ACADEMY Magazine 2018-2019
14.01.2019 • Views
Share Embed Flag

ACADEMY Magazine 2018-2019

ePAPER READ
SpeakersAcademy

Create successful ePaper yourself

Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.

START NOW

<strong>ACADEMY</strong>®<br />

MAGAZINE <strong>2019</strong><br />

MAGAZINE <strong>2019</strong><br />

The Conscious Edition<br />

Met bijdragen van dr. Brian Clement, dr.<br />

Matthias Rath, Joey Carbstrong, Heather Mills,<br />

John Perkins, Sailesh Rao, Ty Bollinger,<br />

Fiona Oakes, Andro Vos en Miki Mottes<br />

Meer dan 50<br />

tópinterviews!<br />

Kay Formanek<br />

‘Onbewuste vooroordelen beperken diversiteit’<br />

prof. dr. Paul Iske<br />

‘Briljante mislukkingen hebben altijd een<br />

positieve uitkomst’<br />

Mikheil Saakashvili<br />

‘Nieuw recept tegen ongewenste leiders’<br />

prof. dr. ir. Jan Rotmans<br />

‘Over vijftien jaar ben je een sukkel als je<br />

nog gas en geen zonnepanelen hebt’<br />

prof. dr. Thomas Hertog<br />

‘Meesters van het multiversum<br />

ontwikkelen nieuw model van<br />

onze kosmos’<br />

Carolijn Brouwer<br />

Tweevoudig Wereldzeiler van het<br />

Jaar kan niet zonder uitdagingen<br />

© KEKE KEUKELAAR<br />

prof. dr.<br />

Erik Scherder<br />

‘SAMEN ZINGEN ACTIVEERT ONS BREIN’

INFORMEER NAAR DE<br />

TURN-KEY<br />

CONGRESPAKKETTEN<br />

VOOR 150 TOT 1.000 PERSONEN<br />

Check FokkerTerminal.nl<br />

®<br />

GRAND SPEAKERS<br />

BUSINESS & KNOWLEDGE CLUB<br />

Th e n o 1<br />

Business Club<br />

Een samenwerking tussen Speakers Academy® en Grand Hotel Huis ter Duin<br />

2<br />

SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2019</strong><br />

grandspeakers.com<br />

Fokker Terminal - Binckhorstlaan 249 - Den Haag<br />

Informatie en boekingen: 070 262 90 66

GRAND HOTEL HUIS TER DUIN<br />

ENJOY HOLLAND’S FINEST BEACH<br />

EEN MULTIFUNCTIONELE<br />

CONGRESLOCATIE IN DEN HAAG<br />

• 18 subruimtes rondom de congresvloer<br />

• Daglicht in alle ruimtes<br />

• Industriële en frisse uitstraling<br />

• Zeer goede bereikbaarheid<br />

• 380 parkeerplaatsen<br />

Het majestueuze Grand Hotel Huis ter Duin is al meer dan 130 jaar het hoogste punt op<br />

het Duin in Noordwijk, direct gelegen aan het strand met een geweldig uitzicht over de<br />

Noordzee. De 254 kamers inclusief diverse suites en penthouses in combinatie met de 19<br />

multifunctionele vergaderzalen zijn de perfecte combinatie voor een geslaagd evenement!<br />

Een uniek familiebedrijf;<br />

254 kamers, waarvan 20 suites en 4 penthouses;<br />

19 multifunctionele ruimtes, allen met direct daglicht en<br />

airco. De grootste zaal beschikt over een plafond<br />

hoogte van 5,7 meter en kan tot 500 personen in<br />

cabaret stijl met ‘back projection’ faciliteren;<br />

Direct gelegen aan het strand en daardoor perfect<br />

geschikt voor incentives en sociale activiteiten;<br />

Winnaar M&IT Award ‘Best Overseas Hotel’ in<br />

2014, 2016 en 2017;<br />

Winnaar CHS Award ‘Best International Hotel’ in <strong>2018</strong>;<br />

Slechts 20 minuten van Schiphol Airport en 30 minuten<br />

vanaf Amsterdam en Den Haag;<br />

Gratis WIFI verbinding in de kamers, vergaderzalen en<br />

openbare ruimte.<br />

WWW.HUISTERDUIN.COM<br />

FOKKERTERMINAL.NL<br />

SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2019</strong> 3<br />

GRAND HOTEL HUIS TER DUIN - KONINGIN ASTRID BOULEVARD 5, 2202 BK NOORDWIJK AAN ZEE - WWW.HUISTERDUIN.COM

INHOUDSOPGAVE<br />

© ERIK KOTTIER<br />

16 26 144 68<br />

80<br />

196<br />

© MARCO EDELMAN<br />

© SUSHILLA KOUWEN<br />

© ELISABETH ISMAIL<br />

© REMKO DE WAAL<br />

© ENITH VAN TONGEREN<br />

Erik<br />

Scherder<br />

Ancilla<br />

van de Leest<br />

Guido<br />

Weijers<br />

dr. Ben<br />

Tiggelaar<br />

dr. André<br />

Kuipers<br />

Jaap en Sanne<br />

Korteweg<br />

Business & Knowledge Club ‘Grand Speakers’________________3<br />

Inhoudsopgave_________________________________________4<br />

Voorwoord____________________________________________7<br />

De Kracht van Speakers Academy®_________________________8<br />

Speakers Academy® International <strong>Magazine</strong>®________________10<br />

Speakers Academy® International_________________________11<br />

World of Consciousness®________________________________12<br />

Mind The Matrix______________________________________13<br />

Website______________________________________________14<br />

INTERVIEWS, ARTIKELEN EN COLUMS<br />

prof. dr. Erik Scherder__________________________________16<br />

‘Samen zingen activeert ons brein’<br />

Mikheil Saakashvili____________________________________20<br />

‘Nieuw recept tegen ongewenste leiders’<br />

prof. dr. Jan Peter Balkenende____________________________24<br />

Ex-premier steeds invloedrijker<br />

Ancilla van de Leest____________________________________26<br />

‘De mooiste onderwerpen hebben een ogenschijnlijke<br />

contradictie in zich’<br />

dr. Thomas Hertog PhD_________________________________30<br />

‘Meesters van het Universum ontwikkelen nieuw model van<br />

onze kosmos’<br />

Jack Andraka_________________________________________34<br />

Alvleesklierkankersensor is 26.000 keer goedkoper<br />

en veel accurater dan bestaande testen<br />

Jelle Jolles____________________________________________37<br />

Over leren, brein en ontplooiing<br />

Minchenu Maduro_____________________________________38<br />

‘Ontslag kan uiteindelijk een cadeautje zijn’<br />

dr. Alexander Italianer__________________________________42<br />

‘Samen optreden maakt Europa sterker’<br />

prof. dr. Walter Baets___________________________________46<br />

‘Flamenco is de snelste manier om excellentie te begrijpen’<br />

dr. Koert van Mensvoort________________________________50<br />

Uitzendbureau voor mens én robot: samenwerking creëert<br />

nieuwe banen<br />

Dirk Zeelenberg_______________________________________53<br />

dr. Mathijs Bouman ____________________________________54<br />

‘De mensen zijn op’<br />

Fons Trompenaars_____________________________________56<br />

‘Dilemma-reconciliatie is de essentie van ons werk’<br />

prof. dr. Jan Latten_____________________________________60<br />

Trends voor de komende jaren: ‘Nederland groeit als kool’<br />

Kay Formanek________________________________________64<br />

‘Onbewuste vooroordelen beperken diversiteit’<br />

4 SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2019</strong><br />

dr. Ben Tiggelaar______________________________________68<br />

‘De meeste veranderingen mislukken al aan het begin’<br />

drs. Angelien Eijsink___________________________________72<br />

Het draait allemaal om mensen<br />

Arend de Geus________________________________________75<br />

‘U bent geen voorzitter, u bent een dictator!’<br />

Thomas Rau en Sabine Oberhuber________________________76<br />

De Universele Rechten van het Materiaal<br />

dr. André Kuipers arts/astronaut_________________________80<br />

Ruimtevaart haalt de toekomst bijna in<br />

Jeffrey Spalburg_______________________________________84<br />

1,2,3, uit het hoofd<br />

prof. dr. ir. Mathieu Weggeman___________________________85<br />

Een CEO als president<br />

Thijs Launspach Msc___________________________________86<br />

‘Millennials blijven in de alarmstand staan en branden op’<br />

Joost Eerdmans_______________________________________90<br />

‘Samen slappe thee drinken lost niks op’<br />

drs. Arend-Jan Boekestijn_______________________________94<br />

Een Brits festival van fouten<br />

Carolijn Brouwer______________________________________96<br />

Tweevoudig Wereldzeilster van het Jaar kan niet zonder uitdagingen<br />

prof. dr. ir. Jan Rotmans________________________________102<br />

‘Over vijftien jaar ben je een sukkel als je nog gas en geen<br />

zonnepanelen hebt’<br />

ir. Aat Vos___________________________________________106<br />

‘How to create a public relevant space’<br />

Kristel Groenenboom_________________________________107<br />

Kan meneer Kristel komen spreken?<br />

Peter Ros____________________________________________108<br />

Beetje chaos creëert speelruimte voor persoonlijk en zakelijk succes<br />

Lauren Walters_______________________________________112<br />

‘Mijn betaalmiddel is een goede relatie met de artiest’<br />

Herold Dat__________________________________________116<br />

5 survivaltips voor op de werkvloer<br />

Stefan Verhoeven_____________________________________117<br />

Boud Van Rompay____________________________________118<br />

Eerste niet-toxisch coatingsysteem voor scheepsrompen<br />

houdt oceanen schoon<br />

Quintis Ristie________________________________________122<br />

Quintis laat zich niet kennen<br />

Eduard Nazarski______________________________________124<br />

‘Mensenrechten zijn nooit af’<br />

Kim Jansen__________________________________________127<br />

Vijf generaties sterker dan één: future-proof met alle generaties<br />

prof. dr. Peter Boelhouwer______________________________128<br />

‘Mensen zitten niet te wachten op allemaal woontorens’

INHOUDSOPGAVE<br />

Floris van den Berg___________________________________133<br />

Zo moet het zijn<br />

Lennard Toma en Cedric Muchall________________________134<br />

Met vallen en opstaan naar een vernieuwende organisatiecultuur<br />

prof. dr. Maarten van Rossum___________________________136<br />

Nicoline Wisse Smit___________________________________137<br />

De verliefde organisatie<br />

Hans van Breukelen___________________________________138<br />

Omgaan met tegenslag kun je leren<br />

Guido Thys__________________________________________139<br />

De minst gevraagde spreker van Nederland<br />

Hélène Oosterhuis____________________________________140<br />

Waar zijn de leiders die durven te waarderen en verbinden?<br />

Tom Sligting_________________________________________143<br />

‘Ik verzon een app om een spijker mee in de muur te slaan’<br />

Guido Weijers________________________________________144<br />

Ondernemers scoren vanzelf al hoger op de geluksladder<br />

prof. dr. Paul Iske_____________________________________148<br />

‘Briljante mislukkingen hebben altijd een positieve uitkomst’<br />

Luc van Bussel_______________________________________152<br />

Cultuurmakers in Coole Tijden<br />

Dennis Heijn________________________________________153<br />

‘Fearlessness’ voor u als persoon en voor uw organisatie<br />

mr. Bram Moszkowicz_________________________________154<br />

‘Ik ben altijd wat minder ingetogen geweest’<br />

Hans Groenhuijsen___________________________________158<br />

Verandering en veranderen<br />

Filemon Wesselink____________________________________159<br />

LEF en Succes<br />

Peter ten Wolde______________________________________160<br />

Neem betere beslissingen door genuanceerder naar je<br />

omgeving te kijken<br />

Sander Duivestein____________________________________164<br />

Bedrijven moeten in <strong>2019</strong> kleur bekennen<br />

Bart Gielen__________________________________________167<br />

Geen woorden maar daden: een intiem gesprek met ABBA’s Frida<br />

Bert de Bode_________________________________________168<br />

De groenste golfbaan in acht duurzame stappen<br />

Frans de Groot_______________________________________172<br />

‘Zeven revolutionaire principes die gegarandeerd groei opleveren’<br />

Erik-Jan Vlieger PhD, MD______________________________176<br />

Algoritmen versterken het nieuwe brein van de dokter<br />

Farid Tabarki________________________________________181<br />

Naar toekomstbestendige professionals en organisaties<br />

Richard de Leth______________________________________182<br />

Zakelijk succes zonder geluk en gezondheid is een scheve deal<br />

Delft Hyperloop______________________________________186<br />

Tanja Kok___________________________________________190<br />

Sta stil bij geluk en vind jezelf steeds opnieuw uit<br />

Ronald Giphart______________________________________191<br />

prof. dr. Pierre Capel__________________________________192<br />

Ziekteverzuim of arbeidsvreugde<br />

Jaap en Sanne Korteweg________________________________196<br />

Vlees zonder dier smaakt als vlees van een dier<br />

Matthias Scholten_____________________________________200<br />

Manipulatie heeft onterecht een verkeerd imago<br />

Marieke van der Weiden_______________________________203<br />

‘Van ‘doorbitch’ tot uitvaartgoeroe’<br />

Annette Dölle________________________________________204<br />

Chloé Rutzerveld_____________________________________206<br />

Toekomst van ons voedsel kent vele scenario’s<br />

Joost Nauta__________________________________________210<br />

‘Zonder welzijn kun je de zorg net zo goed uitzetten’<br />

Richard van Hooijdonk________________________________214<br />

‘Leiders van de 21ste eeuw mogen niet meer de baas spelen’<br />

Bas Westerweel_______________________________________217<br />

Hartstour <strong>2019</strong><br />

Jeroen Peterse________________________________________218<br />

Waarom slimme mensen zich onlogisch gedragen<br />

Manuel Adamini_____________________________________219<br />

‘De grootste investeringskans ooit: klimaatverandering’<br />

drs. Patrick van Veen__________________________________220<br />

Waarnemen met de ogen dicht<br />

Jarno Duursma_______________________________________222<br />

Sciencefiction wordt realiteit<br />

dr. Casper Hulshof____________________________________224<br />

Mythes raken nooit op!<br />

The Conscious Edition_________________________________225<br />

dr. Brian Clement en dr. Anna Maria Clement______________226<br />

‘Mensen moeten leren zichzelf te helpen’<br />

Joey Carbstrong______________________________________230<br />

Spreekbuis voor onschuldige individuen die we met miljarden<br />

tegelijk vermoorden<br />

John Perkins_________________________________________234<br />

Ex-economische huurmoordenaar leidt wereldwijde<br />

bewustzijnsrevolutie<br />

dr. Sailesh Rao_______________________________________238<br />

De grote transitie is begonnen<br />

Ty Bollinger_________________________________________242<br />

De andere kant van kanker<br />

Andro Vos___________________________________________246<br />

Eerste forensische academie in de strijd tegen stroperij<br />

Heather Mills________________________________________250<br />

‘Maak het leven gemakkelijk voor de onwetenden en<br />

we lossen alles op’<br />

dr. Matthias Rath_____________________________________254<br />

‘Doorbraaktherapie helpt het lichaam antistoffen te maken<br />

tegen kanker’<br />

Fiona Oakes_________________________________________258<br />

Planten geven voldoende energie om extreme marathons te winnen<br />

Miki Mottes_________________________________________262<br />

Grappige figuurtjes wijzen de weg naar volledig plantaardige leefstijl<br />

Een selectie inspirerende sprekers________________________267<br />

Inspirerende boeken__________________________________286<br />

Luizterverhaal_______________________________________289<br />

SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2019</strong> 5

6 21st Century Art<br />

SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2019</strong><br />

SOKIA.NL<br />

Bestel de gratis catalogus<br />

Living - Art - The Art of Living<br />

via solange@speakersacademy.nl

VOORWOORD<br />

De mens ontwaakt<br />

Met veel plezier en dankbaarheid<br />

presenteer ik u de 25ste editie<br />

van <strong>ACADEMY</strong>® <strong>Magazine</strong>.<br />

Op veel gebieden constateren wij een groeiend<br />

bewustzijn en daarmee belooft <strong>2019</strong><br />

een bijzonder jaar te worden.<br />

Dit danken wij aan het internet, de sociale<br />

media en een jonge intelligente generatie<br />

die alle informatie ontsluiten en toegankelijk<br />

maken voor iedereen. Deze informatie is<br />

confronterend, maar net zo vaak ook inspirerend<br />

en motiverend. Zij is niet alleen van<br />

levensbelang voor ieder mens, maar net zo<br />

belangrijk voor het bedrijfsleven en de overheid.<br />

De Faculty Members van Speakers Academy®<br />

kunnen u hierover meer vertellen.<br />

Belangrijke sprekers, schrijvers en denkers<br />

© MARIE CECILE THIJS<br />

laten wij in deze editie aan het woord en zij<br />

geven u hun visie op een nieuwe wereld.<br />

Mede dankzij internationale bijdragen van<br />

Sailesh Rao, Brian Clement, Joey Carbstrong,<br />

John Perkins, Andro Vos, Miki<br />

Mottes, Heather Mills, Fiona Oakes en Matthias<br />

Rath gloort aan de horizon zicht op<br />

een nieuwe wereld, waarin de mens eindelijk<br />

ontwaakt.<br />

Het beschrijven van deze nieuwe wereld is<br />

uitgegroeid tot hun levenswerk en zo ook<br />

van Speakers Academy®<br />

Mogen in <strong>2019</strong> al uw dromen en wensen uitkomen.<br />

Ik wens u veel (kritisch) leesplezier.<br />

Albert de Booij<br />

Oprichter en CEO Speakers Academy®<br />

Oprichter en CEO World of Consciousness<br />

‘One moment can change a day,<br />

one day can change a life and<br />

one life can change the world’<br />

- BOEDDHA -<br />

SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2019</strong> 7

Speakers Academy®'s<br />

1<br />

Speakers Academy® heeft een transparant prijsbeleid. Duidelijkheid vooraf, geen<br />

boekingsfee of verborgen kosten.<br />

2<br />

Het consultancyteam van Speakers Academy® is het meest ervaren team in de Europese<br />

sprekerswereld. Met een gezamenlijke ervaring van zo’n 100 jaar heeft het tienduizenden<br />

aanvragen voor zijn relaties in behandeling genomen.<br />

3<br />

Relaties van Speakers Academy® ontvangen het <strong>ACADEMY</strong>® <strong>Magazine</strong> kosteloos en de<br />

periodieke Nieuwsbrief, waarin de laatste ontwikkelingen worden besproken alsmede de<br />

meest recente sprekers worden voorgesteld.<br />

Zo krijgt de relatie up-to-date kennis van de steeds veranderende sprekersmarkt.<br />

4<br />

Een internationaal netwerk dat zijn weerga niet kent en toegang geeft tot meer dan<br />

25.000 sprekers wereldwijd.<br />

5<br />

Speakers Academy® hanteert een onbesproken ethisch gedrag naar haar klanten,<br />

medewerkers, toeleveranciers, Faculty Members en naar de samenleving, hetgeen<br />

resulteert in een onberispelijke reputatie en een ongeëvenaard betalingsgedrag.<br />

8 SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2019</strong><br />

NICK SHARON JACQUES DESMOND MARISA JESSE RENÉ ROXANNE KIKI ALBERT

Unieke Dienstverlening<br />

6<br />

De boeiende en inspirerende werkomgeving op het Speakers Academy® hoofdkantoor<br />

garandeert optimale professionaliteit en klantgerichtheid en staat borg voor het hoogst<br />

denkbare niveau van dienstverlening.<br />

7<br />

Nadat een boeking tot stand is gekomen stemt Speakers Academy® de werkbesprekingen<br />

af, controleert de optredens en evalueert de optredens die hebben plaatsgevonden.<br />

8<br />

Onze Knowledge Ambassadors staan 365 dagen per jaar voor u klaar en zorgen ervoor<br />

dat u binnen 24 uur een offerte ontvangt.<br />

9<br />

In geval van ziekte en/of overmacht draagt Speakers Academy® te allen tijde zorg voor<br />

een vervangende spreker of dagvoorzitter. Uiteraard in overleg met u.<br />

10<br />

Kosteloos advies.<br />

SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2019</strong> 9<br />

MELANIE NINA WALTER ANDREA GINO MAUREEN SONJA DON

Bestel de internationale editie van<br />

<strong>ACADEMY</strong>® <strong>Magazine</strong> <strong>2019</strong><br />

Bestel via info@speakersacademy.nl, er zijn geen kosten aan verbonden<br />

John Perkins<br />

Matthias Rath PhD<br />

Former Economic Hitman<br />

Breakthrough therapy helps the<br />

leads Global Revolution<br />

body manufacture antibodies<br />

against cancer<br />

Mikheil Saakashvili<br />

New recipe against unwanted Sailesh Rao<br />

leaders<br />

The Great Transition has begun<br />

Brian Clement PhD André Kuipers MD<br />

Hippocrates Health Institute PhD<br />

Over six decades helping<br />

We don’t realise space science is<br />

people help themselves<br />

interwoven with our daily lives<br />

10<br />

SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2019</strong><br />

THE CONSCIOUS EDITION<br />

Professor Guus<br />

Berkhout<br />

Climate change, in search of<br />

the truth

31-12-18 11:32<br />

Faculty members van Speakers Academy® hebben in het afgelopen seizoen opgetreden in onder meer:<br />

Abidjan<br />

Aken<br />

Amsterdam<br />

Ankara<br />

Antwerpen<br />

Avignon<br />

Bad Kissingen<br />

Bad Orb<br />

Barcelona<br />

Berlijn<br />

Bled<br />

Brest<br />

Brugge<br />

Brussel<br />

Casablanca<br />

Dubai<br />

Dublin<br />

Düsseldorf<br />

Edmonton, AB<br />

Essen<br />

Freiburg<br />

Genève<br />

Gent<br />

Graz<br />

Hamburg<br />

Ile de la Réunion<br />

Istanboel<br />

Keulen<br />

Kingsland, GA<br />

Kitzbühel<br />

Koblenz<br />

Kopenhagen<br />

Lago Maggiore<br />

Las Vegas, NV<br />

Le Touquet<br />

Leuven<br />

Lima<br />

Lissabon<br />

Londen<br />

Luxemburg<br />

Lyon<br />

Madrid<br />

Mallorca<br />

Marrakech<br />

Marseille<br />

Melbourne<br />

Milaan<br />

Montpellier<br />

Montreal<br />

München<br />

Nantes<br />

Nice<br />

Nordhorn<br />

Oostende<br />

Parijs<br />

Portoroz<br />

Praag<br />

Rome<br />

Rotterdam<br />

Schwerin<br />

Sint- Niklaas<br />

Stavanger<br />

Stockholm<br />

Strassbourg<br />

Strömstad<br />

Taipei<br />

Thonon-les-Bains<br />

Tours<br />

Vilnius<br />

Warschau<br />

Wenen<br />

Zürich<br />

© ENITH STENHUYS<br />

© EVERT-JAN DANIËLS<br />

© BORIS CYRULNIK<br />

© XAVIER VERDAGUER<br />

© JOSCHKA FISCHER<br />

© ROBERT ESPALIEU<br />

© PHILIPPE DOUSTE-BLAZY<br />

© LUCY ALEXANDER<br />

© ROY BEUSKER<br />

© SIMON NEWBURY<br />

© RIANNE NOORDEGRAAF<br />

© SUSAN NEIMAN<br />

© ENITH STENHUYSEN<br />

© RÜDIGER JÜRGENSEN<br />

© GINO DEPINTO<br />

Bernard<br />

Kouchner<br />

Mikheil<br />

Saakashvili<br />

dr. Susan<br />

Neiman<br />

prof. dr. Peter<br />

Sloterdijk<br />

Anja<br />

Kohl<br />

David<br />

Shing<br />

Tasha<br />

de Vasconcelos<br />

Virginie<br />

Raisson<br />

Philippe<br />

Douste-Blazy<br />

Lucy<br />

Alexander<br />

Dominique<br />

Moïsi<br />

Alastair<br />

Campbell<br />

Jack<br />

Lang<br />

Jacques<br />

Attali<br />

Jeremy<br />

Rifkin<br />

Boris<br />

Cyrulnik<br />

Xavier<br />

Verdaguer<br />

Joschka<br />

Fischer<br />

MAGAZINE<br />

HOOFDREDACTEUR - Albert de Booij<br />

REDACTIE - Jacques Geluk (tekst) en het<br />

Speakers Academy ® Team<br />

de sprekers copyrightvrije foto’s aan te leveren. In het geval het foto’s<br />

betreft die beschikbaar zijn gesteld door externe fotografen, vermeldt<br />

Speakers Academy ® de naam van de fotograaf op de foto zelf. In een aantal<br />

gevallen is het wellicht niet mogelijk (geweest) de te achterhalen. Mocht<br />

u menen rechthebbende te zijn van een of meerdere foto’s, neem dan<br />

contact op met Speakers Academy ® via e-mail: info@speakersacademy.nl<br />

in 66 countries<br />

NORWAY<br />

PANAMA<br />

POLAND<br />

PORTUGAL<br />

RUSSIA<br />

SAUDI ARABIA<br />

SERBIA<br />

SINGAPORE<br />

SLOVAKIA<br />

SLOVENIA<br />

SOUTH AFRICA<br />

gs<br />

demy.com<br />

SOUTH KOREA<br />

SPAIN<br />

SURINAME<br />

SWEDEN<br />

SWITZERLAND<br />

TAIWAN<br />

THAILAND<br />

TURKEY<br />

UAE<br />

USA<br />

VATICAN CITY<br />

SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE | 17 DE JAARGANG | N O 25 | BEWAAREXEMPLAAR | OPLAGE 75.000<br />

<strong>ACADEMY</strong>®<br />

MAGAZINE <strong>2019</strong><br />

The Conscious Edition<br />

Met bijdragen van dr. Brian Clement, dr.<br />

Matthias Rath, Joey Carbstrong, Heather Mills,<br />

John Perkins, Sailesh Rao, Ty Bollinger,<br />

Fiona Oakes, Andro Vos en Miki Mottes<br />

Kay Formanek<br />

‘Onbewuste vooroordelen beperken diversiteit’<br />

prof. dr. Paul Iske<br />

‘Briljante mislukkingen hebben altijd een<br />

positieve uitkomst’<br />

Mikheil Saakashvili<br />

‘Nieuw recept tegen ongewenste leiders’<br />

prof. dr. ir. Jan Rotmans<br />

‘Over vijftien jaar ben je een sukkel als je<br />

nog gas en geen zonnepanelen hebt’<br />

prof. dr. Thomas Hertog<br />

‘Meesters van het multiversum<br />

ontwikkelen nieuw model van<br />

onze kosmos’<br />

Carolijn Brouwer<br />

Tweevoudig Wereldzeiler van het<br />

Jaar kan niet zonder uitdagingen<br />

prof. dr.<br />

Erik Scherder<br />

‘SAMEN ZINGEN ACTIVEERT ONS BREIN’<br />

Meer dan 50<br />

tópinterviews!<br />

© KEKE KEUKELAAR<br />

SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong> ®<br />

BEZOEKADRES<br />

Postbus 22307 Schiedamse Vest 67-71<br />

3003 DH Rotterdam 3012 BE Rotterdam<br />

info@speakersacademy.nl Tel.: +31 (0)10 433 33 22<br />

GRAFISCH ONTWERP<br />

Speakers Academy ®<br />

Don de Bruijn<br />

DRUKWERK<br />

Roularta Printing NV,<br />

Roeselare België<br />

COPYRIGHT<br />

Copyright© 1997-<strong>2019</strong> Speakers Academy ® . Niets uit deze uitgave mag<br />

worden verveelvoudigd en / of openbaar worden gemaakt door middel van<br />

druk, fotokopie, microfilm of op welke wijze dan ook zonder voorafgaande<br />

schriftelijke toestemming van de uitgever. Alle rechten voorbehouden.<br />

Speakers Academy ® heeft de grootst mogelijke inspanning gepleegd om<br />

de copyrights van de geplaatste artikelen en foto’s aan de makers daarvan<br />

te doen toekomen. Speakers Academy ® vraagt de auteurs, fotografen en<br />

De interviews, artikelen en columns zijn van onafhankelijke auteurs.<br />

<strong>ACADEMY</strong> ® <strong>Magazine</strong> neemt een metapositie in ten aanzien van geloof,<br />

religie, gender, ras, seksuele geaardheid en aanvaardt geen enkele<br />

verantwoordelijkheid voor de statements die worden gemaakt. <strong>ACADEMY</strong> ®<br />

<strong>Magazine</strong> heeft vanuit deze onafhankelijk positie mensen uitgenodigd, die<br />

vanuit verschillende gezichtspunten hun visie naar voren brengen.<br />

FOTOSTOCK<br />

Bedrijven of organisaties die fotomateriaal nodig hebben, kunnen tegen<br />

een vergoeding hiervan gebruik maken. U kunt contact opnemen met de<br />

informatiedesk van Speakers Academy ® : fotostock@speakersacademy.nl<br />

TOESTEMMING HERDRUK / GEBRUIK FOTO’S EN ILLUSTRATIES<br />

Voor toestemming van herdruk van artikelen, interviews, columns, foto’s en<br />

illustraties, kunt u contact opnemen met Speakers Academy ® :<br />

magazine@speakersacademy.nl<br />

COLUMNSERVICE<br />

Veel van onze sprekers zijn tevens goede<br />

schrijvers. In een aantal gevallen bestaat<br />

de mogelijkheid om een column te laten<br />

schrijven voor uw personeelsblad, huisorgaan,<br />

verenigingsblad, corporate magazine, jaarverslag,<br />

website, publiekstijdschrift. Ook kunnen wij op<br />

verzoek een column, kort verhaal of gedicht ter<br />

ondersteuning van een congres (laten) verzorgen.<br />

SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2019</strong> 11

World of Consciousness<br />

In Pursuit of Global Awareness<br />

Bewust zijn is de belangrijkste van alle<br />

kosmische wonderen. Bewustzijn is<br />

onderdeel van alles om je heen. In<br />

de bossen, planten en bergen, in de oceanen,<br />

sterren en de planeten, in alle dieren en niet<br />

in de laatste plaats in jezelf.<br />

Wereldwijd zijn mensen bezorgd over de<br />

manier waarop de mensheid zich ontwikkelt.<br />

Vrouwen en mannen willen niet meer<br />

onwetend worden gehouden, ze hebben<br />

genoeg van onderdrukking en controle. Bij<br />

SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2019</strong><br />

A<br />

BETTER<br />

WORLD<br />

CHANGE<br />

(YOURSELF)<br />

AWARENESS<br />

KNOWLEDGE<br />

IGNORANCE<br />

KIKI<br />

ALBERT<br />

SOLANGE<br />

ANDREA<br />

DON<br />

VERSCHUUREN DE BOOIJ<br />

DE BOOIJ DEN HARTOG DE BRUIJN<br />

de World of Consciousness zijn we het daar<br />

helemaal mee eens. Daarom committeren we<br />

ons aan het verspreiden van ware, cruciale<br />

informatie. Alleen de juiste informatie kan<br />

verandering veroorzaken.<br />

World of Consciousness is een platform<br />

voor bewuste kennis. We verzamelen<br />

artikelen, video’s, tips en films over de<br />

wetenschap van de geest, spiritualiteit,<br />

cultuur, kunst, muziek, voeding en<br />

gezondheid. Allemaal om u te helpen een<br />

hoger bewustzijnsniveau te bereiken.<br />

worldofconsciousness.com<br />

Sluit je aan bij de World of Consciousness en ontvang elke maand<br />

'vers gedachtevoer', helemaal gratis<br />

‘De wereld is een gevaarlijke plek, niet vanwege kwaadwillenden,<br />

maar door degenen die wegkijken en niets doen’ ALBERT EINSTEIN

World of Consciousness<br />

In Pursuit of Global Awareness<br />

MIND THE MATRIX<br />

World of Conciousness® is co-producent van<br />

de nieuwe televisieserie ‘Mind the Matrix’ in<br />

samenwerking met filmmaker Christianne van Wijk<br />

Dit is de spannendste tijd om in te leven. Als we overschakelen op een nieuwe frequentie zal alles dat eons lang verborgen<br />

was naar de oppervlakte komen. Dat veroorzaakt verwarring, onrust en wijdverbreide paniek. Wees niet bang! Al het<br />

donkere dat naar het licht komt heelt. ‘Mind the Matrix’-de serie kijkt naar hoe we collectief alles heel kunnen maken dat uit<br />

balans is en een nieuwe wereldrealiteit kunnen realiseren. De aard daarvan is gekenmerkt door zelf-organisatie, liefhebben,<br />

compassie en harmonie. Dit is onze kans over te stappen naar en te blijven in een positieve tijdlijn.<br />

DE SERIE WORDT IN DE ZOMER VAN <strong>2019</strong> UITGEBRACHT<br />

TOPICS:<br />

Onze huidige staat van bewustzijn<br />

De invloed van bestaande media op onze<br />

geestesgesteldheid<br />

Het belang van een gezonde omgeving<br />

en een gezond voedingspatroon voor een<br />

optimale ervaring van het mens zijn<br />

Zorgen voor ouderen en kinderen. Een<br />

betere wereld begint bij de manier waarop<br />

we onze kinderen opvoeden en scholen<br />

Dieren. Hoe ziet hun reis er uit en wat<br />

willen ze ons vertellen? Wat doet het<br />

eten van vlees met ons op lichamelijk en<br />

spiritueel niveau?<br />

De noodzaak voor een integrerende<br />

benadering van genezing<br />

Nieuwe paradigma-uitvindingen die in<br />

harmonie zijn met de aarde<br />

Het probleem met moderne relaties<br />

verandert ons perspectief op wat gezonde<br />

relaties zijn<br />

Hedendaagse politiek, bankieren en<br />

bedrijven en de noodzaak om over te<br />

schakelen naar een cyclische 'mindset'<br />

SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2019</strong> 13<br />

© COURTESY CHRISTIANNE VAN WIJK | DRONE IMAGE

BEZOEK ONZE NIEUWE WEBSITE<br />

speakersacademy.com<br />

BOOK A SPEAKER<br />

AFGESTEMD OP UW WENSEN<br />

14<br />

Meer info. Hot topics. Sneller vinden.<br />

GEOPTIMALISEERD VOOR SMARTPHONE, TABLET EN COMPUTER<br />

Ontwikkelen is cruciaal, privé of als je ondernemer bent. Maar hoe weet je dat je nieuwe kansen kunt grijpen op het moment<br />

dat ze zich aandienen? Een van de meest effectieve manieren is het bijwonen van inspirerende lezingen. Speakers Academy®<br />

werkt al meer dan 20 jaar samen met de beste sprekers, wereldwijd. Consultants begeleiden u bij het selecteren van de juiste<br />

spreker voor elk evenement uit een portfolio van meer dan 25.000 sprekers.<br />

Meest ervaren team van consultants +25.000 sprekers wereldwijd Meer dan 20 jaar ervaring Service van de hoogste kwaliteit<br />

SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2019</strong><br />

speakersacademy.com

World of Consciousness<br />

In Pursuit of Global Awareness<br />

Climate Change<br />

In search of the truth<br />

by professor Guus Berkhout<br />

Bestel het 'special report' van prof. dr. ir. Guus Berkhout<br />

Bestel via info@speakersacademy.nl, er zijn geen kosten aan verbonden<br />

This essay is a revised and extended version of the essay ‘Climate Change, Broadening the<br />

Horizons’ that was published by the Global Warming Policy Foundation, London 2017.<br />

SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2019</strong> 15

‘Samen zingen<br />

activeert ons brein’<br />

NEUROPSYCHOLOGIE<br />

Zingen, vooral met elkaar, geeft kracht. Met muziek bezig zijn stimuleert hersenfuncties en heeft fysiologisch<br />

gunstige effecten, bijvoorbeeld op het hart. Dr. Erik Scherder heeft er een boek over geschreven, ‘Singing in the<br />

brain'. Op aanraden van André Rieu is inmiddels een ‘light’-versie verschenen, met minder wetenschap en nog<br />

meer leuke verhalen. Zijn boek krijgt ook dit jaar een vervolg in het theater. Gelukkig oud worden speelt zich<br />

eveneens af in het brein. Daarover heeft Scherder de EO-televisieserie ‘Het geheim van Methusalem’ gemaakt, mét<br />

een persoonlijke noot. Dit jaar komt er een nieuwe reeks, die ook maatschappelijker onderwerpen behandelt.<br />

De jeugdige, 67-jarige neuropsycholoog<br />

dr. Erik Scherder reizen door het brein in woord en klank herinneringen, die door hun ziekte niet zijn<br />

In <strong>2018</strong> heeft Erik Scherder muzikale in contact kunnen komen met hun vroege<br />

speelt sinds kort viool. “Drie gemaakt, met onder anderen de jonge pianist<br />

Nikola Meeuwsen (2002) in de Kleine<br />

aangetast.<br />

jaar geleden ben ik ermee<br />

begonnen. Het afgelopen Zaal van De Doelen in Rotterdam. Dit jaar ALZHEIMER<br />

jaar heeft dat door de hectiek even stilgelegen,<br />

doet hij het een aantal keren samen met Alzheimer Nederland heeft onlangs<br />

maar rond de kerstdagen heb ik het weer<br />

opgepakt. Ik heb het idee dat vioolspelen mij<br />

ook in algemene zin wat scherper maakt.<br />

De inspanning, het leren lezen van muzieknoten.<br />

Het lijkt erop dat ik wat makkelijker<br />

kan onthouden, maar zeg er direct bij dat je<br />

naar jezelf toe altijd wat subjectiever bent.<br />

Daarom kan ik aan dit persoonlijke gevoel<br />

geen wetenschappelijke inhoud geven”, zegt<br />

Scherder. Feit is echter dat muziek een positief<br />

effect heeft op de verbindingen tussen<br />

verschillende hersengebieden. Dat blijkt bijvoorbeeld<br />

tijdens stressvolle momenten in<br />

de dagelijkse zorg. In de wachtkamer van artsen<br />

of bij de eerste hulp en de afdeling intensieve<br />

zorg in ziekenhuizen. “Daar zie je dat<br />

de bloeddruk daalt en de ademhaling verbetert<br />

wanneer iemands favoriete muziek te<br />

horen is. Zoek haar of zijn ‘playlist’ op. Dat is<br />

belangrijk!” Hoe dat werkt vertelt hij ook dit<br />

jaar onder de noemer ‘Science meets music’<br />

tijdens een aantal concerten in het hele land.<br />

pianist Jan Vayne. “Het is een een-tweetje.<br />

Hij speelt, ik leg uit. Op 8 februari ook<br />

met vier bijzondere koren, bestaande uit afasie-,<br />

Parkinson-, Alzheimer- en kankerpatiënten.<br />

Ik vertel dan tussendoor wat zich bij<br />

die ziektebeelden voordoet in het brein en<br />

waarom zingen een positief effect heeft, bijvoorbeeld<br />

op de hersenfuncties. Al was het<br />

maar omdat het stress vermindert. Chronische<br />

stress heeft een negatief effect op allerlei<br />

gebieden, waaronder de hippocampus die<br />

essentieel is voor de werking van ons geheugen.<br />

Die wordt door de stress kleiner en gaat<br />

onderuit, waardoor je minder goed kunt<br />

onthouden. Door naar muziek te luisteren<br />

neemt de hippocampus weer in volume toe.<br />

Nostalgische muziek is het beste, omdat de<br />

hippocampus een rol speelt bij het geheugen.<br />

Het roept herinneringen op en laat je<br />

mijmeren over vroegere tijden of mooie<br />

momenten met je geliefden.” Dat is ook de<br />

reden waarom mensen met dementie weer<br />

onderzoek naar buiten gebracht waaruit<br />

blijkt dat muziektherapie één van de weinige<br />

therapieën is die een positief effect heeft<br />

op mensen met vormen van dementie. Dat<br />

bevestigt de bevindingen van Erik Scherder<br />

en andere wetenschappers. Kan muziek<br />

luisteren, naast meer bewegen (wat heel erg<br />

goed is voor lichaam én geest, zoals Scherder<br />

beschrijft in ‘Laat je hersenen niet zitten’)<br />

en gezond eten Alzheimer en andere vormen<br />

van dementie vertragen? “Deze ziekte is niet<br />

te voorkomen, maar je kunt wel de risico’s<br />

op het krijgen ervan verlagen. Studies laten<br />

zien dat als iedereen in de wereld een actieve<br />

leefstijl zou hebben, dat in 2050 zestien miljoen<br />

mensen met Alzheimer zou schelen.<br />

Hart- en vaatziekten en hoge bloeddruk zijn<br />

de grote boosdoeners en daar kunnen mensen<br />

zelf veel aan doen door veel te bewegen,<br />

een gezond dieet te volgen, niet te roken em<br />

matig te drinken. Ook sociale contacten zijn<br />

heel belangrijk om de geest langer gezond<br />

SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2019</strong>

prof. dr. Erik Scherder<br />

Tekst: Jacques Geluk | Fotografie: Erik Kottier<br />

‘Door naar muziek te<br />

luisteren neemt het volume<br />

van de hippocampus weer toe’<br />

SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2019</strong> 17

NEUROPSYCHOLOGIE<br />

te houden. De ziekte helemaal vermijden kan niet. We kennen allemaal<br />

mensen die ondanks een gezonde leefstijl toch Alzheimer hebben<br />

gekregen.”<br />

‘WEER GREEP OP MIJN LEVEN’<br />

“Vooral zingen in koren, zoals tijdens die concerten, laat zien hoeveel<br />

kracht het oplevert als je met elkaar zingt. Koorleden stemmen<br />

zich op elkaar af en synchroniseren hun zang, waardoor activiteit in<br />

hersengebieden ontstaat die ook een rol speelt bij zelfregulatie, autonomie<br />

en zelfreflectie. Neurale netwerken die jou de indruk geven dat<br />

je de regie hebt, zijn dezelfde die een rol spelen bij het zingen in een<br />

koor. Mensen leven er dus van op als die netwerken geactiveerd zijn.<br />

Kankerpatiënten zeggen bijvoorbeeld: ‘Sinds ik in het koor zing heb<br />

ik het idee dat ik zelf een actieve rol speel in mijn herstel. Dat ik niet<br />

alleen chemokuren onderga, maar ook weer gewoon meedoe en een<br />

beetje greep op mijn leven heb gekregen’.” Scherder geeft nog een paar<br />

voorbeelden. “De dag na de aanslagen op de Kerstmarkt in Berlijn en<br />

de concertzaal Bataclan in Parijs zag je mensen op die plekken de volgende<br />

dag samen zingen. Ook na de aanslag in Manchester tijdens<br />

een optreden van Ariane Grande zongen jonge mensen. Hetzelfde<br />

zie je in voetbalstadions, bij begrafenissen en huwelijken. Samen zingen<br />

heeft een enorme verbindende kracht.” Dat komt volgens Scherder<br />

onder andere door oxytocine, een neuropeptide die als hormoon<br />

en neurotransmitter fungeert en mogelijk een rol speelt bij het verbinden<br />

van sociale contacten met gevoelens van plezier. “Dit knuffelhormoon<br />

komt ook vrij als je in groepen met elkaar zingt en voedt een<br />

soort gemeenschappelijke kracht die ervoor zorgt dat je wilt meedoen<br />

of je beter en sterker voelt.”<br />

LICHTE VERSIE BOEK<br />

Het boek ‘Singing in the brain’, over de unieke samenwerking tussen<br />

muziek en de hersenen, loopt goed. Er zijn ongeveer 30.000 exemplaren<br />

verkocht. “Dat is al heel mooi. Dankzij André Rieu, met wie ik<br />

een leuk contact heb, is in <strong>2018</strong> een ‘light’-versie uitgebracht, die binnenkort<br />

ook in het Engels verschijnt. Hij vond de titel van het boek<br />

geweldig, maar de inhoud te technisch. ‘Die wetenschap wil niemand<br />

lezen’, zei hij. ‘Je moet een kleinere versie maken met leuke verhalen’.<br />

Met dit advies heb ik met de uitgever gesproken en nu zijn er twee.<br />

De zwaardere versie blijft overigens toch goed lopen.” Op televisie<br />

heeft Erik Scherder in <strong>2018</strong> drie ‘MAX Masterclasses’ gegeven over<br />

muziek, stress en taal.<br />

GEZOND OUD WORDEN<br />

In de EO-televisieserie ‘Het geheim van Methusalem’ is Scherder<br />

vorig seizoen op zoek gegaan naar een zinvolle en gelukkige oude dag,<br />

een onderwerp dat hem ook persoonlijk zeer aanspreekt. Het woord<br />

pensioen komt niet in zijn vocabulaire voor. Toch is het niet zijn idee<br />

geweest het programma te maken. “Nee! Ik werd gebeld. De EO was<br />

18<br />

SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2019</strong><br />

bezig het programma-idee te ‘pitchen’ bij de baas van de NPO, die er<br />

uiteindelijk een klap op gaf. Het idee was wat te doen met 60-, 80- en<br />

100-jarigen,met mij, niet als wetenschapper, maar als ondervrager en<br />

onderzoeker. Iemand die de wereld rondreisde en oude mensen zou<br />

vragen naar hun geheim. Dat vond ik een goed idee, omdat het helemaal<br />

past bij mijn onderzoekslijnen. Het probleem was dat ik moest<br />

vliegen. Ik had al dat al vier jaar niet gedaan, was er klaar mee en dorst<br />

het eigenlijk niet meer aan. Thuis kreeg ik het advies er niet aan te<br />

beginnen, omdat ze wisten dat ik er nachten wakker van zou liggen.<br />

Dat was ook zo. Uiteindelijk was het heel leuk om te doen.” In de serie<br />

ontmoet hij onder anderen een 91-jarige barvrouw en een 106-jarige<br />

vrouw die met haar bijna 100-jarige vriend een tuincentrum bezoekt,<br />

loopt hij mee op een dementie-afdeling en belandt hij bij vakantievierende<br />

senioren op een camping. In het buitenland bezoekt hij<br />

Europese kampioenen oud worden op het Griekse eiland Ikaria en<br />

onderzoekt hij op IJsland het Viking genenmysterie.”<br />

‘ALTIJD BEZIG BLIJVEN’<br />

Scherder is oprecht verbaasd als een zeer gezonde vrouw van begin<br />

zeventig zegt dat ze op haar 81ste wil ophouden met leven? “Ik vroeg<br />

haar hoe ze dat nu al kan weten. Ze antwoordde dat haar ouders<br />

dement waren en dat de kans dat dit bij haar niet zo zou zijn haar niet<br />

uitmaakte. ‘Dan stap ik eruit’. Dat ging mij net te ver. Een deel van de<br />

mensen zal dat met mij eens zijn en ook denken ‘Waar slaat dit op?’,<br />

maar anderen zullen het prima vinden als die vrouw die keuze maakt.”<br />

Door zijn reis is Scherder gesterkt in zijn idee dat je altijd bezig moet<br />

blijven. Als het werk ophoudt moet er iets anders voor in de plaats<br />

komen. “Als ik ga zitten en niets meer doe ga ik vanzelf achteruit.”<br />

Het is duidelijk dat Erik Scherder in de hoogste versnelling verdergaat<br />

en ondanks zijn vliegangst een vervolgserie gaat maken. “Ergens<br />

in de komende maanden gaan we draaien. Deze keer gaat het niet<br />

alleen over ouder worden, maar komen ook allerlei maatschappelijke<br />

onderwerpen aan de orde. Over verwachtingen en dromen die niet in<br />

vervulling gaan, bijvoorbeeld omdat mensen gewoon pech hebben.<br />

We focussen op de dagelijkse dingen.”<br />

In een recent interview heeft Erik Scherder op de vraag wat zijn<br />

grootste angst is, geantwoord dat hij bang is om dood te gaan en dat<br />

dit alles te maken heeft controleverlies: ‘Ik ben best hypochondrisch,<br />

vooral ‘s nachts. Als ik overdag hoofdpijn heb is dat gewoon zo. Wanneer<br />

dat ’s nachts gebeurt ben ik bang dat ik een hersentumor heb’.<br />

Nu zegt hij: “Ja, ja, ja. Hersentumor is ietsje aangezet, maar zo voel ik<br />

het wel. ’s Nachts ben ik altijd veel ongeruster. Dan maak ik me zorgen,<br />

vraag ik me af welke kant het uitgaat, of zal verergeren of gewoon<br />

wegzakken. Overdag ben ik aan het werk, heb ik het druk. Dan kan<br />

ik bijvoorbeeld buikpijn hebben, maar die trekt vanzelf weer weg. Ik<br />

sta er vaak niet eens bij stil. Ik denk dat veel mensen dat hebben. Een<br />

van de afleveringen in de nieuwe serie gaat over het dagelijkse tobben<br />

en piekeren. ‘Heb ik dit als enige of hebben anderen het ook?’ ‘Ga

NEUROPSYCHOLOGIE<br />

ik naar de dokter of niet?’ Wat niet weet, wat<br />

niet deert. Dat is een beetje struisvogelpolitiek.<br />

We zoeken geen excessen, maar dagelijkse<br />

dingen die mensen laten zien dat we<br />

daar allemaal last van hebben en welke rol<br />

de hersenen daarbij spelen.”<br />

PERSOONLIJKE VERHALEN<br />

Doordat Scherder vertelt over zijn eigen<br />

ervaringen, maakt wat hij vertelt over de<br />

werking van het brein en de effecten daarvan<br />

nog geloofwaardiger en sterker. Hij snapt als<br />

deskundige hoe het in het brein werkt en kan<br />

oplossingen bedenken, zelfs dan lukt het ook<br />

hem niet altijd te veranderen. “Mensen zeggen<br />

vaak: ‘U weet wat er gebeurt, toch heeft<br />

u er last van, hoe kan dat?’ Sommigen zeggen<br />

dan dat ze daardoor gerustgesteld zijn.<br />

‘Als u het niet kunt oplossen, kan ik het ook<br />

niet. Dan hoef ik mij er ook niet druk over<br />

te maken. Daarna lopen ze vrolijk door.”<br />

Toch heeft Scherder zich voor de opnamen<br />

van de eerste serie voorzichtig afgevraagd<br />

of hij die persoonlijke ideeën en gevoelens<br />

wel moest laten zien in het programma. “De<br />

omroep dacht dat het voor de kijker makkelijker<br />

zou zijn. We zijn er schoorvoetend<br />

mee begonnen, maar dat ging steeds makkelijker.<br />

Mensen spreken me op straat juist<br />

op dat persoonlijke element aan.” Scherder<br />

besluit het interview met een positieve eindconclusie:<br />

“Het mooie is dat ons eigen brein<br />

kan helpen positief oud te worden! Ik raak<br />

elke keer weer in vervoering van de werking<br />

van onze hersenen!” Hij kan het weten.<br />

Boek Erik Scherder bij<br />

Speakers Academy ®<br />

info@speakersacademy.nl<br />

© ERIK KOTTIER<br />

‘Als het werk ophoudt moet er iets anders<br />

voor in de plaats komen’<br />

Prof. dr. Erik J.A. Scherder is sinds 2007 hoogleraar aan de Vrije Universiteit Amsterdam. Scherder is gediplomeerd fysiotherapeut en<br />

heeft aan de VU de studie psychologie gevolgd, met als specialisatie neuropsychologie, waarin hij in 1995 is gepromoveerd. In 2002<br />

is hij benoemd tot bijzonder hoogleraar aan de VU en in 2004 tot hoogleraar aan de RUG in Groningen.<br />

SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2019</strong> 19

Mikheil Saakashvili<br />

Tekst: Jacques Geluk | Fotografie: Rianne Noordegraaf<br />

‘Wanneer Poetin mij fysiek wil<br />

pakken, lukt hem dat toch wel’<br />

20 SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2019</strong>

GEO-POLITIEK<br />

Nieuw recept tegen<br />

ongewenste leiders<br />

Mikheil Saakashvili, de voormalige president van Georgië en vroegere gouverneur van Odessa, Oekraïne,<br />

zet sinds 25 februari <strong>2018</strong> zijn strijd tegen corruptie en voor hervormingen en directe democratie in beide<br />

landen voort. Vanuit Nederland. Zijn vrouw, Sandra Roelofs, is Nederlandse, maar woont met hun jongste<br />

zoon gedeeltelijk in Georgië, het land waar hem een gevangenisstraf boven het hoofd hangt. Volgens<br />

Mikheil Saakashvili is het echter de Russische president die hem meer dan wie ook haat, zelfs meer dan<br />

de Oekraïense leider Petro Porosjenko. “Wanneer Poetin mij fysiek wil pakken, lukt hem dat toch wel. Ik<br />

loop zonder lijfwachten op straat, ga uit eten en besef dat Novitsjok, het dodelijkste gifgas ter wereld,<br />

tegenwoordig makkelijk te transporteren is.”<br />

In hartje Amsterdam woont Mikheil<br />

Saakashvili nu. Alweer bijna een jaar. Hij<br />

heeft het druk met het leiden van zijn<br />

oppositiebeweging en weet zich gesteund<br />

door vele landgenoten en Oekraïners, die<br />

hem wekelijks met miljoenen tegelijk volgen<br />

via Facebook of hem aanklampen op straat.<br />

Sinds hij weg is, verdampt de economische<br />

groei in Georgië en stijgen de misdaadcijfers<br />

weer. Daar en in Oekraïne neemt ook de<br />

corruptie weer toe. Werk genoeg dus. En lastig.<br />

Oost-Europese leiders houden niet van<br />

hervormingen en meer democratie, want<br />

dat betekent vrijwel altijd dat hun macht en<br />

invloed afneemt. Na dit gesprek, in een voor<br />

Amsterdam unieke stadstuin, wacht hem<br />

een Skype-interview met een belangrijk<br />

nieuwsmedium uit Oekraïne. “Ik reis veel<br />

en mensen zoeken me hier op. In Polen ontmoet<br />

ik binnenkort een Georgische groep,<br />

onder wie een presidentskandidaat voor de<br />

verkiezingen van oktober. Daar organiseer<br />

ik ook een groot congres voor directe democratie<br />

in Oekraïne, waarbij ik pleit voor elektronische<br />

stemsystemen. In oktober houd<br />

ik, onder auspiciën van Speakers Academy®,<br />

een keynote speech voor 2.000 studenten<br />

van de Tilburg Universiteit over hoe ik de<br />

toekomst zie van de Oost-Europese regio”,<br />

vertelt hij. Inmiddels kan hij erop terugkijken,<br />

maar hij heeft het nog steeds even druk.<br />

De strijd is nog lang niet gestreden.<br />

CULTUURSCHOK<br />

Zijn verhaal – tot het moment dat hij als<br />

stateloos burger, met een voorlopige Nederlandse<br />

verblijfsvergunning, vanuit Amsterdam<br />

zijn beweging leidt – is spannend, bijna<br />

een filmscript. Terwijl hij een glas Aloë Vera<br />

inschenkt, begint Saakashvili te vertellen:<br />

“In 1998 won ik een Sovjet studentenwedstrijd.<br />

Ik had de meeste kennis over de Verenigde<br />

Naties, dus werd ik als beloning naar<br />

Den Haag gestuurd om een conferentie bij te<br />

wonen op Scheveningen. Dat was mijn eerste<br />

buitenlandse reis en meteen een grote cultuurschok.<br />

Mijn vrouw Sandra ontmoette ik<br />

in Straatsburg, waar wij beiden mensenrechten<br />

studeerden. Zij was toen al een keer in<br />

Georgië geweest, waar zij deel uitmaakte van<br />

een humanitaire missie.” Samen studeren ze<br />

rechten in New York, voordat ze in 1995<br />

verhuizen naar zijn geboorteland Georgië,<br />

waar Saakashvili eerst parlementslid en later<br />

minister van Justitie wordt voor de partij van<br />

Edoeard Sjevardnadze. Hij neemt ontslag en<br />

gaat verder als oppositieleider, als die zijn<br />

anti-corruptiewetsvoorstel weigert te steunen.<br />

In 2003 leidt Saakashvili de Rozenrevolutie,<br />

die uiteindelijk leidt tot Sjevardnadzes<br />

vertrek.<br />

Van 2004 tot 2013 is Mikheil Saakashvili,<br />

met een korte onderbreking, president<br />

van Georgië. Het gaat negen jaar goed met<br />

het land, hoewel grote buur Rusland voor<br />

de nodige onrust zorgt. Om het zachtjes<br />

uit te drukken. “Wij waren het enige voorbeeld<br />

van succesvolle postcommunistische<br />

economische en politieke hervormingen in<br />

de voormalige Sovjet-Unie. Die geslaagde<br />

transformatie maakte Poetin bang. De Georgische<br />

economie groeide bijna 400 procent<br />

tijdens de negen jaar dat ik president was.<br />

Dat was uniek in de wereld, zeker gezien<br />

de Russische aanval op ons land tijdens die<br />

periode en de wereldwijde economische crisis.<br />

Cijfers staven dat. In de Business Index<br />

van de Wereldbank waren wij vijf jaar lang<br />

’s werelds nummer één hervormer, waardoor<br />

we in die lijst opklommen van de 127ste<br />

naar de negende plaats. Van een falende staat<br />

SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2019</strong> 21

GEO-POLITIEK<br />

‘Slechts één persoon zei tegen me dat ik<br />

mijn problemen niet in Nederland moest<br />

importeren’<br />

werd Georgië een functionerende democratie<br />

en bovendien wat misdaadcijfers betreft<br />

het veiligste land van Europa.” In het Westen<br />

is Saakashvili geprezen om zijn beleid, zeker<br />

in de beginperiode. In eigen land ook, maar<br />

rond zijn herverkiezing voor een tweede<br />

termijn (januari 2008) – die volgt op een<br />

turbulente periode – wordt de anti-corruptiestrijder<br />

door de oppositie zelf beschuldigd<br />

van fraude en corruptie.<br />

SAAKASHVILI VERSUS<br />

POETIN<br />

Na negen jaar, wat lang is in dat deel<br />

van de wereld, verliest Mikheil Saakashvili<br />

verkiezingen en volgt een vreedzame<br />

machtswisseling. “We verloren, doordat<br />

zelfs wanneer je een succesvolle hervormer<br />

bent mensen op een gegeven moment klaar<br />

met je zijn. Bovendien hebben we het langer<br />

uitgehouden dan verwacht”, lacht hij. “Maar<br />

vooral doordat we het moesten opnemen tegen<br />

de Russische machine die de verkiezingen,<br />

net als in Amerika, beïnvloedde. De Russen<br />

haalden dezelfde trucs uit: cyberaanvallen,<br />

nepnieuws, massapropaganda, provocaties,<br />

zelfs moord. Tegen Russische oligarchen die<br />

speciaal voor deze verkiezingen twee miljard<br />

dollar van Poetin hadden ontvangen, die er<br />

zelf ook enorm veel geld aan spendeerde,<br />

konden we als klein land zonder grote<br />

financiële reserves, niet op.” Saakashvili<br />

heeft tijdens zijn regeerperiode meer dan<br />

dertig ontmoetingen met Poetin. “Hij was<br />

en is gefascineerd door mij, waardoor hij<br />

mij gemiddeld vaker ontmoette dan zijn<br />

andere buren. Poetin gaf zelfs samen met<br />

mij persconferenties en ging geregeld met<br />

mij in debat, wat heel ongebruikelijk is.”<br />

Het probleem is volgens de Georgische<br />

ex-president dat Poetin en de zijnen de Sovjet-<br />

Unie terug willen, wat het samenvallen van<br />

hun belangen onmogelijk maakte. “Daarom<br />

22<br />

SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2019</strong><br />

gedroeg hij zich als een concurrent, ook al<br />

is Georgië vele malen kleiner dan Rusland.”<br />

Hij denkt even na en zegt dan: “Hij herinnert<br />

mij zich vast als een harde, niet te breken<br />

opponent.”<br />

OORLOG EN OEKRAÏNE<br />

Georgische troepen trekken in augustus<br />

2008 Zuid-Ossetië binnen, internationaal<br />

gezien als een afvallige regio, waarna de<br />

Russen ten strijde trekken ‘om Osseten<br />

met Russische paspoorten te beschermen’.<br />

Volgens Mikheil Saakashvili heeft<br />

Vladimir Poetin Georgië aangevallen met<br />

een leger van 100.000 man. “De Russen<br />

bombardeerden ons, voerden aanvallen uit<br />

met de Zwarte Zee-vloot en bezetten steeds<br />

meer gebieden, sommige controleerden ze<br />

al voor deze oorlog. Het lukte hen niet onze<br />

hoofdstad Tblisi in te nemen. Ook konden ze<br />

onze hervormingen niet ongedaan maken.”<br />

Zelfs na Saakashvili’s vertrek als president<br />

kan Poetin niet stoppen met praten over<br />

zijn buurman. “Hij noemde mijn naam tien<br />

keer tijdens zijn jaarlijkse persconferentie in<br />

december 2017, hij mag me niet, misschien<br />

ook wel doordat een Georgische oligarch,<br />

die de grootste private aandeelhouder is van<br />

Gazprom, mij niet waardeert.” Maar hoe zit<br />

het dan met zijn oude studievriend Petro<br />

Porosjenko, de president van Oekraïne en een<br />

oligarch? “Hij benoemde mij tot gouverneur<br />

van de belangrijkste regio, Odessa, omdat<br />

niemand anders dat wilde gezien de<br />

toenmalige moeilijke politieke situatie. Het<br />

lukte mij die te stabiliseren en begon met<br />

hervormingen, tot de lokale maffia dacht dat<br />

ik inging tegen hun belangen. Ze lobbyden<br />

bij Porosjenko en ineens was iedereen tegen<br />

mij. Ik nam ontslag, omdat het werken mij<br />

onmogelijk was gemaakt. Op een gegeven<br />

moment werd de Oekraïense nationaliteit<br />

mij afgenomen terwijl ik op bezoek was in de<br />

Verenigde Staten. Het lukte Oekraïne weer<br />

binnen te komen. Doordat ik bij de grens<br />

werd onthaald door duizenden supporters,<br />

lieten de grenswachten me door. Intussen<br />

begonnen ze een strafzaak tegen mij. De<br />

overheid beschuldigde mij van het willen<br />

plegen van een staatsgreep en samenzweren<br />

met de Russen. Dat is het meest cynische dat<br />

je over mij kunt zeggen. De Russen haten me<br />

immers nog meer dan sommige Oekraïners!<br />

Ze arresteerden mij, maar na massaprotesten<br />

ben ik weer vrijgelaten dankzij een rechter<br />

die tegen de regering inging. Drie maanden<br />

later ontvoerden persoonlijke lijfwachten<br />

van Porosjenko me in het centrum van Kiev.<br />

Documenten bevestigen dat. Ze stopten me<br />

in een bus, daarna in een helikopter waarmee<br />

ze boven de stad anderhalf uur rondvlogen,<br />

en ten slotte zetten ze op een vliegtuig dat me<br />

het land uitbracht. Ik kwam in Polen terecht<br />

en vertrok de volgende dag naar Nederland.”<br />

Saakashvili zegt dat niet alleen Porosjenko<br />

verantwoordelijk is voor de manier waarop<br />

hij is behandeld. “Er is een groep oligarchen<br />

die mij absoluut haat. Daarom ben ik uit<br />

Oekraïne verdreven. Ik verkeer in een<br />

unieke situatie. In feite ben ik geen politieke<br />

vluchteling, want ik verschuil me niet om<br />

vervolging in eigen land te voorkomen. Ik<br />

wilde juist terug naar Georgië en Oekraïne.<br />

Ik stond er zelfs op, ook al hadden beide<br />

landen mij in strafzaken veroordeeld. Toch<br />

zeiden ze: ‘Blijf waar je bent’.”<br />

OPNIEUW PRESIDENT?<br />

Op de vraag of hij opnieuw president van<br />

Georgië zou willen zijn, mocht die mogelijkheid<br />

zich ooit voordoen, antwoordt Mikheil<br />

Saakashvili in een omtrekkende beweging.<br />

“Ik speel nog steeds een belangrijke rol in<br />

Georgië en Oekraïne, maar meer als een<br />

regionale leider. Ik zie wel welke kansen zich<br />

voordoen en welke rol ik in de transforma-

GEO-POLITIEK<br />

tie kan spelen. Een hoge positie is niet per se<br />

nodig, omdat er tegenwoordig veel manieren<br />

zijn om het publiek in beweging te krijgen.<br />

Ik heb al verteld over de vele interviews<br />

die ik doe, de congressen waar ik spreek en<br />

de kracht van Facebook, maar ik ben ook<br />

betrokken bij een nieuw project over directe<br />

democratie. In landen waar corrupte autoriteiten<br />

hun volk hebben verraden moeten<br />

mensen de gelegenheid krijgen ongewenste<br />

leiders vaker weg te sturen door hen elke vier<br />

of vijf jaar elektronisch te laten stemmen.<br />

Zo kunnen de inwoners zorgen voor wetten<br />

die ze zelf belangrijk vinden.” De motivatie<br />

om in welke hoedanigheid ook actief<br />

te blijven strijden voor verbeteringen in<br />

Oekraïne en Georgië zit in zijn DNA, zeker<br />

nu hij constateert dat – hoewel de blik op<br />

het Westen gericht blijft – zijn erfenis nog<br />

grotendeels intact is, maar zijn hervormingen<br />

wel aan sleet onderhevig zijn. “Inmiddels<br />

leeft een kwart van de Georgiërs weer<br />

onder de armoedegrens en hebben 700.000<br />

mensen het land verlaten en verruild voor<br />

Europa. Sandra woont daar nog steeds. Zij is<br />

er heel populair. Ze spreekt de taal vloeiend,<br />

heeft vrijwel elk afgelegen plattelandsgebied<br />

bezocht en leidt een liefdadigheidsstichting.<br />

Ook heeft ze veel gedaan voor de gezondheidszorg<br />

en een screeningprogramma voor<br />

borstkanker opgezet. Voor haar komst liet<br />

geen enkele vrouw haar borsten controleren.<br />

Dat was een soort taboe en jammer, want het<br />

sterftecijfer was hoog. Ook de kindersterfte<br />

heeft ze enorm omlaag gekregen, maar die is<br />

‘Van een falende<br />

staat werd<br />

Georgië een<br />

functionerende<br />

democratie’<br />

inmiddels weer verdubbeld.” Ook in Nederland<br />

kennen veel mensen Mikheil en Sandra.<br />

De NPO heeft een documentaire over haar<br />

uitgezonden en beiden zijn vaak op televisie<br />

geweest. “Ze kennen het verhaal over mijn<br />

vervolging in Oekraïne. Ze zijn solidair. Veel<br />

mensen komen naar me toe en zeggen dat ze<br />

blij zijn dat ik hier vreedzaam kan leven en<br />

niemand me lastigvalt. Dat is fijn. Slechts één<br />

persoon zei tegen me dat ik mijn problemen<br />

niet in Nederland moest importeren.”<br />

EUROPA’S ZWAKTE<br />

Voor de laatste keer komt het gesprek op<br />

Poetin, omdat hij eerder heeft gezegd dat de<br />

Europese leiders zwakte tonen tegenover<br />

de Russische president. “Het gaat beter”,<br />

zegt Sakaashvili. “Na wat is gebeurd met de<br />

MH17 en in Oekraïne zijn ze realistischer<br />

geworden. Nadat Rusland de Krim had<br />

geannexeerd heb ik gedebatteerd met Federica<br />

Mogherini, een Italiaanse politica die lid<br />

is van de Europese Commissie. Ik vroeg haar<br />

waarom zij niets deed om te voorkomen dat<br />

Rusland nog meer gebied zou annexeren. Ze<br />

antwoordde: ‘Moeten wij Rusland dan bombarderen?’,<br />

waarop ik sarcastisch opmerkte:<br />

‘Dan moet je wachten tot ze jou bombarderen’.<br />

Het gaat niet over wel of niet bombarderen,<br />

maar over het inkapselen van een<br />

probleem. Laat zien dat het je kan schelen.<br />

Door niets te doen om een oorlog te voorkomen,<br />

provoceer je de agressor juist. Als<br />

je een krokodil voedt, bijt die uiteindelijk<br />

je hoofd eraf.” Mikheil Saakashvili kijkt op<br />

zijn horloge, het volgende interview wacht,<br />

maar tot besluit nog even een blik op Amerika.<br />

De zakenman Trump heeft Georgië<br />

bezocht en het land een voorbeeld voor de<br />

wereld genoemd. Daar is hij trots op. Later<br />

heeft hij samen met Trump Broadway-musicals<br />

bezocht. “Hij staat met beide benen op<br />

de grond, onderschat hem niet. Ik was een<br />

van de weinigen die geloofde dat hij de presidentsverkiezingen<br />

zou winnen. Maar ik was<br />

en ben ook goede vrienden met Bill en Hillary<br />

Clinton. Het is jammer dat zij geen deel<br />

meer uitmaken van de Amerikaanse politiek,<br />

maar ik constateer dat de elitepolitiek<br />

die Hillary vertegenwoordigde is verzwakt.”<br />

Boek Mikheil Saakashvili exclusief bij<br />

Speakers Academy ®<br />

info@speakersacademy.nl<br />

Mikheil Saakashvili was van begin 2004 tot 2013 president van Georgië en van<br />

mei 2015 tot november 2016 gouverneur van de regio Odessa in Oekraïne. In de<br />

zomer van 2017 werd hij stateloos en kwam hij uiteindelijk in Nederland terecht.<br />

