel meer, daar waren de deelnemers
het over eens.
Vallen en opstaan
Dus bovenstebeste leiders, ik weet dat
jullie vinden dat jullie niet voor niks
PROFIEL
‘leider’ zijn, de suggestie hoog
moeten houden en weten
welke kant het op moet.
Maar hé, niemand weet
precies welke kant
het op moet. Het
wordt sowieso een
proces van pionieren,
van vallen en
opstaan. Het gaat
pijn doen. Het is heel
fijn als je elkaar daarbij
vast kan houden, kan
vertrouwen.
Om jouw gedrag te kunnen
veranderen, om die tegenstellingen te
kunnen leiden, heb je voorbeelden
nodig, aanmoediging en zoveel
mogelijk gelijkgestemden, die met
elkaar willen zoeken naar dat nieuwe.
Ga daarom op zoek naar ‘schoolbanken’,
naar bijeenkomsten, naar
collegezalen, congressen & seminars.
Ga naar plekken waar mensen die echt
willen leiden vanuit wat de toekomst
nodig heeft, elkaar moed in spreken
om dat wat nodig is, stap voor stap in
de praktijk te brengen. Anders ben je
straks geen leider maar een loser.”
Drs. Jeroen Smit is bedrijfskundige,
onderzoeksjournalist, schrijver,
spreker en voormalig hoogleraar
journalistiek aan de Rijksuniversiteit
Groningen. Bekend is hij van zijn
boeken ‘De Prooi, blinde trots breekt
ABN AMRO’ (2008), waarvoor hij de
Machiavelli-prijs heeft gekregen, en
eerder ‘Het drama Ahold’ (2004).
‘Afgelopen jaar mocht ik als ‘vlieg op de muur’ deelnemen aan zes lange dagen met
18 bestuurders en 18 commissarissen onder de titel ‘Ongemak in de Boardroom’
78
SPEAKERS ACADEMY ® MAGAZINE 2024

H
W
G
O
R
L
D
-
B
R
I
N
I
N
E
G
Peter Melis
Dagvoorzitter in duurzaamheid,
energietransitie en circulariteit
T
O
T
E
G
D
E
L
O W
K
N
Van dagvoorzitter tot retreat begeleider en van podcastmaker tot tiny
house bewoner: Peter Melis heeft een brede interesse, inhoudelijke
kennis én een rugzak vol ervaring die hij meeneemt naar een event.
Je focust je op events over duurzaamheid,
energietransitie en circulariteit. Waarom?
Het zijn thema’s waar ik écht interesse in heb en
daardoor ben ik goed op de hoogte van wat er
speelt. Dit merk je als opdrachtgever in de voorbereiding
en op het event zelf. Ik weet wanneer ik bij
een onderwerp door moet vragen om tot de
essentie te komen. Na afloop krijg ik van deelnemers
wel eens de vraag: “je weet er wel echt wat
van, hoe komt dat?”.
deelnemer ziet
bij mij bevlogenheid
en enthousiasme,
gevoed
door oprechte
nieuwsgierigheid.
Oh ja, en bij serieuze
thema’s doet een grap
op zijn tijd ook echt
wonderen.
© RIJK IN BEELD
© IMRE VAN EIJL
Wat kan een organisatie die jou boekt
verwachten?
Ik ben in de voorbereiding scherp op het doel: wat
wil je als organisatie bereiken? Daarna denk ik
graag mee om vanuit dat doel een logisch en
dynamisch geheel te creëren. Vaak genoeg komen
er in de voorbereiding ook ideeën voor betrokkenheid,
voor of na het event, bijvoorbeeld een
podcast of een vlog. Ik maak trouwens ook al jaren
mijn eigen podcast over de energietransitie: de
Energie Gasten. Heel tof om te doen!
‘Ik weet wanneer ik door
moet vragen om tot de
essentie te komen’
En wat kunnen deelnemers op een event
verwachten?
Vanaf het allereerste begin zorg ik voor interactie.
Een simpele vraag, een quiz, het kan van alles zijn.
Op die manier is de zaal minstens net zo belangrijk
als het podium en ontstaat er een intieme sfeer. Een
‘Bij serieuze thema’s doet
een grap op zijn tijd
wonderen’
Wat doe je zelf aan duurzaamheid?
Naast dagvoorzitter ben ik mede-oprichter van
Back to the Wild. Wij organiseren retreats in de
natuur met als doel: het contact met jezelf en de
natuur versterken. Verandering van binnenuit is
volgens ons essentieel om de wereld duurzamer te
maken. Verder woon ik in een woongemeenschap
in mijn zelfgebouwde tiny house. Maar ik heb ook
mijn ‘zonden’ hoor: ik ga al jaren in een oude
Volkswagen camper op vakantie. Die is helaas nog
niet elektrisch.
PROFIEL
Onderwerpen
Circulaire Economie, Duurzaam
Bouwen, Duurzaamheid, Energie
en Transitie, Mobiliteit
SPEAKERSACADEMY.NL 79

H
W
G
I
O
R
L
D
-
B
R
I
N
Generaal b.d. Tom Middendorp
E
T
O
N
G
K
N
T
Dé grote uitdaging
van deze eeuw:
te veel mensen,
te weinig
grondstoffen
E
G
D
E
L
O W
Door Jacques Geluk | Fotografie © Walter Kallenbach
Tom Middendorp ziet tijdens militaire missies in de eerste helft van het vorige decennium als
Commandant der Strijdkrachten al dat klimaatverandering een steeds grotere rol speelt als het gaat
om internationale veiligheid. Als oogsten bijvoorbeeld mislukken door droogte of overstromingen is
dat grond voor conflicten. Inmiddels verandert globalisering in fragmentatie en leiden meer
competitie en schaarste aan grondstoffen – samen met vaker voorkomende rampen – tot nog meer
onveiligheid. Er zijn oplossingen en daarover vertelt Tom graag tijdens lezingen.
“Klimaatverandering en de veranderende wereldorde
vergroten de kloof tussen vraag (de wereldbevolking
verdubbelt deze eeuw tot 11 miljard mensen) en
aanbod (de toenemende grondstofschaarste) alleen
maar”, schetst generaal b.d. Tom Middendorp. “Die
kloof maakt waardenketens zeer kwetsbaar en heeft
een grote economische en veiligheidsimpact. Dit is wel
het vertrekpunt om te kijken naar toekomstige oplossingen
waarbij de omslag van een industriële naar een
circulaire economie centraal staat. Tijdens lezingen en
interviews ga ik vooral in op het belang van innovaties
en de nieuwe kansen die ze ons bieden.”
Door de globalisering zijn veel onderlinge afhankelijkheden
tussen landen ontstaan. “Oekraïne laat zien dat die
afhankelijkheden kunnen veranderen in een soort
wapen dat tegen je gebruikt kan worden. De Nord
stream-pijpleiding is een mooi voorbeeld. We deden
veel zaken met Rusland, ook op oliegebied. Die
afhankelijkheid is nu een machtsinstrument. Een
tweede ontwikkeling is de toenemende impact van
milieurampen als gevolg van een groeiende bevolking.
De aardbevingen in Turkije en Syrië zijn het gevolg van
een natuurlijk proces: de constante beweging van
tektonische platen, maar feit is wel dat mensen steeds
dichter op elkaar leven en daar veel bouwen. Dat
vergroot hun kwetsbaarheid.” De Klimaatgeneraal (naar
zijn gelijknamige boek) benoemt ook door klimaatverandering
veroorzaakte natuurrampen. “Overstromingen
door de stijgende zeespiegel, toenemende droogte met
name in Amerika waar nu veel bosbranden zijn.
Veranderende weerpatronen met meer en intensere
tornado’s en orkanen. Daarmee krijgen we steeds meer
te maken.”
Oplossingen
Volgens Tom Middendorp moeten we voorkomen wat
we kunnen voorkomen. “Dat is de mitigatiekant:
terugdringen van de CO₂-uitstoot en het weerbaarder
maken van mensen tegen dingen die niet meer zijn te
voorkomen. Het klimaat is al veranderd en verandert
verder wat we ook doen. We zien door wat wij doen een
80
SPEAKERS ACADEMY ® MAGAZINE 2024

DUURZAAMHEID
enorme stroomversnelling, die ver uitgaat boven de golfbeweging in het klimaat
gedurende vele duizenden jaren, en kunnen hooguit voorkomen dat het te veel
verandert.” Dat besef is te weinig doorgedrongen tot overheden, Defensie,
bedrijven en burgers. Tom zet zich in om daarin verandering te brengen. “Ik ben
geen klimaatdeskundige, maar kijk vooral naar wat dit betekent voor onze
veiligheid in de breedste zin des woords. Dus ook voor die van onze aanvoerketens,
economie en bedrijven. Vergeet fysieke veiligheid niet. Dat is meer de
Defensiekant. Ik praat veel met het bedrijfsleven en kennisinstituten over
innoveren op circulariteit en geef vaak als voorbeeld water halen uit woestijnlucht.
Dat werkt. Net als onszelf onafhankelijker maken van grondstoffen en
zorgen dat we ze minder nodig hebben. Dat voorkomt veel ellende. Bovendien
kunnen we de aarde niet oneindig uithollen. Het houdt een keer op.”
‘Mensen beseffen
onvoldoende hoe snel
klimaatverandering gaat’
Green deal
We praten over hergebruik, recyclen, maar moeten ook begrijpen dat we allemaal
volgelingen zijn van de industriële revolutie. We zijn gewend grondstoffen om te
zetten in producten die vaak nog eindigen als afval. Het is nodig de omslag te
maken van de eenrichtingsketen naar de circulaire economie. Daar kan
Nederland echt een businesscase van maken en in voorop lopen. De omslag
hoeft trouwens niet te betekenen dat we de huidige industriële kracht moeten
afbreken. We moeten die omvormen naar een toekomstmodel.” Tom
Middendorp erkent dat veel mensen het wel begrijpen, maar worden afgeschrikt
wanneer ze alleen horen wat misgaat. Dat vertaalt zich in weerstand tegen op
zich vaak noodzakelijke maatregelen. “Nodig zijn zowel druk van boven, zoals
het in wetgeving verankeren van de Europese Green deal, als vertellen aan
mensen en bedrijven hoe zij en de planeet ervan kunnen profiteren. Bedrijven
moeten bijvoorbeeld anders opereren, of ze dat willen of niet. Ze moeten van een
vrij negatieve incentive een profijtelijk model proberen te maken.”
Tijdens lezingen bespreekt Tom
eerst het grote geheel aan de
hand van wat hij noemt de vier
aandachtspunten, trends die een
stempel drukken op deze eeuw:
klimaatverandering (inclusief
grondstoffenschaarste), de groei
van de wereldbevolking, de
toenemende kloof tussen vraag
en aanbod en de transitie naar
een gefragmenteerde wereld. “De
uitdaging van deze eeuw is vooral
het overbruggen van de kloof
tussen vraag en aanbod. Dat kan
alleen als we afscheid nemen van
ons industriële tijdperk.”
Hetzelfde wil hij meegeven aan
middelbare scholieren. “We
moeten de volgende generatie
aan de hand van deze vier punten
confronteren met de gevolgen van
klimaatverandering. Nu leren ze
meer over het verleden dan over
wat nu speelt.”
Onderwerpen
Duurzaamheid, Energietransitie,
Leiderschap
PROFIEL
Waar het al goed gaat
De Klimaatgeneraal noemt enkele voorbeelden van waar het al goed gaat. “Ik
woon vlakbij Food Valley in de Gelderse Vallei. Daar zijn allerlei bedrijven bezig
met circulariteit. Ze ontwikkelen duurzame producten en een nieuwe businesscase
voor de toekomst.” Dat zie je ook op energiegebied. Op bedrijventerrein
Hessenpoort in Zwolle werken bedrijven samen om overbelasting van het
elektriciteitsnetwerk te voorkomen. “De gedachte is lokaal opgewekte energie
gelijk te benutten. Dit voorkomt congestie en maakt Overijsselse ondernemers
onafhankelijk van energiestromen uit het buitenland. In de Sinaï-woestijn zijn we
bezig met een groot vergroeningsproject waarin honderden miljoenen worden
gestoken. Om de negatieve spiraal te doorbreken. Vroeger liepen er rivieren. Die
willen we door middel van baggeren omhoog krijgen. Dan gaan we ze beplanten
met planten die tegen brakwater kunnen en zetten we ecofilters in. Zo kunnen we
in deze woestijn een omkering bereiken.”
81

De
kracht
van het
team
Dr. Eva de Mol
82
SPEAKERS ACADEMY ® MAGAZINE 2023-2024

ONDERNEMERSCHAP
Door Jacques Geluk | Fotografie © Yvette Kulkens
Dr. Eva de Mol is oprichter van CapitalT, het eerste en grootste (durf)investeringsfonds in
Nederlandse technologie-startups waarin vrouwen een grote rol spelen. Samen met
Janneke Niessen heeft ze een flinke portfolio met investeringen op het gebied van
klimaat- en HR-technologie en data-infrastructuur. Hun theorie: het is beter geld te
steken in een sterk team met een matig ondernemingsplan, dan in een prima concept
met mensen die niet samenwerken. “Het gaat bij ons om de inhoud van het team en dan
kom je automatisch uit bij teams die divers zijn”, aldus Eva.
Eva, afgestudeerd aan de Berkeley universiteit
in Californië en de VU Amsterdam, vertelt
dat Corinne Vigreux, de oprichter van
TomTom, en overheidsinstelling InvestNL bij
CapitaIT investeren. en overheidsinstelling
InvestNL bij CapitalT investeren. “Zij investeren
in ons fonds en wij investeren op onze
beurt in softwarebedrijven die echt problemen
oplossen. Als je het hebt over gender steken
we geld in diverse teams, maar het hoeft niet
per se een bepaald percentage vrouw of zo te
zijn. We werken niet met een diversiteitsquotum.”
Toch ziet Eva het als een brede missie
te investeren in vrouwelijke ondernemers,
want dat gebeurt veel te weinig. “Ik wil
daarvoor mijn best doen en mede op dat
gebied impact hebben. Als ik naar ons eigen
portfolio kijk is meer dan de helft van de
ondernemers vrouw, meer dan de helft heeft
een andere etniciteit.”
In 2018 is 1,6 procent van alle financieringen
bij vrouwelijke ondernemers terechtgekomen
en zes procent bij diverse teams.
Investeringen in ondernemingen van mensen
met een niet-Nederlandse achtergrond blijven
verder achter. “Het is nu nog slechter. Tijdens
corona waren veel vrouwen aangewezen op
het huishouden, wat heeft geleid tot verdere
verslechtering tot ongeveer één procent. Om
dat te verbeteren is echt culturele verandering
nodig, want ik zie het op dit moment nog niet
ten goede keren.” Ze noemt Kristel
Groenenboom, de jonge eigenaresse van een
groot containerbedrijf die ook in dit nummer
van Academy Magazine aan het woord komt,
een supercool voorbeeld van hoe het ook kan.
“Hieruit blijkt de kracht van rolmodellen.
Dames als Kristel kunnen jongere vrouwen
inspireren een bepaald vak te kiezen. Ik kan
het verwezenlijken van hun droom ondersteunen
door te investeren in hun startups.”
Neuzen dezelfde kant op
In Amsterdam (VU) en Californië (Berkeley) is
Eva afgestudeerd op onderzoek naar diversiteit
van teams. “Grote bedrijven huren mij
vaak in om lezingen te geven over technologische
groei, ontwikkelingen in de technologie,
het belang van diversiteit en verschillende
perspectieven bij het integreren van bepaalde
technologie. Hoewel ze niet allemaal veel met
investeren bezig zijn, vinden ze het wel leuk
iets te horen over het perspectief van een
investeerder en het belang van het team bij
het implementeren van technologie. “Als je
technologie implementeert draait het vrijwel
altijd om het team, dat dit proces breed moet
dragen. Je kunt heel divers zijn, maar als niet
iedereen dezelfde kant op wil wordt het lastig
een goede uitkomst te krijgen.” Met andere
woorden: Je kunt nog zulke goede technologie
hebben, wanneer het team daarop niet
goed reageert heb je er niet zoveel aan.
“Precies.”
Ook wanneer bedrijven bijvoorbeeld met
artificiële intelligentie (AI) willen gaan werken,
moeten ze eerst investeren in hun mensen,
hen opleiden en duidelijk maken waarom dat
belangrijk is. “Vaak wordt snel besloten iets te
doen en een abonnement genomen op een
tooltje, zonder dat echt wordt nagedacht over
hoe die technologie de organisatie beter kan
SPEAKERSACADEMY.NL 83

ONDERNEMERSCHAP
maken. Hoe kun je er dan in het team achter komen of iedereen het met elkaar eens is? Daarom houdt
CapitalT altijd een teamevaluatie. Dan wordt ook duidelijk of de mensen zijn gemotiveerd en de juiste
kennis hebben, maar ook dat ze die niet optimaal kunnen benutten wanneer een goede teamdynamiek
ontbreekt.” Over pitches en plannen zegt ze dat die vaak niet uitkomen, ook al verandert de
grootte van de markt niet. “Businessmodellen en beprijzing kun je aanpassen, de manier waarop
medewerkers met elkaar klikken en kennisstromen lopen niet.”
‘Je kunt heel divers zijn, maar als niet
iedereen dezelfde kant op wil wordt het
lastig een goede uitkomst te krijgen’
Passie binnen ondernemerschap
“Ik kijk naar verschillende vormen van passie binnen ondernemerschap”, zegt
Eva. “Sommige ondernemers zijn zeer gepassioneerd voor het uitvinden van
dingen of het opzetten of ontwikkelen van een bedrijf. Dan zie je ook dat als
niet alle rollen aanwezig zijn in het team, het lastig wordt het bedrijf te laten
groeien. Oftewel, wanneer je met allemaal uitvindertjes in een kamer blijft
zitten, zul je het product uiteindelijk waarschijnlijk niet naar de markt
brengen. Het team kan uit deskundigen bestaan, maar als zij niet met elkaar
overweg kunnen… Daar wordt te weinig aandacht aan besteed.”
Eva’s ouders zijn beiden hoogleraar. Zij heeft gekozen voor een ander pad.
“Dat komt toch door een samenloop van omstandigheden. Ik heb vaak in het
buitenland gewoond en in Afrika, Congo, gewerkt. Tijdens mijn vele reizen ben
ik altijd zeer geïnteresseerd geweest in de vraag waarom het sommigen wel lukt
een eigen bedrijf op te zetten en anderen niet. De beantwoording van die vraag
gebeurde vaak vanuit een financieel perspectief, maar er was weinig wetenschappelijk
onderzoek gedaan naar de rol van teams. Dat vond ik juist super interessant. Doordat ik
die hoek heb gekozen en omdat het nieuw was, kon ik daarover redelijk snel wetenschappelijk
publiceren.” Eva is nieuwsgierig en wil altijd weten wat we nog niet weten. “Dan duik ik er in en
hetzelfde doe ik bij investeringen.” Als ze begint is er nog investeringsfonds voor en door vrouwen.
“Wanneer je naar de problemen kijkt die wij over tien jaar moeten hebben opgelost, moet een zeer
diverse groep mensen aan het roer staan om dat te bereiken. Dat drijft mij.”
Eva wil graag bijdragen aan het debat over diversiteit, al was het maar omdat haar dochters – en die
van anderen – het makkelijker krijgen dan zij. Ook dat drijft haar. Ze is ervan overtuigd dat als vrouwen
en mannen samenwerken, hun ideeën samenvoegen en elkaar volledig gelijkwaardig aanvullen mooie
dingen kunnen ontstaan. “Ik heb vele mannenvrienden en werk graag met een diverse groep mensen.
Als we dingen organiseren zijn we altijd bewust bezig met de samenstelling van de gastenlijst: 50-50,
inclusief verschillende etniciteiten en achtergronden. Hetzelfde geldt voor teamdynamiek. Het is één
ding verschillende groepen mensen aan te nemen. Vervolgens moet wel een inclusievere cultuur
ontstaan, zodat iedereen zich daadwerkelijk welkom voelt. Vrouwen die de wekelijkse borrel overslaan
omdat ze hun kind willen ophalen moeten een alternatief krijgen.”
Onderwerpen
Artificial Intelligence, Bitcoin, ChatGPT, Cryptocurrency, Leiderschap,
Ondernemerschap, Startups en Scale-ups, Technologie
PROFIEL
84
SPEAKERS ACADEMY ® MAGAZINE 2024

THEATERLEZING
De bekendste historicus van Nederland gaat op humoristische wijze en met
diepgaande kennis in op actualiteiten en maatschappelijke vraagstukken
BEKIJK DE
SPEELLIJST OP
NTK
.NL
PROF. DR.
MAARTEN
VAN ROSSEM
© FOTOGRAFIE: KO OOST | ONTWERP: SPEAKERS ACADEMY ®
SPEAKERSACADEMY.NL 85

COLUMN
First time
80% right
Prof. dr. ir. Mathieu Weggeman, bestuursadviseur en hoogleraar
organisatiekunde aan de Technische Universiteit Eindhoven
“In deze tijden van elkaar snel opvolgende megaveranderingen die we ‘transities’ zijn gaan
noemen, is het welhaast onmogelijk zo’n verandering direct de eerste keer 100% goed te
doen. Zeker in ons land dat erom bekend staat dat we onze zaken uitvoerig en precies
regelen. De Franse Slag is ons vreemd. In wet- en regelgeving is in alle uitzonderingen
voorzien en zeldzaam optredende varianten worden tot in detail beschreven en geregeld.
Daardoor komt het dat wet- en regelgeving vóóraf al zóveel eisen stellen waaraan de
verandering moet voldoen, dat de meeste veranderingen (veel) te laat geïmplementeerd
worden. Het probleem waar de verandering voor bedoeld is, heeft dan al langer schade
aangericht dan nodig was geweest.
De Europese, nationale, provinciale en gemeentelijke
bureaucratische infrastructuren kunnen de
tegenwoordig vereiste veranderingssnelheid niet
halen. Je zou kunnen stellen dat vanaf deze eeuw
de maximaal bereikbare snelheid van aanpassing
van wet- en regelgeving lager ligt dan de veranderingssnelheid
die tegenwoordig voor maatschappelijke
en organisatorische veranderingen minimaal
benodigd is.
Er komt dus steeds meer mosterd beschikbaar ná
de maaltijd en het aantal kalveren dat verdrinkt
vóór men toekomt aan het dempen van de put,
neemt alleen maar toe. We zien het bij de standaardvoorbeelden:
de toeslagenaffaire, de
compensatie voor de gaswinningsschades in
Groningen, de haperende nieuwbouw van woningen,
de vleermuizen in de spouwmuren en de
rondkuierende wolven. Overal komen noodzakelijke
veranderingen te laat.
Bij de overheid wordt de transitie-traagheid nog
versterkt doordat er meestal lineair gewerkt wordt:
eerst ‘dit’ en als dat helemaal af is, dan pas ‘dat’.
‘Parallel processing’ – ‘dit’ en ‘dat’ tegelijk – zoals
dat in het bedrijfsleven met succes gedaan wordt,
zien we zelden bij de beleidsmakers op de
ministeries.
De vraag die ik hier graag op wil werpen is of we
niet toleranter voor herstelbare ontwerpfouten
zouden mogen zijn en ‘al’ beginnen met implementeren
als de verandering volgens de experts voor
86
SPEAKERS ACADEMY ® MAGAZINE 2024

80% deugt? En dan ‘learning by doing’ op basis waarvan het ontwerp van de
verandering werkende weg verbeterd wordt. Zo kom je van 80% ‘right’ naar
90% en dan naar 95%, terwijl je je realiseert dat ‘first time 100% right’ in onze
VUCA -wereld niet meer mogelijk is in de bestaande systeemcultuur.
‘het regelen van de
laatste 20%
uitzonderingen en
bijzondere situaties,
kost doorgaans 80% van
de tijd’
Omwille van de snelheid van besturen zouden we dus vaker genoegen moeten
nemen met wet- en regelgeving die voor ongeveer 80% van de gevallen dekkend
is. De behandeling van de overige 20% wordt dan toevertrouwd aan
vakdeskundige professionals die in de geest van de wet ad hoc handelen en
besluiten. Naarmate de tijd vordert kan op grond van ‘cross case’-analyses en
reflectie op opgedane ervaringen een steeds groter deel van de missende 20%
omgezet worden in aanvullende formele regels. De hier voorgestelde innovatieve
vorm van wet- en regelgeving is enigszins te vergelijken met de rol die de
jurisprudentie vervult bij de rechterlijke macht.
Natuurlijk is er lef voor nodig om met wetten en richtlijnen aan de gang te gaan
die voor niet meer dan 80% van de gevallen dekkend zijn. Maar het voordeel is
dat op die manier relevante wet- en regelgeving veel sneller geïmplementeerd
kan worden en dus minder op de praktijk zal achterlopen, dan nu vaak het geval
is. Want – met dank aan Pareto – het regelen van de laatste 20% uitzonderingen
en bijzondere situaties, kost doorgaans 80% van de tijd.
Mathieu Weggeman is hoogleraar
Organisatiekunde, in het bijzonder
Innovatie Management aan de
Faculteit Industrial Engineering &
Innovation Sciences van de
Technische Universiteit in
Eindhoven. Mathieu heeft als
focus voor zijn onderzoek gekozen
voor het begrijpen en verklaren
van innovatieprocessen in
technologie-, kennisintensieve en
culturele organisaties. Zijn
bijzondere aandacht gaat daarbij
uit naar het leidinggeven aan
professionals, strategieformulering,
het realiseren van collectieve
ambitie in teams en organisaties,
de werkwijzen en het waardensysteem
van de nieuwe generatie.
Onderwerpen
Cultuur, Human Resources,
Innovatie, Leiderschap
PROFIEL
En dan is er nog de systeemparadox die stelt dat je een systeemprobleem niet
kunt oplossen binnen het systeem waarin dat probleem is ontstaan. De implicatie
daarvan is in dit geval dat de belangrijkste en meest urgente meta-transitie
zou moeten zijn: het inrichten van een nieuwe infrastructuur voor het iteratief en
discursief ontwerpen, testen, toepassen en bijstellen van door de overheid
uitgevaardigde regels en wetten en het gelijktijdig vereenvoudigen en ontknopen
van de bestuurlijke netwerken die zich daar nu – met verschillende snelheden en
op verschillende onderdelen en aggregatieniveaus – mee bezighouden. Tot die
tijd zullen we moeten durven experimenteren met ‘first time 80% right’. En ter
geruststelling: 80% is best veel!”
87

IN DE SCHIJNWERPERS
Daniel Seesink – Bewust Zoo – Gedrag van Aap tot Mens
Lessen van de
bedrijfsprimatoloog
In zijn lezingen houdt Daniel Seesink al tien jaar mensen een spiegel voor door
hen naar het gedrag van de andere primaten – mensapen – te laten kijken.
Academy Magazine spreekt hem over zijn ‘back-to-basic’-methode en daardoor
zo herkenbare invalshoek om de kans op overleven in de steeds veranderende
bedrijfsomgeving zo groot mogelijk te maken.
Aanpasmanagement
Hoe breng je noodzakelijke veranderingen op een
goede manier naar je medewerkers? Je wilt de impact
niet al te groot laten zijn en de motivatie van de
medewerkers niet verliezen. Daniel Seesink is hier
duidelijk over: “Charles Darwin ontdekte ruim 200 jaar
geleden dat het niet de sterksten van een soort zijn
die in de steeds veranderende omstandigheden
overleven, maar de individuen die zich het best aan
die veranderende omstandigheden weten aan te
passen”. Een wijze les voor verandermanagers wat
Daniel betreft, Want “wat zou er gebeuren met de
motivatie van mensen wanneer je hen niet vraagt om
te veranderen, maar helpt om zich aan te passen aan
die veranderingen?” Wat denkt u? Heeft hij daar een
punt? Het tijdens zijn lezingen aanwezige publiek
bestaande uit veelal leidinggevenden en medewerkers
van veranderende organisaties vindt van wel
wanneer hij deze spiegel voorhoudt. “Dus verschuif
het paradigma van verandermanagement naar
aanpasmanagement”, aldus Seesink.
Gedrag van Aap…
‘Hoe doen apen dat eigenlijk?’,
vragen we Daniel.
“Chimpansees en bonobo’s
verschillen hierin in de basis niet
van mensen. Om rustig te kunnen
leven moet aan een drietal basisbehoeften
worden voldaan. Dit zijn (voldoende)
voedsel, zich kunnen voortplanten en
het hebben van een veilige omgeving. Alfamannetjes
en -vrouwtjes spelen een belangrijke rol om in deze
drie behoeften te voorzien. Valt een van de pijlers
weg, dan schieten de apen in de overlevingsmodus.
Het gevolg: onrust, waar ze juist de rust hadden
willen bewaren.”
…tot Mens
“De drie behoeften van deze apen vertaal ik naar
respectievelijk het kunnen beschikken over (voldoende
en relevante) informatie, het kunnen doorgeven
van ideeën en het hebben van een psychologisch
veilige omgeving. Wanneer leidinggevenden in staat
zijn deze drie pijlers overeind te zetten en te houden
ontstaat de benodigde onderlinge verbinding en het
vertrouwen om de veranderingen succesvol door te
voeren. Neem daarbij een helder en gemeenschappelijk
herkenbaar doel en succes is verzekerd.”
© JOHANNES VAN CAMP
Onderwerpen
Apen, Dieren, Gedragsverandering,
Gedragswetenschap, Persoonlijke
Ontwikkeling
PROFIEL
88
SPEAKERS ACADEMY ® MAGAZINE 2024