Niet onlogisch. Doordat hij is getrouwd met Sandra Roelofs uit Terneuzen, die<br />

hij ontmoette tijdens een mensenrechtenstudie in Frankrijk, kreeg hij in februari<br />

<strong>2018</strong> een verblijfsvergunning in het kader van de gezinshereniging. Saakashvili<br />

studeerde Internationaal recht in Oekraïne en aan het Internationaal Instituut<br />

voor de Mensenrechten in Straatsburg. In New York, waar hij samen met Roelofs<br />

naartoe vertrok, studeerde hij rechten om daarna als advocaat te gaan werken in<br />

de Verenigde Staten. In 1995 verhuisde het echtpaar, dat twee zonen heeft, naar<br />

Georgië. Saakashvili is een begenadigd spreker over onderwerpen als de bewogen<br />

geschiedenis van en huidige situatie in Oekraïne en Georgië, de relatie met de<br />

Verenigde Staten, politiek in het algemeen en de mensenrechten.<br />

SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2019</strong> 23

© SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® | WALTER KALLENBACH<br />

‘De uitdagingen waarvoor de<br />

mondiale samenleving staat,<br />

vragen om nieuwe allianties’<br />

24<br />

SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2019</strong>

MAATSCHAPPIJ EN DUURZAAMHEID<br />

Ex-premier steeds<br />

invloedrijker<br />

De populariteit van adviseur en bestuurder Jan Peter Balkenende is verdubbeld. In de Top 200 van<br />

invloedrijkste Nederlanders, die in december <strong>2018</strong> is gepubliceerd in De Volkskrant, is hij gestegen van de<br />

70ste naar de 35ste plaats. Op één staat Feike Sijbesma, bestuursvoorzitter van DSM.<br />

prof. dr. Jan Peter Balkenende<br />

Jan Peter Balkenende vindt dat iedereen verantwoordelijk is<br />

voor de grote vraagstukken van deze tijd, zoals duurzaamheid,<br />

rentmeesterschap, milieu en respect voor mensenrechten.<br />

“Alles begint bij de ondernemer, die duurzaamheid<br />

in zijn of haar manier van denken en het DNA van het<br />

bedrijf moet toelaten, maar de overheid mag niet aan de zijlijn staan”,<br />

zei hij eerder in een interview met <strong>ACADEMY</strong>®<strong>Magazine</strong>. In 2016<br />

voorspelt hij: “Nu het bewustzijn groeit – en ondernemers beseffen<br />

dat duurzaamheid een hoger ‘return on investment’ kan opleveren<br />

– gaat het de goede kant op, maar ‘er moet nog veel gebeuren.” Zo is<br />

het nog steeds en de ex-premier zit wat dat betreft nog steeds niet stil.<br />

Balkenende is op dit moment extern senior adviseur van adviesbureau<br />

EY en hoogleraar op het gebied van bestuur, instituties en internationalisering<br />

aan de Erasmus Universiteit Rotterdam. Bovendien is<br />

hij lid van de Raad van Toezicht van de Goldschmeding Foundation<br />

voor Mens, Werk en Economie van Frits Goldschmeding, de oprichter<br />

van Randstad, die werkt aan een inclusieve en duurzame samenleving<br />

vanuit de overtuiging dat een betere wereld ontstaat als mensen<br />

elkaars belangen dienen. De stichting ondersteunt innovatieve praktijkprojecten<br />

en excellent wetenschappelijk onderzoek binnen de thema’s<br />

Inclusiviteit, circulaire economie en menswaardige economie.<br />

Balkenende, die zich ook als partner bij EY (2011-2016) heeft ingezet<br />

voor duurzaamheid, zegt hierover: “Ik sta van harte achter dit initiatief,<br />

omdat het een zoektocht wil naar een nieuwe verhouding tussen<br />

economie en ethiek. Nieuwe inzichten zullen bijdragen aan noodzakelijke<br />

vernieuwingen binnen economie, onderzoek en onderwijs.”<br />

MAATSCHAPPELIJKE ALLIANTIE<br />

Als voorzitter van de Maatschappelijke Alliantie, een samenwerkingsverband<br />

van 250 familie-, bedrijfs- en vermogensfondsen,<br />

dat honderden miljoenen in de Nederlandse samenleving wil steken,<br />

onder meer in het bevorderen van de integratie, onderstreept<br />

hij opnieuw zijn streven naar een verantwoordelijke samenleving.<br />

“De uitdagingen waarvoor de mondiale samenleving staat, vragen<br />

om nieuwe allianties. De Maatschappelijke Alliantie wil de impact<br />

van maatschappelijke initiatieven van fondsen, bedrijven en overheid<br />

vergroten door innovatie, duurzaam ondernemerschap en beleid te<br />

bundelen met het oog op strategieën voor de langere termijn”, aldus<br />

Balkenende op de website van de alliantie. Zijn betrokkenheid is al<br />

jaren zichtbaar. Zoals in zijn proefschrift ‘Overheidsregelgeving en<br />

maatschappelijke organisaties', zijn politieke leiderschap binnen het<br />

CDA en als premier (2002-2010). Hij is betrokken bij diverse initiatieven<br />

die zijn gericht op de verbetering van de kwaliteit van samenleven:<br />

de ‘Dutch Sustainable Growth Coalition’, het ‘International<br />

Advisory Board van Rotterdam’, NL2025 en Wereldtentoonstelling<br />

Rotterdam 2025.<br />

De agenda voor <strong>2019</strong> / 2020 is geopend!<br />

Neem contact op met het Speakers Academy ® Team voor beschikbaarheid, bel 010-4333322<br />

SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2019</strong> 25

26<br />

SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2019</strong>

EIGENAARSCHAP<br />

‘De mooiste onderwerpen<br />

hebben een ogenschijnlijke<br />

contradictie in zich’<br />

Wie Ancilla van de Leest ontmoet krijgt toegang tot een schat aan kennis en ervaringen in talloze zaken,<br />

die ze zorgvuldig en betrokken deelt. Als internet-ondernemer en ‘influencer’ vanaf haar tienerjaren<br />

ontdekt ze al jong de tweeledigheid van de digitale wereld. Waarbij ‘media-frames’, de politieke arena en<br />

overheidshandelen haar in de jaren daarna enkel krachtiger en meer overtuigd van haar visie maken. "De<br />

mooiste onderwerpen hebben namelijk een ogenschijnlijke contradictie in zich."<br />

Ancilla van de Leest<br />

Tekst: Annette Dölle | Fotografie: Marco Edelman<br />

Via de digitale zoekmachine<br />

komt de verscheidenheid die<br />

Ancilla tentoonspreidt naar<br />

voren. Ze was lijsttrekker van<br />

de Piratenpartij, zette zich in<br />

voor Wakker Dier, bouwde als tiener een<br />

website waar ze haar eigen foto's op verkocht.<br />

Nu strijdt ze voor digitale (burger)<br />

rechten en onafhankelijkheid van de bancaire<br />

industrie en het energienet. Artikelen<br />

hierover heeft ze met regelmaat geschreven<br />

in het Financieele Dagblad Outlook magazine.<br />

Dat oogt zeer gevarieerd en is het ook.<br />

De overkoepelende visie van Ancilla van de<br />

Leest is terug te brengen naar een holistische<br />

kijk op zelfredzaamheid en het nemen<br />

van eigenaarschap. Ancilla: "De consequenties<br />

van je eigen gedrag, die leiden je naar<br />

zelfredzaamheid. Hoe richt je je leven in en<br />

neem je er wel verantwoordelijkheid voor?<br />

Met andere woorden; is je kamer wel opgeruimd?"<br />

DIGITALE RECHTEN EN<br />

PRIVACY<br />

“Het is tijd voor een ‘reality-check’<br />

rondom het vacuüm van macht op het gebied<br />

van data”, legt Ancilla uit. Banken weten en<br />

onthouden elke keer wanneer je pint, wat je<br />

koopt en waar. Al die data gaan de digitale<br />

‘clouds’ in, waar ze bewaard blijven. Maar<br />

dat niet alleen; ze zijn overal voor te gebruiken.<br />

Zonder dat de betrokkene daarvan op<br />

de hoogte is. Juist dat laatste is verkeerd,<br />

vindt Ancilla. “Technologie maakt het voor<br />

bedrijven mogelijk hun doelen steeds sneller<br />

en makkelijker te bereiken, maar als<br />

we niet weten waar we heen willen met z’n<br />

allen, weten we ook niet welke afspraken<br />

we moeten vastleggen.” Gelukkig verandert<br />

de wetgeving rondom dit thema net zo<br />

snel als het klimaat en moeten banken zich<br />

al aan strikte AVG-voorwaarden en privacywetten<br />

houden. Dit euvel speelt echter niet<br />

alleen bij semi-overheidsorganisaties. Sterker<br />

nog, bij commerciële producenten worden<br />

er volledige verdienmodellen omheen<br />

gebouwd. Het is op het moment zo troebel,<br />

dat het tijd wordt meer bewustwording te<br />

creëren. Ancilla richt zich hier in lezingen<br />

en haar blogs op. Ook haar werk voor stichting<br />

Privacy First is uiteraard verbonden aan<br />

dit thema.<br />

Uit China afkomstige chips, die in westerse<br />

apparaten zijn geplaatst, blijken al jaren<br />

lek te zijn, maar niemand weet er precies het<br />

SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2019</strong> 27

EIGENAARSCHAP<br />

fijne van. Dus hebben we het er maar niet<br />

over. Net zoals Uber een voorbeeld is van<br />

een bedrijf dat zijn data niet netjes gebruikt.<br />

“Ze schrijven er niet over, maar buiten het<br />

wel uit. De mens binnen dat bedrijf doet er<br />

niet toe”, vertelt Ancilla. “Nu dit besef steeds<br />

meer doordringt in de maatschappij, is het<br />

aan ondernemers om producten te maken<br />

en aan te bieden die wèl rekening houden<br />

met de digitale rechten van de mens.” Ancilla<br />

werkt voor Startpage, een privacy-vriendelijk<br />

alternatief voor de zoekmachine, die<br />

gebruikte zoektermen en verworven data<br />

níet opslaat of stiekem doorsluist naar derden<br />

(onder wie adverteerders). “We zijn ons<br />

er niet van bewust, maar niet alleen je zoekgedrag<br />

wordt opgeslagen, ook je IP-adres, de<br />

cookies en alles dat kan bijdragen aan een<br />

opbouw van jouw profiel.”<br />

TRANSPARANTIE<br />

Startpage voorkomt dit door de werking<br />

van technologie te verbinden aan het recht<br />

op privacy. Het levert een discrete manier<br />

op om met digitalisering om te kunnen<br />

gaan. Moet alles dan echt beschermd worden?<br />

Hoe zit dat dan met transparantie?<br />

Die twee lijken haaks op elkaar te staan. “Er<br />

speelt een oorlog tegen contact geld, die de<br />

burger tekort doet. De transparantie moet<br />

komen vanuit de producenten die nu ‘big<br />

data’ verzamelen, zonder enige toestemming<br />

of communicatie erover. Wees duidelijk<br />

en open. Zodat de burger kan kiezen wat<br />

hij wil. Als je het niet weet, kun je ook geen<br />

keuze maken. Daar begint je eigen verantwoordelijkheid.”<br />

Vanuit dat oogpunt spelen<br />

alle partijen hun eigen rol, maar delen<br />

ze de verantwoordelijkheid voor de aarde en<br />

samenleving waarin we wonen. Het is van<br />

hieruit maar een kleine stap naar de humanistische<br />

visie van de (internationale) Piratenpartij<br />

waar Ancilla lijsttrekker voor was,<br />

en zich jaren actief inzette voor het collectieve<br />

gedachtengoed.<br />

REBELS<br />

De Piraterij speelt nog altijd een rol in het<br />

28<br />

SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2019</strong><br />

‘Het is tijd voor<br />

een ‘reality-check’<br />

rondom het vacuüm<br />

van macht op het<br />

gebied van data’<br />

leven van Ancilla, al is dat nu vooral in visie.<br />

Sinds april 2017 is ze gestopt met de politiek.<br />

"De Piratenpartij had als slogan ‘evidence<br />

based policy' (op bewijs gebaseerd beleid).<br />

Feitenkennis gebruiken en een rationele<br />

benadering van situaties hanteer ik nog<br />

steeds zo. Ik kijk naar dogma's die spelen in<br />

de samenleving en ga dan – wars van autoriteit<br />

– het onderzoek aan." Van Kapitein<br />

Haak naar Robin Hood, in zekere zin! Door<br />

de feiten terug te leggen op de juiste plek,<br />

kan de burger zijn eigen rechten oppakken,<br />

maar worden ook bedrijven en overheidsinstanties<br />

gedwongen hun handelen te verantwoorden.<br />

“Verantwoordelijkheid nemen<br />

over je eigen handelen en zorgvuldigheid<br />

hanteren, zijn aandachtspunten die ook bij<br />

de Piratenpartij heel belangrijk waren. Het<br />

zijn universele waarden, van waaruit je je<br />

leven vormgeeft.”<br />

Ancilla loopt in gedachtengoed sowieso<br />

vaak voor de troepen uit, wat maakt dat ze<br />

vaak al weer met nieuwe projecten bezig<br />

is, als de vorige net 'geland' zijn. "Ik was al<br />

jong internetondernemer en bouwde mijn<br />

eigen website, waar ik een betaalsysteem aan<br />

gekoppeld had. Mijn product had van alles<br />

kunnen zijn, maar ik werd het zelf. Dat was<br />

het enige product dat ik had! (lachend) De<br />

modellenfoto's plaatste ik op de website en<br />

op die manier verdiende ik mijn geld." Dat de<br />

media meer aandacht gaven aan het modellenwerk<br />

zelf dan aan het ondernemerschap<br />

van Ancilla, is een niet verrassende, maar<br />

wel opvallende gebeurtenis in de route die<br />

volgde. Het heeft haar autonomie en onderzoekende<br />

eigenschappen versterkt, waar<br />

ze in haar werk rondom privacywetgeving<br />

en digitale rechten nu veel baat van heeft.<br />

Lachend vertelt ze: "Mensen vroegen me<br />

toentertijd of ik wist hoe je met internet geld<br />

kon verdienen, terwijl ik dat al jaren in de<br />

praktijk aan het doen was… Ik had mijn<br />

eigen internetonderneming op mijn zeventiende!<br />

Maar niemand had dat door, omdat<br />

ze focus legden op de foto’s.”<br />

De samenleving verandert zo snel, dat ook<br />

werkomstandigheden veranderen. “Bedrijven<br />

moeten zich veel bewuster worden dat<br />

mensen die de hele dag achter een computer<br />

zitten en diepgaand onderzoek doen,<br />

ook andersoortige mentale uitdagingen<br />

krijgen. Vooral digitale hackers met enorm<br />

veel vaardigheden lopen daardoor risico op

EIGENAARSCHAP<br />

mentale vermoeidheid, die eerder vrij onbekend<br />

was.” De analytische wetenschap hierover<br />

bestaat allang. En ook een instituut uit<br />

de Verenigde Staten (Invitae), heeft kunnen<br />

aantonen welke neurologische bijeffecten<br />

ontstaan. Ancilla; “Niet alleen de fysieke<br />

component van digitaal hacken is een uitdaging,<br />

maar met name de gevoelige en<br />

geheime kennis en informatie die je opdoet<br />

als je achter bepaalde feiten komt, kunnen<br />

je meer raken dan je in het begin beseft.”<br />

Komende tijd zal Ancilla zich, zowel in lezingen<br />

als bij bedrijven, meer gaan richten op<br />

deze kant van de medaille. Het brengt haar<br />

bij de tekst ‘Things that do Matter’ die tegenwoordig<br />

op haar visitekaartje te vinden is.<br />

DINGEN DIE ERTOE DOEN<br />

Persoonlijke omstandigheden hebben<br />

Ancilla in <strong>2018</strong> in een situatie gebracht,<br />

waarbij ze direct betrokken is geraakt bij de<br />

gevoeligheid rondom dataverzameling en<br />

privacy. Dingen die ertoe doen (‘Things that<br />

do Matter’) komen dan opeens erg dichtbij.<br />

Een heel goede vriend, cyberexpert Arjen<br />

Kamphuis raakt vermist, waardoor familie<br />

en vrienden in zijn privé-eigendommen<br />

naar aanknopingspunten moeten zoeken<br />

om een spoor te vinden. Het laat haar zien<br />

hoe belangrijk het is niet te snel genoegen<br />

te nemen met het voor de hand liggende.<br />

Maar om soms door te vragen, of andere<br />

taal te gebruiken. “Er is een groot onderscheid<br />

in taalgebruik van de bedrijfswereld<br />

en hackers. Iemand die deze taal bijvoorbeeld<br />

ook goed spreekt is de Canadese psychotherapeut<br />

Jordan Peterson. Hij wordt<br />

begrepen door specifieke doelgroepen, terwijl<br />

anderen hem nauwelijks verstaan. Die<br />

brugverbinding tussen ‘nerds’ en de bedrijven<br />

en organisaties waarvoor ze werken, kan<br />

ik goed tot stand brengen. Ik spreek beide<br />

talen – iets wat ongelofelijk belangrijk is in<br />

deze tijd. In lezingen leg ik dit vaak ook uit.<br />

We moeten veel meer ruimte gaan maken<br />

voor echt belangrijke dingen!” In <strong>2019</strong> wil<br />

ze juist deze specifieke doelgroep in relatie<br />

met de bedrijven en organisaties waarvoor<br />

ze werken, voorzien van context en bewustwording.<br />

Een verbinding creëren tussen<br />

elementen die nu nog vaak te gescheiden<br />

blijven. Aan veelzijdigheid en verdieping zal<br />

het in elk geval niet ontbreken!<br />

Boek Ancilla van de Leest bij<br />

Speakers Academy ®<br />

info@speakersacademy.nl<br />

Ancilla van de Leest is al heel lang maatschappelijk betrokken. Realiserend hoe<br />

waardevol een vrij en open internet is, verdiept zij zich in de ethische en morele<br />

kant van digitalisering. Sinds 2012 wijdt zij zich volledig aan digitale rechten door<br />

bewustzijn rondom online privacy te creëren in samenwerking met NGO’s als Bits<br />

of Freedom. Hierover spreekt zij veelvuldig in binnen-en buitenlandse media als<br />

Wired magazine en programma’s als ‘Buitenhof’ en ‘Pauw’. Ze heeft als adviseur<br />

ervaring opgedaan in het bedrijfsleven en in de politiek als lijsttrekker van de<br />

Piratenpartij. Hiermee is zij een van de vroegste en bekendste voorvechters van<br />

digitale burgerrechten. Tegenwoordig is zij bestuurder bij stichting Privacy First<br />

en zet zich in voor Startpage.com om deze privacyvriendelijke zoekmachine van<br />

Nederlandse bodem op toegankelijke wijze naar een gro(o) t(er) publiek te brengen.<br />

Ancilla is een ervaren keynote spreker over de onderwerpen als digitale rechten,<br />

online ondernemerschap, vrouwelijk leiderschap en leefstijlethiek.<br />

SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2019</strong> 29

dr. Thomas Hertog PhD<br />

Tekst: Jacques Geluk | Fotografie: Gert Verbelen<br />

30 SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2019</strong>

WETENSCHAP<br />

Meesters van het<br />

Multiversum ontwikkelen nieuw<br />

model van onze kosmos<br />

Kosmoloog Stephen Hawking heeft twintig jaar nauw samengewerkt met zijn Vlaamse collega Thomas<br />

Hertog. Samen hebben ze vlak voor Stephens overlijden in maart <strong>2018</strong> de studie ‘A smooth exit from eternal<br />

inflation’ afgerond, die in mei is gepubliceerd. Daarin bestrijden ze het idee dat er oneindig veel universa zijn<br />

in een eeuwig uitdijende kosmische oceaan. Volgens hen is er een begrensd multiversum en is de doorbraak<br />

dat ze daar nu voor het eerst greep op krijgen. Een interview over de oerknal, ontdekkingen en de bijzondere<br />

band tussen de jonge Vlaamse theoretische fysicus en de Britse astrofysicus, die iedereen kent als de<br />

wetenschapper in rolstoel die sprak via zijn computer.<br />

Thomas Hertog is een wereldwijd<br />

bekende kosmoloog en<br />

theoretisch fysicus, die jarenlang<br />

heeft samengewerkt met de<br />

Britse fysicus Stephen Hawking.<br />

Ze ontmoeten elkaar als de dan 22-jarige<br />

Thomas als juist afgestudeerd natuurkundige<br />

door de gangen van de universiteit van<br />

Cambridge doolt. De jonge Vlaamse wetenschapper<br />

is op weg naar een college hogere<br />

wiskunde. Hij excelleert en mag bij Hawking,<br />

die daar zijn werkkamer heeft, onderzoek<br />

doen op weg naar zijn doctoraat. “Na<br />

het behalen daarvan ging ik naar Amerika.<br />

Vervolgens zag ik hem tijdens een conferentie<br />

en bleek dat wij beiden over dezelfde<br />

vragen rond de oerknal waren blijven nadenken.<br />

Toen vonden we elkaar pas echt en ontstond<br />

een nieuwe werkrelatie. Twintig jaar<br />

lang werkten we nauw samen en ontwikkelden<br />

we theorieën om te kunnen terugkijken<br />

naar het begin van alles, zo’n 13,8 miljard<br />

jaar geleden, de oerknal. Uiteindelijk werden<br />

we ‘soul mates’ in onze queeste vat te krijgen<br />

op de fysische aard van de oerknal.” In een<br />

gezellige Antwerpse brasserie vol geroezemoes<br />

stelt Thomas Hertog voor het eerst en<br />

vooral over de wetenschap te hebben en vervolgens<br />

ook over Stephen Hawking, die we<br />

daardoor op een unieke manier een beetje<br />

beter leren kennen.<br />

We beginnen bij dat begin. De oerknal<br />

of ‘big bang’. “Er zijn heel wat theoretische<br />

en observationele aanwijzingen dat die<br />

heeft plaatsgevonden. Maar wat er precies<br />

gebeurd is, blijft onderwerp van discussie.”<br />

De oerknal is een geesteskind van de Leuvense<br />

priester/kosmoloog Georges Lemaître.<br />

Hij ontdekte in de jaren dertig van de<br />

vorige eeuw op basis van Albert Einsteins<br />

algemene relativiteitstheorie dat het heelal<br />

expandeert en concludeerde daaruit dat dit<br />

waarschijnlijk een oorsprong heeft gekend<br />

in een ver verleden. In Lemaîtres visie is de<br />

oerknal letterlijk het begin van de tijd zoals<br />

we die kennen. Einstein had de traditionele<br />

notie van tijd al bijgeschaafd en in feite<br />

`gerelativeerd’. Lemaître ging een stap verder<br />

en stelde dat tijd is geboren vanuit een<br />

soort abstracte tijdloze realiteit bij de ‘big<br />

bang’. Hij heeft daarvoor echter nooit een<br />

wetenschappelijk model opgesteld. De tijd<br />

was daar nog niet rijp voor.” Einsteins relativiteitstheorie<br />

gaat immers niet op bij de oerknal.<br />

“Het was wachten op de ontwikkeling<br />

van de snaartheorie vooraleer het oerknalonderzoek<br />

echt op gang kwam. Vandaag vermoeden<br />

we op basis daarvan dat het heelal<br />

ontstaan is met een korte fase van versnelde<br />

expansie, ook wel inflatie genoemd. Dergelijke<br />

fase van inflatie gaat gepaard met<br />

zwaartekrachtsgolven, die vervolgens al<br />

die miljarden jaren uiteen zijn getrokken<br />

door de uitdijing van het heelal. Hun golflengtes<br />

zijn daardoor enorm. Ze zijn niet<br />

rechtstreeks waarneembaar met de huidige<br />

meettoestellen,maar inflatie voorspelt dat<br />

ze hun sporen nalaten in de kosmische achtergrondstraling,<br />

het nagloeien van de hete<br />

oerknal. Satellietbeelden moeten nu uitwijzen<br />

of dat zo is.”<br />

HOLOGRAFIE<br />

Thomas Hertog en Stephen Hawking zijn<br />

in hun zoektocht naar antwoorden over de<br />

aard van de oerknal vertrokken vanuit de<br />

allesomvattende, fundamentele en daardoor<br />

zeer complexe snaartheorie. Die theorie is<br />

een wiskundig kader dat Einsteins relativiteitstheorie<br />

van de zwaartekracht verenigt<br />

met de kwantumtheorie, die de microscopische<br />

wereld beschrijft, en zo potentieel geldig<br />

blijft bij de oerknal. “De kwantumtheorie<br />

SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2019</strong> 31

WETENSCHAP<br />

‘Stephen Hawking en ik werden ‘soul<br />

mates’ in onze queeste vat te krijgen<br />

op de fysische aard van de oerknal’<br />

is echter probabilistisch. Zij beschrijft een<br />

wereld van waarschijnlijkheden voor verschillende<br />

scenario’s. Toegepast op de hele<br />

kosmos, impliceert de kwantumtheorie dat<br />

uit de oerknal niet een enkel heelal ontstaat<br />

maar een verzameling van verschillende<br />

heelallen; een multiversum. Op basis van de<br />

snaartheorie hebben wij in ons laatste werk<br />

een nieuw model van het multiversum ontwikkeld,<br />

waardoor we daar voor het eerst<br />

enige greep op krijgen.”<br />

“De notie van `holografie’ is essentieel<br />

in ons werk. Het is het meest verbluffende<br />

en vergaande concept dat is voortgekomen<br />

is uit de snaartheorie”, vervolgt Thomas.<br />

“Ruwweg betekent het dat de driedimensionale<br />

realiteit die we waarnemen in feite een<br />

soort hologram is van een meer fundamentele<br />

tweedimensionale realiteit. Binnen de<br />

snaartheorie krijgt het concept van holografie<br />

een zeer precieze, wiskundige invulling.<br />

Met holografie is onze notie van ruimte nog<br />

minder fundamenteel dan in Einsteins visie.<br />

Voor hem was de ruimte kneed- en rekbaar,<br />

maar snaartheoretici zeggen dat ruimte een<br />

zogenaamd emergent, dus spontaan optredend<br />

en in de grond niet aanwezig, fenomeen<br />

is. De voornaamste doorbraak in ons<br />

laatste werk bestaat erin dat wij die notie van<br />

32<br />

SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2019</strong><br />

holografie uit de snaartheorie introduceren<br />

en toepassen op de kosmologie. En wat<br />

blijkt? In een kosmologische context impliceert<br />

holografie niet dat één van de ruimtelijke<br />

dimensies emergent is, maar wel dat de<br />

tijdsdimensie holografisch emergeert!”<br />

DE MAGIE VAN WISKUNDIGE<br />

SAMENHANG<br />

“Kijk”, zegt Thomas, “nu kunnen we vlotjes<br />

de link leggen met de oerknal. Het probleem<br />

was altijd dat Einsteins notie van tijd<br />

niet lijkt op te gaan bij de ‘big bang’. Hoe<br />

dichter we bij dat moment van de oerknal<br />

komen, des te minder het begrip tijd steekhoudt<br />

en daarom blijft uiteindelijk ook Einsteins<br />

relativiteitstheorie niet overeind bij de<br />

oerknal. Er komt rook uit Einsteins vergelijkingen<br />

als we ze loslaten op de oerknal. Het<br />

holografische model van de oerknal dat wij<br />

voorstellen is daarentegen niet fundamenteel<br />

gebaseerd op enige notie van tijd. Zo<br />

zorgt holografie ervoor dat het model wiskundig<br />

perfect samenhangend blijft ook<br />

in de extreme omstandigheden bij de oerknal.<br />

Die wiskundige cohesie stelt je in staat<br />

nieuwe horizonten te verkennen en – in ons<br />

geval – uit te komen bij een nieuw soort realiteit.<br />

Ik zeg erbij dat we nog slechts de contouren<br />

van het holografisch denken over het<br />

heelal kennen en nog niet goed weten wat<br />

ons model gaat voorspellen. Dit is de eerste<br />

stap in een nieuwe ontwikkeling, die eindelijk<br />

aan de kern van de uitdaging raakt waarvoor<br />

de oerknal ons stelt door de notie van<br />

tijd aan te pakken.” Wat hebben wij mensen<br />

daaraan? “De verdieping van de samenhang<br />

en de weg er naartoe maken dat we<br />

fundamenteel ook iets ontdekken over wie<br />

wij zijn”, zegt Thomas. “Het is een beetje als<br />

bij astronauten. Ze staan op de maan, kijken<br />

naar de aarde en krijgen dat wauw-gevoel.<br />

Een gelijkaardig gevoel heb ik ook als het<br />

gaat over kosmologie. We proberen greep te<br />

krijgen op dat hele heelal en ontdekken daardoor<br />

voor een stuk onszelf. We zijn er tenslotte<br />

deel van.”<br />

GREEP OP HET<br />

MULTIVERSUM<br />

In Thomas’ vakgebied kom je alleen<br />

vooruit door nieuwe technieken en<br />

modellen te ontwikkelen. “Het nieuwe<br />

holografische model dat Stephen en ik de<br />

laatste jaren hebben opgebouwd, is hiervan<br />

een voorbeeld.” Dit model, dat nieuwe<br />

beeld dat voortvloeit uit het samenbrengen<br />

van kwantum en relativiteit bij de oerknal,<br />

lijkt ons bovendien voor het eerst greep te<br />

geven op die verzameling universa die we<br />

multiversum noemen. Dat is noodzakelijk<br />

om voorspellingen te doen en de theorie te<br />

testen.” Hawking en Hertog zijn namelijk tot<br />

de conclusie gekomen dat er niet oneindig<br />

veel universa zijn, zoals eerder gedacht. Ze<br />

bestrijden met hun model het heersende<br />

idee onder kosmologen dat het heelal is<br />

ontstaan als één van een oneindig aantal<br />

verschillende soorten bubbels in een eeuwig<br />

uitdijende kosmische oceaan. Eigenlijk<br />

maken we ons heelal weer wat meer uniek.<br />

Even later zegt Thomas: “Stephen had een<br />

ongelooflijk talent zich te laten leiden door<br />

een mix van wiskunde en intuïtie, zonder<br />

ooit de ultieme toetsing van zijn theorieën<br />

aan astronomische waarnemingen uit het<br />

oog te verliezen.”<br />

EEN SERIEUZE BEPERKING<br />

Kan het ooit zeker worden? Een hele diepe<br />

vraag volgens Thomas: “Met ons model van

WETENSCHAP<br />

de kosmos kan je een aantal eigenschappen<br />

van ons heelal voorspellen. Maar niet noodzakelijk<br />

alle, dat is nu eenmaal eigen aan elke<br />

multiversumtheorie. Je zit sowieso met die<br />

variatie tussen verschillende heelallen. Het is<br />

best mogelijk dat ons universum in bepaalde<br />

opzichten zelfs atypisch is. Ik denk dus dat<br />

we gaandeweg aan de hand van onze waarnemingen<br />

wel meer vertrouwen kunnen<br />

opbouwen in een theorie van het multiversum,<br />

maar om een sluitend bewijs te leveren<br />

en een multiversumtheorie in al haar glorie<br />

en detail te testen en te verifiëren zou je als<br />

het ware uit ons heelal moeten stappen, om<br />

al die universa te kunnen overschouwen.<br />

Dat gaat natuurlijk niet! Wij bestuderen en<br />

exploreren het heelal van binnenuit. Dat is<br />

een serieuze beperking. En een wetenschappelijke<br />

kosmologie dient op een of andere<br />

manier dit perspectief van ‘binnenin’ te<br />

incorporeren. Voor mij is dan de magie dat<br />

we via de theoretische natuurkunde toch iets<br />

te weten kunnen komen over die andere universa.<br />

Het multiversum is een verdere verdieping<br />

en uitbreiding van onze notie van<br />

realiteit, waarbij zelfs de natuurwetten zelf<br />

deel worden van een grotere kosmische evolutie.<br />

In mijn ogen een grandioos beeld.”<br />

BOEK<br />

Thomas Hertog schrijft nu aan een populairwetenschappelijk<br />

boek over de ontdekkingen<br />

die Stephen Hawking en hij hebben<br />

gedaan, maar ook over twijfels en paradigmaverschuivingen.<br />

In Amerika, waar<br />

hij jaarlijks minimaal een maand naartoe<br />

gaat en nog veel onderzoekscontacten<br />

heeft. “Ook in mijn boek staat de wetenschap<br />

voorop en en passant ga je iets te<br />

weten komen over Stephen. Straffer gezegd:<br />

via onze wetenschappelijke samenwerking<br />

kom je bijzondere dingen te weten. “Ik was<br />

altijd al geïnteresseerd in natuur- en wiskunde,<br />

maar een passie om sterren te kijken<br />

had ik niet. De ontmoeting met Stephen<br />

in Cambridge opende mij de ogen: dit was<br />

zuivere wetenschap die filosofische vragen<br />

probeerde te beantwoorden. Die verbinding<br />

vond ik geweldig. Het gaf een gevoel<br />

van thuiskomen. Stephen hanteerde de<br />

moderne wetenschappelijke methode om<br />

inzicht in eeuwenoude filosofische vragen te<br />

verschaffen. Daar was ik naar op zoek, zonder<br />

ten gronde te beseffen wat het inhield.<br />

Onze eerste ontmoeting was memorabel en<br />

we konden toen nog vlot converseren via een<br />

spraakcomputer, die hij destijds nog met een<br />

muis kon bedienen. De hele doctoraatsperiode<br />

in Cambridge legde vervolgens het fundament<br />

voor onze verdere samenwerking.”<br />

Thomas omschrijft Stephen als een zoeker,<br />

die zich nimmer door zijn beroemdheid<br />

heeft laten beïnvloeden.<br />

STERRENDOM IN DE MARGE<br />

“Dat sterrendom speelde zich in de marge<br />

af. Hij genoot ervan en gebruikte het, maar<br />

het heeft nooit geraakt aan de kern van wie<br />

hij was als wetenschapper noch aan onze<br />

samenwerking. Ook zijn communicatie naar<br />

een breed publiek toe bleef altijd opborrelen<br />

vanuit zijn denken als wetenschapper.<br />

Wetenschap was een manier van leven<br />

voor Stephen. Dat waardeerde ik later pas<br />

en kreeg er gaandeweg veel bewondering<br />

voor. Dat probeer ik nu ook te doen. Dat<br />

onderscheidt ons als wetenschappers<br />

van anderen.” De samenwerking tussen<br />

beide kosmologen is een geleidelijk proces<br />

geweest. “Een goede leermeester neemt<br />

je mee in zijn denken en dat heeft Stephen<br />

gedaan.” Hun samenwerking verdiept zich<br />

als Thomas eind vorige eeuw zijn doctoraat<br />

behaalt en hij het idee krijgt ook iets voor<br />

Stephen te kunnen betekenen. “Hij heeft<br />

niet speciaal voor mij gekozen. Het was een<br />

samenwerking die voortkwam uit het elkaar<br />

vinden, op dezelfde golflengte zitten rond<br />

die fundamentele vragen rond de oerknal.”<br />

Op de opmerking dat Stephen Hawking met<br />

zijn ogen kon lachen, zegt Thomas: “Ik heb<br />

er nooit zo bij stilgestaan, maar het is zeker<br />

juist dat hij op een bepaalde manier enorm<br />

toegankelijk was en zijn blik speelde daarin<br />

een cruciale rol. Ik denk ook dat zijn passie<br />

in combinatie met een zekere lichthartigheid<br />

voor hem een soort overlevingsstrategie was,<br />

waardoor hij kon door blijven gaan. Als je<br />

in zijn geval stilstaat bij alles dat niet gaat,<br />

verlies je ongetwijfeld de moed om door te<br />

gaan.”<br />

IN DE CLINCH<br />

“Het grootste deel van de tijd lagen Stephen<br />

en ik in de clinch, maar dat was net het<br />

mooie en vruchtbare in onze samenwerking.<br />

Bewust zijn we ons blijven bezighouden met<br />

de meest conceptuele vragen binnen ons<br />

domein, wat heel voedend was voor mijn<br />

onderzoeksgroep in Leuven die er sinds<br />

2011 actief is en het onderzoek voortzet. Ik<br />

ging elke twee maanden naar Cambridge<br />

om het conceptuele onderzoek verder te<br />

zetten, Stephen kwam eens per jaar naar<br />

Leuven. Dat valt nu weg. Hij reisde graag<br />

en dit was een toegankelijke bestemming.”<br />

Thomas denkt met veel plezier terug aan<br />

hun vertrouwensrelatie. “We waren close en<br />

konden onze twijfels aan elkaar kwijt. Dat<br />

heeft ons enorm vooruit geholpen.”<br />

Boek Thomas Hertog exclusief bij<br />

Speakers Academy ®<br />

info@speakersacademy.nl<br />

Thomas Hertog (Leuven, 1975) studeerde in 1997 af aan de KU Leuven als licentiaat natuurkunde en behaalde een doctoraat aan<br />

de Universiteit van Cambridge met een proefschrift waarin hij de oorsprong van de kosmische expansie onderzoekt. Hij heeft<br />

nadien als onderzoeker gewerkt aan de Universiteit van Californië, het CERN en de Université Paris 7. Hertog is een internationaal<br />

gerenommeerd kosmoloog en werkte vele jaren nauw samen met de onlangs overleden Stephen Hawking. Hij is momenteel<br />

hoogleraar aan het Instituut voor Theoretische Fysica aan de KU Leuven, waar hij een onderzoeksgroep leidt die de oerknal<br />

bestudeert op basis van de snaartheorie. Tevens is Hertog verantwoordelijk voor de Belgische deelname aan de eerste missie van<br />

het European Space Agency (ESA) gewijd aan gravitatiegolven, trillingen van het ruimteweefsel die destijds door Einstein zijn<br />

voorspeld. Hertog is wereldwijd een gerenommeerd spreker en vaak te gast in de media.<br />

SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2019</strong> 33

Alvleesklierkankersensor is<br />

26.000 keer goedkoper<br />

en veel accurater dan<br />

bestaande testen<br />

WETENSCHAP<br />

Vlak voor zijn zestiende verjaardag presenteert de Amerikaanse scholier Jack Andraka een papieren sensor, die<br />

in een druppeltje bloed kan ontdekken of iemand pancreas- oftewel alvleesklierkanker heeft. Deze snelle en<br />

goedkope manier van diagnosticeren vergroot de overlevingskansen van patiënten enorm, van 5,5 naar bijna 100<br />

procent. Inmiddels studeert de 22-jarige Jack elektrotechniek (Master’s opleiding) en antropologie (Bachelor’s) aan<br />

de Stanford Universiteit en is hij initiatiefnemer van en betrokken bij projecten in Tanzania en Sierra Leone om de<br />

bevolking toegang te geven tot schoon drinkwater en structurele gezondheidszorg.<br />

Jack Andraka<br />

Tekst: Jacques Geluk<br />

“<br />

Ik raakte geïnteresseerd in alvleesklierkanker doordat een naaste ties voorkomt in de bloedstroom van mensen met alvleesklier-, longvriend<br />

van de familie, die ik als een oom beschouwde, eraan overleed<br />

toen ik 13 jaar was. De opmerking van de arts dat de ziekte te pancreaskanker zou kunnen zijn.”<br />

en eierstokkanker. Ik besefte dat dit eiwit een goede biomerker voor<br />

behandelen zou zijn geweest als die eerder was ontdekt, zette mij<br />

ertoe aan te onderzoeken hoe je in een zo vroeg mogelijk stadium Hoe spoor je dat eiwit op?<br />

zou kunnen vaststellen of iemand eraan lijdt. In de moderne geneeskunde<br />

gebeurt dat in 85 procent van de gevallen te laat. Dat komt delbare school kreeg ik een artikel over koolstofnanobuisjes onder<br />

“Dat idee is toevallig ontstaan. Tijdens de biologieles op de mid-<br />

doordat de testmethode die men gebruikt zestig jaar oud, extreem ogen. Die zijn echt gaaf, sterker dan staal en één atoom dik, oftewel<br />

duur (800 dollar per test) en niet erg accuraat is. Ik wist dat dit beter éénvijftigduizendste van de diameter van een mensenhaar. De les zelf<br />

kon en stelde een aantal wetenschappelijke criteria op waaraan een ging echter over antistoffen, moleculen die reageren op een specifiek<br />

effectieve detectiesensor zou moeten voldoen: snel, simpel, gevoelig, eiwit. Op dat moment bedacht ik dat ik die twee moest combineren.<br />

sensitief en nauwelijks invasief. Ik zocht veel informatie op internet en Door de antistoffen voor mesotheline te verweven in de koolstofnanobuis<br />

kon ik die proteïne in het bloed vinden en daarmee de kanker<br />

kwam terecht op een databank met 8.000 verschillende proteïnen die<br />

voorkomen in het bloed wanneer iemand alvleesklierkanker heeft. diagnosticeren in zo’n vroeg stadium dat de patiënt een bijna honderd<br />

procent overlevingskans heeft. Het resultaat van mijn onder-<br />

Na heel lang zoeken ontdekte ik mesothaline, een heel gewoon eiwit<br />

dat, met name in de vroegste stadia van de ziekte, in hoge concentrazoek<br />

was een kleine papieren sensor die drie cent kost en binnen vijf<br />

34<br />

SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2019</strong>

minuten een positieve of negatieve uitslag geeft. Dat is 168 keer sneller,<br />

meer dan 26.000 keer goedkoper en ruim 400 keer gevoeliger dan<br />

bij de huidige testen het geval is. Die bieden een overlevingskans van<br />

slechts 5,5 procent.”<br />

Je hebt contact opgenomen met 200 professoren van de<br />

Johns Hopkins University en de National Institutes of Health<br />

met een plan, budget en tijdlijn voor jouw project, in de hoop<br />

laboratoriumruimte en hulp van een professional te krijgen.<br />

Van deze professoren reageerde er slechts één, dr. Anirban<br />

Maitra, hoogleraar pathologie, oncologie en chemische<br />

en biomoleculaire techniek aan de Johns Hopkins School of<br />

Medicine, op een positieve manier. Hebben de anderen je niet<br />

serieus genomen?<br />

“Ik zocht naar detectiemethodes voor mesotheline en leerde dat ik<br />

met koolstofnanobuisjes en antistoffen een soort netwerk kon maken<br />

dat uitsluitend op dat eiwit zou reageren. Dat kon ik niet thuis in de<br />

kelder. Daarom heb ik, 14 jaar oud, die hoogleraren benaderd. 199<br />

van hen wezen mij af, omdat ze me te jong vonden, dachten dat de sensor<br />

niet zou werken of de kosten te hoog waren. Dat laatste ondanks<br />

het feit dat ik hen een budgetplan had gestuurd, waaruit het tegendeel<br />

bleek. Ze geloofden gewoon niet in mij en mijn idee. Sommigen<br />

waren heel grof. Eén professor vertelde mij dat ik het best met wetenschap<br />

kon ophouden. Uiteindelijk ben ik door de Johns Hopkins Universiteit<br />

geaccepteerd, maar als vrijwilliger. Ze mochten mij vanwege<br />

mijn leeftijd niet betalen, omdat dit in strijd was met de kinderarbeidwetgeving.<br />

Dr. Anirban Maitra was erg geïnteresseerd in (nanobio-)<br />

technologie en beschouwde mijn onderzoeksvoorstel van dertig<br />

WETENSCHAP<br />

pagina’s als dat van een promovendus die een nieuwe procedure heeft<br />

uitgevonden. Meteen al wilde hij graag praten over mijn idee en hoe ik<br />

daarmee verder wilde gaan. Gedurende zeven maanden heb ik in zijn<br />

laboratorium gewerkt, maar het lukte in eerste instantie niet mesothelinemonsters<br />

te laten reageren op de buisjes, maar na maanden<br />

sloeg de meter uit en was de doorbraak een feit. Ik had beginnende<br />

kanker aangetoond.”<br />

Hoe ging je om met de kritiek?<br />

“Kritiek kun je verwachten als je op academisch niveau bezig bent.<br />

Sommige kritiek was legitiem. Anderen achtten het onbestaanbaar<br />

dat zo’n jonge jongen zoiets zou kunnen ontwikkelen, maar mijn<br />

resultaten bewezen het tegendeel. Inmiddels geloven veel wetenschappers<br />

erin en hebben ze mijn techniek om koolstofnanobuisjes te<br />

combineren met antistoffen geaccepteerd en gevalideerd. Ik was niet<br />

per se de allereerste met dit idee, maar welk de eerste die het gebruikte<br />

voor alvleesklierkankerdetectie. Het is een hele vette innovatie die<br />

duizenden levens kan helpen redden. En wat die kritiek betreft: die<br />

overleef ik wel.”<br />

Wordt de sensor al getest en binnenkort geïmplementeerd?<br />

“Ik heb internationaal octrooi aangevraagd op de technologie. Er<br />

is contact met een biotechbedrijf om het verder te ontwikkelen. We<br />

gaan eerst echter klinische tests uitvoeren en daarna pas de markt op,<br />

maar dat zal nog wel enige tijd duren.”<br />

Je bent met veel meer bezig. Wat is het Watertech-initiatief?<br />

“Daaraan heb ik met mijn bedrijf gewerkt sinds 2014, toen ik in<br />

© WIKI COMMONS<br />

Jack Andraka in 2013 bij<br />

de presentatie van zijn<br />

onderzoek<br />

© ALIFAZAL (WIKIPEDIA CREATIVE COMMONS)<br />

‘Ik was niet per se de allereerste met<br />

dit idee, maar welk de eerste die het<br />

gebruikte voor alvleesklierkankerdetectie’’<br />

SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2019</strong> 35

WETENSCHAP<br />

de bovenbouw van de high school zat (‘11th<br />

grade’) en ongeveer 17 jaar oud was. Dat gaat<br />

over kleine papieren biosensoren ter grootte<br />

van een postzegel die binnen een minuut<br />

bijna voor niets twintig verschillende watervervuilende<br />

stoffen kunnen detecteren, met<br />

de bedoeling de toegang tot schoon drinkwater<br />

in noordwest-Tanzania en te verbeteren.<br />

Mensen kunnen met hun telefoon een<br />

foto van het testresultaat maken en dat in een<br />

speciaal ontwikkelde app laden, die de verkleuringen<br />

herkent en aangeeft welk water<br />

schoon of juist verontreinigd is. We implementeren<br />

dit nu in Tanzania en Sierra Leone.<br />

Dankzij deze ontwikkeling is het mogelijk<br />

een mijnbouwbedrijf aansprakelijk te stellen<br />

voor het vervuilen van water. Ik heb<br />

de technologie ontwikkeld, samengewerkt<br />

met lokale gemeenschappen, mogelijkheden<br />

gecreëerd om besmetting van de omgeving<br />

te voorkomen en daar nog steeds zeer<br />

bij betrokken.”<br />

Wat wil je uiteindelijk doen<br />

met je leven?<br />

“Uiteindelijk wil ik gekwalificeerd zijn om<br />

ook onderzoek te doen naar het verlenen van<br />

directe gezondheidszorg aan de bevolkingsgroepen<br />

met wie ik werk. In Sierra Leonie wil<br />

ik verdergaan met het ontwikkelen van initiatieven<br />

waarin ik onderzoek, antropologie<br />

(menskunde) en volksgezondheid zodanig<br />

kan combineren dat de zorg echt verbetert.<br />

Inzichten die ik daar opdoe kan ik in de Verenigde<br />

Staten gebruiken bij het in samenwerking<br />

met de verschillende gemeenschappen<br />

ontwikkelen van nieuwe technieken die aansluiten<br />

op wat ze nodig hebben. Ik pas mijn<br />

onderzoeksagenda aan de hunne aan. Ik<br />

hoop straks ook als volksgezondheidsarts<br />

voorbij de individuele zorg te kunnen kijken<br />

en die bovendien structureler te maken.<br />

Ook om te zien hoe je beginnende ziekten in<br />

de kiem kunt smoren of zelfs voorkomen en<br />

tegelijk het sociale veiligheidsvangnet kunt<br />

36<br />

SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2019</strong><br />

versterken. Artsen hebben een bevoorrechte<br />

positie in onze samenleving, vanwege hun<br />

kennis, autoriteit en expertise, die ze kunnen<br />

gebruiken om de rechten en de gezondheid<br />

van hun patiënten te bewaken. Het is<br />

de bedoeling dat ik dadelijk afwisselend zes<br />

maanden in de VS en Sierra Leone ben.”<br />

Je bent onlangs door de Harry S. Truman<br />

Scholarship Foundation uitgeroepen<br />

tot Truman Scholar <strong>2018</strong>.<br />

Hoe geweldig is dat?<br />

“Dat is echt een geweldige eer en erkenning.<br />

Daarmee is niet alleen mijn eigen werk<br />

erkend, maar ook dat van iedereen met wie<br />

ik heb gewerkt. Ik kreeg 30.000 dollar om<br />

mijn opleiding ook de komende jaren financieel<br />

mogelijk te maken.”<br />

Beschouw je jezelf als een rolmodel<br />

voor middelbare scholieren?<br />

“Ik vertel middelbare scholieren nog vaak<br />

over mijn passie. Ik wil sowieso meer kinderen<br />

en jongeren interesseren in wat wij<br />

de STEM-gebieden noemen. (STEM is een<br />

educatief programma dat is ontwikkeld<br />

om basis- en middelbare scholieren voor te<br />

bereiden op een studie in de exacte wetenschappen,<br />

technologie, techniek en wiskunde.<br />

Naast vakspecifiek leren is STEM<br />

gericht op het stimuleren van onderzoekend<br />

denken, logisch redeneren en samenwerken).<br />

Ik richt me daarbij in het bijzonder<br />

op minderheden, onder wie ook lesbische,<br />

homoseksuele, biseksuele en transgender<br />

jongeren. Zelf ben ik sinds mijn dertiende<br />

openlijk homo en ik wil ook andere<br />

LGTB-ers, zowel profesoren als studenten,<br />

via een speciaal mentorprogramma inspireren<br />

STEM te omarmen. Naast Alan Turing,<br />

een Britse wiskundige (1912-1954) ken ik<br />

zelf weinige homoseksuele wetenschappers.<br />

Overigens wil ik alle jongeren vragen rekening<br />

te houden met sociale aspecten, door<br />

bijvoorbeeld na hun studie niet per se te gaan<br />

werken voor Google, IBM of Exxon Mobil,<br />

maar voor organisaties<br />

die werken aan<br />

het verbeteren van<br />

leefomstandigheden<br />

en STEM<br />

mede te gebruiken<br />

voor het creëren<br />

van een<br />

betere wereld.”<br />

Boek Jack<br />

Andraka exclusief bij<br />

Speakers Academy ®<br />

info@speakersacademy.nl<br />

Jack Andraka (januari 1997) is een Amerikaanse wetenschapper, innovator en kankeronderzoeker. Hij is bekend door zijn onderzoek<br />

naar potentiële methoden naar het in een zeer vroeg stadium detecteren van pancreas- en andere kankersoorten. Andraka, die<br />

sinds zijn 15e ook een veelgevraagd spreker is, heeft al vele prijzen gewonnen. Zijn onderzoek is zowel bekritiseerd als toegejuicht.<br />

Andra is oprichter en bestuursvoorzitter van Andraka Technologies LLC sinds 2012. Hij studeert aan de Stanford Universiteit. Hij<br />

onderzoekt daar als ‘junior’ nanorobots, inkjet-geprinte biosensoren voor het detecteren van milieuvervuilende stoffen en ziektes,<br />

ontwikkelingshulp, internationale ontwikkelingen, econometrie en volksgezondheid.<br />

‘De huidige<br />

detectiemethode is al<br />

zestig jaar oud’<br />

© LUKE ANDRAKA

COLUMN<br />

Over leren, brein en ontplooiing<br />

Tekst: Jelle Jolles<br />

Het brein is een bijzonder orgaan. Het stelt ons in staat om direct te reageren op de omgeving maar ook om te<br />

denken en om de toekomst te overzien. Kind, tiener en volwassene worden gebombardeerd met prikkels van<br />

buiten maar slechts een klein deel daarvan is relevant. De hersenen filteren en selecteren deze informatie. Dat<br />

doen ze op basis van kennis die eerder is opgedaan. Zo zijn zintuiglijke en cognitieve prikkels uit kindertijd en<br />

jeugd cruciaal voor de verdere ontplooiing. En ook de sociale en emotionele ervaringen en de eerder opgedane<br />

kennis zijn bepalend voor het functioneren in de volwassenheid en voor het levenlang leren.<br />

BREIN EN OMGEVING<br />

Tijdens de periode van kindertijd en adolescentie<br />

tot ongeveer het 25ste jaar worden<br />

complexe netwerken in de hersenen actief.<br />

Hierdoor worden bijna 200 hersenstructuren<br />

in de hersenschors en dieper in de<br />

hersenen met elkaar verbonden. Deze hersenrijping<br />

vindt plaats dankzij de vele zintuigelijke,<br />

emotionele, cognitieve en sociale<br />

prikkels die het brein ontvangt. Deze nieuwe<br />

prikkels zijn de brandstof voor de rijping van<br />

hersenstructuren die het mogelijk maken<br />

dat we waarnemen, dat we spreken, denken<br />

en begrijpen, dat we keuzes kunnen maken<br />

en dat we leren.<br />

De omgeving is dus essentieel voor het<br />

proces van hersenrijping. De omgeving zorgt<br />

dat de jeugdige vaardigheden opdoet, kennis<br />

verwerft, zelfinzicht krijgt en zijn talenten<br />

ontwikkelt. Daardoor leert de adolescent<br />

om zijn weg te vinden tussen de verlokkingen,<br />

uitdagingen, kansen en mogelijkheden<br />

in onze snel veranderende maatschappij.<br />

De omgeving? Dat zijn de ouders en leraren,<br />

de sport- en de muziekcoach, de familie<br />

en de buurt. Maar ook het bedrijfsleven<br />

en instituties zoals het onderwijs, de overheid<br />

en vele maatschappelijke organisaties.<br />

Zij zorgen voor de randvoorwaarden waarbinnen<br />

jongeren maar ook volwassenen zich<br />

kunnen ontwikkelen, ervaringen opdoen,<br />

zich ontplooien en levenlang leren.<br />

KENNIS, STEUN, STURING<br />

EN INSPIRATIE<br />

Opvoeders en leraren dragen bij aan ontwikkeling<br />

en hersenrijping omdat ze kennis<br />

en ervaringen overdragen maar ook zorgen<br />

voor steun, voor sturing en inspiratie. Jongeren<br />

zijn daardoor de ontvanger van de gecumuleerde<br />

kennis en ervaring van eerdere<br />

generaties. Daardoor ontwikkelen zij het<br />

vermogen om impulsen te beheersen, om te<br />

kiezen en om te denken. Ze worden nieuwsgierig,<br />

en leren om ondernemend te zijn. En<br />

ze krijgen kennis over vroeger, over andere<br />

culturen en ervaren alternatieve mogelijkheden<br />

tot ontplooiing. Ook kunst, sport en<br />

cultuur maken het leren afwisselend, uitdagend<br />

en spannend: het brein houdt ervan om<br />

breed gestimuleerd te worden! Kennis en<br />

ervaring zit deels in kennisdragers zoals boeken<br />

en informatie die via internet kan worden<br />

ingezien. Maar die zit ook in de verhalen<br />

en de inspiratie van volwassenen: van opvoeders,<br />

van leraren, van sport- en muziekcoaches<br />

en leiding-gevenden.<br />

DE PERSOON VAN NU IN DE<br />

SAMENLEVING VAN STRAKS<br />

Omdat de samenleving om ons heen snel<br />

verandert, moeten we voorbereid worden<br />

op een maatschappij die we nog geheel niet<br />

kennen: die van 2025, 2035 en verder. De<br />

huidige ouders, leraren, onderwijsorganisaties,<br />

bestuurders en politici moeten daarom<br />

zorgen dat jongeren niet alleen de kennisen-procedures-van-gisteren<br />

overgedragen<br />

krijgen.Zij moeten de kansen krijgen,<br />

en actief worden gestimuleerd en geïnspireerd<br />

om nieuwsgierig te zijn en blijven. Om<br />

ondernemend te zijn en uitdagingen aan te<br />

gaan. We moeten ook werken aan hun attitude:<br />

‘leren is fun’. Zo zullen zij in staat zijn<br />

om creatieve, geheel nieuwe combinaties te<br />

maken van ‘oude’ en ‘nieuwe’ kennis en procedures.<br />

Daardoor<br />

zullen ze nieuwe<br />

routes inslaan die<br />

de huidige volwassenen<br />

zonder<br />

deze jongere<br />

generatie niet<br />

zullen kunnen<br />

ontdekken.<br />

Boek Jelle Jolles exclusief bij<br />

Speakers Academy ®<br />

info@speakersacademy.nl<br />

© FRED VAN DIEM<br />

Jelle Jolles is hoogleraar Neuropsychologie e.m., Universiteit Maastricht en Vrije Universiteit Amsterdam. Hij werkt actief aan de<br />

dialoog tussen wetenschap en samenleving en is auteur van de bestseller Het tienerbrein. Hij is een veelgevraagd spreker op<br />

de domeinen onderwijs, ontplooiing, opvoeding, leren en geheugen, en de factoren die bepalend zijn voor talent-ontwikkeling,<br />

ontplooiing en levenlang leren.

38<br />

SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2019</strong>

MENSELIJK GEDRAG<br />

‘Ontslag kan<br />

uiteindelijk een<br />

cadeautje zijn’<br />

Minchenu Maduro is sinds haar jeugd gefascineerd door mensen en hun gedrag. Als pedagoog, coach en<br />

dramadocent traint ze professionals in zorg, hulpverlening, politie, justitie en onderwijs in het omgaan met<br />

moeilijke groepen, waarbij ze haar werk en ervaringen met gevangenen vaak als metafoor gebruikt. Ook tijdens<br />

lezingen. Onder het motto ‘Ontwapen een ander door jezelf te ontwapenen’, geeft ze leidinggevenden uit het<br />

bedrijfsleven een duwtje in de rug. Ze inspireert werknemers weer met frisse moed aan de slag te gaan, zodat<br />

ze productief zijn en blijven, maar legt ook uit waarom een reorganisatie voor degenen die het betreft niet<br />

altijd negatief is en zelfs – soms na een periode van rouw om het verlies van een baan – een cadeautje kan zijn.<br />

Minchenu Maduro<br />

Tekst: Jacques Geluk | Fotografie: Speakers Academy ® | Walter Kallenbach<br />

Ze is geboren op Curaçao en<br />

naar Nederland gekomen toen<br />

haar vader ging studeren aan<br />

de Hogere Zeevaartschool in<br />

Den Helder. “Ik ben best streng<br />

opgevoed en mocht na vijf uur ‘s middags,<br />

behalve als ik moest trainen voor het voetbal,<br />

niet naar buiten. In plaats daarvan gingen<br />

mijn vriendin Ikram en ik – 12, 13 jaar<br />

oud – in de gang zitten en het gedrag van<br />

mensen analyseren. We probeerden altijd te<br />

achterhalen waarom ze zich op een bepaalde<br />

manier gedroegen en wat hen motiveerde.<br />

Soms werden we daar onzeker van, omdat<br />

we niet alle antwoorden hadden. In het<br />

meiden- en jongensvoetbalteam (waar we<br />

stiekem gingen kijken) waren groepsdynamische<br />

processen aan de gang. Het was één<br />

grote ervaring, waardoor ik heel goed heb<br />

leren verklaren wat er met mensen, alleen of<br />

in groepen, gebeurt wanneer situaties veranderen”,<br />

legt Minchenu Maduro uit. “We staan<br />

allemaal in relatie tot anderen. Dat gaat veel<br />

dieper dan wij beseffen. Soms reageren we<br />

niet eens op wat iemand zegt, maar op het<br />

gevoel dat je erbij krijgt. Als voor de ander<br />

dan alleen de inhoud telt ontstaat al snel een<br />

meningsverschil.”<br />

Minchenu is een in alle opzichten kleurrijke,<br />

vrolijke en open vrouw, wier gefascineerdheid<br />

met de gelaagdheid van mensen,<br />

maar ook met de overeenkomsten en verschillen<br />

tussen hen, aanstekelijk werkt. In<br />

principe is iedereen uniek en toch hetzelfde.<br />

“Behoeften en levensthema’s verschillen niet<br />

zoveel, hoewel dat vaak is verhuld en bijvoorbeeld<br />

afhangt van sociale status.” De<br />

hoogste energie die mensen kunnen hebben<br />

en voelen is liefde. “Als ik een lezing houd of<br />

dagvoorzitter ben probeer ik mijn hart open<br />

te stellen en het publiek te voeden met mijn<br />

liefde. In de basis hoop ik hen daardoor een<br />

veilig en goed gevoel te geven en hun positieve<br />

energie te voelen.” Minchenu beseft dat<br />

toehoorders in de zaal haar snel scannen om<br />

te bepalen of ze al dan niet gaan luisteren.<br />

“Als mijn energie open, puur en dus onvervalst<br />

is, geloof ik dat die zeker bij hen binnenkomt,<br />

of ze dat willen of niet. Sommigen<br />

kunnen de inhoud van wat ik zeg niets vinden,<br />

maar wanneer ik een paar mensen kan<br />

SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2019</strong> 39

‘Wees een<br />

origineel<br />

exemplaar<br />

van jezelf in<br />

plaats van de<br />

kopie van een<br />

ander’<br />

raken en zij de connectie maken ontstaat een<br />

collectief. Dat is bijzonder. Elke keer is het<br />

super spannend of die verbinding tot stand<br />

komt. Vaak wel en dan ga ik echt op vleugels<br />

na een presentatie naar huis.” Even later zegt<br />

ze: “Mensen willen graag dat anderen op een<br />

bepaalde manier over hen denken, maar het<br />

is niet belangrijk of ze je aardig vinden. Het is<br />

allemaal een staat van zijn, wat betekent dat<br />

je je ego moet afpellen en kwetsbaar moet<br />

durven zijn. Dat is best moeilijk als je altijd<br />

hebt geleerd allerlei dingen te doen om jezelf<br />

bepaald gedrag aan te leren.”<br />

FIGUURLIJKE TRALIES<br />

Minchenu’s lezing ‘Ontwapen een ander<br />

door jezelf te ontwapenen’ gaat over de<br />

figuurlijke tralies waarachter we ons als<br />

mensen verschuilen. “Ik werk ook in een<br />

gevangenis. Achter letterlijke tralies leer ik<br />

veel over menselijk gedrag. Gedetineerden<br />

hebben vrijwel niets te verliezen, wat aan de<br />

ene kant leidt tot puur gedrag. Tegelijk zie<br />

je dat er soms maar een dun laagje beschaving<br />

over de mens zit. Ik zie ook dat weinig<br />

40<br />

SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2019</strong><br />

mensen met heel veel plezier naar hun werk<br />

gaan, omdat ze er kennelijk geen voldoening<br />

aan beleven. Ze kiezen voor de schijnveiligheid<br />

van inkomen, waardoor ze achter<br />

figuurlijke tralies zitten en de jaren aftellen<br />

tot ze ‘vrijkomen’ en bijvoorbeeld met pensioen<br />

kunnen. Mensen die echt passie hebben<br />

voor hun werk denken daar niet eens aan, die<br />

zijn meer in het moment. Mijn lezingen gaan<br />

daarover, maar ik zeg dat niet zo expliciet als<br />

nu. Onze hersenen zijn namelijk zo ingesteld<br />

dat ze ons willen beschermen, waardoor<br />

informatie die echt anders is dan ze gewend<br />

zijn ervoor kan zorgen dat ze in de ‘vechten<br />

of vluchten’-modus gaan staan. Dat wil<br />

je niet”, lacht Minchenu. “Om de boodschap<br />

goed te laten overkomen moet ik die veiligheid<br />

blijven creëren. Daarom gebruik ik een<br />

metafoor over een jongeman die vastzit. Zijn<br />

waargebeurde verhaal krijgt aan het einde<br />

een bijzondere wending. Het raakt iedereen<br />

zo, dat ze als ze na mijn lezing huiswaarts<br />

gaan, de gedachte hebben dat het onmogelijke<br />

mogelijk kan worden door gewoon te<br />

zijn en niet per se wat te willen doen.”<br />

OOK WERKNEMERS WILLEN<br />

GEZIEN WORDEN<br />

Erkenning is wat eigenlijk iedereen wil, al<br />

is het maar in de vorm van negatieve aandacht.<br />

Opstandige en ontevreden werknemers<br />

zijn minder actief. Daarmee geven ze<br />

onbewust aan dat ze er zijn en het productieproces<br />

– in dit geval negatief – kunnen beïnvloeden,<br />

omdat ze het gevoel hebben dat<br />

niemand hen ziet. “Iedereen is van invloed<br />

en door elkaar te zien en op te merken verfijnen<br />

onderlinge relaties. Dingen die wat minder<br />

zijn, zoals boosheid en irritatie, horen er<br />

dan gewoon bij. Wanneer je daar samen uitkomt,<br />

net als in persoonlijke relaties, is het<br />

alsof je nog dichter bij elkaar bent gekomen.”<br />

Minchenu’s tip is te proberen de intenties die<br />

iemand heeft voor ogen te houden en niet<br />

meteen geïrriteerd te reageren. Compassie<br />

en verbinden vormen de beste manier om<br />

samen een goed product te leveren, ook als<br />

het eens tegenzit. Vaak reageren mensen volgens<br />

haar zoals ze doen, doordat ze constant<br />

bezig zijn zichzelf te beschermen uit angst<br />

gekwetst te worden. “Ze moeten weten dat<br />

tegenover angst vertrouwen staat. Ga er vanuit<br />

dat niemand jou iets naars wil aandoen.<br />

Een idealistische gedachte misschien, want

MENSELIJK GEDRAG<br />

er zijn mensen die wel slechte intenties hebben.<br />

Dat is echter een minderheid, die jouw<br />

energie niet waard is. Jij hebt de regie over<br />

jouw energie en die kun je maar een keer uitgeven.<br />

Doe dat dan op een positieve manier,<br />

bijvoorbeeld aan dankbaarheid en goede<br />

intenties. Dat heeft een positieve wisselwerking<br />

op jouw gevoel en kan angels uit een<br />

conflict halen voordat het escaleert.”<br />

ANDERS ZIJN IS VAAK<br />

EEN BLOKKADE<br />

Mensen die voelen dat ze anders zijn ervaren<br />

dat vaak als een blokkade die verbinden<br />

in de weg staat. “Angst is een slechte raadgever,<br />

maar mensen laten zich erdoor regeren<br />

omdat ze niet willen toegeven bang te zijn.<br />

Onbekend maakt onbemind, maar het is de<br />

kunst dat onbekende bekend en dus bemind<br />

te maken. Het kan al helpen een klein beetje<br />

uit je comfortzone te stappen door bijvoorbeeld<br />

mensen die je tegenkomt op straat te<br />

groeten. Op Curaçao is dat heel gebruikelijk,<br />

maar hier zijn ze het zeker in de steden niet<br />

gewend. En als iemand niet terug groet moet<br />

je dat bij diegene laten. Als een opdrachtgever<br />

wil dat ik een lezing geef over hoe mensen<br />

zich tegenover elkaar gedragen en welke<br />

consequenties dat kan hebben, geef ik vaak<br />

een voorbeeld over een situatie waarin ik het<br />

zelf ook niet goed deed. Ik vond het bijvoorbeeld<br />

vreemd dat een mevrouw naast mij in<br />

het vliegtuig zich ergerde aan de man voor<br />

haar die zijn stoel zover naar achteren deed<br />

dat zij er last van hart. Ze keek om zich heen,<br />

zocht medestanders en vertelde haar echtgenoot,<br />

die achter haar zat, hoe belachelijk<br />

ze het vond. De man om wie het ging sprak<br />

ze echter niet aan. Daar had ik een mening<br />

over, maar toen de vrouw voor mij ook haar<br />

stoel erg ver naar achteren zette vertoonde<br />

ik hetzelfde gedrag. Pas toen ik mij daarvan<br />

bewust werd sprak ik haar aan.” Om te doorbreken<br />

dat we elkaar blijven kopiëren en<br />

vaak hetzelfde reageren moeten we ons daarvan<br />

volgens Minchenu eerst bewust worden.<br />

“Probeer niet te oordelen, ga naar de essentie<br />

en wees actief. Het is wat het is.”<br />

GEVANGENIS ALS<br />

METAFOOR<br />

Minchenu Maduro werkt met gevangenen.<br />

Mensen met maximale gedragsproblemen,<br />

van wie je niet weet hoe ze reageren als<br />

zij zenuwachtig zijn. Misschien wel agressief.<br />

“Ik heb in gevangenissen theaterstukken<br />

mogen produceren, regisseren en<br />

presenteren en gemerkt dat het zelfvertrouwen<br />

van gedetineerden als zij op het podium<br />

staan een enorme oppepper krijgt. Daar<br />

doe ik het voor. De weg er naartoe is echter<br />

niet makkelijk en die gebruik ik dan als<br />

metafoor, die CEO’s en leidinggevenden kan<br />

helpen bij het uitvoeren van reorganisatieprocessen,<br />

die uiteindelijk moeten leiden tot<br />

een gestroomlijnde bedrijfsvoering en een<br />

goede verhouding tussen de leiding en de<br />

mensen op de vloer. Daar te komen is dus<br />

best lastig.” Minchenu houdt haar toehoorders<br />

voor dat medewerkers, ook degenen die<br />

door de reorganisatie wegmoeten en begrijpelijk<br />

met veel boosheid zitten, net als die<br />

gevangenen een oppepper kunnen ervaren.<br />

“Soms kan het een cadeau zijn als je wordt<br />

weggestuurd. Eerst moet je door een rouwproces<br />

en voel je je afgewezen. Afwijzing zit<br />

hetzelfde deel van de hersenen als fysieke<br />

pijn en doet dus echt zeer. Daarna zul je<br />

merken dat uit zwarte modder een lotus kan<br />

bloeien. Die lotus ben jij, want jouw talent en<br />

vaardigheden neem je mee. Bij elke crisis in<br />

jouw leven gebeurt een wonder. Het Japanse<br />

woord voor crisis bestaat uit twee karakters.<br />

Het ene staat voor gevaar, het andere voor<br />

kansen. Dat is precies wat ik bedoel”, zegt ze,<br />

terwijl ze benadrukt dat ze niet alleen positieve<br />

boodschappen doorgeeft, omdat mensen<br />

dan kunnen denken dat zij hen niet<br />

serieus neemt.<br />

DANKBAARHEID HELPT<br />

“Ik probeer mee te geven dat ontslagen<br />

medewerkers kunnen aarden om van daaruit<br />

te ontdekken dat zij voor veel bedrijven<br />

toegevoegde waarde hebben. Ik help hen<br />

de gedachte los te laten dat ze niets waard<br />

zijn en dat ze in gesprek moeten gaan met<br />

hun innerlijke stem die dat maar blijft roepen.<br />

Dat kritische geluid is het kind in hen<br />

dat heel primair boos reageert op afwijzing.”<br />

Volgens Minchenu blijft het kind in ons heel<br />

sterk, vooral op emotioneel gebied. “Het kan<br />

zijn dat het ruimte nodig heeft. Ga op een<br />

bankje zitten, loop door de natuur en haal de<br />

druk van je hersenen. In ruimte en tijd ontstaan<br />

ideeën en besef je dat er nieuwe kansen<br />

komen als je ergens weggaat. Hoe naar het<br />

ook is wat je hebt meegemaakt, houd dagelijks<br />

bij waarvoor je dankbaar bent. Daarmee<br />

train je je brein positiever te denken. Dat is<br />

makkelijker gezegd dan gedaan. Daarom<br />

gebruik ik vaak metaforen of krijgen mensen<br />

wat mee. Een steentje of schelpje ter herinnering<br />

aan wat ik heb verteld. Dat werkt.” Als ik<br />

haar kleurrijke Amsterdamse ontvangstkamer<br />

verlaat moet ik ineens denken aan een<br />

uitspraak die ik heb gezien op Minchenu’s<br />

website: ‘Wees een origineel exemplaar van<br />

jezelf in plaats van de kopie van een ander’.<br />

Zij is wie en wat ze preekt. Dat zou iedereen<br />

moeten doen.<br />

Boek Minchenu Maduro exclusief bij<br />

Speakers Academy ®<br />

info@speakersacademy.nl<br />

Minchenu Maduro heeft communicatie, pedagogiek en drama gestudeerd en zich gespecialiseerd in ‘didactiek’. Ze is onder meer<br />

landelijk bekend door haar medewerking als pedagoog aan het NPO-programma ‘Het geheime leven van 4-jarigen’. Minchenu<br />

heeft gewerkt met tegendraadse jongeren en door de wol geverfde professionals en geleerd hoe ze zelfs de meest weerbarstige<br />

en kritische groepen in beweging kan krijgen. Dat doet ze onder meer door het vertellen van verhalen die mensen inspireren, in<br />

beweging zetten, energie geven en motiveren, al naar gelang het doel van de lezing, training of bijeenkomst die zij geeft. Minchenu<br />

is ook een veelgevraagd dagvoorzitter die elke situatie aankan.<br />

SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2019</strong> 41

© ARTJAZZ<br />

42<br />

SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2019</strong>

EUROPA<br />

‘Samen optreden maakt<br />

Europa sterker’<br />

De rol van Europa in de wereld neemt toe. “We hebben hier diverse crisissituaties meegemaakt. Daardoor<br />

realiseren de mensen zich steeds vaker dat individuele landen grote problemen en uitdagingen niet<br />

meer elk afzonderlijk kunnen oplossen of aangaan”, zegt dr. Alexander Italianer, die tientallen jaren als<br />

topambtenaar voor de Europese Commissie heeft gewerkt. De laatste 2,5 jaar – tot 1 maart <strong>2018</strong> – in de<br />

functie van secretaris-generaal. Een gesprek over Europese eenwording en soevereiniteit, maar ook over de<br />