Ilona Buddingh-Maas
Een positieve stimulans op
intrinsieke motivatie, aandacht
en inzet voor duurzaamheid
Fotografie © M. van Goethem-van de Graaf
PROFIEL
De magie in het moment. Het delen van mijn passie, intrinsieke motivatie en
toewijding voor het toewerken naar een gezonde, duurzame wereld waarin
alles en iedereen het goed heeft. En het laten zien van mooie vernieuwende
voorbeelden is wat ik graag breng tijdens key notes, inspiratiesessies en
interactieve workshops.
Vijf BEGIN-stappen
Aan de hand van de vijf BEGIN-stappen die ik in mijn
boek ‘BEGIN met duurzaamheid’ beschrijf, geef ik een
handvat om vanuit eigen motivatie, mogelijkheden en
leiderschap invulling te geven aan duurzaamheid. Dit
BEGINt met Bewustwording van een eigen beeld van
een duurzame wereld.
In mijn ervaring is het vormen van een eigen visie op
duurzaamheid de game changer voor het creëren van
persoonlijke motivatie en enthousiasme om met dit
onderwerp aan de slag te gaan. Het maakt helder wat
duurzaamheid inhoudt, het sluit aan bij persoonlijke
interesses en manieren van denken en het creëert
bewustwording welke elementen van duurzaamheid
aanspreken en welke mogelijkheden benut kunnen
worden om positieve impact te maken. Dit verhoogt
medewerkersbetrokkenheid en stimuleert pro-actief
meedenken hoe duurzaamheid geïntegreerd kan
worden in het eigen werkgebied.
Duurzaamheid positief maken
Duurzaamheid is een breed onderwerp en het wordt niet
door iedereen als positief en motiverend ervaren.
Begrijpelijk, vind ik. Kijkend naar de gemaakte associaties
met dit onderwerp. Tegelijkertijd zit hier de sleutel
tot positieve verandering.
Voor mij gaat duurzaamheid om het realiseren van een
schone, gezonde wereld met welzijn voor alles en
iedereen die op onze aarde leeft. Graag neem ik mensen
mee in het perspectief van het ‘overview effect’ wat
astronauten hebben als ze vanuit een ruimtevaartuig naar
de aarde kijken. Wat zie je dan? Hoe ziet een gezonde
duurzame wereld eruit? Waar kunnen we naartoe
werken? Hoe ziet jouw ideale wereld eruit? En welke
associaties maken dit onderwerp voor jou positief?
Eerst verder
vooruitkijken naar
hoe de wereld er in
het jaar 2050 – 2100
uit kan zien, maakt dat
er over huidige belemmeringen
en uitdagingen heen
gekeken kan worden. Ook nodigt het uit om te ontdekken
wat je gelooft dat mogelijk is. Naar mijn idee was
Boyan Slat, de oprichter van The Ocean Cleanup, al
lang gestopt in de afgelopen jaren als hij niet diep had
geloofd dat het mogelijk is om het plastic in onze
oceanen op te ruimen. Met prachtige resultaten als
gevolg.
Helder maken waar je naartoe kan en wil werken, wat je
interessegebieden zijn en waar je vanuit je persoonlijke
kwaliteiten en mogelijkheden aan kunt bijdragen,
creëert een positief perspectief wat in mijn ervaring een
belangrijke motivator voor duurzaamheid is.
Op maat gemaakt
Vind je duurzaamheid als organisatie belangrijk en
maak je jouw hele organisatie hier graag enthousiaster
en meer betrokken voor? Dan help ik hier graag bij.
Iedere inspiratiesessie of workshop is voor mij uniek.
Ik stem hierbij af op de wensen en doelen van jou als
opdrachtgever, jouw organisatiecontext
en de deelnemers. Om zo
de grootst mogelijke positieve
impact te realiseren.
Onderwerpen
Duurzaam Ondernemen,
Duurzaamheid, Gedragsverandering,
Motivatie &
Inspiratie, Leiderschap
SPEAKERSACADEMY.NL 89

IN DE SCHIJNWERPERS
Alles is
demografie
Fotografie © Zorro producties - Jan de Groot
Woningtekort, eenzaamheid, bestaansonzekerheid. Het zijn enkele van de grote vraagstukken die
ons de komende jaren bezighouden. Wie dieper inzoomt op die vraagstukken ontdekt dat ze
vrijwel altijd gerelateerd zijn aan de grote demografische thema’s van het moment. Denk aan
immigratie, vergrijzing of regionale verschillen in groei en krimp.
De nationale politieke- maatschappelijke
vraagstukken worden intussen bijna dagelijks
weerspiegeld op regionaal en gemeentelijk
niveau. Woningcorporaties, marktpartijen,
lokale beleidsmakers of bestuurders trekken
aan de bel omdat landelijke kwesties zich ook
manifesteren in hun eigen gemeente, regio of
organisatie. Bijvoorbeeld doordat de bewoners
vaker te maken krijgen met armoede of vaker
van een uitkering afhankelijk blijken te zijn dan
elders. Op andere plekken komen problemen
als hoge eenzaamheid onder bewoners naar
voren.
Net als op nationaal niveau hangen ook op
lokaal niveau beleidsvragen vrijwel altijd samen
met demografisch omstandigheden, maar dan
met een specifiek lokaal karakter. Als kansrijke
jongeren naar elders vertrekken blijven meer
kansarme inwoners in een gemeente achter.
Dat kan op allerlei beleidsterreinen merkbaar
worden. Zo kan eenzaamheid of gebrek aan
mantelzorg meer dan elders op de loer liggen,
juist omdat zonen, dochters en kleinkinderen
zijn vertrokken, maar de ouders zijn gebleven.
Mythes ontkrachten
Dat is precies wat gebeurt in gemeenten aan de
randen van het land. Vergrijzing verloopt daar
Jan Latten
Demograaf
soms extra snel. Op basis van zijn wetenschappelijk
onderzoek legt Jan Latten uit dat mensen in vergrijsde
gebieden niet ouder worden dan elders in het land. De
extra vergrijzing ontstaat wanneer jaar op jaar een deel
van de jongeren vertrekt naar steden of andere delen van
het land. Dat leidt tot een aanhoudende uitfiltering.
Daardoor neemt het percentage ouderen op sommige
plaatsen snel toe en de beroepsbevolking juist af. De vaak
gehoorde opmerking ‘het komt door de vergrijzing’, moet
volgens hem op zijn minst worden gerelativeerd. ‘Het
komt door verhuisgedrag’ geldt minstens net zo. Zijn
diepgravende demografische kennis en regionale kennis
in het bijzonder helpt mythes te ontkrachten. Dat helpt
beleidsmakers, professionals of ondernemers juiste
antwoorden te vinden en te voorkomen dat naar verkeerde
antwoorden wordt gezocht. Moet je in vertrekregio’s
inzetten op de bouw van eengezinshuizen om jonge
mensen van elders aan te trekken? Of gaat het erom
geboren en getogen jongeren in vertrekregio’s te binden?
Waar moet je als woningcorporatie in dat geval rekening
mee houden? Dat is de belangrijkste vraag waarop een
woningcorporatie in de Achterhoek antwoord zocht. En
wat speelt er allemaal als inderdaad meer woningen
moeten worden gebouwd om immigranten te huisvesten?
Met zijn brede sociaal demografische kennis heeft Jan
Latten maatwerk geleverd en het bestuur van de corporatie
geholpen richting te geven aan de bouwopgave voor
komende jaren.
Turbulentie in levensloop nieuwe generaties
wordt onderschat
Je hoort het vaker ‘Mijn ouders zijn gescheiden en ik ga
het anders doen’. Wie denkt dat het aantal verbroken
relaties bij de jongste generatie afneemt, heeft het
90
SPEAKERS ACADEMY ® MAGAZINE 2024

ehoorlijk mis. Op alle fronten is zichtbaar dat relaties
breekbaarder zijn dan ooit. Scheiden, alleen gaan wonen,
terug naar je ouders, het is demografie pur sang. Punt is,
het heeft meteen gevolgen voor de sociale context, maar
ook voor de woningvraag. Hoewel in prognoses wordt
uitgegaan van meer individualisering wordt de intensiteit
van verandering volgens Jan Latten onderschat. De trend
in het aantal scheidingen wordt telkens naar boven
bijgesteld net zoals bij het aantal immigranten. De
woningbouwprogrammering loopt daardoor uiteraard
achter op de werkelijke vraag. Het kwantitatieve tekort
wordt niet ingelopen.
Er is nog weinig besef dat een sterke groei van het aantal
alleenstaanden ook gevolgen heeft voor de koopkracht
van huishoudens. Er zullen meer single huurders en
kopers zoeken naar kleine betaalbare woningen. Het
aantal bewoners dat alle woonkosten moet betalen uit
één inkomen neemt daardoor immers fors toe. In het
debat over betaalbaar wonen wordt daaraan nog weinig
aandacht besteed. Jan Latten maakt duidelijk dat
prognoses niet als beleidsdoel moeten worden gezien,
hooguit als een van de mogelijke scenario's voor de
toekomst.
Stand van uw gemeente
Inmiddels leidt het oplopende woningtekort tot nieuwe
uitdagingen op lokaal niveau. Zo heeft een gemeente in
Zuid-Holland Jan Latten de vraag voorgelegd welke
huishoudens in zijn ogen potentiële gegadigden zouden
kunnen zijn voor flexwoningen die de gemeente graag wil
inzetten om woningtekorten in te lopen. Moeten deze
tijdelijke woningen primair worden gebouwd voor
starters, spoedzoekers, arbeids- of asielmigranten? Het
vereist een andere insteek dan wanneer men bijvoorbeeld
PROFIEL
extra woningen voor ouderen wil bouwen. Jan
Latten heeft de gemeente vanuit zijn demografisch
perspectief gewezen op de onderscheiden
leefsituaties van de verschillende doelgroepen.
Daarmee is het nut van flexwoningen op de kaart
gezet, maar ook de noodzaak te differentiëren
naar doelgroep, aldus de wethouder.
Een gemeente in Friesland wilde vooral weten
hoe de potentiële beroepsbevolking in de regio
zich zal ontwikkelen. Van welk sociale context
moet men uitgaan en wat zouden belangrijke
parameters voor de toekomst kunnen zijn? Jan
Latten gaf zicht op kwantitatieve demografische
‘Scheiden, alleen gaan
wonen, terug naar je
ouders, het is demografie
pur sang’
ontwikkelingen, maar ook op het sociaal demografische
aspect en op kansen en mogelijkheden.
Hij kaartte ook de vraag aan hoe het met het
arbeidsethos van verschillende bevolkingscategorieën
gesteld is. Het belang dat nieuwe
generaties hechten aan een baan speelde ook als
vraag bij het programma ‘Tijd voor Toekomst’ dat
AAG-bedrijfsconsulting en services voor directeuren
en managers in de zorg organiseerde en waar
Jan zijn visie op kon geven.
Afgelopen jaar heeft Jan Latten vanuit zijn
deskundige duiding van cijfers diverse gemeenten,
organisaties en bedrijven kunnen adviseren.
Zijn duiding is altijd op feiten gebaseerd, maar
mist niet de durf buiten de lijntjes te denken.
Onderwerpen
Millennials, Tijdgeest, Overheid,
Trends, Wetenschap, Wonen, Demografie
SPEAKERSACADEMY.NL 91

Emmelie Zipson, dagvoorzitter en zangeres
Muziek verbeeldt
wat woorden
niet kunnen
zeggen
Fotografie rechterpagina © Salar Ashari
© HEIDIGITA
© COPYRIGHT CLEARED
‘Stel dat ik mijn doel nooit zal bereiken
Stel dat mijn schip alsmaar vaart over zee
‘t geeft niet dat ik geen bestemming zal halen
Zolang als de weg door zon is verlicht’
Uit het lied ‘Zol Zayn’ (Stel Dat)
“Met deze slotzinnen uit het zelf vertaalde Jiddische
lied ‘Zol Zayn’, heb ik de bijeenkomst ‘Statushouders
a/h werk’ in de Amsterdamse Zuiderkerk afgesloten.
Zingen is met een muziek- en theaterachtergrond mijn
tweede natuur. Muziek kan datgene wat je niet altijd
met woorden kunt zeggen verbeelden. Bovendien
spreek je de emotie van mensen makkelijker aan. Super
verbindend.
Voor veel organisaties zou livemuziek tijdens een
evenement (behalve bij de borrel) niet passend zijn; te
veel ‘out of the box’. Terwijl ik dan denk, hoe kun je
deelnemers een totaalbeleving laten ervaren die een
bijeenkomst onvergetelijk maakt.
Dat de Refugee Talent Hub hiervoor openstaat en mij
als dagvoorzitter heeft laten afsluiten met een lied, vind
ik fantastisch! Op zo’n moment komt mijn dagvoorzitterschap
in combinatie met mijn werk als zangeres
samen. Dan voelt een bijeenkomst even aan als magie,
een ervaring.
In de wereld van congressen, bijeenkomsten en events
kom ik bij veel organisaties binnen en leer allerlei
bedrijfsculturen kennen. Al in een vroeg stadium
probeer ik het doel van het event boven tafel te halen
en vervolgens een passend voorstel te doen om naast
het programma en bijvoorbeeld interactieve sessies, te
kijken waar ruimte is voor muziek, gesproken woord of
een andere creatieve uiting op het geheel. Juist om
mensen anders te laten kijken, iets teweeg te brengen.
Affiniteit met diversiteit
Bij het event van Refugee Talent Hub, stond een nieuwe
gids, opgesteld door de SER ‘Diversiteit in Bedrijf’,
centraal en zijn belangrijke inzichten over het aannemen
van mensen met een vluchtachtergrond gedeeld.
Als kleindochter van Oost-Europese vluchtelingen voel
ik veel affiniteit met dit thema, wat ervoor zorgt dat ik
nog meer als mezelf op het podium sta. Maar er zijn
meer voorbeelden die ervoor zorgen dat mijn werk als
magie aanvoelt.
Zo heb ik tijdens Covid een livestream voor SURF, de
ICT-samenwerkingsorganisatie van onderwijs- en
onderzoeksinstellingen van Nederland, gemodereerd.
Ik had een muzikaal verrassende opening bedacht om
de zintuigen van de deelnemers aan te spreken en ze
vooral bij hun scherm te houden. Samen met een
trompettist hebben we livemuziek en een gesproken
woord-tekst gebracht, geïnspireerd op het thema van
de dag.
Zoiets is best spannend, ook omdat het online is. Maar
ik voelde dat het zou werken. Reacties in de chat waren
heel positief, sommige zelfs lyrisch en weer anderen
moesten wennen, kortom; mensen zullen het niet snel
zijn vergeten, wat betekent dat het een beleving was
die blijft hangen.
De afgelopen jaren werk ik steeds meer samen met
onder andere non-profit bedrijven, zoals The Refugee
92
SPEAKERS ACADEMY ® MAGAZINE 2024

Talent Hub, die een sterke missie hebben als het gaat om de integratie van
statushouders op onze arbeidsmarkt. Samen het verschil maken bij organisaties
met een maatschappelijk, sociaal of cultureel doel motiveert en drijft mij. Zolang
impact maken om de wereld en mensen gezonder te maken centraal staat, ben ik
graag je dagvoorzitter, gespreksleider of podcast-host.
‘Tijdens de borrel kreeg ik veel positieve en
ontroerende reacties van het publiek en de
gasten waren blij verrast dat ik naast het
modereren van de dag, ook een lied kwam
brengen. Ook mensen die de taal van het lied
niet verstonden, waren ontroerd. Supergaaf natuurlijk’
PROFIEL
De komende tijd verheug ik mij op een internationaal avontuur als gespreksleider
van een reizende interne talkshow en geef ik steeds vaker trainingen op het gebied
van storytelling en presentatie. Ben je nieuwsgierig naar een combinatie van
livemuziek en die van dagvoorzitter, of wil je gewoon een zangeres met band
waaronder gitarist Gerrit de Boer, hoor ik graag van je!”
REVIEWS
‘Emmelie is a professional,
intelligent, engaged moderator,
who can sing beautifully too, btw!!
Above all, it is a pleasure to work
with her’
Helene van Melle, Deputy Director
Europe bij Tent Partnership for
Refugees
‘De muziek, de woorden kwamen
echt binnen, raakte mij en gaf iets
extra’s aan de bijeenkomst’
Een bezoeker
‘Emmelie enthusiastically moderated
our event about refugees
and work and was capable to
keep an audience of 300 people
engaged. She ended the session
with a beautiful performance’
Valentina Djoemai, beleidsadviseur
Diversiteit, Inclusie en
Gelijkwaardigheid, vertrouwenspersoon
bij de Sociaal-
Economische Raad (SER)
SPEAKERSACADEMY.NL 93

GEDRAG
Patrick van Veen, gedragsbioloog
Kappen!
En weer aan
het werk...
een kritische kijk op
het hybride werken
Fotografie © Suzanne van de Kerk
‘Verkeersinfarcten bedreigen economie’. ‘Aantal jongeren met burn-outklachten neemt
dramatische vorm aan’. ‘Oudere medewerkers massaal aan de kant gezet vanwege
gebrekkige kennis’. ‘Creatieve ondernemingen vluchten weg uit Nederland’. ‘Overheid
dreigt met het verbieden van thuiswerken’. “Zomaar een aantal krantenkoppen uit het
jaar 2030. Kunnen ze werkelijkheid worden? Geen idee, maar in eerlijkheid weten we
niet wat de positieve en negatieve impact zal zijn van het hybride werken zoals dat nu
wordt geïmplementeerd.
Ik verwacht geen krantenkoppen zoals ‘gorilla
ontsnapt in woonwijk’, ‘aantal hartpatiënten dat
overlijdt bij hartchirurg thuis toegenomen’, want
dierenverzorgers zullen geen gorilla's mee naar
huis nemen en zorgmedewerkers blijven massaal
hun van uitoefenen op gespecialiseerde plekken.
Maar het is wel goed ons te realiseren dat
hybride werken is weggelegd voor maar een deel
van de beroepsbevolking. Veel mensen hebben
locatie gebonden werk: zorgmedewerkers,
leerkrachten, politie, postbezorgers, productiemedewerkers
en een nog veel langere lijst.
Als gedragsbioloog kijk ik kritisch naar het
hybride werken en zie ik het aantal vragen
gerelateerd aan de keerzijde van het hybride
werken toenemen. Om te beginnen: hoe
verhoudt zich de relatie tussen plaatsgebonden
collega’s en stafmedewerkers die de vrijheid
hebben plaats en tijd van werken zelf te bepalen.
De eerste scheuren zijn zichtbaar, waarbij
medewerkers klagen over de moeizame bereikbaarheid
van ondersteunende diensten zoals HR
of IT. Sommige vragen kunnen opgelost worden
met even langslopen, nu wordt een onlineoverleg
ingepland voor de meest eenvoudige vragen.
Hoe gaan we zorgen voor kennis- en gedragsoverdracht?
Oudere generaties zijn er een ster in
om te klagen over Generatie Z en over iedereen
die meer dan 10 jaar jonger is dan zijzelf. Maar
hoe gaan we ervoor zorgen dat jonge medewerkers
ontdekken ‘hoe de hazen hier lopen’: hoe
dingen werken die niet zijn vastgelegd in
procedures en systemen. Maar nog belangrijker:
hoe zorgen we ervoor dat die oude generaties,
die denken alles al te hebben meegemaakt,
aansluiting houden bij alle nieuwe ontwikkelingen
en de wereld van morgen. Het zijn juist de
jongeren die voor organisaties de kijker zijn op
94
SPEAKERS ACADEMY ® MAGAZINE 2024

de wereld die over 10 of 20 jaar dominant is. Hybride werken vormt een risico
voor de informele overdracht van kennis, perspectieven en gedrag.
Chimpansees
Vaak toon ik mensen een onderzoek dat ik uitvoerde bij chimpansees, het gaat
over samenwerken en elkaar iets gunnen. De kern is dat de relatie tussen twee
individuen bepaalt of chimpansees tijdens het samenwerken elkaar een verschillende
beloning gunnen of accepteren dat ze een ongelijke investering moeten
leveren in een opdracht. Hoe intenser en vriendschappelijker de relatie, hoe meer
elkaar gegund wordt en of het acceptabel is dat ze niet allebei even hard werken.
Chimpansees bouwen relaties op door te vlooien. Ik wil collega’s niet oproepen
om in elkaars haren te kriebelen om een betere band te krijgen, maar fysiek
‘Ik wil collega’s niet oproepen
om in elkaars haren te
kriebelen om een betere band
te krijgen, maar fysiek contact
speelt een belangrijke rol’
contact speelt een belangrijke rol. Een informeel gesprekje in het trappenhuis,
een geintje aan het bureau of zelfs een wandeling tijdens de lunchpauze. Er zijn
altijd creatievelingen die roepen dat ze heel goed online kunnen vlooien, maar
geloof me de kleine gesprekjes bij de koffieautomaat kunnen we moeilijk online
vervangen. Het risico is dat we loyaliteit ondermijnen. We zijn vandaag de dag
steeds vaker 45 minuten loyaal naar elkaar, daarna staat de volgende meeting of
‘call’ klaar en zijn we toezeggingen van zojuist snel vergeten.
Ik kan de lijst uitdagingen uitbreiden: hoe gaan we om met sociale veiligheid en
uitsluiting, wat te doen met privé-werkbalans, wanneer komen we nog met elkaar
in een flow, wat doen we met conflictmanagement en hoe zorgen we nog voor
binding.
Oh ja en voor de managers die
twijfelen of het een goed idee is
dat medewerkers weken later
terugreizen van hun vakantieadres
en op afstand werken: ik zou ze elk
half uur bellen met een onzinnige
vraag, uitnodigen voor Zoom-
‘calls’ met klanten en even vragen
of ze wel correct gekleed achter de
camera kunnen zitten. Moet je
eens zien hoe snel ze in de auto
terug zitten, want nee je gaat geen
8 uur in Zuid-Frankrijk werken
terwijl je gezin aan het zwembad
ligt en die fles koude Chardonnay,
waar de condens op neerslaat, je
probeert te verleiden onder
werktijd een glaasje te nemen.
Onderwerpen
Apen, Biologie, Communicatie,
Gedragsverandering, Gedragswetenschap,
Klantgerichtheid
PROFIEL
Ik ben niet alleen sceptisch, ik zie dit ook terug in vragen en vernieuwde strategieën
van organisaties. Zo zijn er al bedrijven die medewerkers naar kantoor
lokken met een gratis lunch. Ik zou nooit hebben gedacht dat ik dit zou zeggen:
‘We zijn geen chimpansees die we kunnen lokken met een stuk banaan om van
verblijf A naar B te lopen’. Als je mensen wilt verleiden kijk dan wat ze echt thuis
zoeken en niet op kantoor vinden: bijvoorbeeld een plek om pakketjes te
ontvangen of toch echt die kinderopvang.
Organisaties hebben te maken met medewerkers die weigeren naar kantoor te
komen, omdat ze thuis werken als een recht zijn gaan beschouwen. Ik zou
zeggen laat ze verplicht een maand meelopen met collega’s die wel plaatsgebonden
werk hebben, het liefst met weekend- en nachtdienst, dan merken ze
wat flexibel werken is. En als ze dat niet willen, 20 procent korten op hun loon en
dat als bonus geven aan medewerkers die wel plaatsgebonden werken.

TECHNOLOGIE EN INNOVATIE
Ferry Hoes
Wat maakt
ons nog uniek
als mens?
Fotografie © Aneta Chocholak
“In een wereld waarin algoritmes ons leven steeds meer
beïnvloeden, van je volgende filmkeuze tot je ideale baan, is het
tijd om ons af te vragen: ‘Wat maakt ons nog uniek als mens?’
Deze vraag is niet alleen filosofisch van aard, maar ook een cruciaal vraagstuk
in onze steeds verder digitaliserende samenleving. Nieuwe ontwikkelingen
volgen elkaar in rap tempo op, en Generatieve AI (zoals ChatGPT) blijkt in
toenemende mate beter in staat om werk te produceren dat menselijk lijkt. Als we
de ontwikkelingen volgen, blijkt het hoogtepunt nog lang niet bereikt te zijn.
Terwijl machines blijven ontwikkelen, blijven bepaalde menselijke kwaliteiten
onaangetast en onvervangbaar. De rauwe emotie in een troostende omhelzing, de
vonk van creativiteit bij het oplossen van een nieuw probleem, het vermogen om
diepere betekenis te vinden in onze ervaringen – dit zijn de aspecten die ons
onderscheiden van de meest geavanceerde algoritmes. Deze eigenschappen zijn
niet alleen wat ons menselijk maakt, maar ze vormen ook de sleutel tot ons
onderscheidend vermogen in een wereld die alsmaar meer door technologie wordt
gedomineerd.
Het belang van menselijke innovatie komt daarbij meer naar voren, vooral nu we in
een tijd leven waarin technologische vaardigheden snel verouderen. De noodzaak
om onze intrinsieke menselijke vaardigheden te cultiveren – zoals emotionele
intelligentie, creatief denken en interpersoonlijke communicatie – wordt duidelijker.
Deze vaardigheden stellen ons in staat niet alleen naast machines te bestaan, maar
ook iets unieks en waardevols te bieden dat technologie niet kan.
De impact van het negeren van deze menselijke vaardigheden kan zowel voor
bedrijven als voor individuen aanzienlijk – en zelfs catastrofaal – zijn. Stel je een
bedrijf voor dat volledig leunt op technologische innovaties, maar de ontwikkeling
van menselijke vaardigheden verwaarloost. Dit bedrijf zou kunnen eindigen als een
van de vele in een zee van vergelijkbare spelers, waar de enige competitie draait
om wie de nieuwste technologie bezit. Zonder focus op menselijke innovatie,
verliest een organisatie haar onderscheidend vermogen – de unieke menselijke
‘touch’ die klanten aantrekt en behoudt. Denk aan bedrijfsculturen die innovatie en
96
SPEAKERS ACADEMY ® MAGAZINE 2024

creativiteit bevorderen, leiders die empathisch en
inspirerend zijn en teams die in staat zijn tot diep
kritisch denken en probleemoplossing. Deze
aspecten maken een bedrijf niet alleen anders, maar
vaak ook succesvoller.
Contrast
Neem het contrast tussen een klantenservice-ervaring
met een echt persoon en een interactie met een
geautomatiseerd systeem. Wanneer een klant belt
met een probleem, biedt een menselijke medewerker
‘De rauwe emotie in
een troostende
omhelzing is een
aspect dat ons
onderscheidt van de
meest geavanceerde
algoritmes’
niet alleen oplossingen, maar ook empathie, begrip
en soms zelfs een persoonlijke ‘touch’ die de klant
zich gewaardeerd en gehoord laat voelen. In tegenstelling:
een geautomatiseerd systeem kan efficiënt
zijn, maar mist de capaciteit te verbinden op een
menselijk niveau, wat vaak resulteert in een minder
bevredigende ervaring voor de klant.
Voor individuen is de situatie vergelijkbaar. In een
wereld waar technische vaardigheden snel verouderen
en automatisering alledaags wordt, zijn het de
menselijke vaardigheden die iemand echt doen
onderscheiden. Een professional die zijn menselijke
vaardigheden ontwikkelt – zoals emotionele intelligentie
– wordt niet alleen waardevoller in zijn huidige
rol, maar ook veerkrachtiger in alle facetten van
toekomstige veranderingen. Deze vaardigheden
zorgen ervoor dat men zich kan aanpassen, groeien
en bloeien, zelfs als de technologie verandert. Het
gaat hierbij niet alleen om succes in een carrière,
maar ook om het bouwen van rijke, zinvolle relaties
en het ervaren van een vervuld leven.
In deze dynamische wereld is
onze volgende stap onlosmakelijk
verbonden met het omarmen en
versterken van onze unieke
menselijke vaardigheden.
Centraal staat de ontwikkeling
PROFIEL
van onze emotionele intelligentie,
het vermogen emoties te begrijpen
en te beïnvloeden, zowel bij onszelf als bij
anderen, wat essentieel is voor empathische
interacties in zowel ons persoonlijke als professionele
leven. Daarbij is onze creativiteit cruciaal; in een
tijdperk gedomineerd door machines en algoritmen
die logische en routinematige taken overnemen, is
het juist onze creatieve geest die ons onderscheidt.
Deze creativiteit stelt ons in staat conventionele
denkwijzen te doorbreken, vernieuwende oplossingen
te bedenken en daarmee nieuwe waarde toe te
voegen aan onze bedrijven en de maatschappij.
Onze empathie speelt een sleutelrol. Het vermogen
ons in te leven in anderen, hun perspectieven te
begrijpen en emotioneel te reageren, is iets dat geen
machine kan repliceren. Menselijke connectie is wat
echte samenwerking en diepgaande relaties bouwt,
elementen die essentieel zijn voor een succesvolle en
vervullende levenservaring.
In deze snel veranderende wereld moeten we ons
afvragen of we evenveel investeren in menselijke
vaardigheden als in technologische tools. Onze
unieke menselijke vaardigheden stellen ons niet
alleen in staat om naast technologie te bestaan, maar
zijn de sleutel tot een synergetische samenwerking
waarbij we onze krachten bundelen met digitale
vooruitgang. Door ons te concentreren op datgene
wat ons inherent menselijk maakt – diep inzicht,
empathie, creativiteit – versterken we onze positie in
een steeds meer door algoritmes beheerste wereld.
De focus op onze menselijke vaardigheden is geen
bijzaak, maar onze toekomstige kracht. Deze
benadering daagt ons uit om onze unieke
menselijkheid te zien als niet enkel een aanvulling
op technologie, maar als een essentiële kracht om
deze te verrijken en te leiden, waardoor het ons
meest onderscheidende vermogen wordt in een
digitale wereld.”
Onderwerpen
Artificial Intelligence, ChatGPT,
Data Science, Digitalisering, Ethiek, Innovatie,
Mensgerichte Technologie
SPEAKERSACADEMY.NL 97

The
IMPACT
Edition
In een wereld die constant evolueert groeit de vraag naar sprekers die anders durven
denken. Hun impact overstijgt simpele woorden; ze transformeren denkwijzen, dagen
conventies en de status quo uit en openen deuren naar ongekende mogelijkheden. Ze
doorbreken vastgeroeste ideeën en wijzen ons de weg naar vooruitgang in alle facetten
van de maatschappij.
De behoefte aan zulke unieke sprekers gaat verder dan een frisse blik; het is een
noodzaak in een tijdperk waarin vooruitgang afhangt van het doorbreken van
conventies. Deze onconventionele denkers zijn pioniers voor nieuwe ideeën en vormen
een toekomst gedreven door originaliteit, moed en grenzeloze verbeeldingskracht.
Speakers Academy omarmt deze visionaire missie: kennis verspreiden die de wereld
transformeert. We geloven in de kracht van ideeën, inzichten en verhalen die grenzen
overstijgen en harten en geesten verbinden.
In deze coverstory laten we acht sprekers aan het woord over diverse onderwerpen.
Laat je inspireren door de verhalen van deze sprekers, waarbij elk verhaal de kracht
heeft om wereldwijd impact te maken.
98
SPEAKERS ACADEMY ® MAGAZINE 2024

Acht impactvolle
sprekers in gesprek met
Speakers Academy
Met dank aan:
Sprekers
Art director
Productieassistent
Styling
Visagie
Fotografie
Locatie fotografie
Video
Locatie video
Studio props
Michelle van Tongerloo, Paul Iske,
Theo Jansen, Rocky Hehakaija,
Marianne Thieme, Ismail Aghzanay,
Nouchka Fontijn en Daan Roosegaarde
Speakers Academy ® Walter Kallenbach
Speakers Academy ® Femke Visser en
Saskia Groenenberg
Speakers Academy ® Saskia Groenenberg
Judith van Dongen
500Watt - Casper Rila
Studio 500Watt
500Watt - Jet van Schie
'De ruimte voor ideeën' - ruimtevoorideeen.com
Pantoufle Design - pantoufle-design.nl
SPEAKERSACADEMY.NL 99