Brexit, waarbij hij nauw betrokken is geweest en over de liefdevolle en tegelijk kritische band die zijn familie<br />

al bijna driekwart eeuw met Europa heeft.<br />

dr. Alexander Italianer<br />

Tekst: Jacques Geluk<br />

“<br />

Gezamenlijk hebben de landen<br />

van de Europese Unie<br />

een akkoord kunnen sluiten<br />

met Turkije, waardoor de<br />

illegale migratie van vluchtelingen<br />

naar Griekenland – en daarmee de<br />

rest van Europa – sterk is verminderd. Griekenland<br />

had die afspraak nooit in z’n eentje<br />

kunnen maken en was zeker niet in staat<br />

een cheque van 3 miljard euro aan de Turken<br />

te overhandigen.” Hetzelfde verhaal<br />

geldt voor de Europese reactie op het opzeggen<br />

van handelsakkoorden door de Amerikaanse<br />

president Donald Trump. Alexander<br />

Italianer: “Aziatische landen zijn onmiddellijk<br />

naar ons toe gekomen. In recordtijd hebben<br />

Japan en de EU een gigantisch goede<br />

deal gesloten. Apart zouden de verschillende<br />

landen dat nooit voor elkaar hebben gekregen.”<br />

Doordat Trump zich heeft teruggetrokken<br />

uit het Klimaatakkoord van Parijs en<br />

bovendien vindt dat Europa zelf meer moet<br />

doen aan defensie, betekent dat ook dat de<br />

EU-landen in gezamenlijkheid nieuwe kansen<br />

krijgen zich verder te profileren.<br />

‘KOSTEN-BATENANALYSE’<br />

Als econoom is Alexander Italianer<br />

gewend te denken in termen van kostenbatenanalyses.<br />

Hij weegt de voor- en nadelen<br />

van het lidmaatschap van de EU al 33<br />

jaar af en kiest duidelijk vóór de gemeenschappelijkheid.<br />

Hij begrijpt dat veel mensen<br />

vinden dat Europa zich te veel bemoeit<br />

met allerlei in hun ogen kleine details. “Die<br />

zijn juist vaak historisch en juridisch goed<br />

te verklaren. Waarom Europa bijvoorbeeld<br />

bepaalt hoe krom komkommers of bananen<br />

mogen zijn? Omdat de industrie om zulke<br />

regels vraagt ter voorkoming van oneerlijke<br />

handel. Meer dan 95 procent van de door het<br />

Europees Parlement en de Raad van Ministers<br />

aanvaarde en soms als vreemd ervaren<br />

regels, is er gekomen op verzoek van de lidstaten<br />

zelf. Vrijwel niemand beseft dat. Hier<br />

ligt een taak voor de lidstaten. Die moeten<br />

hun verantwoordelijkheid nemen en Brussel<br />

verdedigen door in eigen land uitleggen<br />

waarom bepaalde maatregelen zijn genomen.<br />

Brussel is geen abstracte notie waaraan<br />

we niets kunnen doen of waarmee we<br />

niets te maken hebben. Duizenden nationale<br />

ambtenaren onderhandelen elke dag weer in<br />

allerhande comités in Brussel over dit soort<br />

wetgeving. Goede communicatie is van het<br />

grootste belang om meer draagvlak te creëren.”<br />

BREXIT<br />

De Brexit speelt al als Alexander Italianer<br />

in maart <strong>2018</strong> wordt opgevolgd door Martin<br />

Selmayr. Voor het eerst wil een lidstaat de EU<br />

verlaten. “Het uittredingsproces mocht de<br />

SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2019</strong> 43

EUROPA<br />

‘Meer dan 95 procent van de Europese<br />

regels is er gekomen op verzoek van de<br />

lidstaten zelf ’<br />

rest van het Europese programma niet verstoren,<br />

dus heeft Commissievoorzitter Jean-<br />

Claude Juncker een taskforce opgericht die<br />

onder leiding van Michel Barnier met de<br />

Britten moest onderhandelen over de Brexitvoorwaarden.<br />

Ik was daar heel nauw bij<br />

betrokken en gaf Barnier, samen met andere<br />

hoge ambtenaren, advies. Op een gegeven<br />

moment is een direct onder mij vallende<br />

afdeling opgezet die zich vooral bezighield<br />

met de voorbereidingen op de Brexit. Gekeken<br />

is naar de gevolgen van een vertrek met<br />

én zonder akkoord. In december <strong>2018</strong> heeft<br />

de commissie een aantal voorstellen op tafel<br />

gelegd over wetgeving en hoe we met het uittreden<br />

moeten omgaan. De bedoeling was<br />

onder meer te voorkomen dat vliegtuigen<br />

niet meer tussen het Verenigd Koninkrijk en<br />

de EU kunnen vliegen omdat landingsrechten<br />

vervallen, of de Britten met een enorm<br />

tekort aan medicijnen komen te zitten.” Italianer<br />

benadrukt dat de grens tussen Noord-<br />

Ierland, dat onderdeel is van het Verenigd<br />

Koninkrijk, en de Ierse republiek, die in de<br />

EU blijft, de grootste aandacht vraagt. “Voor<br />

Europa is belangrijk te kijken naar de toekomstige<br />

positie van Europese burgers in<br />

Groot-Brittannië en Britten in de EU-landen<br />

en de financiële afhandeling. Mogen<br />

producten die al verscheept zijn Europa nog<br />

binnen en omgekeerd na 29 maart <strong>2019</strong> als<br />

er geen deal is? Het grote struikelblok voor<br />

de Britten is echter die nieuwe Europese buitengrens<br />

met het VK, straks een ‘derde land’,<br />

in Ierland. We moeten daar bepaalde controles<br />

uitvoeren. Het akkoord met Theresa<br />

44<br />

SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2019</strong><br />

May, dat een speciale backstopbijlage kent,<br />

geeft ruimte voor onderhandelingen na de<br />

uittreding tijdens een overgangsperiode tot<br />

31 december 2020.” Tot die tijd blijft het VK<br />

onderdeel van de Europese Douane Unie en<br />

kan de grens open blijven. Het grote probleem<br />

is dat die transitie weliswaar éénmaal<br />

te verlengen is, maar het vangnet voor<br />

Noord-Ierland (de backstop) in principe<br />

oneindig kan blijven duren wanneer er geen<br />

beter alternatief is. Dat stuit veel Britse politici<br />

tegen de borst. Zij willen niet aan Europese<br />

regels gebonden blijven. Afwijzing van<br />

het akkoord en ook de backstop betekent<br />

echter dat er bij het ontbreken van een handelsovereenkomst<br />

in <strong>2019</strong> al een harde grens<br />

zal ontstaan.<br />

‘MAY DOET HET ENIGE<br />

JUISTE’<br />

“De Britse regering is nooit in staat geweest,<br />

vanwege wisselende inzichten en steun van<br />

diverse partijen, een duidelijk beeld te verschaffen<br />

van hoe de toekomstige relatie met<br />

de EU er moet uitzien. May’s tegenstanders,<br />

ook uit haar eigen Conservatieve partij, hebben<br />

er geen baat bij dat het door haar gesloten<br />

akkoord een succes wordt en blijft, maar<br />

zij doet het enige dat juist is: voet bij stuk<br />

houden. Wanneer er 29 maart geen ordelijk<br />

arrangement is ontstaat chaos, ondanks<br />

eventuele voorzorgsmaatregelen aan beide<br />

zijden. Het beste is een goed geregelde overgangstermijn,<br />

ook voor hen, want het duurt<br />

jaren voordat ze honderden nieuwe internationale<br />

handelsakkoorden kunnen sluiten.<br />

Dat betekent een juridisch vacuüm en er zullen<br />

rechtszaken volgen”, zegt Alexander Italianer,<br />

die zich niet meer beroepsmatig met<br />

de kwestie bezighoudt, maar die nauw blijft<br />

volgen en er op aanvraag graag over spreekt.<br />

LIEFDE VOOR EUROPA<br />

Alexander Italianer wekt niet de indruk<br />

dat zijn liefde voor Europa bekoelt door<br />

het vertrek van de Britten. Hij blijft zoals<br />

altijd positief en tegelijk waar nodig kritisch.<br />

Europa speelt eigenlijk al sinds zijn<br />

geboorte een rol in zijn leven. “Mijn vader<br />

Franz Italianer, die van 1973-1977 directeur-generaal<br />

Europese Samenwerking en<br />

daarna tot 1982 secretaris-generaal op het<br />

ministerie van Buitenlandse Zaken was, is<br />

er een beetje ingegroeid. Als jong ambtenaar<br />

was hij betrokken bij de onderhandelingen<br />

over het verdrag dat leidde tot de Europese<br />

Defensiegemeenschap (EDG). De Fransman<br />

Jean Monnet, de ‘vader van Europa’ en<br />

een der wegbereiders van de Europese eenwording,<br />

probeerde geen grote unie op te<br />

richten zoals we die nu kennen, maar via<br />

kleine projecten integratie te bewerkstelligen.<br />

Dat begon met de Europese Gemeenschap<br />

voor Kolen en Staal (EGKS) in 1952 en<br />

direct daarop volgde de EDG, die indertijd<br />

bedoeld was om mogelijke Duitse militaire<br />

activiteiten in te kapselen. Het streven was<br />

de oprichting van een Europees leger, maar<br />

Frankrijk besloot in 1954 de ratificatie niet<br />

ter stemming te brengen. Mijn vader, die dus<br />

al vroeg in zijn carrière met de Europese eenwording<br />

in aanraking kwam, heeft wel altijd

EUROPA<br />

© NICOELNINO<br />

een cynische blik gehouden. Het was geen blinde liefde.” Om nu te<br />

zeggen dat Franz Italianer zoon Alexander al jong met het Europavirus<br />

heeft besmet, gaat wat ver.<br />

INTERNATIONALE MODELLEN<br />

“Ik wist überhaupt niet wat mijn vader daar allemaal deed in Brussel.<br />

Ik ging als kind liever voetballen bij wijze van spreken en ben later<br />

op indirecte wijze met Europa in aanraking gekomen”, aldus Italianer,<br />

die is opgeleid tot econometrist. “Voor mijn promotieonderzoek ben<br />

ik in België terechtgekomen, waar ik mee kon doen aan onderzoek<br />

gefinancierd door de Europese Commissie,. Ik hield mij bezig met<br />

internationale econometrische modellen en hoopte na afronding van<br />

mijn onderzoek te kunnen gaan werken voor internationale organisaties<br />

als het IMF en de OESO. Ik zette die modellen echter in om op<br />

verzoek van Commissievoorzitter Jacques Delors, die lid was geweest<br />

van het Europees Parlement en later minister van Financiën van<br />

Frankrijk, de voor- en nadelen van de interne markt en het integratieproces<br />

te berekenen en analyseren. Hij wilde die markt een oppepper<br />

geven. Hij gaf daarna opdracht voor een gelijkaardig onderzoek<br />

naar de euro, waarvoor ik ingewikkelde econometrische technieken<br />

moest toepassen. Zo rolde ik in de politiek en raakte daar steeds dichter<br />

bij betrokken. Toch was het min of meer een toevalstreffer. Mijn<br />

droom was veel academischer. Ik wilde professor worden en me volledig<br />

wijden aan de econometrie, maar blijkbaar was ik meer in de<br />

wieg gelegd voor praktischer zaken.”<br />

Boek Alexander Italianer<br />

exclusief bij<br />

Speakers Academy ®<br />

info@speakersacademy.nl<br />

© ETIENNE ANSOTTE<br />

Dr. Alexander Italianer (1956) is een gepensioneerde Europese topambtenaar, die sinds 1985 heeft<br />

gewerkt voor de Europese Commissie, van 1 september 2015-1 maart <strong>2018</strong> als secretaris-generaal.<br />

“Ik ben vertrokken op een door mij zelf gekozen moment. Toen ik werd benoemd tot secretarisgeneraal<br />

heb ik met Jean-Claude Juncker afgesproken dat ik het 2,5 jaar zou doen.” Italianer studeerde<br />

econometrie aan de Rijksuniversiteit Groningen en promoveerde daar in 1986 in de economie. Van 1980-1985 was hij assistent aan<br />

de KU Leven en van 1987-1988 gastdocent kwantitatieve macro-economie aan de Katholieke Universiteit Brabant.<br />

SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2019</strong> 45

46<br />

SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2019</strong>

INNOVATIE<br />

‘Flamenco is de snelste manier<br />

om excellentie te begrijpen’<br />

Systemisch is oorspronkelijk een medische term die ‘verspreid over het hele lichaam’ betekent. Tegenwoordig<br />

beschrijft het ook een manier om niet rechtlijnig of systematisch, maar in een bepaalde context naar<br />

problemen en complexiteit te kijken. “Anders creëer je meer problemen dan je oplost”, zegt prof. dr. Walter<br />

Baets. Hij houdt zich onder andere bezig met de manier waarop je bedrijven excellent kunt maken. “Dat<br />

we het daar nog over hebben geeft aan, dat dit nog niet voor de hand ligt, wat wel zo zou moeten zijn.”<br />

Over complexiteit, innovatie, transformatie, het cruciale belang van toegevoegde waarde én de rol van<br />

flamencomuziek spreken we Baets in zijn nieuwe Haagse woning. Een verrassend gesprek.<br />

prof. dr. Walter Baets<br />

Tekst: Jacques Geluk | Fotografie: Geraldine Aresteanu<br />

De wereld is (fundamenteel)<br />

complex en dus niet alleen<br />

gecompliceerd. Complexiteit<br />

ontstaat eigenlijk als intelligente,<br />

autonome individuen<br />

samen dingen creëren of situaties beheersen.<br />

Walter Baets geeft een voorbeeld. “Een<br />

aantal automobilisten rijdt op een rotonde<br />

af. Ze hebben allemaal hetzelfde doel – veilig<br />

aan de ander kant komen. Wie zich al op de<br />

rotonde bevindt heeft voorrang. De chauffeurs<br />

bepalen ieder voor zich of zij stoppen<br />

of doorrijden. Als iedereen zich aan de minimale<br />

spel- en interactieregels houdt gebeuren<br />

er geen ongelukken. Zo krijg je vanuit<br />

complexiteit een overzichtelijk gecompliceerd<br />

verhaal. Hetzelfde gebeurt bij voetbal.<br />

Iedere speler doet wat hij wil en dat gaat<br />

goed zolang iedereen hetzelfde doel heeft<br />

(een doelpunt maken) en de voorwaarden<br />

en regels respecteert. Dat is ook de realiteit<br />

in de markt, de politiek en bij de bedrijven<br />

en organisaties waar we werken en daarom<br />

moeten we uitsluitend systemisch kijken<br />

naar alle uitdagingen die we tegenkomen.”<br />

Een excellente organisatie is systemisch<br />

en laat zich leiden door doel, betekenis,<br />

waarde en de bijdrage die zij levert (‘purpose,<br />

meaning, value, contribution’). “In<br />

tegenstelling tot groei die leidt tot exclusiviteit,<br />

beschouw ik groei om de groei als een<br />

van de waanzinnigste destructieve concepten<br />

in de economie. Met die instelling is de<br />

halve wereld naar de maan geholpen. Toch<br />

gaan we er gewoon mee door. Tijdens een<br />

conferentie in Frankrijk met honderden<br />

zakenmensen, naar aanleiding waarvan het<br />

boek ‘Rethinking growth’ is geschreven, ging<br />

het alleen over winst en aandeelhouderswaarde,<br />

maar met die afgeleide begrippen<br />

kun je niets. Op mijn vraag welke waarde die<br />

bedrijven toevoegden aan de maatschappij,<br />

de wereld en de economie volgde absolute<br />

stilte. Dat herhaalde zich na mijn vervolgvragen<br />

‘Wat mis ik als jullie morgen failliet<br />

zijn?’ en ‘Als ik niets mis, waarom bestaan<br />

jullie dan?’. Waarop ik zei: ‘Denk er eens over<br />

na in het weekend. Als je maandag het antwoord<br />

nog niet weet, begrijp je dan dat je<br />

een probleem hebt? Als jullie niets toevoegen,<br />

waarom kom ik naar jullie als klant?’<br />

Tegenwoordig begin ik veel seminars met<br />

deze vragen.”<br />

EMOTIES ALS DRIJFVEER<br />

Een andere grote uitdaging bij het bouwen<br />

van een excellente organisatie is de emotionele<br />

kant. “Vraag je af welke emoties leiders<br />

en medewerkers drijven om die zo belangrijke<br />

waarden te realiseren en toe te voegen.<br />

Dan gaat het niet per se om de ethiek of om<br />

de vraag waarom sommige mensen, op wie<br />

thuis niets is aan te merken, onethische din-<br />

SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2019</strong> 47

INNOVATIE<br />

gen gaan doen zodra ze in een managementfunctie<br />

belanden. Mijn vrouw heeft wat dat<br />

betreft een fantastische uitspraak: ‘goed’ is<br />

waar je ‘s avonds vrolijk en blij met je (klein)<br />

kinderen over praat en hen vertelt wat je die<br />

dag gedaan hebt, ‘slecht’ is als je daarover liever<br />

niet praat. In het eerste geval is iemand<br />

gedreven en wil hij of zij dat met de hele<br />

wereld delen. Het probleem is dat wij niet<br />

noodzakelijk de drijfveer hebben onze emoties<br />

onderdeel te maken van onze persoonlijke<br />

inzet om die waarden te realiseren en<br />

ook niet weten hoe dat te organiseren. Veel<br />

bedrijven hangen tien waarden aan de muur<br />

en dat is het. Ze doen wat ze al jaren doen<br />

en krijgen wat ze al jaren krijgen. Het is niet<br />

moeilijk, ze doen het gewoon niet.”<br />

VIER TERUGKERENDE<br />

BEGRIPPEN<br />

Betekenisvol, geïntegreerd, relevant en<br />

onderdeel van de maatschappij. Deze vier<br />

begrippen keren vaak terug in waar Walter<br />

Baets mee bezig is. “De hedendaagse<br />

omgeving is complex en ernstig beïnvloed<br />

door exponentiële technologieën. We zijn in<br />

staat fantastische dingen te doen, maar niet<br />

vooraleer is nagedacht over de toegevoegde<br />

waarde ervan. Technologie op zich is neutraal,<br />

het gaat erom hoe we haar gebruiken<br />

en dat zit opgesloten in de waarde. Ik denk<br />

dat er wat dat betreft een revolutie gaande<br />

is”, aldus Baets. Het heeft allemaal te maken<br />

met complexiteit. “Begin jaren negentig ben<br />

ik toen begonnen mij te verdiepen in artificiële<br />

intelligentie, neurale netwerken en<br />

agent-gebaseerde simulaties. Twaalf jaar<br />

lang bouwde ik financiële modellen (beursvoorspellingen,<br />

portefeuilleoptimalisering,<br />

risicobeheer) en kwam erachter dat die niet<br />

werkten. Daardoor kwam ik uit bij complexiteit,<br />

de theorie die AI ondersteunt. Het<br />

onderzoek naar kunstmatig leven ervoer<br />

ik in die tijd als enorm boeiend, voor mij<br />

was het de basis van collectieve intelligentie.”<br />

Even later zegt hij: “Als het onmogelijk<br />

is een complex systeem te reduceren tot iets<br />

simpels, kun je dan met het simuleren van<br />

de interactie tussen eenvoudige elementen<br />

complex gedrag creëren? Wanneer je daarnaar<br />

kijkt, kun je net als op het voetbalveld of<br />

48<br />

SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2019</strong><br />

de rotonde, aan de hand van de regels afleiden<br />

of collectieve intelligentie wel of niet<br />

werkt. Als de dan verder gaat op die ontdekking,<br />

eindig je uiteindelijk via de biologie bij<br />

de kwantummechanica.”<br />

‘Als nog<br />

niets bestaat,<br />

kunnen<br />

we alles<br />

uitvinden’<br />

FLAMENCO MAAKT ALLES<br />

DUIDELIJK<br />

De kwantumwereld is niet moleculair,<br />

maar heeft alles te maken met denken, creativiteit<br />

en innovatie. “Als er nog niets bestaat,<br />

kunnen we alles uitvinden. Bijvoorbeeld,<br />

een huis dat in de lucht hangt. Dat kan in de<br />

gedachtenwereld, de creatieve wereld, hoewel<br />

we het in de moleculaire wereld misschien<br />

niet kunnen bouwen. De wereld der<br />

gedachten biedt oneindige mogelijkheden,<br />

maar die baten we niet uit. We laten ons<br />

beperken door de moleculaire regels en bouwen<br />

een muur rondom ons, waardoor we<br />

niets (uit)vinden. Alles is afgesloten voordat<br />

we gaan denken. Dat is intrigerend en een<br />

beetje het verhaal achter wat ik doe. Complexiteit,<br />

biologie, onderzoek naar kunstmatig<br />

leven en kwantummechanica toepassen<br />

op de organisaties en bedrijven van vandaag<br />

om ze excellent te maken. Daarom noem<br />

ik mijn onderneming Obviously Excellent.<br />

Het ligt zoals gezegd voor de hand, maar is<br />

het niet. Maar wat is excellentie en welke<br />

rol spelen leiders daarin? Ik gebruik flamenco-muziek<br />

om dat te illustreren. Ik laat<br />

mijn groep spelen en de toehoorders beleven<br />

letterlijk wat een excellente organisatie<br />

is. Op YouTube kun je een voorbeeld zien<br />

van hoe dat precies werkt. Achteraf gaan we<br />

in gesprek met de artiesten en leren hoe zij<br />

excellentie hebben gecreëerd en een excellent<br />

optreden in elkaar knutselen. De waarden<br />

en emoties die daarvoor onontbeerlijk<br />

zijn komen tijdens het spel naar voren. In<br />

anderhalf uur tijd kan ik mensen iets aan het<br />

verstand brengen, waar anders een cursus<br />

van twintig uur voor nodig is.”<br />

Walter Baets heeft ook vaak gewerkt<br />

met een dvd van de Amerikaanse dirigent<br />

Roger Nierenberg. “Hij liet zijn toehoorders<br />

zelf ervaren hoe het is leiding te geven<br />

door hen een stukje te laten dirigeren.<br />

De dvd die daarvan is gemaakt is de beste<br />

leiderschapscursus ooit, maar dateert uit<br />

1999. Dat vinden sommigen te gedateerd.<br />

Nu heb ik een jonge dirigent gevonden die<br />

hetzelfde doet met een jong orkest en ik<br />

denk erover met hem samen te werken. Dan<br />

denk ik aan een soort workshop van een<br />

halve dag, waarbij hij een uur lang met zijn<br />

symfonisch orkest laat zien wat leiderschap<br />

is en de flamencogroep na de pauze<br />

uitbeeldt wat excellentie is. Overigens kan<br />

een orkest perfect spelen zonder dirigent,<br />

die is alleen nodig om veranderingen aan<br />

te geven. Muziekmetaforen zijn dikwijls<br />

heel sterk en zijn in dit geval, net als bij<br />

de voetballers en rotonderijders, volledig<br />

gebaseerd op autonome, intelligente en<br />

competente musici, die allen hetzelfde<br />

doel hebben en dezelfde regels respecteren.

INNOVATIE<br />

Daardoor bereiken zij wat ze willen. Als één<br />

orkestlid een afwijkend akkoord zou spelen,<br />

krijg je een kakofonie. Een flamenco- of<br />

jazzoptreden is een fantastisch voorbeeld<br />

van een complex systeem waaruit de realiteit<br />

naar boven komt. Dat concept zien wij nog<br />

te weinig. Belangrijk is dat we systemisch<br />

denken, of systeemdenken, om eventuele<br />

problemen in beeld te brengen. Als we dat<br />

doen en begrijpen waar we mee bezig zijn,<br />

zijn we een eind opgeschoten.”<br />

BÈTAFASE VAN EEN<br />

REVOLUTIE<br />

Doordat we geen systeembeelden hebben<br />

als dingen niet goed gaan, in bedrijven of tussen<br />

bijvoorbeeld lidstaten van de Europese<br />

Unie, vinden we altijd tijdelijke (deel)oplossingen,<br />

die extra problemen opleveren en<br />

het originele probleem niet verhelpen. “Met<br />

exponentiële technologieën kun je fantastische<br />

dingen doen. Vandaag werken we met<br />

een semantische machine in een leerplatform,<br />

waarin je een tekst kunt geven die op<br />

basis van betekenis, dus niet van de gebruikte<br />

woorden, ter plekke en snel opzoekt welke<br />

content uit bijvoorbeeld TEDx-lezingen<br />

en Open MIT-cursussen en van Wikipedia<br />

relevant voor jou is. Door die content te<br />

bekijken begrijp je wat erachter zit. Ik noem<br />

dit echt de bètafase van een revolutie. Een<br />

toegevoegde waarde op talloze gebieden.<br />

Bijvoorbeeld in het onderwijs. Content is er<br />

vaak wel, maar voor docenten onvindbaar.<br />

Dat probleem is op een semantische manier<br />

opgelost. Dus, onderwijsjongens en meisjes<br />

word wakker. De tijd dat je in de les mocht<br />

vertellen wat je toch al in een boek kon lezen<br />

is voorbij. Nu is er altijd actuele informatie,<br />

op eenvoudig verzoek en op het moment dat<br />

je die nodig hebt. We doen nog niets met die<br />

semantiek”, zegt Baets, die op korte termijn<br />

wel kansen ziet en merkwaardig genoeg wellicht<br />

op het Afrikaanse continent.<br />

“Ik ben in gesprek met een Zuid-Afrikaanse<br />

industrieel, die wil investeren in virtuele/hybride<br />

managementopleidingen. Als<br />

voormalig voorzitter van de Association of<br />

African Business Schools weet ik dat er op<br />

het hele continent op een miljard mensen<br />

twintig deftige businessscholen zijn. Voor<br />

uitbreiding van dat aantal is geen geld. Exponentiële<br />

technologie, hoe simpel ook, is hier<br />

– maar net zo goed voor de bankensector bijvoorbeeld<br />

– de oplossing en ook bruikbaar<br />

voor het onderwijs en het bankensysteem.<br />

We moeten precies weten waarvoor we deze<br />

technieken gaan gebruiken, want als wij het<br />

niet weten, gaan anderen ze gebruiken voor<br />

de verkeerde dingen.” Baets realiseert zich<br />

dat we ook heel wat ellende van exponentiële<br />

technologie over onze kop krijgen en tegelijk<br />

vertikken na te denken over wat we er<br />

wel mee kunnen. “Als je dat weet is het cruciaal<br />

ook hier te bedenken wat de toegevoegde<br />

waarde is en waarom je het doet.”<br />

SOCIALE MEDIA EEN ZEGEN?<br />

Zijn sociale media een zegen of niet voor<br />

de maatschappij? Walter Baets kent alle<br />

nadelen, zoals de verspreiding van nepnieuws<br />

dat ons geloof in de informatievoorziening<br />

belemmert, maar ziet ook een<br />

geweldig potentieel. “Je kunt er mobiele netwerken<br />

mee aansturen en zo bijvoorbeeld<br />

de gezondheidszorg in afgelegen gebieden<br />

verbeteren. Daar wordt nauwelijks in geïnvesteerd.<br />

Jammer, de technologie is er en ik<br />

ben fanatiek geïnteresseerd in wat je daarmee<br />

kan en waarom je dat zou moeten doen.<br />

Over de waarde ervan wordt wel vaker<br />

gesproken tijdens een groeiend aantal evenementen<br />

en seminars. Ook opleidingen<br />

besteden er meer aandacht aan. Ik ben wat<br />

pessimistisch of dat veel impact heeft, doordat<br />

het steeds weer als iets wordt voorgesteld<br />

dat erbij komt, naast alles dat al moet gebeuren.<br />

Mensen zijn bovendien al verantwoordelijk<br />

voor van alles en nu moeten zij dat<br />

ook nog zijn voor de realisatie van de waarde<br />

van het bedrijf. Dat is dan vaak geen prioriteit,<br />

maar als de waarde niet goed is heeft<br />

dat een prijs. Als we in systemen denken, is<br />

het nastreven van waarden niet nog eens iets<br />

nieuws, maar essentieel onderdeel van het<br />

geheel. Wie een excellente organisatie wil<br />

bouwen moet eerst bedenken wat hij of zij<br />

kan toevoegen aan wat er al is. Ik ga als klant<br />

naar een bedrijf dat iets te bieden heeft dat<br />

ik nergens anders kan krijgen. In sommige<br />

sectoren vind je die niet eens. Benzinestations<br />

en banken bijvoorbeeld concurreren op<br />

producten die zo goed als identiek zijn, waar<br />

ze producten met toegevoegde waarde op<br />

de markt zouden kunnen brengen. Er is nog<br />

steeds geen enkele ‘internationale’ bank, die<br />

een klant in verschillende landen diensten<br />

verleent. Wie veel verhuist moet in elk land<br />

nieuwe bankrekeningen openen en zelfs in<br />

Nederland is het een ramp. Ik heb drie rekeningen,<br />

maar die ene bank die systemisch<br />

kijkt naar mijn probleem en mij kan informeren<br />

over internationale verzekeringen en<br />

hypotheken is er niet!”<br />

Boek Walter Baets exclusief bij<br />

Speakers Academy ®<br />

info@speakersacademy.nl<br />

Prof. dr. Walter Baets is (strategisch) consultant in complexiteit, collectieve intelligentie, transformatie en beweeglijke<br />

innovatie. Hij is een pedagogische innovator en een inspirerende key-note spreker over complexiteit en waarden-gebaseerd<br />

leiderschap. Hij is ‘dean’ geweest van The Camp in Aix-en-Provence, een internationale campus toegewijd aan opkomende<br />

technologieën en sociale innovatie. Daar is een uniek ecosysteem ontstaan bestaande uit studenten, professionals uit de<br />

publieke en private sector, deskundigen, ondernemers en kunstenaars die samen streven naar een duurzame toekomst vol<br />

samenwerking. Daarvoor was hij onder meer ‘dean’/directeur van de Graduate School of Business van de Universiteit van<br />

Kaapstad. Baets is afgestudeerd (HDR) in bedrijfskunde en management aan de Université Aix-Marseille III op een proefschrift<br />

over de kwantuminterpretatie van innovatie. Hij heeft zijn PhD in kennisbeheer gehaald aan de Universiteit van Warwick en<br />

zijn Master's in econometrie aan de Universiteit Antwerpen.<br />

SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2019</strong> 49

© SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong> ® | WALTER KALLENBACH<br />

WERKGELEGENHEID IN DE TOEKOMST<br />

Uitzendbureau voor<br />

mens én robot:<br />

samenwerking creëert<br />

nieuwe banen<br />

Robots zijn steeds slimmer, betrouwbaarder en goedkoper. Jongeren<br />

studeren voor beroepen die straks niet meer bestaan, anderen vrezen<br />

voor hun baan. Zitten wij straks thuis, terwijl lager en hoger ‘opgeleide’<br />

machines het werk doen? Technoloog, filosoof en kunstenaar dr. Koert<br />

van Mensvoort is optimistisch. Hij denkt dat er talloze nieuwe banen<br />

ontstaan (“een robot wordt niet ziek, maar kan wel kapotgaan, dus moet<br />

een mens hem repareren”) en dat samenwerken met robots dé oplossing<br />

is. Om ons daarvan bewust te maken heeft Koerts Next Nature Network,<br />

samen met Start Foundation en gemeente Eindhoven, in 2017 HUBOT, het<br />

uitzendbureau voor mensen én robots, geïntroduceerd.<br />

alleen mensen kunnen. Empathie, creativiteit, improvisatietalent en kunnen<br />

reageren op dubbelzinnigheden zijn exclusief aan ons voorbehouden”, zegt een optimistische<br />

Koert van Mensvoort. “Banen verdwijnen, maar er komen ook veel nieuwe.” Naast bestaande,<br />

zijn zestien toekomstige beroepen te vinden op de website van het speculatieve uitzendbureau<br />

HUBOT, dat eind 2017 is geïntroduceerd tijdens de Dutch Design Week, variërend van stratenbreier<br />

en Shiva-fysiotherapeut tot exoskeletverhuizer, robotcoach en blinde verkeersregelaar.<br />

Via een job-test op http://hubot.org/job-test kunnen geïnteresseerden ontdekken welke<br />

baan bij hen past. De uitkomsten zijn verrassend en vooral gedachtevoer. Ikzelf had bijvoordr.<br />

Koert van Mensvoort<br />

Tekst: Jacques Geluk<br />

‘Een blinde<br />

verkeersregelaar<br />

trekt een krachtpak<br />

aan, waardoor ze<br />

zowel aan de voorals<br />

achterzijde<br />

aanvoelt wat het<br />

verkeersbeeld is’<br />

“<br />

De industriële revolutie zorgt er al ruim een eeuw voor dat we onze spierkracht<br />

uitbesteden aan machines. Nu besteden we ook onze denkkracht en cognitie<br />

voor een deel uit. Dat is nieuw en eng voor veel mensen. Ze zijn bang dat er voor<br />

hen niets overblijft. Ik denk niet dat die angst terecht is. Er zijn veel dingen die

WERKGELEGENHEID IN DE TOEKOMST<br />

beeld nooit gedacht dat ik in plaats van journalist<br />

– als algoritmen straks op basis van<br />

ingevoerde feiten bepalen hoe een artikel<br />

er inhoudelijk uitziet – nog een carrière als<br />

orgaanontwerper kan ambiëren. Belangstellenden<br />

kunnen ook hun licht opsteken door<br />

in <strong>2019</strong> de reizende installatie van het uitzendbureau<br />

te bezoeken tijdens evenementen<br />

en festivals in heel Nederland.<br />

Onze vaak autonome en alom aanwezige<br />

technologische omgeving is zo complex,<br />

dat die nu te beschouwen is als een op zichzelf<br />

staande nieuwe natuur. Dit ‘Next Nature’-concept<br />

draagt Koert van Mensvoort al<br />

geruime tijd uit. Door het aangaan van een<br />

co-evolutionaire relatie met technologie en<br />

het realiseren van een symbiose tussen bio-<br />

(de oude natuur) en technosfeer (de volgende<br />

natuur) kunnen we volgens hem op<br />

weg gaan naar een betere toekomst voor<br />

de mensheid én de planeet. HUBOT (een<br />

samentrekking van ‘Human’ en Robot) is<br />

daar de laatste exponent van. “Aanleiding<br />

was het toenemende aantal verhalen over<br />

robots die steeds meer werk overnemen van<br />

mensen, wat werd bevestigd door rapporten<br />

van de Oxford Universiteit (ongeveer<br />

de helft van de banen verdwijnt de komen<br />

twintig, dertig jaar) en een Nederlands consultancybureau<br />

(270.000 mbo-leerlingen<br />

volgen een opleiding voor beroepen die<br />

straks niet meer bestaan)”, zegt Koert. “De<br />

nadruk ligt nog altijd vooral op werk dat<br />

wegvalt en wordt overgenomen door robots,<br />

maar dat klopt volgens mij niet helemaal. Er<br />

komen ook nieuwe beroepen bij en we kunnen<br />

mét robots gaan werken.”<br />

NIEUW BEROEP:<br />

STRATENBREIER<br />

“Honderd jaar geleden was een groot deel<br />

van onze beroepsbevolking boer, nu gaat het<br />

nog om 1 op 250 mensen. Onze overgrootouders<br />

hadden die ontwikkeling niet voor<br />

mogelijk gehouden en zich afgevraagd of er<br />

voor al die andere mensen wel banen zouden<br />

zijn.” Paardenmenners zijn er, behalve<br />

op Prinsjesdag, ook vrijwel niet meer, maar<br />

voor hen zijn wel chauffeurs in de plaats<br />

gekomen. “Als beroepen verdwijnen door<br />

bijvoorbeeld technologische ontwikkelingen,<br />

denken we te weinig na over welke<br />

erbij komen.” Daardoor zijn mensen onnodig<br />

bang voor de gevolgen van verandering.<br />

“Met een uitzendbureau voor de toekomst,<br />

zoals HUBOT, kunnen we dat tastbaarder<br />

maken door beroepen te bedenken en<br />

visualiseren, waardoor mensen zich hopelijk<br />

realiseren dat een toekomst mét robots<br />

best interessant kan zijn. Machines kunnen<br />

taken overnemen die wij saai vinden of<br />

waarin we niet zo goed zijn en daardoor ons<br />

werk leuker, boeiender en zelfs menselijker<br />

maken. Een voorbeeld. Stratenmakers hebben<br />

een zwaar beroep. Op hun 45ste kunnen<br />

de meesten een arbeidsongeschiktheidsregeling<br />

in, want dan is hun rug versleten.<br />

Stratenmakerrobots, die er op verschillende<br />

plaatsen zelfs al zijn, zijn machines waarin<br />

stratenbreiers, de vroegere menselijke stratenmakers,<br />

stenen gooien. Ze stellen een<br />

bepaald patroon in, waarna de machine de<br />

straat exact op die manier legt. Het werk<br />

van de stratenmaker is hierdoor vermenselijkt.<br />

Ze hoeven niet meer de hele dag met<br />

gebogen rug op hun knieën te zitten.” Koert<br />

erkent wel dat er op deze manier minder<br />

stratenmakers nodig zijn en dat dit eveneens<br />

geldt voor andere processen, maar ook hier<br />

ontstaan vervangende beroepen. Er moeten<br />

mensen zijn die de machines ontwerpen, ‘fit’<br />

houden en zo nodig repareren.<br />

ROBOTS OM AAN<br />

TE TREKKEN<br />

Nog een voorbeeld. Dankzij exoskeletten<br />

– robots die je aantrekt – kunnen mensen<br />

met een dwarslaesie weer lopen, maar<br />

verhuizers kunnen door het dragen van zo’n<br />

krachtpak straks zo met een piano naar buiten<br />

lopen, zonder daar fysieke klachten aan<br />

over te houden. Defensie heeft belangstelling<br />

voor militaire toepassingen. Als mensen en<br />

robots samenwerken kunnen wij banen aan,<br />

die anders te zwaar of te ingewikkeld zouden<br />

zijn. “Dat realiseren is niet wat wij doen.<br />

Onze taak is mensen bewust maken en het<br />

maatschappelijk debat promoten, zowel binnen<br />

bedrijven als de samenleving als geheel.”<br />

Na even nadenken zegt Koert: “Het zou me<br />

niets verbazen als een verpleegkundige<br />

straks beter verdient dan een chirurg. Die<br />

moet nu nog een geavanceerde opleiding<br />

volgen om heel precies te leren snijden. Dat<br />

gebeurt vaak in een virtual reality-omgeving<br />

waarin alles zo vergroot is dat hij zulke grote<br />

bewegingen kan maken dat het lijkt alsof<br />

hij door een bos wandelt in plaats van jouw<br />

lichaam. Hoewel er altijd een mens bij moet<br />

zijn, zijn er inmiddels operatierobots die dat<br />

beter kunnen, doordat ze met precisie op<br />

detailniveau werken. Patiënten zijn tijdens<br />

de operatie onder narcose en voor hen is het<br />

veel belangrijker een echt mens aan hun bed<br />

te hebben tijdens het herstel. Dan willen ze<br />

menselijk contact en empathie. Wanneer<br />

artsen en medische robots samenwerken bij<br />

het stellen van diagnoses hebben ze de beste<br />

score. Beiden letten namelijk op andere dingen<br />

en maken andere fouten.”<br />

HUBOT BREIDT UIT<br />

Sommige beroepen staan al op het punt<br />

werkelijkheid te worden en er komen nieuwe<br />

ideeën hoe we moeten omgaan met kunstmatige<br />

intelligentie en welke banen dat<br />

kan opleveren. Veel beroepen zijn nog niet<br />

bedacht, ook niet door Koert van Mensvoort.<br />

Hij gaat daar wel zijn best voor doen,<br />

want hij wil het aanbod van HUBOT-uitzendbureau<br />

uitbreiden. “Er is verbeeldingskracht<br />

nodig om te beseffen wat eraan kan<br />

komen, ook al zijn sommige beroepen nu<br />

nog niet eens mogelijk. Denk aan de orgaanontwerper.<br />

Maar er is wel een donortekort en<br />

we zijn al bijna in staat organen in 3D te printen<br />

en te laten groeien.” Wanneer dat met<br />

eigen materiaal van de patiënt gebeurt is de<br />

kans op afstoting minder, wat een groot bijkomend<br />

voordeel is. “Als dat lukt kunnen we<br />

misschien ook bijzondere nieuwe organen<br />

bedenken, printen en kweken. Toekomstmuziek,<br />

maar sommige wetenschappers zijn<br />

er al serieus mee bezig. Door dit soort beroepen<br />

te benoemen en visueel te maken, wil<br />

het HUBOT-project die niet zelf realiseren,<br />

maar wel de luiken openen om een breed<br />

SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2019</strong> 51

maatschappelijk debat op gang te brengen, het leuk de job-test te doen. Soms vragen<br />

de verbeelding te prikkelen en indien mogelijk<br />

angst weg te nemen. Ik heb zelf die angst wel bij hen passen en zijn ze niet altijd blij<br />

mensen zich af of de banen die eruit komen<br />

niet. Als je weet dat er hele nieuwe dingen wanneer een beroep wordt voorgesteld dat<br />

aankomen, ben je minder nostalgisch of eerder past bij mensen die lager zijn opgeleid<br />

dan zij. Waar het ons om gaat is dat men-<br />

bang voor wat wegvalt.”<br />

sen gaan nadenken door het doen van de test.<br />

VREEMDE INSTALLATIE<br />

Bovendien geven de antwoorden een goede<br />

De eerste reizende installatie van HUBOT indicatie van hoe zij erin staan. Wie bij een met een achterstand op de arbeidsmarkt bij<br />

is vorig jaar in het kader van de Dutch vraag of brillen aanvinkt belangstelling te het arbeidsproces kan betrekken. Een van de<br />

Design Week gehouden in de Mediamarkt, hebben voor een slimme bril, laat zien dat beroepen die HUBOT voorstelt is de eerder<br />

een elektronicawinkel waar mensen normaal<br />

komen om een televisie, computer of dat is eigenlijk de enige manier om verder te blinde trekt een krachtpak aan, waardoor ze<br />

hij of zij openstaat voor nieuwe dingen. En genoemde blinde verkeersbegeleider. Een<br />

kabeltje te kopen. “Nu zag het publiek ineens komen.” De reizende installatie gaat ook naar zowel aan de voor- als achterzijde aanvoelt<br />

een uitzendbureau voor mensen en robots scholen om leerlingen en studenten, die nu wat het verkeersbeeld is en aan de hand daarvan<br />

aanwijzingen kan geven aan ziende ver-<br />

op een onverwachte plek, wat heel verwarrend<br />

en vreemd was en tegelijk interesse beroepen bij te brengen, dat er nieuwe banen keersdeelnemers. Een blinde taxichauffeur<br />

nog opleidingen volgen voor verdwijnende<br />

wekte. Daarna is de installatie, die kan worden<br />

ingehuurd, gaan reizen door het land worden geïnspireerd en zin krijgen in de passagiers, terwijl zijn auto zelf rijdt.”<br />

aankomen. “Op die manier hopen we dat ze kan ook. Hij onderhoudt het contact met zijn<br />

en daar gaan we mee door. We laten trouwens<br />

niet alleen zien hoe mensen kunnen voort, als altijd enthousiast: “Na een tussen-<br />

toekomst.” Ten slotte zegt Koert van Mens-<br />

samenwerken met fabrieksrobots, maar ook periode ontstaat een nieuwe balans tussen Boek Koert van Mensvoort exclusief<br />

met robots die intelligenter zijn en kunnen het aantal verdwijnende en nieuwe banen. bij Speakers Academy ®<br />

‘bedenken’ wat hun volgende stap is. Bezoekers<br />

zijn absoluut geïnteresseerd en vinden Het mooie is dat robotisering ook mensen<br />

Hopelijk gaat dat zo geleidelijk mogelijk. info@speakersacademy.nl<br />

Dr. Koert van Mensvoort heeft – omdat hij ontdekte dat hij voor hetzelfde (college)geld meerdere studies kon doen – tegelijkertijd<br />

informatica en filosofie gestudeerd en de kunstacademie gedaan. Nu werkt hij precies in het gebied waar technologie, creativiteit<br />

en filosofie samenkomen. Hij heeft verschillende boeken en publicaties (mede) op zijn naam staan, waaronder ‘Next Nature’, ‘Natuur<br />

2.0’ en ‘Visual power’. Van Mensvoort is directeur van het Next Nature Network, een denktank rond de veranderende relatie tussen<br />

mensen, natuur en technologie. Daarnaast geeft hij lezingen en presentaties.<br />

52<br />

SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2019</strong><br />

‘Machines<br />

kunnen taken<br />

overnemen die<br />

wij saai vinden<br />

of waarin we niet<br />

zo goed zijn en<br />

ons werk leuker,<br />

boeiender en<br />

zelfs menselijker<br />

maken’

COLUMN<br />

Dirk Zeelenberg<br />

Als acteur kruip ik doorgaans in de<br />

huid van iemand anders. Zeker bij<br />

grote of lang lopende producties als<br />

'Divorce', komt er een heel team<br />

aan te pas. Poetst een visagist<br />

de rimpels weg (steeds vaker), of voegt ze juist<br />

toe (steeds minder) als dat nodig is voor de rol.<br />

Verwoord ik uitgeschreven teksten van een<br />

scenarioschrijver. Is er een regisseur aanwezig<br />

die me aanwijzingen geeft, een schop onder<br />

m’n bips of een aai over m’n bol. Heb ik er vaak<br />

weken, zo niet maanden repetitie opzitten met<br />

collega’s. Kortom, acteren doe je niet alleen.<br />

Schrijven of spreken daarentegen…<br />

Moederziel eenzaam zweet ik de spreekwoordelijke bloed, zweet,<br />

tranen en peentjes om tot een goed, nee geweldig verhaal te komen.<br />

Voor welke gelegenheid ook, na het eerste kennismakingsgesprek<br />

begint zich een idee te vormen. Flarden, invalshoeken, anekdotes. De<br />

uitdaging is om die brokstukken aan elkaar te smeden tot een lopend<br />

geheel, met een kop en een staart. En dat proces is fascinerend. Want<br />

geheid denk ik bij iedere speech, zonder uitzondering, ergens wel een<br />

keer: waar ben ik aan begonnen, wat doe ik mezelf aan.<br />

Dat grote IT bedrijf, waar ze alle neuzen dezelfde kant op willen. Of<br />

dat stel, waarvan zij voor de zesde keer het jawoord gaat geven en over<br />

genoeg zelfspot beschikt om dat met iemand van ‘Divorce’ te doen. De<br />

bank, waar hele afdelingen er uit gaan. Het snelle reclamebureau met<br />

allemaal types die alles al een keer meegemaakt hebben. De uitvaart,<br />

die drie dagen later plaats zou vinden en waarvoor ze mij vroegen de<br />

ceremonie te begeleiden.<br />

Iedere keer moet en zal ik het best mogelijke leveren. En dat begint<br />

met inlevingsvermogen. Laatst stelde ik me voor, dat ik bij zo’n bedrijf<br />

zou werken. En dat ik het vermoeden had, dat mijn baan op de tocht<br />

zou staan. Terwijl ik net een nieuwe hypotheek had en een prille<br />

relatie. Ook met kinderen, dus een samengesteld gezin waarvan met<br />

name de tieners het uiterste van ons vergden. En laten we vooral de<br />

bijzonder wraakzuchtige ex niet vergeten.<br />

En dat er dan een te dikke B-acteur wordt ingezet om de boel een<br />

beetje te verzachten, terwijl jij alles onder je handen ziet verkruimelen.<br />

Die carrière, waar je zo hard voor hebt gewerkt. En dat je nog maar<br />

moet zien of je op jouw leeftijd nog wel aan de bak komt. Ik leef me<br />

dan dermate in, dat ik letterlijk met m’n handen<br />

in het haar zit, ijsberend door de gang. Naar mijn<br />

kinderen toeter ik of ze niet éven wat stiller elkaar<br />

het leven zuur kunnen maken. Tot mijn vrouw zich<br />

ermee bemoeit: ‘Dirk, doe eens even normaal, ze<br />

zitten heel zoet te ganzenborden samen’.<br />

Met een klap beland ik in de realiteit. Mijn<br />

fantasie had weer eens een loopje met me<br />

genomen. Noem het beroepsdeformatie,<br />

maar een die wel z’n vruchten afwerpt als<br />

het op schrijven aankomt. Ineens weet ik<br />

namelijk welke invalshoek ik zal kiezen voor<br />

mijn speech. Als een bezetene galoppeer ik<br />

naar mijn laptop, daarbij het ganzenbord<br />

omstotend. Gelukkig speelden ze natuurlijk online, op de iPad.<br />

En was het helemaal geen ganzenbord, maar zodra er niet wordt<br />

geschoten of iemand anderszins het loodje legt, noemen mijn vrouw<br />

en ik het ganzenbord.<br />

Geïnstalleerd achter mijn laptop, kunnen mijn vingers het verhaal<br />

wat zich in mijn hoofd ontspint maar nauwelijks bijbenen. Als ik<br />

eindelijk opkijk van mijn toetsenbord, is het uren later. Ik check een<br />

keer of 16 of ik alles goed heb opgeslagen en laat het dan even rusten.<br />

Even rijzen, voordat het definitief de oven in gaat. Maar niet nadat ik<br />

alle ingrediënten nog eens nauwkeurig onder de loep heb genomen,<br />

een snufje van dit, of een vleugje van dat heb toegevoegd. Ja, smullen<br />

vind ik het - het schrijfproces.<br />

Soms blijft het daarbij en overhandig ik mijn speech aan iemand<br />

anders. Wat ik overigens net zo geweldig vind als het zélf delen van het<br />

resultaat, voor een live publiek. Waar ik mezelf niet kan verschuilen<br />

achter een rol, maar in m’n blootje sta. Bij wijze van spreken dan<br />

(gelukkig maar - voor u). Maar ik geef altijd mijn ziel en zaligheid<br />

voor de juiste toon, het juiste verhaal. Ongeacht de opdrachtgever, het<br />

aantal gasten, of ik het zelf doe of voor derden schrijf. Iedere keer is<br />

het weer een première, waar geen enkele acteursklus aan kan tippen.<br />

Omdat dit om het échte leven gaat.<br />

Boek Dirk Zeelenberg bij Speakers Academy ®<br />

info@speakersacademy.nl<br />

Dirk Zeelenberg heeft in zijn lange carrière als acteur geschitterd in de meest uiteenlopende film- (Zwartboek), tv- (DIvorce, All Stars) en<br />

theaterrollen (o.a. met Mary Dresselhuys en Johnny Kraaykamp Sr.). Daarnaast is hij van jongs af aan al aan het ondernemen (o.a. met een<br />

succesvol evenementenbureau). De afgelopen jaren is Dirk tevens een zeer veelgevraagd trouwambtenaar (Bijzonder Ambtenaar Burgerlijke<br />

Stand, BABS), spreker voor bedrijven, ceremonieel begeleider/spreker bij uitvaarten én speechschrijver voor derden. Al zijn uiteenlopende<br />

ervaringen bundelde hij in zijn bestseller boek ‘Niet bepaald een succesverhaal’, waarin hij op zeer openhartige wijze niet alleen zijn successen<br />

omschrijft, maar ook de tegenslagen die op zijn pad kwamen. Met zijn kenmerkende gevoel voor humor en zelfspot deelt hij zijn ervaringen,<br />

ambities, dromen en levenslessen. Door Dirks zeer brede carrière, kennis van en oprechte interesse in de mens en nieuwsgierigheid naar<br />

wat de ander drijft, is hij bij uitstek geschikt als spreker, dagvoorzitter of presentator. Tijdens congressen, evenementen, workshops of andere<br />

bijeenkomsten weet hij als geen ander met zijn energie, ongebreidelde passie, creativiteit, improvisatievermogen en humor de zaal mee te<br />

krijgen. Saai wordt het in ieder geval nooit.<br />

SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2019</strong><br />

53

‘De mensen<br />

zijn op’<br />

Jarno Duursma<br />

dr. Mathijs Bouman<br />

54<br />

Tekst: Jacques Geluk | Fotografie: Speakers Academy ® Walter Kallenbach<br />

SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2019</strong>

ECONOMIE<br />

“Onze economie groeit in <strong>2019</strong>, volgens ramingen van het Centraal Plan Bureau uit december, met 2,2 procent, iets<br />

minder dan eerder gedacht, maar minder slecht dan ik had verwacht”, zegt topeconoom Mathijs Bouman. “Dat<br />

percentage ligt nog altijd hoger dan je van een vergrijzende economie zou verwachten.” Bouman noemt de raming<br />

van het CPB optimisch. “Ze benoemen de onzekerheden wel, zoals de Brexit. Die kunnen in het slechtste geval van<br />

de plus een min maken.” De Nederlandsche Bank beperkt de groeiverwachting tot 1,7 procent.<br />

“<br />

Ondernemers kunnen zich<br />

zorgen maken over allerlei<br />

doemscenario’s, maar als ze<br />

actief zijn in een van de vele<br />

florerende bedrijfstakken<br />

zouden ze moeten inzien dat er geen betere<br />

omstandigheden zijn dan nu om behoorlijk<br />

te investeren. Zo goedkoop met de huidige<br />

lage rentes wordt het nooit meer. Als ze<br />

het nu niet doen, wanneer dan wel, welke<br />

omstandigheden moeten nog beter worden?<br />

Er is veel angst dat de economie weer<br />

in elkaar stort, maar wie daaraan toegeeft<br />

geeft zijn groeipotentieel op ten voordele<br />

van de concurrent”, aldus Mathijs Bouman.<br />

“Los van (internationale) onzekerheden,<br />

gaat het CPB nog uit van bovengemiddelde<br />

groei en toename van de koopkracht. De<br />

reden waarom ze nu in hun prognose iets<br />

voorzichtiger zijn heeft te maken met goed<br />

nieuws. Alle seinen staan voor <strong>2019</strong> wat het<br />

binnenland betreft op groen, maar iedereen<br />

probeert nu zo hard te rijden dat een economische<br />

file ontstaat op de arbeidsmarkt. Dat<br />

we wat minder hard groeien dan de afgelopen<br />

twee jaar, komt doordat we zo hard zijn<br />

gegroeid dat de mensen op zijn. Nederlandse<br />

bedrijfstakken zijn optimistisch, maar doordat<br />

de werkloosheid nu zo laag is hebben ze<br />

een luxe probleem: het is lastig voldoende<br />

vakbekwaam personeel te vinden.”<br />

Wat de beurs betreft is <strong>2018</strong> met een flinke<br />

min geëindigd. “Dat is beroerd. Wanneer je<br />

daarnaar en indicatoren er omheen kijkt –<br />

het buitenland en het ECB-beleid – staan de<br />

seinen wel op oranje. De beurs signaleert al<br />

sinds medio <strong>2018</strong> dat we moeten opletten<br />

omdat het straks weer wat minder kan gaan.<br />

Dat geldt eveneens voor het vertrouwen van<br />

producenten, inkopers in de industrie en<br />

Duitse ondernemers. Die en andere zachte<br />

indicatoren zijn verslechterd. Bedrijven die<br />

naar hun kasboek en orderportefeuille kijken<br />

kunnen – ondanks personeelstekorten<br />

– niet anders dan optimistisch zijn, maar het<br />

‘Umfeld’ begint langzamerhand veel zwakke<br />

tekenen te vertonen.” Bouman benadrukt<br />

dat vertrouwenscijfers en de beurs heel goed<br />

een recessie kunnen voorspellen, maar dat<br />

dit lang niet altijd uitkomt. “Verslechtering<br />

van dit soort indicatoren gaat altijd vooraf<br />

aan een recessie, maar betekent niet per se<br />

dat we die krijgen”, verduidelijkt hij. Voor<br />

nu is hij het met de optimistische prognose<br />

van het CPB eens. “De interne dynamiek in<br />

onze economie is heel positief. We hebben<br />

alleen een luxe probleem. Wat nu in de economische<br />

politiek gebeurt, maakt wel dat ik<br />

me meer zorgen maak over of het goed blijft<br />

gaan dan een jaar geleden.”<br />

ZORG 1: BREXIT<br />

“Relevant is of we kunnen voorkomen dat<br />

de Britten op 29 maart op een zeer ongelukkige<br />

manier, dus zonder deal, uit de Europese<br />

Unie vertrekken. Dat heeft vooral voor<br />

hen, maar zeker ook voor Nederland, veel<br />

onbedoelde en ongewenste consequenties.<br />

Het Verenigd Koninkrijk is dan in één keer<br />

een zogenoemd derde land, waarmee je zonder<br />

nieuwe afspraken nauwelijks zaken kunt<br />

doen. In dat geval komt alles tot stilstand en<br />

is het nog maar de vraag of zij nog medicijnen<br />

kunnen importeren of vliegverkeer<br />

mogelijk blijft. Dat noodscenario is zo heftig<br />

dat voorspellingen over de gevolgen eigenlijk<br />

niet mogelijk zijn. Totale onzekerheid die<br />

nog niet is ingeprijsd. Niemand rekent erop<br />

dat we zo dom zullen zijn de Britten te laten<br />

vertrekken zonder essentiële afspraken over<br />

handel en samenwerking. Ook het CPB gaat<br />

uit van een zachte Brexit, met een transitieperiode<br />

van twee jaar die de werkelijke handelseffecten<br />

uitstelt en van het niet overslaan<br />

van Trumps handelsoorlog naar Europa. Als<br />

dat toch niet zo is voorspel ik een krimp en<br />

zou ik gokken op een recessie, vooral vanwege<br />

het vertrouwenseffect. Het VK is<br />

immers, na Duitsland, onze tweede handelspartner<br />

als het gaat om binnenlands geproduceerde<br />

export, bijvoorbeeld van groente<br />

en fruit.” Als die uitvoer wegvalt heeft dat een<br />

groot negatief effect op ons bruto nationaal<br />

product. “Daar hebben we niet meteen last<br />

van, maar mensen gaan de kat uit de boom<br />

kijken. Dat is het ergste wat je kan hebben.”<br />

ZORG 2: HANDELSOORLOG<br />

“Onderzoeken laten zien dat de effecten<br />

van de Chinees-Amerikaanse handelsoorlog<br />

op de Europese economische groei niet per se<br />

negatief hoeven te zijn. Wij kunnen het leveren<br />

van sommige producten overnemen van<br />

de Amerikanen en de Chinezen gaan misschien<br />

met prijzen stunten op de Europese<br />

markt. Dat levert extra koopkracht. Op lange<br />

termijn zijn wel negatieve effecten mogelijk.”<br />

Bouman sluit niet uit dat wanneer Donald<br />

Trump vanwege binnenlandse affaires verder<br />

onder vuur komt te liggen hij op zoek gaat<br />

naar successen in het buitenland. Dan kan hij<br />

de wapenstilstand met de EU verbreken en<br />

extra invoerheffingen opleggen aan bijvoorbeeld<br />

de Duitse auto-industrie.<br />

Boek Mathijs Bouman exclusief bij<br />

Speakers Academy ®<br />

info@speakersacademy.nl<br />

Dr. Mathijs Bouman is econoom, journalist, economisch commentator bij ‘Nieuwsuur’ (NOS) en veelgevraagd spreker. Na zijn<br />

promotie in 1998 was hij onderzoeker en docent aan de Universiteit van Amsterdam, de Vrije Universiteit en de Universiteit Leiden.<br />

Vervolgens was hij adjunct-hoofdredacteur van FEM Business. Tussen 2003 en 2005 werkte hij voor De Nederlandsche Bank.<br />

SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2019</strong> 55

© COPYRIGHT CLEARED<br />

56<br />

SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2019</strong>

WETENSCHAP<br />

‘Dilemma-reconciliatie is<br />

de essentie van ons werk’<br />

Fons Trompenaars is gespecialiseerd in organisatorische en nationale culturen om optimaal te kunnen<br />

profiteren van diversiteit. Van alle edities van zijn boek ‘Riding the waves of culture’ die sinds 1993 in zestien<br />

talen zijn verschenen, zijn samen 200.000 exemplaren verkocht. Hij reist als managementconsultant de hele<br />

wereld rond en heeft onlangs in Singapore de resultaten gepresenteerd van de mede namens zijn bedrijf<br />

Trompenaars Hampden-Turner uitgevoerde studie ‘Culturele transformatie in de digitale wereld’. Wat dat<br />

te maken heeft met ‘hi-tech versus high touch’ of zelfs met John Cleese, is een boeiend verhaal dat deze<br />

‘keynote’-spreker graag deelt. In Nederland en ver daarbuiten.<br />

Fons Trompenaars<br />

Tekst: Jacques Geluk<br />

Het onderzoek naar de culturele<br />

transformatie in de digitale<br />

wereld is gehouden onder<br />

48 zogenoemde C-suite-leiders,<br />

zeer belangrijke topfunctionarissen,<br />

en 401 anonieme zakelijke<br />

leiders. Ze zijn het erover eens dat digitalisering<br />

het nieuwe normaal is en dringend<br />

noodzakelijk voor organisaties om te kunnen<br />

overleven en bloeien. Tachtig procent<br />

van de ondervraagden legt de nadruk op het<br />

belang van focussen op de menselijke aspecten<br />

en medewerkers betrekken bij digitale<br />

transformatietrajecten. Het succes van<br />

dergelijke transformaties hangt bovendien<br />

vooral af van de acties die de leiders laten<br />

zien en veel minder van de woorden die zij<br />

gebruiken. Aardig cijfer uit de studie is ook<br />

nog dat vier van de vijf respondenten denken<br />

dat cultuur grotere barrières opwerpt tegen<br />

digitale transformatie dan technologie.<br />

“Ik heb deze en andere resultaten in Singapore<br />

gepresenteerd en afgezet tegen het<br />

model dat ik heb gecreëerd en ontwikkeld”,<br />

zegt Fons Trompenaars. In dit geval gaat het<br />

erom dat het dilemma hier de relatie van<br />

de analoge mens met de digitale wereld is.<br />

Onder dat dilemmadenken hangt een aantal<br />

subdilemma’s, met als centrale vraag: hoe<br />

kun je een cultuur creëren die digitalisering<br />

ondersteunt? Ik noem dat ‘hi tech versus<br />

high touch’. Eigenlijk heb ik geleerd van<br />

de situatie rond Merrill Lynch, die aan het<br />

begin van deze eeuw dertig procent van de<br />

markt verloor aan de bank van investeerder<br />

Charles Schwab. Toen was het dilemma of en<br />

hoe we Schwab konden aanpakken. Ik was<br />

er zeker van dat we die strijd zouden verliezen.<br />

We hielden een dilemmaworkshop, met<br />

als motto: hoe laat je nauwe zakelijke relaties<br />

intensiever omgaan met het internet en<br />

hoe kunnen we dat gebruiken om de relatie<br />

met de klant te verdiepen? Kortom ‘hi tech<br />

versus high touch’. Dat zijn de juiste vragen,<br />

want met alleen maar roepen ‘We gaan digitaal’<br />

kom je er niet. Dan ben je zeker tegenwoordig<br />

te laat.”<br />

‘TAX ACROSS CULTURES’<br />

Trompenaars haalt zijn model naar deze<br />

tijd, maar eigenlijk is het mooie van zijn<br />

werk dat dit overal en altijd toepasbaar is.<br />

Bovendien komen er steeds nieuwe onderwerpen<br />

op zijn pad die binnen zijn verhaal<br />

passen. “Ik werk nu aan een nieuw boek. ‘Tax<br />

across cultures’, dat gaat erover dat we aan<br />

de ene kant belastingen harmoniseren, terwijl<br />

we aan de andere kant rekening moeten<br />

houden met het feit dat veel belastingen<br />

lokale wortels hebben. Daar komen leuke<br />

SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2019</strong> 57

WETENSCHAP<br />

dingen uit. Bijvoorbeeld hoe meer belastingen<br />

je moet betalen, des te gelukkiger je bent.<br />

Intuïtief lijkt dat een tegenstelling. Toch laat<br />

de Geluksindex zien dat mensen in Noord-<br />

Europa die de meeste belasting betalen het<br />

gelukkigst zijn en dat het met landen waar ze<br />

nauwelijks belasting verschuldigd zijn verkeerd<br />

afloopt. Wat hier, ook in Nederland,<br />

eveneens helpt is dat we genoeg vertrouwen<br />

hebben in onze instituten dat we denken dat<br />

we er iets voor terugkrijgen. Ik houd me ook<br />

bezig met het levendilemma. Enerzijds wil<br />

je controle hebben over je leven en bijvoorbeeld<br />

je auto, anderzijds wil je dat jouw auto<br />

jou controleert.” Of is het andersom? “De<br />

CEO van Ford zei: ‘Ik geloof nooit dat een<br />

zelfrijdende auto een succes wordt als we<br />

de controle door de chauffeur volledig wegnemen.<br />

Wie controleert de controleur? De<br />

chauffeur moet bepalen of de auto zelf rijdt<br />

of niet’. Dat is zeker een metafoor die je kunt<br />

toepassen op het bedrijfsleven. Ik ben trouwens<br />

begonnen met een citaat van Daniel<br />

Pink over motivatie: ‘Het slechtste middel<br />

58<br />

© COPYRIGHT CLEARED<br />

SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2019</strong><br />

om mensen te motiveren is geld. Als je het<br />

eenmaal hebt is de motivatie weg en als je het<br />

niet hebt ben je de rest van het jaar chagrijnig’.<br />

Het beste is de baas zijn of jezelf, zodat<br />

je het idee hebt de controle te hebben over de<br />

uitkomst van je werk.”<br />

DE VIER R’S<br />

Trompenaars succesvolle bedrijfsmodel<br />

bestaat eigenlijk al meer dan 25 jaar en<br />

werkt nog steeds. De omgeving en sommige<br />

omstandigheden zijn wel veranderd. “Een<br />

fundamentele verandering is dat we niet<br />

alles meer kunnen categoriseren in hokjes.<br />

Als vroeger ineens een vrouw ging werken<br />

in een werkplaats, was het steekwoord ‘gender’.<br />

Of we konden het hebben over generaties.<br />

Als een jonge Amerikaanse vrouw nu<br />

praat met een oude Nigeriaanse man, wat is<br />

dan de oorzaak van het probleem dat zij hebben?<br />

Dat is lastig als sprake is van diversiteit<br />

van diversiteit. Om dat te kunnen behappen<br />

moet je anders met diezelfde methode<br />

omgaan. Verschillen tussen landen zijn<br />

allang niet meer het enige aspect. Diversiteit<br />

van diversiteit heeft geleid tot dilemmamanagement<br />

en gaat het niet meer om waar ze<br />

vandaan komen, maar wat je met verschillen<br />

doet. Wij onderscheiden daarin vier stappen.<br />

De eerste is ‘Recognition’: verschillen herkennen<br />

en mensen daarvan bewust maken,<br />

zonder te vervallen in stereotyperingen, die<br />

vaak negatief uitpakken. Respect, de tweede<br />

stap, begint als je onderkent dat alle verschillen<br />

die er wereldwijd bestaan ergens ook in<br />

jou verborgen zijn. Die moet je ontdekken en<br />

laten ontluiken. Wanneer je zegt dat Aziaten<br />

moeilijk te vertrouwen zijn, omdat ze vaak<br />

ja zeggen als ze nee bedoelen, kijk dan ook<br />

eens naar jezelf. Getrouwde mensen weten<br />

precies wat ik bedoel. Dat is een geintje, maar<br />

niet iedereen heeft dat door.”<br />

DE ESSENTIE:<br />

RECONCILIATIE<br />

Wie zich bewust is van de verschillen en<br />

die respecteert komt bij de derde stap terecht.<br />

‘Reconciliaton’. “Dat is moeilijk te verta-

WETENSCHAP<br />

‘Het mooie van dilemmadenken is dat<br />

je beide zienswijzen respecteert’<br />

len, daarom gebruiken we reconciliatie. Het<br />

woordenboek zegt dat dit verzoening betekent,<br />

maar dat is in mijn visie een soort compromis.<br />

Reconciliatie is in mijn optiek aan<br />

de ene kant meer van de andere kant kunnen<br />

krijgen. Dat is eigenlijk de essentie van<br />

ons werk, die ook nog eens uit zes stappen<br />

bestaan. Hierbij kom ik terug op het dilemmadenken,<br />

dus – nu met andere woorden –<br />

wat kan ik met waarde X doen om meer van<br />

waarde Y te krijgen? Allereerst zijn een X-<br />

en een Y-as nodig. Een duaal assenstelsel dat<br />

meteen een reflectie is van de uitnodiging<br />

om samen te werken. ‘All-inclusive synergie’<br />

noem ik dat, die leidt tot integriteit; het<br />

creëren van eenheid door het integreren van<br />

tegenstellingen. Er zijn verschillende manieren<br />

en negen benaderingen om die situatie<br />

te bereiken. Een daarvan is humor. Dat is in<br />

dit geval het samenbrengen van twee tegengestelde<br />

logica’s die opeens voor beiden<br />

logisch worden en je aan het lachen maken.<br />

Dat is interessant. Ik heb dat geleerd van de<br />

Britse acteur John Cleese, met wie ik een<br />

vijftal workshops heb gedraaid. In een boek<br />

dat ik over innovatie heb geschreven heb ik<br />

ook een hoofdstuk aan hem gewijd. Wat die<br />

humor betreft, is dit een mooi voorbeeld van<br />

een grap die precies beschrijft waarom het<br />

gaat: ‘Vier gevangenen zaten te kaarten met<br />

elkaar. Eén speelde vals, dus die gooiden ze<br />

gevangenis uit.’ Dat noemen we contextualiseren.<br />

Als je tekst en context omdraait, wat<br />

hier gebeurt, is dat een manier om te herkennen<br />

dat logica tegengesteld kan zijn. Een<br />

ander voorbeeld is te vinden bij ‘branding’.<br />

Neem Ford Focus. Ford is de tekst, Focus de<br />

context. Bij General Motors is het andersom.<br />

Daar zeggen ze Opel, onderdeel van GM.<br />

Twee verschillende manieren om te uiten<br />

dat het om één merk gaat. Wat de een op de<br />

voorgrond zet, brengt de ander op de achtergrond.<br />

Unilever heeft gekozen voor een<br />

klein logo, maar de merknaam van het artikel<br />

voorop. Dat heeft te maken met strategie.<br />

Ben je toch een lokaal merk dat toevallig<br />

wordt gestandaardiseerd of een wereldmerk<br />

dat lokaal niet verkoopt?” Welke kant je uiteindelijk<br />

opgaat – de ‘clockwise helix’ of ‘anticlockwise<br />

helix’ – en wat je samenbrengt op<br />

het duale assenstelsel hangt meestal van het<br />

beginpunt af.”<br />

MENSELIJKE KANT<br />

Praten over X en Y is gebruikelijk, maar<br />

komt het in de basis niet neer op mensen, hun<br />

reactie en acceptatie? Trompenaars: “Wij<br />

proberen de theorie en de menselijke kant te<br />

verbinden. Dat is wel een heikel punt, want<br />

de wil van de mens om te reconciliëren is wel<br />

essentieel voor het vinden van oplossingen.<br />

Soms vinden werknemers mijn verhaal interessant,<br />

maar wil hun baas er niet aan. Toch<br />

vertel ik al zo’n dertig jaar iets nieuws en gaat<br />

veel nog steeds tegen de intuïtie in. Gezien<br />

het enthousiasme waarmee men dit model<br />

omarmt, vind ik het gek dat niet iedereen het<br />

gebruikt. Vaak hoor ik dat mensen reconciliëren,<br />

het samenbrengen van tegenstellingen,<br />

iets heel optimistisch vinden. Neem<br />

standaardiseren, alles hetzelfde maken. Dat<br />

klinkt logisch. Lokale medewerkers zeggen<br />

dat het hoofdkantoor hen niet begrijpt<br />

en niet doorheeft dat een klant uniek is en<br />

dat het in een ander land nu eenmaal anders<br />

werkt. Hoe kun je beide logica’s in een geval<br />

als dit, waarin beide partijen gelijk hebben,<br />

bijeenbrengen zonder strijd. Het mooie van<br />

dilemmadenken is dat je beide zienswijzen<br />

respecteert en dus de vraag gaat stellen wat<br />

je lokaal kunt doen om de standaard voor het<br />

hele bedrijf te verhogen en tegelijk de lokale<br />

klant betere bedienen. Dat is een heel andere,<br />

optimistische discussie die ook bij fusies en<br />

overnames goed werkt. Ik herhaal daarom<br />

graag de essentie van wat wij doen: het in de<br />

reconciliatiehoek proberen creëren van een<br />

constructieve dialoog, waarvan het eindresultaat<br />

een betere is dan de ene of de andere<br />

oplossing.”<br />

Boek Fons Trompenaars bij<br />

Speakers Academy ®<br />

info@speakersacademy.nl<br />

Fons Trompenaars is een wereldwijd gewaardeerde consultant, trainer, motivatiespreker en auteur van vele boeken over alles<br />

dat met cultuur en bedrijven te maken heeft. Hij is de enige Nederlander in Thinkers50 Hall of Fame. Als oprichter en directeur<br />

van Trompenaars Hampden-Turner Consulting (THT), een interculturele managementfirma, heeft hij al ruim een kwart eeuw<br />

Fortune 500-leiders geholpen bij het managen en oplossen van hun zakelijke en culturele dilemma’s, vooral op het gebied van<br />

mondialisering, fusies en overnames, HR en leiderschapsontwikkeling.<br />

SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2019</strong> 59

‘Er is een herverdeling<br />

van onze bevolking<br />

over ons land gaande’<br />

60<br />

SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2019</strong>

DEMOGRAFIE<br />

Trends voor de komende jaren:<br />

‘Nederland groeit als kool’<br />

Het aantal inwoners van ons land neemt toe. In maart 2016 is het zover: Nederland heeft 17 miljoen inwoners.<br />

Sindsdien zit de groei er goed in. Op de drempel van <strong>2019</strong> is er al een kwart miljoen inwoners bijgekomen.<br />

De trend is duidelijk: Nederland groeit als kool. En dat terwijl het aantal baby’s ook in <strong>2018</strong> nauwelijks is<br />

toegenomen. De groei komt vooral door immigratie. Dat maakt meteen duidelijk dat Nederland al enkele<br />

jaren een magneet is voor mensen uit het buitenland. En dan gaat het zeker niet alleen om vluchtelingen<br />

maar ook om expats, arbeidsmigranten, hun partners, studenten.<br />

Tekst: prof. dr. Jan Latten<br />

Fotografie: Speakers Academy ® Walter Kallenbach<br />

Het Centraal Plan Bureau verwacht<br />

op korte termijn een<br />

aanhoudend gunstige conjunctuur.<br />

Dat is compost voor<br />

aanhoudende bevolkingsgroei.<br />

Ook in <strong>2019</strong> zal de immigratie hoog<br />

blijven. Wat op middellange termijn gaat<br />

gebeuren is onzeker, maar als de tekenen niet<br />

bedriegen blijft het inwonertal niet steken op<br />

18 miljoen. Het Centraal Bureau voor de Statistiek<br />

taxeert de kans op 19 miljoen kleiner,<br />

maar sluit het niet uit. In de minder waarschijnlijk<br />

geachte variant wordt niet uitgesloten<br />

dat het inwonertal medio deze eeuw<br />

eventueel de 20 miljoen grens zal naderen.<br />

BROKKELT HET IDEAAL VAN<br />

DE KOOPWONING AF?<br />

De aanhoudende groei zal op korte termijn<br />

de vraag naar woningen opjagen. De<br />

sociale huursector blijft onder druk staan,<br />

doordat het absolute aantal sociale huurwoningen<br />

daalt als gevolg van regeringsbeleid.<br />

De flexibilisering van de arbeidsmarkt<br />

draagt voor flex-werkenden bij aan financiële<br />

bestaansonzekerheid op langere termijn.<br />

Dat legt meer druk op de sociale huurmarkt:<br />

ben je niet zeker van je inkomen of is dat niet<br />

zo hoog, dan ben je eerder op een huurwoning<br />

aangewezen. Dat raakt in sterke mate<br />

een onzekere generatie millennials. Deze<br />

generatie komt minder dan haar ouders<br />

toe aan een koopwoning. Daarmee groeit<br />

een markt voor ongesubsidieerde huurwoningen,<br />

ook al omdat de sociale huur steeds<br />

meer bestemd is voor financieel en psychisch<br />

kwetsbaren. Verwarde mensen, senioren<br />

zonder koophuis die niet meer naar het<br />

verzorgingstehuis doorstromen en alleenstaanden<br />

aan de onderkant van de inkomensladder.<br />

Het SCP verwacht niet dat de<br />

’onzeker werkenden’ als categorie kleiner<br />

wordt. Alles wijst er op dat de druk op de<br />

sociale huursector toeneemt. Een clustering<br />

van zwakkere groepen in de sociale huursector<br />

is misschien niet het doel van het beleid,<br />

maar wel de resulterende toekomst.<br />

ZONDEREN SUCCESVOLLE<br />

NEDERLANDERS ZICH AF?<br />

Aan de ene kant zijn er achterblijvers aan<br />

de andere kant succesvolle superkoppels.<br />

Die laatste categorie manifesteert zich steeds<br />

duidelijker. Allebei hoog opgeleid, een goede<br />

baan en in staat een koopwoning in een prettige<br />

buurt te kiezen. Het zijn de succesvolle<br />

tevreden mensen met een hoge kwaliteit van<br />

leven voor zichzelf en hun kinderen. Superkoppels<br />

kunnen het voor zichzelf goed regelen.<br />

Aan de basis ligt gek genoeg de liefde.<br />

Het aantal superkoppels neemt toe doordat<br />

het aantal hoogopgeleide vrouwen stijgt en<br />

hoogopgeleiden elkaar in hun eigen bubbel<br />

ontmoeten. Wat wij zien als romantische<br />

liefde, is min of meer onbedoeld evenzogoed<br />

een selectie op talent. Dat zie je terug in de<br />

SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2019</strong> 61

62<br />

SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2019</strong>

DEMOGRAFIE<br />

kille cijfers. Hoewel niemand sociale en ruimtelijke segregatie als doel<br />

heeft kan het wel de uitkomst zijn van ons streven naar een ideale<br />

match op de liefdesmarkt.<br />

HOE REAGEREN TELEURGESTELDE<br />

MILLENNIALS?<br />

Het gaat goed met de kans op een baan. Maar het zijn dan wel vaak<br />

flex-banen. Vooral twintigers hebben daarmee te maken. Een vaste<br />

baan laat steeds langer op zich wachten. Onderzoek van CBS laat<br />

zien dat twintigers en begin dertigers met een flex-baan minder snel<br />

een kind krijgen dan leeftijdgenoten met een vaste baan. Ook de stap<br />

naar een eigen woning is moelijker voor hen. Minder jonge kopers<br />

op de woningmarkt, stijgende leeftijden voor eerste ouderschap en<br />

meer jongeren die als boemerangkind terugkeren naar het ouderlijk<br />

huis, Met andere woorden , heel wat millennials zien dat ze hun dromen<br />

niet kunnen verwezenlijken. In de Verenigde Staten wordt men<br />

nu geconfronteerd met een onverwachte duidelijke daling van het<br />

geboortecijfer. Onderzoekers twijfelen over de oorzaken, maar kijken<br />

toch naar het fenomeen van de onzekerheid. Dat geldt ook voor Zuid-<br />

Korea waar het gemiddeld kindertal is gezakt onder één per vrouw.<br />

Dat betekent in wezen dat een generatie zichzelf in de volgende generatie<br />

halveert. De vraag voor Nederland is of het kindertal laag blijft<br />

of er herstel komt naar het niveau van de afgelopen decennia. Zo niet<br />

zullen we over twintig jaar een nieuwe trendbreuk hebben en zien we<br />

dat de instroom van jongeren op de arbeidsmarkt achterblijft bij wat<br />

we tot voor kort dachten. Wat zullen de consequenties zijn? Langer<br />

doorwerken?<br />

BEPALEN METROPOOLREGIO’S DE SFEER?<br />

De stad blijft in trek. Daar is immers alles te vinden dat voor ons<br />

leven van belang is: werk, afwisseling, keuzemogelijkheden, aandacht.<br />

Daarbij lijkt het wel of iedereen in Amsterdam wil wonen.<br />

‘Lijkt’ , want ook andere steden groeien. De cijfers laten zien dat de<br />

trek naar stedelijk gebied onverminderd doorgaat. In wezen is een<br />

herverdeling van onze bevolking over het land gaande. De aanwas van<br />

jonge mensen concentreert zich in toenemende mate niet alleen in de<br />

centrale steden van de Randstad, de Brabantse stedenrij en regionale<br />

centra als Groningen, Zwolle en Arnhem-Nijmegen. Deze urbanisatiefase<br />

houdt aan: alle prognoses wijzen op een verdere concentratie.<br />

De steden lopen letterlijk over, en daardoor ontstaat groei in<br />

omliggende gemeenten zoals Almere en Amersfoort. Amsterdam<br />

groeit desondanks door naar een miljoen inwoners. Soms lijkt het of<br />

Amsterdamse normen bepalend zijn voor wat mag in andere delen<br />

van het land. Komt dat misschien door de kwantitatieve kracht van<br />

een stad die straks Neêrlands eerste ‘miljoenenstad’ wordt?<br />

Steden passen zich ook in uiterlijk aan. Onder andere de residentie<br />

verwacht een groei met vele tienduizenden inwoners en moet die<br />

onderbrengen op een beperkt grondgebied. Wat tot voor kort onmogelijk<br />

leek wordt werkelijkheid: de woningen gaan de hoogte in. Zelfs<br />

Eindhoven zoekt het komende jaren hogerop.<br />

WAAROM WILLEN WE ANDERS WONEN?<br />

We hebben behoefte aan onze individuele vrijheid. Die gaat zo ver<br />

dat we steeds vaker alleen door het leven gaan. Niet zozeer omdat<br />

we dat willen, maar omdat het niet meer vanzelfsprekend is dat we<br />

iemand vinden die onze levensgezel wil zijn. Om dat te compenseren<br />

zoeken mensen meer naar alternatieve woonvormen. Bijvoorbeeld<br />

een eigen privéruimte in combinatie met een gedeelde ruimte.<br />

Dat is de trend onder jongeren. Maar ook ouderen die lang zelfstandig<br />

moeten blijven wonen zullen merken dat zorg en hulp steeds lastiger<br />

te regelen zijn. Groepswonen heeft meer te bieden. En dat geldt<br />

ook voor wonen in grotere gemeenten. In steden zijn allerlei voorzieningen<br />

dichterbij. Dus zullen niet alleen jonge mensen uit de kleinste<br />

dorpen vertrekken. Dat het platteland verder vergrijst is zeker. En de<br />

stedelingen van nu, zullen in de stad blijven. Wie nu vijftig is behoort<br />

over enkele jaren tot de stadsveteranen van straks. Steden zullen daar<br />

op moeten aanpassen. Ouderen wonen nu eenmaal vaker alleen.<br />

Juist door de zelfstandigheid komt er een toenemende behoefte aan<br />

aandacht of verbondenheid. Net als in het buitenland zijn er ook in<br />

Nederland tekenen dat ouderen vaker willen samen wonen. Woonvormen<br />

waar men een oogje op elkaar kan houden groeien in belangstelling<br />

inkopen. Ook de vraag naar micro-wonen geeft aan dat er<br />

andere woningvraag ontstaat Ze staan voor een hang naar verbondenheid,<br />

flexibiliteit en tijdelijkheid en duurzaamheid. Daar gaan vast<br />

nog mooie dingen uit voortkomen.<br />

Boek Jan Latten exclusief bij Speakers Academy ®<br />

info@speakersacademy.nl<br />

Prof. dr. Jan Latten is bijzonder hoogleraar sociale demografie aan de Universiteit van Amsterdam en was tot voor kort<br />

hoofddemograaf van het Centraal Bureau voor de Statistiek. “Theorie tegenover feiten. Ik werk op het snijvlak van beide. De<br />

essentie voor mij is dat ik de abstracties van de wetenschap kan vertalen naar de werkelijkheid van het gewone leven. Wat<br />

betekent het voor de mensen, ouders, buren en mijzelf?”<br />

SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2019</strong> 63

64<br />

SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2019</strong>

DIVERSITEIT<br />

‘Onbewuste vooroordelen<br />

beperken diversiteit’<br />

Diversiteit maakt bedrijven succesvoller en de maatschappij socialer. Goede leiders sluiten niemand uit en<br />

stimuleren betrokkenheid. Zij kijken naar de talenten van mensen, zonder te letten op sekse, ras, leeftijd of<br />

geaardheid. Dat is best een prestatie, want een klein gedeelte van onze hersenen zorgt ervoor dat iedereen<br />

behept is met onbewuste vooroordelen en angst voor alles dat vreemd is. Dus ook mensen met een andere<br />

achtergrond, cultuur of kleur. Kay Formanek, oprichter/CEO van KAY Diversity & Performance, legt uit dat<br />

wie zich bewust is van zijn of haar onbewuste vooringenomenheid, vaker openstaat voor meer diversiteit.<br />

Daardoor krijgen meer talenten een kans en profiteert iedereen.<br />

Kay Formanek<br />

Tekst: Jacques Geluk | Fotografie: Speakers Academy ® | Walter Kallenbach<br />

Kay Formanek weet wat diversiteit<br />

is. Als kind groeit ze op in<br />

het door apartheid verscheurde<br />

Zuid-Afrika, maar heeft het<br />

geluk een van de weinige private<br />

scholen te mogen bezoeken waar ‘alle<br />

kleuren van de regenboog’ welkom zijn. Stereotypen<br />

over mensen met een andere achtergrond<br />

of cultuur krijgen daardoor geen<br />

kans zich te nestelen in haar brein. Ze snapt<br />

er als meisje niets van dat mensen niet in<br />

dezelfde bus mogen reizen of in dezelfde<br />

buurt mogen wonen als zij, alleen omdat ze<br />

zwart zijn. Heel jong weet ze al dat dit niet<br />

klopt en laat ze zich niet leiden door vooroordelen,<br />

waarvan vele anderen zich niet<br />

eens bewust zijn. Nelson Mandela, die als<br />

zogenaamde terrorist jarenlang gevangen<br />

zat op Robbeneiland, verandert na zijn vrijlating<br />

in een staatsman vol vergiffenis, die<br />

in staat is de verschillende bevolkingsgroepen<br />

te verenigen. “Vanuit dat erfgoed is mijn<br />

passie ontstaan voor diversiteit en het creëren<br />

van een wereld waarin niemand meer<br />

anderen uitsluit”, zegt Kay. “Ik ben altijd<br />

benieuwd geweest waarom we mensen die<br />

anders zijn dan wij niet accepteren. Het antwoord<br />

op deze vraag zit in ons ongelooflijke<br />

brein. Dat is de reden dat ik focus op neurowetenschappen<br />

en onbewuste vooringenomenheid.”<br />

“Diversiteit zorgt wereldwijd voor een<br />

toename van creativiteit, innovatie, groei<br />

en betrokkenheid en beter financieel rendement.<br />

Angst voor verschillen tussen mensen<br />

houdt leiders van organisaties vaak nog<br />

tegen hun blik te verruimen en bewust uit te<br />

kijken naar nieuwe medewerkers die anders<br />

zijn”, legt Kay uit. Ook op de werkvloer willen<br />

werknemers het liefst samenwerken met<br />

mensen die op hen lijken. Zij sluiten, vaak<br />

zonder zich dat te realiseren, anderen uit, die<br />

daardoor hun talenten niet kunnen gebruiken<br />

of ontwikkelen en dus ook geen bijdrage<br />

kunnen leveren aan het diversifiëren van de<br />

organisatie. Dat betekent dat heel wat potentieel<br />

onnodig verdampt. “De oorzaak is verscholen<br />

in ieders hersenen: ons drie-enige<br />

brein volgens dr. Paul MacLean, dat bestaat<br />

uit het reptielenbrein (overleven, voortplanten,<br />

instinct), het limbische brein (emoties)<br />

en de neocortex (intellect, leervermogen,<br />

taal, geheugen), waarvan de prefrontale cortex<br />

(planning, doelen, actie) deel uitmaakt.”<br />

ONBEWUSTE BREIN HEEFT<br />

TOUWTJES IN HANDEN<br />

Het onbewuste oerbrein (bestaande uit<br />

het reptielen- en het limbische brein) heeft<br />

de touwtjes in handen en bepaalt voor 90<br />

procent wat we doen op basis van een eenvoudige<br />

regelset. Vaak als spontane reactie<br />

op gebeurtenissen of bij gevaar. Dat vertaalt<br />

zich nu nog steeds in angst voor mensen en<br />

situaties die anders zijn dan wij kennen. Dat<br />

is volgens Kay de oeroude bron van allerlei<br />

SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2019</strong> 65

DIVERSITEIT<br />

SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2019</strong><br />

vooroordelen waarvan we ons niet bewust<br />

zijn, maar die wel doorwerken als we bijvoorbeeld<br />

nieuw personeel zoeken. “Ons instinct<br />

zegt ‘zij zijn anders. Ze kunnen gevaarlijk<br />

zijn. Misschien wil ik die personen niet in<br />

mijn bedrijf ’. Voor leiders is het belangrijk<br />

dat zij beseffen dat dit ook bij hen gebeurt.<br />

Daardoor kunnen zij ruimte creëren om te<br />

schakelen tussen het reptielen- en limbische<br />

brein en de prefrontale cortex, waardoor ze<br />

diversiteit kunnen waarderen en implementeren.<br />

Schakelen gaat het gemakkelijkst door<br />

af en toe te pauzeren en reflecteren terwijl je<br />

diep ademhaalt of mediteert.”<br />

De regelset, die bepaalt hoe wij zaken<br />

benaderen, valt uiteen in twee delen. Systeem<br />

1 zit in onze reptielen- en limbische<br />

hersenen. Dit oerbrein controleert automatisch<br />

de gedragspatronen die ons moeten<br />

beschermen als zich situaties voordoen<br />

waardoor we ons onveilig voelen, tegenwoordig<br />

als zich bijvoorbeeld bedreigende<br />

situaties voordoen op ons werk of in de<br />

samenleving. Het limbisch systeem (‘apenhersenen’)<br />

wordt gevoed door emoties en<br />

bepaalt hoe we reageren op gevaar: vechten,<br />

vluchten of bevriezen. Dit gedeelte van onze<br />

hersenen kenmerkt zich door een vluchtige,<br />

meestal ongefundeerde manier van denken<br />

en is verantwoordelijk voor de onbewuste<br />

vooroordelen die we hebben tegen mensen<br />

die buiten onze eigen groep vallen. Hoewel<br />

we dus denken dat we zelf keuzes maken, zijn<br />

ze in feite al voor ons gemaakt. “Die regelset<br />

past zich wel aan als de maatschappij verandert.<br />

Zo hoeven vrouwen hun mans naam<br />

niet meer aan te nemen na een huwelijk.<br />

Wanneer we daaraan gewend zijn, heeft een<br />

herprogrammering plaats en reageert ons<br />

vluchtige brein voortaan op de nieuwe regel.<br />

Dat betekent niet automatisch dat meer<br />

vrouwen aan de top komen of hetzelfde verdienen<br />

als mannelijke collega’s. Nederland<br />

kent in tegenstelling tot Zweden geen quota<br />

en dus is die regel niet opgenomen in onze<br />

regelset. “Stap 1 zou dus moeten zijn overstappen<br />

op systeem 2, de rationele manier<br />

van denken vanuit de prefrontale cortex, die<br />

het mogelijk maakt onze gebrekkige logica te<br />

herkennen en over onbewuste vooroordelen<br />

heen te stappen om zo te werken aan diversi-<br />

66<br />

teit.” Met andere woorden: “Zakelijke leiders<br />

die divers talent willen aantrekken moeten<br />

zich bewust zijn van de kracht van diversiteit<br />

en het feit dat ons oerbrein de neiging<br />

heeft mensen die anders zijn uit te sluiten.<br />

Daarom moeten zij vaardigheden ontwikkelen<br />

die hun frontale cortex activeren.”<br />

‘Negentig<br />

procent<br />

van wat<br />

we doen is<br />

onbewust’<br />

GEEN MULTITASKING<br />

Ook multitasking is een uiting van onbewust<br />

bezig zijn. “Sommige bedrijven beoordelen<br />

nieuwe talenten door hun dossiers te<br />

bespreken tijdens een telefonische conferentie.<br />

Dat gebeurt soms zelfs als de deelnemers<br />

aan het gesprek onderweg zijn en<br />

vanuit de auto inbellen. Natuurlijk gaat dat<br />

niet goed, want onze hersenen zijn eigenlijk<br />

niet in staat verschillende dingen tegelijk te<br />

doen. Tijdens het rijden is het rationele hersengedeelte<br />

bezig met de primaire taak: het<br />

besturen van de auto. Wanneer er dan een<br />

vraag komt over het talent van de betreffende<br />

kandidaat geeft systeem 1 in feite een<br />

vluchtig, onbewust bevooroordeeld antwoord.<br />

Mijn advies aan klanten is dan ook:<br />

rijd geen auto en gebruik geen apparaten,<br />

zoals iPads en smartphones, als je over talent<br />

praat. Schakel naar het systeem 2-brein,<br />

zodat je je bewust bent van de vooroordelen<br />

en de tijd en ruimte neemt om een echt,<br />

inhoudelijk en zuiver gesprek te voeren over<br />

dat talent’.” Met andere woorden: maak een<br />

bewuste keuze. “Dan besef je dat diversiteit,<br />

door te kiezen voor mensen die anders zijn<br />

dan jij, eerder een verrijking dan een probleem<br />

is voor jouw bedrijf.” Kay Formanek<br />

tekent een diagram waarin de verschillende<br />

fases van bewustwording goed te zien zijn<br />

en hoe vaardigheden verbonden zijn aan het<br />

al dan niet bewust zijn, variërend van onbewust<br />

en niet vaardig tot en met bewust en<br />

excellerend. “Kijkend naar diversiteit en leiderschap,<br />

leg ik vaak uit wat het betekent<br />

als mensen onbewust niet vaardig zijn, dan<br />

weten ze namelijk niet wat ze niet weten. Bijvoorbeeld<br />

dat ze onbewust bevooroordeeld<br />

zijn en hun reptielenbrein bepaalt hoe zij<br />

reageren. Dan zeg ik daar achteraan dat ze<br />

een beetje aan zelfopvoeding moeten doen<br />

en leren schakelen. Ik hoop dat mijn toehoorders<br />

zich na afloop van een lezing realiseren<br />

dat zij onbewust reageren en daar wat<br />

aan kunnen veranderen.”<br />

PROTOCOLLEN EN RITUELEN<br />

Zelfopvoeding houdt ook in dat directeuren<br />

en managers bereid moeten zijn de protocollen<br />

en rituelen binnen hun organisatie<br />

aan te passen om ruimte te creëren voor het<br />

nemen van goede besluiten. Uiteindelijk is<br />

de nieuwe manier van denken verankerd<br />

in hun gedrag en excelleren zij bewust zonder<br />

dingen tegelijk te doen. “Dus niet bij het<br />

doornemen van een dossier meteen vragen<br />

naar demografische gegevens, want daar<br />

speelt het reptielenbrein op in. Bepaal in<br />

plaats daarvan wat het beste talent is voor het<br />

bedrijf en waarom. Vervolgens kijk je welk<br />

profiel daarbij hoort. Moet diegene echt een<br />

afgestudeerde ingenieur zijn?” De criteria<br />

zijn dan vastgesteld, maar hoe zit het met bijvoorbeeld<br />

de verdeling mannen/vrouwen?<br />

Die zou idealiter 50-50 moeten zijn. En met<br />

de verhouding Nederlanders/medelanders?<br />

Kay: “Onderzoek toont aan dat wanneer<br />

het bedrijf bestaat uit een meerderheid van<br />

mannen, witte mensen en ouderen, dat het<br />

reptielenbrein ervoor zorgt dat de diversiteit<br />

eerder kleiner dan groter wordt. Bedrijven<br />

kunnen daar echt wel wat aan doen, maar dat<br />

lukt alleen als de leiding begrijpt dat onbewuste<br />

vooringenomenheid meespeelt en

DIVERSITEIT<br />

waarom dat gebeurt. Een mogelijkheid is<br />

sollicitanten vragen een cv in te sturen zonder<br />

vermelding van naam, geslacht, afkomst<br />

of leeftijd, zodat bedrijven een eerlijk keuze<br />

maken op basis van kwaliteiten, specialisaties<br />

en ervaring.” Dat het werkt blijkt uit dit<br />

voorbeeld uit de jaren zeventig van de vorige<br />

eeuw: “Van elke honderd musici bij symfonieorkesten<br />

waren er maar vijf vrouw. De<br />

orkesten wilden meer vrouwen en vroegen<br />

zich af of ze juist niet werden aangenomen<br />

omdat ze vrouw waren. Besloten werd een<br />

blinde auditie te houden. De jury kon de kandidaten,<br />

die zich bevonden achter een zwart<br />

scherm en hun schoenen hadden uitgedaan,<br />

niet zien en wist niet of een man of vrouw<br />

proef speelde. Door deze methode nam het<br />

aantal vrouwelijke musici toe van vijf naar 35<br />

procent binnen tien jaar.” Hiermee is het reptielenbrein<br />

gefopt, maar tegelijk bewezen dat<br />

het een grote invloed heeft op de onbewuste<br />

vooringenomenheid waarmee ook zakelijke<br />

leiders mensen beoordelen.<br />

STEM<br />

Kay Formanek spreekt ook over hoe<br />

bedrijven meer kunnen doen om vrouwen<br />

aan te trekken én te behouden voor functies<br />

op het gebied van ‘Science, Technology,<br />

Engineering en Mathematics’ (STEM).<br />

“Nederland wil wereldwijd de leidende digitale<br />

economie zijn. Dat kan ook, want het<br />

land heeft een uitstekende IT-structuur.<br />

Het probleem is echter een groot tekort aan<br />

geschoolde mensen, waardoor een onbalans<br />

is ontstaan tussen vraag en aanbod. Een<br />

van de voornaamste redenen is dat organisaties<br />

te weinig doen om vrouwen proactief<br />

te benaderen voor een STEM-functie en dat<br />

veel vrouwen vanaf hun eerste sollicitatie en<br />

gedurende hun hele carrièrecyclus te vaak<br />

afvallen. Ik omschrijf dat als een lek in de<br />

pijplijn. Deze situatie is mede een gevolg van<br />

onbewuste vooroordelen die vastgeroeste<br />

opvattingen bevestigen, zoals ‘mannen zijn<br />

beter dan vrouwen in ICT’. Bovendien toont<br />

onderzoek aan dat ondanks vele inspanningen<br />

te weinig meisjes kiezen voor een bètaopleiding.”<br />

Vanuit haar passie vertelt Kay wat<br />

bedrijven en leiders kunnen doen om optimaal<br />

gebruik te maken van het arsenaal aan<br />

vrouwen dat voorhanden is en hun talent te<br />

koesteren. “Dat creëert enorm veel waarde.”<br />

Ze benadrukt dat hetzelfde geldt voor cyberveiligheid,<br />

waar onbewuste vooroordelen er<br />

ook voor zorgen dat organisaties vooral op<br />

zoek zijn naar mannen van 40 jaar en ouder,<br />

met een militaire achtergrond of een graad<br />

in computerwetenschappen. “Dat kan echt<br />

niet meer. Als we echt een veilige leefomgeving<br />

willen creëren is diversiteit hard nodig,<br />

zowel wat betreft talent als profielen.”<br />

Boek Kay Formanek exclusief bij<br />

Speakers Academy ®<br />

info@speakersacademy.nl<br />

Kay Formanek is oprichter/CEO van KAY Diversity & Performance BV, een wereldwijd opererend bedrijf dat transformatie wil<br />

bevorderen door diversiteit. Ze heeft 25 jaar lang gewerkt voor organisatieadviesbureau Accenture in vele leidinggevende topfuncties,<br />

waarbij diversiteit altijd een grote rol heeft gespeeld. Kay is een gewilde spreker over diversiteit, doet onderzoek naar de relaties tussen<br />

diversiteit en bedrijfsprestaties, coacht bedrijven op het gebied van diversiteit en leiderschap en heeft verschillende publicaties<br />

over dit en gerelateerde onderwerpen op haar naam staan. Bovendien is ze ‘visiting professor’ bij een aantal internationale top<br />

businessscholen en niet te vergeten moeder van drie kinderen.<br />

SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2019</strong> 67

© ELISABETH ISMAIL<br />

‘Veel jonge mensen willen graag<br />

leider zijn, maar weten eigenlijk<br />

niet wat erbij komt kijken’<br />

68<br />

SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2019</strong>

LEIDERSCHAP, VERANDERING EN GEDRAG<br />

‘De meeste veranderingen<br />

mislukken al aan het begin’<br />

Veranderen is moeilijk, maar vaak essentieel om te groeien in ons werk of privéleven. Goede voornemens<br />

alleen zijn nooit genoeg. We moeten ons eigen gedrag – en soms ook dat van andere mensen – veranderen.<br />

Topspreker en gedragswetenschapper Ben Tiggelaar beschrijft in zijn boek ‘De Ladder’ wat daarbij komt kijken.<br />

Op een toegankelijke, enthousiasmerende manier. Hij gebruikt daarvoor een eenvoudig model, een ladder met<br />

drie treden: doel, gedrag en support. De behoefte aan dit soort kennis is groot, merkt Ben. “Ook bij belangrijke<br />

veranderingen vallen de meeste mensen al terug, voordat ze zijn begonnen.”<br />

dr. Ben Tiggelaar<br />

Tekst: Jacques Geluk<br />

“<br />

Boeken over veranderen zijn er genoeg. Met complexe<br />

schema’s, diagrammen en soms wel twaalf stappen om<br />

het doel te bereiken. Ik geloof echter dat een simpele<br />

aanpak doeltreffender is en beter werkt. Een model dat<br />

mensen niet begrijpen en niet onthouden, zullen ze<br />

ook niet gebruiken." ‘De Ladder’ van Ben Tiggelaar is een eenvoudig<br />

model met slechts drie treden: doel, gedrag en support. Je moet een<br />

doel stellen, concreet gedrag formuleren en dat vervolgens ondersteunen.<br />

Eenvoudig, maar wel gebaseerd op actuele inzichten binnen<br />

de gedragspsychologie. Ben haalt zijn inzichten uit de wetenschap en<br />

test ze daarna in de praktijk. “‘De Ladder’ is de uitkomst van twintig<br />

jaar sleutelen aan mezelf. Daarnaast heb ik de inzichten en technieken<br />

in mijn nieuwe boek jarenlang uitgeprobeerd in colleges en workshops.<br />

Om te zien of de mensen mijn verhaal begrijpen.”<br />

Een van Bens inzichten is dat de eerste stap in veranderingen zo<br />

eenvoudig mogelijk moet zijn. “Dat blijkt uit onderzoek en ik herken<br />

het ook zelf. Je ziet vaak op tegen die eerste stap. Dat geldt ook voor<br />

mij, bijvoorbeeld als ik een nieuw boek wil schrijven. De opdracht<br />

die ik mezelf geef is dan dat ik één pagina moet schrijven, niet meer.<br />

En vaak volgen dan de tweede, derde en zelfs vierde bladzijde vanzelf.<br />

Omdat de druk eraf is en die eerste stap gemakkelijk is, begin je. Dat is<br />

winst. Eigenlijk geldt: een eerste stap in een verandering moet zo eenvoudig<br />

zijn, dat iedereen denkt dat het wel héél makkelijk is. Dan weet<br />

je dat het goed zit.” Ben wijst erop dat mensen die een zeer ambitieus,<br />

‘hemelbestormend’ idee hebben, vaak uiteindelijk die eerste stap niet<br />

zetten. “Verreweg de meeste veranderingen mislukken al helemaal<br />

aan het begin. Omdat mensen niet eens uit de startblokken komen.”<br />

DE OMGEVING IS CRUCIAAL<br />

Ben wijst er al jarenlang op dat ons dagelijkse gedrag heel sterk<br />

gestuurd wordt door de directe, waarneembare omgeving. Wat je op<br />

dit moment ziet en hoort – mensen om je heen, de ruimte waar je je<br />

bevindt, de informatie op het scherm van je computer of telefoon<br />

– heeft een grote invloed op wat je denkt, voelt en doet. Hij pleit er<br />

daarom voor dat mensen die iets willen veranderen aan hun gedrag<br />

éérst kijken of ze iets kunnen veranderen in die omgeving. "De vraag is:<br />

wat kun je aanpassen in je omgeving dat je gedragsverandering makkelijker<br />

maakt. Welke belemmeringen kun je weghalen en welke positieve<br />

prikkels kun je toevoegen? Dat is cruciaal. Vaak denken mensen<br />

dat veranderen primair draait om motivatie, maar dat is een misvatting.<br />

Ik ben gefascineerd door het verhaal van Ignaz Semmelweis.<br />

Een Hongaarse arts, die zo’n 170 jaar geleden ontdekte dat je levens<br />

kunt redden als arts of verpleger, simpelweg door je handen goed te<br />

wassen. Elk ziekenhuis heeft nu een handenwas-protocol en je zou<br />

zeggen dat iedereen dit serieus neemt. Recent onderzoek laat echter<br />

SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2019</strong> 69

LEIDERSCHAP, VERANDERING EN GEDRAG<br />

zien dat het medisch personeel in Nederland<br />

zich in slechts twintig procent van de gevallen<br />

aan het eigen protocol houdt. Ze kennen<br />

de noodzaak, de motivatie is er zeker, maar<br />

onder meer drukte, afleiding en het slechte<br />

voorbeeld van collega's werken ondermijnend.<br />

Daaruit blijkt hoe moeilijk het is menselijk<br />

gedrag te veranderen.” Schokkend. “De<br />

mensen willen het wel en kunnen het ook,<br />

alleen de omgeving biedt te weinig gelegenheid<br />

voor het juiste gedrag en te veel gelegenheid<br />

voor het verkeerde gedrag. In die<br />

werkomgeving moet je de oplossing zoeken.<br />

Wél je handen desinfecteren moet eigenlijk<br />

makkelijker zijn dan het overslaan ervan.”<br />

PRAKTISCHE TIPS VOOR<br />

GEWONE MENSEN<br />

Maar liefst acht van Bens boeken stonden<br />

tot nu toe op nummer één in de management<br />

top 100. Enkele waren goed voor meer dan<br />

100.000 verkochte exemplaren. Voor ‘De<br />

Ladder’ staat de teller nu na een paar maanden<br />

op 30.000. Ook goed voor een langdurige<br />

notering in de top 10 van Managementboek.<br />

nl, waarvan negen weken op één. Wat is er<br />

anders aan dit nieuwe boek? Ben: “De laatste<br />

jaren voel ik mij steeds meer journalist.<br />

Na mijn promotie als gedragswetenschapper<br />

had ik de neiging alles wat ik had geleerd in<br />

mijn lezingen en colleges te persen, maar dat<br />

etaleren van je kennis is natuurlijk niet per<br />

se nuttig voor lezers of publiek in een zaal.<br />

Mensen hebben vooral behoefte aan praktische<br />

handvatten. Ook mijn allereerste boek,<br />

eind jaren negentig, was heel dik. Zo'n 650<br />

pagina's! Speakers Academy® kreeg toen wel<br />

veel aanvragen voor lezingen van mij. Mensen<br />

wilden blijkbaar graag een korte samenvatting<br />

van dat dikke boek.”<br />

Ben vertelt dat dit proces in de loop der<br />

jaren is omgedraaid. “Wanneer ik nu lezingen<br />

geef of doceer, bijvoorbeeld voor internationale<br />

groepen managers aan de IE<br />

Business School in Madrid, probeer ik altijd<br />

buiten mijn gewone lesstof nieuwe dingen<br />

uit. Ik gebruik mijn studenten eigenlijk een<br />

beetje als proefkonijnen. Dat helpt mij om<br />

duidelijk te krijgen welke ideeën resoneren<br />

en waaraan mensen echt iets hebben. Technologie<br />

helpt daarbij. De laatste jaren werk ik<br />

70<br />

SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2019</strong><br />

tijdens lezingen én grote seminars geregeld<br />

met de app Mentimeter. Aan het einde van<br />

een lesblokje laat ik toehoorders of deelnemers<br />

even met elkaar praten over wat ze hebben<br />

opgestoken en wat ze relevant vinden.<br />

Via Mentimeter kunnen ze daarna, gewoon<br />

met hun telefoon, hun mening geven die dan<br />

live wordt geprojecteerd. Mensen vinden het<br />

leuk te zien wat de anderen vinden en ik leer<br />

wat zij écht belangrijk vinden.”<br />

Samenvattend zegt Ben: “De grote uitdaging<br />

blijft telkens weer de slag te maken<br />

van wetenschap naar de ‘gewone’ luisteraars,<br />

managers of professionals. Mensen die het<br />

allemaal heel interessant en inspirerend vinden,<br />

maar er de volgende dag wel mee aan<br />

het werk moeten kunnen.”<br />

RECHT OP EEN<br />

BEGRIJPELIJK VERHAAL<br />

“Veel wetenschappers gruwen bij het<br />

idee dat je je ideeën simpel moet uitleggen<br />

aan een breed publiek. In mijn vakgebied<br />

gaat het juist om gewone veranderingen en<br />

gewone mensen. Wat is dan de maatschappelijke<br />

waarde als je dat op een onbegrijpelijke<br />

manier zou brengen? Mensen hebben recht<br />

op een begrijpelijk verhaal met een model<br />

dat iedereen kan snappen. Dan pas kun je<br />

het ook praktisch toepassen, is het nuttig en<br />

weet ik dat ik het ergens voor doe.” Dat laatste<br />

is belangrijk voor Ben. Naast zijn werk<br />

voor Speakers Academy® en het bedrijfsleven<br />

geeft hij geregeld pro deo-lezingen voor<br />

doelgroepen in de marge van de samenleving,<br />

zoals gedetineerden. “Het is heel spannend<br />

om te zien of je aan deze doelgroep<br />

iets kwijt kunt op het gebied van persoonlijk<br />

leiderschap, zelfsturing, iets van je leven<br />

maken. Maar ik heb al vaak gemerkt dat ook<br />

zij echt iets hebben aan de inzichten uit ‘De<br />

Ladder’ en 'Dromen, Durven, Doen'.<br />

Dat geldt bijvoorbeeld ook voor mensen<br />

met een verslaving. Dat is een doelgroep<br />

waarmee ik iets heb. Ik doe graag dingen<br />

voor organisaties als het Leger des Heils<br />

en De Hoop. Je merkt vaak dat zij alleen al<br />

de aandacht en het feit dat ze serieus worden<br />

genomen waarderen. En er is nog iets<br />

anders: als managers je verhaal niet begrijpen<br />

of waarderen blijven ze meestal netjes<br />

zitten. Het publiek in mijn pro deo-werk is<br />

daarentegen vaak een open boek. Je ziet aan<br />

hun lichaamstaal meteen of je hen bereikt.<br />

Ik zou het iedere spreker aanraden voor deze<br />

groepen te spreken. Dat is echt heel leerzaam<br />

en louterend.”<br />

Of het nu gaat om gedetineerden of managers,<br />

om lager opgeleiden of hoger opgeleiden,<br />

voor alle mensen geldt dat ze van een<br />

spreker vooral graag iets praktisch willen<br />

horen. Kennis waar ze iets mee kunnen.<br />

“Ook als je gepromoveerd bent geldt: als je<br />

al tien keer hebt geprobeerd iets aan jezelf te<br />

veranderen of verbeteren en het lukt maar<br />

steeds niet... sta je net als ieder ander open<br />

voor gewoon, nuchter, praktisch advies. Dat<br />

is een belangrijke les om te leren als spreker.<br />

Natuurlijk bestaat een wereld waarin je<br />

als spreker of als schrijver kunt scoren door<br />

zoveel mogelijk academische kennis te etaleren.<br />

Maar ik richt me vooral op bedrijven<br />

waar mensen iets praktisch willen leren.<br />

Bedrijven waar mensen gewoon een stap<br />

vooruit willen zetten, waar managers zich<br />

afvragen waarom dat het zo moeizaam gaat,<br />

waar medewerkers zich vertwijfeld afvragen<br />

wat hun baas toch bedoelt met al dat gepraat<br />

over 'zelfsturing'.”<br />

HOE WE ONSZELF<br />

BEDRIEGEN<br />

Bens boek 'De Ladder' is toepasbaar<br />

op allerlei soorten gedragsverandering.<br />

Thuis, in organisaties en op maatschappelijk<br />

niveau. Ben legt uit wat de fundamentele<br />

factoren zijn die ons gedrag sturen. En<br />

hij beschrijft, op basis van actueel onderzoek<br />

en eigen ervaring, welke praktische technieken<br />

helpen bij verandering. Ben: “Daarbij<br />

ben ik een groot voorstander van observatieonderzoek.<br />

Kijken en meten wat mensen<br />

écht doen. Dus niet met een enquêteformulier<br />

vragen wat mensen dénken dat ze hebben<br />

gedaan. Vaak blijkt dat mensen denken<br />

dat ze iets veranderd hebben in hun gedrag,<br />

maar dat er in het echt niets te zien was. Die<br />

veranderingen bestaan alleen in hun hoofd.<br />

Ze zijn anders gaan denken. Maar klanten<br />

of collega’s merken er niets van. Dat kun<br />

je als een tegenvaller zien, maar het is ook

LEIDERSCHAP, VERANDERING EN GEDRAG<br />

wel grappig natuurlijk hoe we onszelf vaak<br />

bedriegen. Mensen hebben sowieso allerlei<br />

vertekeningen in hun waarneming en hun<br />

denken. Neem het fenomeen verliesaversie.<br />

Dat speelt een belangrijke rol in mijn boek.<br />

De hekel die we hebben aan pijn en verlies,<br />

is veel groter dan liefde die we voelen voor<br />

plezier en winst. Dat is een van de redenen<br />

dat veranderen zo moeilijk is. Het gaat niet<br />

om de verandering op zich, het gaat om het<br />

verlies dat we verwachten, om de dingen die<br />

we moeten opgeven om te kunnen veranderen.<br />

Vakgenoten zouden misschien zeggen:<br />

‘Dat weet toch iedereen’. Maar mijn ervaring<br />

leert dat de gemiddelde middenmanager of<br />

een net afgestudeerde bedrijfskundige wel<br />

veel weet van geldzaken, maar slechts weinig<br />

van menselijk gedrag. En de kennis die<br />

ze hebben, kunnen ze vaak niet vertalen naar<br />

praktisch handelen.”<br />

Vooral voor leiders is dit soort kennis volgens<br />

Ben essentieel. “Leiderschap draait voor<br />

honderd procent om mensen, gedrag en verandering.<br />

Het gaat erom dat je mensen helpt<br />

en beïnvloedt om samen doelen te bereiken.<br />

Veel jonge mensen willen graag leider zijn,<br />

maar weten eigenlijk niet wat erbij komt kijken.<br />

Andere mensen echt effectief en positief<br />

beïnvloeden valt niet mee. Zeker niet als<br />

je graag wilt dat die beïnvloeding leidt tot<br />

duurzame veranderingen. Tot gedragsveranderingen<br />

die ook blijven als jij weer vertrokken<br />

bent. Essentieel daarbij is: liefde<br />

voor leren en experimenteren. In de literatuur<br />

en ook in mijn eigen onderzoek zijn<br />

nauwelijks voorbeelden te vinden van veranderingen<br />

die in één keer slagen. Dat kan<br />

ook niet als het gaat over menselijke ontwikkeling.<br />

Ervaren ondernemers die weten dat<br />

vaak wel heel goed. Je begint als ondernemer<br />

met een plan, probeert van alles en kijkt tien<br />

jaar later terug en realiseert je dat het heel<br />

anders is gegaan dan aanvankelijk gepland.<br />

Zo werkt dat nu eenmaal met veranderingen<br />

en daar moet je de lol ook een beetje van<br />

inzien.”<br />

BEN INTERVIEWT BARACK<br />

Ben doet veel inspiratie op door zijn<br />

gesprekken met anderen. Tijdens het seminar<br />

‘Forward Thinking Leadership’, dat in<br />

het teken staat van vernieuwend leiderschap<br />

in een veranderende wereld, krijgt hij eind<br />

september <strong>2018</strong> de kans om een uur lang de<br />

Amerikaanse ex-president Barack Obama<br />

te interviewen voor een publiek van 3.500<br />

mensen. “Het maakte veel indruk op mij met<br />

iemand te praten van deze statuur, die oprecht<br />

het beste voor heeft met de mensen om zich<br />

heen. Obama werkt zijn hele leven al voor<br />

een hoger doel. Ook bij dit seminar zat hij er<br />

niet voor zichzelf. Veel mensen waren vooral<br />

geïnteresseerd in de vergoeding die hij kreeg<br />

als spreker. Maar wat zij zich niet realiseren is<br />

dat het grootste deel van de honoraria die hij<br />

krijgt, bestemd is voor de Obama Foundation<br />

die is opgericht om jonge mensen uit de<br />

westerse wereld en ontwikkelingslanden te<br />

trainen in leiderschap. Obama hanteert een<br />

soort Robin Hood-model. Hij laat de rijken<br />

goed betalen voor zijn lezingen en besteedt<br />

een groot deel van de opbrengst aan degenen<br />

die het nodig hebben. Dat is niet pas sinds<br />

kort. Deze keuze kenmerkt zijn leven. Direct<br />

na zijn studie aan Columbia University ging<br />

hij als gemeenschapswerker in Chicago aan<br />

de slag. In verhouding tot zijn studiegenoten<br />

verdiende hij een hongerloontje: 20.000<br />

dollar per jaar. Als iemand die briljant is, die<br />

met hoge cijfers afstudeert aan een prestigieuze<br />

universiteit, al op jonge leeftijd zo'n<br />

keuze maakt, dan weet je dat zijn hart op de<br />

goede plek zit.”<br />

De uitvoerige studie van Obama's leven<br />

en de persoonlijke samenwerking met hem<br />

tijdens 'Forward Thinking Leadership', hebben<br />

Ben veel gebracht. "Zijn gewoonheid,<br />

menselijkheid en compassie hebben eerlijk<br />

gezegd veel indruk op mij gemaakt. Net als<br />

de missie waar hij nu voor gaat: jonge mensen<br />

trainen in leiderschap en hen zo goed<br />

mogelijk voorbereiden op de problemen die<br />

ze tegen zullen komen. In de maatschappij,<br />

in hun werk, in hun persoonlijke leven. Dat<br />

spreekt ook mij enorm aan. Gaaf als je dáár<br />

iets aan kunt bijdragen."<br />

Boek 'De Ladder' lezing van Ben<br />

Tiggelaar exclusief bij<br />

Speakers Academy ®<br />

info@speakersacademy.nl<br />

Dr. Ben Tiggelaar is schrijver, spreker en gedragswetenschapper. Hij studeerde communicatiewetenschap aan de Universiteit van<br />

Amsterdam en promoveerde aan de Vrije Universiteit in economische wetenschappen en bedrijfskunde op een onderzoek naar<br />

gedragsverandering in organisaties. Ben werkte als redacteur voor onder andere Adformatie en diverse ondernemersvakbladen.<br />

Ook was hij intern adviseur bij ABN AMRO. Nu schrijft de ‘managementgoeroe’ columns voor NRC Handelsblad, doceert hij aan<br />

diverse business-schools en is hij een topspreker met vele bestsellers op zijn naam. Acht boeken hebben tot nu toe op nummer één<br />

gestaan in de management top 100. Enkele – zoals 'Dit wordt jouw jaar' waren goed voor meer dan 100.000 verkochte exemplaren.<br />

Van 'Dromen, Durven, Doen' zijn ruim 500.000 exemplaren verkocht.<br />

SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2019</strong> 71

Balans vindt ze belangrijk. Angelien Eijsink<br />

is gedreven en maatschappelijk betrokken<br />

en probeert zo goed mogelijk mensen te<br />

verbinden en ondersteunen. Ze richt zich<br />

daarbij vooral, maar niet alleen op het<br />

onderwijs en de krijgsmacht. Zo is ze lid van<br />

het stichtingsbestuur van Invictus Games<br />

2020 Nederland – het door prins Harry<br />

geïnitieerde internationale paralympische<br />

sportevenement voor militairen en<br />

veteranen – en initiatiefneemster van de<br />

Kamerbreed gesteunde Veteranenwet<br />

(2011). Als zelfstandig adviseur is ze<br />

onder meer betrokken bij projecten<br />

Veiligheid & Krijgsmacht en<br />

integriteitsvraagstukken en als<br />

spreker/dagvoorzitter wil ze<br />

niets liever dan mensen<br />

met meer kennis en een<br />

prettig gevoel naar huis<br />

laten gaan.<br />

Het draait<br />

allemaal<br />

om mensen<br />

72<br />

SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2019</strong>

KRIJGSMACHT EN ONDERWIJS<br />

IN GESPREK MET LIDSTATEN<br />

“Als we de militair centraal stellen moeten<br />

we weten wat hij of zij, collega’s, het peloton<br />

en uiteindelijk de brigade nodig hebben.<br />

Niet om alleen in het buitenland op te treden,<br />

want onze krijgsmacht doet alles in<br />

samenwerking met andere NAVO-leden of<br />

de Europese Unie. Tot en met elkaar steun<br />

en troost bieden. Mede daarom is het noodzakelijk<br />

als volksvertegenwoordigers in<br />

gesprek te zijn en blijven met collega’s van<br />

lidstaten die aan dezelfde missie meedoen.”<br />

De dienstplicht in Nederland is in 1996 opgeschort.<br />

De krijgsmacht is daardoor geleidelijk<br />

aan steeds verder geprofessionaliseerd.<br />

Betekent dit dat beroepsmilitairen gemotiveerder<br />

zijn dan dienstplichtigen? “De man<br />

of vrouw die zich aan de krijgsmacht verdrs.<br />

Angelien Eijsink<br />

Tekst: Jacques Geluk | Fotografie: Lex Draijer<br />

Angelien Eijsink heeft een<br />

schat aan ervaring, die ze in<br />

alle bescheidenheid graag<br />

deelt. Ze is veertien jaar<br />

Tweede Kamerlid geweest<br />

voor de Partij van de Arbeid (2003-2017) en<br />

in die periode bijvoorbeeld ook voorzitter<br />

van de Vaste Kamercommissie Buitenlandse<br />

Zaken, lid en later vicepresident van de<br />

NAVO Parlementaire Assemblée en woordvoerder<br />

Defensie en oorlogsgetroffenen en<br />

Speciaal Onderwijs en Jeugdzorg. “Ik ben<br />

sociaaldemocraat. Ik bijt mij altijd intern<br />

vast, zonder te polariseren. Je moet immers<br />

altijd verder met elkaar. In die Parlementaire<br />

Assemblée praten en debatteren woordvoerders<br />

van de verschillende lidstaten met<br />

elkaar en wisselen ze kennis uit, met name<br />

tijdens twee grote jaarlijkse bijeenkomsten.<br />

Het belangrijkste is dat je de moeite neemt<br />

deze collega’s te leren kennen en in de ogen<br />

te kijken. Dan leer je hun beweegredenen<br />

en weet je wat er speelt. Je moet je tot elkaar<br />

verhouden en naar elkaar luisteren. Je kunt<br />

het waanzinnig oneens zijn, maar binnen<br />

het grotere geheel moet je toch samen tot<br />

een oplossing komen. Of het nu gaat om de<br />

aanschaf van F35-gevechtsvliegtuigen of de<br />

Veteranenwet, die de erkenning en zorg voor<br />

veteranen en hun relaties regelt.” De wet is<br />

door alle 150 Tweede Kamerleden gesteund,<br />

een unicum in de naoorlogse parlementaire<br />

geschiedenis. “Gelukkig is er nu veel meer<br />

aandacht voor en betrokkenheid met onze<br />

veteranen en hun thuisfront. Dat was hard<br />

nodig.”<br />

VREDE EN VEILIGHEID<br />

“Voor het behoud van vrede en veiligheid<br />

is een goede krijgsmacht nodig. De politiek<br />

zorgt voor de besluitvorming rondom missies,<br />

als samenleving moeten wij de mannen<br />

en vrouwen, militairen én burgers, voldoende<br />

steunen in hun taken. Zij staan ten<br />

dienste van vrede en veiligheid en hebben<br />

recht op goede kazernes, een adequate uitrusting<br />

en een prima salaris, want ze zetten<br />

hun leven in de waagschaal. De werkzaamheden<br />

voltrekken zich buiten ons gezichtsveld.<br />

Daardoor blijft waardering soms uit,<br />

waar die wel verdiend is. Angelien: “Toch is<br />

het ook een positief gegeven dat onze militairen<br />

nationaal niet zo zichtbaar zijn. Dat<br />

betekent dat er in Nederland – op het extra<br />

bewaken van bepaalde gebouwen en instituties<br />

na – niet veel aan de hand is. Ik maak<br />

altijd even een trap tussen de wijkagent, de<br />

regionale en landelijke politieagenten en de<br />

militairen. De wijkagent loopt door de wijk<br />

en brengt veiligheid dichtbij. Hij gaat over<br />

de inbraak om de hoek, helpt mensen in de<br />

omgeving of stelt hen waar nodig gerust.<br />

De politieman gaat bovendien over de veiligheid<br />

als er echt nare dingen gebeuren en<br />

militairen bewaken onze nationale grenzen<br />

en de buitengrenzen van de Europese Unie.<br />

Als er iets gebeurt, zoals in december <strong>2018</strong><br />

die vreselijke aanslag op de kerstmarkt in<br />

Straatsburg, merkt ineens iedereen weer dat<br />

militairen vooraan staan. Dan zijn ze er.”<br />

‘BEELD EN GELUID’<br />

ONTBREEKT<br />

Samenvattend zegt ze: “Onze krijgsmacht<br />

is belast met de uitvoering van nationaal en<br />

buitenlands beleid. Wanneer wij als NAVOlidstaat<br />

deelnemen aan een oefening of operationele<br />

inzet – omdat ergens een ramp is of<br />

we binnen NAVO-verband afspreken elkaar<br />

te steunen in verband met artikel 5 (‘één voor<br />

allen, allen voor één’) – moeten we zorgen<br />

dat onze mannen en vrouwen voldoende<br />

geëquipeerd zijn. Dat hebben we niet altijd<br />

goed voor ogen en eerdere bezuinigingen<br />

maken dat we bij bijvoorbeeld materieelaanschaf<br />

soms achterin de rij staan.” Volgens<br />

Angelien hebben we bij militairen niet het<br />

‘beeld en geluid’ dat we wel hebben bij leerkrachten<br />

of verpleegkundigen. “Wat onderwijs<br />

betreft is iedereen ervaringsdeskundige<br />

en vrijwel iedereen weet ongeveer wat een<br />

verpleegkundige doet. Dat is van de straat,<br />

dus dichtbij en herkenbaar, maar het leger<br />

is van de staat.” Angelien ging daarom als<br />

volksvertegenwoordiger op zoek naar het<br />

militaire ‘beeld en geluid’. “Ik heb veel gehad<br />

aan werkbezoeken en stages. Als controleur<br />

is het belangrijk zo goed als het kan te ervaren<br />

en voelen wat mensen meemaken. Of<br />

dat nu militairen zijn die terugkeren van een<br />

missie, jonge mannen en vrouwen van 17, 18<br />

jaar die met volle overtuiging beginnen aan<br />

de Veiligheids- en Vakmanschapsopleiding<br />

(VEVO) of een generaal die voor zijn troepen<br />

staat.” Ze wijst op het belang van militaire<br />

gezondheidszorg. Militairen die niet<br />

geregeld een medische keuring ondergaan<br />

of wier gebit niet is gesaneerd mogen niet<br />

worden uitgezonden. “Je wilt bijvoorbeeld<br />

niet dat ze tijdens een missie bij de tandarts<br />

zitten. Als ze vergaan van de kiespijn zijn ze<br />

afgeleid. Ze moeten gezond en fit zijn in het<br />

veld.”<br />

SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2019</strong> 73

KRIJGSMACHT EN ONDERWIJS<br />

bindt in de ‘bijzondere positie van de militair’ committeert zich fit belangrijkste is dat we kinderen en jongeren de tijd die ze nodig<br />

te zijn en alle noodzakelijke taken uit te voeren, inclusief uitzendingen.<br />

Ze zijn bijzonder doordat ze bijzonder werk verrichten dat hen ten we goed nadenken over de ruimte die we ouders geven daarmee<br />

hebben om zich te ontwikkelen moeten geven en gunnen. Ook moe-<br />

in gevaarlijke situaties kan brengen. Zij kunnen geen nee zeggen tegen om te gaan. Ieder kind moet een plekje en een kans krijgen, maar dat<br />

missies, in tegenstelling tot eerdere dienstplichtigen. Onze beroepsmilitairen<br />

zijn zeer betrokken en gepassioneerd. Een korporaal 1 en het gaat om een jong schoolkind, maar ook om pubers. Het is mooi<br />

vergt best wat inspanning van leerkrachten en ouders. Niet alleen als<br />

een generaal met sterren hebben verschillende taken, maar ongeacht om te zien dat leerkrachten die nu voor de klas staan zoveel hart voor<br />

de opdracht verhouden ze zich tot elkaar. Als het gaat om in een fractie<br />

van een seconde te nemen besluiten moeten ze op elkaar kunnen zitten pareltjes in de klas.”<br />

die kinderen en jongeren hebben. Er staan pareltjes voor de klas en er<br />

vertrouwen en bouwen. Dat is natuurlijk ook zo in andere situaties,<br />

maar hier gaat het vaak direct om leven dood”, vertelt Angelien. Voordat<br />

ze tijdens onze ontmoeting in Den Haag over haar tweede pas-<br />

Dagvoorzitter zijn en spreken zijn ook activiteiten die Angelien<br />

DAGVOORZITTER EN SPREKER<br />

sie, onderwijs, vertelt, blikt ze terug op zomer van 2014. Zij heeft dan Eijsink veel voldoening brengen. Het gaat haar beide bovendien goed<br />

als voorzitter van de Vaste Kamercommissie van Buitenlandse Zaken af. “Als dagvoorzitter van een congres, symposium of forum vind ik<br />

de zware taak samen met de commissieleden te overleggen over de het van belang dat de organisatie een duidelijk doel heeft. Waar sta je<br />

ramp met de MH-17. “We hebben stilgestaan bij de slachtoffers en aan het begin en hoe wil je dat de mensen na afloop naar huis gaan?<br />

hun geliefden en in gezamenlijkheid effectief en in harmonie kunnen Wat doen ze vervolgens met die informatie? Ik probeer daarin de<br />

bespreken wat te doen. Dat was mooi. Het ging niet alleen om kennis, balans te vinden. Het is belangrijk sprekers of forumdeelnemers de<br />

maar vooral om het verbinden van mensen.”<br />

tijd te geven even op gang te komen en ze daarna te laten uitspreken.<br />

Dan komen zij en hun informatie veel meer tot zijn recht. Een dag<br />

moet ook nooit te vol zijn gepland en ook moeten lezingen of andere<br />

bijdragen niet te lang zijn. Als er vragen zijn vanuit de zaal, zijn die<br />

bedoeld om uit te dagen, niet om aan te vallen. Ik ben meer van het<br />

aanvullende, dan het aanvallende.” Spreken vindt Angelien prettig als<br />

ze zich in het thema kan vinden en helemaal als ze de kans krijgt mensen<br />

en standpunten bij elkaar te brengen. Dan kan het gaan over de<br />

krijgsmacht, maar zeker ook over het onderwijs. Ze praat dan over de<br />

razendsnelle technologische innovaties, maar ook over wat de impact<br />

van dagelijkse beslommeringen thuis en de bijbehorende groeipijntjes<br />

op kinderen en jongeren kan zijn.” Vlak voor het afscheid zegt<br />

ze: “Ik vind het zo fijn dat kwetsbare jongeren die praktijkonderwijs<br />

volgen voortaan ook een diploma krijgen. Ik heb onze minister voor<br />

KLEUTERLEIDSTER<br />

Basis- en Voortgezet Onderwijs Arie Slob meteen gefeliciteerd met<br />

“Onlangs heb ik een symposium rond de militaire gezondheidszorg<br />

mogen voorzitten. Doordat je betrokken bent bij inhoud, zit je<br />

dit besluit.”<br />

net iets meer in de terminologie, de emoties, de moeilijkheidsgraad<br />

van sommige werkzaamheden en groeit het begrip voor situaties Boek Angelien Eijsink bij Speakers Academy ®<br />

waarin die worden gedaan. Het is fijn als mensen met meer kennis info@speakersacademy.nl<br />

naar huis gaan. Hetzelfde geldt wanneer het gaat over onderwijs”, zegt<br />

Angelien Eijsink. “Ik ben begonnen als kleuterleidster en heb uiteindelijk<br />

vijftien jaar in het onderwijs gewerkt. Met heel veel plezier. Ik<br />

wilde heel dichtbij de kinderen staan en tegelijk de verbinding zoeken<br />

en houden met de ouders, het team en de ondernemingsraad. Een<br />

vraag die mij bezighield was wie bepaalt wat kinderen moeten leren<br />

en welke rol ik daarin kon spelen.”<br />

Drs. Angelien Eijsink maakte van 30 januari 2003 tot 23 maart 2017 deel uit van de Tweede Kamer, voor de Partij van de Arbeid. In die<br />

periode maakte zij ook deel uit van de Vaste Commissie voor Defensie. Haar loopbaan begon zij in het basis- en kleuteronderwijs.<br />