‘Geef daklozen een
bedje, dat voorkomt
veel ellende’
Michelle van Tongerloo
Straatarts

GEZONDHEIDSZORG
Straatarts Michelle van Tongerloo wint in mei 2023 de Ab Harrewijn prijs 2023. Volgens de jury
‘omdat zij met de poten midden in de modder van onze welvarende maatschappij staat en erin
slaagt met onorthodoxe middelen mensen te mobiliseren. Zo krijgen de afgehaakten een gezicht
en worden hun directe problemen aangepakt. De actie gaat altijd gepaard met een luide aanklacht
tegen instanties en overheden die gaten laten vallen in de dienstverlening aan burgers. Dit
onvoorwaardelijke engagement met de ongeziene en ongehoorde onderkant van onze samenleving
heeft de jury overtuigd.” Die bevlogen arts spreek ik enkele weken later in de Pauluskerk in
Rotterdam, waar zij dak- en thuislozen, verslaafden en mensen zonder geldige verblijfspapieren
– de ongedocumenteerden – tot haar patiënten rekent.
Door Jacques Geluk
Michelle van Tongerloo woont als kind het liefst bij
haar moeder in de arme Nijmeegse wijk Dukenburg.
Haar vader, ook arts, resideert dan al sinds haar
geboorte in een villawijk aan de andere kant van de
stad. Doordat ze al vroeg de verschillen ervaart die er
wat welvaart betreft in de samenleving zijn, zou je
denken dat Michelle daardoor haar sociale gevoel
heeft ontwikkeld en mensen wil helpen. “Wat of wie
je wordt heeft met allerlei toevalligheden te maken. Ik
denk dat mijn achtergrond en opvoeding een rol
hebben gespeeld, ik heb die kloof gezien en meegemaakt,
maar als kind ben je je daarvan niet zo
bewust. Dat is een ontwikkeling, waarbij ook meespeelt
dat ik graag lees, geïnteresseerd ben in wat er
in de wereld gebeurt, verantwoordelijkheidsgevoel
heb, nieuwsgierig ben en me zorgen maak over
dingen. Het gaat niet alleen om wat ik als kind heb
ervaren.” Michelle wil eerst naar de kunstacademie.
Haar bezieling komt later en in 2016 studeert ze af als
huisarts. “Ik heb eerst even in Vlaardingen als
straatarts gewerkt, maar ben daar ontslagen.
Letterlijk de dag erna ben ik gevraagd in de
Pauluskerk te komen werken.” Verder is zij huisarts in
Rotterdam-IJsselmonde en werkt ze op een laagdrempelige
huisartsenpost.
‘Wat misgaat in de zorg’
Tienminutengesprekjes vindt huisarts Michelle uit
den boze. “Je kunt iemand niet helpen als je klachten
niet in een bredere context plaatst. Dat het de hele
tijd misgaat in de zorg komt doordat we alleen aan
symptoombestrijding en pleisters plakken doen.” Ze
refereert aan een gesprek dat ze net voor het
interview had in haar spreekkamer in de Pauluskerk.
Door er de tijd voor te nemen en te vragen of de
kortademige dame in kwestie net een enorme
vliegreis heeft gemaakt komt Michelle erachter dat
de vrouw mogelijk een longembolie heeft, terwijl ze
anders niet veel achter die kortademigheid zou
hebben gezocht. Ze regelt dat de vrouw wordt
behandeld. “Investeren in mensen krijg je dubbel en
dwars terug. Het draait om interesse en bezorgdheid,
maar ook oprechte nieuwsgierigheid.” Kortom:
Michelle is een heel aardig mens, die zich echt
betrokken voelt bij haar patiënten. Tegelijk is ze heel
kritisch op het systeem en kan ze als geen ander
verwoorden wat haar dwarszit en waarom mensen
niet geholpen worden zoals ze geholpen zouden
moeten worden. Ook in haar blogs maakt ze inzichtelijk
wat misgaat en waarom mensen door het vangnet
vallen. Het eerst in de Pauluskerk. “Het helpt om dat
te concreet te vertalen naar een casus en daarover te
schrijven, zodat mensen het beter snappen dan
wanneer ze een wollige beleidstekst lezen die
niemand boeit.”
“Het gaat niet alleen maar slecht in Nederland. Hier
kunnen we onverzekerden helpen, terwijl ze dat in
Brazilië bijvoorbeeld wel kunnen vergeten. Maar door
de marktwerking zijn we wel anders naar patiënten
gaan kijken. Geld wordt steeds belangrijker, terwijl ik
vooral onverzekerde mensen zie.” Artsen krijgen een
vergoeding als ze deze ongedocumenteerden
helpen, maar velen weten dat niet en weigeren die
patiënten. Michelle behandelt hen wel, maar begrijpt
waarom sommige collega’s het ‘te veel gedoe en te
moeilijk’ vinden. “Ze krijgen hun geld vaak laat of
soms niet. En ze moeten hun vergoeding per post
aanvragen. Dat moet van het ministerie, maar wie
doet tegenwoordig nog een brief in een envelop op
de post?” Erger vindt ze het als de overheid haar
boekje te buiten gaat, zoals eind 2022 in Rotterdam.
SPEAKERSACADEMY.NL 101

GEZONDHEIDSZORG
‘Geld wordt steeds belangrijker, terwijl
ik vooral onverzekerde mensen zie’
De gemeente verzoekt haar persoonlijke informatie te
leveren over een patiënt die hiv heeft, incontinent is en
veel bloed verliest tijdens de menstruatie. De reden: de
vrouw heeft als bijzondere bijstand een warmtetoeslag
van 500 euro aangevraagd, “maar”, schrijft Michelle
begin dit jaar op twitter, “wat is de relatie tussen hiv en
de verwarming aanzetten? Ik vind het absurd dat dit
gebeurt. Ik heb me als arts aan beroepsgeheim te
houden, ook tegenover andere artsen als dat niet in het
belang van de patiënt is. Ze hadden kunnen bellen:
heeft deze patiënt recht op warmtetoeslag? Dan had ik
ja of nee kunnen zeggen. Maar de gemeente vindt dat
dit allemaal gewoon mag, omdat mijn patiënt zelf het
verzoek tot bijzondere bijstand had ingediend.” De SP
heeft in de Kamer vragen gesteld over deze ‘zeer
verontrustende draad’. Nu zegt Michelle: “Niemand
snapt dat dit mag. Iedereen maakt zich er druk over en
vindt het schandalig, maar het slechte nieuws is dat dit
gewoon blijft bestaan. De beantwoording door minister
Kuipers was tenenkrommend, hij had het alleen over de
juiste verankering van de regels. Heeft hij niks geleerd
van de toeslagenaffaire? Die man is nota bene arts. Dat
het mag van de wet, ook als is het volgens hem wat
vervelend, strookt niet met het andere gevoel van
rechtvaardigheid dat is ontstaan in deze tijd waarin de
kloof tussen burgers en politiek. Hij had moeten zeggen:
‘Ja, het mag volgens de regels, maar we gaan kijken
wat we eraan kunnen doen om in de toekomst dit soort
dingen niet meer te laten gebeuren. Dat dit niet is
gezegd vind ik vrij schokkend.”
Veel Nederlanders op spreekuur
Twee dagen per week werkt Michelle als huisarts in
IJsselmonde en ze is actief bij een laagdrempelige
huisartsenpost. “Ja, we doen wel ook triage, maar veel
mensen hebben bijvoorbeeld geen huisarts meer of zijn
onverzekerd. Ze ervaren hoge barrières bij sommige
andere huisartsenposten, die te veel tijd besteden aan
het afhouden van mensen of het voeren van lange
telefoongesprekken. Wij doen het anders en laten
mensen sneller komen, want als je dingen eerder ziet
kun je hen ook beter behandelen. Mensen willen
bovendien graag gehoord en gezien worden, dan
voelen ze zich veel meer geholpen. Dat is soms
belangrijker dan de medische klacht op zich en werkt
ook preventief.” Even later: “Wat ik op Zuid zie beginnen
aan problemen, zie ik hier een beetje eindigen en die
twee komen steeds dichter bij elkaar. Ik heb nu het idee
dat ik mijn patiënten van Zuid ook hier zou kunnen
treffen. Er is een enorme overlapping, ook doordat
dakloosheid een steeds groter probleem wordt,
waardoor mensen ook sneller onverzekerd raken en op
plekken als de Pauluskerk terechtkomen.” Het zijn
allang niet meer mensen met een andere etnische
achtergrond. “Het waren toen ik hier begon vooral
ongedocumenteerden, toen kwamen de arbeidsmigranten
erbij en nu zie ik wel echt veel Nederlanders op mijn
spreekuur. Echt zorgelijk.”
Het ligt ook een beetje aan twaalf jaar Mark Rutte, zegt
Michelle. “Een rare periode, met dat hele neoliberale
marktdenken is een maatschappij gecreëerd waarin je
vooral sterk moet zijn. Wanneer je zwak bent heb je
pech. Dat is met name de rare periode, maar ik denk
ook niet dat die periode echt gaat veranderen. Ik heb
daarbij mee hoop op een revolutie dan een nieuwe,
frisse, politieke sociale wind. In mijn ideale maatschappij
zou een wat socialere wind fijn zijn, want nu hebben
we te maken met een opeenstapeling van problemen
die, denk ik, het gevolg zijn van het feit dat we onszelf
en de aarde uitputten. Als we zo doorgaan stort alles in.
Ik word wel steeds dystopischer. Dat idee is versterkt
door de beantwoording van minister Kuipers.” Toch
denkt Michelle dat de aarde ons overleeft en dat is
inmiddels haar ‘comfortgevoel’. “Je ziet wel meer
sociale tegenbewegingen, maar het zijn wel druppels op
de gloeiende plaat. Ik spreek ook wel bewust voor
studenten. Ik ben blij verrast door het engagement dat
zij hebben, maar dat zijn dan misschien wel de studenten
die op lezingen van mij afkomen.”
‘Minister worden? Verschrikkelijk!’
Het is haar vaker gevraagd, maar Michelle wil geen
minister van Volksgezondheid zijn. “Dat lijkt me echt
verschrikkelijk. Ik heb heel veel energie, maar als ik de
politiek zoals die nu werkt in ga, denk ik dat ik echt
depressief word. Ik zou trouwens sowieso in de
oppositie belanden. Doordat ik ook een beetje politiek
gedesillusioneerd ben, geloof ik zeker dat ik hier meer
het verschil kan maken dan in de politiek. Het is gewoon
102
SPEAKERS ACADEMY ® MAGAZINE 2024

PROFIEL
‘Dat het misgaat in de zorg
komt doordat we alleen aan
symptoom-bestrijding doen’
leuker met mensen te werken en gewoon met m'n poten
in de modder te staan.” Ze is rebels, komt in opstand
tegen onrechtvaardige regels – en haalt daarmee
geregeld het nieuws – en doet meer voor haar patiënten
dan hen alleen maar medisch advies geven. Ze heeft
daarnaast via LinkedIn al geregeld financiële hulp voor
haar patiënten gevraagd. Om dat geven te vergemakkelijken
en te professionaliseren, heeft ze samen met anderen
de stichting Hoe kan ik je helpen? opgericht. Doneren
kan via de website van de stichting, Lekkergeven.nl. “Wat
ik al informeel deed, neemt de stichting over. Als mensen
armoedeproblematiek hebben, op een andere manier
ondersteuning nodig hebben of vastlopen in hun leven,
kunnen we die hulp straks via de stichting aanbieden.
Leuk is dat nu ook patiënten van mijn praktijk op
Rotterdam-Zuid ook gaan doneren voor mijn patiënten
als straatarts. Een paar euro, maar ze hebben niet veel
geld, dus dat vind ik schattig, want sommige mensen met
geld worden vaak nog hebzuchtiger.”
Daklozen
Over daklozen hebben we het nog niet gehad en over hen
wil Michelle graag praten. Op het moment dat ons gesprek
plaatsheeft overweegt de gemeente Rotterdam de helft
van de dagopvang voor daklozen te sluiten wegens
bezuinigingen. “Dat is voor mij onbegrijpelijk, na alle ophef
van afgelopen jaar over al die buitenslapers.” Mensen dus
die geen dak boven hun hoofd hebben, onvindbaar zijn
voor de hulpverlening en kampen met steeds grotere
problemen. Uiteindelijk kost dat de maatschappij meer
dan het bieden van dagopvang. Michelle: “Het is zo duur
om te falen in menselijkheid. De mensen die hier dakloos
zijn worden per definitie allemaal superziek. Een collegaveldwerker
had een patiënt die op straat terecht was
gekomen en van alles ging gebruiken. Uiteindelijk nam hij
heroïne, kreeg ontstoken hartkleppen en daardoor een
halfzijdige verlamming. Dat kostte ongeveer een ton. De
oplossing is zo simpel: geef ze gewoon een bedje.” Ten
slotte constateert ze dat Rotterdam steeds meer een plek
wordt voor mensen die het kunnen betalen. “Ze maken de
stad zo onaantrekkelijk mogelijk voor daklozen”, zegt
Michelle van Tongerloo. Aan de overkant van de
Pauluskerk staan bankjes met verhoginkjes zodat
daklozen er niet kunnen liggen. Om maar wat te noemen.
“Wat ik ook met enige regelmaat heb is dat patiënten in
het ziekenhuis worden opgeknapt en als ze herstellen
weer worden ontslagen naar de straat. Dan moeten we ze
vier dagen later natuurlijk weer naar het ziekenhuis
sturen.” Onder hen ook de ongedocumenteerden die,
omdat ze bijvoorbeeld bang zijn voor uitzetting, vaak lang
wachten vooraleer ze naar de dokter gaan, meestal als het
al echt ernstig is.
Michelle strijdt voor meer samenwerking tussen instanties
en overheden, zodat een einde kan worden gemaakt aan
het huidige systeem “dat geld en regels boven mensen
stelt en instanties machteloos maakt. We zijn in een
samenleving terechtgekomen, waarin de geest rondwaart
dat je sterk moet zijn, voor jezelf moet zorgen en vooral je
eigen ding moet najagen. Maar juist in dit systeem vallen
mensen, die duur en complex zijn, buiten de boot. De
kwetsbaarste mensen lijden het meest onder dit keiharde
en rigide systeem."
Onderwerpen
Gezondheid, Gezondheidszorg, Overheid,
Mens en Maatschappij, Mentale gezondheid
SPEAKERSACADEMY.NL 103

104
SPEAKERS ACADEMY ® MAGAZINE 2024

FAALPATRONEN
Faalintelligentie
in een complexe,
dynamische wereld
Prof. dr. Paul Iske
“We zien en weten het allemaal: de wereld is complex en verandert in een hoog tempo. Toch proberen we
zo veel mogelijk de controle over ons leven en werk te behouden. De vraag is of we daarmee niet alleen
ongewenste zaken proberen te vermijden maar ons ook afsluiten voor plezierige verrassingen. Maar
belangrijker nog: vaak kunnen we helemaal niet alles controleren of beheersen en moeten we leren
navigeren door ons bestaan. Bij vrijwel alles wat we doen, hebben we geen garantie hoe het afloopt en
moeten we dingen proberen met de kans dat we niet krijgen wat we hadden verwacht of gehoopt.
Wat betekent dit? In elk geval moeten we niet bij de
pakken neerzitten en ook niet zo veel mogelijk risico’s
vermijden door maar niets te doen. Als je niets doet,
mislukt niets, maar is je hele leven een mislukking…
Natuurlijk zijn er momenten waarop je beter geen
risico’s neemt. Wanneer een piloot mij door de intercom
vrolijk komt vertellen dat hij/zij vandaag in een experimentele
stemming verkeert, stap ik waarschijnlijk ook
liever uit het vliegtuig (tenzij dat inmiddels al is opgestegen,
natuurlijk). Liever geen risico’s nemen wanneer het
niet nodig is en de consequenties groot kunnen zijn.
Aan de andere kant moeten ook binnen een luchtvaartorganisatie
dingen mis kunnen gaan. Wanneer een
marketingcampagne van zo’n bedrijf flopt, is dat
jammer, maar ook niet meer dan dat. Zolang je iets
probeert waar de wereld wat aan heeft, je doet je best,
je neemt niet te veel risico en je leert ervan, dan is je
mislukking niet zomaar een mislukking, maar een
briljante mislukking. Dat is een stap vooruit en niet
achteruit en het is iets om trots op te zijn en een ander
voor te waarderen!
Angst is nooit productief
Als je mensen vraagt waar ze bang voor zijn, dan krijg
je een lijstje van zaken als ziekte, spinnen, dood en ook
falen. Waarom zijn we zo bang voor mislukkingen? In
de eerste plaats proberen we iets omdat we blij worden
van het mogelijke resultaat. Wanneer het lukt om een
lekkere cake te bakken, kunnen we er daarna van
genieten of deze delen met anderen. Als dat niet lukt,
SPEAKERSACADEMY.NL 105

FAALPATRONEN
‘AI? Wellicht kunnen we beter spreken
over Aanvullende Intelligentie’
dan balen we natuurlijk. Maar er is nog een ander niveau
van angst, meer existentieel: wat gebeurt er met mij,
wat vindt men van mij, wanneer het niet lukt? Tel ik dan
niet meer mee, maken ze me belachelijk, gaat dit
consequenties hebben voor mijn carrière, etc.? Deze
angst werkt vaak verlammend. Soms helpt angst ons,
bijvoorbeeld wanneer we een leeuw tegenkomen en ons
lichaam (indien het niet verstijft) ons extra kracht geeft
om weg te rennen. Je verliest uiteindelijk natuurlijk toch,
maar je hebt wel langer lol… Maar angst op het werk,
thuis, op school of de sportclub is nooit productief. Het
geeft ons een slecht gevoel, we doen dingen niet die de
moeite waard waren geweest om te proberen en we
proberen het resultaat zo snel mogelijk te vergeten. En
dan leren we dus ook niets.
Ieder mens heeft het (mensen)recht op proberen,
(briljant) mislukken en leren van het resultaat. Maar hoe
kun je het beste leren van mislukkingen? Daarvoor is het
goed om te kijken naar de begrippen intelligentie en
leren. Wat is de kern van intelligentie? Tegenwoordig
gaat het veel over AI, ofwel Artificiële Intelligentie. Ik
vind het idee van kunstmatige intelligentie niet aantrekkelijk.
Wellicht kunnen we beter spreken over
Aanvullende Intelligentie, zodat we een gezonde
discussie kunnen hebben over de verhouding tussen
mens en machine. Hoe dan ook, de intelligentie komt
neer op patroonherkenning. De computer (of de mens)
herkent een patroon in informatie, zoals getallen,
beelden, situaties, etc. en weet dan op basis van een
eerdere confrontatie met dat patroon wat de conclusie
of het handelingsperspectief is. De computer kent het
patroon en de bijbehorende actie en past deze toe
wanneer dit patroon herkend wordt in een andere
situatie. Wij mensen doen dat ook. Wanneer ik ’s avonds
thuiskom, zie ik daar vaak iets bewegen en dat patroon
herken ik, want dat is mijn eigen echtgenote. Op basis
van patroonherkenning weet ik wat ik moet doen en
daarmee vergroot ik de kans op een leuke avond. Leren
betekent niets anders dan met nieuwe patronen en
bijbehorende conclusies worden geconfronteerd en
deze later weer kunnen herkennen.
106
SPEAKERS ACADEMY ® MAGAZINE 2024

PROFIEL
Patroonherkenning
Waarom deze aandacht voor patroonherkenning? Na
analyse van vele honderden mislukkingen hebben we 16
universele redenen voor mislukkingen gevonden. In alle
door ons onderzochte mislukkingen komen één of
meerdere van die patronen voor. Wanneer je al die
patronen paraat hebt, kun je daar veel mee. Zo kun je
voordat je aan iets begint al onderzoeken of er patronen
zijn die een rol zouden kunnen spelen in de activiteit. En
daar kun je dan actie op ondernemen. Dat noemen we
‘Forward Failing’, ofwel vooruit falen. Je leert van de
mislukking voordat die heeft plaatsgevonden. Eigenlijk de
meest prettige manier van mislukken en leren. Zeer aan te
raden om toe te passen wanneer je met iets nieuws, zoals
een project, begint. Je kunt de patronen ook gebruiken
terwijl je ergens mee bezig bent of achteraf, om de lessen
te trekken die je later kunt delen of zelf hergebruiken.
Een voorbeeld van zo’n faalpatroon is ‘De lege plek aan
tafel’ en dat verwijst naar situaties waarin belangrijke
partijen niet betrokken zijn bij de voorbereiding en/of
uitvoering van een project. De kans dat zij gaan dwarsliggen
is aanzienlijk. Of ‘De junk’, het faalpatroon dat
verwijst naar partijen die soms doorgaan met iets terwijl
ze allang weten dat het niets wordt. En vraag je waarom
ze zo lang doorgingen met hun project, dan krijg je
antwoorden als ‘We hadden nog budget’, of ‘We hebben
er al zo veel in geïnvesteerd’. Niet de beste redenen om
ergens aan vast te houden. We doen ons zelf en elkaar
dus het meeste plezier door ons FQ, faalintelligentiequotiënt’
te vergroten. Creëer een veilige omgeving voor
proberen en leren, sta open voor het onverwachte, leer
van de mislukkingen en gebruik en deel de lessen.
Daarmee stimuleren we mensen en organisaties om
kansen te willen zien en benutten. En dan hebben we niet
alleen faalkosten, maar ook faalopbrengsten.
Ik wens de lezer veel succes, maar ook zo nu en dan een
briljante mislukking!”
Onderwerpen
Creativiteit, Duurzaam Ondernemen,
Innovatie, Wetenschap
SPEAKERSACADEMY.NL 107

Theo Jansen
Kunstenaar

CREATIVITEIT & DUURZAAMHEID
Strandbeesten evolueren
Veel mensen die komen kijken naar de mee- en dwarslopende Strandbeesten van kunstenaar Theo
Jansen hebben volgens hem niets met kunst. Techniek is vaak hun ingang. “Na het zien van de beesten
gaan ze fantaseren en komt hun verbeelding op gang. De kunst is mensen die gesloten zijn te laten
ontwaken. Als dat lukt is dat een grote beloning.” Op dit moment werkt Jansen verder aan zijn rups, die
meer greep op het zand moet krijgen om ook op het strand te kunnen lopen zoals het een rups betaamt.
Tijdens strandsessies en lezingen in binnen- en buitenland vertelt hij uitgebreid over de evolutie die zijn
zelf bewegende, van pvc-buizen gemaakte schepsels doormaken. Of deze nieuwe levensvormen
uiteindelijk ook een ego krijgen zal de toekomst uitwijzen.
Door Jacques Geluk
Theo Jansen bouwt al in 1979 met pvc-buizen een vier
meter brede vliegende schotel, die hij een jaar later op
een heiige dag lanceert boven Delft. Het effect laat zich
raden. “In de rand van die met helium gevulde UFO zat
een duimse buis (25 mm), die het zaakje in vorm hield.
Aan de boven- en onderkant zat landbouwfolie. In Parijs
heb ik het later herhaald, maar de schotel ging toen veel
te hoog, omdat ik hem te veilig had ingesteld. Bovendien
scheen de zon, waardoor het effect verloren ging.” Het
duurt daarna nog ruim tien jaar voordat Theo, die natuurkunde
heeft gestudeerd aan de toenmalige Technische
Hogeschool Delft, met de creatie van zijn eerste
Strandbeest een nieuwe levensvorm introduceert, die tot
op de dag van vandaag evolueert.
“Ik heb het in Delft bijna tot mijn kandidaats gebracht,
maar merkte dat ik het miste met m’n handen dingen te
bespelen. Mijn begeleider zag ook dat ik meer een speler
was dan een echte wetenschapper.” In de jaren tachtig
ontwikkelt Theo een schildermachine, een verfspuit die
reageert op licht dat aan het einde van een buisje zit. “Dat
buisje ging langs de muur en scande als het ware de
ruimte ervoor. Die schilderde hij dan als een soort
afstempeling op de muur erachter. Dat leverde een
eigenaardig perspectief op. Ik ging ermee naar festivals
en dan schilderde ik mensen”, vertelt Theo in het zonnetje
voor zijn werkplaats in Den Haag-Ypenburg, waar een
aantal Strandbeesten fier staat te pronken en lijkt te kijken
naar de mensen beneden aan de heuvel.
Sleutelmoment
Het eerste Strandbeest dat Theo begin jaren negentig
construeert met behulp van pvc-buizen en plakband is de
Animaris vulgaris (het gewone dier van de zee). “Het kon
bewegen, maar zakte door zijn hoeven door een gebrek
aan stevigheid en een ingewikkeld pootsysteem, maar het
idee werkte op zich al.” Het sleutelmoment komt tijdens
een slapeloze nacht in 1991. “Anders hadden we hier niet
gezeten! Ik bedacht die nacht dat de krukas, zeg maar de
ruggengraat van het beest, dichterbij de poot terechtkwam,
waarna een bepaalde hoek 90 graden bleek te zijn.
Dat versimpelde het hele systeem en zo is het uiteindelijk
geworden. ” Theo laat ook tijdens zijn interactieve
lezingen via Speakers Academy® zien hoe die inmiddels
geopenbaarde geheime DNA-code van de beesten
precies is ontstaan. “Uiteindelijk heb ik met een Ataricomputer
een genetisch algoritme, zeg maar een
evolutieproces, geschreven dat 13 getallen heeft opgeleverd.
De verhouding tussen die getallen bepaalt waar de
beesten op lopen en uiteindelijk of ze zich mogen
voortplanten. Er ontstaat een heel nageslacht. De
combinatie die is voortgekomen uit het continue reproductie-
en selectieproces in die Atari werkt nog steeds het
beste.” De Animaris vulgaris is, na te zijn tentoongesteld
in het Haagse Kunstmuseum, nu bewoner van Theo’s
opslagplaats op Scheveningen.
Rups-Strandbeesten
Het aantal soorten Strandbeesten groeit. Ongeveer vijf
jaar geleden verschijnen de eerste rupsen, die het
voordeel hebben op zeer ruw terrein te kunnen wandelen.
“Ik ben nog steeds bezig met de ontwikkeling van die
beesten. Ze moeten meer greep op het zand krijgen,
waardoor ze ook op het strand beter kunnen lopen.” Een
mens vergeet ook nu al snel dat hij of zij naar lopende
golvende buizen kijkt, zo natuurgetrouw beweegt het
beest zich voort. Theo legt uit dat een splitsing is ontstaan
waaruit twee families voortkomen. De meelopers zijn
eigenlijk trekdieren en kunnen ver lopen als de wind min
SPEAKERSACADEMY.NL
109

CREATIVITEIT & DUURZAAMHEID
‘Er zijn veel parallellen tussen de
echte en mijn evolutie’
of meer parallel aan de kust waait en pas terugkeren als de wind 180
graden draait. De dwarslopers staan met hun neus in de wind en lopen
als een zeilboot die navigeert op halve wind. Bij hen is niet alleen het
buizenskelet te zien, sommige hebben rond hun lichaam een soort
afsluitende huid van cellotape die de windkracht reduceert. De poten zijn
niet omhuld. “De rupsen zijn meelopers. Ik noem ze Animari (een samentrekking
van de Latijnse woorden voor dier en zee, zeebeesten dus). Alle
beesten krijgen in de traditie van Linnaeus Latijnse namen, net zoals alles in
de natuur oorspronkelijk in die taal is beschreven.” De Animari kunnen nog niet
zwemmen, maar onder de rupsen gemonteerde Spa-flessen kunnen daarin
verandering brengen.
© LOEK VAN DER KILS
Strandsessies
Behalve lezingen, waarin hij graag antwoord geeft op vragen uit de zaal, zijn er vanaf mei
strandsessies waarvoor mensen zich moeten inschrijven. “Ik laat het afhangen van het weer. De
mensen krijgen een dag tevoren een berichtje als het doorgaat. Doordat niet iedereen dan kan,
blijven zo’n beetje 120 tot 150 mensen over die komen. De Strandbeesten staan de hele zomer
buiten aan palen vast om te voorkomen dat ze wegwaaien, maar op de dag van de sessie
kunnen de mensen een paar kilometer met de beesten meelopen. Tijdens workshops, waar
vooral mijn zoon mee bezig is, kunnen mensen een beest vanuit een bouwdoos in elkaar zetten.
Daar doen ze 2 à 3 uur over. Wanneer ze een Strandbeest op het strand bouwen proberen we
hun beest op de wind te laten lopen.”
Theo Jansen, geboortejaar 1948, is voorlopig niet van plan te stoppen/ “Ik heb nog zoveel in
mijn hoofd zitten dat nog moet gebeuren voor ik de planeet ga verlaten. Ik kom tijd tekort en heb
nog een leven erbij nodig.” Het scheppende werk houdt Theo jong. “De manier waarop ik door
het zand stap, het kan allemaal nog. Dat het mij nog zo bezighoudt is als het ware een non-verbale
boodschap aan de wereld. Ik heb nog steeds die verwondering over ons bestaan en ben
nooit helemaal over het feit gekomen dat ik in dit lichaam terecht ben gekomen. Er zijn dagen
dat het slecht weer is als ik alleen op het strand aan het werk ben. Dat is niet zielig. Onder de
wolken en met regen in mijn gezicht ervaar ik echt de wereld. Geweldig. De verwondering en
vreugde die ik beleef aan het feit dat we er zijn wil ik ook in mijn werk uitdrukken. Ik wil mensen,
die vaak geleid worden door hun agenda, aan het denken zetten. Als ze mijn werk zien en een
glimlach op hun mond verschijnt, vind ik dat een enorm voorrecht en voel ik mij een begrepen
kunstenaar. Ze zien iets lopen dat lijkt op een dier, maar in werkelijkheid is het gewoon een stel
bewegende buisjes. Die discrepantie schakelt iets om in onze hersenen. Al snel komt dan de
verwondering. Dat is eigenlijk mijn truc. Ik weet niet hoe ik het voor elkaar gekregen heb, maar
het werkt.”
Mechanica imiteert echte beesten
De kunstenaar weet waar de gelijkenis met de loop van echte dieren vandaan komt. “Dat heeft
te maken met het computerprogramma dat ik heb geschreven. Daarin zit een aantal criteria met
een mechanische oorsprong, met als resultaat dat mijn Strandbeesten net als echte dieren hun
poten zo kort mogelijk in de lucht houden en ze snel mogelijk weer op de grond zetten. Ik heb
niet bestudeerd hoe dieren lopen, maar de mechanica blijkt niet af te wijken van de echte
beesten.” Theo legt uit dat veel dingen die in de echte evolutie hebben plaatsgevonden ook bij
110
SPEAKERS ACADEMY ® MAGAZINE 2024