Daarna volgde zij aan de Universiteit Leiden Culturele Antropologie en Sociologie der niet-Westerse samenleving. Voor zij haar<br />

politieke carrière startte bekleedde zij na afronding van haar studie diverse functies bij het ministerie van Buitenlandse Zaken.<br />

74 SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2019</strong>

COLUMN<br />

‘U bent geen voorzitter, u bent een dictator!’<br />

Over verwachtingen van een bijeenkomst en hoe die te overtreffen<br />

Tekst: Arend de Geus<br />

Wanneer je een evenement<br />

of bijeenkomst<br />

organiseert, heb je<br />

verreweg het meeste<br />

zelf in de hand: van de<br />

keuze van de locatie, de sprekers die je uitnodigt,<br />

tot het publiek voor wie je het organiseert.<br />

Als je die zaken op orde hebt, kan er<br />

niet veel misgaan, wel?<br />

En toch: verwacht iedereen hetzelfde van<br />

de dag? Komt wat jij wil bereiken overeen<br />

met wat het publiek denkt te gaan ervaren?<br />

Pas als je precies weet wat je doel is, welke<br />

sprekers daar bij passen en welke vorm vervolgens<br />

voor de meeste samenhang zorgt,<br />

heb je het grootste kans op succes. Een ervaren<br />

dagvoorzitter helpt daarbij, als je die in<br />

een vroeg stadium mee laat denken.<br />

Ik sta aan het begin van de avond de<br />

agenda toe te lichten, als die ene boze aanwezige<br />

het al te lang vindt duren voor hij aan het<br />

woord mag komen. Hij interrumpeert me en<br />

begint op hoge toon kritiek te uiten op het<br />

onderwerp waarover de bijeenkomst belegd<br />

is. Ik geef hem niet het woord en leg uit dat<br />

het gesprek met de zaal op een later moment<br />

plaatsvindt. Dat doet hem al snel woedend<br />

uitroepen: “U bent geen voorzitter, u bent<br />

een dictator!” Deze meneer kwam duidelijk<br />

met een bepaalde verwachting naar de bijeenkomst<br />

en moet dat nu bijstellen. Het kost<br />

hem moeite.<br />

Een andere gelegenheid: ik word kort van<br />

te voren gevraagd de avond te leiden. Alles is<br />

geregeld, ik hoef er alleen maar voor te zorgen<br />

dat een en ander soepel aansluit. Aanleiding<br />

voor de avond is de presentatie van een rapport.<br />

De zaal is gemêleerd; zijdelings betrokken<br />

mensen, die benieuwd zijn<br />

naar de uitkomsten die bekendgemaakt<br />

worden. Om de gelegenheid<br />

aan te kleden zijn twee<br />

sprekers gevraagd als voorprogramma.<br />

En hier gaat het mis.<br />

De eerste spreker verwacht van<br />

de zaal weinig kennis van het<br />

onderwerp en houdt een algemeen<br />

betoog. Sommige aanwezigen zeggen<br />

hardop dat ‘we dat allemaal wel weten’. De<br />

tweede spreker benadert de aanwezigen als<br />

collega’s. Hij verwacht van hen interesse in<br />

de details van zijn werkveld en gaat voorbij<br />

aan het feit dat zijn presentatie bedoeld<br />

is om kader te geven aan het hoofddoel van<br />

de avond: de presentatie van het rapport.<br />

Resultaat: een afgehaakte zaal. In dit voorbeeld<br />

zijn het juist de sprekers die verkeerde<br />

verwachtingen hebben van de avond.<br />

M’n handen jeuken: was ik maar eerder<br />

bij het samenstellen van de avond betrokken<br />

geweest, dan had ik met beide sprekers de<br />

avond door kunnen nemen, hen erop kunnen<br />

wijzen dat ze schakels waren in een groter<br />

geheel en hoe ze, door beter te weten<br />

wie het publiek was, de rapportpresentatie<br />

hadden kunnen optillen. En nog liever<br />

was ik geraadpleegd vóór de extra sprekers<br />

gevraagd werden. Dan hadden we misschien<br />

een heel andere vorm gekozen.<br />

Het is zo zonde om al die uren, al dat geld<br />

en al die energie te steken in je mooie bijeenkomst<br />

en die pas op in de laatste fase te<br />

delen met de dagvoorzitter. Want die kan<br />

veel meer zijn dan die persoon die op je bijeenkomst<br />

alles gladjes aan elkaar praat. Hij is<br />

de specialist die al veel bijeenkomsten heeft<br />

© PR4ALL<br />

meegemaakt, die ervaren<br />

heeft wat werkt en wat<br />

niet.. Die helpt je doel helder<br />

te krijgen, door je kritisch<br />

te bevragen tijdens<br />

het ontwikkelen van je programma.<br />

Die je verder laat<br />

kijken dan de koker van je<br />

eigen werkveld en meedenkt<br />

vanuit de mensen voor wie je alle moeite<br />

doet: de aanwezigen, de deelnemers.<br />

Mijn advies: maak de dagvoorzitter in een<br />

vroeg stadium deel van je team. Het werkt!<br />

En dat kan wat voor bijeenkomst dan ook<br />

zijn; van een zware sessie tot een feestelijk<br />

evenement. Het meedenken betaalt zich uit<br />

in een hogere kwaliteit van je bijeenkomst.<br />

En dat verdienen de aanwezigen, toch?<br />

Met de meneer uit de inspraakavond en mij<br />

is het goed gekomen. Hij berust in zijn boosheid,<br />

nadat ik hem verzeker dat hij als een<br />

van de eersten van mij het woord krijgt, op<br />

het moment dat we daar in het programma<br />

aan toe zijn. Uiteindelijk levert hij een waardevol<br />

aandeel aan de discussie. Na afloop ga<br />

ik nog even bij hem staan, om te vragen of we<br />

nog iets moeten uitpraten. Hij lacht en verontschuldigt<br />

zich voor zijn emotionele uitbarsting.<br />

Tot mijn verbazing complimenteert<br />

hij mij zelfs. Hij heeft zich gehoord gevoeld<br />

en mijn leiding van de avond als integer en<br />

onbevooroordeeld ervaren.<br />

Boek Arend de Geus bij<br />

Speakers Academy ®<br />

info@speakersacademy.nl<br />

Arend de Geus rondde zijn opleiding aan de Toneelschool Amsterdam af, speelde ruim tien jaar in diverse theater-, film en tvproducties<br />

en werkt als programmamaker bij NH Media, de regionale omroep van Noord-Holland. Zijn veelzijdige achtergrond voor<br />

en achter de camera maakt Arend tot een geheel eigen en doelgerichte moderator.<br />

SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2019</strong> 75

De Universele Rechten<br />

van het Materiaal<br />

ECONOMIE VAN HET GEBRUIK<br />

“Wat ongelooflijk onhandig om zoveel spullen te hebben”, denkt ‘Tegenlicht’-regisseur Frank Wiering als hij enkele<br />

jaren geleden een jacht van 120 meter de baai van Dubrovnik ziet binnenvaren, met daarachter een even groot<br />

jacht met een speedboot, helikopter en watervliegtuig geparkeerd op het dek. Varen met een speedboot is leuk,<br />

maar dit soort voertuigen overal naartoe meezeulen lijkt hem heel onpraktisch: “Waarom zijn we zo ontzettend<br />

gefocust op eigendom, in plaats van dat we gewoon genieten van gebruik?”, vraagt hij zich af. Zijn gedachte<br />

kristalliseert langzaam in een idee voor een documentaire. Een Google-zoekopdracht leidt hem linea recta<br />

naar Thomas Rau, met wie hij de betreffende documentaire uiteindelijk maakt. Dankzij de zeer goed bekeken<br />

uitzending op tv leert Nederland Rau definitief kennen.<br />

Thomas Rau en Sabine Oberhuber<br />

Tekst: Roos van Henneker | Fotografie: Jeanette Schuffelen<br />

Architect Thomas Rau is één van de eerste mensen die ideeën – deels filosofisch, deels praktisch – slaan enorm aan. ‘Material<br />

Wierings gedachte tevoren al heeft gevangen in een Matters’ behaalt de bestsellerstatus in Nederland, is vertaald naar het<br />

alomvattend verdienmodel: het product als dienst. Dit Duits en komt binnenkort uit in het Engels en Italiaans. In het boek<br />

idee is zo simpel dat het eigenlijk vreemd is dat niemand<br />

er eerder opgekomen is. Fabrikanten hebben er systeem en op welke wijze we als samenleving beide uiteinden van dit<br />

zetten de twee uitgebreid uiteen wat er mis is met het huidige, lineaire<br />

binnen een verdienmodel dat is gebaseerd op bezit baat bij producten systeem zouden kunnen pakken, ombuigen en aan elkaar lijmen tot<br />

te fabriceren die niet te lang meegaan. Ze maken immers alleen winst een compleet circulaire economie.<br />

wanneer mensen nieuwe producten aanschaffen. Als je dit zou veranderen<br />

in een verdienmodel gebaseerd op gebruik, waarin de fabrikant<br />

eigenaar blijft van de producten, maakt de fabrikant plotseling ambitie komt overeen met de schaal van het probleem. Ons lineaire<br />

Dat klinkt ambitieus – en dat is het ook – maar de schaal van de<br />

juist meer winst naar gelang een product langer meegaat. Zo breng economische systeem, dat onze planeet inmiddels grotendeels domineert<br />

en zich nog altijd uitbreidt, zet onze leefomgeving en haar ein-<br />

je het belang van de fabrikant in één klap in overeenstemming met<br />

dat van de consument én het milieu, want de productie en consumptie<br />

van al die onnodige producten resulteert in bergen afval, vervui-<br />

georganiseerde problemen voor de consument (in de vorm van prodige<br />

grondstoffen met hoge snelheid om in problemen. Enerzijds in<br />

ling en CO₂-uitstoot.<br />

ducten die ontworpen zijn om binnen de kortste tijd kapot te gaan)<br />

en anderzijds in onbedoelde maar onvermijdelijke problemen als vervuiling,<br />

uitstoot en afval: problemen voor iedereen die de aarde zijn<br />

De eenvoudige maar vernieuwende aard van dit idee is karakteristiek<br />

voor Rau’s manier van denken. Samen met zijn vrouw, econoom<br />

Sabine Oberhuber, richt hij in 2010 het bedrijf Turntoo op.<br />

of haar thuis noemt.<br />

Samen beginnen ze aan een zoektocht naar praktische manieren om COMPLETE HERVORMING<br />

de economische wereld in overeenstemming te brengen met de ecologische.<br />

In 2016 brengt het stel zijn gedachten samen in een boek. Hun onderdeel van de lineaire economie dat alleen een complete her-<br />

Volgens Rau en Oberhuber is dit probleem zo’n fundamenteel<br />

76<br />

SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2019</strong>

SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2019</strong> 77

ECONOMIE<br />

vorming van ons economisch systeem De meeste van de praktische oplossingen<br />

die het stel de afgelopen jaren bedacht<br />

een oplossing kan bieden. Daarin onderscheidt<br />

de denkwijze van het stel zich van zijn daarom gericht op het conserveren van<br />

veel bestaande ideeën. Elke oplossing binnen<br />

het lineaire scenario – hoe goed bedoeld neer op het elimineren van afval, wat immers<br />

materiaal. Dat komt in de lineaire economie<br />

ook – fungeert volgens hen slechts als symptoombestrijding.<br />

Daarmee zorgen dergelijke der identiteit. Die realisatie heeft geleid tot<br />

niets meer of minder is dan materiaal zon-<br />

oplossingen in feite juist voor de optimalisering<br />

van ons failliete lineaire systeem en dat ber: het materialenpaspoort, dat nauwkeu-<br />

één van de eerste ideeën van Rau en Oberhu-<br />

is nou juist wat we moeten voorkomen. Die rig aangeeft welke materialen in een product<br />

opvatting leidt tot opvallende uitspraken als of gebouw zitten. Een producent die een product<br />

terugkrijgt kan zo in een oogopslag zien<br />

‘groene stroom is onzin’ en ‘duurzaamheid is<br />

een groot probleem’ – uitspraken die zo erg wat de mogelijkheden voor hergebruik zijn.<br />

vloeken met het gangbare duurzaamheidsdiscours,<br />

dat ze mensen tijdens lezingen identiteit en kan niet meer zomaar in de ano-<br />

Materiaal krijgt op die manier een blijvende<br />

altijd een moment lang hoorbaar ongemakkelijk<br />

op hun stoel doen schuiven.<br />

Madaster, een online centraal archief waarin<br />

nimiteit belanden. De volgende stap is het<br />

al deze materiaalpaspoorten geregistreerd<br />

De kern van hun voorgestelde hervorming zijn. Een paspoort zonder een centrale autoriteit<br />

is immers slechts een stukje papier. Zo<br />

is vervat in de titel van het boek ‘ Material<br />

Matters’ en te begrijpen op twee verschillende<br />

manieren. Materiaal doet er toe – en riteit gewaarborgde identiteit, net zoals dat<br />

is materiaal voorzien van een door een auto-<br />

uiteindelijk is onze hele wereld gefundeerd voor (de meeste) mensen het geval is.<br />

op materiële zaken. Valt dat fundament weg?<br />

Dan blijft er weinig overeind, zeggen Rau en EEN STAP VERDER<br />

Oberhuber. En gezien de eindige aard van de Die vergelijking met de manier waarop<br />

grondstoffen van onze planeet kunnen we we de juridische bescherming van mensen<br />

niet wachten tot dat moment zich aandient. organiseren maken Rau en Oberhuber ook.<br />

Tegen die tijd zien we wel wat we eraan kunnen<br />

doen. Rau formuleert het graag middels nog een stap verder moeten gaan en mate-<br />

Ze stellen zich de radicale vraag of ze niet<br />

één van de slogans van de consumptiemaatschappij:<br />

op is op.<br />

bezitten momenteel immers geen rechten<br />

78 SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE<br />

rialen beschermen met rechten? Materialen<br />

<strong>2019</strong><br />

The<br />

UNIVERSAL<br />

DECLARATION<br />

of<br />

MATERIAL<br />

RIGHTS<br />

‘van zichzelf ’. Ze worden op grote schaal<br />

verbrand, misvormd, kwijtgeraakt en opgelost.<br />

Dat terwijl deze materialen het fundament<br />

van onze levens op aarde vormen;<br />

de mate waarin we afhankelijk van ze zijn<br />

neemt alleen maar toe. Mensenrechten zijn<br />

daardoor steeds nauwer verbonden met de<br />

manier waarop we met onze leefomgeving<br />

en haar materialen omgaan. De Verenigde<br />

Naties hebben in 2015 niet voor niets zeventien<br />

Duurzame Ontwikkelingsdoelen geformuleerd:<br />

het welzijn van mensen en de<br />

natuur zijn niet meer los van elkaar te zien.<br />

In ‘Material Matters’ beschrijven Rau en<br />

Oberhuber uitgebreid hoe de stap naar een<br />

Verklaring voor de Rechten van het Materiaal<br />

conceptueel verbonden is aan de Universele<br />

Verklaring van de Rechten van de Mens:<br />

zoals mensenrechten historisch afgeleid zijn<br />

van de groep waartoe iemand behoorde is<br />

dat bij materialen nu nog het geval. Zolang<br />

een materiaal onderdeel is van een laptop,<br />

een gebouw of een stofzuiger geniet<br />

het hoogstwaarschijnlijk enige juridische<br />

<strong>2018</strong>01 Omslag.indd 1 23-10-18 14:30

ECONOMIE VAN HET GEBRUIK<br />

‘Ons lot is onlosmakelijk verbonden<br />

met dat van onze materialen’<br />

bescherming, want dan is het iemands eigendom.<br />

Maar zegt iemand die juridische relatie<br />

op – wat in feite gebeurt wanneer een product<br />

in de afvalbak belandt of een gebouw<br />

wordt gesloopt – dan verworden de materialen<br />

waar een product of gebouw uit bestaat tot<br />

anoniem afval. Net zoals dat bij mensen het<br />

geval is, is de anonimiteit de plek waar dingen<br />

plaatsvinden die maar moeilijk zijn terug<br />

te draaien.<br />

Zoals gebruikelijk bij dit tweetal blijft het<br />

niet bij een idee. Ze nemen samen met hun<br />

Turntoo-team het initiatief tot een officiële<br />

Universele Verklaring van de Rechten van<br />

het Materiaal, inmiddels online te vinden<br />

op een eigen website: theuniversaldeclarationofmaterialrights.org.<br />

In september <strong>2018</strong><br />

is deze verklaring officieel overhandigd aan<br />

oud-minister Ben Bot in het Vredespaleis in<br />

Den Haag, in aanwezigheid van onder anderen<br />

oud-premier Jan-Peter Balkenende en<br />

Masai-leider Ezekiel Ole Katato. Zij zijn met<br />

Rau en Oberhuber in gesprek gegaan over het<br />

belang van materialenrechten met betrekking<br />

tot huidige conflicten en het verzekeren<br />

van een goede levensstandaard voor toekomstige<br />

generaties.<br />

NOG NIET GENOEG<br />

Voor Rau en Oberhuber is het nog niet<br />

genoeg. In hun boek hebben ze aangekondigd<br />

in december <strong>2018</strong> – precies zeventig<br />

jaar nadat de Universele Verklaring voor de<br />

Rechten van de Mens gepresenteerd is voor<br />

de Algemene Vergadering – naar het hoofdkwartier<br />

van de Verenigde Naties in New York<br />

te vliegen om het daar aan te bieden. Met de<br />

mededeling dat er maar één werkelijk permanent<br />

lid met vetorecht bestaat: de natuur. Het<br />

hele gezin Rau-Oberhuber heeft uitvergrote<br />

versies van de Universele Verklaringen van de<br />

Rechten van het Materiaal aan verschillende<br />

vertegenwoordigers van de VN en suborganisaties<br />

overhandigd. In het bijzonder aan de<br />

directeur van de Duurzame Ontwikkelingsdoelen,<br />

Juangh Zhu. Rau en Oberhuber hebben<br />

bovendien een presentatie gegeven aan<br />

de Nederlandse Permanente Vertegenwoordiging<br />

en over de verklaring gesproken met<br />

vertegenwoordigers van de Europese Unie in<br />

de VN.<br />

Een idee zo radicaal als een universele verklaring<br />

voor de rechten van het materiaal is<br />

natuurlijk moeilijker aan de man te brengen<br />

dan een makkelijk te begrijpen, ingenieus<br />

verdienmodel als product als een dienst.<br />

“Toch lijkt men er grotendeels open voor<br />

te staan”, zegt Oberhuber. Kijkend naar de<br />

geschiedenis, lijkt het bij dit soort ambitieuze<br />

ideeën allemaal om timing te draaien.<br />

En: niets is zo krachtig als een idee waar de<br />

tijd voor aangebroken is. Of de wereld klaar is<br />

voor zo’n radicale verschuiving in het denken<br />

– het kost immers wat verbeelding om materialen,<br />

die geen bewustzijn hebben, niets voelen<br />

en zelf niet voor hun rechten opkomen te<br />

zien als iets dat beschermd zou moeten worden<br />

met eigen, onschendbare rechten – zal de<br />

tijd moeten uitwijzen. Maar de redenering<br />

van Rau en Oberhuber is helder en overtuigend:<br />

ons lot is onlosmakelijk verbonden met<br />

dat van onze materialen.<br />

Boek Thomas Rau en Sabine<br />

Oberhuber exclusief bij<br />

Speakers Academy ®<br />

info@speakersacademy.nl<br />

Thomas Rau, CEO van Turntoo en RAU Architecten, is architect/ondernemer. Hij heeft een pedagogische opleiding gevolgd in Bonn,<br />

architectuur gestudeerd aan de Technische Universiteit Aken en dans en architectuur aan de Kunstacademie in Bonn. Sinds 1989<br />

werkt hij in Nederland. Rau is een internationaal veelgevraagde spreker. Sabine Oberhuber is bedrijfseconome met een specialisatie<br />

op strategie en financiën. Hun gezamenlijke boek ‘Material Matters’ (ISBN 9789461562258) is in december 2016 als paperback van 224<br />

pagina’s verschenen.<br />

SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2019</strong> 79

© REMKO DE WAAL<br />

dr. André Kuipers arts/astronaut<br />

Tekst: Jacques Geluk<br />

80<br />

SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2019</strong><br />

André Kuipers heeft begin december <strong>2018</strong> in Hilversum de eerste SpaceBuzz ter wereld onthuld. Een levensecht<br />

raketvoertuig van ruim 15 meter – uitgerust met negen bewegende stoelen en de modernste 'virtual reality'-<br />

technologie – waarin basisscholieren virtueel als astronauten naar de ruimte kunnen reizen. Ze ervaren hoe de<br />

aarde er vanuit de ruimte uitziet en tegelijk hoe mooi en kwetsbaar die is. Dit indringende overzicht zal hen net<br />

als de astronauten ongetwijfeld inspireren in actie te komen voor het behoud van onze planeet. Na afloop van<br />

de ruimtemissie met SpaceBuzz werken kinderen met 'Mission Control' uit wat ze van hun ruimtemissie hebben<br />

geleerd. SpaceBuzz is een initiatief zonder winstoogmerk van de stichting Overview Effect Foundation (ANBI).

RUIMTEVAART<br />

Ruimtevaart haalt de<br />

toekomst bijna in<br />

“Ruimtevaart is niet meer weg te denken uit onze wereld. Het dringt door in alle domeinen, van<br />

gezondheidszorg en communicatie tot voedselveiligheid en terrorismebestrijding.” Aan het woord is<br />

André Kuipers, de astronaut die deze spannende ontwikkelingen binnen zijn vakgebied op de voet volgt.<br />

Tijdens de show ‘SpaceXperience Into the Future LIVE <strong>2018</strong>’ in de Amsterdamse Ziggo Dome heeft hij drie<br />

uitverkochte zalen meegenomen op een spectaculaire reis naar de toekomst. Met een kleurrijke presentatie<br />

van wetenschappelijke en technische aspecten en duurzaamheid aan een gemêleerd publiek van 8 tot 88<br />

jaar, van ‘ingenieurs tot alfa’s’. Kuipers heeft er plezier in: “Het is uitdagend ingewikkelde onderwerpen op<br />

een begrijpelijke manier aan een groot publiek uit te leggen.” Tijdens lezingen en congressen gaat André<br />

meestal dieper in op specifieke thema’s, afhankelijk van het publiek. “Eerder ging het over hoe en waarom ik<br />

astronaut ben geworden en mijn ervaringen tijdens mijn ruimtereizen. Nu besteed ik graag aandacht aan de<br />

manier waarop ruimtevaart ons dagelijks leven beïnvloedt en wat op ons afkomt, zoals het groeiend aantal<br />

commerciële initiatieven en andere ontwikkelingen die ons helpen speuren naar buitenaards leven.”<br />

Ruimtevaart is verweven met<br />

ons dagelijks leven en we zijn<br />

daar al zo aan gewend geraakt<br />

dat we het vaak niet eens meer<br />

merken. Navigatiesatellieten<br />

zorgen er straks voor dat zelfrijdende auto’s<br />

en vliegtuigen, in combinatie met sensoren<br />

die bijvoorbeeld obstakels herkennen,<br />

veilig op de plaats van bestemming aankomen.<br />

Ze zijn bovendien nu al onmisbaar<br />

voor veel automobilisten, maar ook wandelaars<br />

en fietsers, om zonder moeite hun weg<br />

te vinden. Ook kun je alle schepen en vliegtuigen<br />

over de aardbol volgen. Deze systemen<br />

werken alleen maar doordat zij via<br />

het Amerikaanse GPS of het nieuwe Europese<br />

navigatiesysteem Galileo in verbinding<br />

staan met satellieten die op 20.000 kilometer<br />

hoogte rond de aarde draaien. “Galileo’s<br />

referentiecentrum staat trouwens in Nederland”,<br />

vertelt André. Ook als je naar een televisiereportage<br />

kijkt ben je met ruimtevaart<br />

bezig, alle beelden worden door satellieten<br />

opgevangen en elders op de aarde teruggestraald.<br />

Bedrijven die kabels leggen in<br />

nieuwe woonwijken gebruiken satellietinformatie<br />

om te kijken of er verzakkingen<br />

zijn. Onze dijken bewaken we eveneens vanuit<br />

de ruimte. Meteorologen kunnen dankzij<br />

satellieten accuratere weerberichten verzorgen,<br />

maar ook het pad van stormen voorspellen<br />

en levens redden. Daarmee kunnen<br />

we rampen voorkomen en levens redden.<br />

Via satellieten zijn rampgebieden veel beter<br />

in kaart brengen, waardoor we gerichter<br />

hulp kunnen verlenen na een natuurramp.<br />

Dat bespaart een hoop geld. Ook kunnen<br />

we de schade van bijvoorbeeld aardbevingen<br />

preciezer in kaart brengen. Dat geldt<br />

ook voor milieuvervuiling, ontbossing en<br />

erosie.” Het zijn slechts enkele voorbeelden,<br />

die duidelijk maken dat wij allemaal ruimtevaart<br />

gebruiken. Niet alleen burgers, maar<br />

ook de scheep- en luchtvaartsector, overheden,<br />

de landbouwsector en planologen.<br />

Kortom: iedereen.<br />

PAAR DUIZEND<br />

SATELLIETEN<br />

Er draaien een paar duizend satellieten in<br />

een baan om de aarde. Dat zijn navigatie-,<br />

communicatie-, weer- en aardobservatiesatellieten,<br />

ruimtetelescopen en de bemande<br />

ruimtevaart, waaronder het Internationale<br />

Ruimtestation (ISS) en de ruimteschepen<br />

die daar naartoe gaan. We volgen ze allemaal<br />

vanaf de grond. Hoe dichter bij de aarde,<br />

hoe sneller ze om onze planeet draaien.<br />

Aardobservatiesatellieten hangen redelijk<br />

laag, omdat die details moeten ‘zien’, het ISS<br />

bevindt zich op 400 kilometer hoogte, de<br />

Hubble-ruimtetelescoop op 550 kilometer.<br />

De navigatiesatellieten vinden we op circa<br />

20.000 kilometer, de weer- en communicatiesatellieten<br />

op 36.000 kilometer in een geostationaire<br />

baan. Dat betekent dat ze even<br />

snel draaien als het oppervlak van de aarde<br />

en dus altijd boven dezelfde plek hangen.”<br />

Sommige satellieten zijn heel groot, zoals<br />

SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2019</strong> 81

RUIMTEVAART<br />

© ESA / NASA<br />

‘Het zou fantastisch zijn als we een<br />

intelligent signaal van buitenaards leven<br />

opvangen, maar ik realiseer mij dat ze<br />

van heel andere communicatiemethoden<br />

gebruik kunnen maken dan wij.’’<br />

SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2019</strong><br />

ruimtetelescopen die plaats moeten hebben<br />

voor een grote spiegel. De nieuwe optische<br />

en infrarode James Webb-ruimtetelescoop,<br />

die in 2021 de Hubble moet opvolgen, is zo<br />

groot als een tennisveld. Het Internationale<br />

Ruimtestation waar André Kuipers een half<br />

jaar heeft gewoond en gewerkt, is feitelijk<br />

óók een satelliet die om de aarde draait; het<br />

heeft de afmeting van een voetbalveld. Satellieten<br />

worden steeds kleiner; hele zwermen<br />

communicatiesatellieten geven straks iedereen<br />

internet. Kleine satellieten zo groot als<br />

een melkpak zijn interessant voor bedrijven<br />

of scholen en universiteiten die ze kunnen<br />

ontwikkelen of gebruiken voor projecten.<br />

Daarnaast zijn er nog ruimtesondes die we<br />

het zonnestelsel insturen, zoals onlangs naar<br />

de planeet Mercurius. Op Mars landen met<br />

enige regelmaat ruimtesondes om onderzoek<br />

te doen naar de planeet.<br />

COMMERCIËLE BEDRIJVEN<br />

André Kuipers constateert dat het bedrijfsleven<br />

zich steeds meer met ruimtevaart<br />

bezighoudt. Richard Bransons Virgin Galactic<br />

bereidt suborbitale vluchten voor. Ruimtevaartuigen<br />

maken een soort sprong naar<br />

‘juridische grens’ op 100 kilometer hoogte<br />

boven zeeniveau en vallen daarna meteen<br />

terug naar de aarde. Blue Origin van Jeff<br />

Bezos werkt aan deze voor toeristen interessante<br />

ontwikkeling. Dit bedrijf bouwt echter<br />

niet alleen commerciële voertuigen voor<br />

dit soort vluchten, maar ook grotere raketten<br />

zoals de New Glenn die echt iets in een<br />

baan om de aarde kan brengen. Het bedrijf<br />

Bigelow bouwt ruimtehotels met opblaasbare<br />

modules die inmiddels zijn getest. “Eén<br />

module hangt nu een jaar aan het ruimte-<br />

82<br />

station en lekt nog niet”, lacht André. “Daar<br />

kun je dan toeristen naartoe sturen voor<br />

‘een kamer met uitzicht’ en zij kunnen ervaren<br />

hoe fantastisch het is gewichtloos te zijn.<br />

Bedrijven als Boeing, SpaceX of Orbital bouwen<br />

eveneens ruimteschepen om vracht of<br />

mensen te vervoeren. Dan is er nog Axiom,<br />

dat een commercieel ruimtestation wil bouwen<br />

waarin bedrijven ruimtes kunnen huren<br />

bijvoorbeeld om onderzoek te doen. Er is al<br />

enorm veel gaande, zonder dat veel mensen<br />

dat in de gaten hebben.”<br />

ZELDZAAM METAAL DELVEN<br />

Plannen voor de wat verdere toekomst zijn<br />

er ook. “We gaan delfstoffen uit de ruimte<br />

halen. Van de maan, maar ook van asteroïden.<br />

Dat zijn brokken steen, soms kilometers<br />

in doorsnee, waarin zeer interessante metalen<br />

zoals iridium en platinum zitten. Op<br />

aarde ontstaat een tekort aan deze zeldzame<br />

grondstoffen die hard nodig zijn voor onze<br />

elektronica-industrie. Denk aan beeldschermen.<br />

Om dergelijke grondstoffen te delven is<br />

op onze planeet moeilijke, vervuilende mijnbouw<br />

nodig in Afrika en – als het ijs eenmaal<br />

is gesmolten – straks misschien ook<br />

in Groenland. Asteroïden bevatten waarschijnlijk<br />

veel van dat spul”, vertelt André.<br />

“Dat weten we omdat 65 miljoen jaar geleden<br />

– toen de dinosauriërs uitstierven –<br />

een grote asteroïde op de aarde is gestort in<br />

Mexico. “Er zit op de plaats van de inslag in<br />

Yucatán, Mexico een uit die tijd daterend in<br />

laagje in de grond met iridium. Naarmate je<br />

dichterbij komt, verdikt dat laagje zich. Dat<br />

is natuurlijk interessant. Bedrijven analyseren<br />

de kosten om bijvoorbeeld naar de grote<br />

asteroïdegordel tussen Mars en Jupiter te rei-<br />

© ESA / NASA<br />

© ESA / NASA

RUIMTEVAART<br />

zen, daar de metalen eruit te halen en deze naar de aarde te transporteren.<br />

Dat klinkt als sciencefiction en er is nog geen hardware die dit<br />

mogelijk maakt, maar het begin is er. Bovendien willen we er niet<br />

alleen naartoe vliegen voor mijnbouw, we willen ook onderzoeken<br />

hoe we de koers van asteroïden kunnen afbuigen als ze op aarde dreigen<br />

in te slaan. Zo’n ramp als miljoenen jaren geleden wil je natuurlijk<br />

afwenden, maar ook in deze tijd gebeurt het met regelmaat dat stukken<br />

puin door de dampkring komen en op land schade aanrichten en<br />

mensen verwonden, zoals enkele jaren geleden in Rusland.”<br />

HELIUM 3 OP DE MAAN<br />

Grondstoffen delven op de maan is letterlijk een stapje dichterbij.<br />

Iedereen mag dat doen en er een basis bouwen, maar niemand mag<br />

land claimen of anderen verhinderen hetzelfde te doen. “In Zuid-<br />

Frankrijk willen ze een kernfusiereactor bouwen. De bedoeling is de<br />

zon na te bootsen om van waterstof helium te maken. Dat is een moeilijk<br />

beheersbaar proces, waarvan niet zeker is of het ooit lukt. Het zou<br />

mooi zijn als het lukt, want kernfusie levert veel minder afval op dan<br />

kernsplijting. Toch is er nog steeds afval, behalve wanneer je helium-3<br />

in het proces weet te krijgen. Chemisch kan dat. Helium 3 is een door<br />

de zon uitgestoten isotoop van helium. Bij ons worden die deeltjes<br />

afgebroken in de lucht. Er zijn berekeningen die aangeven dat er<br />

genoeg deeltjes helium 3 op de maan zijn neergeslagen om de hele<br />

aarde duizend jaar lang te voorzien van schone energie. Theoretisch<br />

kan het maar de praktische kant is lastig, ook al gaat het om oppervlaktemijnbouw.<br />

Het is voldoende om de maangrond af te schrapen<br />

en helium 3 eruit te halen. De omgeving is echter vijandig.<br />

Er is veel infrastructuur en nieuwe technologie nodig. We moeten<br />

er een basis bouwen en veel robottechnologie inzetten. De Europese<br />

ruimtevaartorganisatie ESA wil een maandorp bouwen, waar<br />

mensen kunnen wonen.” De afstand is het probleem niet, het is drie<br />

dagen vliegen om 400.000 kilometer te overbruggen. Grondstoffen<br />

om gebouwen neer te zetten zijn op de maan zelf voorhanden, zoals<br />

regoliet. Zuurstof is te maken uit water. Je kunt kassen bouwen om<br />

voedsel te verbouwen. “Sinds 1968, toen de Apollo 8 rond de maan<br />

vloog – een jaar voordat de maanlander Eagle succesvol landde en<br />

Neil Armstrong en Buzz Aldrin als eerste mensen een maanwandeling<br />

maakten terwijl Michael Collins in de Apollo 11 achterbleef – zijn<br />

er slechts twaalf mensen op de maan geweest.”<br />

VINGERAFDRUKKEN VAN LEVEN<br />

Mensen gaan verder, naar Mars bijvoorbeeld, om buitenaards<br />

leven te zoeken. De ijsmanen van Jupiter en ook Saturnus zijn interessante<br />

plekken om naar leven te zoeken. Andrés ogen lichten op als<br />

hij zegt: “Ik verwacht dat we mede dankzij de nieuwe, grote telescopen<br />

bewijzen zullen vinden voor buitenaards leven, bijvoorbeeld in<br />

de atmosfeer van exoplaneten die om andere sterren draaien. Allereerst<br />

denk ik aan micro-organismen. Als we meten dat er zuurstof zit<br />

in de atmosfeer van een exo-atmosfeer, zou dat vreemd zijn. Want<br />

zuurstof is agressief wil zich binden, waarna het verdwijnt. Dus als<br />

© RALPH VAN RAAT<br />

het er is, wordt het steeds gemaakt. Hetzelfde geldt voor bijvoorbeeld<br />

methaan of chlorofyl, dat in onze planten zit. Het zijn stoffen die niet<br />

zomaar voorkomen. André noemt ze ‘vingerafdrukken van leven’.<br />

Intelligent leven is een ander verhaal. “Dan moeten we op aarde signalen<br />

ontvangen van die levensvormen. Op het aardoppervlak staan<br />

al lang grote radioantennes, maar slechts een miniem deel van het<br />

heelal is onderzocht. Met deze telescopen luisteren we naar het heelal,<br />

maar sommige telescopen kunnen maar een klein stukje van het universum<br />

onderzoeken doordat ze in een dal staan, zoals bijvoorbeeld<br />

in Puerto Rico het geval is. In China komt een nieuwe telescoop van<br />

500 meter doorsnee. Australië, Zuid-Afrika en de VS hebben bewegende<br />

telescopen die radiosignalen opvangen. “We gaan veel meer<br />

bekijken en beluisteren. Nu we weten welke sterren planeten hebben<br />

die enigszins op aarde lijken, doordat ze even groot zijn en mogelijk<br />

beschikken over vloeibaar water, kan dat ook gerichter gebeuren.<br />

Het zou fantastisch zijn als we een intelligent signaal opvangen, maar<br />

realiseer mij dat ze van heel andere communicatiemethoden gebruik<br />

kunnen maken dan wij, maar we kunnen<br />

slechts gebruiken wat we kennen.”<br />

Pianist Ralph van Raat en<br />

André maken ruimtereis<br />

André Kuipers en meesterpianist<br />

Ralph van Raat presenteren al sinds<br />

2013 een duoprogramma in de theaters,<br />

waarbij ze het publiek meenemen<br />

op een muzikale ruimtevaart. Het programma<br />

heet ‘De harmonie der sferen’ en is gebaseerd op een<br />

theorie van Pyrthagoras die ervan uitgaat dat de ordening van<br />

de sterrenhemel, de aarde en muziek voortkomt uit dezelfde<br />

eenvoudige getalsverhouding. Elk muziekstuk dat Van Raat<br />

speelt, is gecomponeerd door een componist die zich heeft<br />

laten inspireren door de ruimte. Voorbeelden zijn John Cage en<br />

Bach. Kuipers leidt de muziekstukken in en tijdens Van Raats<br />

pianospel zijn prachtige beelden te zien die Kuipers vanuit de<br />

ruimte heeft gemaakt. Van Raat, die een enorme passie heeft<br />

voor hedendaagse muziek, heeft piano gestudeerd in Amsterdam<br />

en Chicago. Eind oktober <strong>2018</strong> heeft hij voor een volle<br />

zaal voor het eerst een recital gegeven in de befaamde Carnegie<br />

Hall in New York en tussen de études door zijn gedachten<br />

daarover gedeeld.<br />

Boek André Kuipers exclusief bij<br />

Speakers Academy ®<br />

info@speakersacademy.nl<br />

SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2019</strong> 83

COLUMN<br />

1,2,3, uit het hoofd<br />

‘Jij bent best grappig!’ zei laatst iemand tegen mij. Normaal een vreselijk compliment voor een cabaretier maar<br />

in deze setting was ik er blij mee. Het was namelijk na afloop van een dagvoorzitterschap. En daar gaat het niet<br />

om mij, als performer. Of om de hardste lach, maar om het programma. De informatie die de deelnemers op een<br />

ontspannen en onderhoudende manier krijgen voorgeschoteld. En als dat kan met een lach; des te beter. Dan<br />

weet je zeker dat het verhaal van zo’n dag ook beter blijft hangen. Wat dat betreft is dagvoorzitter zijn hetzelfde<br />

als een avondje cabaret; in beide gevallen stuur je ze met een goed gevoel naar huis.<br />

Tekst: Jeffrey Spalburg<br />

Er is alleen één groot verschil. Als cabaretier<br />

vertel ik mijn eigen verhaal en als dagvoorzitter<br />

het verhaal van jullie; de opdrachtgever.<br />

Wat dat verhaal is, krijg ik meestal te<br />

horen in een voorgesprek. Bij een boeking is<br />

dat altijd stap één. Tijdens die stap ben ik als<br />

een hongerige student en wil ik altijd zoveel<br />

mogelijk weten; wat is de setting? Voor wie<br />

is de dag bestemd? Wat willen jullie meegeven?<br />

Ik lees mezelf in en vorm een beeld.<br />

Daar laat ik dan mijn gedachten over gaan<br />

en begin ik te schetsen in mijn hoofd. Dat<br />

werkt als een soort van hogedrukpan voor<br />

mij. Met de deadline in zicht vorm zich het<br />

concept. Denken aan leuke dingen; ik heb er<br />

mijn werk van gemaakt.<br />

En dan begint stap 2; het schrijven. Als ik<br />

zelf het programma van de dag mag maken<br />

zorg ik voor een logische opbouw en werk ik<br />

toe naar een hoogtepunt. De flow is daarbij<br />

erg belangrijk. In een bestaand programma,<br />

kies ik welke teksten ik waar gebruik en zorg<br />

ik voor zoveel mogelijk ‘munitie’ die ik bij<br />

elk onderdeel kan inzetten. Wanneer ik wat<br />

gebruik, hangt altijd af van het moment.<br />

Wanneer je bijvoorbeeld iemand interviewt<br />

die net noemt wat jij al had opgeschreven<br />

© TWENTELIFE VII HIGH RES.<br />

dan laat je die tekst natuurlijk aan je voorbij<br />

gaan. Daarmee zitten we al bij stap 3; de<br />

uitvoering. Het bouwen van een goede sfeer.<br />

En hoe maak je die? Met humor. Ben blij dat<br />

ik als cabaretier in het vak als dagvoorzitter<br />

ben gerold. Dan gaat het een stuk makkelijker.<br />

Moet er niet aan denken om met al je<br />

voorbereide volzinnen voor een zaal te moeten<br />

spreken die er helemaal geen zin in heeft.<br />

En die zijn er genoeg. Want als je op de maandagochtend<br />

door je baas verplicht naar<br />

een congres over veranderingsmanagement<br />

wordt gestuurd zijn er, op<br />

dat moment, wel duizend andere<br />

dingen die je liever wil doen. Aan<br />

mij dan de uitdaging om zo snel<br />

mogelijk die ongemakkelijke wolk<br />

van weerstand die er hangt, weg<br />

te krijgen. Met humor. Dan is het<br />

schakelen, improviseren en in<br />

ieder geval niet angstvallig willen<br />

vasthouden aan je opgeschreven<br />

tekst. Dat is ook de reden dat ik<br />

altijd alles uit mijn hoofd doe.<br />

Als dagvoorzitter moet je contact maken en<br />

verbinden. En niets wat dan zo in de weg zit<br />

als voorgelezen papiertjes, die letterlijk tussen<br />

het publiek en het podium staan.<br />

Ik heb dat al op veel plekken mogen doen.<br />

Niet alleen in buurthuizen of schouwburgen<br />

maar ook in feestzalen of schoolkantines.<br />

Voor de meest uiteenlopende soorten<br />

publiek. Van artsen tot ambtenaren, profesoren<br />

tot politieagenten maar ook voor hulpverleners<br />

of bewoners van een AZC.<br />

Ik vertel graag jullie verhaal. De toon<br />

waarop is ook belangrijk. Het moet passen<br />

bij het onderwerp of het doel van de dag. Ik<br />

bedenk, schrijf en voer<br />

uit en steeds is het mijn<br />

uitdaging om met creativiteit<br />

het concept van<br />

zo’n dag, zo goed mogelijk<br />

over te brengen bij het<br />

publiek. En ze weer met<br />

een gevoel naar huis te<br />

sturen. Met humor. Maar<br />

ook altijd uit het hoofd.<br />

Boek Jeffrey Spalburg<br />

exclusief bij Speakers Academy ®<br />

info@speakersacademy.nl<br />

Jeffrey Spalburg, opgegroeid in Twente, bracht eind 2012 de single ‘Hengelo-o-o’ uit, het nummer uit de cabaretvoorstelling ‘Thuus’<br />

en was vaak te zien in televisieprogramma’s als Comedy Factory en Raymann Is Laat. Jeffrey is comedian, cabaretier en schrijver<br />

met twee grote liefdes; muziek en theater. Hij bedenkt, schrijft, voert uit en is een meester in het vertalen van uw boodschap op<br />

een heldere en humoristische wijze. Door zijn ruime ervaring op het podium weet hij altijd snel en direct op een positieve manier<br />

contact met zijn publiek te maken en stuurt iedereen weer met een goed gevoel op pad.<br />

84<br />

SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2019</strong>

COLUMN<br />

Een CEO als president?<br />

Een goede leider van een onderneming is een slechte politicus. Of, in de uitgebreide versie: De<br />

kwaliteiten die iemand geschikt maken als leider van een groot bedrijf, maken hem of haar<br />

ongeschikt voor de politiek en vice versa. je hoort het de laatste tijd steeds vaker als verklaring voor<br />

het atypisch gedrag van de nieuwe president van de Verenigde Staten.<br />

Tekst: prof. dr. ir. Mathieu Weggeman<br />

Fotografie: Speakers Academy ® | Walter Kallenbach<br />

Onafhankelijk van aan welke<br />

kant je staat, betekent die<br />

stelling ook dat politici of<br />

ondernemers niet deugen.<br />

Het is waar: de meeste topmanagers<br />

hebben geen hoge pet op van politici:<br />

Je kunt er niet van op aan, ze zijn niet<br />

te vertrouwen, vandaag zeggen ze dit, morgen<br />

dat, waaien mee met alle winden, zeggen<br />

niet waar het op staat, hunkeren naar macht,<br />

zijn druk in de weer met woorden, punten<br />

en komma’s, draaien om de dingen heen, het<br />

duurt eindeloos lang voordat er een beslissing<br />

is, wie waarover de baas is is vaak onduidelijk,<br />

vakdeskundigheid speelt nauwelijks<br />

een rol, iedereen mag over van alles meepraten<br />

en in verkiezingstijd zijn het andere<br />

mensen dan daarvoor of daarna.<br />

Leiders van grote ondernemingen zeggen<br />

wél waar het op staat en draaien er niet<br />

omheen. Ze vinden dat als je iets voorstelt<br />

dat niet op één A4-tje kan, je er nog niet goed<br />

genoeg over nagedacht hebt. Het is volstrekt<br />

duidelijk wie waarover de baas is. Ze kunnen<br />

in ‘real time’ beslissingen nemen en afspraak<br />

is afspraak. Verder zijn ze nogal constant in<br />

hun gedrag.<br />

Als je die twee karakteriseringen naast<br />

elkaar legt, met wie zou je dan het liefst op<br />

vakantie willen gaan? Met een politicus of<br />

met een ondernemer? De mensen die niet<br />

van ondernemers houden, noemen daar<br />

vaak als reden voor dat ondernemers voortdurend<br />

bezig zijn met – nog meer – geld verzamelen,<br />

met het maximaliseren van winst<br />

em met het (nog) rijker maken van de aandeelhouders.<br />

Dat vinden ze egoïstisch en<br />

afkeuringswaardig gedrag. Solidariteit is bij<br />

ondernemers ver te zoeken. Ze leveren geen<br />

bijdrage aan een rechtvaardige verdeling van<br />

de welvaart en daarom hoef ik er niet mee op<br />

vakantie. Helder!<br />

Zeker, er zijn veel ondernemers die gedreven<br />

worden door geld, status en macht. Tot<br />

die groep behoren de neoliberale, Angelsaksische<br />

leiders van de bekende beursgenoteerde<br />

ondernemingen. We treffen ze vooral<br />

aan in Amerika en Engeland en op het vasteland<br />

van Europa scoort Nederland hoog met<br />

bedrijven als Shell, Unilever, Akzo Nobel en<br />

Reed Elsevier.<br />

RIJNLANDSE ONDERNEMERS<br />

Maar er bestaan ook Rijnlandse ondernemers.<br />

Dat zijn ondernemers voor wie de<br />

liefde voor het vak en het product groter is<br />

dan de liefde voor het geld en de lange termijn<br />

(continuïteit) belangrijker is dan de<br />

korte (kwartaalwinst).<br />

We vinden ze vooral in Duitsland (Bosch,<br />

BMW), Frankrijk (Alstom, Airbus), maar<br />

ook in Nederland: VDL, Bavaria, Van Bommel.<br />

Verder zijn het meesters in netwerken<br />

en samenwerken en daarom denken ze altijd<br />

in termen van ‘win-win’: jouw succes is onze<br />

winst.<br />

De belangrijkste overeenkomst tussen<br />

politici en Rijnlandse ondernemers is dat<br />

beiden missie-gedreven in plaats van geldgedreven<br />

zijn: Wat zou ons land, er mooi uitzien<br />

als onze ideeën werkelijkheid zouden<br />

worden, c.q. als iedereen zou kunnen genieten<br />

van onze producten en diensten. Beiden<br />

hebben een visie voor de lange termijn en<br />

respect voor de historie.<br />

Conclusie: een Angelsaksische ondernemer<br />

benoemen als president van een land,<br />

helpt de beschaving niet echt vooruit, al was<br />

het alleen maar omdat die niet zo veel op<br />

heeft met het rechtvaardiger verdelen van<br />

de welvaart en het opkomen voor mensen<br />

die pech hebben. Ze houden meer van concurreren<br />

dan van samenwerken. De wereld<br />

is voor hen een slagveld met winnaars en<br />

verliezers, want: mijn winst is jouw verlies.<br />

Wordt een Angelsaksische CEO president<br />

van een land, dan zijn andere landen de<br />

nieuwe concurrenten en wordt het vanzelfsprekende<br />

doel ‘America First’.<br />

Neoliberale Angelsaksische ondernemers<br />

zijn dus ongeschikt om een rol te spelen in de<br />

wereldpolitiek. Rijnlandse ondernemers zou<br />

je een kans moeten geven.<br />

Boek Mathieu Weggeman<br />

exclusief bij Speakers Academy ®<br />

info@speakersacademy.nl<br />

SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2019</strong> 85

Tekst: Jacques Geluk | Fotografie:: Speakers Academy ® | Walter Kallenbach<br />

‘Je moet ruggengraat hebben om die<br />

grote onzekerheid te kunnen dragen’<br />

86<br />

Thijs Launspach Msc<br />

SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2019</strong>

MILLENIALS<br />

‘Millennials blijven in<br />

de alarmstand staan<br />

en branden op’<br />

Zelf heeft psycholoog en millennial Thijs Launspach geen last van een burn-out, hoewel stress – die er<br />

uiteindelijk voor kan zorgen dat mensen opgebrand raken – ook in zijn leven voorkomt. Zijn leeftijdgenoten<br />

(25 tot 35 jaar) hebben er zelfs meer dan gemiddeld last van. Net zoals vrouwen en mensen die in de zorg<br />

of het onderwijs werken. Zij hebben vaak zoveel administratieve taken dat ze niet meer toekomen aan wat<br />

ze echt willen doen – patiënten en leerlingen begeleiden – en daardoor in de stress schieten. Van de totale<br />

bevolking lijdt 15 tot 18 procent aan een vergaand stadium van werkstress. In zijn nieuwe boek ‘Fokking druk’<br />

legt Thijs uit hoe en waarom we ons steeds meer over de kop werken en wat iedereen van acht tot tachtig<br />

kan doen om stress de baas te blijven in een overvolle tijd.<br />

“<br />

Stress is eigenlijk het alarmsysteem<br />

van je lichaam, dat als het<br />

te vaak afgaat een blessure veroorzaakt<br />

aan je stresssysteem.<br />

Dan heb je een burn-out en<br />

blijf je in de alarmstand staan. Dingen die<br />

je altijd met gemak hebt gedaan, zijn dan<br />

ineens niet meer zo normaal. Het valt me<br />

op dat het om me heen, maar ook onder<br />

Bekende Nederlanders steeds meer voorkomt”,<br />

zegt Thijs Launspach, dé Nederlandse<br />

expert op het gebied van millennials<br />

en burn-outs. Eén van de oorzaken is volgens<br />

hem dat de druk die we in ons leven<br />

ervaren zowel op het werk als in het privéleven<br />

blijft toenemen. “Elk loos moment<br />

vullen we met meer informatie, waardoor<br />

er bijna geen ruimte is voor ontspanning.<br />

Dat zie je al bij middelbare scholieren, wat<br />

ik persoonlijk best heel ‘shocking’ vind. Zij<br />

worden vanaf hun twaalfde, dertiende niet<br />

alleen in de klas, maar ook via hun smartphone<br />

de hele dag door gebombardeerd met<br />

informatie en staan ook nog eens onder druk<br />

van hun ouders, die meer dan ooit hameren<br />

op presteren. Jongeren moeten bovendien<br />

al heel jong bepalen wat ze na school willen<br />

doen. Dat levert extra stress op, want de<br />

verkeerde keuze nu betekent dat ze later in<br />

de problemen komen.” Het feit dat millennials<br />

zo gevoelig zijn voor burn-outs komt<br />

ook doordat ze na afronding van hun studie<br />

nog moeten leren werken. De arbeidsmarkt<br />

betreden kan heel precair zijn en dwingt<br />

nieuwkomers een werkelijkheid onder ogen<br />

te zien, die niet altijd strookt met hun verwachtingen<br />

en misschien veel minder leuk is<br />

dan gedacht. Het kan best moeilijk voor hen<br />

zijn hun gedrag aan te passen aan de omgeving,<br />

dingen aan te nemen van andere mensen<br />

en te constateren dat niet iedereen naar<br />

hun ideeën luistert. Thijs denkt dat vooral<br />

mensen die net beginnen met werken het<br />

gevoel hebben dat ze zich constant moeten<br />

bewijzen en daardoor de neiging hebben<br />

zich te overwerken. “Tegelijk is er groepsdruk<br />

en denk je dat je de hele tijd via sociale<br />

media de boodschap moet uitdragen dat het<br />

fantastisch met je gaat, je succesvol, gezond,<br />

gelukkig en aantrekkelijk bent. De combinatie<br />

van werk- en sociale stress – want je wilt<br />

ook werken aan je hobby’s en betekenisvolle<br />

projecten en feesten bezoeken – is een optelsom<br />

die kan leiden tot een burn-out als je<br />

niet af en toe de tijd neemt om te ontspannen.<br />

Anders gezegd, op het werk kun je veel<br />

stress aan, maar als je meteen daarna gaat<br />

feesten, de kroeg ingaat of met veel mensen<br />

afspreekt blijft er geen moment over om de<br />

spanning te laten wegvloeien en heb je een<br />

probleem.”<br />

STEEDS LATER VOLWASSEN<br />

Ontspannen vertelt Thijs in zijn favoriete<br />

Haarlemse koffiebar Native over een<br />

andere opmerkelijke ontwikkeling. De tijd<br />

tussen pubertijd en volwassenheid wordt<br />

steeds langer. “Dat komt doordat dingen<br />

die we traditioneel associëren met volwas-<br />

SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2019</strong> 87

sen worden, zoals een vaste baan, een huis<br />

kopen, trouwen en aan kinderen beginnen,<br />

naar achteren schuiven. Met als gevolg een<br />

lange onzekere en dus stressgevoelige sluimerperiode.”<br />

Daarin doen jonge mensen<br />

vanaf 18 jaar, wanneer ze officieel meerderjarig<br />

zijn, al veel dingen onafhankelijk van<br />

anderen, maar combineren dat met een onrealistisch<br />

verwachtingspatroon en te hoge<br />

eisen aan zichzelf. Falen is geen optie, zeker<br />

niet omdat ze zich op sociale media vaak succesvoller<br />

voordoen dan ze zijn. Bovendien<br />

wonen ze langer bij hun ouders en vragen ze<br />

zich constant af wie ze zijn, wat ze kunnen en<br />

willen in het leven. “Het klopt dat deze mensen<br />

over het algemeen minder aankunnen<br />

dan vroeger. Leren relativeren, heel belangrijk<br />

om stress in de hand te houden, is onderdeel<br />

van het volwassenwordingsproces en<br />

eerlijk gezegd denk ik dat dit in veel gevallen<br />

pas lukt wanneer ze minimaal een jaar of 23<br />

zijn.” Ter illustratie zegt Thijs: “Onlangs heb<br />

ik een studentenavond bezocht van VICE, het<br />

jongerenplatform waaronder ook het televisiekanaal<br />

Viceland valt, dat verschillende studenten<br />

had geïnterviewd. Eentje zei dat hij<br />

nog thuis woonde, vanwege de gratis wifi!”<br />

ONZEKERHEID IS<br />

STRESSVOL<br />

Tijdens de economische crisis is een wanverhouding<br />

ontstaan tussen wat de inmiddels<br />

iets oudere millennials tijdens hun opleiding<br />

hadden geleerd en wat er op de arbeidsmarkt<br />

echt aan de hand was. De ‘sky’ bleek toch<br />

niet de ‘limit’ te zijn. Thijs: “Gedurende hun<br />

hele schoolperiode was gezegd dat zij een<br />

geschenk aan de wereld waren en fantastische<br />

dingen zouden doen; vervolgens bleek<br />

dat ze waren overgeleverd aan een arbeidsmarkt<br />

die dat niet kon bieden. De teleurstelling<br />

moet groot zijn geweest en veel mensen<br />

zijn door die situatie in de war geraakt.” Volgens<br />

Thijs is het, zelfs nu de economie flink is<br />

aangetrokken en er personeelstekorten zijn,<br />

nog steeds zo dat werkgevers niet in de rij<br />

staan voor afgestudeerden. “Het komt in veel<br />

vakgebieden voor dat onbetaalde stages zich<br />

88<br />

SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2019</strong><br />

eerst opstapelen, voordat deze beginnende<br />

werknemers ergens echt aan de slag kunnen.<br />

Werkgevers spelen heel slim in op de<br />

huidige arbeidssituatie en maken in feite een<br />

beetje misbruik van stagiaires, maar mensen<br />

voor weinig of geen geld laten werken is niet<br />

motiverend. Ze blijven lang in onzekerheid<br />

en kunnen daardoor niet als jongvolwassene<br />

een huis kopen of een gezin stichten, wat er<br />

mede de oorzaak van is dat het begin van<br />

hun volwassen leven naar achteren schuift.<br />

Stress en burn-outs bij millennials hebben<br />

dus alles te maken met deze bestaans(on)<br />

zekerheid die nog eens bovenop de sowieso<br />

aanwezige normale stress komt”, aldus Thijs,<br />

die zich daarover echt zorgen maakt. “Wanneer<br />

je als jongvolwassene tien jaar lang via<br />

flexcontracten werkt en niet weet wanneer je<br />

eventueel kunt bouwen op een vast contract,<br />

doet dat iets met je, want je kunt niet door<br />

naar volgende fase. Je moet ruggengraat<br />

hebben om die grote onzekerheid te kunnen<br />

dragen. Werkgevers moeten beseffen dat als<br />

ze werknemers tegemoet komen en eerder<br />

zekerheid verschaffen, ze daar loyaliteit voor<br />

terugkrijgen.”<br />

VOORKOMEN IS BETER<br />

Op zijn website doet Thijs Launspach allerlei<br />

aanbevelingen om wat aan (dreigende)<br />

burn-outs te doen. Zoals open gesprekken<br />

voeren en eerlijk zijn over je beperkingen<br />

en uitdagingen of extra coaching ontvangen<br />

in de periode tussen studie en arbeidsmarkt.<br />

Opnieuw nadenken over waar het in<br />

deze levensfase om draait is ook belangrijk.<br />

Het gaat er niet alleen om verwachtingen in<br />

te lossen, maar ook vooral om zelfontwikkeling<br />

en er door middel van vallen en opstaan<br />

achter komen wie je bent. “Die aanbevelingen<br />

hebben specifiek te maken met millennialstress.<br />

Inmiddels heb ik meer onderzoek<br />

gedaan. Doordat ik de diepte ben ingegaan,<br />

kan ik meer basale tips geven om beter met<br />

stress te kunnen omgaan. Werkgevers zouden<br />

meer begrip moeten tonen voor de<br />

omstandigheden waarin beginnende werknemers<br />

verkeren. Daar ondersteun ik hen<br />

in, mede omdat dit veel ellende voorkomt.<br />

Wanneer een werknemer opgebrand raakt is<br />

hij of zij immers minstens een half jaar uit de<br />

running. Dat kost de werkgever veel geld en

MILLENIALS<br />

‘Fouten<br />

maken<br />

betekent<br />

niet dat<br />

je als<br />

mens hebt<br />

gefaald’<br />

voor het betreffende personeelslid is het nog<br />

veel erger. Het kan heel goed werken ervaren<br />

werknemers via een soort buddysysteem<br />

te koppelen aan nieuwkomers, om hen bij te<br />

brengen wat het werk echt inhoudt, maar<br />

ook hoe zij de werk-privébalans het beste<br />

kunnen bewaken (wanneer mag de werktelefoon<br />

uit en moet ik ’s avonds en ’s nachts<br />

op zakelijke e-mails reageren?). Belangrijk<br />

is het ook dat ze zich realiseren dat niet elk<br />

wissewasje problematisch is. Managers kunnen<br />

daarbij helpen door te laten zien dat fouten<br />

maken mag en dat dit niet betekent dat<br />

je als mens hebt gefaald, zoals veel millennials<br />

denken. Van fouten en mislukkingen kun<br />

je tenslotte leren.” Andere tips komen terug<br />

in zijn nieuwe boek ‘Fokking druk’. Zoals<br />

goed voor je lichaam zorgen als je een stressvolle<br />

baan hebt. Genoeg slapen, gezond eten,<br />

bewegen en ontspannen. Je stressniveau verlagen<br />

met eenvoudige ademhalingsoefeningen.<br />

“Het is handig tevoren een noodplan op<br />

te stellen met een verzameling noodmaatregelen<br />

die je kunt nemen als de stress te<br />

hoog wordt: kruidenthee drinken in plaats<br />

van koffie en niet fietsen maar lopen naar je<br />

werk. Simpele aanpassingen die ik zelf ook<br />

toepas omdat ze helpen. Bovendien is het<br />

mijn vak. Het is daarnaast essentieel goed te<br />

plannen, je tijd goed in te delen en het overzicht<br />

te bewaren. Dat geldt ook voor je privétijd.<br />

Ten slotte: Leg je telefoon weg, zodat je<br />

niet wordt overspoeld met berichten waarop<br />

je niet zit te wachten, want een pingeltje is<br />

genoeg om je brein te laten denken dat je<br />

er meteen op moet reageren. Platforms als<br />

Twitter en Facebook proberen zoveel mogelijk<br />

van jouw tijd te claimen. Als je wilt ontspannen<br />

moet je ze die kans niet geven.”<br />

‘FOKKING DRUK’<br />

Thijs Launspach is coauteur van de boeken<br />

‘Het Millennial Manifest’, over hoe je<br />

druk van de ketel kunt halen als je gelukkig<br />

én succesvol wilt zijn, en ‘Quarterlife’, over de<br />

lange periode tussen je achttiende en je dertigste.<br />

Inmiddels is dus ook zijn eigen, prettig<br />

lezende boek ‘Fokking druk’ uit, dat niet<br />

alleen bestemd is voor jongeren en millennials,<br />

maar voor iedereen: één op zeven mensen<br />

krijgt immers gedurende zijn of haar leven<br />

een burn-out. Thijs legt uit waarom we ons<br />

tegenwoordig vaak over de kop werken en<br />

hoe we dat kunnen voorkomen door gebruik<br />

te maken van de nieuwste wetenschappelijke<br />

methoden, professionele technieken en verhalen<br />

van ervaringsdeskundigen. Zoals hij,<br />

want Thijs beschrijft ook hoe hij zelf is afgekickt<br />

van zijn Facebookverslaving, wat zijn<br />

ervaringen zijn met Ritalin als concentratie-oppepper<br />

en met een persoonlijke assistent<br />

om zijn dagen productiever te maken.<br />

“Ons werk is veranderd en niet zozeer fysiek,<br />

maar wel mentaal zwaarder. We hebben de<br />

neiging onszelf voorbij te lopen ten dienste<br />

van onze baan, die bovendien ingewikkelder<br />

en veeleisender is dan ooit. Als je twintig jaar<br />

geleden fietsenmaker was, maakte je fietsen.<br />

Nu moet je ook iets weten van klantcontact<br />

en online marketing. Je moet het allemaal<br />

maar kunnen. Daarnaast gooien we ons privéleven<br />

vol met activiteiten en zijn we verslaafd<br />

aan onze telefoon, waardoor elke<br />

minuut waarin we op adem zouden kunnen<br />

komen zich juist met meer informatie vult.<br />

We zijn perfectionistischer, eisen meer van<br />

onszelf en voelen ons heel verantwoordelijk<br />

voor dingen ook als die niet per se binnen<br />

de eigen invloedssfeer liggen. Allemaal<br />

redenen waarom deze tijd stressvoller is dan<br />

ooit. Zonde, want stress is heel slecht voor<br />

je. Voor je weerstand, je kunt er vervelende<br />

ziektes van krijgen en wordt er geen leuker<br />

mens van.”<br />

Boek Thijs Launspach exclusief bij<br />

Speakers Academy ®<br />

info@speakersacademy.nl<br />

Thijs Launspach is psycholoog, schrijver en trainer. Hij is expert op het gebied van millennials en burn-outs en geeft daarover lezingen,<br />

workshops en trainingen. Thijs heeft gewerkt in de gezondheidszorg. Hij doceert aan de opleiding Psychologie van de Universiteit<br />

van Amsterdam en begeleidt als zelfstandig trainer en coach mensen die het (te) druk hebben naar een rustiger en effectiever leven.<br />

Hij verzorgt geregeld de gespreksleiding op congressen en evenementen.<br />

SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2019</strong> 89

Joost Eerdmans<br />

Tekst: Jacques Geluk | Fotografie: Speakers Academy ® | Walter Kallenbach<br />

‘Je moet niet in Rotterdam<br />

gaan wonen als je een hekel<br />

hebt aan buitenlanders’<br />

90<br />

SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2019</strong>

ALTERNATIEVE POLITIEK<br />

‘Samen slappe thee<br />

drinken lost niks op’<br />

Joost Eerdmans wint in 2005 de Thorbeckeprijs voor politieke welsprekendheid. Een terechte keus<br />

blijkt als we hem spreken over wat hij belangrijk vindt. Als raadslid heeft de Leefbaar Rotterdampoliticus,<br />

spreker, debatleider en presentator wellicht in het stadhuis iets minder invloed dan eerder<br />

(2014-<strong>2018</strong>) als wethouder Veiligheid, Handhaving en Buitenruimte, zijn partij is nog altijd de grootste<br />

in de Maasstad. Bovendien kan hij nu nog vrijer spreken over die en andere thema’s, zoals de<br />

transformatie van Rotterdam, burgerparticipatie en het aanpakken van bureaucratie en integratie.<br />

Dat levert in <strong>ACADEMY</strong> ® <strong>Magazine</strong> en (volle) zalen interessante gespreksstof op.<br />

Rotterdam is sinds de opkomst<br />

van Leefbaar in 2002 getransformeerd<br />

van een werkstad tot<br />

– volgens CNN – de ‘hipste stad<br />

van het continent’. Pim Fortuyn<br />

heeft, zegt Joost Eerdmans, de ingeslapen<br />

PvdA-cultuur die er tot dan heerste wakker<br />

geschud en de aanzet gegeven tot de nu voor<br />

iedereen zichtbare positieve veranderingen.<br />

“Alleen de manier waarop we met integratie<br />

bezig zijn stemt mij niet tot tevredenheid.<br />

Dat is nog een pijnpunt”, aldus Joost,<br />

die in dit verband allereerst benadrukt dat<br />

Leefbaar Rotterdam geen racistische antiislampartij<br />

is. “De verschillen met de PVV<br />

– die niet zoals gedacht tijdens de gemeenteraadsverkiezingen<br />

van <strong>2018</strong> de helft van<br />

onze zetels afsnoepte, maar er slechts één<br />

haalde – zijn enorm. Wij willen de grenzen<br />

sluiten voor gelukzoekers, maar gooien niemand<br />

het land uit. We willen wat er al is in<br />

goede banen leiden. Dat betekent dweilen<br />

met de kraan dicht. De problemen moeten<br />

we, zoals Pim al zei, samen oplossen”, zegt hij<br />

stellig. “De basis is dat Nederland óns land is<br />

met alle vrijheden die daarbij horen. Iedereen<br />

moet dat onderschrijven. Net zoals ze in<br />

Canada en Denemarken al hebben ontdekt,<br />

mogen we eisen stellen aan migranten. Ik<br />

hoef me niet aan te passen of te integreren in<br />

de moslimwereld en vrouwen moeten korte<br />

rokjes kunnen blijven dragen, maar belangrijk<br />

is wel dat autochtonen en allochtonen<br />

met elkaar blijven communiceren.”<br />

‘AARDEN IN EIGEN<br />

RELIGIOSITEIT HELPT NIET’<br />

Er is, zegt Joost, een enorme kloof te overbruggen.<br />

Zo vindt hij dat islamitische scholen,<br />

waar kinderen en jongeren in hun eigen<br />

religiositeit aarden, niet bijdragen aan het<br />

normaal met elkaar omgaan in Nederland.<br />

“Ahmed Aboutaleb bidt zes keer per dag . Ik<br />

heb daar geen moeite mee. Hij is een prima<br />

burgemeester, die in Rotterdam op zijn plek<br />

zit. Iedereen mag geloven wat hij of zij wil,<br />

maar dan vooral thuis of in het gebedshuis,<br />

zonder dat iemand er last van heeft. Het is<br />

wel zorgelijk dat het geloof zich steeds meer<br />

ruimte permitteert, via leraren op islamitische<br />

scholen of haatpredikers die mensen<br />

tegen ons in het harnas jagen. Daar reken<br />

ik ook Erdoğan onder, die zich extreem met<br />

ons land bemoeit.” Andere partijen ‘vinden<br />

het vaak maar eng wat Leefbaar voorstelt’<br />

en kijken volgens Joost liever naar de bijtjes<br />

en de bloemetjes, zoals GroenLinks, of<br />

focussen op armoedebestrijding. “Allemaal<br />

belangrijk. Wij zijn ook tegen armoede en<br />

vinden wel dat je mensen beter een hengel<br />

kunt geven dan een vis. Tegelijk moeten we<br />

problemen proactief benaderen, ook als het<br />

niet fijn is erover te praten. Zachte heelmeesters<br />

maken immers stinkende wonden. Aan<br />

die opstelling hebben we wel onze elf zetels<br />

te danken. Leefbaar werkt op allerlei fronten<br />

SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2019</strong> 91

ALTERNATIEVE POLITIEK<br />

aan het verbeteren en veiliger maken van de<br />

stad. We zorgen ervoor dat niemand door de<br />

bodem zakt en iedereen mag meedoen, want<br />

je moet niet in Rotterdam gaan wonen als je<br />

een hekel hebt aan buitenlanders. Dan moet<br />

je naar Nunspeet verhuizen. Daar hebben ze<br />

vaak geen idee van het leven in de stad, dat<br />

ook zijn goede kanten heeft. Lopend over<br />

de Nieuwe Binnenweg is het prachtig, mede<br />

dankzij die diversiteit. Verschillende mensen,<br />

winkeltjes, restaurants. Dat is prima,<br />

zolang iedereen zich normaal gedraagt. Surinamers<br />

en Chinezen zijn als vanzelf opgegaan<br />

in onze wereld. Van hen hebben we veel<br />

plezier. Dat is bijzonder. Hardnekkige problemen<br />

zijn er helaas met Turken, Marokkanen<br />

en Antillianen. Zelfs mensen van de<br />

zoveelste generatie zwaaien met Turkse vlaggen<br />

of toeteren na een gewonnen Marokkaanse<br />

voetbalwedstrijd. Zij willen zich niet<br />

overgeven aan de gebruiken van het land<br />

waar ze wonen.”<br />

INTERESSANTE LEZINGEN<br />

Samenwerking met de buitenlandse koepels,<br />

die nauwe banden hebben met de regeringen<br />

van in dit geval Turkije en Marokko, werkt<br />

niet. Joost Eerdmans wil daarom in gesprek<br />

met leiders uit de islamitische gemeenschappen<br />

die Nederland omarmen en willen meehelpen<br />

het ontwrichtende fundament van<br />

deze groepen te laten verdwijnen. “Die leiders<br />

zijn moeilijk te vinden, maar er zijn,<br />

behalve Ahmed Aboutaleb (de enige PvdA’er<br />

92<br />

SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2019</strong><br />

die de Leefbaar-agenda en de zorgen van de<br />

autochtone Rotterdammers snapt), gunstige<br />

uitzonderingen, onder wie gezaghebbende<br />

Turken als columniste Fidan Ekiz van<br />

het AD en schrijver/columnist en tv-maker<br />

Özcan Akyol. “Zij durven vragen te stellen<br />

als ‘Wat vind jij ervan als je buurvrouw topless<br />

zont?’, ‘Hoe reageer je als je zoon met<br />

een jongen thuiskomt?’ of ‘Welke vlag ligt<br />

bij jou op zolder?’, of aan autochtonen: ‘Heb<br />

je al eens een moslim de hand geschud of<br />

ermee gesproken?’ en ‘Denk je dat alle moslims<br />

radicaal zijn?’ Die discussie zou ik graag<br />

aangaan of leiden, want dat leidt tot superinteressante<br />

congressen of lezingen voor Speakers<br />

Academy®.” Kortom Joost gelooft in een<br />

goed gesprek, maar niet in slappe thee. “Thee<br />

drinken alleen brengt mensen niet bij elkaar.<br />

Je moet anderen vertellen wat je op je lever<br />

hebt. De tijd van pappen en nathouden is<br />

gewoon voorbij. We moeten gaan staan voor<br />

onze verworvenheden.”<br />

“De groep die zich liever afdraait van onze<br />

samenleving noemde Fortuyn de vijfde<br />

colonne. Hij waarschuwde daar in 2001 al<br />

voor en nu, achttien jaar later, schreeuwen<br />

‘toeterturken’: “Erdoğan mijn leider”. Dat<br />

zijn misschien maar een paar honderd Turken,<br />

maar ik maak we ook zorgen wat er in<br />

de huiskamers van vele anderen gebeurt en<br />

wordt gezegd. Ik denk dat de meerderheid<br />

helaas aan dogma’s vasthoudt of in zichzelf<br />

gekeerd is. Wie hier woont en zich gedraagt<br />

als diepgelovige Walabistische moslim moet<br />

‘De Rotterdamse Kendoementaliteit<br />

(synoniem<br />

voor aanpakken) maakt<br />

bedrijven succesvol’<br />

zich afvragen waarom hij boos is, wat hij hier<br />

doet of wil bereiken, want dat heeft totaal<br />

geen zin. We hebben grote slagen gemaakt,<br />

maar wat integratie betreft is de trendbreuk<br />

nog afwezig.”<br />

BURGERCOMITÉ<br />

Joost Eerdmans is voorzitter van het Burgercomité<br />

tegen Onrecht, dat hij in 2009 samen<br />

met Martin Roos en Jack Keijzer, wier beider<br />

kinderen vermoord zijn, heeft opgericht met<br />

als doel het strafrecht te hervormen om de<br />

belangen van slachtoffers en nabestaanden<br />

van (ernstige) geweldsdelicten te behartigen<br />

en de collectieve vrijheid van burgers beter<br />

te beschermen. Tegelijk pleit hij voor strengere<br />

straffen en vindt hij dat daders hun straf<br />

moeten uitzitten en niet gemakkelijk moeten<br />

kunnen wegkomen met wat ze hebben<br />

gedaan. “Met zijn plan gevangenen bij goed<br />

gedrag eerder op verlof te laten gaf minister<br />

Dekker het verkeerde signaal. Ik ben voorstander<br />

van het omgekeerde model: een<br />

gedetineerde niet eerder loslaten dan na een<br />

volkomen foutloos doorlopen op de persoon<br />

toegesneden re-integratiefase ín de gevangenis.<br />

Wie dat niet wil of kan, blijft gewoon<br />

vastzitten.” Hij spreekt graag over manieren<br />

om burgers dichter bij het lokale, regionale<br />

en landelijke bestuur te brengen en weet hoe<br />

hij ambtenaren mee kan krijgen om een en<br />

ander te realiseren. In de nieuwe democratie<br />

zoals hij die ziet moet ook landelijk ruimte<br />

zijn voor een burgerjury bestaande uit 200<br />

personen (die misschien wel zijn ingeloot<br />

zoals in Socrates’ tijd), die het regeringsbeleid<br />

beoordeelt. In Rotterdam is er al zo’n<br />

burgerjury, die bestaat uit 150 bewoners.<br />

Verder denkt Joost Eerdmans aan het instellen<br />

van burgerpanels, wil hij het aantal ambtenaren<br />

verminderen en is hij voorstander<br />

van referenda. “Landelijk heb ik gepleit voor<br />

de introductie van het 151ste Kamerlid. Laat<br />

elke week tijdens het Vragenuurtje iemand<br />

aan het woord. Mevrouw Jansen uit Terneuzen<br />

kan dan haar verhaal doen.” Gezien die<br />

ambitie is het logisch dat hij zich afvraagt<br />

hoe te voorkomen is dat mensen afhaken van<br />

de politiek, terwijl ze zich niet serieus geno-

ALTERNATIEVE POLITIEK<br />

men voelen doordat niets wordt gedaan met<br />

bijvoorbeeld uitslagen van referenda of vinden<br />

dat Europa toch alles bepaalt.” Het zijn<br />

maar enkele van de maatschappelijke uitdagingen<br />

voor politiek en bedrijfsleven waarover<br />

Joost niet uitgesproken raakt. Andere<br />

zijn het voorkomen van kartelpolitiek of de<br />

betekenis van de Rotterdamse Kendoe-mentaliteit<br />

(een synoniem voor aanpakken) voor<br />

het succes van bedrijven. Hij is goed in het<br />

analyseren van manieren om samen meer te<br />

bereiken en kan uiteraard gedetailleerd vertellen<br />

over het Fortuynisme: politiek bedrijven<br />

op basis van actuele, maatschappelijke<br />

ontwikkelingen in plaats van politieke stroming<br />

of voorkeur. “Ik wil de mensen meegeven<br />

hoe we daarmee omgaan en wie zijn<br />

lessen hebben gesnapt.” In Rotterdam heeft<br />

Joost meer dan vijftig wijken bezocht door<br />

middel van de zogenoemde Eerdmans@<br />

avonden, waar gemiddeld 150 bewoners op<br />

af zijn gekomen om te vertellen waar ze mee<br />

‘De basis<br />

is dat<br />

Nederland<br />

óns land<br />

is met alle<br />

vrijheden<br />

die daarbij<br />

horen’<br />

zitten en waar ze last van hebben. “Ik nam<br />

ambtenaren, handhavers, politiemensen en<br />

reinigers mee om die mensen van dienst te<br />

zijn. ‘At your service’ à la Fortuyn.”<br />

ROTTERDAMSE<br />

METAMORPHOSE<br />

Sinds 2001 speelt Leefbaar Rotterdam een<br />

dominante rol in de Rotterdamse politiek en<br />

ondergaat de stad een indrukwekkende, nog<br />

steeds voortdurende metamorfose. Toeristen<br />

weten de stad te vinden, het bezoek aan<br />

attracties is bijna verdubbeld, de veiligheidsindex<br />

is sterk verbeterd op alle fronten, zwervers<br />

zijn vrijwel uit het straatbeeld verdwenen<br />

en van het beruchte Perron 0 (drugsopvang)<br />

bij het Centraal Stations is geen spoor meer<br />

te bekennen. “Wat de mensen niet zien is<br />

dat we nog altijd 40.000 bijstandsgerechtigden<br />

hebben, maar ook dat van de vele<br />

havenarbeiders die in de armoede terecht<br />

waren gekomen er al 12.000 weer werk hebben.<br />

Dat hoort allemaal bij een havenstad als<br />

Rotterdam. Die problemen moet je herkennen<br />

en benoemen als je ze wilt oplossen. De<br />

9-5 ambtenarencultuur is hier veranderd en<br />

eigenlijk zie je de stad elk jaar mooier worden.<br />

Het Fortuynistische in het beleid dat<br />

wij vijftien jaar lang hebben gevoerd is dat<br />

we alles meten, steeds opnieuw doelen stellen<br />

en dus ook zien dat we mensen uit de bijstand<br />

krijgen, wijkbewoners zich gelukkiger<br />

voelen en Rotterdammers trotser zijn op het<br />

bestuur en de stad en minder graag verhuizen.<br />

De metamorfose hebben wij zichtbaar<br />

gemaakt en nog altijd proberen we steeds<br />

meer vierkante meters hip en leefbaar te krijgen,<br />

ook in het over het algemeen wat armere<br />

Rotterdam-Zuid (94.000 inwoners), waar de<br />

slag die we moeten maken zo groot is dat we<br />

daar enkele decennia voor moeten uittrekken.<br />

In het nieuwe Katendrecht tekent de<br />

toekomst zich al af.” En om het mooi te houden<br />

is ook handhaving nodig. Joost heeft de<br />

minister voorgesteld de boete voor afval op<br />

straat te gooien te verdubbelen van 140 naar<br />

280 euro en voor onnodig toeteren vast te<br />

stellen op 150 euro. “Dat schrikt af, want als<br />

de pakkans klein is moet de boete heel hoog<br />

zijn.” Ook dat is wat hij onder aanpakken, de<br />

Kendoe-mentaliteit, verstaat.<br />

Boek Joost Eerdmans exclusief bij<br />

Speakers Academy ®<br />

info@speakersacademy.nl<br />

Drs. Joost Eerdmans is politicus (raadslid Leefbaar Rotterdam), spreker, debatleider en presentator. Van 1989 tot en met 2000<br />

heeft hij in Rotterdam gewoond, waar hij tot 1995 bestuurskunde studeerde aan de Erasmus Universiteit. Sinds de zomer van<br />

2000 woonde hij met zijn vrouw in Rotterdam. In 2010 verhuisde het inmiddels met een dochter en zoon uitgebreide gezin naar<br />

Capelle aan den IJssel waar Joost wethouder was geworden. Daarnaast presenteerde hij live het opinieprogramma ‘Avondspits’<br />

op Radio 1. Nadat hij was verkozen tot wethouder voor Leefbaar Rotterdam in mei 2014, verhuisde hij een jaar later naar zijn<br />

huidige mooie stek in Rotterdam-Oost.<br />

SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2019</strong> 93

© PLAATJE VAN KAATJE<br />

POLITIEK<br />

Een Brits<br />

festival van<br />

fouten<br />

Als er iets misgaat in de politiek gaat soms<br />

alles mis. De Britse Brexit politiek is een mooi<br />

voorbeeld. Na de noodlottige beslissing van<br />

de Britse premier David Cameron om een<br />

referendum te organiseren over het Britse EUlidmaatschap<br />

volgde de ene foute inschatting<br />

na de andere. Ik heb hieronder vijf foute<br />

inschattingen in kaart gebracht.<br />

FOUT 1<br />

Cameron schrijft een Brexit referendum omdat hij denkt<br />

de Britten te kunnen overtuigen dat Brexit een slecht idee is.<br />

Cameron gokte op ‘remain’ maar kreeg ‘leave’.<br />

drs. Arend-Jan<br />

Boekestijn<br />

David Cameron was in 2015 tot de conclusie gekomen<br />

dat een referendum over het EU lidmaatschap van het VK<br />

onvermijdelijk was. Een deel van zijn partij en pers rebelleerde<br />

continu tegen de EU. UKIP was inmiddels een belangrijke<br />

politieke stroming geworden die in 2014 de Europese<br />

verkiezingen had gewonnen. Meer dan de helft van de Britse<br />

bevolking wenste een referendum over dit onderwerp. In<br />

2015 beloofde Cameron in het verkiezingsmanifest een EUreferendum.<br />

Indien hij dat niet had gedaan was zijn positie<br />

onhoudbaar geworden.<br />

De Britse premier David Cameron speelde hoog spel. Bijna<br />

een derde deel van zijn eigen partij was voorstander van een<br />

Brexit. Na zijn verkiezingsoverwinning besloot Cameron om<br />

te gaan heronderhandelen met de EU en de uitkomst daarvan<br />

onderwerp te maken van een referendum in 2017. Cameron<br />

wist echter slechts kleine concessies los te weken van Brussel<br />

die natuurlijk weinig indruk maakte op het Brexit-kamp.<br />

94 SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2019</strong>

POLITIEK<br />

Brexiteers waren echter zo overtuigd van hun eigen gelijk dat geen<br />

enkele concessie hen tot andere gedachten had kunnen brengen.<br />

Camerons gok pakte verkeerd uit. Hij hoopte de tegenstand in zijn<br />

partij met een positieve uitslag te breken. Hij dacht dat Britten zouden<br />

begrijpen dat Brexit banen zou kosten. Hij anticipeerde dat 3 miljoen<br />

mensen die diep teleurgesteld waren in de politiek en reeds lang<br />

niet meer stemden dat tijdens het referendum ook niet zouden doen.<br />

Het nee-kamp slaagde er echter in om een groot deel van hen over te<br />

halen om het establishment een lesje te leren en nee te gaan stemmen.<br />

De jongeren, in meerderheid tegen Brexit, kwamen tijdens de verkiezingen<br />

niet opdagen. Cameron verloor en trad af.<br />

FOUT 2<br />

Tijdens het referendum werd er door politici gesuggereerd dat het<br />

mogelijk was om de voordelen van de EU te hebben zonder de lasten.<br />

Het EU-referendum werd gevoerd op basis van leugens, manipulatie<br />

en lege beloftes. Het gevolg was dat miljoenen Britten voor een<br />

optie kozen die helemaal niet op het menu stond: alleen maar de lusten<br />

en niet de lasten. Brexit-aanvoerder Boris Johnson, die niet in zijn<br />

eerste leugen is gebarsten, wond er geen doekjes om: hij wilde zijn<br />

cake opeten en tegelijkertijd bewaren. Iedereen die lid is van een club<br />

beseft dat men geen lid kan zijn zonder verplichtingen aan te gaan.<br />

Indien Brussel de Britten lusten hadden gegund zonder lasten zouden<br />

andere lidstaten in de rij staan om eveneens gratis lid te worden.<br />

Het zou het einde van de EU hebben ingeluid.<br />

FOUT 3<br />

Theresa May schrijft verkiezingen uit die plaatsvinden op 8 juni<br />

2017. Politici suggereren weer - net zoals tijdens het referendum - dat<br />

het mogelijk is om de lusten te genieten van EU lidmaatschap zonder<br />

verplichtingen.<br />

Joris Luyendijk schreef op 9 juni 2017 in NRC dat de verkiezingen<br />

van 8 juni hadden moeten gaan over een heldere keuze: of de nationale<br />

controle terug over grenzen, economie, handel etc., maar wel<br />

grote economische schade. Of lid blijven van de interne markt, maar<br />

dan geen soevereiniteit op het gebied van vrij verkeer van personen,<br />

flinke bijdragen aan de EU-begroting en aanvaarding van de macht<br />

van het Europese Hof.<br />

Zowel de Conservatieve Partij als Labour vermeden echter het<br />

onderwerp ‘Brexit’. Nooit werd uitgelegd dat Brexit neerkomt op pijnlijke<br />

keuzes. Lusten konden kennelijk worden genoten zonder lasten.<br />

Noch May noch Corbyn vertelden hoe zij de miljarden gingen<br />

ophoesten die Brexit zouden kosten. Ook zwegen zij over het lot van<br />

het pro-Europese Schotland en het vredesproces in Noord-Ierland.<br />

FOUT 4<br />

Theresa gokte dat diezelfde verkiezingen van 8 juni 2017 de Conservatieve<br />

meerderheid zou vergroten, zij verloor die echter en werd<br />

afhankelijk van de Noord-Ierse DUP.<br />

De opvolger van Cameron, Theresa May, gokte eveneens en verloor<br />

ook. De conservatieven deden het goed in de polls en May dacht<br />

haar onderhandelingspositie te kunnen versterken met een nog ruimere<br />

parlementaire meerderheid zodat zij dissidenten zou kunnen<br />

negeren. Ook dat pakte verkeerd uit. May verloor haar meerderheid<br />

en moest gaan samenwerken met een obscure Ierse partij die vanwege<br />

de grens metde republiek Ierland het liefst lid van de douane-unie wil<br />

blijven. May weet nu dat zij met haar informele coalitiepartner DUP<br />

niet in staat zal zijn om de uitvoeringswetten van de Brexit door het<br />

parlement te krijgen.<br />

FOUT 5<br />

Labour schuift een linkse oude man naar voren omdat men denkt<br />

die haalt het toch niet. Jeremy Corbyn doet het echter goed bij de verkiezingen.<br />

Corbyn doet het onverwacht goed tijdens de 8 juni verkiezingen<br />

maar men kan ook zeggen dat May een weinig geïnspireerde campagne<br />

voerde. Niet alle leden van Labour zijn blij met de uiterst linkse<br />

Corbyn. Hij mag Labour echter leiden en wint nog stemmen ook.<br />

Jeremy Corbyn is altijd tegen de EU geweest. Hij is om politieke redenen<br />

niet van plan om welk plan van May dan ook te steunen. Labour<br />

geeft dus de Brexiteers binnen de Conservative Party vleugels. De<br />

puinhoop is compleet. Geen enkel plan kan nu op een meerderheid<br />

in het Britse parlement rekenen.<br />

Nu May de vertrouwensstemming heeft overleefd zijn de problemen<br />

nog niet van de baan. De EU is niet bereid om weer te gaan<br />

onderhandelen. Er is nog steeds geen enkele zekerheid dat zij de<br />

meerderheid van het Britse parlement kan overtuigen dat haar Brexit<br />

plan steun verdient. Een harde Brexit, met alle vreselijke gevolgen<br />

voor het VK en de EU (zeker voor ons land), kan nog steeds niet worden<br />

uitgesloten.<br />

Boek Arend-Jan Boekestijn exclusief bij Speakers<br />

Academy ® info@speakersacademy.nl<br />

Drs. Arend-Jan Boekestijn is een veelgevraagd spreker en<br />

dagvoorzitter in binnen- en buitenland die zijn licht laat<br />

schijnen op de economische gevolgen van de huidige geopolitieke<br />

verschuivingen. Hij geeft colleges over internationale<br />

relaties aan de Universiteit van Utrecht en schrijft<br />

columns voor Elsevier over buitenlands beleid. Daarnaast<br />

heeft hij commentaar bij DIDD op radio 1 en heeft met Rob<br />

de Wijk een programma bij BNR.<br />

SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2019</strong> 95

© PEDRO MARTINEZ | VOLVO OCEAN RACE<br />

Carolijn Brouwer<br />

Tekst: Jacques Geluk | Fotografie: Volvo Ocean Race<br />

96 SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2019</strong>

MOTIVATIE EN DOORZETTINGSVERMOGEN<br />

Tweevoudig Wereldzeilster<br />

van het Jaar kan niet<br />

zonder uitdagingen<br />

Carolijn Brouwer heeft na haar overwinningen bij het jeugd WK in 1991 en het WK zeilen in 1993 vele<br />

successen geboekt. Onlangs heeft ze met het Chinese Dongfeng Race Team de editie 2017-<strong>2018</strong> van de<br />

negen maanden durende prestigieuze en uitputtende Volvo Ocean Race gewonnen. Dat heeft haar twee<br />

prijzen opgeleverd. Carolijn en haar Franse collega Marie Riou – de eerste vrouwen die de wedstrijd op hun<br />

naam hebben geschreven – zijn 31 oktober <strong>2018</strong> tijdens de uitreiking van de World Sailing Awards in Florida<br />

uitgeroepen tot Zeilster van het Jaar. Een week later heeft Carolijn – voor de tweede keer – de Conny van<br />

Rietschoten Trofee van het Watersportverbond gekregen voor haar ‘opmerkelijke prestatie in de zeilsport’.<br />

Haar recept: uitdagingen aangaan, doorzetten en altijd een duidelijk doel voor ogen hebben. Eigenlijk<br />

dezelfde ingrediënten die bedrijven succesvol kunnen maken en houden. Haar lezingen zijn dus zowel voor<br />

sport- en zeilliefhebbers, als voor ondernemers interessant.<br />

Ze heeft drie keer deelgenomen<br />

aan de Volvo Ocean Race. Toch<br />

weet Carolijn Brouwer niet of<br />

ze in 2020-2021 voor de vierde<br />

keer aan boord stapt. “De laatste<br />

keer was het doel winnen. Dat is gelukt,<br />

maar als Charles Caudrelier, de Franse schipper<br />

van het Dongfeng Race Team, me morgen<br />

belt en vraagt of ik weer meedoe om opnieuw<br />

voor de winst te gaan, doet dat me niks. We<br />

hebben al gewonnen, dus is dat niet meer de<br />

uitdaging die ik zoek. Ik moet ergens naartoe<br />

kunnen werken en me daarin vastbijten. Iets<br />

nieuws. Aan de afgelopen race namen twee<br />

Nederlandse boten deel. Ik zat op een Chinees<br />

schip. Daarom zou het superleuk zijn de<br />

volgende keer lid te zijn van een Nederlands<br />

team en daarin een grotere rol te spelen.” Of<br />

ze tussendoor deelneemt aan de Olympische<br />

Spelen van 2020 in Tokio weet ze nog<br />

niet. “Het kost tot wel drie jaar om lichamelijk<br />

te herstellen van deelname aan alle etappes<br />

van een Volvo Ocean Race. Je moet alle<br />

spieren weer opbouwen.” Bovendien is haar<br />

man, Darren Dunbock, coach van het Australische<br />

Olympische team. “Dat zou betekenen<br />

dat we beiden veel van huis zijn voor en<br />

tijdens die periode. Dat zou heel vervelend<br />

zijn voor ons zoontje.”<br />

Terwijl de auto’s met 130 kilometer per<br />

uur onder het restaurant over de A4 bij<br />

Aalsmeer razen, vertelt Carolijn over haar<br />

eerste Volvo Ocean Race, die van 2001-<br />

2001. Als stuurvrouw haalt ze met haar team<br />

een gedeelde zevende plaats. “Deelnemen<br />

was een droom die uitkwam. Ik kreeg de<br />

kans mijn passie te verwezenlijken. Het was<br />

fantastisch, ook al werd ik voor de leeuwen<br />

gegooid en heb ik alleen de twee zuidelijke<br />

etappes meegevaren. Na afloop had ik de<br />

sterke wens de race helemaal mee te maken,<br />

maar in de toen door mannen gedomineerde<br />

zeilwereld duurde het nog twaalf jaar<br />

voordat ik die kans kreeg. In 2014-2015<br />

deed ik mee met Team SCA van een Zweedse<br />

firma in hygiëneproducten. De klanten van<br />

dat bedrijf zijn voor tachtig procent vrouw,<br />

dus wilde SCA een vrouwenteam. We kregen<br />

alle faciliteiten en steun van coaches en<br />

mentoren. Winnen was niet ons doel, dat<br />

was niet realistisch. Ondanks hard werken<br />

en een langdurige voorbereiding konden<br />

we het gat aan ervaring niet helemaal<br />

dichten, we hadden gewoon met z’n allen<br />

niet genoeg meegemaakt. Ons doel was wel<br />

het vrouwen-oceaanzeilen en -racen op de<br />

wereldkaart zetten en houden, momentum<br />

en continuïteit creëren. We wonnen zelfs<br />

een etappe, deden het goed tijdens de<br />

havenraces en haalden uiteindelijk de zesde<br />

plaats. Niet gek als je bedenkt dat we het<br />

als vrouwenboot moesten opnemen tegen<br />

zeven mannenboten.”<br />

SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2019</strong> 97

MOTIVATIE EN DOORZETTINGSVERMOGEN<br />

WINNEN IS REALISTISCH<br />

Als Charles Caudrelier haar belt voor de<br />

derde race met een gemengd team is het doel<br />

winnen wél realistisch. “Tijdens de tweede<br />

race was het Dongfeng Race Team nog onze<br />

tegenstander. De Chinese bemanning leerde<br />

toen vooral de kneepjes van het offshore<br />

zeilen, maar werd wel derde.” Ditmaal zijn<br />

er naast Carolijn Fransen, Chinezen, twee<br />

Nieuw-Zeelanders en een Australiër aan<br />

boord. De voertaal is Engels, maar de Chinezen<br />

hebben Engels leren spreken van de<br />

Fransen, waardoor Carolijn een tweede rol<br />

als tolk heeft. Geen probleem. Ze spreekt zes<br />

talen, wat ze hartstikke leuk vindt, en haar<br />

Frans is na anderhalf jaar wonen en leven<br />

tussen Fransen een stuk verbeterd. “Iedereen<br />

is multifunctioneel op zo’n boot, maar<br />

heeft wel een specifieke rol. Ik stuurde en<br />

hielp met andere dingen, maar was vooral<br />

voorzeiltrimmer en moest intensief communiceren<br />

met de grootzeiltrimmer, de<br />

stuurman. Dat ging erg op het gevoel van<br />

hoe je de beste snelheid uit de boot haalt<br />

onder de omstandigheden van dat moment.<br />

Natuurlijk moesten we rouleren, want niemand<br />

kan 24/7 in touw zijn”, vertelt Carolijn.<br />

“Bij een etappestart, wanneer we eerst<br />

een paar mijl moesten afleggen om van een<br />

baai weer op zee te komen, maar ook tijdens<br />

havenraces tijdens een stop-over werden<br />

we allemaal in onze specifieke rol en positie<br />

geplaatst. Onderweg wisselden we elkaar af<br />

en vulden we elkaar aan. De navigator moest<br />

de snelste routes van a naar b uitstippelen.<br />

Wij stonden op het dek, keken om ons heen<br />

en gaven door wat we zagen. Zo hadden wij<br />

ook daarin onze inbreng.”<br />

AFZIEN<br />

Ook al duurt elke etappe twintig dagen en<br />

kunnen de zeilers daarna enkele dagen bijkomen<br />

tijdens een stop-over aan land, is het<br />

negen maanden lang afzien. “Tijdens lezingen<br />

laat ik een filmpje zien over hoe zwaar,<br />

ruig en moeilijk het is aan boord. Dan zie<br />

ik de mensen denken ‘wat is daar nou leuk<br />

aan?’ De Volvo Ocean Race is een van de<br />

grootse zeilevenementen, naast de Olympische<br />

Spelen en de America’s Cup, en tegelijk<br />

98<br />

SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2019</strong><br />

de uitputtendste. Je moet houden van avontuur,<br />

buiten zijn en de zee en iets hebben met<br />

de natuurelementen. Het is bijna onmogelijk<br />

je voor te bereiden op deze fysieke en mentale<br />

slijtageslag. Veel meer dan trainen, blessures<br />

voorkomen en ervoor zorgen sterk en<br />

fit te zijn kun je niet doen. De eerste helft<br />

van de race houdt iedereen wel vol. De laatste<br />

vier maanden is het veel moeilijker gemotiveerd<br />

en fit te blijven. Dan heb je al vijf<br />

maanden lang veel gevriesdroogd voedsel,<br />

astronautenvoer, gegeten dat met kokend<br />

water eetbaar is gemaakt. Drie maaltijden<br />

van 1.000 calorieën per dag en daarnaast<br />

noten, krachtrepen en de nodige vitamineen<br />

mineralenpillen. In totaal zijn dat 5.000<br />

calorieën, twee keer de normale inname.<br />

Dat moet ook, want je hebt veel meer energie<br />

nodig om te herstellen van ontberingen<br />

en slaaptekort. Tijdens stop-overs ga je los en<br />

denk je uiteindelijk niet aan burgers, pizza’s<br />

en bier, maar verlang je het meest naar vers<br />

fruit en verse groenten. Je kunt op restaurant<br />

gaan, maar een eigen kok reisde naar de<br />

stop-overplaatsen om te bereiden wat goed<br />

voor ons was.”<br />

‘In mijn eentje rond<br />

de wereld varen doet<br />

me niets, wel sámen<br />

alle etappes’<br />

TEAMWERK EN<br />

COMMUNICATIE<br />

Carolijn vertelt haar publiek dat het eigenlijk<br />

altijd aankomt op teamwerk en communicatie<br />

en wat dat betreft is de zeilsport<br />

een goede metafoor voor het bedrijfsleven.<br />

“Olympisch zeilen is eigenlijk mijn achtergrond.<br />

Je werkt vier jaar intensief naar<br />

de Spelen toe. Je traint elke dag, neemt een<br />

warme douche, eet een goede maaltijd, gaat<br />

indien nodig naar de fysiotherapeut of de<br />

masseur om daarna acht of tien uur te genieten<br />

van een herstellende slaap. Tijdens de<br />

Volvo Ocean Race krijgen we de kans niet<br />

te herstellen en gaan we maar door. Die uitputtingsslag<br />

is een uitdaging. Daar doe je het<br />

voor. Kijken hoever je je lichaam en geest<br />

kunt pushen tot je erbij neervalt, het beste<br />

uit jezelf en mensen om je heen kunt halen<br />

door samen te werken in een team. Dat is het<br />

belangrijkste. In mijn eentje rond de wereld<br />

varen, zoals destijds Laura Dekker, doet me<br />

niets, wel samen alle etappes halen. Tijdens<br />

de oceaanrace mag je een etappe vrij nemen<br />

om op te laden, maar dat is niets voor mij. Ik<br />

wil weten hoever ik kan gaan in het pushen

© MARTIN KERUZORE/VOLVO OCEAN RACE<br />

© MARTIN KERUZORE/VOLVO OCEAN RACE<br />

© ELOI STICHELBAUT<br />

MOTIVATIE EN DOORZETTINGSVERMOGEN<br />

van mezelf. Dat lukt alleen als je alle etappes<br />

meedoet. Net als in het bedrijfsleven is<br />

ook tijdens zo’n race competitie heel belangrijk.<br />

Je kunt alleen winnen van de tegenpartij<br />

als je samen een duidelijk doel hebt en alle<br />

neuzen dezelfde kant op staan. Alle activiteiten<br />

moeten ten dienste staan van het doel<br />

en competitie motiveert dat. Soms levert dat<br />

spannende situaties op, zoals tijdens onze<br />

laatste race. We begonnen de laatste etappe<br />

van 970 mijl van Göteborg (Zweden) naar<br />

Den Haag met een achterstand bij de start.<br />

Drie boten hadden evenveel punten. In<br />

tegenstelling tot onze concurrenten voeren<br />

wij langs de kust naar onze eindbestemming.<br />

Drie mijl verwijderd van de finish zagen we,<br />

na in totaal 45.000 mijl varen, zonder verrekijker<br />

onze tegenstanders liggen, wat ongekend<br />

was. Dus pushten we nog harder en<br />

stonden we constant onder spanning. Daardoor<br />

hebben we de race wel gewonnen. Een<br />

prachtige metafoor, die het mogelijk maakt<br />

parallellen te trekken met het bedrijfsleven.<br />

Mensen aan boord zijn, net als personeelsleden<br />

en collega’s, op den duur bijna familieleden,<br />

die allemaal hetzelfde nastreven. Zo’n<br />

zeiltocht is een emotionele achtbaan met<br />

hoogte- en dieptepunten. Af en toe ga je letterlijk<br />

op je bek, daarna sta je weer op, mede<br />

dankzij de mensen om je heen. Je bent er<br />

voor elkaar. Daardoor houd je het vol.” Ook<br />

steun is belangrijk. Carolijn: “Wij waren aan<br />

boord met z’n negenen, maar hadden het<br />

niet kunnen redden zonder een technisch<br />

ondersteuningsteam dat ons bij elke stopover<br />

opwachtte, de boot overnam en binnen<br />

zes dagen alles controleerde en waar nodig<br />

repareerde. Teamwerk is zo belangrijk!”<br />

ZEILEN WINT VAN HOCKEY<br />

Zeilen is niet altijd Carolijns grote passie<br />

geweest. “Ik begon toen ik 10 was, maar<br />

in de weekenden vielen alle leuke dingen<br />

meestal samen en was het moeilijk kiezen<br />

tussen zeilen of met vriendinnetjes naar de<br />

film gaan. Ik wilde alles meemaken. In Brazilië,<br />

waar we toen woonden, leerde zeilen.<br />

Terug in Nederland bezocht ik, 13 jaar oud,<br />

het Rijnlands Lyceum in Oegstgeest en kreeg<br />

ik van mijn moeder een hockeystick. Ze vertelde<br />

dat in Nederland niet werd gehockeyd<br />

omdat het daarvoor ’s winters te koud was.<br />

Na een paar weken zag ik in Kaag en Braassem<br />

Optimistjes, zeilbootjes voor jongeren<br />

tot en met 15 jaar, tijdens een wintertraining<br />

varen Twee weken later zat ik in zo’n bootje,<br />

niet in bikini en een T-shirt, zoals in Brazilië,<br />

maar in een droogpak. Mijn ouders zagen<br />

dat ik dat echt wilde en gaven me een bootje.<br />

Langzaam kwamen de resultaten en toen<br />

pas ontstond de echte passie.” Na het winnen<br />

van het Jeugd WK in een Laser Radial<br />

– enkele maanden na haar eindexamen –<br />

komt de echte ommekeer en merkt ze dat je<br />

er wat voor terugkrijgt als je ergens induikt,<br />

doorzet en niet opgeeft en bestaat er eigenlijk<br />

niets anders meer voor haar dan zeilen, zeilen<br />

en zeilen. Nadat ze is uitgeloot voor een<br />

studie bedrijfskunde gaat Carolijn Brouwer<br />

voor een jaar naar Portugal, waar ze een universitaire<br />

studie Portugees voor gevorderden<br />

volgt – ‘superleuk met leuke mensen uit<br />

allerlei landen’ – vooral als het slecht weer is.<br />

Bij mooi weer neemt ze de trein naar Cascais,<br />

Europa’s westpunt, om daar op zee te zeilen<br />

met Portugezen. “Na een jaar kwam ik terug<br />

en ging ik talen en culturen van Latijns-Amerika<br />

studeren in Leiden. Brazilië had toch<br />

een beetje mijn hart gestolen en dit was een<br />

goede manier daarmee verbonden te blijven.<br />

Ik heb er vanwege het zeilen wel 5,5 in<br />

plaats van 3 jaar over gedaan en tijdens mijn<br />

stage in Brazilië veel op de oceaan gezeild.”<br />

In Nederland vindt ze het super op het IJsselmeer<br />

en de vele plassen te varen, maar constateert<br />

wel dat zeilers de laatste tijd vaker<br />

voor de zee kiezen. “Als je voor de Olympische<br />

Spelen moet trainen, zoals in 2016 voor<br />

Rio de Janeiro, waar ze op de oceaan varen,<br />

moet je wel op zee trainen.” Waarom ze zeilen<br />

zo leuk vindt? “Geen dag is hetzelfde, of<br />

je nu op een plas, het IJsselmeer of de oceaan<br />

vaart. Hetzelfde weerbericht voor de volgende<br />

dag? De wind zal altijd net een paar<br />

graden meer naar rechts of naar links staan,<br />

op het IJsselmeer kan de stroom gedraaid<br />

zijn waardoor de golven anders zijn. Tijdens<br />

wedstrijden zijn je tegenstanders altijd<br />

anders en ook het water verandert constant.<br />

Zeilen is een complexe sport en van veel ver-<br />

SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2019</strong> 99

© MARTIN KERUROZEL<br />

100<br />

SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2019</strong>

MOTIVATIE EN DOORZETTINGSVERMOGEN<br />

© MARTIN KERUZORE/VOLVO OCEAN RACE<br />

schillende factoren afhankelijk. Ik heb nog<br />

nooit in mijn leven een perfecte race gevaren.<br />

Misschien kom ik er dichtbij, maar er<br />

is altijd wel iets dat je nog beter kunt.” Daardoor<br />

blijft zeilen de uitdagingen bieden die<br />

Carolijn nodig heeft om door te gaan en dat<br />

kan nog heel lang. “Ik ben nu 45. Ze moeten<br />

me tijdens oceaanraces niet op het voordek<br />

zetten, waarvoor je heel sterk en fit moet zijn,<br />

maar ik kan heel goed achterin blijven sturen<br />

en trimmen. Op die posities telt de ervaring<br />

en dat is belangrijk in deze sport.”<br />

Boek Carolijn Brouwer exclusief bij<br />

Speakers Academy ®<br />

info@speakersacademy.nl<br />

‘Af je toe ga je letterlijk op je bek, daarna sta je<br />

weer op, mede dankzij de mensen om je heen.<br />

Je bent er voor elkaar’<br />

Carolijn Brouwer heeft drie keer deelgenomen aan de Volvo Ocean Race en de laatste editie (2017-<strong>2018</strong>) met het Dongfeng Race<br />

Team gewonnen. In 1991 won ze het WK Jeugd, in 1993 het WK en in de Olympische Europe-klasse wereldtitels in 1996 en 1998, Ze<br />

heeft in 2000, 2004 en 2008 in verschillende klassen deelgenomen aan de Olympische Spelen. Ze heeft onder meer twee keer de<br />

Conny van Rietschoten Trofee gewonnen, de belangrijkste zeilprijs van Nederland. Carolijn spreekt boeiend over haar zeilprestaties<br />

en trekt parallellen met het bedrijfsleven.<br />

SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2019</strong> 101

prof. dr. ir. Jan Rotmans<br />

Tekst: Jacques Geluk | Fotografie: Speakers Academy ® | Walter Kallenbach<br />

‘Over vijftien jaar ben je<br />

een sukkel als je nog gas en<br />

102<br />

geen zonnepanelen hebt’<br />

SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2019</strong>

KLIMAATVERANDERING<br />

De Britse deeltjesfysicus professor Brian Cox zegt op televisie dat de ijskappen op de polen tienduizend jaar<br />

geleden ook gesmolten zijn. Dat kan best zijn, maar volgens de Rotterdamse wiskundige en klimaatdeskundige<br />

professor Jan Rotmans, is het klimaat nog nooit zo snel veranderd als de laatste 170 jaar. Waar voordien<br />

de natuur afwisselend zorgde voor een warmer of juist kouder klimaat (en daarvoor ruimschoots de tijd<br />

nam), speelt de mens daarin voor het eerst een grote rol. Rotmans bestudeert dit fenomeen, dat nu leidt<br />

tot opwarming, zo’n 32 jaar en waarschuwt al tientallen jaren voor de gevolgen. Pas nu, om vijf voor twaalf,<br />

luisteren steeds meer mensen naar hem, hoewel er nog steeds klimaatsceptici zijn. “In dertig jaar is het aantal<br />

klimaatwetenschappers gegroeid van honderd naar tienduizend. De kans dat zij er allemaal naast zitten acht ik<br />

uiterst klein. Het zou bijzonder onverstandig zijn niet naar hen te luisteren.”<br />

De lange (te) droge en hete<br />

zomer van <strong>2018</strong>, de warmste<br />

ooit, is hét voorbeeld van een<br />

extremer weertype waarmee<br />

Nederland voortaan eens per<br />

drie à vier jaar te maken krijgt. Straalstromen<br />

gaan door grotere temperatuurverschillen<br />

meanderen (van oost naar west, maar nu<br />

ook vaker van noord naar zuid) en nemen in<br />

kracht af, waardoor lage- en hogedrukgebieden<br />

muurvast blijven hangen boven dezelfde<br />

plek. Dat levert langere periodes met hetzelfde<br />

weer op. Nu was dat warm en droog,<br />

het kan ook maandenlang regen en wind<br />

betekenen. “In 2003 kwam het kabinet bijeen<br />

in crisisberaad, omdat het – net als eerder<br />

in 1976 en 1993 – ongekend lang droog<br />

was geweest. Ik heb toen al gezegd dat dit in<br />

de toekomst vaker zou gebeuren. Er kwamen<br />

echter een paar natte zomers en koudere<br />

winters, waardoor mensen dachten dat<br />

het wel meeviel en er niets gebeurde. Nu was<br />

het ineens extreem. Dat helpt wel”, zegt Jan<br />

Rotmans. Net op tijd, zelfs een beetje aan de<br />

late kant, want volgens hem zijn op korte termijn<br />

zeer verontrustende ontwikkelingen te<br />

verwachten.<br />

“We weten nog veel niet, maar genoeg om<br />

ons veel zorgen te maken. De klimaatverandering<br />

gaat twee à drie keer sneller dan<br />

ik in 1990 met mijn klimaatmodel IMAGE<br />

heb berekend. Toen werd ik er van beticht<br />

te pessimistisch te zijn, zonder te weten hoe<br />

erg de gevolgen drie decennia later zouden<br />

zijn, vooral op Groenland en de Zuidpool.<br />

Er waren daar nog nauwelijks metingen.<br />

Inmiddels meten wetenschappers er continu.<br />

De temperatuur op de Zuidpool is nog<br />

steeds -30° tot -40°Celsius. Dan zou je denken<br />

dat het ijs niet smelt. Dat klopt, maar<br />

grote ijsplaten verschuiven door een warme<br />

thermiek van onderaf, die ervoor zorgt dat<br />

stukken ijs ter grootte van de provincie Zuid-<br />

Holland afkalven. Dat effect was dertig jaar<br />

geleden niet te voorzien, toen dachten we<br />

nog dat vijf graden warmer geen groot verschil<br />

zou uitmaken; inmiddels weten we dat<br />

als het bij ons twee graden opwarmt, dat op<br />

de polen wel vijf à tien graden kan zijn.” Jan<br />

Rotmans is al op de Zuidpool geweest. Dit<br />

jaar gaat hij naar Groenland, dat zijn naam<br />

letterlijk steeds meer eer aan doet.<br />

STUITEND ARROGANT<br />

Ondanks het feit dat bij velen de schellen<br />

van de ogen vallen, zijn er nog steeds klimaatsceptici<br />

die de opwarming van de aarde<br />

of de rol van de mens daarin blijven ontkennen.<br />

“Ze komen echter nooit met alternatieven<br />

en slagen er niet in ons ongelijk<br />

te bewijzen. Ze publiceren niet in reguliere<br />

wetenschappelijke bladen, maar krijgen desondanks<br />

meer media-aandacht dan wenselijk<br />

is. Klimaatverandering is ongelooflijk<br />

complex. Wie die complexiteit niet overziet<br />

kan zich beter verlaten op mensen die<br />

er echt verstand van hebben, maar ja er zijn<br />

ook gekken die Einsteins relativiteitstheorie<br />

nog steeds in twijfel trekken. En er zijn ook<br />

nog lang mensen geweest die dachten dat de<br />

aarde plat was. Het gaat over fysische wetmatigheden<br />

in combinatie met circa twintig<br />

geofysische en biogeochemische terugkoppelingen,<br />

die het klimaatsignaal kunnen versterken<br />

of afzwakken. Vijf daarvan kon ik<br />

destijds in mijn klimaatmodel stoppen, nu<br />

kunnen we er tien meenemen. Het overgrote<br />

deel van deze terugkoppelingen leidt tot versterking<br />

van het klimaatsignaal. Dat betekent<br />

dat er nog tien overblijven, waardoor<br />

er nog steeds de nodige onzekerheden zijn.”<br />

“Wel is duidelijk dat hoe meer terugkoppelingen<br />

we meenemen, hoe sterker de klimaateffecten<br />

zijn. Die stapelen zich, wat de<br />

mensen die zich hier al soms 35 jaar mee<br />

bezighouden, de knapste koppen ter wereld,<br />

steeds ongeruster maakt. Ik vind het daarom,<br />

als topwetenschapper met veel kennis van<br />

deze materie stuitend arrogant dat die klimaatsceptici<br />

zoveel lawaai maken, in discussie<br />

gaan en een mening vormen en ventileren<br />

zonder zich er echt in verdiept te hebben.”<br />

Volgens Rotmans zet dat het publiek, maar<br />

ook overheden en bedrijven, op het verkeerde<br />

been. “Als mensen daardoor weigeren<br />

de wetenschap te geloven kan dat enorm<br />

negatieve gevolgen hebben. Eenzelfde soort<br />

verschijnsel zie je nu bij mensen die op basis<br />

van allerlei niet gefundeerde berichten hun<br />

kinderen niet laten vaccineren.” Toch merkt<br />

Rotmans dat zelfs zeer verstokte klimaatsceptici<br />

nu erkennen dat het klimaat wezenlijk<br />

verandert, maar blijven twisten over de<br />

oorzaak. >><br />

SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2019</strong> 103

KLIMAATVERANDERING<br />

SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2019</strong><br />

NEDERLAND LOOPT<br />

VOOROP ÉN ACHTERAAN<br />

Wat betreft klimaatadaptie – de manier<br />

waarop we ons aanpassen aan de veranderingen<br />

– behoort Nederland in Europa en<br />

wereldwijd tot de top. “Het enige is dat we<br />

ons altijd hebben ingesteld op overstromingen<br />

als gevolg van te verwachten extreme<br />

regenval, maar nooit op langere droogteperioden<br />

met veel minder water dan normaal.<br />

Tien jaar geleden zag ik dat al aankomen en<br />

heb ik dat verteld tijdens een lezing voor<br />

de Unie van Waterschappen, maar nu pas<br />

zien zij dat echt en constateren ze dat uitgedroogde<br />

dijken kunnen scheuren met alle<br />

gevolgen van dien. Dat betekent dat ze hun<br />

waterbeleid moeten aanpassen.” Nederland<br />

loopt echter ver achter op het gebied van klimaatmitigatie<br />

en neemt te weinig maatregelen<br />

die beogen de broeikasgasemissie te<br />

verminderen “Van de 28 EU-landen staan<br />

we op de 27ste plaats, net voor Luxemburg,<br />

terwijl we toen ik begon nog de vijfde plek<br />

bezetten. Gedurende mijn carrière zijn we<br />

afgezakt tot de sukkel van Europa”, constateert<br />

Jan Rotmans. “Een deel van de opwarming<br />

is al onderweg, we kunnen alleen de<br />

catastrofale gevolgen proberen te voorkomen<br />

door gebruik van duurzame energie te<br />

stimuleren en CO₂-uitstoot terug te dringen.<br />

Dat we tot de absolute achterblijvers behoren<br />

is overigens deels te wijten aan het feit<br />

dat we heel energie-intensief zijn. We wonen<br />

met veel mensen op een kleine oppervlakte,<br />

hebben veel zware industrie en er zijn een<br />

heleboel activiteiten. Qua mitigatie is een<br />

enorme inhaalslag nodig, wat niet eenvoudig<br />

zal zijn omdat we gewend zijn met vuile<br />

energie – van turf tot kolen, olie en aardgas –<br />

geld te verdienen. Daar zijn wij als handelsnatie<br />

rijk van geworden en dat zit ons nu we<br />

moeten overstappen op andere energievormen<br />

in de weg.”<br />

VAN HET GAS AF<br />

Jaren geleden alweer was Jan Rotmans ook<br />

een van de eerste wetenschappers die zei dat<br />

we van het gas af moeten als energiebron.<br />

“De zalen liepen leeg als ik dat verkondigde,<br />

voor zover er al mensen kwamen. Ze dach-<br />

104<br />

ten dat ik gek was. Nu sta ik voor volle zalen.<br />

Een groot deel van het publiek is enthousiast,<br />

een klein deel is nog kritisch.” Als peuter<br />

woont kleine Jan samen met zijn ouders<br />

bij opa en oma in aan de Bergselaan in Rotterdam,<br />

tweehoog achter. Hij kruipt af en toe<br />

in de kolenkit op zolder en komt roetzwart<br />

terug. In 1964 krijgen ze gas. Zijn moeder is<br />

blij, want het is schoner, goedkoper en milieuvriendelijker.<br />

“Nu zeg ik tegen haar dat we<br />

van het gas af moeten, waarop ze antwoordt:<br />

‘Doe effe normaal, dat gas was onze redding’.<br />

Mentaal moeten veel mensen net als zij de<br />

omslag nog maken. Tien jaar geleden schreef<br />

ik het rapport ‘Van gas los’ voor het ministerie<br />

van Economische Zaken. Ik had berekend<br />

dat alle woningen van het gas afhalen en de<br />

energievoorziening vervangen door warmtepompen,<br />

zonnepanelen en betere isolatie<br />

zo’n 180 miljard euro zou kosten, maar<br />

uiteindelijk meer zou opleveren. De top van<br />

het ministerie zei: ‘Jan, dit rapport stoppen<br />

we in de onderste la van dit bureau en we<br />

hopen dat het er niet snel uit komt’. Dankzij<br />

de gasbaten kwam 100 miljoen beschikbaar<br />

voor toponderzoek. Daarvan was 10<br />

miljoen bestemd voor transitie-onderzoek,<br />

dat ik tien jaar lang heb kunnen doen. Daarvan<br />

hebben we veel profijt gehad, zeker nu<br />

van het gas af eindelijk gaat leven.”<br />

HET GAAT PIJN DOEN<br />

Tegelijk groeit ook de weerstand. Velen<br />

vragen zich af wie die transitie gaat bekostigen.<br />

“Burgers, overheid, bedrijfsleven.<br />

Iedereen. Het levert ook veel op, maar eerst<br />

moeten we door de transitiepijn heen. Rutte<br />

roept dat hij de energietransitie keigaaf<br />

vindt, maar dan begrijpt hij het niet echt.<br />

Het is niet alleen maar leuk. Tegenstanders,<br />

met name uit de rechtse hoek, constateren<br />

dat de hele wereld overstapt op gas, terwijl<br />

wij er vanaf willen. De Duitsers zijn nog<br />

voor een groot deel afhankelijk van kolen,<br />

die mede verantwoordelijk zijn voor een<br />

hogere broeikasgasuitstoot, veel Belgen hebben<br />

nog stookolietanks in de tuin. Voor hen<br />

is de overgang op gas een stap vooruit. Wij<br />

zijn al een stap verder en voor een groot deel<br />

afhankelijk van gas en straks ook van twee<br />

leveranciers: Noorwegen en Rusland. Vooral<br />

dat laatste is op de lange duur ongewenst.<br />

Ik heb ook geageerd tegen de pijpleiding<br />

die er komt tussen Rusland en Duitsland,<br />

maar daar is destijds niet naar geluisterd. Nu<br />

zegt Trump dat ook. Hij wil niet dat Merkel<br />

Duitsland afhankelijk maakt van Poetin. Een<br />

van de weinige zinnige dingen die hij heeft<br />

beweerd.” Rotmans constateert dat Amerika<br />

zelf druk bezig is zich minder afhankelijk<br />

te maken van energie-importen. De Amerikanen<br />

investeren niet alleen in schaliegas<br />

en -olie, maar meer nog in zonne- en windenergie,<br />

waarbij afzonderlijke staten als Californië<br />

en Oregon vooroplopen. Hoe kan het<br />

dat Nederland nog niet eens zo lang geleden<br />

is begonnen met het bouwen van kolengestookte<br />

centrales? Was dat geen enorme stap<br />

terug? Rotmans: “Ik heb, toen ze halverwege<br />

waren, met twintig gerenommeerde<br />

hoogleraren, onder wie Ad van Wijk en Pier<br />

Vellinga, de directies van de vier grote energiebedrijven<br />

bezocht om te voorkomen dat<br />

die centrales in bedrijf zouden komen. Vijf<br />

hoogleraren per bedrijf. We hebben de top<br />

en juristen van de energieleveranciers verteld<br />

dat er een revolutie kwam, die duurzame<br />

energie steeds goedkoper zou maken en dat<br />

ze de boot niet mochten missen. Ze antwoordden<br />

dat ze failliet zouden gaan als ze<br />

naar ons zouden luisteren, terwijl het tegenovergestelde<br />

waar was. Peter Terium, destijds<br />

CEO van Essent, gaf in 2017 toe dat zijn<br />

bedrijf te laat is ingestapt in duurzame energie<br />

en dat dat de schuld was van de overheid.<br />

Mij gelijk geven deed hij natuurlijk niet”, zegt<br />

Rotmans, die er fijntjes aan toevoegt dat de<br />

grote energiebedrijven nu bijna omvallen.”<br />

Hoe het precies is gegaan staat beschreven<br />

in zijn laatste boek ‘Omwenteling’.<br />

VIER TYPEN BEDRIJVEN<br />

“Bedrijven die in deze business zitten<br />

zouden moeten zien dat de wereld verandert,<br />

maar sommige zijn ziende blind of staren zich<br />

blind op verdienmodellen die diepgeworteld<br />

zijn hun organisatie en bedrijfscultuur. Er<br />

zijn vier typen ondernemingen. Bedrijven<br />

die echt transformatief zijn, veranderingen<br />

zien en daarop nieuwe businessmodellen<br />

ontwikkelen. Andere kunnen dat ook,<br />

maar vinden het ontwikkelen van nieuwe

KLIMAATVERANDERING<br />

bedrijfsplannen moeilijk. Zeventig procent<br />

van de bedrijven is echter reactief en doet<br />

niets en dan is er nog een categorie die<br />

denkt dat het allemaal wel zal overwaaien.<br />

Onvoorstelbaar. Twee jaar geleden zei de<br />

CEO van BP te geloven dat de komende<br />

veertig jaar niet veel zal veranderen. Dat<br />

kán niet waar zijn.” Rotmans zit binnenkort<br />

aan tafel met de Shell-directie, die zich<br />

wel ernstige zorgen begint te maken en<br />

wier bedrijf bovendien kampt met een<br />

imagoprobleem. Hij ziet drie mogelijkheden<br />

voor Shell. Doorgaan zoals nu, efficiënter<br />

werken door mensen te ontslaan, te<br />

bezuinigen en de zaak opsplitsen in een<br />

duurzaam en een beursgenoteerd fossiel<br />

deel, of radicaal kiezen voor duurzaam. “Ze<br />

kiezen voor de eerste strategie, de weg naar<br />

het einde. Letterlijk en figuurlijk oliedom.<br />

Bedrijven als Shell moeten luisteren en echt<br />

radicaal veranderen, anders bestaan ze niet<br />

meer over twintig jaar. Tot nu toe heb ik<br />

heel vaak gelijk gekregen, al meer dan 30<br />

jaar. Uiteraard zit ik er ook wel eens naast,<br />

maar de zeventig flessen whisky in mijn<br />

kelder heb ik vrijwel allemaal gewonnen<br />

met weddenschappen over klimaat, energie<br />

en duurzaamheid.”<br />

TRANSITIE TRAAG,<br />

MAAR ZEKER<br />

Na een uurtje praten met professor Rotmans<br />

is het duidelijk. De energietransitie<br />

van fossiel naar duurzaam is noodzakelijk<br />

om klimaatverandering en alle problemen<br />

die daarvan het gevolg zijn te voorkomen,<br />

vertragen of te kunnen beheersen en zal uiteindelijk<br />

meer opleveren dan ze kost. We<br />

moeten daarbij accepteren dat die transitie<br />

ogenschijnlijk traag verloopt. “Het vervangen<br />

van zeven miljoen auto’s die rijden op<br />

‘We weten nog veel<br />

niet, maar genoeg om<br />

ons veel zorgen te<br />

maken’<br />

fossiele brandstoffen door elektrische gaat<br />

zelfs als er geen auto’s bij zouden komen<br />

20 jaar kosten en anders misschien wel 30.<br />

Zeven miljoen woningen van het gas halen<br />

duurt 20 jaar als we er 2.000 per dag doen. Of<br />

dat realistisch is? Over hetzelfde aantal hebben<br />

we tot nu toe vijf jaar gedaan. We zijn<br />

dus misschien nog een generatie bezig, maar<br />

we zijn de goede richting ingeslagen en dat<br />

is heel belangrijk. Nu kunnen we kijken of<br />

we de transformatie alsnog kunnen versnellen<br />

en soms kunnen overheidsmaatregelen,<br />

zoals het verbieden van diesels in stadscentra,<br />

het kantelpunt naar voren halen en kan<br />

het onverwacht snel gaan.” Het zit ook tussen<br />

de oren. Autorijden associëren we volgens<br />

Rotmans met benzinepompen, maar<br />

wie elektrisch rijdt komt daar nooit meer.<br />

“Je hebt mensen die snel willen en kunnen<br />

transformeren, een groep die het nog niet<br />

kan bekostigen en een groep die niet kan,<br />

maar ook niet wil. Die gaan pas om als duurzamer<br />

rijden of wonen goedkoper en aantrekkelijker<br />

wordt. Het ligt niet aan een<br />

systeem waarop we alles kunnen afschuiven,<br />

maar het gaat om gedragsverandering<br />

van onszelf. Wij moeten het verschil maken<br />

en aanvaarden dat economie niet altijd kan<br />

voorgaan, anders halen we de (klimaat)doelen<br />

niet. Transitiepijn hoort erbij. Daarom<br />

heb ik in ‘Omwenteling’ het accent juist op<br />

de mens zelf gelegd. Een jaar lang twee à drie<br />

keer per week geen vlees eten scheelt net<br />

zoveel CO₂-uitstoot als een jaar lang geen<br />

autorijden.”<br />

OPTIMISTISCH<br />

Er klinkt optimisme door in Rotmans’<br />

verhaal. “Ik wil nooit cynisch worden. Is<br />

ook niet nodig. Kijk eens naar wat er allemaal<br />

veranderd is sinds ik begon. In de jaren<br />

tachtig moest ik uitleggen wat de energietransitie<br />

was, nu is het bewustzijn eindelijk<br />

gegroeid, heeft iedereen het erover en zie je<br />

de eerste tekenen van gedragsverandering.<br />

Met roken heeft het tenslotte ook vijftig jaar<br />

geduurd voordat uiteindelijk ook de overheid<br />

aansloot bij veranderde opvattingen!<br />

Kortom: cultuurpatronen zie je veranderen<br />

en dat maakt me optimistisch. Over vijftien<br />

jaar ben jij ook een beetje een sukkel als je<br />

nog gas en geen zonnepanelen hebt.”<br />

Boek Jan Rotmans bij<br />

Speakers Academy ®<br />

info@speakersacademy.nl<br />

Rotterdammer prof. dr. ir. Jan Rotmans studeerde wiskunde aan de TU Delft. Hij promoveerde in 1990 met IMAGE, het eerste<br />

integrale klimaatmodel ter wereld. In 1992 werd hij de jongste hoogleraar van Nederland, aan de universiteit van Maastricht, waar<br />

hij het International Centre for Integrated assessment and Sustainable development oprichtte. Sinds 2004 is Rotmans hoogleraar<br />

Duurzaamheid en Transitiekunde aan de Erasmus Universiteit. In datzelfde jaar richtte hij het Dutch Research Institute for Transitions<br />

op (DRIFT). In 2007 stond hij mede aan de basis van Urgenda, een beweging voor innovatie en duurzaamheid, en in 2015 van Nederland<br />

Kantelt. Rotmans is een gerenommeerd en enthousiast spreker over duurzaamheid en de energietransitie, en een internationale<br />

autoriteit op het gebied van transities en duurzaamheid.<br />

SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2019</strong> 105

© MARCO HEYDA<br />

SPOTLIGHT ON<br />

‘How to<br />

create a<br />

public<br />

relevant<br />

space’<br />

ir. Aat Vos<br />

Als 'creative guide' is Aat Vos toegewijd aan het publieke domein nieuw leven<br />

inblazen. Hij brengt sociale verandering teweeg dankzij zijn ontwerpen van<br />

Third Places, die naast thuis (First) en werk (Second) een steeds grotere rol<br />

spelen in onze samenleving. Aat Vos transformeert openbare ruimtes en<br />

gebouwen tot Third Places in nauwe samenwerking met lokale belanghebbenden.<br />

In workshops en inspiratiesessies ontwikkelt hij een aantrekkelijk en relevant concept<br />

met een aansprekende openbare programmering. Zijn manier van werken en de daaruit<br />

vloeiende projecten verbinden als sociaal cement mensen met elkaar.<br />

Aat Vos werkt voor een grote verscheidenheid aan opdrachtgevers, waaronder overheidsorganisaties,<br />

gemeenten en projectontwikkelaars. Hieronder vallen de OBA (Openbare<br />

Bibliotheek Amsterdam), Deichman Library (Oslo Public Libraries), Stadtbibliothek Köln<br />

(Stadsbibliotheek Keulen), het Luxor Theater Rotterdam en het Wilmink Theater Enschede<br />

tot de meest bekende.<br />

Door de lokale gemeenschap te mobiliseren en te verbinden verandert Aat Vos niet alleen de<br />

vorm, maar ook de rol van openbare ruimtes. Hij creëert plaatsen waar mensen zich betrokken<br />

voelen. Hij laat zien hoe iedereen, van overheid tot vrijwilligersgroep, een rol speelt in de<br />

ontwikkeling van een vitale lokale gemeenschap. In zijn boek '3RD4ALL - How To Create a<br />

Relevant Public Space' (nai010 publishers, 2017) zet hij de vijf belangrijkste elementen van een<br />

succesvolle publieke ruimte uiteen.<br />

In zijn lezingen en workshops werpt Aat Vos een nieuw licht op stedelijke kwesties, publieke<br />

oplossingen en plaatst hij lokale uitdagingen in perspectief. Hij inspireert zijn publiek hoe<br />

'placemaking' een oplossing kan zijn voor een tal van uitdagingen in de huidige samenleving.<br />

Boek Aat Vos exclusief bij Speakers Academy ®<br />

info@speakersacademy.nl<br />

106<br />

SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2019</strong>

ONDERNEMERSCHAP<br />

Kan meneer Kristel komen spreken?<br />

Elke dag krijg ik verbaasde blikken als jonge, ondernemende vrouw. Het gebeurt als ik zeg dat ik de<br />

directeur ben van een containerfabriek, als ik een heftruck ga kopen of als ik met mijn rode Porsche<br />

voor het stoplicht sta – die auto heeft ze vast geleend van een rijke meneer.<br />

Tekst: Kristel Groenenboom<br />

Jonge, ondernemende en succesvolle<br />

managers en ondernemers,<br />

zowel mannen als vrouwen, worden<br />

onderschat tussen negen<br />

en vijf. Vooroordelen zijn heel<br />

begrijpelijk, maar zakelijk gezien niet zo<br />

slim. De mensen die mij onderschatten,<br />

schieten zichzelf in hun voet. Als je mij<br />

een heftruck wilt verkopen, is het zakelijk<br />

gezien misschien verstandiger om mij serieus<br />

te nemen.<br />

Succesvol zijn was en is een strijd voor<br />

mij, want ik ben jong, een vrouw en ik rijd<br />

in een dure auto, allemaal kenmerken die<br />

veel mensen afkeuren of zien als onwenselijk<br />

gedrag voor een directeur. Ik voldoe<br />

niet aan het stereotiepe beeld van de ondernemer,<br />

maar toch is het me gelukt om respect<br />

te krijgen en te groeien. Om te laten<br />

zien hoe onzinnig vooroordelen zijn, neem<br />

ik u tijdens mijn presentatie mee in mijn leven, dat van de moderne,<br />

jonge ondernemer. Ik vertel waar ik tegenaan ben gelopen, hoe ik<br />

vooroordelen heb overwonnen en nu al bijna tien jaar een succesvolle<br />

onderneming run.<br />

Vooroordeel een: je bent te jong. Maar wist u dat jonge managers<br />

vaak betere resultaten behalen dan oudere leidinggevenden? Onbewust<br />

vinden mensen dat een directeur minimaal veertig-plus moet<br />

zijn. Dit archetypische beeld is heel hardnekkig, maar nergens op<br />

gebaseerd, er is geen wetenschappelijk bewijs voor. Als tweede generatie-eigenaar<br />

van een familiebedrijf kan ik u alles vertellen over de<br />

© CORBINO<br />

vooroordelen rond bedrijfsopvolging. Al is<br />

het volgens mij heel simpel: hoe vroeger je<br />

eraan begint, hoe beter.<br />

Vooroordeel twee: vrouwen zijn minder<br />

capabel. Als vrouwelijke ondernemer word<br />

je al vlug gezien als een bitch, niet iemand<br />

die tactisch genoeg is om succesvol te zijn.<br />

Maar vrouwen gaan minder snel failliet dan<br />

mannelijke ondernemers. En nu we het er<br />

toch over hebben: vrouwen zijn betere<br />

chauffeurs dan mannen. Mannen vinden<br />

misschien dat ze zo goed kunt rijden, maar<br />

de verzekeringsstatistieken wijzen onomwonden<br />

uit dat wij vrouwen gewoon minder<br />

deuken rijden.<br />

Ik ben geen wereldverbeteraar, maar ik<br />

pleit voor meer ruimdenkendheid en diversiteit<br />

in het zakenleven. Ik wil stereotiepe<br />

ideeën doorbreken door te laten zien hoe<br />

het ook kan. En ik roep jonge managers,<br />

jonge ondernemers en jonge vrouwen op om ervoor te gaan als je<br />

een droom hebt. Mijn verhaal bewijst dat het kan. Het is herkenbaar<br />

en humoristisch, maar ook een beetje ruig en rauw, maar wat had u<br />

anders verwacht van een vrouw die een metaalbedrijf runt.<br />

Boek Kristel Groenenboom exclusief bij<br />

Speakers Academy ®<br />

info@speakersacademy.nl<br />

Kristel Groenenboom is directeur en eigenaar van het gelijknamige containerbedrijf. Ze geeft leiding aan 30 medewerkers en boekte<br />

een omzet van 4 miljoen euro. In de afgelopen jaren werd ze uitgeroepen tot meest veelbelovende zakenvrouw én internationaal<br />

onderneemster van het jaar. Ze stond op lijstjes van succesvolle ondernemers van onder meer Sprout, het Financieele Dagblad en<br />