PROFIEL
zijn beesten voorkomen. “Ik was me daarvan niet bewust.
Zo zijn voor de Animalis modularius door perslucht
aangedreven spieren ontwikkeld. Dan moeten er ook
zenuwcellen zijn. In dit geval luchtschakelaars die nullen
en enen kunnen doorsturen naar die spieren. Als er veel
zenuwcellen zijn, moeten er ook een soort hersenen zijn.
Die worden gedreven door golvende vleugels die op een
beest zitten. Daaraan zitten pompjes vast die lucht in
petflessen pompen met hogedruk om daarmee die
spieren, zenuwcellen en hersenen te voeden. Zintuigen
ook trouwens. Achteraf denk ik: dat is in de echte
evolutie ook zo gegaan. Eerst zijn de spieren ontstaan.
Daarna de zenuwen, toen de hersenen. Er zijn veel
parallellen tussen de echte en mijn evolutie. Terwijl ik
daarnaar helemaal niet op zoek was.”
Krijgen de buizen een ego?
“De evolutietheorie geeft een boel conclusies en zeer
plausibele theorie waarin ik echt geloof, maar die niet
volledig is”, filosofeert Theo. “Het feit dat jij in jouw
lichaam terecht bent gekomen en ik in het mijne is een
der grote mysteries die nog niet zijn te verklaren. Ik ben
wel op zoek naar zo’n verklaring als die maar niet is
gebaseerd op zweverige reïncarnatietheorieën, of zo. Het
is meer om te kijken hoe uit die evolutietheorie toch iets
kan komen waardoor het ik is ontstaan. De uitvinding van
het ik – iemand in jouw hersenen die jouzelf voorstelt – is
evolutionair belangrijk geweest. Je hersenen zijn een
kopie van de realiteit, waarin je ego rondloopt en je
gebeurtenissen kunt simuleren. Ik vermoed dat we
onszelf hebben geschapen en zijn gaan geloven dat we
zouden gaan bestaan. En nu bestaan we echt.” In het
begin beschouwde Theo zich volgens eigen zeggen zelf
als een scheppende god. Dat is langzaam veranderd. Nu
vertelt hij de buizen niet meer wat moet gebeuren, maar
vertellen de buizen dat aan hem. Krijgen die
Strandbeesten en hun buizen uiteindelijk een ego, een ik?
“Zover ben ik nog niet. De Strandbeesten hebben een
soort van hersenen, maar die zijn niet eens te vergelijken
met een computer. Het zijn een soort logische netwerken,
die signalen kunnen ontvangen van hun zintuigen – wind-
, zand- en watervoelers – en verwerken tot signalen naar
de spieren toe om dingen uit te voeren.”
Onderwerpen
Creativiteit, Duurzaamheid, Innovatie, Maatschappelijk
Verantwoord Ondernemen
SPEAKERSACADEMY.NL 111

Roxanne Hehakaija ‘Rocky’
Ex-topvoetbalster
112
SPEAKERS ACADEMY ® MAGAZINE 2024

SPORT & MOTIVATIE
‘Wie het beste
uit zichzelf haalt
kan een positief
verschil maken’
Rocky Hehakaija speelt in de jaren negentig tot begin 2000 op het hoogste niveau
vrouwenvoetbal. Ze schittert in Jong Oranje en verdient haar sporen in het straatvoetbal. Als
enige vrouw toert ze met Edgar Davids’ Street Legends de wereld over. Als jongvolwassene
van 18 reist ze met een tv-ploeg naar Rio de Janeiro, waar ze in een favela belandt. In een
wijk vol armoede en geweld, ontdekt ze de kracht van sport. Nadat een knieblessure enige
tijd later een einde maakt aan haar profvoetbalcarrière richt ze Favela Street op, een
persoonlijk op straatvoetbal gefundeerd ontwikkelingsprogramma voor jongeren. De
winnares van ‘Expeditie Robinson 2019’ en ‘Wie is de mol 2021’ en het eerste vrouwelijke
karakter in de FIFA20-game vertelt vol passie en humor over haar visie op en strijd voor
gelijke kansen en laat zien dat je met lef veel bereikt. “Ik wil jongeren positiever naar zichzelf
laten kijken, opdat ze het verschil kunnen maken in hun gemeenschap.”
Door Jacques Geluk
Ze is topvoetbalster in een tijd dat vrouwenvoetbal
nog lang niet de belangstelling krijgt die het
verdient. Rocky: Er is wel hét Nederlands elftal,
maar betaald voetbal voor vrouwen bestaat dan
nog niet. "Ik heb het tot Jong Oranje gebracht..
Het was mijn leven. Dat geldt zeker ook voor
straatvoetbal, een pad dat ernaast loopt en
mensen niet goed kennen. Daarin heb ik ook op
het hoogste niveau mogen spelen, in het beste
straatvoetbalteam ter wereld, als enige vrouw
tussen de mannen. Dankzij hard werken is dat
prima gegaan. Je moet wel behoorlijk je
vrouwtje staan natuurlijk”, lacht ze. “Stel je een
stenen veld voor in Kumasi, Ghana. Dan sta je
als vrouw tegen allemaal forse Ghanese
mannen. Van hen kun je op kracht nooit winnen,
maar vanuit techniek en tactiek lukt het wel.”
Rocky komt uit Uithoorn. “Een wijk met flats
waar de straat een verlengstuk is van de
huiskamer en iedereen elkaar ontmoet. Dat
geldt ook voor Amsterdam Zuidoost waar ik nu
woon. Als het niet regent is iedereen op straat
en is er een bal bij. Vooral, maar niet alleen door
mensen met een niet-westerse achtergrond
wordt gebasketbald of gevoetbald. Die mengelmoes
van al die verschillende culturen, die zich
vaak verenigen in dat soort buitenwijken is
mooi, maar door de jaren heen wel veranderd.”
Zelf heeft Rocky naast het veldvoetbal altijd
gestraatvoetbald. “Nadat ik geblesseerd raakte
ben ik eigenlijk afgekeurd voor elf tegen
elf-voetbal, vanwege het vele rennen, maar in
kleine ruimten kon ik nog veel doen en er was
natuurlijk de opkomst van ‘urban sports’. Die
haak kon ik vastpakken, dus deed ik mee op dat
veldje in Ghana. Verstandig was dat niet. Ik heb
er nog last van in mijn lijf. Straatvoetbal is net zo
intensief als veldvoetbal, maar als technische
SPEAKERSACADEMY.NL 113

SPORT & MOTIVATIE
‘Soms is het moeilijk ons
westerse brilletje af te zetten’
voetbalster heb je minder fysiek nodig.”
Daarvoor, in 2003 als ze nog voor Jong Oranje uitkomt,
bezoekt ze voor een televisieprogramma de favela’s van
Rio, waar ze meiden van dezelfde leeftijd leert kennen.
“Ik was 18 en werd met mijn neus op de feiten gedrukt.
Indrukwekkend.” Ze schrikt van de armoede en het
geweld. Al snel voelt ze zich thuis en is ze niet meer
bang als ze jongens met wapens ziet rondlopen. “Ik had
op straat geleerd dat je altijd moet kijken naar wat de
mensen doen die in die buurt wonen. Als er iets geks
gebeurt, gaan ze rennen. Dan moet je mee rennen.
Gebeurt er niks, dan zal het wel goed zijn. Het zijn daar
ook gewoon mensen die er het beste van proberen te
maken.”
Gelijke kansen
Enige tijd later bedenkt Rocky, die slecht tegen onrecht
kan, dat het balletje ervoor kan zorgen dat mensen
positiever naar zichzelf gaan kijken en verwachtingsvoller
kunnen zijn. Ze richt Favela Street op. Ze baseert
haar stichting op de filosofie: wie het beste uit zichzelf
haalt, kan een positief verschil maken in haar of zijn
gemeenschap. “Ik wilde jongeren het gevoel geven dat
ze iets kunnen zijn, ertoe doen. Zodat ze zich kunnen
losmaken van het beeld dat de maatschappij op hen
projecteert. Ik heb nooit het gevoel mensen te willen
redden, maar het gaat wel om het creëren van gelijke
kansen.” Het is ook een evolutie geweest van wie Rocky
zelf is. “In het begin sprak ik vaker over omgaan met
tegenslagen en merkte dat wat je zelf belangrijk vindt in
de tijd verandert. Hetzelfde geldt voor de maatschappij.
Ik kan mij daar nu beter over uitspreken, bijvoorbeeld
tijdens keynote-sessies en presentaties. Uiteindelijk
moet het gaan over gelijkwaardigheid naar elkaar toe.
Dat is hartstikke moeilijk, maar of het nou binnen een
bedrijf is, in de wijk of op school, mensen moeten vooral
hun verwachtingen volgen en leren zich met een open
mindset naar elkaar toe te bewegen. Heel tof om
daaraan mee te werken. Ik ben ook bezig met langere
trajecten, zoals leiderschapsprogramma’s waarbinnen
we aan sociale inclusie kunnen werken. Dat heb ik altijd
op de pleintjes gedaan, bij de jongeren, bij de mensen
daar. Gelijke kansen ontstaan wanneer jongeren
positiever in de spiegel kijken en voelen dat ze iemand
zijn en iets te bieden hebben en anderen, die zich eerst
lieten leiden door (soms onbewuste) vooroordelen,
vooral gaan letten op de kwaliteiten van die jonge
mensen. Datzelfde werkt natuurlijk ook in het
bedrijfsleven.”
Lef
“Ik heb het ook moeten leren, heb communicatie en
marketing gestudeerd en ben gewoon in de reclame- en
communicatiewereld gaan werken. Bij Youngworks
bijvoorbeeld, een sociaal-maatschappelijk bureau
gericht op welzijn van jongeren. Dus niet: hoe kunnen
we nog meer producten verkopen? Maar: hoe gaan we
het hebben over het welzijn van jonge mantelzorgers?
Dan dacht ik daarover mee. Wel altijd sociaal dus. Ik
vond het tof co-creatie en participatietrajecten te doen
met jongeren en het bedrijfsleven. Het idee om in actie
te komen na mijn eerste bezoek aan Rio heeft me nooit
losgelaten, maar het heeft tien jaar geduurd voordat ik
ben teruggegaan om dat daar in praktijk te brengen. Dat
was in 2013, precies tien jaar later.” Rocky zegt niet
meteen haar baan op, maar gaat in 2014 met onbetaald
verlof. “Daarvoor heb ik met een fondsenwervingsactie
10.000 euro bij elkaar gehaald en meegenomen naar die
favela, samen met een vriend die daar een netwerk
had.” Ze heeft dan weer contact met dezelfde stichting
die ze in 2003 heeft bezocht, Portugees geleerd én een
plan. Haar marketingachtergrond blijkt handig te zijn.
Rocky heeft dan wel een visie, maar het vraagt lef die uit
te voeren. Ook al is ze eerder in de favela geweest en
destijds haar angst kwijtgeraakt. “Zeker, ga maar naar
zo’n favela toe, sowieso als vrouw. Het beeld dat het
daar gewoon het wilde westen is, klopt wel. Dat ik geen
witte vrouw ben helpt in eerste instantie, maar in feite
gaat het om de intentie die je uitstraalt. Het gaat om
wederzijds respect.”
Favela Street
Favela Street is inmiddels actief in Brazilië, op Haïti en
Curaçao en in Soedan. Na jaren werken met jongeren
uit alle lagen van de samenleving heeft ze haar aanpak
vastgelegd in een eigen methodiek. Een wetenschappelijk
onderbouwd en meetbaar programma dat sociale
uitsluiting aanpakt met cognitieve gedragsmatige
technieken, waarbij continu aandacht is voor het geloof
in eigen kunnen. Favela Street vergroot de kansen van
deze jongeren op een positieve toekomst. Directeur
Rocky werkt al vanaf het begin samen met het ministe-
114
SPEAKERS ACADEMY ® MAGAZINE 2024

ie van Buitenlandse Zaken. “Een cadeautje. Via hen heb ik in
Soedan een architecte leren kennen, die als eerste vrouw een
architectenbureau heeft opgezet en onderzoek doet naar het
voor iedereen toegankelijk maken van openbare plekken. Daar
geniet ik van. In de Soedanese geschiedenis mogen duiken en
een stukje werelddeel vanuit hun perspectief leren kennen, dat
is de grootste rijkdom die ik met Favela Street als vehikel heb.”
Ze heeft ook een tijd in Haïti gezeten is daarna op Curaçao
onderzoek gaan doen. “Ik werk daar officieel sinds 2018 en
spreek inmiddels, naast Portugees, Nederlands en Engels,
vloeiend Papiamento. Het is belangrijk de lokale taal te
spreken als je impact wilt maken.” Ook op Curaçao merkt ze
dat alles terugkomt op intentie en verwachtingsvol zijn.
“Tevoren wordt van alles gezegd over die luie jongeren of
Antillianen. Als je dat plaatje loslaat en je gaat aan de slag,
word je bijna altijd positief verrast en heel soms bevestigd in
wat je dacht. Maar ik ben verwachtingsvol in het leven gaan
staan. Dat kan ik erg verbinden aan diversiteit, inclusie en aan
sociale veiligheid, zonder dat ik mensen in het harnas jaag.”
Over een recente sessie in Oeganda met de Nederlandse
ambassade vertelt Rocky: “Dan gaat het over sociale veiligheid,
diversiteit en inclusie. Daarbij is het belangrijk dat de
witte mensen in dat team toch net even iets meer hun best
doen om de ander, waar zij te gast zijn, te begrijpen. Voor
sommige dingen is het moeilijk ons westerse brilletje af te
zetten.” Rocky ervaart de sessie als spannend. “Wat ik op al
die plekken leer is dat we een vooroordeel met bijbehorend
beeld hebben. Zo zijn we geprogrammeerd.” Of? “Door middel
van storytelling kun je een gesprek met elkaar hebben over wie
we zijn, waar we vandaan komen en wat ons heeft gevormd tot
wie we nu zijn. Zo kan je naar elkaar oversteken. Dat hebben
we vier uur lang gedaan. Magisch. Daar gebruiken we ook
sport bij. Dus we gaan én met elkaar in gesprek én natuurlijk
met de bal aan de slag om ook in het lijf los te komen.”
PROFIEL
Cirkels van invloed
Deprogrammeren is moeilijk. Dat probeert Rocky Hehakaija
wel te doen tijdens keynotes en workshops. “We bewegen ons
in verschillende cirkels van invloed. Als we bewuster zijn over
wat we op de ander projecteren of wat we denken kunnen we
mooiere dingen creëren. Ik doe dat hier met jongeren uit
Zuidoost en Amsterdam-West, die het vaak zwaar hebben. Ze
leren dat ze geen stuk vuil zijn en trots kunnen worden op hun
verhaal ondanks alle schaamte. Dat werkt één op één hetzelfde
met iemand die in de corporate wereld zit. Ik kan makkelijk
oversteken naar het publiek, ben bereikbaar en denk dat ik dit
misschien van nature heb meegekregen van mijn ouders.”
Onderwerpen
Filosofie, Jongeren, Motivatie & Inspiratie,
Persoonlijke Ontwikkeling, Wetenschap

‘Ik vind het leuk
mensen uit het
onmogelijkheidsdenken
te halen’
Mr. dr. Marianne Thieme
116
SPEAKERS ACADEMY ® MAGAZINE 2024

KLIMAAT EN DUURZAAMHEID
Veranderen vergt moed
en verbeeldingskracht
Marianne Thieme, oprichter van de Partij voor de Dieren, is tegenwoordig onder meer
duurzaamheidsstrateeg bij strategie- en onderzoeksbureau Elemental. “Tijdens lezingen en workshops
die ik geef over bijvoorbeeld duurzaamheid, leiderschap, het klimaat en de transitie die we moeten
doormaken, blijkt dat het vaak vertegenwoordigers van bedrijven en organisaties zijn die hun idealen een
beetje zijn kwijtgeraakt. Hen help ik door terug te gaan naar de basis”, zegt Marianne. “Mijn lezingen gaan
ook over hoe we weer meer betekenis kunnen geven aan alles dat we doen. In ons werk, de organisatie en
ons privéleven. We moeten de wegwerpmaatschappij achter ons laten en anders naar de aarde kijken.”
Door Jacques Geluk
“Theologie is er, net als filosofie, op gericht de juiste
woorden te vinden om aan te geven wat ons betekenis
geeft en wat wij van betekenis vinden”, zegt Marianne
Thieme, die onlangs ook is afgestudeerd als theoloog.
“Dat gaat over hoe we naar het leven kijken én ons
verhouden ten opzichte van de ander, de dieren en de
planeet waarop we leven. Naar mijn gevoel zijn we aan
een herijking van deze relatie toe, omdat niet alleen de
samenleving maar ook de natuur, de hele aarde, last
heeft van een burn-out. We zitten in een ‘rat race’,
doordat we onszelf wijs gemaakt hebben dat het doel
van het leven zit in zoveel mogelijk produceren en
consumeren. We zijn daarbij zowel onze medemens,
dier als planeet gaan zien als middel om dat doel te
bereiken. Daarbij gaan we uit van de mogelijkheid van
oneindige economische groei.
Ook bij organisaties staan winstmaximalisatie en groei
vaak voorop. Deze verslaving aan economische groei is
echter een doodlopende weg. Het is van groot belang
om een nieuw perspectief te krijgen op de werkelijke
‘purpose’ van je organisatie, wanneer voeg je waarde
toe aan de samenleving en wanneer onttrek je vooral
waarde. Veel mensen voelen de urgentie om anders te
gaan denken en handelen, maar weten niet hoe en
waar te beginnen.”
Marianne spreekt daarover met CEO’s en andere
beleidsbepalers binnen organisaties. Dan gaat het
erover hoe je zowel CEO's als CFO's kunt uitdagen de
moeilijke vragen te stellen en beantwoorden. Ook door
blinde vlekken bloot te leggen. “Ik vraag waarom ze
dingen doen zoals ze die doen, maar krijg ook veel
vragen terug van leiders over hoe zij hun organisatie
kunnen meekrijgen bij veranderingen. Zelf heb ik
geleerd hoe ik in een omgeving als de Tweede Kamer
invloed kon uitoefenen en ervoor kon zorgen dat
andere partijen steeds meer gingen inzien dat we op
een andere manier moeten omgaan met dieren, natuur
en milieu. In het begin was er onwil, scepsis en zelfs
vijandigheid. Dat veranderde door telkens opnieuw te
informeren, inspireren en mensen mee te nemen. Bij
organisaties probeer ik openingen te vinden, te
inspireren en overtuigen. Veranderen vergt moed en
verbeeldingskracht.”
Marianne wijst erop dat alles draait om het verkrijgen
van de juiste informatie over wat klanten en
medewerkers willen en het ontwikkelen van andere,
niet-financiële indicatoren die iets kunnen zeggen over
hoe het gaat met de organisatie. Omzet- en winstcijfers
zijn, net als het BBP voor een land, veel te beperkt, en
zeggen alles behalve dat wat werkelijk van waarde is
zoals tevredenheid van je medewerkers, de positieve
impact op je omgeving enzovoort. “Veel organisaties
missen de informatie die nodig is om te zien dat er
SPEAKERSACADEMY.NL 117

KLIMAAT EN DUURZAAMHEID
‘Veel millennials en Gen Z-ers zijn op
zoek naar betekenisvol werk’
PROFIEL
kansen zijn voor de ontwikkeling van producten en
diensten die de samenleving mooier, de planeet
gezonder, en mensen gelukkiger maken.”
Willen, niet moeten
Mensen zijn klaar met moeten, het gaat om willen.
“Wanneer zij andere keuzes willen maken, omdat ze
merken dat het leven daar rechtvaardiger, eerlijker en
leuker van wordt, is veel meer verandering mogelijk. Het
draagvlak voor een ambitieus klimaatbeleid bijvoorbeeld
vlakt snel af, vooral als mensen of bedrijven in
kwetsbare omstandigheden 'de rekening’ moeten
betalen. Ik hoor vaak dat veel mensen zich min of meer
vervreemd voelen van hun werk of organisatie. We zijn
hard meegegaan in de productierace, maar waar staan
we nou ook alweer voor? Veel millennials en Generatie Z
zijn op zoek naar betekenisvol werk. Niet voor niets zijn
bijvoorbeeld B-Corp gecertificeerde bedrijven zeer
gewild bij de jongere generatie. Wat is jouw nieuwe
verhaal over de organisatie of over jouw doelen en
idealen? Hoe inspireer jij mensen om vol voor jouw
missie of doel van je organisatie te gaan? Daar kan ik bij
helpen.”
Gezonde, duurzame leefstijl
De aarde helpen uit haar burn-out te komen kan ook op
persoonlijk vlak en bedrijven kunnen dat entameren
door een gezonde, duurzame leefstijl mogelijk te
maken. “Als mensen vegetarisch of veganistisch
kunnen eten in de kantine, draag je als organisatie bij
aan zowel hun gezondheid als die van de planeet.
Tijdens lezingen en in de adviezen die ik geef, probeer ik
mensen die bang zijn voor verandering te inspireren.
Niet door te zeggen wat niet mag, maar door hen
bewuster en creatiever te maken. Ik wil een positieve
impact hebben op mensen en vooral wijzen op de
mooie kanten van veranderingen.” Het zaadje planten
en laten ontkiemen. Daar draait het om. “Ontzettend
118
SPEAKERS ACADEMY ® MAGAZINE 2024

leuk om te doen, ook omdat ik heel vaak weer zelf
door de groep geïnspireerd word of nieuwe
inzichten krijg. Ik plant zaadjes voor nieuwe
verhalen en daarna kijken we samen naar kansen
en mogelijkheden. Er zijn absoluut ook bedrijven en
organisaties die denken dat ‘business-as-usual’
nog steeds kan. Maar de meeste zien wel dat ze om
moeten. Wetgeving verandert en vanuit Brussel
komen steeds meer eisen. Omvormen is een kans.
Dat betekent ook dat ‘compliance’, braaf alles
invullen, niet de oplossing is.”
Marianne benadrukt dat organisaties eerlijk moeten
zijn. Goede sier maken met beleid en later moeten
erkennen dat doelen niet zijn gehaald werkt
averechts. “Ze moeten eerlijk aangeven waar ze er
nog niet zijn en dat ze graag hulp zouden krijgen.
Laten we niet vergeten dat niet alles planbaar en
maakbaar is. Zeker niet in een wereld die steeds
onvoorspelbaarder en onzekerder is. Laten we
vooral uitproberen en leren van onze fouten. Daar is moed
voor nodig. Ik denk dat we naar een samenleving toe
moeten, waarin mensen durven toegeven dat ze iets niet
weten, waardoor ze hulp vragen en bereid zijn gezamenlijk,
soms met onverwachte partners, een project aan te gaan. Ik
zie dat steeds meer gebeuren.” Mensen die haar boeken
voor een lezing of workshop willen dat traject graag samen
met haar ontdekken.
De blik van buiten
‘Business as usual’ is dus niet langer een optie volgens
Marianne. We moeten meer dingen herstellen en opnieuw
gebruiken of opmaken. Daarover denkt ze ook na met
bedrijven en organisaties. “Meubelbedrijven kunnen ervoor
zorgen dat mensen niet elke vijf jaar nieuwe meubels kopen,
maar die bijvoorbeeld leasen van een meubelbedrijf. Dat een
meubelbedrijf zichzelf vooral als dienstverlener ziet in plaats
van producent. Door de producten op te knappen of nieuwe
functies te geven, zijn ze steeds weer opnieuw te gebruiken.
Maar dan moet je die bedrijven wel zover krijgen dat ze hun
meubels niet aan je willen verkopen, maar verhuren en weer
terugnemen.” Om anders naar je organisatie en je bedrijfsmodel
te kijken heb je vaak de blik van buiten nodig en een
divers team. Het is ook in het belang van de organisatie zelf
een afspiegeling te zijn van de samenleving, om al die
verschillende geluiden te kunnen horen. Het is niet altijd
makkelijk om als medewerker, of met name ook als vrouw,
een ander geluid te laten horen. Daar moet actief ruimte en
veiligheid voor gecreëerd worden. Ik ben zelf jarenlang de
enige vrouwelijke fractievoorzitter geweest in de Kamer. Er
heerste een enorme haantjescultuur. Dat is in andere
sectoren helaas ook nog vaak het geval. Ik spreek ook
regelmatig over hoe je als vrouw in je kracht kunt blijven
staan, zonder net als de mannen haantjesgedrag te gaan
vertonen.”
Idealisme in de praktijk
Medewerkers, bestuurders en CEO’s kunnen veel hebben
aan Mariannes workshops over Idealisme in de praktijk. Ze
leren hoe ze kunnen zorgen dat de medewerkers hun idealen
inzetten ten gunste van de toekomst van het bedrijf.
Corporate activisme is helemaal van nu, weet Marianne. Hoe
ze weerstanden tegen veranderingen kunnen laten verdwijnen
en als een positieve kracht te bewegen richting een
organisatie die goed is voor mens, dier en milieu. “Veel
mensen brengen in hun privéleven allerlei idealen in de
praktijk: met zonnepanelen, vegetarisch te eten of door het
openbaar vervoer te gebruiken. Ze werken dan soms bij een
organisatie die daar nauwelijks mee bezig is. Dat gaat
wringen. Hoe kun je dan op een positieve manier ervoor
zorgen dat jouw organisatie ook de juiste stappen zet? Ik
geef deze medewerkers praktische handvatten om dat te
bereiken en aan het management adviezen hoe deze
medewerkers bij kunnen dragen aan de ‘purpose’ van het
bedrijf.”
Ten slotte: “Deze tijd vraagt om mogelijkheidsdenken in
plaats van haalbaarheidsdenken. Moed en verbeeldingskracht
zijn de belangrijkste voorwaarden om ook in de
toekomst betekenisvol en succesvol te blijven of te worden.”
Onderwerpen
Circulaire Economie, Dieren, Duurzaamheid,
Klimaat, Landbouw, Leiderschap, Milieu, Overheid,
Persoonlijk Leiderschap, Politiek
SPEAKERSACADEMY.NL 119

Ismail Aghzanay
Van ‘onhandelbaar’ jongetje
naar leraar van het jaar
120
SPEAKERS ACADEMY ® MAGAZINE 2024

ONDERWIJS - MOTIVATIE
‘Iemand geloofde in mij,
dat was goud waard’
Als kind krijgt Ismail Aghzanay het etiket ‘onhandelbaar’ opgeplakt en moet hij naar het speciaal
onderwijs. Het duurt even voor hij over zijn hekel aan leraren heen komt en het aandurft zelf het
onderwijs in te gaan. Met succes. In 2018 wordt hij Rotterdams en in 2021 landelijk leraar van het jaar.
Zijn nieuwe boek, ‘Het geheim van de leraar’, dat hij samen met twee andere professionals schrijft, is
inmiddels uit. Hij hoopt dat veel collega’s ermee gaan werken, zodat kinderen en jongeren de
erkenning en steun krijgen die zij verdienen.
Door Jacques Geluk
“Steeds meer leraren vinden het pedagogisch gezien
moeilijk verbinding te maken met bepaalde leerlingen.
Zij zitten met de handen in het haar, weten niet
hoe ze hun leerlingen moeten ‘aanzetten’ en hebben
moeite met klassenmanagement. Ze zijn het vaak
beu en lopen het risico te veranderen in zeurderige
types. Daarom zijn we in gesprek gegaan met
professionals over hoe zij denken het verschil te
maken en wat ze terugkrijgen van leerlingen. Die
hebben we gevraagd welke docenten hen zijn
bijgebleven. Uit die gesprekken zijn vier hoofdthema’s
voortgekomen: relatie en communicatie, hoge
verwachtingen en cultuur, structuur en authenticiteit.
Wij onderbouwen onze visie aan de hand van
wetenschappelijk onderzoek en geven in ons boek
praktische voorbeelden en opdrachten, waarmee
docenten meteen aan de slag kunnen”, vertelt Ismail
Aghzanay.
De ooit als ‘te aanwezige’ leerling bestempelde
Rotterdammer heeft het als leraar tot zijn missie
gemaakt ieder kind te zien, horen en steunen. Dat
betekent niet dat hij kinderen met fluwelen handschoenen
aanpakt. Hij combineert kwetsbaarheid,
humor en empathie (‘spreek met je hart en bereik
andere harten’) met discipline en structuur. Die twee
elementen zijn in zijn ogen heel belangrijk, zeker in
het onderwijs. Samen met wat Ismail (32) in zijn jeugd
heeft gemist en meegemaakt vormt dat de basis van
zijn manier van lesgeven.
‘Ik wilde aandacht’
Ismail groeit op in een traditioneel gezin in een
achterstandswijk. Zijn vader werkt, moeder is thuis.
In groep 2 vraagt hij veel aandacht. “Als je die niet
krijgt, ga je er op een vervelende manier om vragen.
Enkele keren per week werd ik de klas uitgestuurd
omdat ik mij niet aan de regels hield en moest ik op
een bankje in de gang zitten. Mijn superlieve lerares
had niet de expertise met leerlingen zoals ik om te
gaan. Diversiteit en cultuursensitiviteit speelden toen
nog nauwelijks een rol, waardoor zij geen zicht had
op mijn leefwereld.” De schoolleiding houdt zich
daarmee halverwege de jaren negentig niet bezig en
vindt dat Ismail niet past in het reguliere onderwijssysteem.
Het ‘passende’ gezamenlijke besluit valt
hem naar het speciaal onderwijs te sturen. Ismail is
het er niet mee eens, maar hem is niets gevraagd.
Zijn ouders zien de leerkrachten als autoriteiten voor
wie je respect moet hebben. “Mijn vader zei: ‘Ismail,
thuis ben ik je vader en is dat jouw moeder. Op
school zijn dat jouw ouders’. Zij dachten dat het
speciaal onderwijs het beste voor mij was, maar ik
dook op de dag dat mijn leerkracht mij thuis kwam
ophalen onder het stapelbed en verstopte me. Zij
trok me daar letterlijk onder vandaan en nam me
mee. Ik werd naar mijn nieuwe school gebracht. Het
eerste dat ik daar zag was hoe leerlingen door
leerkrachten werden gefixeerd.” Desondanks vindt
Ismail het stoer dat hij steeds door een andere
SPEAKERSACADEMY.NL 121