The Next Women. Ze is columnist en spreker. En regelmatig te gast bij BNR Radio. Kristel Groenenboom runt sinds haar 23ste een<br />

miljoenenbedrijf dat containers bouwt. Recent is haar eerste boek uitgekomen ‘Mag ik meneer Kristel even spreken’. Nog voordat<br />

het boek uitkwam stond het in de top van Managementboek.nl. In het boek rekent Kristel af met alle vooroordelen waar ze elke<br />

dag mee te maken heeft. Niet iedere succesvolle ondernemer is man, blank en 46. Niet iedere vrouw heeft een hekel aan techniek,<br />

boekhouden en auto’s.<br />

SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2019</strong> 107

‘Mensen moeten zich zo<br />

veilig voelen dat ze durven<br />

experimenteren, durven spelen’<br />

108 SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2019</strong>

NIEUWE SAMENLEVING<br />

Beetje chaos creëert speelruimte<br />

voor persoonlijk en zakelijk succes<br />

De balans herstellen tussen orde en chaos is de volgende stap in de ontwikkeling van mensen en<br />

organisaties. Ondernemer, spreker en sparringpartner Peter Ros pleit in zijn nieuwe boek ‘Spelen!’ voor<br />

meer vertrouwen en een beetje chaos. Warorde noemt hij dat. De orde een beetje in de war brengen<br />

om speelruimte te creëren, zodat bijvoorbeeld medewerkers zelf nieuwe kansen kunnen ontdekken en<br />

benutten. Met heldere analyses, aansprekende voorbeelden en een positieve blik onderzoekt Ros de<br />

potentie van het onbekende. Zijn boek is niet zozeer een ode aan chaos als wel een liefdesbetuiging aan lef,<br />

kwetsbaarheid, serendipiteit en nieuwsgierigheid. Voor wie succesvol wil veranderen en innoveren.<br />

Peter Ros<br />

Tekst: Jacques Geluk | Fotografie: Ester Overmars<br />

“<br />

Ik kom door mijn werk bij verschillende<br />

bedrijven, organisaties en bijvoorbeeld<br />

onderwijs- en zorginstellingen. Ze willen<br />

zich allemaal aanpassen aan continue<br />

verandering en vernieuwing, maar<br />

op organisatie- en zeker persoonlijk niveau<br />

blijkt dat heel moeilijk te zijn. Dat komt<br />

doordat het gewoon niet in ons DNA zit dat<br />

verandering positief kan zijn. Fysiologisch<br />

gezien zijn mensen nog steeds jagers-verzamelaars,<br />

die verandering beschouwen als<br />

een bedreiging. Daarom trappen ze automatisch<br />

op de rem. Daar zijn ook de wetenschappers<br />

het over eens”, antwoordt Peter<br />

Ros op de vraag waarom hij ‘Spelen!’ heeft<br />

geschreven. “Bedrijven en organisaties die<br />

een bepaalde goede werkwijze of een succesvol<br />

product hebben ontwikkeld, proberen<br />

die over het algemeen met allerlei regels<br />

en procedures te beschermen en efficiënter<br />

te maken. Ze beseffen niet dat die beveiligingsmaatregelen<br />

het zetten van volgende<br />

stappen belemmeren en zo het ontdekken<br />

van nieuwe mogelijkheden verhinderen.”<br />

Het vertrekpunt van Peters boek is dan<br />

ook de constatering dat we chaos, zodra die<br />

zich voordoet, willen oplossen om verder te<br />

kunnen. “Orde en chaos, de Griekse mythologie<br />

staat er al vol van. In deze tijd vinden<br />

we steeds meer manieren om met behulp<br />

van regels en geavanceerde meettechnologie<br />

ordening aan te brengen. ‘Business intelligence’<br />

(BI) is daar ook onderdeel van.“ BI<br />

is te beschouwen als een waardevolle kerncompetentie,<br />

waarmee gegevens zijn om<br />

te zetten informatie. Organisaties kunnen<br />

daardoor adequater en slimmer werken en<br />

dat creëert concurrentievoordeel. Althans<br />

dat is het uitgangspunt. Peter: “Doordat we<br />

alsmaar de controle willen hebben, vergeten<br />

we nieuwe dingen te ontdekken. De balans<br />

tussen orde en chaos is een beetje verdwenen.<br />

Eigenlijk zou er, naast meer vertrouwen,<br />

wat meer chaos moeten zijn.” Dat<br />

woord chaos kan angstgevoelens opwekken.<br />

“Daarom heb ik de term warorde bedacht.<br />

De orde een beetje in de war brengen om<br />

ruimte te creëren om nieuwe perspectieven<br />

te vinden. Telkens als de orde in de war raakt,<br />

of dat nu in de natuur, binnen organisaties<br />

of in je persoonlijke omgeving is, ontstaat er<br />

uiteindelijk ‘vruchtbare grond’, waaruit iets<br />

moois kan groeien. Denk aan wat er gebeurt<br />

als een bos is afgebrand. Daar ontstaat een<br />

enorme diversiteit, die er anders niet geweest<br />

zou zijn. We herkennen dat soms als we<br />

beseffen dat de vervelende dingen die we<br />

hebben meegemaakt in ons leven, het startpunt<br />

kunnen zijn van prachtige nieuwe ontwikkelingen”,<br />

zegt Peter. “Mensen die bezig<br />

zijn met creatieve processen of creatie begrijpen<br />

vaak dat ze eerst door een moment van<br />

chaos heen moeten, voordat ze iets nieuws<br />

kunnen ontdekken en dat zo te ordenen dat<br />

ze er wat mee kunnen.”<br />

Die laatste gedachte trekt hij door naar<br />

SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2019</strong> 109

NIEUWE SAMENLEVING<br />

‘Verandering is<br />

urgent en kan<br />

bedreigend zijn,<br />

maar biedt vooral<br />

volop nieuwe kansen’<br />

bedrijven, instellingen én individuen. “Het<br />

is niet alleen een managementboek, ‘Spelen!’<br />

richt zich ook op de persoonlijke ontwikkeling.<br />

Veranderen is mijns inziens niet mogelijk<br />

zonder dat mensen snappen dat ze er zelf<br />

onderdeel van zijn. Ook moeten ze het nut<br />

ervan inzien. Desondanks zie ik nog steeds<br />

organisaties die veranderingen systematisch<br />

initiëren op organisatie- en niet op mensniveau<br />

en vervolgens falen. Dat is een van de<br />

redenen dit boek te schrijven.”<br />

SPELEN IS DE OUDSTE<br />

MANIER VAN LEREN<br />

De leiding van organisaties en bedrijven<br />

moet de richting aangeven en voorbeeldgedrag<br />

tonen. Het is echt noodzakelijk dat ze<br />

hun medewerkers de gelegenheid geven zelf<br />

met elkaar de route naar het einddoel uit te<br />

vogelen. Zij moeten de urgentie voor verandering<br />

op persoonlijk niveau voelen en<br />

begrijpen en in staat zijn hun functie autonoom<br />

uit te voeren. “Individuele creativiteit<br />

en volwassenheid van mensen worden alsmaar<br />

belangrijker binnen organisaties doordat<br />

de wereld zo snel verandert. We kunnen<br />

110<br />

SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2019</strong><br />

niet meer zeggen dat we iets over tien jaar<br />

gaan doen, of om met Fokke & Sukke te spreken:<br />

‘Cultuurverandering is volgende week<br />

donderdag om 12.30 uur’. Dat werkt niet<br />

meer.” Peter betoogt dat verandering niet<br />

alleen urgent en volgens sommigen bedreigend<br />

is, maar vooral ook heel veel nieuwe<br />

kansen biedt. “Je moet als leider bereid zijn<br />

die te onderzoeken en het risico te accepteren<br />

dat je kunt falen. Het is nodig dat je<br />

mensen zich zo veilig voelen dat ze durven<br />

experimenteren. Daarom praat ik liever<br />

over spelen. Niet alleen omdat ik in de<br />

speelgoedzaak van mijn ouders ben geboren,<br />

maar vooral omdat het de oudste manier<br />

van leren is. Spelenderwijs kun je binnen een<br />

goed en veilig speelveld veel meer mogelijkheden<br />

of nieuwe concepten ontdekken, zonder<br />

ernstig beschadigd te raken. Dat geldt<br />

zowel voor de organisatie als haar medewerkers.”<br />

Ook hier ziet Peter echter de neiging<br />

wat goed werkt te beschermen en de<br />

speelruimte te beperken. Dat komt volgens<br />

hem mede door het feit dat iedereen alles wil<br />

meten. Prestaties, omzet, groei mogen niet<br />

in gevaar komen. “<br />

Met z’n allen zijn we nu echter in een<br />

wereld beland, waarin we niet meer alleen<br />

over winst en groei praten, maar ook over<br />

nieuwe normen en waarden die minder<br />

meetbaar zijn en we opnieuw moeten uitvinden.<br />

Dat beseft niet iedereen. “Het gaat<br />

wat mij betreft ook om dingen als intuïtie,<br />

vertrouwen, liefde en serendipiteit. Termen<br />

waaraan de zakelijke wereld nog niet<br />

gewend is.” Verbeteren, veranderen en ontwikkelen<br />

kan alleen als er ruimte is om je veilig<br />

in te kunnen bewegen. Veel organisaties<br />

zeggen die ruimte te scheppen, stellen een<br />

budget beschikbaar, maar creëren geen veiligheid.<br />

De functioneringsgesprekken en<br />

kritieke prestatie-indicatoren (kpi’s) liggen<br />

als het ware alweer op de loer en daardoor<br />

gaat de ruimte weer op slot. Peter Ros: “Als<br />

je mensen wilt laten bewegen moet je bereid<br />

zijn veilige experimenteerplekken te faciliteren.<br />

Alleen dan ontstaat tegenwicht tegen de<br />

alles belemmerende (drang naar) ordening<br />

die een groot aantal organisaties nog steeds<br />

heeft. Niet verwonderlijk, want orde heeft<br />

vrijwel alle organisaties de afgelopen honderden<br />

jaren veel gebracht. Die dynamiek<br />

houdt nu echter verdere ontwikkeling tegen.<br />

EEN BEETJE IN DE WAR<br />

PRIKKELT<br />

Een belangrijke vraag is hoe je er binnen<br />

de organisatie voor kunt zorgen dat er<br />

net genoeg chaos ontstaat om mensen een<br />

beetje in de war te maken en te prikkelen,<br />

zodat ze met een veilig gevoel het onbekende<br />

gaan ontdekken. “Ik ben geen anarchist en<br />

niet tegen regels, maar die lokken wel nieuwe<br />

regels uit, net zoals bureaucratie zorgt voor<br />

nog meer bureaucratie. Als ik mensen vraag<br />

waarom hun bedrijf geen vooruitgang boekt<br />

en niet snel genoeg reageert, luidt het antwoord<br />

altijd dat ze vastzitten, er te veel regels<br />

zijn en te weinig tijd, doordat te vaak wordt<br />

vergaderd over onbelangrijke dingen. Er is<br />

geen ruimte om te bewegen, doordat ieder-

NIEUWE SAMENLEVING<br />

een de hele dag bezig is met de waan van de<br />

dag en het aflopen van allerlei procedures.”<br />

‘Spelen!’ begint met een kort gedeelte<br />

waarin Peter Ros de urgentie aangeeft van<br />

het bieden van een tegenwicht tegen de<br />

natuurlijke roep om orde. Onderwerpen die<br />

hij daarin behandelt zijn onder andere de<br />

snelheid waarmee de snelheid toeneemt, de<br />

angst voor verandering, regeldrift en comfort<br />

en crisis. Vervolgens presenteert hij<br />

vooral oplossingen en inzicht in waarom<br />

ordening verantwoordelijk is voor het wegregelen<br />

van menselijke eigenschappen, die<br />

juist in dit tijdperk zo belangrijk zijn. “Het<br />

zijn fantastische oeroude menselijke aspecten<br />

als vertrouwen, intuïtie, creativiteit, verbinding<br />

zoeken en nieuwsgierigheid die ons<br />

nog steeds vooruithelpen. Voor al die onderdelen<br />

bied ik in het boek een vorm aan, die<br />

als het ware aanraakbaar is voor iedereen en<br />

het mogelijk maakt ze aan te wakkeren binnen<br />

de organisatie.” Het grootste deel van het<br />

boek gaat dan ook over ruimte en tegelijk<br />

weerbaarheid creëren binnen de warorde,<br />

observeren, de essentie vinden, slapend en<br />

spelenderwijs leren, buiten je eigen gebaande<br />

paden en die van anderen denken, delen als<br />

het nieuwe hebben en natuurlijk over spelen<br />

en het speelveld. Te veel onderwerpen<br />

om hier op te noemen en zeer leesbaar en<br />

interessant voor zowel managers en CEO’s<br />

als medewerkers en andere belangstellenden.<br />

“Ik heb wel een speciaal hoofdstuk voor<br />

de leiding geschreven, want zij moeten (hun)<br />

mensen prikkelen en in deze tijd van ‘business<br />

intelligence’ ook kiezen voor ‘social<br />

intelligence’, zodat ze ook op ‘soft skills’ kunnen<br />

sturen. Ik geef argumenten waarom<br />

het vanuit de ratio en zakelijke overwegingen<br />

goed is zachte waarden als vertrouwen,<br />

bewegingsruimte en creativiteit een prominentere<br />

plaats te geven. Bovendien geef ik<br />

voorbeelden die laten zien waarom het een<br />

goed idee is geplande serendipiteit toe te passen<br />

en omstandigheden te creëren om het<br />

niet gezochte te vinden. De meeste ontdekkingen<br />

en uitvindingen zijn immers gedaan<br />

zonder dat er bewust naar is gezocht.” Ten<br />

slotte zegt Peter: “Nu robots en andere vormen<br />

van automatisering ons steeds meer<br />

repeterend, saai werk uit handen nemen, is<br />

het tijd dat mensen zich op hun menselijke<br />

aspecten richten en zich gaan onderscheiden<br />

van de machine. Nu moeten we de volgende<br />

stap in onze ontwikkeling maken. “<br />

Boek Peter Ros exclusief bij<br />

Speakers Academy ®<br />

info@speakersacademy.nl<br />

Peter Ros is mede-oprichter van Permanent Beta. Hij experimenteert dagelijks met nieuwe technologie en sociale vernieuwing. Als<br />

spreker en sparringpartner van bijvoorbeeld directies en bestuurders van bedrijven en instellingen deelt hij graag ideeën en inzichten<br />

over de toekomst van werk, gezondheidszorg, onderwijs, overheid en management. Zijn boek ‘Spelen!’, met als ondertitel ‘Ontketen<br />

creativiteit en innovatie’, komt medio februari <strong>2019</strong> uit bij uitgeverij Business Contact (ISBN 9789047012085).<br />

SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2019</strong> 111

Lauren Walters<br />

Tekst en fotografie: Jacques Geluk<br />

112 SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2019</strong>

BEVEILIGING EN BEGELEIDING<br />

‘Mijn betaalmiddel is een<br />

goede relatie met de artiest’<br />

Lauren Walters runt een beveiligingsbedrijf en samen met een partner een onderneming die op dit moment<br />

dertien artiesten volledig ontzorgt, onder wie Justin Bieber en onze eigen Glennis Grace. Lauren heeft zijn<br />

eigen filosofieën over de proactieve wijze waarop dat het beste kan gebeuren. Het waarom is naast het wat en<br />

hoe heel belangrijk. Hetzelfde geldt voor het delen van kernwaarden en overtuigingen met artiesten, andere<br />

zakelijke klanten en lokale partners. “Pas als dat overeenkomt volgt de volgende stap en hebben we het in een<br />

tweede gesprek met de artiesten over hun muziek en wat zij willen bereiken.” Passie en doelen en een goede<br />

relatie met ons, daarom draait het: “My currency is relationship.”<br />

‘We willen<br />

ons ervan<br />

verzekeren dat<br />

we bedreigingen<br />

signaleren<br />

voordat ze<br />

plaatsvinden’’<br />

Het is een warme oktoberdag.<br />

Lauren Walters is in Nederland<br />

om hier de Whitney<br />

Houston Tribute van zangeres<br />

Glennis Grace te begeleiden<br />

en beveiligen. Niet de eerste keer, eerder<br />

heeft hij hetzelfde gedaan voor zijn 24-jarige<br />

landgenoot Justin Bieber. In zijn geboorteland<br />

Canada heeft hij een opleiding voor<br />

wetshandhaving gevolgd bij de Royal Canadian<br />

Mounted Police. “Daar was veel aandacht<br />

voor leiderschap, een noodzakelijke<br />

eigenschap bij politiewerk. Toch besloot ik<br />

tot een carrièreverandering en als professioneel<br />

beveiligingsadviseur verder te gaan.”<br />

De sympathieke Lauren vertelt dat hij vijftien<br />

jaar geleden het bedrijf Secure Logistics<br />

heeft opgericht, dat adviseert over beveiliging<br />

en onder anderen CEO’s, bedrijfsmanagers<br />

en artiesten op geavanceerde wijze<br />

beschermt tegen alle denkbare gevaren.<br />

Daaronder vallen ook het vervoer van de<br />

cliënten en de overige onderdelen van het<br />

logistieke proces. “Wij lopen voorop doordat<br />

we aan elk aspect van hun veiligheid<br />

aandacht besteden. Klanten kunnen bij één<br />

loket terecht voor alles. Met een partner uit<br />

Los Angeles run ik Invisible Management,<br />

een op zichzelf staand, maar complementair<br />

bedrijf dat zich vooral richt op artiesten, die<br />

we als hun agent een totaalpakket bieden.”<br />

Invisible Management is niet te vinden<br />

op internet. “Wij willen onzichtbaar zijn en<br />

juist onze artiesten zichtbaar maken door<br />

hen te steunen en de structuur te geven die<br />

ze nodig hebben. Dit talenten komt niet per<br />

se naar ons toe. Wij gaan naar buiten, praten<br />

met verschillende partijen en schuimen<br />

internet af om hen te vinden. Als we zeker<br />

weten dat zij getalenteerd zijn benaderen we<br />

deze artiesten en begint onze relatie met een<br />

gesprek, waarin we volledige transparantie<br />

nastreven. Tijdens die conversatie kunnen<br />

we vaststellen of zij dezelfde waarden en<br />

overtuigen hebben als wij en bepalen of we<br />

willen samenwerken. Als alles gecontroleerd<br />

en in balans is volgt een volgend gesprek,<br />

waarin we praten over hun muziek en doelen.<br />

Dat laatste is belangrijk, want er zijn<br />

doelen waarmee we hen niet kunnen helpen.<br />

Het is goed als dat tevoren duidelijk is.”<br />

SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2019</strong> 113

BEVEILIGING EN BEGELEIDING<br />

‘Alleen gepassioneerde mensen kunnen<br />

uitstekende service bieden, anders is wat<br />

zij doen gewoon een baan’<br />

PERSOONLIJKE AANPAK<br />

De artiesten die Lauren en zijn mensen<br />

vertegenwoordigen komen bijvoorbeeld uit<br />

Nederland en het Caraïbisch gebied, maar<br />

voornamelijk uit Noord-Amerika. “In veel<br />

andere landen is de taalbarrière een uitdaging<br />

en daar is een ander serviceniveau voor<br />

nodig. Artiestenmanagement vraagt een<br />

persoonlijke aanpak, waarbij de band met<br />

de musici honderd procent moet zijn. Mijn<br />

betaalmiddel is een goede relatie.” Dat betekent<br />

dat hij ook te maken krijgt met stemmingswisselingen<br />

van ‘zijn’ artiesten. “Alle<br />

musici zijn soms onvoorspelbaar, maar het<br />

is aan ons consistent te blijven in de kwaliteit<br />

die we leveren en onze dienstverlening<br />

en helder te blijven communiceren. Dat is<br />

de realiteit en als je praat over doelen, betekenis<br />

en wat je tegenwoordig ‘purpose &<br />

design’ noemt, ook ons leidende principe,<br />

baken en aandachtspunt. Natuurlijk weifelen<br />

ook wij dagelijks, voelen we ons niet<br />

altijd kampioenen en zijn we niet altijd blij<br />

met de omstandigheden, maar als we een<br />

focuspunt hebben nemen we onze tijd, verzekeren<br />

we ons er opnieuw van dat talent,<br />

doel en overtuiging aanwezig zijn. Dan kunnen<br />

we in elke omstandigheid werken en alle<br />

moeilijke situaties aan.”<br />

KERNWAARDEN<br />

Lauren weet dat opereren in verschillende<br />

landen betekent dat je moet geven en<br />

nemen, maar hij wil er altijd zeker van zijn<br />

dat de mensen en organisaties waarmee zijn<br />

114<br />

SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2019</strong><br />

bedrijven samenwerken dezelfde kernwaarden<br />

hanteren. “Organisaties bepalen hun<br />

kernwaarden niet per land. Google hanteert<br />

geen andere normen in Irak dan in Canada.<br />

Die zijn universeel.” Deze voorwaarde houdt<br />

wel in dat het overal ter wereld vinden van<br />

dienstverleners die daaraan voldoen – en<br />

bovendien tweetalig en transparant zijn<br />

en begrijpen wat wij doen – enorm moeilijk<br />

is. Secure Logistics verzorgt wereldwijd<br />

de beveiliging van Justin Bieber, dus ook in<br />

Nederland. “Dan gaat het niet alleen om zijn<br />

optredens, we maken het ook mogelijk dat<br />

hij veilig wat kan drinken en eten in de stad.<br />

Dus zoeken we restaurants uit, praten we met<br />

bedrijfsleiders, regelen we het vervoer en<br />

zorgen we ervoor dat alle bewegingen goed<br />

zijn georkestreerd en de hele operatie naadloos<br />

verloopt. Dat is de enige manier waarop<br />

we onze klant – net als overal ter wereld – van<br />

een goed en consistent serviceniveau kunnen<br />

verzekeren. In Nederland hebben wij in<br />

het Lifestyle Management Agency The Class<br />

Company van Irene Avogadri een partner<br />

gevonden die ons kan helpen bij het voldoen<br />

aan de behoeften van onze cliënten. ‘Highfive’,<br />

want dit bureau kent de lokale omstandigheden<br />

goed en voelt aan wat we willen.”<br />

LEIDERSCHAP<br />

De artiesten krijgen overal waar ze naartoe<br />

gaan begeleiding. Beveiliging is daarvan<br />

een onderdeel. De stafleden van Lauren<br />

en zijn partner zijn zo getraind dat ze doen<br />

wat zij doen en moeten dezelfde mentaliteit<br />

hebben. Dat geldt ook voor de specialisten<br />

die zij inhuren in de steden waar de optredens<br />

plaatshebben. “Als onze eigen staf niet<br />

naar een bepaalde bestemming kan gaan of<br />

we de juiste mensen niet hebben, besteden<br />

we dat deel uit.” Lauren: “Er zijn cliënten die<br />

willen dat wij persoonlijk meegaan, want er<br />

kunnen altijd complicaties zijn wanneer je<br />

reist met artiesten van die statuur. In moeilijke<br />

situaties nemen we daar verantwoordelijkheid<br />

voor door zelf aanwezig te zijn<br />

en leiderschap te tonen, op zo’n manier dat<br />

iedereen weet dat zaken worden geregeld.<br />

Voor mezelf heeft dat ook een zeer positieve<br />

bijkomstigheid, want ik krijg daardoor de<br />

kans de wereld te zien. Pas nog hebben we<br />

een tournee met artiesten gedaan in Australië<br />

en Nieuw-Zeeland. Dat was geweldig.<br />

In januari <strong>2019</strong> gaan we naar Azië voor een<br />

tournee van artiesten van Def Jam Recordings,<br />

die al drie keer is uitverkocht en misschien<br />

een ‘encore’ krijgt.”<br />

UNIEKE BENADERING<br />

De benadering van Secure Logistics en<br />

Invisible Management lijkt uniek. Dat is ook<br />

zo volgens Lauren Walters. “Onze filosofie<br />

onderscheidt zich nogal van die van andere<br />

management- én beveiligingsondernemingen.<br />

Vooral in de beveiligingswereld positioneren<br />

veel bedrijven zich reactief. Wij zijn<br />

daarentegen heel proactief in onze benadering<br />

en willen ons ervan verzekeren dat we<br />

bedreigingen signaleren voordat ze plaatsvinden.<br />

Dat betekent dat we onze zorgen<br />

evalueren en verwerken in een plan of bedreigingsbeoordeling<br />

voor de cliënt, waarna we

de maatregelen kunnen nemen waaraan zij<br />

behoefte hebben. Proactieve beveiliging is<br />

noodzakelijk om efficiënt te kunnen zijn,<br />

dat is nu – zeker sinds 9/11 – harder nodig<br />

dan ooit tevoren.” In andere woorden zegt<br />

hij: “Een zakelijke collega vroeg onlangs wat<br />

het verschil is tussen wat wij doen en andere<br />

organisaties. Ik legde uit dat mijn filosofieën<br />

anders zijn. Het begint met hoe we wat doen,<br />

maar de belangrijkste component is waarom<br />

en daar heeft bijna niemand het over. Passie<br />

en doelgerichtheid, dat is waarom we het<br />

doen. Als je dat niet doet, doe je het maar<br />

half. Daarom zoeken we naar mensen die dat<br />

begrijpen en er helemaal voor willen gaan.<br />

Een 9-tot-5-mentaliteit past niet bij ons.”<br />

Lauren komt nog even terug op een andere<br />

component die hij gedurende het gesprek<br />

geregeld benoemt: overtuiging. “Die staat<br />

voorop. Door zijn overtuigingen en concepten<br />

beschouw ik Martin Luther King nog<br />

altijd als een van mijn grootste mentoren.<br />

Hij was misschien niet de beste spreker en<br />

had niet de beste strategieën als het ging om<br />

burgerrechten, maar wel charisma en geloof<br />

en altijd een connectie met zijn toehoorders.<br />

Hij kreeg mensen in beweging door hen te<br />

verbinden. Als bedrijven dezelfde filosofie<br />

omarmen en toepassen is er geen limiet<br />

aan wat ze kunnen.” Hij noemt Apple als een<br />

bedrijf dat daar extreem goed in is. “Apple<br />

wil de beste producten maken voor zijn<br />

doelgroep, waarmee de binding zo hecht is<br />

dat mensen om vijf uur ’s morgens in de rij<br />

gaan staan op de nieuwste smartphone op te<br />

halen, ook al weten ze dat ze hetzelfde apparaat<br />

twee weken later ook kunnen kopen.”<br />

TOEKOMST<br />

Lauren Walters verwacht dat technologie<br />

net zoals in elke organisatie ook in<br />

zijn branche een steeds grotere rol zal spelen.<br />

“Die moet je omarmen om niet achter<br />

te lopen. Belangrijk is een balans tussen<br />

technologie en één-op-één-communicatie,<br />

want het gevoel raken van mensen is de<br />

ruggengraat van elke organisatie. Dat geldt<br />

zeker ook voor ons. Toch ontbreekt die relatiecomponent<br />

nogal eens bij andere bedrijven<br />

in de dienstverlenende sector. Bij de<br />

receptie van een hotel in Nederland waar<br />

ik wilde inchecken was niemand aanwezig.<br />

Ik moest mijn creditcard invoeren, waarna<br />

ik automatisch een kamersleutel kreeg,<br />

waarna ik naar boven kon gaan. Elk menselijk<br />

contact ontbrak, terwijl het zo belangrijk<br />

is wat te kunnen vragen, zeker in een<br />

vreemd land, bijvoorbeeld aan iemand die<br />

uit persoonlijke overtuiging een restaurant<br />

of bar kan aanbevelen. Dat geeft een<br />

vertrouwd gevoel. Ik denk dat komende<br />

generaties op dit gebied wat gaan missen.<br />

Ze moeten terug naar de basis. Bovendien<br />

kunnen alleen gepassioneerde mensen uitstekende<br />

service bieden, anders is wat zij<br />

doen gewoon een baan. Daarom staat voor<br />

mij dienstverlening op een deskundige,<br />

niet-traditionele manier voorop en altijd<br />

met elegantie, gratie en passie.”<br />

Boek Lauren Walters bij<br />

Speakers Academy ®<br />

info@speakersacademy.nl<br />

Lauren Walters is een Canadese ondernemer die het beveiligingsbedrijf Secure Logistics runt en samen met een partner het<br />

aanvullende bedrijf Invisible Management, een speciale onderneming die artiesten volledig ontzorgt. Ook in Nederland hebben zij<br />

concertseries van Justin Bieber en Glennis Grace begeleid en beveiligd.<br />

SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2019</strong> 115

5 survivaltips voor op de werkvloer<br />

Herold Dat<br />

1<br />

STEL DOELEN<br />

Door te onderzoeken wat je niet wil, ontdek<br />

wat je wel wil. Zet daarmee voor jezelf 2<br />

een stip op de horizon. Vertaal dit in een<br />

helder en concreet doel en bedenk daarbij<br />

de weg waarlangs je naar het doel toe<br />

gaat bewegen. Dit geeft richting en daagt<br />

uit. Houd je vervolgens altijd vast aan het<br />

bedachte proces, manage daarbij je eigen<br />

prestaties om te komen tot het beoogde<br />

resultaat.<br />

3<br />

WERK MET PASSIE<br />

Doe wat je leuk vindt en waar je energie van krijgt,<br />

dat zorgt voor een lekkere spanning. Zoek balans<br />

door je successen met anderen te delen, vergeet<br />

daarbij je fouten niet. Ben zelfverzekerd en zoek de<br />

grens van arrogantie op. Weet welke dingen jij tegen<br />

jezelf zegt om controle en grip te houden op diverse<br />

situaties.<br />

5<br />

CREËER HOUVAST<br />

Neem regelmatig afstand, om voor overzicht te zorgen en bekijk daarbij<br />

de situatie vanaf meerdere invalshoeken. Zoek een sparringpartner<br />

om dubbel zo hard te groeien. Gebruik een positieve mindset om<br />

zelfverzekerd over te komen en pak je eigen rol in een gesprek. Durf je<br />

vast te bijten in de door jou uit te voeren werkzaamheden.<br />

Na mijn deelname aan Robinson in<br />

2017, besloot ik op de boot terug naar de<br />

bewoonde wereld om mijn persoonlijke<br />

bagage, topsport-, Defensie- en<br />

Expeditie ervaringen te gaan delen<br />

in mijn lezing: “Yes het regent… it’s all<br />

about mindset!” Sinds mijn avontuur<br />

op de Filipijnen krijg veelvuldig de<br />

vraag hoe het mij daar lukte om rust<br />

te bewaren. Dat leek ogenschijnlijk<br />

op TV zo, maar niets is minder waar,<br />

ik ben namelijk meer dan Robinson<br />

116<br />

SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2019</strong><br />

alleen. In onze 24/7 maatschappij<br />

is het jezelf staande houden niet<br />

vanzelfsprekend, ons oeroude stress<br />

systeem is niet ingesteld op de huidige<br />

tijdsgeest. Daardoor staat onze<br />

mentale belasting en belastbaarheid<br />

veelvuldig onder spanning. In het<br />

kader van duurzame inzetbaarheid<br />

en vitaliteit vertel ik daarom over ons<br />

drie-laags brein en de wijze waarop we<br />

ons zelf voor de gek houden. In mijn<br />

lezing geef ik je praktische handvatten<br />

GA VOOR DE TOP<br />

Weet hoe jouw ultieme te leveren prestatie eruitziet<br />

door dit regelmatig te visualiseren. Maak daarbij<br />

gebruik van al je zintuigen en zorg ervoor dat<br />

het jou in gedachte altijd lukt. Train de daarvoor<br />

benodigde vaardigheden en bedenk jezelf wat<br />

je gaat doen als het moeilijk wordt. Wordt geen<br />

tobber door op het hellende vlak te blijven, maar<br />

maak bij een te stijle helling een omgaande<br />

beweging en wordt daardoor een topper.<br />

4<br />

MAAK EEN BASECAMP<br />

Plaats zaken in perspectief en bedenk dat<br />

elke beslissing zo goed is als de gebruikte<br />

argumenten. Verken en verleg je grenzen,<br />

vergeet ze daarna niet te bewaken anders<br />

wordt het grenzeloos. Denk in systemen, eis je<br />

plaats op en zorg dat halen en brengen daarbij<br />

in balans is.<br />

hoe jij de baas<br />

kunt<br />

blijven<br />

over je eigen<br />

gedachten<br />

en<br />

emoties om zo de balans te<br />

herstellen, vast te houden en daarmee<br />

jou stressniveau te reduceren.<br />

Boek Herold Dat exclusief bij<br />

Speakers Academy ®<br />

© COPYRIGHT CLEARED<br />

info@speakersacademy.nl

© MARJOLIJN LAMME<br />

SPOTLIGHT ON<br />

Stefan Verhoeven<br />

Stefan Verhoeven is een bevlogen<br />

spreker, gedreven 'people<br />

manager' en succesvolle zakelijke<br />

transformatieleider met<br />

ruim 25 jaar ervaring in internationale<br />

marketing- en salesfuncties binnen<br />

Esso, Philips en Miele. Met gevoel voor<br />

humor biedt hij concrete handvatten om<br />

mensen in (grote of kleinere) organisaties in<br />

beweging te zetten.<br />

De rode draad in de carrière van Stefan<br />

is het aanpassen van organisaties op veranderingen<br />

in de markt. Ze kunnen niet alleen<br />

sneller en goedkoper, maar ook duurzamer<br />

opereren als deze aanpassingen worden<br />

gedragen door de medewerkers. In zijn<br />

lezingen betrekt Stefan het publiek graag<br />

actief bij zijn verhaal.<br />

Dit doet hij op verschillende manieren en<br />

al dan niet met gebruikmaking van digitale<br />

hulpmiddelen. Daarmee stemt hij zijn presentatie<br />

op een zeer natuurlijke en toegankelijke<br />

wijze af op uw bedrijf of sector.<br />

Stefan spreekt uitsluitend over onderwerpen<br />

waarbij hij kan teruggrijpen naar<br />

persoonlijke ervaringen. Hij belicht met<br />

passie en relativeringsvermogen zijn talrijke<br />

successen, maar schroomt niet zijn<br />

tegenslagen en 'missers' breed uit te meten<br />

om zijn publiek voor vergelijkbare fouten<br />

te behoeden.<br />

DE ONDERWERPEN<br />

WAAROVER STEFAN<br />

SPREEKT ZIJN:<br />

• Business en organisatorische<br />

transformaties<br />

• Circulaire economie<br />

• Diversiteit en Inclusie<br />

Bij het onderwerp ‘transformatie‘ vertelt<br />

Stefan over zijn aanpak en successen<br />

bij zowel Philips als Miele, maar ook over<br />

de tegenslagen en de onvermijdelijke weerstand<br />

tegen fundamentele veranderingen.<br />

Tijdens talrijke presentaties bij bedrijven<br />

(ABN AMRO, ASML, Volvo, Olympus, MS<br />

Amslin), (onderwijs-)instellingen (RUG,<br />

Nyenrode, NVDO) en tijdens beurzen<br />

(WebWinkel Vakdagen, 'Supply Chain Innovations')<br />

bewijst Stefan al zijn toegevoegde<br />

waarde aan een zeer uiteenlopend publiek.<br />

Bij het thema ‘circulaire economie’ presenteert<br />

Stefan een aantal aansprekende<br />

(business)cases.<br />

Met name de ervaringen met het ontwikkelen<br />

van nieuwe businessmodellen (voor<br />

bijvoorbeeld Miele wasautomaten), gericht<br />

op de maatschappelijke trend 'van bezit naar<br />

gebruik', bieden concrete handvatten voor<br />

professionals van zowel binnen als buiten de<br />

elektronica-branche.<br />

Gender-diversiteit op de werkvloer krijgt<br />

(terecht) steeds meer aandacht. Niet zo verwonderlijk,<br />

want uit onderzoek blijkt dat<br />

bedrijven met meer (gender)diversiteit in<br />

de top betere resultaten laten zien.<br />

Bovendien sluit het beleid van deze bedrijven<br />

beter aan bij een diverse samenleving,<br />

is de wisselwerking tussen bestuurders beter<br />

en de sfeer in het bedrijf beter.<br />

Als winnaar van de 2013 Work4Women<br />

Award geeft Stefan graag een aantal concrete<br />

en breed toepasbare lessen voor het voeren<br />

een succesvol(ler) diversiteitsbeleid.<br />

Boek Stefan Verhoeven exclusief bij<br />

Speakers Academy ®<br />

info@speakersacademy.nl<br />

Stefan Verhoeven is een bevlogen spreker, gedreven 'people manager' en succesvol<br />

business leider met 25 jaar ervaring in internationale marketing- en salesfuncties<br />

binnen Esso, Philips en Miele. Met gevoel voor humor biedt hij concrete handvatten<br />

om mensen in (grote of kleinere) organisaties in beweging te zetten. De rode draad<br />

in de carrière van Stefan wordt gevormd door het aanpassen van organisaties op de<br />

veranderende eisen van de markt.<br />

SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2019</strong> 117

Boud Van Rompay<br />

Fotografie: Hydrex NV<br />

118<br />

Boud Van Rompay is oprichter en CEO van Hydrex en zusterbedrijf Subsea Industries. Als pionier<br />

in onderwaterherstellingstechnologieën heeft Boud heel wat complexe procedures ontwikkeld en<br />

gepatenteerd die nu in algemeen gebruik zijn. Toen hij zag hoe slecht de waterkwaliteit en de meeste<br />

scheepsrompen eraan toe waren door toedoen van de traditionele verf- en ‘antifouling’-systemen,<br />

heeft hij Ecospeed ontwikkeld, een niet-toxisch, niet-vervuilend coatingsysteem voor scheepsrompen.<br />

SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2019</strong>

SCHEEPSREINIGING EN MILIEU<br />

Eerste niet-toxisch coatingsysteem<br />

voor scheepsrompen<br />

houdt oceanen schoon<br />

Boud Van Rompay heeft zijn<br />

rechtenstudies opgegeven om<br />

grotten te gaan verkennen, erin<br />

te duiken en bergbeklimmer te<br />

worden. Tijdens deze ontdekkingstochten<br />

komt hij tot een doorbraak in<br />

grotexploratie en legt hij de basis voor een<br />

toekomst in onderwatertechnologie. Gedurende<br />

zijn carrière hebben Bouds nieuwsgierigheid,<br />

vindingrijkheid, creativiteit en<br />

zin voor onderzoek – eigenschappen die al<br />

vanop jeugdige leeftijd in zijn bloed zitten –<br />

geleid tot een reeks uitvindingen, ontwikkelingen<br />

en patenten.<br />

In 1970 begint Boud te werken als commerciële<br />

duiker in Antwerpen. Hij voert<br />

onder water onderhouds- en herstellingswerken<br />

uit aan schepen. Hij is geschokt<br />

door de gigantische watervervuiling die<br />

sedimenten van schepen en in het bijzonder<br />

de ‘antifouling’-verfsystemen op scheepsrompen<br />

veroorzaken. Hierdoor veranderen<br />

de havens langzaam in dode zones en gaan<br />

havens, oceanen en waterwegen een onleefbare<br />

toekomst tegemoet. Alles wat Boud<br />

sindsdien heeft gedaan, zowel als persoon als<br />

op zakelijk vlak, is gedreven door zijn affiniteit<br />

met water. “We mogen niet vergeten<br />

dat het grootste deel van de aarde bestaat uit<br />

water en een aanzienlijk deel van dit water<br />

op een of andere manier vervuild is. Zoals<br />

meestal het geval is, zijn wij als mens verantwoordelijk<br />

voor deze situatie. We zijn dan<br />

ook als enige soort in staat om het probleem<br />

op te lossen.”<br />

“De maritieme sector zal zich moeten<br />

aanpassen”, zegt Boud. “Men zal moeten<br />

afstappen van het bestaande businessmodel<br />

waarbij scheepseigenaars om de paar jaar de<br />

verf op hun schip volledig moeten vervangen.<br />

Dit is niet enkel ontzettend kostbaar<br />

voor hen zelf, maar ook voor het milieu. Het<br />

is belangrijk dat we als industrie onze schouders<br />

zetten onder duurzame scheepvaart. We<br />

moeten verhinderen dat giftige chemicaliën<br />

in de waterkolom blijven terechtkomen.”<br />

‘We halen het<br />

vervuilde slib<br />

weg zonder het<br />

te verspreiden’<br />

‘ZO MIN MOGELIJK NAAR<br />

EEN DROOGDOK’<br />

Boud richt in 1974 Hydrex op, met als<br />

doel ‘Schone rivieren, zeeën en oceanen’. De<br />

intentie was en is een maximale expertise<br />

over water op te bouwen om de doelstelling<br />

van schone oceanen te kunnen bereiken. De<br />

naam Hydrex is afgeleid van hydro- (water)<br />

en ex- (expertise). Hydrex wil schepen in de<br />

vaart houden en zo min mogelijk naar een<br />

droogdok sturen om onnodige kosten en<br />

vertraging te vermijden. “Veel tijd, geld en<br />

moeite kunnen uitgespaard worden door ‘insitu’-werk.<br />

Hydrex’ scala van diensten omvat<br />

niet alleen inspecties van het onderwaterschip<br />

en alle bijhorende onderhouds- of<br />

schoonmaakwerken, maar ook omvangrijke<br />

en complexe herstellingen of vervangingen<br />

van externe onderwaterapparatuur. Herstellingswerken<br />

aan boegschroeven, propellers,<br />

roeren, schroefasafdichtingen, door aanvaringen<br />

of corrosie beschadigde scheepsrompen<br />

en alle andere onderwaterwerken<br />

worden uitgevoerd door professionele teams<br />

die getraind en gekwalificeerd zijn om complexe<br />

technische taken ter plekke en onder<br />

water uit te voeren. Hydrex werkt nauw<br />

samen met scheepseigenaars en -managers<br />

en gebruikt enkel technieken die mede goedgekeurd<br />

werden door de belangrijkste classificatiemaatschappijen.”<br />

Sinds zijn ontstaan heeft Hydrex een<br />

vooraanstaande rol gespeeld bij alle<br />

belangrijke technologische ontwikkelingen<br />

in de sector en is het bedrijf geregeld in<br />

de prijzen gevallen met zijn cofferdamprincipe,<br />

een techniek die nu bekend staat<br />

als de ‘mobdock’-technologie, waarbij<br />

‘mobdock’ een afkorting is van mobiel<br />

mini-droogdok. Hydrex geniet grote<br />

bekendheid met deze technologie waarbij<br />

dezelfde condities gecreëerd worden als in<br />

een droogdok, terwijl het schip ter plaatse<br />

kan blijven. Daardoor kan de eigenaar het<br />

interval tussen twee dokbeurten verlengen<br />

en komaf maken met het tijdverlies en de<br />

kosten die met dokken gepaard gaan. Het<br />

hoofdkwartier van Hydrex is gevestigd in de<br />

Antwerpse haven. Sindsdien zijn kantoren<br />

geopend in Nederland, de Verenigde Staten<br />

en Spanje. Als deel van de Hydrex groep<br />

kunnen ze de kostbare kennis en ervaring<br />

aanwenden die het hoofdkantoor sinds 1974<br />

heeft opgebouwd in de scheepvaart en op de<br />

offshore markt.”<br />

TOEKOMSTIGE PROJECTEN<br />

“R&D is altijd een belangrijk deel<br />

geweest van het succes van Hydrex en<br />

zal dit in de toekomst ook blijven”, zegt<br />

Boud. “We luisteren naar wat onze klanten<br />

nodig hebben en als we hen niet kunnen<br />

helpen met de bestaande technieken en<br />

technologieën zoeken we nieuwe manieren<br />

om het probleem op te lossen. Dit was al zo<br />

SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2019</strong> 119

SCHEEPSREINIGING EN MILIEU<br />

toen we in 1979 de eerste geprefabriceerde<br />

cofferdam voor snelle, permanente<br />

scheepsrompherstellingen hebben<br />

ontwikkeld en het is nog steeds zo 40 jaar<br />

later.” Een goed voorbeeld hiervan zijn de<br />

getijdenturbines waar Boud mee bezig is.<br />

“Je kan naar het stroomprobleem blijven<br />

staren of je kan de handen uit de mouwen<br />

steken en op zoek gaan naar een oplossing<br />

die er niet alleen op papier goed uitziet, maar<br />

in de praktijk overeind blijft. Zo zijn we tot<br />

een bijzonder goed werkend prototype<br />

gekomen.”<br />

Ook het wereldwijde probleem van zwaar<br />

vervuilde sedimenten in havens en rivieren is<br />

de afgelopen jaren niet aan Bouds aandacht<br />

ontsnapt. Met de bestaande baggermethodes<br />

is het onbegonnen werk deze te proberen<br />

op te schonen. “Om die reden heb ik een<br />

revolutionair nieuwe technologie bedacht<br />

en gepatenteerd die toelaat om te baggeren<br />

zonder turbiditeit (troebelheid) en zonder<br />

dilutie. We halen het vervuilde slib weg<br />

zonder het te verspreiden. Er gaat niets verloren,<br />

wat deze techniek veel kostenefficiënter<br />

en milieuvriendelijker maakt dan tot nu<br />

toe voor mogelijk werd gehouden. Een werkend<br />

model van deze technologie is beschikbaar<br />

voor demonstraties.” Een van de meest<br />

recente projecten waar Boud en Hydrex mee<br />

bezig zijn, is een industriële schoonmaakmethode<br />

voor schepen. Deze technologie maakt<br />

het mogelijk om oppervlaktes van 100.000<br />

m² per uur te reinigen zonder dat het schip in<br />

droogdok moet. Nieuwe uitvindingen worden<br />

meestal eerst getest op de Hydrex-terreinen<br />

of in een van de vele havens vlak bij<br />

het hoofdkantoor. “Dat is voor ons de ideale<br />

manier om onze R&D-ontwikkelingen in de<br />

praktijk om te zetten. Bovendien zijn er concrete<br />

plannen om de test-faciliteiten aanzienlijk<br />

te vergroten.”<br />

NOOD AAN NIET-<br />

TOXISCH SYSTEEM<br />

In 1983 richt Boud Subsea Industries<br />

op als zusterbedrijf van Hydrex om<br />

een lijn van onderwater romp- en<br />

schroefreinigingsapparatuur te ontwikkelen.<br />

Later is hier een lijn van niet-toxische<br />

coatingsystemen voor de scheepvaart en de<br />

offshore industrie bijgekomen.<br />

Nadat hij heeft gezien wat ‘antifouling’-<br />

120<br />

SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2019</strong><br />

verven met biocide teweegbrengen, vindt<br />

Boud dat er sterke nood is aan een niettoxisch<br />

en economisch haalbaar systeem.<br />

Daarom beslist hij hiervoor een methode<br />

te onderzoeken en ontwikkelen. “Onze coatingsystemen<br />

zijn 100 procent non-toxisch<br />

en vormen op geen enkel moment een<br />

bedreiging voor de waterkwaliteit of het<br />

maritieme milieu: noch tijdens het aanbrengen,<br />

noch tijdens het onderhoud.”<br />

Ecospeed komt in 2002 op de markt. Na<br />

meer dan tien jaar testen introduceert het<br />

bedrijf in 2010 Ecoshield als bescherming<br />

tegen cavitatie en corrosie op roeren. In<br />

2014 volgt de introductie van Ecolock, een<br />

coating die is ontworpen om offshore schepen<br />

en installaties decennialang te beschermen<br />

zonder dat deze in droogdok hoeven.<br />

De laatste twee toevoegingen zijn Ecofix, een<br />

superieur vulmiddel om cavitatieschade te<br />

herstellen en Ecolast, een ultraviolette lichtbestendige<br />

coating die zijn kleur behoudt.<br />

Beide producten zijn in 2016 op de markt<br />

gebracht.<br />

‘WHITE PAPERS’, ‘JOURNALS’<br />

EN ‘WHITE BOOK’<br />

In 2012 verschijnt het door Boud geschreven<br />

‘Surface Treated Composition White<br />

Book’. Dit witboek is het resultaat van een<br />

intensieve periode van onderzoek, gegevensverzameling<br />

en redactie. Het boek bundelt<br />

een reeks ‘white papers’, die eerder zijn verschenen<br />

in het Journal of Ship Hull Performance.<br />

Dit driemaandelijkse magazine is<br />

uitgegeven door Hydrex en bevat naast technische<br />

artikelen ook interviews met vooraanstaande<br />

opiniemakers uit de maritieme<br />

sector. “Het witboek beschrijft hoe onderwaterrompen<br />

van schepen beter tegen biologische<br />

aangroei zijn te beschermen dankzij<br />

een alternatieve, niet-toxische, kostenbesparende,<br />

milieuvriendelijke technologie. ‘Beter’<br />

omdat een gestandaardiseerde toepassing<br />

van deze technologie de kosten van maritiem<br />

transport enorm kan verminderen en<br />

tegelijkertijd de impact op het milieu door de<br />

scheepvaart aanzienlijk kan beperken.”<br />

Deze alternatieve technologie gaat ervan<br />

uit dat het mariene milieu moet worden<br />

beschermd en vrijgehouden van toxische<br />

chemicaliën die het water vervuilen en het<br />

Hydrex duiker tijdens een onderwateroperatie die<br />

ervoor zorgt dat een schip niet in droogdok hoeft<br />

Alle coatings van Subsea Industries kunnen onder<br />

water worden gereinigd zonder ze te beschadigen

SCHEEPSREINIGING EN MILIEU<br />

sediment verontreinigen, zodat de scheepvaart<br />

verder kan uitbreiden zonder het milieu<br />

te schaden of vernietigen. Het is immers een<br />

niet-toxische en bovendien zeer economische,<br />

oplossing. “Het witboek is verplichte<br />

lectuur voor iedereen die met de bescherming<br />

van onderwaterscheepsrompen te<br />

maken heeft, voor commerciële scheepvaart<br />

instaat of de impact van de scheepvaart op<br />

het milieu moet beperken”, vertelt Boud.<br />

“Scheepseigenaren, scheepsoperatoren, officieren,<br />

scheepsbouwkundigen, scheepsbouwers,<br />

de IMO (International Maritime<br />

Organisation), ambtenaren verantwoordelijk<br />

voor het behoud van een duurzaam<br />

maritiem milieu, beheerders van de marine<br />

en overheidsvloten, NGO’s, scheepswerven<br />

en iedereen die ook maar enige interesse<br />

heeft in of verantwoordelijk is voor een efficiënte<br />

en ecologisch verantwoorde werking<br />

van de scheepvaart.”<br />

WASBARE ROMPEN<br />

Scheepsrompen hebben bescherming<br />

nodig van een coating die snel en effectief te<br />

reinigen is zonder de coating te beschadigen.<br />

Bovendien dient dit systeem milieuveilig te<br />

zijn. De door Boud Van Rompay ontwikkelde<br />

coatingsystemen voldoen aan al deze<br />

eisen. “Op dit moment is er geen coating<br />

voor scheepsrompen op de markt waarop<br />

geen aangroei komt”, aldus Boud. “De enige<br />

manier om deze aangroei correct te verwijderen<br />

is door de romp schoon te maken.<br />

Onze coatingsystemen zijn speciaal ontworpen<br />

om gereinigd te worden zonder dat<br />

ze beschadigd worden. Dit laat de eigenaar<br />

toe de aangroei op zijn boot of schip perfect<br />

onder controle te houden doorheen de ganse<br />

levensduur van het schip.”<br />

Onderhoud van de romp gebeurt met<br />

unieke machines die eveneens ontwikkeld<br />

zijn door Boud en zijn bedrijf. Deze toestellen<br />

laten duikers toe alle aangroei te verwijderen<br />

en dit zowel op vlakke stukken als in<br />

de moeilijk te bereiken hoeken en nissen van<br />

de romp. Ecospeed en de andere coatings<br />

zijn even vlot te reinigen in droogdok. Dit<br />

gebeurt door middel van hogedruk water. In<br />

tegenstelling tot veel andere producten, blijft<br />

de coating volledig op de romp zitten tijdens<br />

dit proces en wordt enkel de aangroei verwijderd.<br />

“Verscheidene klanten hebben ons<br />

‘We moeten verhinderen dat<br />

giftige chemicaliën en zware<br />

metalen in het sediment en de<br />

voedselketen blijven terechtkomen’<br />

laten weten dat ze deze methode gebruiken<br />

om hun schepen te onderhouden. Ze laten<br />

een schip uit het water halen, reinigen met<br />

hogedrukspuiten en laten het weer te water<br />

binnen enkele uren. Dit heeft hen volgens<br />

eigen zeggen door de recente scheepsvaartcrisis<br />

geholpen.”<br />

Ook schepen die stilliggen voor langere<br />

periodes hebben veel baat van Ecospeed. Er<br />

wordt immers een waterdichte en ondoordringbare<br />

barrière gecreëerd om de romp<br />

heen. Ondanks de agressieve aard van sommige<br />

aangroei, zal er toch geen schade toegebracht<br />

worden aan het staal. De harde<br />

aangroei is niet in staat de coating te penetreren<br />

of beschadigen. “De ongewenste verspreiding<br />

van ‘bio-fouling’ wordt volledige<br />

vermeden door het onderwateronderhoud<br />

van onze coatings. De ideale frequente van<br />

het reinigen wordt per geval berekend zodat<br />

geen opbouw van ‘macro-fouling’ kan ontstaan.<br />

Verschillende belangrijke havens,<br />

waaronder Rotterdam, hebben voor onze<br />

systemen een uitzondering gemaakt in hun<br />

verbod op het onder water schoonmaken<br />

van scheepsrompen.”<br />

ALLE BELANGRIJKE<br />

PROBLEMEN OPGELOST<br />

Volgens Boud is het in wezen zeer eenvoudig.<br />

“We hebben een oplossing gevonden<br />

voor de belangrijkste problemen in<br />

de scheepvaart, vooral op het gebied van<br />

scheepsrompperformantie en -bescherming.<br />

We konden dit doen dankzij een<br />

combinatie van milieuvriendelijke coatingsystemen<br />

en een diepgaande kennis van<br />

onderwateronderhoud. We hebben de ruwheid<br />

en dus ook de weerstand van scheepsrompen<br />

geoptimaliseerd. Als gevolg hiervan<br />

is het mogelijk brandstofbesparingen van<br />

meer dan 50 procent te verwezenlijken. Verder<br />

behoort het probleem van corrosie en<br />

cavitatie-erosie tot het verleden. Dankzij<br />

onze coatings zullen geen toxische anti-fouling<br />

emmissies meer plaatsvinden. Hetzelfde<br />

geldt voor de giftige partikels die verspreid<br />

worden tijdens de bestaande en continue<br />

cyclus van herschilderen, die wij doorbreken.<br />

Er zullen ook geen invasieve soorten<br />

meer geïmporteerd worden door vervuilde<br />

rompen. De kost en tijd van elk droogdokbezoek<br />

zal aanzienlijk verminderen, evenals de<br />

nieuwbouwkost van elk schip. En ten slotte<br />

hebben we ervoor gezorgd dat de bescherming<br />

van de romp van ijsgaande schepen<br />

behouden blijft, ook na jarenlange impact<br />

met dikke lagen ijs.”<br />

CONCLUSIE<br />

“De laatste tien jaar is men zich meer en<br />

meer bewust geworden van de milieuproblematiek.<br />

Ik juich deze evolutie uiteraard<br />

erg toe, maar moet helaas vaststellen dat de<br />

gewaarwording eindigt zodra men de waterlijn<br />

heeft bereikt,” stelt Boud. “Men zou kunnen<br />

concluderen dat dit van ons doel een<br />

onmogelijk doel maakt, maar niets is minder<br />

waar: het heeft ons enkel gesterkt in<br />

ons geloof dat we alles moeten doen wat<br />

in onze macht licht om het te bereiken. Als<br />

we schone rivieren, zeeën en oceanen willen<br />

achterlaten voor ons kinderen dan zullen<br />

we er met z’n allen aan moeten werken.<br />

Als bedrijf en als individu.”<br />

Boek Boud van Rompay exclusief bij<br />

Speakers Academy ®<br />

info@speakersacademy.nl<br />

SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2019</strong> 121

© COPYRIGHT CLEARED<br />

‘Op een ontspannen en<br />

laagdrempelige manier<br />

mensen warm maken<br />

voor maatschappelijke<br />

thema’s’<br />

122<br />

SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2019</strong>

MULTICULTURELE SAMENLEVING<br />

Quintis laat zich niet kennen<br />

Goedlachs en immer positief wandelt Quintis Ristie bij ons het kantoor binnen. Dat doet hij wel vaker. Meestal<br />

belt hij even op om te vragen of het schikt, maar soms horen wij plotseling zijn luide stem door het pand<br />

galmen. Niet dat het uitmaakt, want 'Big Q' zoals hij liefkozend wordt genoemd is een graag geziene gast. Met<br />

zijn scherpe tong en parate kennis over van alles en niets beweegt hij zich van de receptie, naar de kantoortuin<br />

om uiteindelijk te belanden in de keuken. Hij schenkt zijn drinken nog net niet zelf in en begint vervolgens<br />

een compleet nutteloos gesprek, gevolgd door wat raadsels, om af te sluiten met een grap. Iedereen mag<br />

meegenieten, dus al snel liggen wij allemaal in een deuk van het lachen.<br />

Quintis Ristie<br />

Tekst: Jesse Sluimer<br />

Voor het grote publiek is Quintis<br />

nog altijd bekend van zijn<br />

rol in de reclame 'Lekker, van<br />

Lassie', of misschien kent u<br />

hem van zijn rol in 'Raymann<br />

is laat' of uit de serie 'Van Speijk'. In Rotterdam<br />

is Quintis echter wereldberoemd. Bijna<br />

een begrip. Je hoeft maar met hem door de<br />

straat te lopen en mensen schieten op hem<br />

af. We staan voor de deur om gedag te zeggen<br />

als er een man voorbij loopt. “Fawaka?”<br />

wordt hem enthousiast gevraagd. “Goed<br />

man, met jou ook?” De andere man stemt<br />

in en geeft aan dat hij nog steeds bezig is met<br />

zijn muziek. Quintis prijst zijn inzet, geeft<br />

hem een voor mij ingewikkelde handshake<br />

inclusief korte knuffel en wenst hem een<br />

fijne dag verder. Als de man de hoek om is<br />

laat Quintis vallen dat hij geen flauw idee<br />

heeft wie de beste man is. We moeten samen<br />

lachen.<br />

Presentator en acteur, zo wordt Quintis<br />

Ristie vaak aangekondigd. Verbinder en<br />

motivator worden veelal vergeten. Onterecht<br />

naar mijn mening. Wie Quintis kent<br />

weet dat hij over bepaalde krachten beschikt.<br />

Hij is al jaren het gezicht van de multiculturele<br />

samenleving in Rotterdam, zet zich in<br />

voor alleenstaande moeders en helpt jongeren<br />

via zijn eigen Stichting Quintiz. Hij<br />

haalde onlangs een dakloze met longembolie<br />

in huis en bereikte het landelijke nieuws met<br />

zijn noodkreet over de demente buurvrouw<br />

van zijn oma. Wie Quintis enkel herkent als<br />

jurylid van 'Sterren Springen', waarbij (semi)<br />

bekende Nederlanders schoonspringen, vergeet<br />

zijn maatschappelijke betrokkenheid in<br />

Nederland, maar ook in Suriname. Het doet<br />

hem wel eens pijn dat die erkenning ontbreekt,<br />

maar het weerhoudt hem niet door<br />

te gaan met zijn werkzaamheden voor een<br />

betere wereld.<br />

Quintis Ristie verbindt groepen en helpt<br />

mensen anders te laten kijken naar (conflict)<br />

situaties. Hij spreekt graag voor het sociaalmaatschappelijke<br />

veld en organisaties die<br />

zich inzetten voor onze samenleving. Daarnaast<br />

is hij een kei in het positioneren van<br />

producten en diensten op zijn eigen positieve<br />

benadering. Zijn charisma en humor<br />

zet hij op een hele natuurlijke, open en<br />

oprechte manier in. Als presentator, dagvoorzitter<br />

en workshop facilitator slaagt hij<br />

erin om mensen op een ontspannen en laagdrempelige<br />

manier warm te maken voor<br />

maatschappelijke thema’s. Of het nu gaat om<br />

grote congressen van overheidsinstanties of<br />

lokale bijeenkomsten.<br />

We geven elkaar een 'boks' en zeggen<br />

gedag. Waarom hij nou precies bij ons op<br />

kantoor langskwam is mij nog steeds een<br />

raadsel, maar zonder dat ik het door heb<br />

gehad heeft hij een positieve invloed gehad<br />

op mijn dag. Ik betwijfel of hij dat zelf doorheeft,<br />

maar dat vraag ik hem niet.<br />

Boek Quintis Ristie exclusief bij<br />

Speakers Academy ®<br />

info@speakersacademy.nl<br />

Quintis Ristie is exclusief bij Speakers Academy te boeken als spreker en dagvoorzitter. Met zijn humoristische en ontwapenende<br />

aanpak maakt hij complexe thema’s als integratie en diversiteit bespreekbaar. In 2008 ontving Quintis Ristie de Kleurenaward 2008<br />

voor zijn verdiensten en betekenis voor de diversiteit in Nederland. Andere winnaars in dit kader, onder auspiciën van Amnesty<br />

International en Unesco, zijn onder meer Kofi Anan en Najib Amhali.<br />

SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2019</strong> 123

© © KAREN VELDKAMP<br />

AMNESTY INTERNATIONAL<br />

‘Mensenrechten<br />

zijn nooit af’<br />

“Mensenrechten zijn zuurstof voor de samenleving. In ruim honderd<br />

landen zijn desondanks beperkende wetten en maatregelen<br />

aangenomen, waardoor mensen bepaalde dingen niet meer mogen,<br />

zoals demonstreren, zich verzamelen of dingen schrijven die volgens<br />

de autoriteiten onpatriottisch of staatsonvriendelijk zijn. Logisch dat<br />

zo de zuurstof uit de samenleving weglekt.” Eduard Nazarski, de<br />

bevlogen directeur van de 50-jarige Nederlandse afdeling van Amnesty<br />

International, kijkt die ontwikkeling met lede ogen aan, maar gelukkig ziet<br />

hij ook dat het in andere delen van de wereld beter gaat.<br />

Eduard<br />

Nazarski<br />

Tekst: Jacques Geluk<br />

Zolang er mensen zijn, is er<br />

al sprake van wreedheid en<br />

geweld. Nagenoeg alle volken<br />

en overheden hebben<br />

zich daaraan op een bepaald<br />

moment in de tijd schuldig gemaakt. Ook<br />

Nederland. Hoewel er nu betere afspraken<br />

zijn over wat wel en niet mag, is het een utopie<br />

te denken dat dit ooit helemaal zal veranderen.<br />

Het goede nieuws is dat dankzij<br />

Amnesty wereldwijd heel wat gewetensgevangenen<br />

zijn vrijgekomen, er bijvoorbeeld<br />

een anti-martelverdrag is gekomen en de<br />

doodstraf in 142 landen is afgeschaft, tegen<br />

zestien veertig jaar geleden. Exponentiële<br />

groei in de goede richting. “Natuurlijk is dat<br />

niet alleen onze verdienste, maar wij hebben<br />

die en vele andere zaken wel op de agenda<br />

gezet. Helaas zijn er ook tegenbewegingen.<br />

Zo vindt president Donald Trump dat het<br />

hard aanpakken (martelen!) van ‘smerige<br />

terroristen’ best kan, ook al is in het internationaal<br />

recht vastgelegd dat dit niet mag.<br />

Hij voelt zich gesteund door een grote achterban<br />

en zijn inlichtingendiensten zien ‘uitgebreid<br />

verhoor’ door dit beleid als min of<br />

meer legitiem.” Ook is de kwestie rond de<br />

gescheiden migrantenfamilies nog verre<br />

van opgelost. Dat zijn er volgens Amnesty’s<br />

website meer dan iedereen denkt. En niet<br />

alleen daar is nog genoeg te doen. Zoals in<br />

Rusland. Niet voor niets staat in zijn kantoor<br />

aan de Amsterdamse Keizersgracht<br />

een grote zwart-witfoto van Vladimir Poetin<br />

tegen de wand. “Die staat daar om mij<br />

eraan te herinneren dat we moeten doorwerken.<br />

Laatst waren hier twee Russische collega’s.<br />

Zij hebben de foto direct omgedraaid”,<br />

lacht Eduard.<br />

“Poetin zegt dat de wet aan zijn kant staat,<br />

maar als je wat ze doen vergelijkt met internationaal<br />

recht blijkt heel wat anders. Ik<br />

sprak in Den Haag met twee Russen, op<br />

weg naar huis bleek dat Pussy Riot-activist<br />

Pjotr Verzilov vergiftigd was, na de eerdere<br />

vergiftigingsgevallen in Groot-Brittannië.”<br />

Zij het niet zo gruwelijk als in Saoedi-Arabië<br />

en Afrikaanse landen, ook homorechten<br />

in Rusland zijn flink ingeperkt. “In de Universele<br />

Verklaring van de Rechten van de<br />

Mens staat daar helaas niets over, want dat<br />

was destijds geen onderwerp. Daaraan zie<br />

je dat mensenrechten nooit af zullen zijn en<br />

rechtvaardigheid niet vanzelf ontstaat, maar

AMNESTY INTERNATIONAL<br />

mede vorm moet krijgen in het maatschappelijk<br />

debat. Uiteindelijk gebeurt dat, maar<br />

dan is er weer iets anders waarvoor we moeten<br />

strijden.” Hongarije gaat onder president<br />

Viktor Orbán bijvoorbeeld de verkeerde<br />

kant op. “Mijn collega’s zijn beducht dat de<br />

algemene sfeer tegen ngo’s, migranten en<br />

vooral ngo’s die migranten helpen verslechtert.<br />

Dat komt door overheidsmaatregelen<br />

en allerlei stigma’s, maar ook door rechtsradicale<br />

groepen die het recht in eigen hand<br />

nemen. Dan ben je daar echt de pineut.”<br />

DILEMMA’S BLIJVEN ALTIJD<br />

“De samenleving verandert, vaak sneller<br />

dan sommigen aankunnen.” Eduard<br />

Nazarski hoopt dat zijn organisatie basale<br />

dingen, zoals het belang van de menselijke<br />

waardigheid en de gelijkheid tussen mensen,<br />

zo overtuigend kan blijven brengen dat<br />

dit straks het nieuwe normaal is. “Wij zijn<br />

vrij en moeten onze vrijheid ook gebruiken<br />

om die van anderen te vergroten, in Rusland,<br />

Azerbeidzjan, Turkije, Hongarije, Myanmar<br />

en al die andere landen waar men mensen<br />

onderdrukt en om politieke redenen gevangen<br />

zet. Het is onze opgave hun vrijheid te<br />

stimuleren, door stelling te nemen en zoveel<br />

mogelijk mensen te vragen mee te doen.” Ter<br />

verduidelijking zegt hij: “De vrijheid van de<br />

één is als het goed is even groot als die van<br />

de ander. Wanneer daarin verschil zit moeten<br />

we daarover praten en elkaar niet de kop<br />

inslaan.”<br />

Het is volgens hem allereerst belangrijk<br />

dat de wet iedereen hetzelfde behandelt,<br />

maar hij constateert ook dat dit soms misgaat.<br />

Als bijvoorbeeld iemand alleen vanwege<br />

diens huidskleur wordt opgepakt. Hij<br />

vindt ook dat we in ons land niet altijd goed<br />

met vluchtelingen en asielzoekers omgaan<br />

en schrijft en spreekt daar geregeld over.<br />

Het gesprek komt op de Armeense jongeren<br />

Lily en Howick, de Angolese student<br />

Mauro Manuel en eerder de Turkse kleermaker<br />

Zekeriya Gümüş. “Toen ik wat langer<br />

in het veld actief was zei ik al dat asiel- en<br />

migratiebeleid nooit helemaal te beheersen<br />

is en dilemma’s altijd blijven. Als de media<br />

erbij komen kijken krijgen sommige zaken<br />

en personen door de veelheid aan publiciteit<br />

bovendien bijna iconische proporties, wat<br />

het voor bewindspersonen niet gemakkelijker<br />

maakt verblijfsvergunningen te geven<br />

of weigeren.” Zij zitten met het probleem dat<br />

de hand over het hart strijken kan betekenen<br />

dat veel meer mensen proberen ondanks<br />

een afwijzing toch te mogen blijven. Eduard<br />

oppert dat het daarom wellicht beter<br />

zou zijn niet op elk asielzoekers- of discriminatie-incident<br />

te reageren, maar vooral te<br />

focussen op trendmatiger ontwikkelingen.<br />

“Dingen gaan zo snel dat het goed is af en<br />

toe rust en kalmte bewaren.”<br />

‘NOOIT ZO GESCHAAMD…’<br />

Wat Nederland betreft leven we, zegt de<br />

Amnestydirecteur, ondanks wat verbeterpuntjes,<br />

in een mooi land, een rechtsstaat<br />

met goede systemen en ‘een hartstikke vrije<br />

pers’. Dat geldt ook voor veel andere westerse<br />

landen, maar het is ook in Europa niet overal<br />

zo. “Ik heb veel gereisd, maar dat waren<br />

bijna nooit vakantiereisjes. Ik ben geregeld<br />

verzeild geraakt in ingewikkelde situaties,<br />

vooral tijdens bezoeken aan vluchtelingenkampen.<br />

Nooit heb ik me zo geschaamd als<br />

tijdens mijn bezoek aan het opvangcentrum<br />

Idomeni op de grens met Macedonië. Ooit<br />

organiseerde ik popfestivals in Nederland.<br />

Als ik er nu een beroepsmatig bezoek zie ik<br />

overal toiletten, is de logistiek in orde en alles<br />

prachtig geregeld. In Griekenland is geen<br />

barst geregeld. Dat stoort me bovenmatig. Er<br />

zijn geen douches en wc’s, het is er een afgrijselijke<br />

troep. Mensen wachten er in de regen<br />

en de modder op niks. In Idomeni werd een<br />

kind schoongespoeld met regenwater. Op<br />

Lesbos zitten 20.000 vluchtelingen. Voor<br />

het eiland zou dat gezien het aantal toeristen<br />

dat het aankan, geen probleem moeten zijn.<br />

Toch maken jongeren daar, volgens Artsen<br />

zonder Grenzen, uit wanhoop een eind aan<br />

hun leven, omdat er geen perspectief is op<br />

een betere toekomst. We mogen niet wegkijken.<br />

Dit kan allemaal beter, maar er is een<br />

gebrek aan politieke wil. Men ziet het als bijkomende<br />

schade van de Turkije-deal.” Eduard<br />

Nazarski heeft tijdens zijn reizen ook<br />

Nigeria als ingewikkeld ervaren.<br />

Een andere ervaring: “In een sloppenwijk<br />

van Nairobi, Kenia, kreeg ik toch even een<br />

warm gevoel. Op aanbeveling van een collega<br />

zei ik dat ik uit Den Haag kwam. Deze<br />

tamelijk ongeletterde mensen wisten dat<br />

daar het Internationaal Strafhof is en hadden<br />

gehoord over menselijke waardigheid<br />

en mensenrechten en dat zij die rechten ook<br />

kunnen claimen. Als je daarin als Amnesty<br />

katalysator kunt zijn, doe je heel belangrijk<br />

werk. ”<br />

ACTIEVOEREN NU<br />

HEEL ANDERS<br />

Eduard loopt al vrij lang mee. Eerst bij Vereniging<br />

VluchtelingenWerk en alweer sinds<br />

2006 bij Amnesty. “Eigenlijk ben ik in mijn<br />

studententijd al geïnteresseerd geraakt. De<br />

Duits-Britse socioloog Norbert Elias sprak<br />

met humor en diepgang over zijn vorm van<br />

sociologie in de burgerlijke maatschappij,<br />

het maatschappelijk middenveld, dat zo<br />

belangrijk is om een individuele mening te<br />

kunnen geven over wat zich in de samenleving<br />

afspeelt. Daar is ook de manier van<br />

actie op gebaseerd, die wij samen met onze<br />

leden voeren. We zijn ooit begonnen met het<br />

schrijven van brieven aan gewetensgevangenen,<br />

maar wisten niet in welke gevangenis ze<br />

zaten. Als ze niet meer terugkwamen hoopten<br />

we maar dat ze eindelijk waren aangekomen.<br />

In december hebben we nog een grote<br />

schrijfmarathon onder het motto ‘Write for<br />

rights’ op zevenhonderd plaatsen in Nederland<br />

gehouden. Dankzij die acties komen<br />

toch veel mensen vrij. Een Syrische man, die<br />

in Assads kelders was gemarteld, en anderen<br />

zeiden dat zij dachten dat het beter met hen<br />

ging vanaf het moment dat ze hoorden dat<br />

Amnesty voor hen in actie kwam. Ze hadden<br />

het idee dat er iemand om hen gaf en begreep<br />

wat hen overkwam. Als ik zoiets hoor van<br />

familieleden of een advocaat. beschouw ik<br />

dat als een van de mooiste momenten van<br />

mijn werk.” Dat schrijven is opnieuw ingevoerd.<br />

Ook nu weer met een pen. “Als je<br />

met de hand een brief schrijft ofwel aan een<br />

machthebber ofwel een gevangene, denk je<br />

anders na dan dat je iets typt of doorklikt.<br />

Het is veel persoonlijker, doorleefder. Het is<br />

niet voor niets dat zo’n marathon in zoveel<br />

plaatsen plaatsheeft en tienduizenden mensen<br />

meedoen.” Vooral veel leden van het<br />

eerste uur hechten aan deze vorm van actievoeren.<br />

Over het geheel genomen is de werkwijze<br />

van Amnesty wel drastisch veranderd. Allereerst<br />

richt de organisatie zich ook qua leden<br />

op de hele wereld, niet meer vooral op het<br />

SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2019</strong> 125

126 SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2019</strong><br />

AMNESTY INTERNATIONAL<br />

noordelijke of noordwestelijke deel, en is speeld. Met het project Code Yellow steunen<br />

vooral ‘samen doen’ belangrijk. “Niet meer<br />

we organisaties steun in hun strijd<br />

dat paternalistische. Tegenwoordig is er niet tegen cyberaanvallen. Wij nemen hackers in<br />

alleen meer waardering, ook meer kritiek. dienst die ons kunnen wapenen tegen overheidshackers<br />