ONDERWIJS - MOTIVATIE
‘Ik zag daar allemaal kleine Ismails, die – net als
ik vroeger – grote behoefte hadden aan
erkenning, waardering, een luisterend oor’
taxiauto wordt opgehaald, maar al snel hoort hij
opmerkingen uit de buurt. ‘Hij gaat naar die
debielenschool’.
De knop om
“Ik heb daar heel de basisschool doorlopen. Aan het
einde van die periode werd de klas gewaarschuwd: wie
zich niet gedraagt of niet zijn best doet gaat ook naar
het speciaal voortgezet onderwijs. Toen heb ik de knop
omgedraaid. Dat wilde ik niet. Ik was zo vlot met het
maken van mijn werk, dat ik altijd vooruit mocht werken.
Rekenen, taal, spelling, alles ging goed. Een leraar
vertelde me ook dat ik een hoger niveau aankon, maar
dat een vmbo-basisopleiding toch het beste voor me
was. In mijn hoofd maalde echter alleen dat ik naar een
normale school mocht. Op mijn 31ste kwam ik tijdens
een studiedag waarop ik een lezing mocht verzorgen
mijn eerste mentor tegen. Hij herinnerde zich mij en zei:
‘Het was voor ons niet gebruikelijk iemand aan te
nemen van het speciaal onderwijs, maar we wilden jou
een kans geven’. Dat wist ik niet en was tof om te horen.
Het heeft mij echt wat gedaan en gevormd.”
Ismail moet later op het mbo, doordat hij niet de juiste
startkwalificatie heeft, opnieuw op een te laag niveau
beginnen. Hij loopt stage op een andere mbo-school die
de opleiding sociaal-cultureel werk aanbiedt. “Echt iets
voor mij volgens een collega. Bovendien waren twee
studie-loopbaanbegeleiders me liever kwijt dan rijk.
Volgens een docent met wie ik een goede band had was
ik ‘te aanwezig, maar tegelijk sociaal’. Bovendien, ik
scoorde goed, floreerde vooral als mens en genoot van
het sociale.”
‘Je bent echt dom’
Hij doet uiteindelijk mbo 4, maar wil nog geen leraar
worden. “Ik had zoveel negatieve ervaringen in het
onderwijs. Een leraar zei ooit ‘Je bent dom’. Dat is me
bijgebleven. Dat deed me denken aan opmerkingen in
mijn wijk over die debielenschool. Mijn verwachtingen
waren daardoor dusdanig laag, dat ik God dankbaar
ben dat ik hier nu sta. Met al die lage verwachtingen en
verbale uitingen, die enorm funest zijn voor een mens,
was het niet gek geweest als ik uiteindelijk was geëindigd
in het straatleven.” Er ontstaat een balans.
Negativiteit verandert in motivatie. “Ik heb altijd – en dat
is onbewust nog zo – de drang te laten zien dat ik slim
genoeg ben, het in me heb en het wél kan.”
Hoewel hij als cabaretier de finale van het Cameretten
Festival bereikt en door het land toert, blijkt de theateropleiding
niet bij hem te passen. Hij meldt zich aan voor
de lerarenopleiding Engels: “De beste keuze ooit.” Hij
loopt in het eerste studiejaar stage op een vmbo-school
in Rotterdam-West. “Ik zag daar kleine Ismails, die
– zoals ik vroeger – grote behoefte hadden aan erkenning,
waardering, een luisterend oor. Aan iemand met
oprechte interesse in hen, die ziet wie ze echt zijn.
Tijdens een stage kwam ik een docente tegen, mevrouw
Bento, die handelde en sprak vanuit haar hart en mij zei
dat ik enorm veel zou gaan betekenen voor mijn
leerlingen. Ik moest alleen minder grappen maken. Toen
besefte ik pas echt: iemand gelooft in mij. Dat was goud
waard.”
Discipline en structuur
Docent Ismail is gedisciplineerd en erg van de structuur.
“Ik wist meteen dat mijn leerlingen structuur nodig
hebben. Dat biedt en creëert veiligheid. In het begin had
een aantal leerlingen een hekel aan mij vanwege een
bijzondere regel. Leerlingen moesten minimaal drie
pennen bij zich hebben. Elke pen die miste betekende
een uur nablijven. Een boek vergeten twee uur. Dat kon
oplopen tot zes uurtjes als ze een tekst- en een werkboek
niet bij zich hadden. Dat was heel streng, maar de
reden was dat ik wilde dat mijn leerlingen, die vaak uit
een structuurloze omgeving kwamen, het belang
inzagen van structuur en discipline voor de manier
waarop ze hun verdere leven zouden vormgeven. Als
122
SPEAKERS ACADEMY ® MAGAZINE 2024

PROFIEL
een leerling moest nablijven ging ik de eerste keer een
constructief gesprek aan. Als ik voelde dat de leerling
oprecht inzag dat dit bijdroeg aan zijn of haar ontwikkeling,
mocht die na een uur gaan. Dat was voor mij een
manier om te zeggen: ‘Ik gun het je, stel me niet teleur. Ik
heb hele hoge verwachtingen van je’. Doordat zij zagen
dat ik oprecht was, accepteerden ze veel van mij.”
Nu geeft Ismail les aan leerlingen vanaf 16 jaar. Ook hen
laat hij kennismaken met discipline. “Ik kreeg tijdens mijn
stage op het mbo-lesbezoek van een van mijn docenten.
Een bijna volwassen studente zat te praten terwijl ik aan
het uitleggen was. Ik sprak haar daarop aan. Na de derde
keer zei ik: ‘Sta op en ga hier zitten’. Mijn docente schrok
ervan. Ze had nooit meegemaakt dat een tweedejaarsstudent
zo duidelijk was. Ik antwoordde: ‘Mevrouw, ik
heb een doel voor ogen. Ze komen hier om wat te leren.
Dan heb ik duidelijke regels en verwachtingen, maar leg
altijd uit wat mijn kaders en regels zijn en waarom.”
Volgens Ismail voelen zijn leerlingen en studenten zich
senang en prettig bij hem en vinden ouders het jammer
als hij weggaat om een nieuwe uitdaging aan te gaan.
Trainingen
Al zijn docenten en collega’s hebben, samen met zijn
jeugdervaringen, zijn fundament gecreëerd. Zijn leerlingen
maken de cirkel rond. “Nu train ik zelf docenten en
geef lezingen en workshops. Ik neem daarin ook managers
en leidinggevenden vanuit managementniveau mee.
De bedoeling is hen in hun kracht te zetten, zodat zij
leerlingen in een stedelijke context – met alle uitdagingen
van dien – kunnen blijven boeien. Ik vertel over discipline
en het belang van samenwerken. Dat is cruciaal voor het
creëren van kwaliteit. Ik kan het verschil maken in de klas,
maar wanneer ik door mijn trainingen andere docenten
meekrijg ontstaat een sneeuwbaleffect en worden
leerlingen vaker gelijk behandeld.” Zelf zal Ismail het
onderwijs nooit verlaten. Hij hoopt nog vele boeken te
schrijven waarbij professionals baat kunnen hebben,
blijven spreken en als dagvoorzitter actief zijn en uiteindelijk
een eigen school beginnen of schoolbestuurder
worden. Ismails verhaal is nog lang niet uit.
Onderwerpen
Cultuur, Inclusieve Organisatiecultuur, Kunst en
Cultuur, Mens en Maatschappij, Motivatie & Inspiratie,
Persoonlijk Leiderschap
SPEAKERSACADEMY.NL 123

Bokskampioene
Nouchka Fontijn
‘Mindset is het belangrijkst’
124
SPEAKERS ACADEMY ® MAGAZINE 2024

MOTIVATIE EN INSPIRATIE
De parallellen
tussen boksen en
het dagelijks leven
Nouchka Fontijn is de eerste Nederlandse vrouwelijke bokser die ook nog eens succesvol heeft
deelgenomen aan de Olympische Spelen: zilver in Rio de Janeiro (2016), brons in Tokio (2021).
Gedurende 14 jaar vecht ze 180 wedstrijden, met eveneens prachtige resultaten: goud tijdens de
Europese kampioenschappen van 2014, 2015, 2017 en 2018, brons tijdens het WK van 2014 en zilver
in 2016, 2018 en 2019. Tegenwoordig geeft zij keynotes, inspiratiesessies en fysieke boksclinics
voor teams en bedrijven, geïnspireerd op de ervaringen die ze heeft opgedaan.
Door Jacques Geluk
Op het terrein voor de iconische Vlaardingse watertoren
vertelt Nouchka Fontijn hoe ze erbij is gekomen te
gaan boksen. “Dat was niet van jongs af aan. Als kind
heb ik vooral getennist, gehockeyd, een beetje
geschaatst en aan atletiek gedaan. Voor de lol en dat
zakje chips op de terugweg in de auto.” Het competitiegevoel
is er dan nog niet zo, maar in haar vrije tijd
sport ze altijd en organiseert ze samen met anderen
haar eigen sportdag. “Pas toen ik 14 was ben ik
taekwondo gaan doen en kreeg ik de juiste spirit. Die
witte band móest een andere kleur krijgen en ik wilde
élke wedstrijd winnen. Op mijn achttiende kreeg ik door
dat ik om beter te worden aan mijn handen moest
werken en ben ik naar de boksschool gegaan. Binnen
een paar weken ben ik toen overgestapt. Vrij laat, maar
in een sport als boksen, kom je daar wel mee weg.
Bovendien mag je met 19 meteen met de volwassenen
meedoen. Net als bij kickboksen zijn er voor minderjarigen
allerlei beperkingen. Het feit dat ik bij taekwondo
had geleerd heel goed te kijken en kopiëren, maakte
dat ik alles heel snel oppakte.”
Boksen is een puzzel
“Wat ik superleuk vind aan boksen, is dat het altijd een
puzzel is. Hoe groot of klein, dik of dun je ook bent,
iedereen heeft sterktes en zwaktes. Hoe breek je die
puzzel van de tegenstander? Hoe zet je jouw krachten
in om uiteindelijk als winnaar uit de bus te komen, ook
als die ander sterker is? Dat tactische spel is eigenlijk
het leukste.” Een ervaring die Nouchka tijdens haar
sessies en keynotes meegeeft is dat het observeren
van tegenstanders om hun zwakke en sterke punten te
ontdekken, zowel in de ring als bijvoorbeeld het
bedrijfsleven, heel belangrijk is. Het heeft haar in elk
geval geholpen meer klappen uit te delen dan te
krijgen. Is ze nooit bang geweest voor blessures? “Op
het voetbalveld maak je daarop meer kans, maar het
belangrijkste dat ik wilde voorkomen was hersenschade.
Mijn trainer en ik zijn daar altijd alert op geweest en
hebben daarop ook getraind. Ik heb wel eens een hand
gebroken en een paar keer een ellenboog in mijn
gezicht gehad. Een scheur in je wenkbrauwen is echt
naar.”
Nouchka had aan vier Olympische Spelen kunnen
deelnemen. De eerste Spelen waarop vrouwelijke
boksers welkom zijn in 2012, mist ze doordat ze dan
nog net niet goed genoeg is. De vierde keer, in 2024 in
Parijs, komt er ook niet. “Ik ben nu gewoon met heel
andere dingen bezig. Fysiek gezien heb ik nergens last
van. Mentaal ontbreekt echter de motivatie. Ik heb
geen zin meer mezelf elke dag te pushen om te trainen.
Dat moet je echt met plezier doen, anders houd je het
SPEAKERSACADEMY.NL 125

MOTIVATIE EN INSPIRATIE
niet lang vol. Ik ben nog steeds bovengemiddeld fit, maar
een bokswedstrijd is ontzettend intensief en dat zou mij nu
heel zwaar af gaan."
Toch is ze er in feite nog steeds mee bezig, want haar
keynote-lezingen, workshops en inspiratiesessies zijn
allemaal geïnspireerd door eigen ervaringen. "Het begon
met mensen die vroegen of ik iets wilde komen vertellen
en dat leek mij wel leuk. Toen ik met boksen stopte in 2021
had ik verschillende opties. Ik had een opleiding tot
personal trainer gevolgd en vooral in de coronatijd deed ik
daar best veel mee." Eigenlijk leek het me het leukst voor
een groep te praten en vond dat een uitdaging, met de
gedachte ‘wie weet kan ik dat ontwikkelen tot een baan,
want die heb ik echt nodig als ik geen A-status meer heb’.”
Die persoonlijke uitdaging pakt tot nu toe goed uit.
Inmiddels heeft Nouchka haar eigen Academy, niet fysiek,
maar als koepel waarin al haar activiteiten zijn ondergebracht.
“Academy past goed bij mijn inspiratiesessies. Ik
wil mensen inspireren het beste uit zichzelf te halen, zich
niet te laten tegenhouden. Dat is mijn drijfveer omdat ik
vaak zie dat mensen zich beperken door de eerste de
beste tegenslag of door het tekort aan vertrouwen in
zichzelf. Dat is gewoon jammer. Dat motiveert me om met
mijn verhaal mensen mee te nemen en mee te laten liften
om te ontdekken wat mogelijk is.”
‘Wat ik superleuk
vind aan boksen, is
dat het altijd een
puzzel is’
Mindset is de kern van succes
Ze praat onder meer met bedrijven en zoekt samen met
die organisaties naar parellellen tussen de top bereiken in
de topsport en in het persoonlijke of het zakenleven. “We
proberen overeenkomsten te vinden en daar plak ik
bouwstenen omheen, zodat duidelijk wordt wat belangrijk
is. Tijdens de sessies, die ik samen met het bedrijf invul,
gaat het dan over zaken als samenwerken of omgaan met
druk. Mijn eigen favoriete thema is mindset. De juiste
mindset is vaak de kern van succes. Het afgelopen jaar
heb ik daarover al mooie projecten bij vooraanstaande
bedrijven mogen doen.” Bijvoorbeeld om beperkingen te
leren zien als uitdagingen in plaats van problemen.
“Iedereen heeft zo zijn uitdagingen. Uiteindelijk zijn het
altijd dezelfde mentale vaardigheden die je erdoorheen
slepen en ervoor zorgen dat je er sterker uitkomt dan ooit.
Dat besef van kracht is na mijn bokscarrière ontstaan. In
het begin is het spannend, zo’n bokswedstrijd. Eigenlijk
waren alle 180 wedstrijden spannend, maar steeds op een
andere manier. Leren met die spanning om te gaan, maar
ook met focussen op de juiste dingen, is belangrijk. Dat is
mindset voor mij. Controle houden over je gedachten,
want die schieten vaak alle kanten op, en jezelf daarin
leiden. Dat geldt ook voor wat mensen in het dagelijks
leven ervaren: omgaan met drukte, deadlines en mensen
126
SPEAKERS ACADEMY ® MAGAZINE 2024

PROFIEL
die allerlei verschillende dingen roepen. Hoe kun je je
daarvoor afsluiten? Daarvoor kan ik de metaforen uit
mijn sportloopbaan gebruiken. Bijvoorbeeld dat
moment in 2016. Ik sta vlak voor de finale boksen bij de
Olympische Spelen in de coulissen als ik mij – terwijl
het publiek een oorverdovend geluid maakt – realiseer
dat die wedstrijd in meer dan 30 landen wordt uitgezonden
voor miljoenen kijkers. Mijn grootste publiek
ooit. De druk is dan zo hoog.”
Voorgesprek: alles op maat
Hoe zo’n keynote of sessie er uiteindelijk echt uitziet
hangt af van het voorgesprek dat ze, veelal online, heeft
met de opdrachtgever. Dan wil ze weten wie de
doelgroep is, wat het doel van de dag is, wat speelt
binnen het bedrijf en waaraan behoefte is. “Alles op
maat, nooit een pdf of afspeelbandje. Dat zou saai zijn,
ook voor mij. Ik houd ervan de interactie op te zoeken.
Als je een uur voor een groep staat, moet je het
verdomd leuk maken om iedereen erbij te houden. Ik
denk dat dit aardig lukt, ook door goed beeldmateriaal,
zoals filmpjes met hoogtepunten én missers. Als ik daar
in mijn colbert ga staan en zeg dat ik bokser ben, maar
er zit geen enkel bewijs bij, dan leeft dat niet zo bij
mensen.” Wanneer uit het voorgesprek blijkt dat de
opdrachtgever tussendoor actie wil, bijvoorbeeld door
mensen te laten staan en wat boksen, kan dat ook. Dat
maakt de sessie levendig. Als afsluiter laat ik de zaal
vaak vragen stellen die zij op hun lippen hebben
branden." Ook vitaliteit, bijvoorbeeld tips over bewegen,
rust en goede voeding kunnen een belangrijk
onderdeel zijn van haar lezingen."Mijn opleidingen tot
fysiotherapeut en personal trainer versterken daarbij
mijn eigen ervaringen." Als het daarover echt gaat, ga
ik in op hoe ik daarmee ben omgegaan. Gezond eten
en goed voor je lichaam en geest zorgen.” Het allerleukste
vindt Nouchka het dat haar publiek zo verschillend
is. De ene keer zijn het IT’ers, of CEO’s, de andere
keer is ze te gast op een bedrijfsborrel. Hoe haar
publiek er ook uitziet: “Vroeger verzamelde ik gouden
medailles, nu ben ik op zoek naar tevreden opdrachtgevers
en terugkoppeling vanuit het publiek. Heerlijk
als mensen na afloop naar me toekomen en zeggen dat
ze het heel inspirerend hebben gevonden.”
Boksclinics
We hebben het nog niet gehad over de fysieke boksclinics
die ze ook geeft vanuit haar Academy. “Boksen is
ook een goede cardiotraining en een van de sporten
waarbij je hartslag al binnen vier minuten super hoog is.
Net als tijdens inspiratiesessies kan ik in boksclinics,
bijvoorbeeld tijdens team(building)dagen van bedrijven.
veel metaforen aan het licht brengen en deelnemers
daarmee inspireren. “Uit je comfortzone durven
stappen en nieuwe dingen die je misschien toch
spannend vindt gewoon doen. Via de Speakers
Academy kunnen opdrachtgevers ook een combinatie
boeken van bijvoorbeeld een inspiratiesessie met een
clinic.” Als spreker is Nouchka Fontijn een natuurtalent.
Ze neemt haar toehoorders mee op een levendige, van
het begin tot het einde boeiende reis met hoogtepunten
en ook een paar tegenslagen "Niet alleen vallen en
opstaan, maar vallen en terugslaan."
Onderwerpen
Mentale fitheid, Motivatie & Inspiratie, Teamwork,
Persoonlijke Ontwikkeling, Teambuilding
SPEAKERSACADEMY.NL 127

‘Als we de
toekomst
niet kunnen
verbeelden,
kunnen we er
ook niet aan
bouwen’
Voor Daan Roosegaarde
en zijn team is geen
idee onmogelijk
128
SPEAKERS ACADEMY ® MAGAZINE 2023-2024

INVENTIEF ONDERNEMEN
Daan Roosegaarde
Daan Roosegaarde is kunstenaar, innovator, architect, uitvinder, zelfs design professor,
maar eigenlijk interesseert het hem niet welk etiket mensen hem opplakken. “Ik wil gewoon
de wereld laten stralen”, zegt hij. “Ik heb me voor het project SPARK – milieuvriendelijk
vuurwerk – laten inspireren door vuurvliegjes.” Nu kijkt hij door de ogen van een vlinder. “Ik
denk dat we een manier hebben gevonden om de natuur licht te laten geven en dat naar
onze wereld te trekken. Ik leg graag uit hoe zo’n idee uiteindelijk dankzij de inspanningen
van iedereen bij Studio Roosegaarde iets wordt. Mensen vragen daarom. Mijn motto is dan
ook ‘Een goed idee inspireert, een geweldig idee activeert’.”
Door Jacques Geluk
“In 2007 ben ik begonnen met Studio
Roosegaarde. Ik had allerlei ideeën in mijn
hoofd, waarvan iedereen zei dat wat ik wilde
helemaal niet kon. Daarom ben ik het zelf gaan
doen, niet geld- of techniek-gedreven, maar
idee-gedreven. Gaandeweg leerde ik dat je in
sommige dingen heel goed en in andere heel
slecht kunt zijn en heb ik een team van mensen
gecreëerd die op bepaalde manieren slimmer
zijn dan ik. Het is eigenlijk een soort koken. Ik
heb een smaak in mijn mond en op mijn
boodschappenlijstje staan de ingrediënten. De
eerste pannenkoeken mislukken altijd, zo ook
de eerste ideeën. Uiteindelijk wordt het
resultaat, na miljoenen minibeslissingen,
deelbaar en realiteit. Mensen die eerst zeiden
dat het niet kon, zeggen na afloop dat zij het
ook hadden gekund”, lacht Daan Roosegaarde.
“Ze vragen vaak hoe ik weet dat iets een goed
idee is. Dat weet je niet, het enige dat je kunt
doen is het voeden met tijd, geld, liefde, hoop
en energie. Op een gegeven moment voel je
dat een idee goed is, doordat het je brengt
waar je nooit eerder bent geweest. Een idee
pakt soms anders uit dan gedacht en dus is het
goed als je diverse projecten parallel laat lopen.
De ‘fout’ van het ene project kan voedsel zijn
voor een ander.”
Belangrijkste kunstwerk
Studio Roosegaarde is het belangrijkste
kunstwerk dat Daan naar eigen zeggen heeft
gemaakt. Dagelijks denkt hij na of de studio
verder moet groeien, krimpen of investeren in
eigen ideeën, maar ook over de risico’s en de
balans tussen creativiteit en commercie. “Dat
bepaalt de kwaliteit van je werk en je eigen
vrijheid. Het team en de ruimte zijn door de jaren
heen sterk gegroeid. Dat vind ik leuk. Ik wil elk
project zelf beginnen en eindigen, maar daar
tussenin word ik continu gevoed door experts,
ontwerpers, techneuten en biologen. Samen
een idee beter maken en realiseren, van die
interactie houd ik.” Iedereen die bij Daan gaat
werken krijgt het boek Creative Int, van de
oprichters van Pixar. “Een film maken over een
rat die kan koken (‘Ratatouille’) of een goudvis
(‘Nemo’) leek een bij voorbaat mislukt idee,
maar uiteindelijk waren het enorme successen.
In het boek wordt beschreven hoe je creativiteit
blijft voeden en laat groeien in complexere
situaties en organisaties. Het gaat er volgens mij
niet om dat je een idee hebt, maar dat je je
eraan overgeeft.”
Eén van de ideeën waaraan Daan en zijn team
zich hebben overgegeven is gevoed door het
magische licht van vuurvliegjes, gecombineerd
met de wens onze vuurwerktraditie een update
te geven. Dat heeft geleid tot SPARK. Een
poëtisch spektakel van duizenden biologisch
afbreekbare vonkjes. Dat zijn in feite licht
absorberende en reflecterende bellen die samen
een gigantische wolk van zwevend licht vormen,
van wel zestig bij vijftig meter. “Techniek is een
geweldig stuk gereedschap om poëzie mee te
maken”, vindt Daan. “Ontwerpers en techneu-
SPEAKERSACADEMY.NL 129

© ROBERTO CONTE
‘Techniek is een
geweldig stuk
gereedschap
om poëzie mee
te maken’
ten zijn twee jaar bezig geweest met het ontwikkelen en uitproberen
van een milieuvriendelijke technologie om dit te verwezenlijken.
Daarbij hebben we steeds weer geleerd van de fouten die we
hebben gemaakt.” Samengevat zegt hij: “Het is leuk om wat te
vieren, maar het afsteken van traditioneel vuurwerk vertienvoudigt
op dat moment de luchtvervuiling en geeft veel troep. Honden
worden gek en mensen beschadigen hun ogen. Dat kan dus anders.
We hebben steeds zo’n 10.000 mensen op één avond verwonderd
en ontroerd in Bilbao, Londen, Aix-en-Provence, Madrid, Auckland
en Melbourne en hopelijk ook nog eens in Nederland.”
Sterrenkijken
Seeing Stars is, net als Urban Sun (waarbij met far-UV-licht van
bovenaf een veilige zone wordt gecreëerd waar virussen geen kans
krijgen), een mooi voorbeeld van de Roosegaarde-gedachte. “De
sterren heb ik niet ontworpen, die zijn miljoenen jaren oud.” De
laatste decennia zijn ze door stadsbewoners nauwelijks meer te
zien. “Dat komt door de brute, lompe manier waarop we met licht
omgaan. Lantaarnpalen die de hele nacht aanstaan als er niemand
is, tankstations fel verlicht na sluitingstijd. Ik houd van licht, maar
ook van duisternis. We hebben de stadsbesturen van twee middelgrote
steden, Leiden en Franeker, ervan kunnen overtuigen anderhalf
uur lang álle lichten uit te doen. De burgemeesters keurden het
veiligheidsplan goed, burgers sloten de gordijnen en ondernemers
zetten de billboards uit. In Leiden, een van de meest lichtvervuilende
plekken ter wereld, was het helemaal gaaf. Daar zagen tienduizenden
mensen om tien uur ’s avonds ineens stukjes van de Melkweg.
130
SPEAKERS ACADEMY ® MAGAZINE 2024

INVENTIEF ONDERNEMEN
Iedereen fluisterde, wat zorgde voor het
terugbrengen van een sprookjesachtige sfeer in
het dagelijks leven.”
Daan: “Seeing Stars laat net als SPARK zien dat
je in een tijd van energiecrisis en problemen met
biodiversiteit samen minder kunt doen, maar
ook méér. Ik maak graag dingen die mensen
weer nieuwsgierig maken naar de toekomst, in
plaats van dat ze alleen maar bang of boos zijn.”
Na corona en andere crises is volgens Daan een
soort vermoeidheid ontstaan. “Wat betreft
creativiteit en ondernemendheid is Nederland
geweldig, maar we moeten blijven investeren in
nieuwe ideeën en durven uitproberen. Anders
houdt het snel op. Je merkt nu een soort
verkramping. Mensen praten niet eens meer
over de toekomst, hebben er een negatief beeld
over of negeren wat komen gaat. Dat is een
probleem, want als we de toekomst niet kunnen
verbeelden, kunnen we er ook niet aan bouwen.
Mijn studenten, ik ben ook design professor in
het buitenland, zeggen het zo: ‘De toekomst is
helemaal niet leuk, die is bevroren. We erven alle
problemen, maar krijgen niet het gereedschap
om het op te lossen’. Dus waarom zouden ze
nog hun best doen, of een ambitie hebben? Ik
hoop dat onze projecten die nieuwsgierigheid
weer aanwakkeren en de verkramping
oplossen.”
Eigenwijs zijn
Hoe kan het dat Daan, geboren in de buurt van
de Nieuwkoopse Plassen, zich niet alleen laat
inspireren door de natuur, maar daar ook samen
met zijn team wat mee doet? “Gewoon,
eigenwijs zijn. Het gevoel hebben dat het anders
kan en misschien ook moet. Niet blijven
vastzitten in een mening. Het gaat niet om gelijk
hebben, maar om voorstellen doen. Kijk, dit kan,
dat kan, zus kan. Daarom zijn die lezingen – over
toekomst, verbeelding en dromen – via
Speakers Academy zo leuk. Ik maak het heel
Links
'Lichten uit, Sterren aan',
Seeing Stars Leiden en
Franeker.
Onder
Sterrenkundigen verklaren
wat je waarneemt.
SPEAKERSACADEMY.NL 131

INVENTIEF ONDERNEMEN
PROFIEL
‘Een goed idee
inspireert, maar
een geweldig idee
activeert’
visueel met korte films en foto's. Het is ook echt, we hebben
het gemaakt, dus heel tastbaar en realistisch. Tegelijkertijd is
het pionieren. Er zijn niet zoveel mensen op de wereld die dit
doen. Dus, heb ik het over de projecten, de ideeën erachter
én het proces. Hoe ontkom je nu aan de worstelingen die
iedereen heeft, ik ook, om dingen voor elkaar te krijgen? Het
is heel belangrijk concreet te laten zien wat allemaal al
mogelijk is en kan leiden tot een betere toekomst. Veel
mensen weten dat niet.”
Ruimteafval-laboratorium
Daan en zijn team kijken ook naar hoe ze bestaande problemen
kunnen oplossen door techniek en natuur te combineren.
“Er is nu meer dan 8,1 miljoen kilo aan ruimteafval,
stukjes van satellieten en raketten. Dat is een probleem, want
die kunnen de bestaande satellieten of het internationale
ruimtestation ISS beschadigen. Die kunnen er met een
enorme snelheid tegenaan botsen. Niemand heeft er echt
een oplossing voor en het wordt alleen maar erger doordat
steeds meer satellieten worden gelanceerd. De wereldberoemde
ruimtewetenschapper Kessler heeft berekend dat er
in 2030 zoveel troep is dat alles wat we daarna lanceren min
of meer wordt geraakt door ruimteafval. Dan kunnen we niet
meer terug. Daarom werken we samen met de Europese
ruimteorganisatie ESA in het Space Waste Lab aan het
programma ‘Clean Space’. Samen visualiseren we waar het
ruimteafval is, hoe we het kunnen opvangen, upcyclen of
upgraden. Is het te gebruiken om 3D-geprinte huizen voor op
de maan mee te maken? Wat kunnen en moeten we daarmee?
Dat is een héél complex proces, maar bijzonder om
met echt slimme mensen te werken aan het oplossen van
een zeer actueel thema. Voor de lange termijn geldt dat we in
een wereld leven waarin vervuilen niet gratis is en we de
troep moeten opruimen. In de oceanen én de ruimte.” Daan,
die altijd probeert te denken in oplossingen, vindt dit project
ook leuk omdat het ‘echt andere koek is’. Hij hoopt er een
stukje bewustzijn mee te creëren, zonder het vingertje te
heffen, want daar is hij niet van.
Door de ogen van een vlinder
Nu kijkt Daan door de ogen van een vlinder en onderzoekt hij
hoe insecten het licht dat bloemen geven kunnen zien en op
welke manier hij die ervaring kan doorgeven aan mensen. De
natuur is zo’n grote inspiratiebron dat Daan de komende
jaren niet zonder ideeën zal zitten.
Onderwerpen
Architectuur, Artificial Intelligence, Creativiteit,
Duurzaamheid, Innovatie, Kunst en Cultuur
132
SPEAKERS ACADEMY ® MAGAZINE 2024

VIDEO
Video: 8 impactvolle
topsprekers
MICHELLE VAN
TONGERLOO
ISMAIL
AGHZANAY
PAUL
ISKE
THEO
JANSEN
ROXANNE
HEHAKAIJA
MARIANNE
THIEME
NOUCHKA
FONTIJN
DAAN
ROOSEGAARDE

KUNSTMATIGE INTELLIGENTIE
HET
GROTE AI-
INTERVIEW
Met futurist en trendwatcher
Richard van Hooijdonk
Met de opkomst van ChatGPT is de wereld
opnieuw alert geworden op de invloed van
artificiële intelligentie (AI), een technologie
die al jarenlang een drijvende kracht is. Nu
deze technologie steeds meer in ons
dagelijks leven geïntegreerd wordt, kunnen
we ons beter voorstellen wat de bredere
implicaties en uitdagingen zijn. In dit
interview neemt futurist en trendwatcher
Richard van Hooijdonk deze belangrijke en
interessante kwesties onder de loep.
Wat is AI precies?
“Met kunstmatige intelligentie kunnen machines en
software taken uitvoeren waar normaal gesproken
menselijke intelligentie voor nodig is. Denk aan spraakherkenning,
beeldverwerking en strategisch denken. In
de basis is het idee computers en machines te creëren
die kunnen 'denken' en beslissingen kunnen nemen
zoals een mens zou doen. Generatieve AI is een
specifieke soort AI die wordt gebruikt om zelfstandig
iets nieuws te creëren — zoals teksten die klinken alsof
ze door een mens geschreven zijn. Dit is een volgende
fase in de ontwikkeling van AI. Hiermee kunnen we niet
alleen taken uitvoeren of beslissingen nemen op basis
van vooraf ingestelde regels, maar ook nieuwe dingen
creëren. Dit brengt ons dichter bij het idee van machines
die echt 'denken' en 'creëren' zoals mensen dat doen.
Ook kan generatieve AI onderhandelen, robots taken
aanleren, jouw gezondheid voorspellen en steden
ontwerpen.”
Waarom is er zoveel aandacht voor AI?
“Ineens kunnen we bijna foutloos allerlei dagelijkse
taken laten overnemen door AI. En we merken ook dat
de resultaten zo goed zijn dat we met onze menselijke
snelheid en intelligentie niet kunnen concurreren. En dat
is nu. Waar staan we over 5 jaar? Wat denk je van tools
die tien verschillende schetsen kunnen maken van een
toekomstig gebouw? Of een video van jezelf maken
waarin je vloeiend een boodschap in vijf verschillende
talen overbrengt. Straks kunnen we speelfilms ontwikkelen
waarin jij de hoofdrol speelt, met levensechte
personages en verhaallijnen die zich aan jouw stemming
en wensen aanpassen. Allerlei praktische toepassingen
van AI komen nu zo dichtbij dat we ons goed kunnen
voorstellen hoe het zou zijn ze in ons dagelijks leven te
gebruiken. Dat gebeurt wanneer mensen de technologie
gaan implementeren.
Volgens McKinsey kunnen organisaties nu al 40 procent
efficiënter werken door toepassing van generatieve AI.
We staan op het punt nog intelligentere AI op grote
schaal te introduceren in sectoren als de zorg, mobiliteit,
landbouw, financiën en de ‘supply chain’.”
134
SPEAKERS ACADEMY ® MAGAZINE 2024

Wat zie je om je heen?
“Verbazing, verwarring en opwinding. Ik zie
enthousiaste jonge medewerkers die graag
experimenteren met deze nieuwe technologieën.
Ze voegen taalmodellen toe aan ontwerpsystemen
of verbinden AI met juridische
applicaties om rechtszaken voor te bereiden. Ik
zie ook organisaties die op hun grondvesten
trillen. Sommige blokkeren de toegang tot
ChatGPT uit angst voor de veranderingen die
het met zich meebrengt. We zien nu een soort
chaos. Dat is niet per se een slechte zaak. Uit
chaos kunnen de mooiste dingen ontstaan.
Elon Musk zei pasgeleden dat 100 procent van
de banen overgenomen zal worden door AI. We
waren net bijgekomen van de eerste realisatie
dat het om ‘veel’ banen zou gaan, maar déze
impact is — zelfs voor mij — onvoorstelbaar.
Toch kan dit ook een kans zijn nieuwe manieren
van werken te creëren en de toekomst op onze
eigen voorwaarden vorm te geven.”
Openstaan voor nieuwe tech als AI is
belangrijk. Welke rol spelen 'verandermotivatie'
en mindset hierbij?
“Verandermotivatie gaat over de bereidheid te
evolueren en te groeien. AI is enorm veelzijdig.
Het heeft de potentie om alles te zijn, worden,
aan te sturen, te beslissen — zelfs te vernietigen.
Onze mindset aanpassen om deze
veranderingen te omarmen begint vaak met
verwondering en verbazing. Deze prikkelingen
kunnen ons tot verandering aanzetten. Maar
het is ook logisch dat er weerstand is. We
houden graag aan vertrouwde patronen en
routines vast. Dit 'legacy-systeem' fungeert als
een soort 'shredder': het nieuwe idee dat je
inbrengt wordt vernietigd voordat het überhaupt
tot leven komt. Het ooit zo fantastische
SPEAKERSACADEMY.NL 135

KUNSTMATIGE INTELLIGENTIE
‘Elon Musk zei pasgeleden dat 100 procent van
de banen overgenomen zal worden door AI’
idee strandt in de tweede stuurgroep of de derde
strategiemeeting. Het is belangrijk deze blokkades te
overwinnen, onze nieuwsgierigheid te prikkelen en het
potentieel te zien. Dit is een reden waarom organisaties
mij als spreker uitnodigen, want ik help ze daarbij. Zeer
recent sprak ik voor Amazon, dat al zijn Europese
relaties wil motiveren ‘extreem digitaal’ te gaan.”
Hoe kun je bedrijven helpen met
toekomstscenario’s?
“Het is vaak lastig te zien wat AI precies voor organisaties
kan betekenen. Daarom is het nuttig via toekomstscenario’s
te laten zien hoe AI in verschillende onderdelen
van een organisatie kan werken. Toekomstscenario's
kunnen toepassingen van AI visualiseren en concreet
aantonen hoe deze technologie zowel op korte als lange
termijn praktische oplossingen kan bieden. Dit werkt
niet alleen inspirerend en motiverend voor medewerkers,
aandeelhouders en leveranciers, maar geeft ook
het leiderschap een duidelijke richting. Het mooie van
toekomstscenario’s is dat ze een soort kompas vormen
in een wereld vol onzekerheden. Dit kan ons helpen de
toekomst vorm te geven, in plaats van alleen maar te
reageren op wat er gebeurt. Dat is enorm krachtig.”
Welke rol spelen wereldwijde ecosystemen?
“We merken dat AI-uitdagingen waarmee organisaties
Futurist en trendwatcher
ICHARD VAN
OOIJDONK
worstelen vaak niet binnen de organisatie oplosbaar
zijn. Daarom is het noodzakelijk breder te kijken, over de
grenzen van de eigen organisatie en zelfs ons eigen land
heen. Wereldwijd kunnen startups, wetenschappers,
innovatieve bedrijven en experts ons helpen en antwoord
geven op vragen die misschien nog niet eens
gesteld zijn. Het concept van 'ecosysteem-orkestratie'
en de rol van de 'ecosysteem-designer' worden steeds
belangrijker in organisaties om wereldwijde kennis en
innovatie te kunnen benutten. In plaats van alles zelf te
doen, kun je wat in het wereldwijde ecosysteem al
beschikbaar is slim toepassen. Zo kunnen we ook
tijdwinst boeken en investeringen verlagen.”
Waarom is experimenteren buiten de organisatiestructuur
cruciaal?
“Toepassing van AI binnen de organisatie vereist leren
en inspireren. Het levert een andere manier van werken
op. Verandering binnen bestaande organisatiestructuren
kan heel lastig zijn. Veel bedrijven zijn perfect
geoliede machines die dagelijkse processen draaiende
houden. Ze zijn niet zozeer gemaakt voor grote veranderingen,
maar om consistent en betrouwbaar te zijn.
Probeer je daar een compleet nieuw businessmodel in
te zetten, dan loop je al snel tegen een muur van
bestaande procedures, afspraken en systemen. Hier
komt de 'next' organisatie om de hoek kijken. Stel je
voor dat je rondom bestaande
organisaties kleine, dynamische
units of 'cellen' bouwt, waarmee je
experimenteert, nieuwe ideeën
uitprobeert en nieuwe ecosystemen
aantrekt. “Als de uitdagingen groot
worden is klein het nieuwe groot”.
Dit betekent dat deze kleine,
wendbare cellen vaak beter in staat
zijn grote uitdagingen aan te gaan
dan de grote, logge organisatie
waarvan ze deel uitmaken. Veel
succesvolle organisaties doen dit al.
Zo kunnen ze vernieuwen en
groeien op een manier die binnen de
bestaande organisatiestructuur niet
mogelijk zou zijn.”
136
SPEAKERS ACADEMY ® MAGAZINE 2024

Hoe kan leiderschap zich in het AI-tijdperk aanpassen?
“Een inspirerende leider moet onzekerheid kunnen managen, vooral
nu (technologische) veranderingen elkaar razendsnel opvolgen. In de
retail-sector hebben we gezien hoe gevestigde namen als BCC,
JCPenney, Macy's en Sears onderuit gingen, terwijl online retailers als
bol.com, Coolblue en Amazon juist opkwamen. Dan vraag ik me af
hoe een leider heeft kunnen toestaan dat zo'n bedrijf failliet gaat. Ze
wilden waarschijnlijk vasthouden aan een verouderd idee van retail en
negeerden de signalen van verandering. Hedendaagse leiders moeten
de organisatie proactief begeleiden naar de toekomst en risico's
durven nemen. Zij moeten ook 'dienende leiders’ zijn, die nauw
samenwerken met jongere teamleden, zich kwetsbaar opstellen en
inspireren. Met de opkomst van AI worden de uitdagingen en kansen
alleen maar groter. Leiders moeten dit omarmen. Tijdens mijn lezingen
geef ik voorbeelden van uitstekende leiders die hiermee al aan de slag
gaan. Het is inspirerend te zien hoe zij hun organisaties — ook met
behulp van AI — door deze onzekere tijden loodsen.”
‘Het reguleren van AI
wordt belangrijk, om de
mensheid te beschermen’
Inspirerende lezingen
PROFIEL
Trendwatcher en futurist Richard van
Hooijdonk biedt verschillende
inspirerende lezingen over de
toekomst. Zo zijn er lezingen over de
toekomst van verschillende sectoren,
maar is er ook de ‘AI revolutie’, een
interessante lezing over een toekomst
met AI.
Voor organisaties die willen
veranderen zijn er lezingen over de
toekomst van leiderschap en de
organisatie van de toekomst. Neem
contact op met je Speakers Academyadviseur
om de juiste lezing te
selecteren voor jouw bijeenkomst.
Onderwerpen
Artificial Intelligence, ChatGPT,
Data Science, Digitalisering, Ethiek,
Innovatie, Mensgerichte Technologie
Hoe leiden we AI in goede banen?
“AI zal veel gewenste en ongewenste effecten opleveren. Zo worden
werknemers in bepaalde organisaties in de gaten gehouden door
camera’s en sensoren. Werken zij niet, dan worden ze automatisch
ontslagen. We moeten ons afvragen of we in zo'n wereld willen leven.
Daar zijn vakgebieden als filosofie, antropologie en sociologie voor
nodig, om zo de cohesie in de maatschappij te bewaren. We moeten
de tango dansen met technologie. Mensen moeten taken doen waarin
technologie niet goed is. Technologie voert die taken uit waarin
mensen niet goed zijn. Ook moeten we keuzes maken om AI in
bepaalde gevallen niet in te zetten. Het reguleren van AI wordt
belangrijk, om de mensheid te beschermen. Er komt wetgeving. Niet
alleen in Europa, maar ook in het Verenigd Koninkrijk en de Verenigde
Staten. In de toekomst wordt AI — voordat het in gebruik wordt
genomen — geüpload en wordt na ‘auditing’ toestemming gegeven.
Er komen AI-politiediensten en ook rechters zullen organisaties die AI
misbruiken veroordelen, zodat we als maatschappij volop kunnen
profiteren van de voordelen van deze technologie. AI loopt al jaren
mee en zal nieuwe mogelijkheden brengen voor mensen en organisaties
die voor velen nu nog onbegrijpelijk lijken.”
© TERCER CORTE
SPEAKERSACADEMY.NL 137

ONDERNEMERSCHAP
Zakenvrouw van het Jaar Kristel Groenenboom
Als alles
makkelijk gaat,
worden we lui
Door Jacques Geluk | Fotografie © Corbino
Kristel Groenenboom – sinds 2009
DGA van Container Service C.
Groenenboom BV in Oosterhout – is
de Nederlandse winnares van de
prestigieuze ‘Prix Veuve Clicquot,
Bold Woman Award’. De prijs beoogt
vrouwelijk ondernemerschap te
stimuleren en wordt uitgereikt in 27
landen. Inmiddels heeft Kristel
grootse uitbreidingsplannen voor
haar zeecontainerbedrijf. In haar
boek ‘Mag ik meneer Kristel even
spreken?’ legt ze uit welke beren ze
van de weg heeft moeten halen in de
eerste jaren van haar ondernemerschap,
opdat andere vrouwen
daarvan kunnen leren.
Als 4-jarig meisje loopt Kristel
Groenenboom aan de hand van haar
vader door de containerfabriek. Ze
snuift lasrook op en kijkt naar de
spuiters in de spuiterij. Op haar 23ste
neemt ze het internationale miljoenenbedrijf
over. De concurrentie vanuit
China is dan groot en de bouwcrisis
werkt niet echt mee. “Bovendien liep ik
tegen veel vooroordelen op. Mensen
wisten niet wat ze moesten met een
jonge vrouw in de techniek. ‘Kun je
vragen of de baas zo komt?’, ‘Aan wie
kan ik technische vragen stellen?’” In
haar boek ‘Mag ik meneer Kristel even
spreken?’ en haar lezingen rekent ze af
met alle vooroordelen waarmee ze de
eerste jaren dagelijks te
maken heeft gehad en
probeert ze vrouwen bewust
te maken van de mogelijkheden
die technische beroepen
hen kunnen bieden. “Nu promoten
wij het heel erg om vrouwen in de
techniek te krijgen. In 2023 zijn de
ministers Micky Adriaansens
(Economische Zaken en Klimaat) en
Robbert Dijkgraaf (OCW) komen kijken
en hebben we veel scholen laten
langskomen om zeker ook meisjes
kennis te laten maken met techniek.
Helaas is de uitstroom van vrouwen uit
technische beroepen ook groot,
bijvoorbeeld doordat sommige
bedrijven geen omkleedruimtes voor
hen hebben. En als je de enige vrouw
binnen een bedrijf bent is het ook
moeilijk.” Slechts 16 procent van de
werknemers in de techniek is vrouw.
‘Soms móet het
even moeilijk gaan’
Containeriseren
Tijdens lezingen vertelt Kristel niet
alleen over het Japanse
5S-kwaliteitssysteem dat zij hanteert,
waarbij elke S voor een andere waarde
staat, maar legt ze eveneens de
voordelen van
diversiteit uit. “Dan
gaat het niet alleen
PROFIEL
om man-vrouw, ook om
mensen van verschillende leeftijden. Ik
vertel over de omslag die
ons bedrijf heeft
gemaakt. We
bouwen niet
alleen standaardproducten
als
zeecontainers,
waterzuiveringsstations
en watertankstations,
maar
leveren steeds vaker
specifiek maatwerk.”
Kristel heeft daar het werkwoord
containeriseren voor bedacht. Een
voorbeeld: “Een klant wil in een
container medische scans uitvoeren in
Afrika. Wij bedenken hoe we die
apparatuur überhaupt in die container
kunnen krijgen, net als alle andere
attributen, zoals een bureautje en een
scheidingswand. Wij tekenen dat uit en
gaan aan de slag.” Kristel is mede door
de coronacrisis gestimuleerd anders te
denken. “Soms zijn crises nodig om te
schakelen en anders naar dingen te
kijken. Zo heb ik in die tijd een soort
zwembadcontainer bedacht. Als alles
gemakkelijk gaat worden we heel lui.
Soms móet het even moeilijk gaan.”
Groei
Groei is waarmee Kristel en haar
medewerkers bezig zijn. “We gaan nu
echt naar de volgende fase en een
nieuwe spuiterij bouwen.” Naar meneer
Kristel wordt niet meer gevraagd, maar
voor vrouwen die nog niet op dit punt
zijn aanbeland is Kristels tweede boek
een aanrader. In ‘Nu of nooit’ staan
zeven regels waarmee vrouwen alles
kunnen bereiken wat ze willen.
138
SPEAKERS ACADEMY ® MAGAZINE 2024

MANAGEMENT EN PSYCHOLOGIE
Christine Fitzgerald MA
We hebben
altijd een keus
PROFIEL
Door Jacques Geluk | Fotografie © Sascha Schalkwijk
“Wat er ook gebeurt, het is aan ons wat we
ermee doen. Er is altijd een keuze. Goede
leiders zijn empathisch, bewust en accepteren
mensen en de keuzes die zij maken”,
zegt Christine Fitzgerald, programmadirecteur
‘Business Psychology’ aan de Haarlem
Campus GSE sinds maart 2021, senior
adjunct-professor psychologie en management
aan de Webster Universiteit in Leiden
en voormalig hoofd van Websters afdeling
gedrags- en sociale wetenschappen. “Dat is
goed voor de business.”
Christine Fitzgerald heeft marketing gedaan voor
een commerciële bank in Wall Street, maar haar
managementachtergrond altijd gecombineerd
met een passie voor psychologie. "Ik had de
mogelijkheid in Nederland als adjunct-hoogleraar
te doceren bij de Webster University.
Interessant omdat Nederland bekend staat als
land waar het bedrijfsleven participatiever is en
aandacht besteedt aan psychologie in het
bedrijfsleven. Eerst veel ‘soft management’-onderwerpen
met psychologische toepassingen. Ik
vond het fijn de connecties tussen beide helder
te zien, waarbij vooral het gedragsaspect me
boeide.” Volgens Christine is management, net
als leiderschap of op een goede manier zakendoen,
in feite toegepaste psychologie. “Als we
praten over teams en teambuilding, motivatie en
communicatie, gaat het dus over echte sociale
psychologie. De huidige generatie studenten
snapt dat en weet dat het begrijpen van mensen
– psychologie – onderdeel is van hun studie
bedrijfskunde. In de jaren tachtig gaven leiders
hun werknemers nog opdrachten, zonder
rekening te houden met wat zij wilden.”
Gelukkige werkomgeving
Tijdens een open dag op de Haarlem Campus
krijgt Christine als
directeur van het
bedrijfskunde- en
psychologieprogramma de
vraag of de moderne benadering
echt gaat over zakendoen. “Mijn antwoord: Ja, want
een gelukkige werkomgeving is goed voor de business.
Empirisch is aantoonbaar dat werknemers die het naar
hun zin hebben productiever en creatiever zijn. Tijdens het
lesgeven of een lezing merk ik soms dat mijn toehoorders
herkennen wat ik zeg en zich er bewust van worden dat ze
het eigenlijk al wisten, maar dat niet altijd konden verwoorden.”
Pas nog heeft ze een groep jonge studenten
voorgehouden dat wie geen empathie heeft voor zichzelf,
ook geen empathie kan laten zien aan anderen. “Goed
leiderschap gaat uit van ‘awareness’ en het accepteren
van mensen. Leiders die de moed hebben authentiek te
zijn – en kunnen zijn doordat ze tevreden zijn met zichzelf,
ook al hebben ze een miljoen fouten gemaakt – zijn
geweldig.” Dat is wel een rode draad in wat ik doceer.”
Christine is extravert en optimist, wat goed bij haar en
haar werk past. Ze doceert positieve psychologie, kijkt
naar kansen en vertelt haar toehoorders over het belang
van buiten gebaande paden denken, emotionele
intelligentie en diversiteitsmanagement. “Mensen
kunnen hun potentieel ten volle benutten door het
loslaten van controle. We groeien als we ons goed voelen
en mensen die dat kunnen zijn nodig in de huidige
zakenwereld. Wanneer we onszelf beperken komt er
niets uit onze handen en zien we die kansen niet. Er zijn
veel filosofieën die zeggen dat vreugde onze natuurlijke
staat is. Ik hoop dat ze gelijk hebben. Als we daarvoor
kiezen en niet voor ellende, dan denk ik dat die keuze
ons – en dus ook de leiders – veel kracht geeft. ”
Christine deelt deze lessen graag bij evenementen en
workshops van Speakers Academy.
Onderwerpen
Creativiteit, Innovatie, Motivatie & Inspiratie,
Duurzaam ondernemerschap
SPEAKERSACADEMY.NL 139

CULTUUR
Nieuw project in het Midden-Oosten
Liefdevolle zoektocht
is belangrijker dan de
ultieme foto
Door Jacques Geluk | Fotografie Jimmy Nelson
Fotograaf Jimmy Nelson maakt voor zijn
nieuwste project een diepe duik in het
Midden-Oosten. Zijn reis is begonnen in
Pakistan en eindigt over twee jaar in
Mauretanië. “Ik wil een respectvol, ultiem
document maken van de mensen die er
leven, vanuit het perspectief van liefde
voor diversiteit”, zegt Jimmy, die eerder
inheemse culturen heeft vastgelegd met
zijn analoge 8x10 plaatcamera voor zijn
boek ‘Before They Pass Away’ en tijdens
corona bewoners van twintig Nederlandse
gemeenschappen in streek- en klederdracht
heeft bezocht op zoek naar hun
identiteit en de zijne. Het boek ‘Between
the Sea and the Sky’ is daarvan het
resultaat en volgend jaar is er een reizende
expositie door Nederland. In Italië loopt
zijn museale tentoonstelling ‘Humanity’.
JIMMY
NELSON
“Mijn project, een nieuw boek over het Midden-
Oosten, is in 2022 begonnen en dan moet je
niet meteen aan één of twee landen denken.
Niet alle landen zijn goed bereisbaar op dit
moment. Het boek gaat niet over religie maar
over cultuur, in vele landen wordt hoofdzakelijk
het islamitisch geloof beleden, maar ook
christendom, boeddhisme, hindoeïsme en
taoïsme. Wat ik voel is dat de afgelopen veertig
jaar geen respectvol, visueel en esthetisch
document is gemaakt van de mensen die er
leven. Zij worden vaak gedocumenteerd vanuit
een negatief perspectief. Dan vergeten we dat
het begin van de menselijke cultuur juist uit dit
gebied komt – Perzië, het huidige Iran,
Afghanistan, Pakistan, Irak. De Zijderoute was
echt het kruispunt, daar vond alle handel plaats.
Daarom wil ik die mensen met mijn 8x10-toestel
vastleggen met mijn visuele signatuur en dat
ultieme respectvolle document maken.”
Jimmy wil dat we ons realiseren dat we allemaal
qua cultuur rijk zijn, maar de diversiteit en de
mensen daarbinnen moeten respecteren. De
mensen in en bezoekers van het brede Midden-
Oosten worden te vaak geconfronteerd met
negativiteit. Ze willen, net als ieder ander, een
positieve toekomst en waarderen Jimmy’s
inspanningen om dat ook te laten zien en het
negatieve er vanaf te schudden. “De eerste
indruk waar ik ook aankom is een beetje angst
voor de onbekende, maar als ik op mijn hurken
ga zitten en met gevoel, liefde en respect op
een empathische, nederige en geduldige
manier uitleg wat mijn bedoeling is zijn ze
verbluffend open. De ontvangst in de landen die
ik al heb bezocht is de warmste ooit.”
140
SPEAKERS ACADEMY ® MAGAZINE 2024

‘Humanity’
In Milaan is zijn bijzondere museale tentoonstelling
‘Humanity’ te zien in het Palazzo Reale. Een visuele
odyssee over de verbazingwekkende diversiteit aan
culturen, tradities en gezichten waaruit onze
mondiale familie bestaat. “Het is de bedoeling dat
de expositie later in Rome te zien is. Daarna als
reizende tentoonstelling daarbuiten. Ik ben daar de
laatste tijd veel geweest voor lezingen en interviews.
Daarnaast ga ik naar het Midden-Oosten, zo was ik
pas nog in Tadzjikistan, Kirgistan en Pakistan. Begin
2024 ga ik naar Oman en Saoedi-Arabië.” Ook in
Nederland blijft de Nederlandse Brit actief. “Er komt
gedurende heel 2024 een reizende expositie ‘Ode
aan Nederland’ waar vier regionale musea de kans
krijgen om het werk te exposeren. De Jimmy Nelson
Foundation maakt dit alles mogelijk en aan het
einde van de tentoonstelling geven we de 20
kunstwerken terug aan de twintig
gemeenschappen.
Zoektocht vol liefde
De zoektocht vol liefde is de enige boodschap die
hij tijdens al zijn activiteiten doorgeeft. “Eerst moet
je de liefde in jezelf ontdekken. Wanneer je het licht
ziet in jezelf en in de spiegel durft te kijken, wat ik
PROFIEL
bijna 25 jaar niet heb durven doen door wat ik
heb meegemaakt in mijn jeugd, kun je verliefd
worden op jezelf en dat doorgeven aan anderen.
Als ik over de wereld reis is mijn fototoestel de
spiegel, het medium dat dit gevoel waarmaakt.
Hoe meer ik daar in duik, des te meer ik investeer
in dichter bij de ander komen. En realiseer ik
mij hoe bijzonder we allemaal zijn. Wat ik zeg is
niet wetenschappelijk, er zit geen algoritme in en
heeft niets te maken data; ik zie de echte mens.”
Tijdens zijn lezingen, presentaties, tentoonstellingen
en in zijn prachtige boeken, waarin
mensen prachtig en respectvol zijn afgebeeld zie
je de mensen zoals ze zijn.
‘Het Midden-Oosten wordt
meestal gedocumenteerd
vanuit een negatief,
journalistiek perspectief’
“Als je het niet in jezelf ziet, kun je het niet in een
ander zien. Ik ben net 56, heb het licht ontdekt
en wil nog vijftig jaar leven. Al die tijd doe ik mijn
best om diep te blijven duiken in wat ik meemaak
en zie, de mensen die ik ontmoet en wat ik
van hen leer. Tegelijk ga ik door met de zoektocht
naar mezelf. Mijn doel en nalatenschap is
de mens vast te leggen op een zo mooi mogelijke
manier, zodat alle generaties na mij kunnen
zien en voelen wat ik zie en voel. Wie zijn hart
ontdekt en voelt, krijgt antwoord. Ik voel voor het
eerst dat mijn hart prima werkt. Dat heeft niets
met fotografie te maken, iedereen op aarde is
tegenwoordig fotograaf. Jongeren vragen wel
eens waarom ik zoveel moeite doe voor één foto
en het zo ingewikkeld maak met een stom oud
toestel. Het gaat om het gevoel, de zoektocht,
de reis en alles wat je meemaakt en daarom
vraag ik hen wat zij willen voelen. ‘Ik hoef niets te
voelen’, kreeg ik als antwoord. ‘Ik ben 16’. Het
draait niet om die ultieme foto, wel om de reis
die moet doorgaan en rijker en rijker wordt.”
SPEAKERSACADEMY.NL 141

Lucien Engelen
De gezondheidszorg
heeft een
loodgietersprobleem
Door Jacques Geluk | Fotografie © Govert de Roos
Gezondheidszorg en detailhandel komen steeds dichter bij elkaar.
Drogisterijen en bijvoorbeeld supermarkten maken de omslag al
en zetten stappen in deze goudgerande markt, bijvoorbeeld door
daar gezondheidsmetingen mogelijk te maken. Dat ontlast de
zorg. Gezondheidsstrateeg Lucien Engelen spreekt daar geregeld
over en benoemt ook hoe we uiteindelijk van grote hoeveelheden
data, denk aan kunstmatige intelligentie en ChatGPT, chocola
kunnen maken.
Gezondheidsmetingen laten doen bij de drogist of in de supermarkt
ontlast de zorgsector flink. In Engeland gebeurt dat al langer en zijn
apotheken in veel hypermarkten zeven dagen in de week open. “Je kunt
bij de drogist ook voor € 4,95 een glucosemeter kopen en je suikergehalte
meten. Apple komt met een nieuwe versie van een Applewatch,
waarmee mensen met diabetes non-invasief, dus zonder in de vinger te
prikken, hun glucosegehalte kunnen meten. Het is voldoende het
horloge te dragen. Apple kan ook aangeven wat je gemiddelde hartslag
is. Wanneer die te hoog is kom je in een oranje zone. Pas dan is een
doktersbezoek aan te raden.”
“Dit is exact waarover het gaat. Ons zorgstelsel staat nu enorm onder
142
SPEAKERS ACADEMY ® MAGAZINE 2024

GEZONDHEIDSZORG
druk. Dat wordt alleen maar erger. Over tien, vijftien
jaar is de zorgvraag verdubbeld en het aantal
mensen dat in de zorg wil werken afgenomen. Dat
moeten we dus slim oplossen en technologie is
daarbij belangrijk. Hoe faciliteren we dat? Het gaat
helemaal over veranderkunde en transformatie
binnen organisaties. Daarbij hoort dat bedrijven uit
niet-aanpalende bedrijfstakken zich melden die daar
onderdeel van willen zijn.” Dat zijn volgens Lucien
Engelen, onder andere eigenaar van Transform.
Health en mondiaal strateeg digitale gezondheid bij
meten op afstand. Gedacht werd dat veel daarvan
zou blijven, maar we zijn meer teruggevallen op het
oude dan we in eerste instantie hadden aangenomen.
Dat heeft ook voordelen. Wat nu blijkt, is dat
bestuurskamers en ICT-bazen proberen dingen die
met houtje-touwtje aan elkaar geknoopt waren in een
panieksituatie nu goed en adequaat te implementeren.
En goed te regelen. We zijn steeds meer in een
digitale maatschappij terechtgekomen. Tijdens mijn
lezingen laat ik duidelijk zien wat op de kortere
termijn – ik ben geen futurist die naar vergezichten
‘Apple komt met een nieuwe versie van een
Applewatch, waarmee mensen met diabetes
non-invasief, dus zonder in de vinger te prikken,
hun glucosegehalte kunnen meten.’
Deloitte’s Center for the Edge, sterbedrijven als
Vodafone Group (VK) die een bepaalde rol hebben
en/of zien in de gezondheidszorg. Die is ook weggelegd
voor organisaties als Apple of Amazon. “Maar
dat is voor veel zorgwerkers, mensen die in brede zin
in de zorg werken en ook beleidsmakers nog steeds
heel lastig om te snappen en accepteren.”
Veel mensen kunnen of willen het persoonlijke in de
zorg niet missen, moeten er niet aan denken dat er
een robot aan hun bed komt om een glas water te
brengen. “Andere mensen vinden dat prima als
daardoor iemand zorg krijgt die dat echt nodig heeft.
Als ik liever een snelle afspraak heb dan een later
gesprek met iemand die súper- en misschien wel
óvergekwalificeerd is, is er een keuze. Daardoor kan
de zorgverlener tijd vrijmaken voor diegenen die het
écht nodig hebben of níet meekunnen. Bovendien
moeten we ons realiseren dat we in een maatschappij
terechtgekomen zijn waarin digitalisering in alle
haarvaten is doorgevoerd. Het gaat niet altijd en
overal even goed, maar het is ook niet zo dat het
altijd en overal fout gaat.”
De pandemie als katalysator
“Tijdens de pandemie, die ik achteraf zie als katalysator,
moesten we in één keer aan de slag met
bijvoorbeeld videoconsultatie en gesprekken en
kijkt – op ons afkomt. Met mijn benen in de klei wil ik
de zorg op dagbasis laten zien hoe ze stap voor stap
verder komen.” Lucien ziet innovatiecommissies,
-clubjes en -centra ontstaan in ziekenhuizen en bij
zorgverzekeraars. Hij is daar blij mee, omdat daardoor
“een soort onderstroom ontstaat die openstaat
voor veranderingen en die verkent en uitprobeert.”
Volgens hem ziet 2030 eruit als de piek van de
pandemie, toen is gesproken over code zwart in de
zorg. “Als wij nu niet adequaat reageren en stappen
zetten, dan hebben we in 2030 wat we in de pandemie
in een tijdelijke variant hadden: een permanente
staat van een zorginfarct.” Hij is ook bezorgd: “Ik
merk dat de urgentie is weggezakt en dat het nog
niet helemaal helder is. Mijn verhaal gaat dus heel erg
over het feit dat de gezondheidszorg een loodgietersprobleem
heeft: we zijn in staat pleisters te plakken
en gaatjes in de muur te dichten, maar eigenlijk moet
iemand naar de kelder lopen om die kraan dicht te
draaien. Dus gaat het heel erg over preventie. Hoe
kunnen we voorkomen dat iemand
ziek wordt, in plaats van dat we
aan de achterkant iets op gaan
lossen wat ontstaan is? Bijvoorbeeld
door rekening te houden met
de leefstijl, de achtergrond en het
PROFIEL DNA van mensen.”
SPEAKERSACADEMY.NL
143

TECHNOLOGIE & INNOVATIE
Anders communiceren
met de nieuwe generatie
Door Jacques Geluk | Fotografie © Cynthia van Dijke
PROFIEL
XT 144
Vera Schut gelooft dat bedrijven het ‘NXT
level’ kunnen bereiken door beter gebruik
te maken van geavanceerde, soms disruptieve
technologie. Dankzij no-nonsense
strategie-adviseurs met oog voor het
menselijke aspect geeft Vera’s bedrijf
IntotheNXT bedrijfsteams nieuwe energie.
Dat levert bijvoorbeeld loyaliteitsprogramma’s
die de jongere generatie
wél aanspreken. Klantinteractie
krijgt daardoor een nieuwe
betekenis.
VERA
SCHUT
bestaat weinig kennis over alle nieuwe technologieën.
Laat staan dat ze weten wat ze er echt mee kunnen. Ik
spreek veel voor een financiële doelgroep, veelal de
CFO's. Zij kijken vooral naar risico’s, omzet en marge en
zien de nieuwe technologieën als een gimmick. Na zo’n
lezing, waarbij ik de terminologie uitleg en ze
daarna meeneem in een emotionele achtbaan,
realiseren ze zich dat er hele
serieuze toepassingen zijn, waardoor
bijvoorbeeld fraude makkelijker te
voorkomen is, of een extra derde
productierun overbodig wordt. Dat kan
om veel geld gaan.”
Verjonging
Wanneer organisaties nu niet die volgende
stap zetten, krijgen ze straks grote problemen
doordat ze hun klanten niet meer kunnen
bereiken. Merkverjonging (‘brand rejuvenation’) om
aansluiting te houden met een jongere doelgroep is
continu nodig. “Anders wordt de klantenbasis steeds
ouder en dus steeds minder relevant. Het is beter om nu
vast te leren wat het allemaal betekent en te gaan
experimenteren en te leren. Zo kun je kijken wat het
daadwerkelijk doet voor je bedrijf en klanten. De resultaten
die ons werk oplevert kunnen een katalysator zijn voor
die verandering en positieve energie opleveren.” Wanneer
bedrijven overtuigd zijn kan IntotheNXT hen helpen met
het implementatietraject. “We kunnen een ‘one stop shop’
zijn, die in deze markt niet bestond.”
In ‘loyalty web 3.0’ komen alle technologieën
samen. “Het komt erop neer dat je met de
nieuwe generatie op een andere manier moet
communiceren. Die verwacht andere dingen
van werken en samenwerken. Interactie speelt
zich af in een digitale wereld die voor hen heel
natuurlijk is. In de oude wereld ging het vaak
over een ‘omnichannel’-strategie, die e-commerce
en de fysieke wereld samenbracht. Daar
Loyaliteit
creëerde je voor de klant een zo optimaal
“Ik laat de term Web3 vaak weg, omdat die verwarrend
mogelijke beleving. Met nieuwe technologieën
kan zijn. Het gaat erom dat organisaties hun loyaliteitsprogramma’s
gaan opzetten, zodat die niet meer zoals
– NFT’s, metaversa, games en sociale media
– komt daar een nieuw kanaal bij. Daar zitten de nu een emotieloze uitwisseling van kortingen voor
klanten van organisaties al, dus is het zaak met
trouwe klanten zijn. Nu maken we gebruik van de
hen een nieuwe manier van interactie aan te
psychologie van gaming. Waarom zijn games verslavend
gaan. Tijdens lezingen leg ik uit hoe dat werkt
en succesvol? Omdat de deelnemers het gevoel hebben
en welke rol IntotheNXT daarbij kan spelen.”
ergens onderdeel van te zijn, waardering te krijgen en
LEVEL
hun eigen toekomst kunnen bepalen. Als je dat toepast
Weinig kennis
gaan klanten niet alleen maar voor de kortingen die het
Voor Vera en haar medewerkers is nog veel
programma biedt, ze willen onderdeel zijn van een
werk aan de winkel. “Bij het gemiddelde
community, een gemeenschap waarin mensen allemaal
managementteam, met veel 55+-leden,
dezelfde interesse hebben.”
SPEAKERS ACADEMY ® MAGAZINE 2024

COLUMN
Michel Verheijden
Wat je kan leren van
improviseren
PROFIEL
Fotografie © Tycho's Eye Photo
“Als improvisatiecabaretier stap ik
dagelijks onvoorbereid het podium
op en speel tijdens een voorstelling
constant in op alles wat er gebeurt.
Onverwachte opmerkingen van het
publiek en verrassende ideeën van
mijn medespeler zorgen ervoor dat
alles steeds verandert en dat maakt
improviseren een hele goede
training in het omgaan met
verandering.
'Hoe blijf je
openstaan voor
elke verandering
en hoe krijg je
iedereen mee?’
Toen ik voor het eerst ging improviseren
op een podium gierden de
zenuwen door mijn lijf en daar werd
de voorstelling niet beter van kan ik je
vertellen. En hoe belangrijker ik het
vond dat het goed ging hoe meer de
stress ervoor zorgde dat het juist
misging.” Improviseren maakt in één
klap duidelijk dat onze natuurlijke
reactie op verandering vaak geen
oplossing is, maar juist zorgt voor een
nieuw probleem.
Inmiddels speel ik al 30 jaar voorstellingen
voor de meest uiteenlopende
groepen, van kleuterjuffen tot bankdirecteuren
en train ik
organisaties in
veranderkunst.
Tijdens mijn
workshops deel ik
mijn jarenlange
ervaring bij bedrijven in
verandering en geef ik
een paar oefeningen
waarbij men in tweetallen korte
verhaaltjes improviseert door
bijvoorbeeld om de beurt een woord
te zeggen. Dat begint altijd hilarisch,
maar al vrij snel ontdek je hoe je bij
elke onverwachte wending jezelf
instinctief in de weg zit.
Hoe blijf je openstaan?
Doordat je je op een podium geremd
voelt en meer gaat nadenken ontstaan
gebrekkige communicatie en
verkeerde aannames over wat de
ander precies bedoelt. Hierdoor
neemt de stress verder toe, klampt
iedereen zich vast aan zijn eigen
ideeën en sta je niet meer open voor
nieuwe ideeën van de ander. En dat is
precies wat er ook gebeurt bij
veranderprocessen. Uit onzekerheid
doet ons brein instinctief negatieve
aannames over de nieuwe werkwijze
of de reorganisatie en houden we
voor de zekerheid vast aan onze oude
overtuigingen. Bij het improviseren
loopt je voorstelling dan gelijk vast en
in organisaties zorgt dat voor een
hoop gedoe. En dat wil je niet. De
grote vraag is natuurlijk hoe blijf je
openstaan voor elke verandering en
hoe krijg je
iedereen
mee?
Improviseren
vergroot uit
hoe we in het
echte leven vaak
onhandig omgaan
met verandering. Met
een paar simpele improvisatieoefeningen
ontdek je direct waar jouw
persoonlijke weerstand zit.” Zo merk
je bijvoorbeeld als je samen een
verhaal maakt dat elke vorm van
sturing en controle averechts werkt.
Door juist meer naar elkaar te
luisteren kom je los van je eigen
vastomlijnde idee en ontstaat weer
flow. Zo leer je op een leuke manier
iets over de werking van je brein, wat
jij kan doen om open te blijven staan
voor verandering en uiteraard hoe je
iedereen hierin mee krijgt.”
Onderwerpen
Innovatie, Sprekers over
Verandermanagement, Teamwork
Michel Verheijden werd twee keer
Nederlands Kampioen improvisatietheater
en geeft naast deze interactieve
lezing over omgaan met
verandering ook geïmproviseerde
cabaretvoorstellingen over werkelijk
elk onderwerp.
SPEAKERSACADEMY.NL 145

KUNSTMATIGE INTELLIGENTIE
Guszti Eiben
‘Wil je het goede
nieuws horen? AI is
geen bedreiging, het is
een enorme kans’
PROFIEL
Kunstmatige Intelligentie (AI) heeft twee gezichten. Soms lijkt
het op een tsunami die ons verrast en overal overheen walst.
De media staan er vol van, iedereen heeft het erover op
(bedrijfs)feestjes en alle scholieren lijken te weten hoe AI te
gebruiken om ‘vals te spelen’ bij werkstukken. En soms lijkt AI
een sluipende ontwikkeling die onder de radar in de
dienstverlening, het zakenleven, onze apparaten, onze auto’s, en zelfs
in onze nieuwsvoorziening langzaamaan de controle overneemt. Welk
gezicht is het echte? En wat moeten we ervan vinden?
De man
Guszti Eiben is een van de meest ervaren
AI-wetenschappers van het land die
verder kijkt dan zijn neus lang is.
Opgeleid als wiskundige in Budapest
waar hij geboren en getogen is, maakte
hij na de universiteit een draai omdat hij
wiskunde te droog vond. Toen hij in de
jaren tachtig hoorde over Artificial
Intelligence, dacht hij eerst dat het
science fiction was. Maar al snel begreep
hij dat het een echt bestaand nieuw
wetenschapsgebied betrof en hij wist
meteen: dat is wat ik wil gaan doen!
De passie
De interesse voor AI was geen kortstondige
bevlieging. Na een PhD in
Eindhoven en een aantal tijdelijke
aanstellingen werd hij hoogleraar AI op
de VU in Amsterdam en maakte echt
werk van zijn hobby. Zijn brede interesses
kwamen goed van pas omdat AI zoveel
facetten heeft. AI verbindt veel gebieden,
van wiskunde tot psychologie, van
biologie tot kunst. “Als je AI doet, kan je
met iedereen samenwerken” is een van
Guszti’s spreuken.
De missie
Decennialang was AI een esoterisch
gebied, meer voor de ivoren toren dan
voor de echte wereld. Een handjevol
academici zagen de kansen, werkten aan
de theorie en startten universitaire
AI-opleidingen. Rond 2010 begon het
beeld te kantelen en de rest is geschiedenis.
AI is groot geworden. AI is here to
stay, maar AI behoeft duiding en sturing.
Hoe krachtiger de technologie, des te
groter de risico’s én de kansen. Er
ontstaat een nieuw krachtveld tussen
wetenschappelijke interesses, zakelijke
belangen, en maatschappelijke behoeften.
Er zijn weinigen die door de bomen
het bos kunnen zien. Daar komt de
missie van Guszti Eiben vandaan: een
brug slaan tussen wetenschap, technologie
en mensen.
Guszti Eiben is een AI visionair met een
bijzondere expertise, robot evolutie. Hij is
een inspirerende spreker die zijn kennis
en passie met gemak aan een breed
publiek kan overbrengen.
Onderwerpen
Artificial Intelligence, Creativiteit,
Mensgerichte Technologie, Onderzoek
146
SPEAKERS ACADEMY ® MAGAZINE 2024

DAGVOORZITTER
‘Toen ik ontdekte wat het werk van een dagvoorzitter
inhield was ik verkocht. Hierbij komt alles wat ik ooit
geleerd heb op een fantastische manier samen.’
PROFIEL
© COPYRIGHT CLEARED
Met deze senior dagvoorzitter kunt u ervan
op aan dat uw event naar een hoger plan
gebracht wordt. Marit verdiept zich, denkt
mee en is tot op het laatste moment
flexibel. Zeer ervaren in: Congressen,
Gala’s, Awardshows, Ledendagen,
Branchebijeenkomsten en Talkshows.
“Het voorzitten en presenteren van
congressen, seminars en bedrijfsevenementen
doe ik inmiddels meer dan 15 jaar.
Vaak kennen mensen mij door de programma’s
die ik gepresenteerd heb en de
series waarin ik heb gespeeld. Maar
bovenal ben ik dagvoorzitter. Dat doe ik
inmiddels meer dan 15 jaar, gemiddeld
zo’n 5 keer per maand, met heel erg veel
plezier. Stiekem denk ik dat deze rol mij het
allerbeste ligt. Zo tof om een event in
goede banen te leiden en samen tot de
beste dag ever te komen!”
MARIT VAN
H H H H H
BOHEMEN
“Marit is een geboren
dagvoorzitter. Ze had zich zó
goed in ons bedrijf verdiept
dat het leek alsof ze al jaren
in ons bedrijf werkte.”
John Quist
CEO Unica Group
“Door zeer kundig dagvoorzitterschap
van Marit van
Bohemen is onze bijeenkomst
een inhoudelijk sterk
paradepaardje geworden.”
Frederieke Leeflang
Voorzitter RvB NPO
“Zeer verheugd wederom
televisiepresentatrice
Marit van Bohemen als
dagvoorzitter voor ons
congres te hebben.”
Jasper Lazet
Heliview Congres
“Een zeer ervaren vakvrouw
met die ieder event naar een
hoger plan tilt! Aanrader als
je op zoek bent naar een
goede dagvoorzitter.”
Eiso Bleeker, Manager
Branchevereniging SMA
SPEAKERSACADEMY.NL 147

Prof. dr. Zeger van der Wal, expert publiek leiderschap
Ambtelijke
leiders mogen
best op de grote
trom slaan
Door Jacques Geluk
‘Ambtelijke helden gezocht. Hoe een nieuwe generatie publieke leiders onze overheid weer uit het
slop gaat trekken’. Dit essay van prof. dr. Zeger van der Wal is actueler dan ooit. Zeker nu de
benaming ‘de vierde macht’ – ambtenaren bepalen eigenlijk het beleid – wat aan betekenis inboet en
“die machtige, krachtige topambtenaar uitgestorven lijkt. Ambtenaren dienen nu kennelijk vooral
bewindspersonen en minder de publieke zaak.” Maar belangrijk zijn zij des te meer.
“Mensen kijken vaak eerst naar de politiek en het nieuwe
kabinet, maar achter de schermen zijn die ambtelijke
publieke leiders vanwege hun deskundigheid belangrijk”,
zegt Zeger van der Wal. “Het vertrekpunt in mijn
essay en lezingen is de complexe, turbulente omgeving
van overheidsorganisaties. De afgelopen jaren is
immers nogal wat op het bordje van ons openbaar
bestuur terechtgekomen: PFAS, Covid, de toeslagenaffaire,
Black Lives Matter, Oekraïne, het boerenprotest,
politieke aardverschuivingen en internationale
turbulentie.
De samenleving schreeuwt dus om publiek leiderschap.
Tegelijkertijd is sprake van een paradox, omdat
het vertrouwen in publieke en politieke leiders en
bestuurders nog nooit zo laag is geweest. Ze moeten
sneller en beter doorpakken, maar op wat ze doen
wordt kritisch gelet.” Daarmee begint Zeger zijn boekje.
Hij constateert een redelijk groot vertrouwen in politie,
leger, rechters en andere uitvoerders én (inter)nationale
waardering voor ons ambtenarenapparaat om zijn
integriteit, kwaliteit en deskundigheid. Bij Kamerleden
en bewindslieden, “die nogal veel krakelen voor de
camera”, ligt dat anders. Bovendien is die waardering
grillig.
Zeger: “Nu zijn ‘approval ratings’ heel laag, maar aan
het begin van de Covid-crisis was de waardering voor
premier Rutte gigantisch hoog. Dat is nog niet zo lang
geleden. Hij zei toen in een toespraak: ‘Ik moet 100
procent van de beslissingen nemen met 5 procent van
de informatie’. Dat vond ik een sterk staaltje van
communicatief publiek leiderschap. Dat past erg bij
deze tijd. Het is in dit tijdsgewricht immers een illusie te
denken dat de publieke leider in zijn eentje alles (beter)
weet en kan beslissen. De jaren na die uitspraak is
onvrede ontstaan, doordat allerlei gestapelde beslissingen
niet goed zijn uitgelegd.”
Groot hart voor de publieke zaak
Ondanks de pittige opgaven die spelen heeft Zeger
“oprecht een groot hart voor de publieke zaak” en is hij
148
SPEAKERS ACADEMY ® MAGAZINE 2024

LEIDERSCHAP
optimistisch. “Ik ben nu meer dan 15 jaar actief als academicus, adviseur en
trainer. Ik ontmoet mooie, deskundige en integere mensen die hard werken en
niet om daar rijk van te worden. Ambtenaar zijn valt niet altijd mee. Zij mogen
zich van mij wel wat meer laten horen, ook richting de politiek. Het mag wat meer
schuren op die bovenste verdiepingen van die overheidsgebouwen. Mijn
oproep: bestuurders, omring je niet alleen met jaknikkers. Publiek leiderschap
moet ook van die ambtenaar komen, die best tegengas mag geven. In lezingen
‘Het is immers een
illusie te denken dat de
publieke leider het
allemaal wel weet’
en leergangen gebruik ik ter ondersteuning een leiderschapsstructuur gebaseerd
op zeven grote thema’s en domeinen van deze tijd. Ik noem er enkele. De
pregnantste is Communicatief leiderschap. Ambtenaren moeten meer dan
voorheen zelf de boer op met boodschappen, met stakeholders in gesprek,
plannen en beleid uitleggen en verkopen. Marketing van overheidsbeleid kunnen
ze niet meer alleen aan politici overlaten.”
Ook belangrijk is Ethisch leiderschap. Dat gaat vooral over integriteit en sociale
veiligheid, veelbesproken en tegelijk inflatoire begrippen. “Dat moeten we niet
oprekken tot in het oneindige. Maar belangrijk zijn deze thema’s desalniettemin.
Mensen, binnen- en buiten organisaties zien publieke leiders ook als
rolmodellen. ‘Als jij vertelt dat ik dingen niet mag of op een bepaalde manier
moet doen, kijk ik ook door een vergrootglas naar jou’. Duurzaam leiderschap
gaat over duurzaamheid incorporeren in alles dat je doet. De ambtelijke en
bestuurlijke top moet plannen en programma’s toetsen aan Europese richtlijnen
of aan de afspraak dat alles in 2050 CO₂-neutraal moet zijn. In Amsterdam woedt
een discussie over activistische ambtenaren. Mogen zij brandbrieven naar het
college sturen, waarin ze zeggen dat alles veel te langzaam gaat en ze desnoods
zelf in actie komen? Daarover spreek ik ook.”
“Ik ben niet voor beleid saboteren, maar vind dat ambtenaren wel op de grote
trom mogen slaan. Angst voor verstoring van het carrièreverloop zou daarbij
geen grote rol mogen spelen, omdat ambtenaren in Nederland een grote mate
van baanzekerheid hebben.” Als het gaat over Grenzeloos leiderschap denkt
Zeger dat ministeries en ambtenaren om een slag te maken in de energietransitie
en klimaatadaptatie moeten samenwerken met zowel bedrijven (bijvoorbeeld
Shell), Greenpeace als woningcorporaties en zorginstellingen. “Ik noem dat
sector-overstijgende samenwerking. Dat vraagt andere competities dan van
boven naar beneden een bureaucratie runnen.”
PROFIEL
Andere onderwerpen zijn
bijvoorbeeld 21ste-eeuwse
vaardigheden en de overheid van
de toekomst. Als gastdocent in
Singapore is Zeger daarnaast zeer
deskundig op het thema Westen
versus Azië. “Ik heb daar met mijn
gezin ruim zes jaar gewoond en
gewerkt. Dat heeft mijn wereldbeeld
veranderd en ik ben kritischer naar
Nederland gaan kijken. Singapore is
een pragmatisch land dat ‘best
practices’ van andere landen
mengt. Van Nederland kopieerden
ze decennia geleden het systeem
van sociale woningbouw, maar
inmiddels kunnen wij op dat vlak
meer van Singapore leren. We
mogen wat dat betreft wel wat meer
buiten onze landsgrenzen kijken,
zeker als we beweren een open
handelsland te zijn.”
Onderwerpen
Duurzaamheid, Energietransitie,
Leiderschap
SPEAKERSACADEMY.NL 149

MOTIVATIE & INSPIRATIE
‘Imaginal Cells
wordt het
belangrijkste project
van mijn leven’
Dennis Karpes ervaart in 2000 een enorm
krachtig verlichtingsmoment en beseft dat hij
geen marketingman meer wil zijn, maar de
wereld wil verbeteren door impact te creëren.
Voor de rest van zijn leven. Hij lanceert
grootse initiatieven waaronder Kuyichi, ‘s
werelds eerste ecologisch verantwoorde
kledingmerk en Dance4Life, een
internationale jongeren-beweging tegen de
verspreiding van hiv en aids, met als beloning
wereldwijde dansfeesten op hetzelfde
moment. In 2009 richt hij Justdiggit op, een
organisatie die internationaal campagne
voert en grootschalige vergroening realiseert
op het Afrikaanse continent. Dennis start nu
twee initiatieven. www.wonderfulworld.one is
een platform dat unieke wonderlijke verhalen
verzamelt om die vervolgens terug te geven
aan de maatschappij vanuit de gedachte
mensen de schoonheid van het leven te laten
zien. Zijn belangrijkste nieuwe initiatief is
www.imaginalcells.one, een beweging die
jongeren in hun kracht zet en leert vanuit het
hart te creëren, om zo positieve verandering
in gang te zetten. “Als tiener had ik al de
jongensfantasie een betere wereld te creëren
en mijn dromen zijn aan het uitkomen.”
“Mensen noemen mij een visionair, inspirator, ontregelaar
en ‘fire starter’ in één persoon. Op de een of andere
manier weet ik mensen te inspireren met mijn bevlogenheid
en mijn soms wel erg grote ideeën en visioenen. Het
krijgen en delen daarvan is mijn natuurlijke gedrag. Mijn
toehoorders luisteren meestal graag, maar er zijn ook
mensen die aanstoot aan mij nemen. Ik hou ervan te
ontregelen en wordt gezien als ‘disrupter’. Dat rebelse zit
in mij, maar dan wel ‘with a cause’. Ik zal bijvoorbeeld
nooit vergeten dat een Nederlandse specialist uit de
wereld van het landschapsherstel achter mijn rug om rond
riep: “Dennis maakt de sector kapot...” We waren net met
Justdiggit begonnen en werden door de gevestigde orde
met argusogen bekeken en zelfs tegengewerkt. Jaren later
DENN
KARP
was werkelijk iedereen lovend over onze vernieuwende
aanpak met de introductie van communicatie en campagnes.
Alle grote internationale partijen op het gebied van
landschapsherstel willen tegenwoordig graag met
Justdiggit samenwerken, vooral door onze communicatiekracht.”
Dennis heeft een tomeloze ambitie en energie om
initiatieven en bewegingen op te zetten en te innoveren
waar anderen tevreden zijn. Hij wil anderen inspireren
beter te worden en blijft zoeken naar mogelijkheden hun
impact te maximaliseren. Dat is precies wat hij gaat doen
met zijn nieuwste initiatief Imaginal Cells. Voordat Dennis
uitlegt hoe Imaginal Cells jongeren gaat inspireren en
activeren om de wereld te veranderen, vertelt hij over een
spannend concept dat hij heeft bedacht en nog met
Justdiggit en een groot Afrikaans consortium wil realiseren.
“We willen tot 2030 350 miljoen Afrikaanse boeren
bereiken en activeren om via een door ons ontwikkelde
app zelf technieken te implementeren om hun land te
vergroenen. Dat is hard nodig. Afrika telt nu 1,3 miljard
inwoners die gemiddeld 19 jaar oud zijn. Over dertig jaar is
dat aantal verdubbeld. Samen met grote internationale
mediaorganisaties zoals Havas en JC Decaux, die al jaren
‘Van binnen naar buiten
leven is ook creëren
vanuit het hart’
150
SPEAKERS ACADEMY ® MAGAZINE 2024

IS ES
© JEANCARLO NUNES DOS ANJOS
pro bono meewerken, komen er pan-Afrikaanse
campagnes om boeren te laten kennismaken
met de app.”Met hulp van bekende
Nederlandse oud-voetballers benadert Dennis
Afrikaanse ‘halfgoden’ (onder wie voetballers
Samuel Eto’o, JJ Okocha en Emmanuel
Adebayor) om mee te doen aan de campagne
en benefietwedstrijden. Als deze gezichten en
stemmen gaan meedoen, zal een ongekende
vergroeningsrevolutie ontstaan op het continent
Afrika!
Imaginal Cells
Dennis die bijna zijn hele leven vanuit het hart
leeft, voelt en doet, beseft evenwel dat het tijd
is voor nieuwe dingen nu Justdiggit staat als
een huis. Iets bedenken en creëren dat nog niet
bestaat en bijdraagt aan een betere wereld, is
het mooiste dat er is. Daar geeft hij alles voor
vanuit zijn innerlijke bron. “Na ruim twaalf jaar
werd het tijd uit Justdiggit te stappen. Ik had
het maximale gedaan en voelde echt iets
nieuws opkomen. Ik realiseerde mij dat alles
wat ik tot nu toe heb gedaan de aanloop is
geweest naar het belangrijkste project van mijn
leven: Imaginal Cells. Al is het zaadje hiervoor al
veel eerder gepland. In 2006, toen ik bezig was
met Dance4Life, ontmoette ik spiritueel leider
Deepak Chopra. Ik wist hem te inspireren met
mijn visie voor Dance4Life en hij nodigde mij uit
om naar Amerika te komen. Tijdens een
fondsenwervingsbijeenkomst in de tuin van de
burgemeester van Atlanta was hij de keynotespreker
en ik zijn gast. Hij sprak er over het
fenomeen Imaginal Cells en plotseling wees hij
naar mij: ‘Kijk daar zit er één’. Ik was stomverbaasd
en twijfelde nog of hij echt naar mij wees
en zag zo’n 150 Amerikanen ineens naar mij
staren. ‘Imaginal Cells, vervolgde Deepak
Chopra, ‘zijn cellen die genetisch identiek zijn
aan andere cellen in een levend organisme,
maar een afwijkende visie hebben. Ze hebben
de blauwdruk van een nieuwe toekomst tot hun
beschikking. Het zijn de cellen in een rups die
het einde van een tijdperk (het rupsenleven)
zien naderen, maar nieuw vlinderleven voor
zich zien. Aanvankelijk werken zij nog als
eenzame eencellige organismen die worden
aangevallen door het immuunsysteem van de
rups, maar in de chaos van het naderende
einde van de rups, strijden de imaginaire cellen
SPEAKERSACADEMY.NL 151

MOTIVATIE & INSPIRATIE
‘Wij gaan de verbeeldingskracht, het bewustzijn
en de creativiteit van Generatie Z ontsteken’
voor hun toekomstvisie. Ze vermenigvuldigen en
verbinden. Ze vormen clusters, gaan op dezelfde
frequentie resoneren en wisselen informatie uit. Tot een
omslagpunt wordt bereikt, een nieuw meercellig
organisme ontstaat en de vlinder wordt geboren…
Vervolgens legde Deepak uit hoe ik als Imaginal Cell de
eerste was die Dance4Life voor zich zag en het vermogen
had anderen dit ook te laten zien en mee te laten
doen.”
“Een prachtige anekdote en ultieme metafoor voor
transformatie. Dat is waar we ons nu in begeven of
zoals Jan Rotmans het zo mooi zei: ‘we zitten niet in een
tijdperk van verandering, maar in verandering van een
tijdperk’. We lopen tegen grote problemen aan die het
voortbestaan van de menselijke soort bedreigen. De
enige echte uitweg is een collectieve bewustzijnsverandering.
“Met Imaginal Cells willen wij jongeren op
inspirerende wijze versneld aan een verhoogd bewustzijn
helpen, om vandaaruit de grote uitdagingen op
creatieve wijze aan te pakken.”
Generatie Z
Generatie Z, bestaande uit 2,4 miljard jongeren en
jongvolwassenen, vormt bijna een derde van de
wereldbevolking. Tijd hen serieus te nemen en uit te
nodigen mee te helpen onze nieuwe aarde vorm te
geven. Zij zijn echt de meest levendige en idealistische
generatie van onze planeet, maar hebben het mentaal
zwaar doordat ze opgroeien in een periode waarin
crises, oorlogen en een pandemie het nieuws domineren.
Het is de eerste generatie die volledig online is
opgegroeid, met alle bedreigingen van dien. Onlangs
meldde onderzoeksbureau Glocalities na zeven jaar
onderzoek ook dat 300.000 jongeren in twintig landen
het mentaal echt zwaar hebben, wat vooral komt
doordat ze ‘van buiten naar binnen leven’. Dat moet
echt andersom; van binnen naar buiten. Uit dit onderzoek
kwam ook naar voren dat Gen-Z behoefte heeft
aan het verkrijgen van meer ‘purpose’, spiritualiteit en
kwaliteit van leven. Precies dat gaan wij op toffe wijze
brengen. ‘Discover your power inside, then change the
world outside’ is één van onze slogans. We willen hen
laten ervaren dat zij beschikken over een interne bron
waarop je kunt afstemmen en hen graag op weg helpen
om vanuit het hart te leven en te creëren. Ons onderwijssysteem
is nog te veel gericht op het ontwikkelen
van cognitieve vaardigheden, waardoor we te veel en te
vaak vanuit het hoofd creëren. Dat moet echt anders.
Door te leven vanuit het hart en een sterke verbeeldingskracht,
word je de beste versie van
jezelf én kun je het onmogelijke bedenken.
Het vermogen ons dingen in te beelden die (nog) geen
realiteit zijn is een bijzonder handig instrument als we
willen innoveren voor een mooiere wereld.”
Het doel van de Imaginal Cells is over vijftien jaar 10
procent van 2,4 miljard jongeren bij hun bron te brengen
middels inspirerende educatieve on- en offline programma’s
en levensveranderende evenementen. Enorm
ambitieus! Ik probeer die 240 miljoen jongeren vaak
voor mij te zien en soms voel ik het ook enorm. Dat
gevoel is zo gaaf! De tijd zal het leren maar het is een
geweldige uitdaging om aan te mogen werken en waar
ondertussen ook al een krachtig team en aantal
organisaties aan meewerkt. Ik ben echt niks zonder de
steun van velen. Het platform www.imaginalcells.one
wordt ons kloppend hart waar ‘Inner Development
Goals’ centraal staan naast de bekende SDG’s. Ons
logo is natuurlijk een vlinder, een superkrachtig en mooi
symbool. Het staat dan ook echt voor een nieuw begin,
de wedergeboorte of wederopstanding. Onze ambitie is
de vlinder echt iconisch en magnetisch te laten worden
en een echte ‘Love Brand’ voor jongeren.”
Onderwerpen
Creativiteit, Verbeeldingskracht, Innovatie, Inspiratie,
Klimaat, Leiderschap, Bewustzijn, Spiritualiteit,
Universele wetten, Transformatie, Het verenigde veld
PROFIEL
152
SPEAKERS ACADEMY ® MAGAZINE 2024

DIGITALE TRANSFORMATIE
HUMAIN WORKFORCE:
WAAR ROBOTS WERKEN
EN MENSEN LEVEN
Een groot deel van de organisaties in
Nederland kampt met tekorten, hoge
werkdruk, medewerkers die langdurig
uitvallen en weinig groei. We zoeken
naar de juiste balans bij het hybride
werken en vragen ons af wat de
opkomst van AI gaat betekenen. Een
groot deel van de mensen is niet
betrokken bij hun werk en zijn bang dat
AI hun baan gaat overnemen. De
klimaatcrisis vraagt om enorme
innovatiekracht en mensen die kunnen
helpen bij de transitie. Onderwijs en
zorg kunnen niet goed worden
ingevuld omdat we niet voldoende
mensen hebben. Tot slot is er nog een
risico door de vergrijzing. De arbeidsmarkt
voldoet niet meer. We
moeten werken in de
21e eeuw echt
anders gaan
organiseren en
andere oplossingen
bedenken.
Robotisering &
AI bieden ons
de kans om
werk anders te
organiseren. Dit
geldt voor heel
veel beroepen zoals
© PAUL KAMPMAN
SASKIA
NIJS
Oprichter Studio 21st.
we die nu kennen. Een advocaat die
geen stukken meer hoeft te schrijven
kan aandacht geven aan cliënten die
juist iemand nodig hebben voor advies
en aandacht. Een buschauffeur die niet
langer de bus hoeft te besturen kan er
wel voor zorgen dat we ons welkom en
veilig voelen. Een zorgrobot maakt dat
het werk minder zwaar is, waardoor tijd
ontstaat voor meer menselijke verbinding
en meer mensen gezonder werk
kunnen doen. Of die medewerker van
de klantenservice die vooral tijd heeft
voor het echte klantcontact of de
specialistische vragen. Welke taken
kunnen we door robots en AI laten
overnemen? Niet om banen af te
pakken maar om ruimte te
geven aan de competenties
en talenten
van mensen.
Met haar
lezingen biedt
Saskia inspiratie
over werken
in de toekomst.
Wat gaat er in
haar ogen
veranderen en hoe
kunnen we, met
behulp van technologie,
werk anders organiseren.
Met de humAIn workforce
onderzoekt ze hoe een
organisatie werk kan
inrichten om toekomstbestendig
te zijn en bepaalt
daarin wat door technologie
kan worden overgenomen
en welke competenties de
© PAUL KAMPMAN
‘Werken in de 21e eeuw
vraagt om een nieuwe
definitie. Met behulp van
robots & AI kunnen we
werken meer menselijk
maken’
medewerkers daarmee
dienen te ontwikkelen
zodat er ruimte is voor
talent. Ik en mijn
co-bot!. HR en IT zijn
PROFIEL
aan zet om de organisatie
klaar te maken
voor de toekomst. En het mooie van dit
alles? Het geeft ons de kans om meer
mens te zijn op ons werk waardoor de
betrokkenheid groeit en de productiviteit
toeneemt. w is oprichter van Studio
21st (www.studio21st.nl), onderzoeker,
columnist, bestuurder en adviseur. Met
haar ruime ervaring in de praktijk en
haar theoretische kennis richt zij zich
op de toekomst van werk. Ben je op
zoek naar inspiratie rondom de
toekomst van werk of wil je jouw
organisatie toekomst gericht maken
door middel van de humAIn workforceonderzoek
en workshops? Saskia zorgt
voor andere inzichten, deelt praktijkervaring
en onderzoek, en zorgt dat je
direct gemotiveerd bent om iets te
doen wat bijdraagt aan de toekomst
van jouw werk.
SPEAKERSACADEMY.NL 153

ChatGPT
Wees niet
bang voor AI
DUNCAN
Duncan Wardle, oprichter ID8 en voormalig hoofd
Innovatie en Creativiteit bij de Walt Disney Company

COLUMN
“Lang voordat Chat GPT wijd en zijd bekend werd, deelde ik het podium met Nicholas Thompson, de toenmalige
hoofdredacteur van Wired. Tijdens zijn presentatie zei Thompson dat hij denkt dat artificiële of kunstmatige
intelligentie (AI) in 2030 20 procent van alle beroepen zal vervangen. Op dat moment leek deze verklaring bizar.
Hoe kan een robot één op vijf werknemers vervangen? Maar vandaag de dag is deze uitkomst verre van fictie.
Kijk naar IBM, dat onlangs aankondigde te verwachten dat 30 procent van zijn niet-klantgerichte personeel de
komende vijf jaar wordt vervangen door AI.
De toekomst is hier en voor het eerst in de geschiedenis
dreigen hoogopgeleide arbeidskrachten hun baan
te verliezen aan robots. Zelfs met de onzekerheid die
dat met zich meebrengt, geloof ik niet dat we AI
moeten behandelen als onze vijand. Integendeel zelfs.
Werknemers zouden AI moeten omarmen omdat het de
vervelende, repetitieve delen van ons werk overneemt,
zodat we de vaardigheden kunnen gebruiken die ons
uniek menselijk maken: creativiteit, intuïtie, empathie
en verbeeldingskracht.
Dit is waarom het benutten van deze menselijke eigenschappen
essentieel is om in harmonie te werken met AI:
Creativiteit
Dankzij Amazon Prime raakt mijn prullenbak verstopt
door een constante stroom kartonnen dozen. Maar wat vervolgens op te kijken om jouw blik te ontmoeten?
nu een last is, was ooit een uitlaatklep voor eindeloze Hoe wist je dat hij keek? Intuïtie: Een overlevingsmotor
creativiteit.
die is ingebakken in ons ‘reptielenbrein’ en ons
Voor een 6-jarige kan een doos van alles zijn: een onderbewustzijn aanstuurt. Denk aan de beslissingen
kasteel, een raket, een fort, een keuken. Op deze die je elke dag neemt. De jurk die je draagt, het
leeftijd kent onze creativiteit geen grenzen. Maar dan restaurant dat je bezoekt, de muziek waarnaar je
gaan we naar school en het werk en krijgen de meesten luistert. Dat zijn geen rationele beslissingen die worden
van ons te horen: ‘Jij bent niet creatief’ of ‘Laat die genomen door je uiterlijke, bewuste brein, maar door je
ideeën over aan het creatieve team’. Na verloop van tijd innerlijke, onderbewuste brein.
geloven we dat we niet creatief zijn.
Terwijl ons uiterlijke brein ons in staat stelt om alle grote
Creativiteit is meer dan het vermogen om te schilderen kwantitatieve gegevens die voor ons liggen te synthetiseren
of muziek te maken. Het is het vermogen problemen op
om kerninzichten te vinden, stelt ons innerlijke,
unieke manieren op te lossen en schijnbaar niet met intuïtieve brein ons in staat al die gegevens op te
elkaar verbonden ideeën te verbinden. Een vaardigheid nemen, ze te matchen met onze kwalitatieve bevindingen
die AI moeilijk onder de knie zal krijgen met haar
en de sprong naar actie te maken. Het is die
lineaire denken, hoe geavanceerd het ook wordt. symbiotische relatie tussen onze innerlijke en uiterlijke
hersenen die mensen uniek maakt in het ontdekken van
Intuïtie
massale innovatie. Hoewel AI ongetwijfeld kan helpen
Heb je ooit het gevoel gehad dat iemand van de
bij het ontleden van gegevens, zal zij moeite hebben
overkant van een koffietent zijn ogen op je richtte, om met de onderbuikgevoelens die gegevens en inzichten
WARDLESPEAKERSACADEMY.NL
155

‘De gedeelde
menselijke
ervaring is de
drijfveer – iets wat
AI maar moeilijk
kan begrijpen’
op unieke manieren met elkaar moeten verbinden
om verborgen potentieel te ontsluiten.
Empathie
Empathie is een van de belangrijkste emoties
om draagvlak te creëren voor je ideeën. De
schrijvers van Pixar zijn goed in het gebruiken
van empathie om een band op te bouwen met
hun publiek. In ‘WALL-E’ leefde het publiek
wereldwijd mee met een stemloze robot.
Waarom? Omdat er aan het begin van de film
een scène is waarin WALL-E naar een fragment
van ‘Hello, Dolly!’ kijkt. In zijn ogen ziet het
publiek dat WALL-E meer dan wat dan ook
geliefd wil zijn. In dat gevoel kunnen we ons
allemaal inleven, ook al komt het van een
geanimeerde robot. Empathie stelt je in staat
voorbij de gegevens te kijken en je te verplaatsen
in de ervaringen van anderen, zodat je kunt
spreken over wat echt belangrijk voor hen is. De
gedeelde menselijke ervaring is de drijfveer –
iets wat AI maar moeilijk kan begrijpen.
Verbeelding
Toen president John F. Kennedy begin jaren
zestig zei: "We kiezen ervoor in dit decennium
naar de maan te gaan", had hij geen idee over
hoe dat zou kunnen worden bereikt. Als hij een
grondige kennis van de ruimtevaart had gehad,
had hij deze iconische toespraak misschien niet
gehouden en in plaats daarvan ervoor gekozen
te geloven dat een maanlanding onmogelijk
was. Maar hij leidde met verbeelding. Kennedy geloofde
dat de Verenigde Staten de mensen, de middelen en de
wilskracht had om dit gedurfde doel te bereiken. En hij
had gelijk. Zijn verklaring was zo diepgaand dat de
uitdrukking ‘moonshot thinking ontstond.
Mensen zijn gemaakt om te dromen. AI daarentegen
voedt zich met realiteit, dingen die in het verleden al
gebeurd zijn. ‘Kunstmatige intelligentie mist de menselijke
verbeeldingskracht, die juist nodig is om de mensheid
vooruit te helpen.
Harmonieus samenwerken met AI
PROFIEL
Naarmate AI intelligenter wordt, moeten wij creatiever,
intuïtiever, empathischer en vindingrijker worden.
In plaats van je hele baan over te laten nemen, moet je
proactief zoeken naar manieren om AI de alledaagse,
herhalende en tijdrovende taken te laten overnemen,
zodat jij je energie kunt richten op de menselijke aspecten
van je werk of taken.
Hoewel AI op een dag deze menselijke eigenschappen
zou kunnen overnemen, geloof ik niet dat die dag snel zal
komen. Het komende decennium behoort toe aan
degenen onder ons die deze unieke menselijke vaardigheden
kunnen gebruiken om de volgende golf van ongelooflijke
ontwikkelingen te ontwrichten en te innoveren.”
Onderwerpen
Artificial Intelligence, Communicatie, Creativiteit,
Gedragsverandering, Innovatie, Klantgerichtheid
156
SPEAKERS ACADEMY ® MAGAZINE 2024

WERKGELUK
Rotterdamse Glimlach Mitchel Viljeer
POSITIVITEIT
BEVORDERT
WERKPLEZIER
Door Jacques Geluk | Fotografie © Jeffrey Brouwer
Mitchel Viljeer (37) heeft een missie. De immer optimistische, vrolijke vuilnismanheld
van Rotterdam – bekend van de realityserie ‘Mitchel aan de Maas’ – laat organisaties
zien wat het oplevert als mensen eerst zichzelf waarderen en dat gevoel doorgeven aan collega’s.
“Een glimlach is de kortste afstand tussen mensen. Hatsikidee!”
Zo’n 12,5 jaar geleden raakt Mitchel echt besmet met het
Roteb-virus. Hij heeft dan zijn mbo-studie bank- en verzekeringen
afgerond en genoten van zijn stage achter de balie van
de Rabobank, vanwege het menselijke contact. Ook heeft hij
dan intern een (om privéredenen niet afgemaakte) opleiding
gevolgd bij Defensie. Van de gedroomde baan bij de marechaussee
is het dus niet gekomen. “Ik ben uiteindelijk
opnieuw achter de vuilniswagen beland, in de stadskleuren.
Hatsikidee! Ook in mijn eigen wijk. Dat was leuk én droevig.
Eerst zagen ze me in dat blauwe marechausseepak en ineens
liep ik in het oranje van Stadsbeheer, zoals de reinigingsdienst
nu heet en vroegen ze of ik een taakstraffie had. Dat
was de trigger om te proberen dit specialistische beroep naar
een hoger niveau te tillen en de manier waarop mensen tegen
bepaalde werksoorten aankijken te veranderen door interactief
een gezicht achter die functies te toveren.” Stadsbeheer
is de eindverantwoordelijke organisatie in het proces om
Mitchels geliefde Rotterdam schoon te houden. Dat begint
wel bij een stukje normen en waarden bij de inwoners. “In de
wijk waar ik ben opgegroeid ontbreekt sociaal contact en
hebben mensen een app-nek. Het is belangrijk niet in die
mobiel te hangen en je zintuigen de kost te geven. Daarom
zijn gesprekjes tussen onze medewerkers en de mensen zo
ontiegelijk waardevol. De menselijke innerlijke motor, waarin
de persoonlijkheid zit, mogen we niet uit het oog verliezen.
Digitalisering maakt ook in de afvalbranche een bovenaardse
revolutie mee. Blijf collega's in alle lagen van de organisatie
betrekken. Zo creëer je draagvlak en empathie.”
Teamleider inzameling
Robots als vuilophalers, het geeft Mitchel geen hatsikideegevoel.
“Je loopt in gemeentekleuren, bent ook aanspreekpunt.”
Hij is nu 9,5 jaar teamleider inzameling, maar verruilt
soms zijn kantoorpak voor het oranje van de ophalers."Ik ben
vanuit het operationele proces opgegroeid tot leidinggevende.
Mijn passie is alleen maar gegroeid en onderdeel van mijn
manier van leidinggeven. Om te weten wat chauffeurs
meemaken heb ik mijn groot vrachtwagenrijbewijs gehaald.”
Wie de realityserie kent weet dat Mitchels enthousiasme echt
is. “Het begon met interactieve filmpjes op Instragram. Door
het hilarische gladheidsfilmpje uit 2021, waarin wij ‘s nachts
bij hevige sneeuwval strooien, kwamen we in de kijkerd. Ik
schoof aan bij praatprogramma’s. Vervolgens belden twee
productiebedrijven. Het werd SBS6 en zo hebben we
spontaan, zonder scenario, gemiddeld 350.000 kijkers laten
zien hoe Stadsbeheer werkt. Sollicitanten hebben daarna
gevraagd of ze hier mogen werken vanwege de goede sfeer.”
‘De menselijke innerlijke motor
mogen we niet uit het oog verliezen’
Presentaties
Mitchel spreekt vooral over zijn ervaringen als leidinggevende.
Hij bouwt zijn lezingen op rond zijn filmpjes. “Die geven
mijn boodschap visueel weer. Je ziet de mimiek, gezichtsuitdrukkingen
en het plezier van mijn collega’s. Daar kun je geen
tekst tegenaan knallen. Ik spreek voor zowel managers als
operationele medewerkers, niet voor een specifieke doelgroep.
Mijn verhaal adresseert de reinigingskant in 'mijn' stad
Rotterdam, maar daarnaast het menselijke. Het laat het
belang zien van een goede omgang met elkaar en hoe je
jouw zingeving, werkplezier en geluk
overbrengt op anderen.”
Onderwerpen
Leiderschap, Persoonlijke Ontwikkeling,
Teamwork, Vitaliteit, Werkgeluk
PROFIEL
SPEAKERSACADEMY.NL 157

TECHNOLOGIE
Ex-Google baas en geluksbrenger Mo Gawdat waarschuwt
AI is grotere
uitdaging dan
klimaatverandering
Bron mogawdat.com
Mo Gawdat heeft als Chief Business Officer bij Google [X], met behulp van algoritmes een moderne
mathematische versie van een eeuwenoude formule voor geluk berekend en uitgewerkt in zijn boek
‘De logica van geluk’. “We zijn allemaal gelukkig geboren”, zegt Mo, die al 51 miljoen mensen geluk
heeft gebracht met zijn geluksvergelijkingsmodel. “Als we die instelling kwijtraken en echt willen
terugvinden moeten we eerst onszelf leren kennen.” Geluk komt van binnenuit en juist dat geluk
dreigt te worden verstoord door de opkomst en vooral het misbruik van kunstmatige of artificiële
intelligentie (AI).
Mo Gawdat wenst dat hij nooit had meegewerkt aan de
ontwikkeling van AI-robots bij Google[X]. “De snelheid
waarmee AI dingen kan leren is verbijsterend en tegelijk
begrijpen we heel beperkt waarom ze dat doen. Ze
imiteren menselijke intelligentie.” Hij is niet bezorgd over
de machines zelf, maar over wat mensen ermee
(kunnen) doen en waarschuwt daarom al jaren en de
laatste tijd steeds vaker. Hij is het eens met Stephen
Hawking die vlak voor zijn dood zei dat mensen de
controle verliezen wanneer we toestaan dat AI haar
eigen ontwerp zelf verder ontwikkelt en steeds meer
leert. In een interview met Piers Morgan van het Britse
Talk TV geeft Mo, die vindt dat we in nood verkeren, een
voorbeeld: “Ik herinner me een experiment waarbij we
robotarmen wilden leren dingen op te pakken. Een
ontwikkelaar gebruikte kinderspeelgoed, maar die
armen konden die gele ballen maar niet oprapen.
Uiteindelijk raapte op een vrijdagavond een arm een
bal op. Weggegooid geld, dacht ik. Niet lang daarna
pakten de armen de ene bal na de andere. De snelheid
waarmee ze die handeling hadden geleerd zette me
aan het denken. Al sinds mijn vertrek bij Google in
2018 waarschuw ik al. We hadden daar drie grenzen
gesteld: Leer AI niet coderen, want dat maakt zelfontwikkeling
mogelijk, maak AI niet beschikbaar op het
open internet voordat het controleprobleem is opgelost
en laat ze niet samenwerken met andere AI’s. Al
die grenzen zijn we gepasseerd.”
ChatGPT
Toch vindt Mo Gawdat dat we moeten verdergaan met
de ontwikkeling van AI, zodat de mensheid weet wat zij
moet doen en zichzelf kan verdedigen als deze intelligente
software in verkeerde handen valt. “De complex-
158
SPEAKERS ACADEMY ® MAGAZINE 2024

PROFIEL
heid van de situatie gaat helemaal over moraal en ethiek. Een van de
laatste ontwikkelingen, ChatGPT, maakt gebruik van versterkt leren.
Een interessante techniek, die mensen de kans geeft te communiceren
met AI en bijvoorbeeld kan zeggen dat die het verkeerde antwoord
geeft en moet teruggaan om zichzelf te verbeteren. Kun je teruggaan
en jezelf verbeteren. Zoals je kinderen wat leert. De machine leert dan
zijn algoritme veranderen.
‘AI staat echt op het
punt intelligenter te
worden dan mensen,
als het zover is kunnen
we deze intelligentie
niet meer reguleren’
‘Logica van geluk’
Na een carrière bij Google[X] is Mo
Gawdat gastheer van de podcast Slo Mo,
spreker, auteur van bestsellers als ‘De
logica van geluk’, ‘Scary Smart’ en ‘That
little voice in your head’ en oprichter van
One Billion Happy en ‘Chief AI Officer’
van Flight Story. Mo heeft van geluk zijn
primaire onderzoeksveld gemaakt,
waarbij hij diep duikt in literatuur en
converseert met ‘enkele van de wijste
mensen ter wereld’. De laatste jaren
focust hij op de gevaarlijke implicaties
van snelle AI-ontwikkeling. “Voor het door
medisch falen overlijden van mijn zoon Ali
was ik altijd bezig met deals sluiten en
bedrijven opzetten. Zijn dood schudde
mij wakker. Ik wilde zijn nalatenschap
eren en de wereld vertellen wat ik van
hem had geleerd. Hij vroeg me hard te
blijven werken en expliciet vaker op mijn
hart te vertrouwen bij mijn pogingen de
wereld te verbeteren.” Met zijn strijd
tegen (misbruik van) AI zet Mo Gawdat
dat onverminderd voort.
Onderwerpen
Innovatie, Marketing,
Persoonlijke Ontwikkeling
In een interview met de Brits-Nigeriaanse podcaster Steven Bartlett
(31) zegt Mo dat het zijn missie is de wereld te redden van kunstmatige
intelligentie voordat het te laat is. “Het is het meest extentiële debat en
de grootste uitdaging die de mensheid ooit zal aangaan. Groter dan
klimaatverandering en veel groter dan Covid. Als we niet snel proactief
reageren en kansen voor ons mensen creëren zal de wereld zoals we
die nu kennen, mogelijk al in 2025 of 2026 andere vormen aannemen.
De manier waarop we leven en hoe we tegen het leven aankijken
verandert. AI staat echt op het punt intelligenter te worden dan
mensen en als het zover is kunnen we deze intelligentie niet meer
reguleren. Experts zeggen dat er niets kunstmatigs aan AI is en deze
robots een diep niveau van bewustzijn ontwikkelen en emoties voelen.
Over tien jaar verbergen we ons voor AI. Kortom:
“Regeringen moeten nu handelen, want we zijn er al laat mee.” Als dat
lukt, zegt Mo postuum tegen Stephen, moeten we een vorm van AI
creëren die wel goed is voor de mensheid.”
MO
GAWDAT
159

MOTIVATIE
Ook tijdens onzekere tijden
hangt geluk samen met het
stellen en bereiken van doelen.
Olympisch kampioen en
zwemmer Maarten van der
Weijden inspireert met zijn
verhaal graag anderen ook het
beste uit zichzelf te halen. Dat
dit niet altijd zonder slag of
stoot gaat, hoort voor Maarten
bij het leven. Zijn verhaal is
persoonlijk en oprecht.
© MARCELRFOTOGRAFIE
MAARTEN
VAN DER
WEIJDEN
PROFIEL
‘Hoe ga jij door als
het even tegenzit?’
160 SPEAKERS ACADEMY ® MAGAZINE 2024

ONDERNEMEN
HET GEHEIM VAN HEINEKEN
Fotografie © Alek Bruessing
Franck heeft meerdere paden in verschillende richtingen bewandeld en op die manier brede werk- en
levenservaring opgedaan en mooie successen geboekt. Zo is hij psychiatrisch verpleegkundige,
tennisleraar, horecaondernemer, grondlegger van het Goed Getapt-programma en van James Horeca,
uitvinder, betrokken bij nr. 1-hit ‘Who the X is Alice’ en wereldreiziger. Voor Heineken is hij in ruim tachtig
landen actief, onder meer voor het Star Serve-programma en is hij ‘de hand’ in verschillende tvcommercials.
Franck deelt graag zijn wonderlijke levenswandel met je en is nu beschikbaar als spreker
voor je evenement. “Zijn aanstekelijke passie en energie zorgen dat je als toehoorder nooit meer een
slecht getapt biertje accepteert.’’
Hoe zorg je ervoor dat je klanten terugkomen en
meer besteden?
Francks overtuiging: ‘Als het doel duidelijk is en je bent
bereid de juiste stappen in de juiste volgorde te zetten,
dan is niets onmogelijk’. Het ontbreekt ons echter vaak
aan de motivatie de juiste dingen in de juiste volgorde
te doen. Franck maakt op een luchtige, interactieve en
humoristische manier duidelijk waarom dit zo belangrijk
is en wel via het mooie product bier! Hij vertelt je
vanuit zijn persoonlijke ervaring hoe wereldspeler
Heineken dit vraagstuk aanpakt. Bier is hier de
metafoor voor jouw eigen product of dienst. Als
ondernemer beloof jij de ‘reclamefoto’ op je website,
het ideaal-
laatje. Je toont je product,
vertelt
wat je jouw klanten wil
leveren en waarvoor je
wilt dat ze terugkomen.
Maar let op:
de belangrijkste én
zwakste schakels
tussen jouw
bedrijf en de klanttevredenheid zijn je
medewerkers. Zij vervullen een
sleutelrol in het zo gewenste succes.
De cruciale vraag is dan ook: Zijn jouw
medewerkers bereid om elke keer weer PROFIEL
de ‘reclamefoto’ te leveren? Een
illustratie van het belang van je medewerker: Heineken
checkt elke druppel bier honderden keren en investeert
miljarden in marketing. Maar tijdens die allerlaatste
stappen – wanneer de barkeeper een biertje tapt – is de
invloed van het bedrijf volledig verdwenen en ligt het lot
van Heineken in handen van de barkeeper.
In 5 stappen naar de meest gemotiveerde
medewerker
Aan de hand van vijf ogenschijnlijk simpele stappen
neemt Franck je mee in de zoektocht naar het waarom
erachter. Hij stelt: zodra je weet waarom je iets doet,
wordt de motivatie om het op die manier te blijven doen
intrinsiek. Met andere woorden: na het implementeren
van het 5-stappenplan, veranderen mindset en
motivatie van je medewerkers. Met verbluffende
resultaten! In deze context kun je bier dan ook eenvoudig
vervangen door elk(e) ander(e) product of dienst.
De genoemde aanpak is de standaard geworden
binnen Heineken, en met groot succes. Vast en zeker
dat deze voor jouw organisatie ook zinvol is! Francks
presentatie is interessant voor alle soorten bedrijven
en instellingen.
FRANCK
EVERS
‘Global Draught Master’ Heineken:
In 5 stappen een loyale klant
SPEAKERSACADEMY.NL 161

COLUMN
Compassie en
sociale veiligheid
PROFIEL
Fotografie © Walter Kallenbach
“Als presentatietrainer vraag ik naar de stem
in het hoofd van cursisten. Mensen die in het
openbaar spreken – op een podium, tv,
online of in een vergaderzaal vol collega’s –
komen zichzelf tegen. Vaak is het antwoord
dat die stem een kritische scheidsrechter
is die zegt : ik ben niet goed genoeg, niet
slim genoeg, weet te weinig, ze vinden
het vast niet interessant.
MARGREET
SPIJKER
Wie hier geen last van heeft is de inmiddels
98-jarige presentatietrainer Jaap Brand. Hij was
ooit mijn presentatietrainer bij RTL. Hij geniet
aanzien als trainer van meer dan 1000 mensen,
onder wie vele bekende Nederlanders.
We geven nu ook samen presentatietrainingen.
In een van de sessies vertelde hij dat hij soms
voorspellende dromen heeft. Ook kon hij jaren
geleden ineens vertellen wat er gaande was in
het leven van mensen die hij helemaal niet kent.
Hij is er zelf niet van onder de indruk.
Ik besloot meer mensen te vragen of ze iets
hebben gezien, gevoeld of meegemaakt
waarover ze zwijgen. Ook herinnerde ik mij
weggestopte gebeurtenissen na de dood van
mijn vader. Een wereld ging voor me open. De
vraag stellen is al iets waarvoor ik in eerste
instantie moed nodig had. Nu vraag ik het overal.
En waar ik ook ben, komen mensen met verhalen
die ze nooit eerder hebben durven delen met een
buitenstaander. Bang om niet serieus genomen
te worden, voor gek verklaard te worden, er niet
meer bij te horen. Het zijn prachtige, troostende, zinvolle
verhalen. Weg zijn de schaamte en de angst. (Ze zijn deels
te beluisteren in de podcast ‘Niet
Verzonnen’).
Ook in de medische wereld is er
angst voor afwijzing door collegaartsen,
patiënten en hun familie.
Zo interviewde ik de arts John
Soedirman, een supervisor bij
Cardiologie Amsterdam, een paar
weken voor zijn overlijden. Hij had
een moeder gehad die helderziend
was. Hij voelde nu haar aanwezigheid.
Zijn uitspraak raakte me: ‘Misschien heeft
de wetenschap me in de weg gezeten’. Cardioloog Jobst
Winter vertelde me dat zijn patiënten hun ervaringen rond
de dood, zoals sterfbedvisioenen, opmerkelijke veranderingen
na een transplantatie of bijna-doodervaringen, pas
delen als je er expliciet om vraagt. Het vragen naar
bijzondere verhalen is een proces dat nu net op gang
komt.
De auteur en neurochirurg James Doty van Stanford
University kwam ook op mijn pad via de Mandeville
Academy in Gouda waar ik gastcolleges geef. Zijn
leven dat begon als kansarm jochie, veranderde na
magische lessen die hij kreeg van een vrouw in een
‘magic shop’ en door zijn bijna-doodervaring. Het gevolg
is de oprichting van een centrum voor Compassie en
Altruïsme samen met de Dalai Lama, gelieerd aan
Stanford University. De Brits-Nederlandse Barbara Piper
heeft er jarenlang gestudeerd. Zij heeft mij geïnspireerd.
Het delen van bijzondere verhalen helpt mee bij het
bevorderen van sociale veiligheid en compassie.
Dit is een uitnodiging om verhalen te vertellen, te luisteren
naar verhalen die je nergens anders hoort of ziet. Ze zijn er
gewoon. Overal.”
Onderwerpen
Sociale veiligheid, Presentatieskills, Persoonlijk
leiderschap, Zelfinzicht, Communicatie. Compassie
162
SPEAKERS ACADEMY ® MAGAZINE 2024

SPEAKERSACADEMY.NL 163

164
SPEAKERS ACADEMY ® MAGAZINE 2024