Alle gezaghebbende instituties brokkelen af.<br />

en trollenlegers die ons werk<br />

Ook wij ontsnappen daar niet aan. We moeten<br />

onmogelijk willen maken.”<br />

veel meer dan voorheen aantonen hoe<br />

we ons werk doen en wat het nut ervan is. 250.000 BETALENDE LEDEN<br />

Dat is goed, dat houdt ons scherp. Doordat Amnesty Nederland is groter dan de afdelingen<br />

er zoveel onrecht is in de wereld, is ons werk<br />

in Frankrijk en Duitsland met 100<br />

nooit af. Af en toe moeten we even niet aan vaste medewerkers en het enorme aantal van<br />

mensenrechtenschendingen of ellende denken<br />

250.000 betalende leden. Dat aantal blijft sta-<br />

en afstand nemen, om te voorkomen biel en dat komt, zegt Eduard, doordat het<br />

dat we worden meegezogen in de wreedheid,<br />

solidariteitsgevoel in Nederland altijd groot<br />

de ondraaglijke lichtheid van het is geweest. “Het is altijd vanzelfsprekend<br />

bestaan, of zwaarte in dit geval.” Dan ineens geweest ons om anderen te bekommeren.”<br />

krijgt ook Eduard Nazarski soms berichten Om jongeren bij de les te houden zijn er studentengroepen,<br />

onder ogen waarvan hij zich op dat moment<br />

waarin een kleine duizend<br />

afvraagt of hij die had willen weten. “In 2017 studenten actief zijn. “Hun gedrevenheid<br />

kwam de Myanmarese regeringsleider en en enthousiasme is fantastisch. Sinds ruim<br />

vroegere vredesactiviste Aung San Suu Kyi een jaar zijn we ook onder mbo-leerlingen<br />

in opspraak vanwege de gruwelijke etnische<br />

actief. Deze toekomstige politieagenten,<br />

zuiveringen die het leger pleegt op de beveiligers, verpleegkundigen en verzorgers<br />

Rohingya, een islamitische etnische groep krijgen immers allen te maken met mensenrechten.<br />

binnen het land. Undercover documentairemakers<br />

We brengen hen daarmee in<br />

hebben dat gefilmd. Dat is heel aanraking met behulp van bijna leeftijdgenoten<br />

gevaarlijk, want als ze je oppakken ben je<br />

die daarover vertellen. De ontwikke-<br />

er ineens niet meer. Sommige landen zouden<br />

ling van de samenleving kun je afmeten aan<br />

haar om die reden de Nobelprijs voor de de manier waarop zij omgaat met de zwakling<br />

Vrede willen ontnemen. Dat vind ik begrijpelijk.<br />

keren. Daarom is het zo belangrijk deze jontoe<br />

We kunnen er ook niet zomaar naargeren<br />

daarbij te betrekken in een fatsoenlijke<br />

om ter plekke actie te voeren. Dat geldt samenleving, waarin het draait om respect<br />

ook voor landen als Noord-Korea, China en en menselijke waardigheid. Artikel 1 uit de<br />

Saoedi-Arabië, maar hebben er wel goede Universele Verklaring van de Rechten van de<br />

contacten. Daarbij streven we naar meerdere<br />

Mens – ‘Alle mensen worden vrij en gelijk in<br />

contacten per land, omdat we nooit waardigheid en rechten geboren’ – zegt alles<br />

willen afgaan op één geluid, bron of ding. voor mij. Dat kunnen we nog niet realiseren,<br />

Altijd checken en dubbelchecken.” Nieuw is maar ik wil graag alles doen wat ik kan om<br />

ook het feit dat Amnesty in haar onderzoeken<br />

daaraan bij te dragen.”<br />

steeds meer gebruik maakt van techniek,<br />

forensische architectuur en militaire expertise,<br />

die ze zelf in huis heeft. “Met satellietbeelden<br />

Boek Eduard Nazarski exclusief bij<br />

kunnen we nu nagaan wat voor en Speakers Academy ®<br />

na een bepaalde datum voor structuren en info@speakersacademy.nl<br />

gebouwen stonden op een bepaald terrein.<br />

Zo is goed te zien wat zich daar heeft afge-<br />

Eduard Nazarski – afgestudeerd in sociale en culturele antropologie – is sinds 2006 directeur van Amnesty International Nederland, na<br />

lang werkzaam te geweest in het vluchtelingenwerk. Hij houdt lezingen, schrijft blogs en columns en is coauteur van een boek dat laat<br />

zien dat bij mensenrechten verantwoordelijkheid, principes én gevoel samengaan. Hij heeft reizen gemaakt naar vluchtelingenkampen,<br />

sloppenwijken, crisisgebieden, internationale conferenties. Zijn bijzondere interesses zijn de burgerlijke samenleving, activisme,<br />

maatschappelijke verantwoordelijkheid, migratie en vluchtelingen.<br />

© KAREN VELDKAMP

COLUMN<br />

Vijf generaties sterker dan één:<br />

future-proof met alle generaties<br />

De wereld is nog nooit zo snel in beweging geweest. Van organisaties wordt wendbaarheid en<br />

continue vernieuwing gevraagd. Waar het vroeger ging om status, formaliteiten en baanzekerheid,<br />

draait het nu om je hart volgen, maatschappelijke bijdrage leveren en verbonden zijn. Dat betekent<br />

korte metten maken met oude gewoontes en gedateerd gedachtegoed, met alle generaties.<br />

Tekst: Kim Jansen<br />

‘VERWENDE SNOTAAP’ VERSUS<br />

‘VASTGEROESTE GRIJZE MUIS’<br />

Vijf generaties op de werkvloer. Dat levert spanning op: generaties<br />

verschillen in mentaliteit, drijfveren en werkwijze. Vooral de jonge<br />

Generatie Y, de Millennials, heeft duidelijk een andere visie op<br />

werk. Beloning moet transparant zijn, persoonlijke ontwikkeling op<br />

maat en managers moeten inspirerende coaches zijn. De pragmaten<br />

daarentegen zijn no-nonsense en vinden de hang naar zingeving al<br />

snel gedoe. Managers uit Generatie X focussen liever op professionele<br />

ontwikkeling terwijl babyboomers sterk hangen naar hiërarchie. Dit<br />

kan niet anders dan botsen, toch?<br />

het duurzaam inzetbaar houden van de oudere generatie. Veel<br />

organisaties zien verjonging als de heilige graal. Wel is het zo dat<br />

Generatie Y als geen ander weet wat muf en verouderd is en het in zich<br />

heeft om de bedrijfscultuur te updaten. Maar die kracht wordt niet<br />

aangewend als zij haar invloed moet uitoefenen binnen de strakke<br />

structuren van de babyboomers. Een MT lid zei onlangs: “Nou, ik<br />

vind die jongste generatie helemaal niet zo creatief en ondernemend.”<br />

Ik snap het wel, veel jongeren lopen namelijk op tegen muren van<br />

ouderwets leiderschap en dichtgetimmerde processen. Vraag de<br />

jongste generatie op de werkvloer waar zij een energielek ervaren.<br />

Dan weet je exact waar je samen verandering kunt doorvoeren!<br />

“De frisse blik, creativiteit en innovativiteit van jong samen met de<br />

kennis, invloed en ervaring van oud, is de belangrijkste sleutel tot<br />

organisatievernieuwing”<br />

HEILIGE GRAAL?<br />

We zien organisaties worstelen met samenwerkingsconflicten,<br />

moeite met het aantrekken en vasthouden van jong talent en<br />

GENERATIEMANAGEMENT<br />

Juist de combinatie van talenten en<br />

diversiteit in generaties op de werkvloer<br />

maakt organisaties toekomstbestendig<br />

en laat medewerkers excelleren.<br />

Generatiemanagement, meer dan<br />

‘verjonging’ op de werkvloer, levert<br />

energieke medewerkers op die, ongeacht<br />

leeftijd, ècht in hun kracht staan!<br />

© JEAN-PIERRE VAN DER ZANDEN<br />

Kim Jansen is sociaal psycholoog, bevlogen pragmaat en gefascineerd door generaties. Zij is een ervaren trainer en spreker<br />

en mede-eigenaar van The Young Workforce. Op speelse wijze en met humor wint zij haar toehoorders voor zich. Met<br />

interactie en dynamiek weet zij deelnemers te inspireren en in beweging te brengen. Boek Kim Jansen bij Speakers<br />

Academy ® info@speakersacademy.nl<br />

SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2019</strong> 127

‘Het kan niet waar zijn dat<br />

tweeverdieners die meer te besteden<br />

hebben minder mogen lenen dan<br />

eenverdieners’<br />

128<br />

SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2019</strong>

WONINGMARKT<br />

‘Mensen zitten niet te wachten<br />

op allemaal woontorens’<br />

De woningmarkt zit op slot. Ook dit jaar blijft het lastig een geschikt huis te vinden, zeker voor starters en<br />

middeninkomens. Prof. dr. Peter Boelhouwer, hoogleraar huisvestingssystemen van de TU Delft, blikt vooruit op<br />

de ontwikkelingen die hij in <strong>2019</strong> verwacht. Hij legt tegelijk uit wat de oorzaken zijn van de oververhitting van de<br />

markt en hoe het komt dat we niet het aantal woningen kunnen bouwen dat nodig is. De disbalans blijft nog<br />

even. Het feit dat de overheid op zich goede maatregelen neemt op het verkeerde moment draagt daaraan bij.<br />

Als deskundige is Peter Boelhouwer geregeld te zien op RTL Z (‘Huizenindex’) en te horen op BNR. Bovendien is<br />

hij veelgevraagd als spreker (en dagvoorzitter), omdat hij dit lastige onderwerp helder kan bespreken en duiden,<br />

zodat alle betrokkenen weten waar ze aan toe zijn. Bijna iedereen dus!<br />

prof. dr. Peter Boelhouwer<br />

Tekst: Jacques Geluk | Fotografie: Walter Kallenbach<br />

Het vinden van een geschikte en betaalbare woning<br />

blijft ook in <strong>2019</strong> een lastig te nemen horde voor met<br />

name starters en mensen met een middeninkomen,<br />

maar veel erger dan nu wordt het niet. Prof. dr. Peter<br />

Boelhouwer kijkt naar ontwikkelingen op de woningmarkt,<br />

beleid en de interactie daartussen. Hij verwacht dat de huizenprijzen<br />

doorstijgen, maar minder snel dan vorig jaar. “Gemiddeld<br />

zal de stijging uitkomen op zes à acht procent, in delen van de Randstad<br />

misschien wat minder, erbuiten soms flink meer. Daarbij ga ik er<br />

vanuit dat er niet te veel gekke dingen gebeuren, de economie redelijk<br />

blijft draaien en er vrijwel geen werklozen bijkomen.” Boelhouwer:<br />

“Nog belangrijker dan de economie is de renteontwikkeling. Als<br />

de rente omhoog gaat heeft dat veel meer effect op de woningmarkt.”<br />

Geruststellend voegt hij daaraan toe: “Ik verwacht dat echter niet en<br />

houd rekening met een stijging van hooguit een half procent. Geen<br />

grote schokken. De rente was in december <strong>2018</strong> zo’n 2,5 procent op<br />

tienjaarsbasis. Als dat 3 à 4 procent wordt kunnen we dat hebben,<br />

want ook de inkomens stijgen. Dat heft elkaar op.”<br />

Het woningtekort blijft voorlopig groot. Er komen te weinig<br />

bestaande en nieuwe woningen op de markt om het aanbod te laten<br />

aansluiten op de toenemende vraag. Bovendien zijn juist steeds meer<br />

huizen nodig om ook het groeiende aantal alleenstaanden, arbeidsmigranten<br />

uit andere EU-landen en statushouders onderdak te bieden.<br />

Gemiddeld kunnen kopers kiezen uit 3,7 te koop staande huizen,<br />

tegenover zeven in een gezonde huizenmarkt. In de Randstad is de<br />

keuze zelfs beperkt tot minder dan drie woningen. “Wat te koop staat<br />

is vrijwel meteen verkocht. In het goedkopere segment kopen bovendien<br />

beleggers in grote steden veel woningen, waarvan vooral starters<br />

last hebben. Wat het zeker voor hen ook niet makkelijker maakt is het<br />

feit dat makelaars steeds vaker woningen veilen en geïnteresseerden<br />

SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2019</strong> 129

WONINGMARKT<br />

tegen elkaar laten opbieden. Doorstromers<br />

krijgen de financiering van een koophuis<br />

sneller rond. Ik raad mensen aan verder dan<br />

hun eigen directe omgeving te kijken om<br />

hun kansen op een geschikt huis te vergroten.<br />

In Ede bijvoorbeeld is veertig procent<br />

van de nieuwbouw verkocht aan Randstedelingen.<br />

Dat zie je ook op andere plaatsen in<br />

Gelderland en Overijssel.”<br />

AANTAL VERGUNNINGEN<br />

DAALT<br />

Is een oplossing in zicht? Peter Boelhouwer:<br />

“De regering wil dat er jaarlijks 75.000<br />

woningen bijkomen. Dat is aan de krappe<br />

kant en zelfs dat halen we niet. In <strong>2018</strong> zijn<br />

we op ongeveer 67.000 uitgekomen (plus<br />

zevenduizend via transformatie), dit jaar is<br />

dat misschien 65.000. Dat komt vooral doordat<br />

het aantal afgegeven bouwvergunningen<br />

al bijna een jaar daalt. Bovendien duurt het<br />

gemiddeld ongeveer tien jaar voordat bouwplannen<br />

tot uitvoering komen. Dat is een<br />

dilemma voor politici, die in feite de plannen<br />

van hun voorgangers uitvoeren en plannen<br />

maken voor hun opvolgers. Er zijn ook gunstige<br />

uitzonderingen waardoor men juist vrij<br />

snel kan gaan bouwen, maar dat komt niet zo<br />

vaak voor. Gemeenten en provincies zijn restrictief<br />

in hun ruimtelijk beleid, willen zoveel<br />

mogelijk binnen de stadsgrenzen bouwen<br />

en liefst bestaande gebouwen transformeren<br />

tot woningcomplexen. Dat is in 2017<br />

zevenduizend keer gedaan. Daar moeten ze<br />

mee doorgaan, maar ze redden het daarmee<br />

niet. De behoefte is ruim tien keer zo groot.<br />

Veel omgevormde gebouwen zijn eigendom<br />

van de Rijksvastgoeddienst, maar de meeste<br />

zijn van particuliere eigenaren die niet altijd<br />

willen verkopen. Sowieso is bouwen in de<br />

stad duur en de kans op bezwaarschriften<br />

en andere belemmerende procedures groot.<br />

Aan de stadsranden of langs het spoor bouwen<br />

levert minder bezwaren op.”<br />

130<br />

SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2019</strong><br />

OPENBAARVERVOERS-<br />

KNELPUNTEN<br />

Eenzijdig inzetten op bouwen in de stad<br />

is dus niet het ei van Columbus. “Dat gaat<br />

ten koste van snelheid, bedrijven en groen<br />

en gaat in tegen wat de meeste huishoudens<br />

wensen. Architect Winy Maas, onder<br />

meer bekend van de Markthal in Rotterdam,<br />

ziet het bouwen van hoge woontorens<br />

in Den Haag als oplossing om het woningtekort<br />

aan te pakken. “De meeste mensen<br />

zitten daarop niet te wachten. Een collega<br />

zei laatst dat we de woningnood voorlopig<br />

moeten accepteren en de komende generatie<br />

maar moet wennen aan wonen in torens. Dat<br />

is hooghartig en maatschappelijk onverantwoord.<br />

Het probleem is dat de mensen die<br />

dat willen belangrijke adviesfuncties vervullen.<br />

Invloedrijk zijn en zo de beleidsvorming<br />

mede bepalen.” Boelhouwer is daarom<br />

voor bouwen in de stad – met behoud van<br />

groen en bedrijven – én bij openbaarvervoersknelpunten,<br />

die vaak te vinden zijn aan<br />

de rafelranden van de stad, zodat het mogelijk<br />

is kostbare open groene ruimte te sparen.<br />

Ook de nabijheid van het openbaar vervoer<br />

is aantrekkelijk. “De lightrailverbinding tussen<br />

Den Haag en Rotterdam is uit te breiden<br />

naar Leiden en Dordrecht. Denk eens in<br />

hoeveel woningen je langs die route bij stations<br />

en halteplaatsen kunt bouwen. Duizenden!<br />

Dat moet je trouwens niet altijd ten<br />

koste laten gaan van bestaande bedrijventerreinen.<br />

Bedrijven wegpesten, zodat ze zich in<br />

de regio vestigen, is een slecht idee. Ze zijn<br />

hard nodig voor de lokale economie. Bovendien<br />

levert verplaatsing allerlei verkeersproblemen<br />

op.”<br />

GEOGRAFIE EN DIVERSITEIT<br />

Peter Boelhouwer is al heel lang geïnteresseerd<br />

in politiek en huisvesting, nationaal<br />

en internationaal. “Ik ben in Utrecht<br />

afgestudeerd in de sociale geografie. Tijdens<br />

mijn studie deed ik al onderzoek naar<br />

wonen, wat ik toen al beschouwde als een<br />

maatschappelijk en voor iedereen relevant<br />

thema. In die tijd was er vooral een tekort<br />

aan één- en tweepersoonshuizen. Uiteindelijk<br />

ben ik gepromoveerd op de verkoop<br />

van huurwoningen aan bewoners.” Het is<br />

niet voor niets dat hij voor geografie als studierichting<br />

heeft gekozen. “Geografie heeft<br />

met alles te maken. Wanneer je iets bestudeert<br />

dat zich in een bepaald vakgebied,<br />

in mijn geval huisvesting, afspeelt, komen<br />

daar veel facetten bij kijken, bijvoorbeeld<br />

sociologie, psychologie, economie en techniek.<br />

Heel divers, maar je moet alle onderdelen<br />

wel integreren. Dat maakt het, samen<br />

met de bijbehorende dynamiek, interessant.<br />

De woningmarkt is bovendien constant in<br />

beweging. Er is bijna nooit stabiliteit. Het<br />

is crisis of niet. Er zijn te veel of te weinig<br />

woningen. Prijzen dalen of stijgen, bescheiden<br />

of gigantisch.” In al die situaties heeft het<br />

met mensen te maken. “Wonen raakt ons,<br />

beïnvloedt ons leven positief of negatief en<br />

is mede bepalend voor onze ontwikkelingsmogelijkheden.<br />

Fijn wonen is goed voor de<br />

gezondheid, ook omdat dit vaak samengaat<br />

met het hebben van een sociaal netwerk in<br />

de buurt.”<br />

BASISBEHOEFTE<br />

Peter Boelhouwer verwijst naar de piramide<br />

van Maslow, een aan de Amerikaanse<br />

klinische psycholoog Abraham Maslow toegeschreven<br />

ordening van behoeften. “Een<br />

goede woning, die allereerst beschermt<br />

tegen de elementen, is een basisbehoefte<br />

aan de onderkant (een dak boven je hoofd,<br />

bij ons en zeker in landen als Nicaragua),<br />

maar ook de bovenkant is interessant. Daar<br />

bestaat keuze. Ga je in een Vinex-wijk of het<br />

stadshart wonen?” Het heeft met identiteit<br />

te maken, waarbij status niet het belang-

© CREATIVENATURE_NL<br />

WONINGMARKT<br />

‘De overheid heeft goede<br />

maatregelen genomen, maar<br />

volstrekt op het verkeerde<br />

moment’<br />

rijkste is. Familie en netwerken spelen een<br />

steeds grotere rol in de woonvormkeuze<br />

en vaak ook de hang naar gemeenschappelijkheid.”<br />

Mensen, ook het groeiende aantal<br />

alleenwonenden, zoeken elkaar op, en gaan<br />

bijvoorbeeld met gelijkgestemden in een<br />

ecowijk wonen. “In de Sun Cities in Amerika<br />

wonen ouderen bewust samen. Ze hebben<br />

het enorm naar hun zin en beleven als<br />

het ware een tweede jeugd. Ook in Nederland<br />

ontstaan woongroepen van ouderen,<br />

die soms gezamenlijk eigenaar zijn van een<br />

bestaand of zelfs nieuw gebouw. Dit collectief<br />

opdrachtgeverschap is tijdens de crisis<br />

opgekomen, maar het zijn wel voornamelijk<br />

mensen met geld. Nu ontstaat ook de<br />

mogelijkheid dat via woningbouwcorporaties<br />

te doen, waardoor deze woonvormen<br />

ook voor anderen beschikbaar komen. Er<br />

zijn immers mensen die aangewezen zijn op<br />

sociale huurwoningen en weinig te kiezen<br />

hebben. Zonder hulp lopen zij het gevaar te<br />

marginaliseren. De Noord-Hollandse Corporatie<br />

de Wooncompagnie renoveert bijvoorbeeld<br />

een oud verzorgingstehuis door<br />

kamers samen te voegen waardoor vitale<br />

ouderen ieder 40 m² tot hun beschikking<br />

krijgen, maar wel een keuken moeten delen.<br />

Dat is een mooi concept, waarbij het natuurlijk<br />

belangrijk is te kijken wie je bij elkaar<br />

zet. Nog een voorbeeld is gemengd wonen<br />

in één gebouw oftewel ‘Magic Mix’. Bijvoorbeeld<br />

studenten, statushouders en ouderen.<br />

Bij andere projecten bewonen jongeren en<br />

studenten een gebouw tegen lage kosten,<br />

maar ze krijgen wel taken in de buurt, zoals<br />

huiswerkbegeleiding of computerhulp. Je<br />

ziet dan zo’n complex of buurtje helemaal<br />

opfleuren en de sociale cohesie opbloeien.”<br />

FLEXIBELE SCHIL<br />

Boelhouwer pleit voor een flexibele schil<br />

om fluctuaties in vraag en aanbod te kunnen<br />

opvangen. Als er ineens veel meer asielzoekers<br />

en vluchtelingen komen of wanneer veel<br />

studenten geen onderkomen kunnen vinden.<br />

Hij denkt aan meer ‘tiny houses’, geprefabriceerde<br />

woningen die als huisvesting<br />

kunnen dienen voor noodgevallen, omgebouwde<br />

containers of ‘space boxes’, (semi-)<br />

permanente, snel te realiseren en herplaatsbare<br />

lichtgewicht bouweenheden. Daardoor<br />

kunnen wellicht Nederlanders die al tien jaar<br />

op een wachtlijst staan eerder aan de beurt<br />

komen voor een betaalbare woning. Vaak<br />

zijn deze mensen boos als anderen voorrang<br />

krijgen. “Dat is een waanzinnig lastig<br />

dilemma. Ik snap die mensen, maar zij<br />

hebben wel een dak boven hun hoofd. Een<br />

vluchteling heeft niks en ook een arbeidsmigrant<br />

of buitenlandse student heeft direct<br />

woonruimte nodig. Maar ik denk dat we met<br />

een beetje creativiteit veel kunnen oplossen,<br />

als we bereid zijn buiten de lijntjes te kleuren.<br />

Lastig, want in dit land is alles dichtgeregeld.<br />

We zijn te ver doorgeschoten. De nieuwe<br />

Omgevingswet, die is voorzien voor 2021,<br />

kan daarin misschien wat verandering brengen,<br />

zodat we flexibeler kunnen omgaan met<br />

allerlei richtlijnen.” Zaak is dan wel dat we<br />

ook de capaciteit hebben om dat te doen, om<br />

voldoende huizen te bouwen. Nu is dat niet<br />

het geval. Om te begrijpen hoe dat kan, moeten<br />

we even terug in de recente geschiedenis.<br />

SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2019</strong> 131

132 SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2019</strong><br />

WONINGMARKT<br />

HET VERKEERDE MOMENT<br />

“Wat de koopmarkt betreft zijn de huizenprijzen<br />

sinds het begin van de bankencrisis<br />

in de periode 2008-2011 slechts met zes procent<br />

gedaald. Vanaf de eurocrisis in 2011 is<br />

het echt misgegaan. De overheid heeft op<br />

zich goede maatregelen genomen, maar volstrekt<br />

op het verkeerde moment. Dat heeft<br />

de situatie op de koop- en huurmarkt enorm<br />

verergerd. Voor 2014 bouwden de woningcorporaties,<br />

vooral als de markt het even niet<br />

aankon, anticyclisch tot ruim vijftig procent<br />

van alle nieuwbouwwoningen. Dat ging aan<br />

wijl de Autoriteit Financiële Markten zegt<br />

dat wel wat meer, zij het goed onderbouwd,<br />

mogelijk is. Ook de behandeling van alleenen<br />

tweeverdieners is merkwaardig.<br />

Alleen- en tweeverdieners worden gelijk<br />

behandeld. Het huishoudinkomen telt.<br />

Tweeverdieners hebben echter 300 à 400<br />

euro netto meer te besteden per maand,<br />

doordat ze minder belasting betalen. Toch<br />

mogen ze minder lenen dan een alleenverdiener.<br />

Dat kan niet waar zijn, maar men is<br />

bang dat een inkomen wegvalt. Is het dan<br />

niet veel erger als een alleenverdiener zijn<br />

het einde van de crisis niet meer op, doordat<br />

inkomsten kwijtraakt? Tweeverdieners<br />

de overheid een verhuurdersheffing<br />

invoerde, wat een enorme aanslag betekende<br />

op het investeringsvermogen van de corporaties.<br />

In 2014 zijn 80.000 nieuwe woningen<br />

gebouwd, een jaar later was dat aantal bijna<br />

gehalveerd. Het gevolg is dat 5.000 bouwbedrijven<br />

verdwenen en 100.000 bouwvakkers<br />

werkloos werden. Daardoor is er nu de capaciteit<br />

niet om de beoogde 75.000 woningen<br />

per jaar te bouwen. Ook het feit dat is nagelaten<br />

jongeren op tijd te scholen draagt bij<br />

aan het tekort aan vakmensen waarmee de<br />

bouwbedrijven nu kampen. Het is goed dat<br />

jongeren die een vakopleiding volgen, maar<br />

voor wie het vmbo geen uitkomst biedt, nu<br />

eindelijk een diploma krijgen.” Er zijn meer<br />

voorbeelden van verkeerd getimede besluiten.<br />

“Als het slechter gaat op de woningmarkt<br />

kun je stimuleren door te subsidiëren.<br />

Als het goed gaat moet je dat niet doen. In<br />

Nederland doen we dat precies andersom.<br />

Voor 2000, toen de prijzen jaarlijks met<br />

achttien procent stegen, stelde ik in het programma<br />

‘Rondom 10’ minister Johan Remkes<br />

voor de hypotheekrente wat te beperken.<br />

Dat was onbespreekbaar. Tijdens de crisis<br />

namen ze die maatregel wel, wanneer het<br />

juist niet moest.”<br />

HYPOTHEKEN<br />

Tijdens een gesprek over de woningmarkt<br />

kan het niet anders dan dat hypotheken aan<br />

de orde komen. Boelhouwer is blij dat we<br />

af zijn van de aflossingsvrije hypotheek en<br />

heeft begrip voor het beperken van het maximaal<br />

te lenen bedrag tot honderd procent<br />

van de aankoopprijs. “Daarmee voorkom<br />

je dat mensen in de problemen komen als<br />

de huizenprijzen weer dalen en ze gedwongen<br />

zijn hun woning te verkopen.” Hij pleit<br />

daarentegen wel voor meer maatwerk. Niet<br />

alleen moeten hypotheekverstrekkers kijken<br />

naar het woonlastenquotum (het percentage<br />

van het inkomen dat mag worden besteed<br />

aan woonlasten en meetelt bij de berekening<br />

van de maximale hypotheek), maar ook weer<br />

net als vroeger naar het perspectief. “In een<br />

derde van de gevallen werd voor 2011 naar<br />

inkomensperspectieven van een koper gekeken.<br />

Nu zijn banken daar voorzichtig, ter-<br />

houden meestal nog een inkomen over en<br />

een deel van een uitkering! Ik heb er samen<br />

met Karel Schiffer een essay over geschreven<br />

en ben met pek en veren besmeurd<br />

door het Nibud. Nu passen ze het geleidelijk<br />

aan en wordt het langzaam rechtgetrokken.<br />

Gelukkig, want het kan niet dat je mensen<br />

zo behandelt. Tot voor kort konden ouderen<br />

die kleiner en goedkoper wilden wonen<br />

en plaats wilden maken voor gezinnen soms<br />

geen hypotheek krijgen. Ze moesten hun<br />

oudere, duurdere hypotheek houden en in<br />

hun (te) grote woning blijven wonen. Dat<br />

is Kafka! Dat verandert nu langzamerhand<br />

gelukkig als ze kunnen aantonen dat ze minder<br />

gaan betalen. Ook niet uit te leggen is<br />

dat jonge mensen die te veel verdienen voor<br />

een sociale huurwoning of geen vast inkomen<br />

hebben geen huis kunnen kopen, maar<br />

wel in aanmerking komen voor huurwoningen<br />

die per maand meer kosten dan de afbetaling<br />

van de hypotheek.”<br />

Boek Peter Boelhouwer exclusief bij<br />

Speakers Academy ®<br />

info@speakersacademy.nl<br />

Prof. dr. Peter Boelhouwer studeerde sociale geografie in Utrecht. Naast hoogleraar Huisvestingssystemen aan de TU Delft is hij<br />

voorzitter van het European Network for Housing Research (ENHR) en het Kenniscentrum Aanpak Funderingsherstel (KCAF). Hij<br />

is ‘editor in chief’ van het Journal of Housing and the Built Environment,veelgevraagd spreker en dagvoorzitter en geregeld te<br />

zien en te horen in de media.

COLUMN<br />

Zo moet het zijn<br />

Tekst: Floris van den Berg<br />

'Floris is een dromer', stond er in mijn<br />

schoolrapport. Op achtjarige leeftijd schreef<br />

ik een opstel getiteld 'Zo moet het zijn'. Een<br />

fantasierijk betoog over een wereld zonder<br />

machines, wonen in een groot kamp in het<br />

bos, 'weg met alle huizen!'<br />

Met mijn hoofd ver weg van rekensommen,<br />

dwaalde ik graag af naar verre planeten<br />

met oerbossen en dinosaurussen. Zo moet<br />

het zijn! Ik wist zeker dat ik archeoloog ging<br />

worden. Of advocaat. Of toch fotograaf, of<br />

nee, dokter?<br />

Sommige dromen kwamen uit. Sommige<br />

dromen bleven alleen in mijn verbeelding<br />

bestaan. Ik besloot dokter te worden, later<br />

huisarts en toen ook expeditiearts. Met een<br />

kleine medische kit en stethoscoop reisde<br />

ik naar alle windrichtingen. Ik leidde groepen<br />

naar de top van de Kilimanjaro, gaf een<br />

aantal maanden les in de dichte jungle van<br />

Belize, werkte als scheepsarts in o.a. Spitsbergen,<br />

Antarctica en Siberië en werkte het<br />

afgelopen jaar in een ziekenhuis in een verre<br />

uithoek van Papua Nieuw Guinea.<br />

In november 2015 vertrok ik naar de witte<br />

planeet Antarctica. Onderzoek doen naar<br />

isolatie en zuurstofgebrek. 14 maanden op<br />

een afgelegen basis voor het European Space<br />

Agency als voorbereiding op toekomstige<br />

Mars missies.<br />

Wat zijn de lichamelijke en geestelijke<br />

effecten van wonen op de meest extreme en<br />

onbereikbare plek op aarde? Hoe blijft een<br />

team overeind onder constante stress? En<br />

wat mis je het meest als je onbereikbaar ver<br />

weg bent van alles wat je lief is?<br />

400 dagen woonde ik op de Zuidpool,<br />

© WANDERLUST<br />

‘Bevroren<br />

tranen bij<br />

de eerste<br />

zonsopkomst’<br />

waarvan ruim 9 maanden fysiek afgesloten<br />

van de buitenwereld. Gemiddeld -52°C<br />

met extremen tot 80 graden onder nul. Een<br />

overwinterteam met 6 Fransen en 5 Italianen.<br />

Een witte ijswoestijn verder dan het<br />

oog reikt en alleen de sterren en de maan als<br />

verre buur.<br />

Een avontuurlijke droom, maar zelfs met<br />

een poolnacht waar de zon ruim 3 maanden<br />

niet opkwam, was het niet de natuur maar<br />

de cultuur die het meest extreem bleek. De<br />

dagen werden korter maar leken steeds langer<br />

te duren.<br />

'Bevroren tranen bij de eerste zonsopkomst'<br />

Mijn familie gaf mij 60 brieven mee, één<br />

voor elke week. Een ervan was mijn eigen<br />

opstel met daarin mijn achtjarige droombeeld,<br />

met onderaan de pagina in mijn<br />

vaders handschrift 'Floris!, mei ’92'.<br />

Een brief die me af en toe alle conflicten<br />

van een veel te klein team in een veel te kleine<br />

basis deed vergeten. Een brief die me leerde<br />

wat de kracht van een verhaal is, maar vooral<br />

dát alles een verhaal is.<br />

'Ik zou er heel graag willen wonen', schreef<br />

ik en eindigde met 'Maar zo is de wereld nou<br />

niet'. Een zin waarvan ik toen dacht dat het<br />

pessimistisch was.<br />

En nu, bijna 2 jaar later, zie ik vooral het<br />

oneindige potentieel ervan, want als je groot<br />

blijft dromen, is het niet belangrijk hoe het<br />

verhaal geschreven is, maar alleen wat je er<br />

mee doet.<br />

'The map is not the territory' - Alfred Korzybski<br />

Na vele avonturen met steeds een andere<br />

droom maar altijd een onbevangen blik, ben<br />

ik bij uitstek geschikt om dingen vanuit een<br />

ander perspectief te belichten.<br />

Ik vertel u graag mijn verhaal of help u<br />

mee om uw eigen (bedrijfs)verhaal te ontdekken!<br />

Boek Floris van den Berg exclusief bij<br />

Speakers Academy ®<br />

info@speakersacademy.nl<br />

Floris van den Berg is naast fulltime dromer ook huisarts en expeditiedokter. Hij werkte in vele landen op alle 7 continenten en<br />

komt graag daar, waar weinig is, juist omdat er zoveel is. Naast spreker in zowel binnen- als buitenland heeft hij ruime media<br />

ervaring voor o.a. Nieuwsuur, RTL Late en National Geographic.<br />

SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2018</strong><br />

133

© SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® | WALTER KALLENBACH<br />

‘Het is tijd voor een revolutie. De<br />

manager zwaaien we uit. We zetten<br />

de werknemer achter het stuur’<br />

134<br />

Lennard Toma en Cedric Muchall<br />

SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2019</strong>

MAATSCHAPPIJ EN DUURZAAMHEID<br />

Met vallen en opstaan naar een<br />

vernieuwende organisatiecultuur<br />

In de zomer van <strong>2018</strong> kwamen Cedric Muchall en Lennard Toma in het nieuws, omdat de collega’s van<br />

hun organisatie Keytoe voortaan met een app elkaars salaris zouden kunnen gaan bepalen. Op basis van<br />

sentiment en op dagelijkse basis. Ook al ging het om een pilot, het bedrijf haalde zelfs het nieuws in Japan.<br />

Keytoe is een van de bekendste bedrijven in Nederland als het gaat om vernieuwend organiseren. De<br />

weg daar naar toe ging niet over rozen. Vandaag de dag komen Cedric en Lennard nog steeds problemen<br />

tegen van een andere orde dan gebruikelijk voor organisaties.<br />

CEDRIC MUCHALL<br />

Cedric Muchall is de ondernemer achter<br />

Keytoe, dat te boek staat als een van de meest<br />

vernieuwende organisaties van Nederland.<br />

In <strong>2018</strong> nam hij op zijn 35e ontslag bij zijn<br />

eigen bedrijf om nog meer besluitvormingspower<br />

bij collega’s te leggen. Van loslaten<br />

naar loskomen. Cedric durfde de organisatiecultuur<br />

van Keytoe extreem experimenteel<br />

aan te gaan. Daarin was hij vooral zijn<br />

eigen grootste tegenstander. Zijn ondernemerservaring<br />

als het gaat om dat vernieuwingstraject<br />

is vrij ongekend in Nederland.<br />

Met zijn conceptueel strategische marketingtalent<br />

had hij reeds tientallen 'corporates' geholpen.<br />

Nu deelt hij zijn kennis op het gebied van organisatiecultuur met<br />

bedrijven en overheidsinstelling om ze te helpen de organisaties zo<br />

‘normaal’ mogelijk te maken.<br />

Naast dit werk bekleedt Cedric eervolle adviesfuncties met de<br />

focus op de vernieuwing van de arbeidsmarkt en het onderwijs.<br />

Cedric toont zonder schroom zijn kwetsbaarheid, waardoor hij<br />

anderen weet te raken in zeer openhartige, energieke en humoristische<br />

talks. Hij is misschien wel de meest oprechte ondernemer in<br />

Europa. Interactie met het publiek is altijd een belangrijk onderdeel<br />

van zijn optredens. Laat je inspireren om het anders te doen, met al<br />

het vallen en opstaan wat daarbij hoort.<br />

LENNARD TOMA<br />

Lennard Toma staat bekend als een van<br />

de meest vooruitstrevende organisatiepsychologen<br />

van Nederland. Hij is het brein<br />

achter de vernieuwende en vrije organisatiecultuur<br />

van Keytoe en deelt praktische<br />

kennis via de Podcast ‘Hoe Dan?!’, middels<br />

interactieve talks op verschillende podia en<br />

met zijn veel gelezen artikelen op LinkedIn<br />

en Sprout. Lennard wordt als specialist ingehuurd<br />

door 'corporates', gemeentes, MKB<br />

en zorginstellingen om ze te helpen de organisaties<br />

meer authentiek en transparant te<br />

maken. Met florerende en bevlogen medewerkers<br />

als gevolg. Lennard Toma toonde tijdens zijn studie A&O<br />

Psychologie aan de Erasmus Universiteit Rotterdam al aan dat de perceptie<br />

van transparantie binnen organisaties zorgt voor meer bevlogenheid<br />

onder het personeel. Na jarenlang testen en experimenteren<br />

in de praktijk, laat hij zien dat het veel nagestreefde ‘geluk op de werkvloer’<br />

niet het doel zou moeten zijn voor organisaties. Een optreden<br />

van Lennard staat garant voor reuring in de zaal. Interactie ten top,<br />

het aantal vragen uit het publiek is doorgaans niet te stoppen. Wees<br />

gewaarschuwd dus. Lennard Toma komt regelmatig internationaal<br />

in het nieuws met personele experimenten, zoals de salaris-app, de<br />

zelfsturende ontslagronde en een alternatief voor functioneringsgesprekken.<br />

Zijn praktijkervaring is gebundeld in het boek ’99 Problems<br />

but the Boss ain’t One’.<br />

De missie van Cedric Muchall en Lennard Toma is om een bedrijf zoals Keytoe de norm te maken in plaats van de uitzondering die<br />

het nu is. Collega’s die elkaar aannemen, ontslaan en elkaars salaris bepalen is een normale zaak voor de twee heren. Geen regels<br />

of management, maar vertrouwen en floreren staan voorop. Alles draait om klanten en collega’s blij maken, de rest is bijzaak en<br />

wordt aan de kant gezet. Ze staan bekend om hun onorthodoxe oplossingen, hun confronterende openheid en halen geregeld het<br />

nieuws met de radicaal andere manier van organiseren en experimenteren. info@speakersacademy.nl<br />

SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2019</strong> 135

PROF. DR.<br />

MAARTEN<br />

VAN ROSSEM<br />

THEATERLEZING<br />

© FOTO: SUITABLE IMAGES - JULIETTE POLAK & FLEUR KONING<br />

De bekendste historicus van Nederland gaat<br />

op humoristische wijze en met diepgaande<br />

kennis in op de actualiteiten en belangrijkste<br />

maatschappelijke vraagstukken<br />

136<br />

BEKIJK DE SPEELLIJST OP MAARTENVANROSSEMONLINE.NL<br />

SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2019</strong>

COLUMN<br />

De verliefde organisatie<br />

Tekst: Nicoline Wisse Smit<br />

Liefde is mysterieus; laat zich niet vangen.<br />

Vaak blijft het even stil als je<br />

iemand vraagt om het woord liefde te<br />

omschrijven. Vraag je iemand om een<br />

liefdesverhaal te delen, voel je de temperatuur<br />

al snel iets stijgen. We houden van liefdesverhalen.<br />

We houden van liefde.<br />

Als je bedenkt dat geluk en liefde in elkaars<br />

verlengde liggen en dat gelukkige organisaties<br />

succesvoller zijn, dan vraag ik me af<br />

waarom liefde in organisaties een ondergeschoven<br />

kindje is. Liefde is een primaire<br />

menselijke behoefte; we kunnen niet zonder.<br />

Toch lijken organisaties veelal aan die<br />

behoefte en daarmee aan de kracht van de<br />

liefde voorbij te gaan.<br />

Aandacht voor de ander. Stilstaan bij die<br />

ander. Je verplaatsen in de ander. Wederkerigheid<br />

ervaren. Elkaar waarderen. Vanuit<br />

waardering samen groeien en elkaar versterken.<br />

Ontdekken dat je samen groter bent<br />

dan de som der delen. Meerwaarde die ook<br />

voor organisaties in het verschiet ligt. Meerwaarde<br />

die bijdraagt aan gelukkige organisaties<br />

en daarmee aan resultaat.<br />

Liefde soft gedoe? Is het soft om dat huilende<br />

kind op de groenteafdeling van de<br />

supermarkt een banaan te geven, zodat de<br />

ouder rustig boodschappen kan doen? Hoe<br />

soft is het als je bedenkt dat een positief verraste<br />

klant 15% extra besteedt?! Ja, je kunt<br />

natuurlijk standaard ieder huilend kind een<br />

© SACHA RULAND FOTOGRAFIE<br />

banaan geven, maar dan is de verrassing er<br />

snel af. Verrassen is geen trucje. Verrassen<br />

werkt alleen vanuit oprechte betrokkenheid.<br />

Wanneer je de ander ziet staan en je inleeft.<br />

HART WERKEN<br />

Het zien staan van de ander hoeven we<br />

niet te leren. Als mens zijn we van nature<br />

uitgerust met vaardigheden om te verbinden.<br />

Zo brengen we de buurvrouw een<br />

kopje soep wanneer ze ziek is of bieden we<br />

aan een boodschap te doen. Daar hebben we<br />

geen cursus voor nodig. Om onze verbindende<br />

kracht ook in ons werk te gebruiken,<br />

is enkel een aanmoediging nodig. De uitnodiging<br />

om ons hart mee te nemen naar de<br />

werkvloer.<br />

Werken vanuit het hart vertaalt zich in<br />

resultaat. De positief verraste klant geeft<br />

namelijk niet alleen ter plekke meer uit, maar<br />

deelt in 42% van de gevallen de ervaring ook<br />

met anderen. Zo ontstaan er ambassadeurs<br />

van jouw merk en organisatie. Bovendien<br />

gaat hart werken gepaard met het bieden<br />

van ruimte om het verschil te maken. De<br />

mogelijkheid om bij te dragen is van grote<br />

invloed op de bevlogenheid en betrokkenheid<br />

van medewerkers. Niet onbelangrijk<br />

als je bedenkt dat werk in toenemende mate<br />

van invloed is op ons geluk. Mensen die<br />

zich betrokken voelen, hebben meer kans<br />

op levensgeluk buiten de 'office'. Dat maakt<br />

liefde een belangrijk ingrediënt voor gelukkige<br />

mensen en organisaties. En daar profiteert<br />

iedereen van. Gelukkige organisaties<br />

zijn tot wel 33% winstgevender, 45% productiever<br />

en 300% innovatiever.<br />

Liefde overwint alles. Er is zoveel te<br />

winnen voor organisaties. En daarvoor<br />

hoef je niet eens de perfecte echtgenoot<br />

te zijn. Liefde op de werkvloer is een<br />

ontdekkingsreis die je samen maakt.<br />

Waarbij je door stil te staan bij de ander<br />

elkaar versterkt en van elkaar leert. Een<br />

denkwijze die aanspoort tot verwondering<br />

en inzicht. Als spreker neem ik het publiek<br />

mee op deze reis en laat de vonk voor hun<br />

organisatie opnieuw overslaan.<br />

Boek Nicoline Wisse Smit bij<br />

Speakers Academy ®<br />

info@speakersacademy.nl<br />

Nicoline Wisse Smit noemt zichzelf passioloog. In haar werk als communicatieadviseur ziet ze de mens niet alleen als zender of<br />

ontvanger, maar tevens als belangrijkste communicatiemiddel. Ze moedigt organisaties aan tot werken vanuit het hart. Daarbij gaat<br />

ze steeds op zoek naar wat mens en organisatie samen drijft en verbindt. Sinds 2012 bestudeert ze de liefde. Daarnaast is ze auteur<br />

en verbindt als BABS mensen in de echt.<br />

SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2019</strong> 137

SPOTLIGHT ON<br />

Omgaan<br />

met tegenslag<br />

kun je leren<br />

© CASPER RILA<br />

Hans van Breukelen<br />

Bij ieder mens zit het wel eens een keer flink tegen in het leven. De omzet is minder dan verwacht, een deal<br />

mislukt, een dierbare overlijdt, het bedrijf gaat failliet of je huwelijk loopt op de klippen. Wat doen uw medewerkers<br />

dan? Blijven ze hangen in wat er verkeerd ging en wat niet meer kan? Dan wordt het tijd dat ze eens in gesprek<br />

gaan met iemand die als geen ander weet hoe je een tegenslag omzet in een kans: Hans van Breukelen.<br />

Vorig jaar vertrok Hans van<br />

Breukelen met veel rumoer<br />

als technisch directeur van<br />

de KNVB. Maar Hans is wel<br />

vaker door het stof gegaan. Hij<br />

heeft zware blessures gehad, tot twee keer toe<br />

dacht hij dat hij nooit meer op topniveau zou<br />

kunnen voetballen.<br />

Hans van Breukelen: “In 1987 werd ik<br />

gepasseerd als keeper van het Nederlands<br />

elftal. Als je mij toen had verteld dat ik een<br />

jaar later alweer mocht meedoen én dat ik<br />

in datzelfde jaar Europees Kampioen zou<br />

worden, dan had ik je niet geloofd.” Ook op<br />

persoonlijk vlak is hij behoorlijk onderuitgegaan.<br />

“In 2008 bleek mijn vrouw Karen<br />

ongeneeslijk ziek. In 2009 overleed ze.”<br />

Is Hans van Breukelen de enige die in zijn<br />

leven met tegenslag te maken heeft? Van<br />

Breukelen gelooft stellig van niet: “Ontslag,<br />

burn-out, faillissement, ernstige ziekte, het<br />

verlies van een dierbare, scheiding, het leven<br />

overkomt ons allemaal. Sommige<br />

tegenslagen verwerk je makkelijk.<br />

Andere tegenslagen kruipen<br />

onder je huid. Je voelt dan dat je<br />

minder lekker in je vel zit. Je presteert<br />

minder dan je van jezelf<br />

gewend bent, het contact met<br />

de mensen om je heen verloopt<br />

minder harmonieus. En als het<br />

lang duurt, kun je last krijgen van lichamelijke<br />

klachten, krijg je een burn-out of<br />

beland je steeds vaker in conflicten. In al die<br />

gevallen is het zaak om jezelf zo snel mogelijk<br />

te herpakken.”<br />

In het afgelopen jaar heeft Hans van Breukelen<br />

geleerd om anders te kijken naar zijn<br />

periode bij de KNVB: “Dat was confronterend.<br />

Ik leerde mijzelf beter kennen en ook<br />

anders kijken naar situaties en de mensen<br />

om mij heen.”<br />

Wilt u dat u medewerkers meer durven,<br />

risico's nemen, tegenslagen overwinnen<br />

en veranderingen zien als<br />

een kans, keuzes maken, leren van<br />

hun fouten, focus aanbrengen en<br />

volharden in wat ze doen? Dat<br />

ze niet blijven hangen in wat er<br />

verkeerd ging en wat niet meer<br />

kan? Openhartig en kwetsbaar<br />

deelt Hans zijn ervaringen bij<br />

de KNVB, het Nederlands Elftal en zijn privéleven.<br />

En op de manier inspireren hij uw<br />

medewerkers om een tegenslag een nieuwe<br />

betekenis te geven. Want zoals Hans dat zelf<br />

zegt: “Je hoeft niet ziek te zijn om beter te<br />

worden, het is nooit te laat voor een comeback.”<br />

Boek Hans van Breukelen bij<br />

Speakers Academy ®<br />

info@speakersacademy.nl<br />

Hans van Breukelen is vooral bekend door zijn negentienjarige voetbalcarrière. Hij stond als doelman onder de lat bij FC Utrecht,<br />

Nottingham Forest en PSV. Hij kwam 73 keer uit voor het Nederlands elftal en beleefde zijn ultieme overwinning met het Europese<br />

Kampioenschap voetbal in 1988. Zes jaar later nam hij afscheid van het voetbal en richtte hij zich op een maatschappelijke loopbaan<br />

met als centraal thema: succes is maakbaar. Hij is auteur van de boeken ‘Winnen - ‘Van talent naar topspeler’ (verschenen in<br />

2011) en de huidige nr 1 van managementboek.nl ‘Maak je comeback’ - ‘Vind jezelf opnieuw uit na een tegenslag’.<br />

138<br />

SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2019</strong>

COLUMN<br />

De minst gevraagde<br />

spreker van Nederland<br />

Guido Thys interviewt... zichzelf<br />

© ELS KORSTEN<br />

Interviewer: Meneer Thys, hoezo de minst gevraagde spreker van Nederland? U heeft in uw<br />

carrière al meer dan 2.400 presentaties gegeven!<br />

Thys: Ik ben geen spreker, ik ben een expert die presentaties geeft. Mensen huren mijn persoon<br />

namelijk niet in, maar het verhaal dat ik aan hun publiek vertel. Het is ook eigenlijk hún<br />

verhaal. Wanneer een meeting planner mij bedankt, speel ik het altijd terug: de verdienste ligt<br />

bij u, want u hebt mij slim ingepland.<br />

Interviewer: Wat is uw belangrijkste troef?<br />

Thys: Authenticiteit. De toehoorders voelen dat ik 100% geloof in wat ik zeg.<br />

Dat is ook de enige manier om altijd weer compleet maatwerk te leveren.<br />

Interviewer: Wat bedoelt u?<br />

Thys: Ik gebruik uiteraard templates, zoals de Workshop Klanten Wegjagen, en 'Welkom in de 21ste eeuw',<br />

een verhaal over anders denken in disruptieve tijden. Maar de inhoud is telkens anders. Klanten organiseren<br />

bijeenkomsten om een boodschap over te brengen; bij een professionele spreker staat die voorop. Je bent vaak de<br />

versterking van die boodschap, want vreemde monden dwingen.<br />

Interviewer: Wat is de grootste wijsheid was die u tijdens 27 jaar op het podium hebt opgedaan?<br />

Thys: Een uur is een uur: wat je bij een publiek op een uur tijd kunt teweegbrengen, is beperkt. Je moet het hoe<br />

en het wat dus zorgvuldig doseren. Op die manier blijven dingen soms 10-15 jaar bij mensen hangen: heel vaak<br />

spreek ik mensen die nog hele passages kunnen herhalen, zich een wijze les herinneren, of nog om een bepaald<br />

plaatje kunnen lachen.<br />

Interviewer: Wat blijft het langste hangen?<br />

Thys: Hoe dichter iets zich bij de eigen werkwereld van de toehoorders bevindt, hoe langer ze het zich herinneren.<br />

Een grap is gewoon grappig, maar een schaterlach krijg je pas met iets wat refereert naar bijvoorbeeld de vorige<br />

spreker. Boek dus iemand die je publiek kan boeien met dingen uit hún werk- en leefwereld, met sterke visuals en<br />

humor. Pas wanneer je je publiek meehebt, zijn ze namelijk klaar voor de boodschap.<br />

Interviewer: Wat is voor u belangrijker: de vorm of de inhoud?<br />

Thys: De vorm, want die bepaalt of een publiek aanhaakt en meegaat in je verhaal.<br />

Dan pas komt de inhoud.<br />

Interviewer: Wat kenmerkt volgens u de ideale spreker?<br />

Thys: Een cocktail van zaken: veel podiumervaring hebben om je in elke situatie van elke<br />

organisatie in te leven en voor punten van herkenning te zorgen; meteen kunnen ontdekken waar<br />

de haakjes zitten; deze kunnen vertalen naar aansprekende doe-punten; zorgen voor impact nu<br />

en straks; kunnen improviseren, inspelen en entertainen.<br />

© ELS KORSTEN<br />

Interviewer: is dit aangeboren?<br />

Thys: Voor een stuk wel. Maar het is vooral ook een kwestie van doen, doen en doen. Als<br />

iemand mij complimenteert, is mijn antwoord: de eerste 1.000 keer was het lang niet zo goed!<br />

Interviewer: meneer Thys, ik dank u voor dit gesprek.<br />

139

© PETRINA DERKSEN<br />

‘Vertrouwen geven<br />

en positiviteit, is van<br />

onschatbare waarde. Ben jij<br />

de eerste die het geeft?’<br />

140<br />

SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2019</strong>

LEIDERSCHAP & STRATEGIE<br />

Waar zijn de leiders die durven<br />

te waarderen en verbinden?<br />

De quotes over geluk en succes vliegen om ons oren op sociale media. Er is steeds meer behoefte aan<br />

zingeving in het werk. 'Empowerment' staat tegenwoordig hoog op de agenda van veel organisaties. Dat<br />

maakt het een tijd waar wij elkaar hard nodig hebben om met onze angsten en negatieve emoties om te gaan.<br />

Welke verantwoordelijkheid geeft dat aan leidinggevenden?<br />

Tekst: Hélène Oosterhuis<br />

DE KRACHT VAN ECHTE LEIDERS<br />

Mensen zijn het belangrijkste en meest waardevolle kapitaal in een<br />

organisatie. Leiders geven mensen de motivatie voor positieve verandering.<br />

Bij veel mensen is hun persoonlijk belang de belangrijkste<br />

drijfveer.<br />

Individualisme en egoïsme staan op de loer. Echte leiders brengen<br />

hier verandering in. Zij hebben de kracht om vanuit verbinding en<br />

compassie een organisatie met elkaar samen te laten werken.<br />

Het succes van een organisatie is sterk afhankelijk van de manier<br />

waarop management en medewerkers met elkaar omgaan.<br />

WAAR GAAT DE AANDACHT NAARTOE?<br />

Mensen en systemen zijn geneigd te groeien in de richting waar de<br />

meeste aandacht naar uitgaat. Dat is ook de natuurwet: waar aandacht<br />

heen gaat, daar vloeit energie naartoe. Waar energie heen stroomt,<br />

daar groeit het leven. Wanneer je alleen kijkt naar mislukkingen,<br />

gemiste kansen, misverstanden of de fouten uit het verleden. Of wanneer<br />

je je alleen maar richt op de vaardigheden die werknemers missen,<br />

dan maakt dat werknemers onzeker en stressvol.<br />

Over problemen praten, dat creëert problemen, praten over oplossingen<br />

creëert oplossingen. Uiteindelijk zorgt een positieve setting<br />

ervoor dat mensen open staan voor groei en ontwikkeling.<br />

Volgens Klaus Grawe, een van de grondleggers van de neuropsychotherapie,<br />

vertonen mensen bepaald gedrag via vier primaire<br />

behoeftes. Deze behoeftes zijn gerelateerd aan ons verlangen naar een<br />

gelukkig en zinvol leven:<br />

- Wij willen ergens bij horen<br />

- Wij voelen ons graag gewaardeerd<br />

- Wij willen graag duidelijkheid in combinatie met autonomie<br />

- Wij hebben behoefte aan plezier<br />

Als leiders dat gevoel overbrengen, inspireren zij tot meer en betere<br />

prestaties. Dan voelen wij ons namelijk beter, creatiever en productiever.<br />

Een win/win-situatie.<br />

DE BEHOEFTE OM ERGENS BIJ TE HOREN<br />

Wij zijn sociale wezens. Hechte relaties zijn daarom essentieel voor<br />

ons geestelijk welzijn. Zij beïnvloeden mogelijk zelfs onze levensverwachting,<br />

blijkt uit onderzoek van Robert Kaplan en Richard Kronick.<br />

Iedereen heeft de behoefte om ergens bij te horen.<br />

Ons brein kent diverse delen die zich bezighouden met sociale<br />

behoeften. De wetenschapper Eisenberg ontdekte in een studie dat<br />

sociale uitsluiting hetzelfde pijnnetwerk activeert als het fysieke pijnnetwerk.<br />

We moeten dus alles doen om deze pijn te vermijden.<br />

Vaak vormt een organisatie zich naar de leider. Dat is waar. Dat<br />

komt onder anderen door onze sociale hersencellen, de zogenaamde<br />

spiegelneuronen. Die worden geactiveerd als wij anderen observeren,<br />

want hierdoor leren wij andermans gedrag begrijpen. We kunnen<br />

als het ware in de huid van een ander kruipen. Bij het waarnemen<br />

van emoties bij een ander worden dezelfde cellen in de hersenen geac-<br />

SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2019</strong> 141

LEIDERSCHAP & STRATEGIE<br />

SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2019</strong><br />

© PETRINA DERKSEN<br />

tiveerd alsof wij zelf die emoties beleven.<br />

Medewerkers zullen dus automatisch het<br />

gedrag, de intenties en de emoties van hun<br />

leider imiteren dan wel overnemen. Medewerkers<br />

doen niet wat je zegt, ze doen wat ze<br />

zien. Welk voorbeeld wil jij zijn?<br />

DE BEHOEFTE AAN<br />

WAARDERING<br />

Bij goed leiderschap spelen managers in<br />

op de behoefte van de mens om gewaardeerd<br />

te worden. Door waardering krijgen<br />

mensen meer vertrouwen. Waardering kan<br />

in verschillende vormen. Speelt geld of salaris<br />

hierbij echt een rol? Onderzoek toont aan<br />

dat men een extra financiële beloning vrij<br />

snel weer vergeet.<br />

De Amerikaanse onderzoeker Marcial<br />

Losada en zijn medewerkers onderzochten<br />

60 teams en 8 managers over dit vraagstuk.<br />

Ze wilden ontdekken wanneer een team van<br />

redelijk functionerend naar zeer goed functionerend<br />

gaat. Voor het onderzoek moest<br />

elk team in een speciaal ingerichte zaal vergaderen.<br />

Vanachter een geblindeerde wand<br />

volgden onderzoekers elke interactie van de<br />

deelnemers. Alles wat gezegd werd tijdens de<br />

vergaderingen registreerden zij zorgvuldig<br />

en verdeelden zij daarna onder in twee categorieën:<br />

positieve en negatieve uitspraken.<br />

Losada zag wat positief gedrag en uitspraken<br />

voor invloed hebben op een werkvloer.<br />

De onderzoeker zag dat de verhouding positieve<br />

uitspraken tegenover de negatieve radicaal<br />

verschilde per de groep. Hij ontdekte<br />

zelfs een kantelpunt, deze blijkt rond 3:1 te<br />

liggen.<br />

Dat wil dus zeggen dat wanneer een team<br />

gemiddeld drie of meer positieve interacties<br />

heeft versus één negatieve, dan komt een<br />

team in een flow. Hoe meer een team onder<br />

dit omslagpunt zit, hoe slechter de samenwerking,<br />

verbondenheid en het vertrouwen.<br />

Dat is een erg waardevol inzicht voor mana-<br />

142<br />

gers of leiders die hun medewerkers kunnen<br />

stimuleren.<br />

Het blijft een uitdaging. Maar heb je een<br />

leidinggevende verantwoordelijkheid? Dan<br />

is het belangrijk te weten dat het brein eerder<br />

op negatieve prikkels reageert dan positieve<br />

prikkels. Daarom is het raadzaam het<br />

positieve bewust te noemen en te stimuleren.<br />

Positieve uitingen doen dat houdt ook<br />

in: interesse in elkaar hebben, vragen stellen,<br />

empathisch zijn, aardig zijn, complimenten<br />

en erkenning geven.<br />

Een vraag ter overdekking: hoe is nu de<br />

verhouding positieve versus negatieve uitingen<br />

op jouw werk?<br />

Maar weinig mensen spreken actief hun<br />

waardering uit. Als er iets goed gaat volgen<br />

er maar zelden complimenten. Natuurlijk is<br />

het benoemen van positieve uitspraken voor<br />

de één makkelijker dan voor de ander. Het is<br />

ook wat je van huis uit hebt meegekregen.<br />

Als je hiernaar vraagt, antwoorden mensen<br />

met: ‘Het is toch normaal dat het goed gaat,<br />

dus dat hoeven we dan ook niet speciaal te<br />

benoemen?’ Weet je even geen compliment<br />

te geven, laat dan in ieder geval de kritiek<br />

achterwege.<br />

DE BEHOEFTE AAN PLEZIER<br />

Het is logisch als je plezier ervaart op je<br />

werk, je veel beter presteert. Positieve stemming<br />

en denken is zeer belangrijk om plezier<br />

te ervaren. Negatieve stemming en denken<br />

zorgt vaak voor angst, stress en geen duurzame<br />

veranderingen. De hersenen in overlevingsmodus<br />

zijn dan minder ontvankelijk<br />

voor boodschappen, minder creatief en<br />

minder productief. Angst en negativiteit<br />

haalt de focus van de kerntaken weg. Zorg<br />

voor een omgeving waar mogelijkheden zijn<br />

om te ontspannen en waar je kunt lachen.<br />

DE BEHOEFTE AAN<br />

CONTROLE EN<br />

DUIDELIJKHEID<br />

Als je weinig controle hebt over een<br />

bepaalde situatie kun je je onzeker voelen.<br />

Als het niet duidelijk is wat er van je verwacht<br />

wordt, brengt dat vaak onrust met<br />

zich mee. We slaan weleens door en dan is er<br />

te veel controle. Te veel controle zorgt voor<br />

onveiligheid en onveiligheid zorgt weer voor<br />

een verhoogde afgifte van stresshormonen.<br />

Dus zorg voor heldere verwachtingen en<br />

een duidelijke koers. Schep kaders waarbinnen<br />

medewerkers kunnen opereren op<br />

de manier zoals zij het zelf willen. Geef vertrouwen<br />

en blijf positief.<br />

Vertrouwen geven en positiviteit, is van<br />

onschatbare waarde. Ben jij de eerste die het<br />

geeft?<br />

Boek Hélène Oosterhuis exclusief bij<br />

Speakers Academy ®<br />

info@speakersacademy.nl<br />

Hélène Oosterhuis is schrijver, spreker, trainer en gedragsexpert. Zij combineert sociale en positieve psychologie, neurowetenschap,<br />

NLP met oude wijsheid tradities om meer groei, verbinding en positieve impact op de werkvloer te creëren. Wie Hélène Oosterhuis<br />

hoort en ziet, verwondert zich niet alleen over haar boodschap, maar verwondert zich ook over zichzelf.

© SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong> ® | WALTER KALLENBACH<br />

COLUMN<br />

‘Ik verzon een app<br />

om een spijker mee<br />

in de muur te slaan’<br />

Tekst: Tom Sligting<br />

Mijn 'core business' in <strong>2019</strong> is mijn keynote ‘Welcome to Disruptionland’ die ik internationaal in de markt zet, dus<br />

in het Nederlands en het Engels. Al 25 jaar is mijn 'core business' het verzorgen van maatwerk comedyshows<br />

en ‘wrap-up’ comedyshows en uiteraard word ik daar nog veel voor gevraagd. Dat daar ook steeds vaker een<br />

boodschap, of uw boodschap in verwerkt wordt is meer regel dan uitzondering.<br />

Ik hoor u denken, een stand-up comedian<br />

die met een keynote over ‘Disruptive<br />

Innovation’ komt, dat is het zelfde als een<br />

achttienjarige puber die met een laptop<br />

in zijn garage een sociaal platform verzint<br />

en daarmee miljardair wordt. Zo zou je<br />

ernaar kunnen kijken. Zo kijk ik er ook graag<br />

naar. Wie zich een beetje verdiept in de economie<br />

van de komende tien jaar, weet dat we<br />

in een bizar tijdperk zijn beland. Een tijdperk<br />

van ongekende zakelijke mogelijkheden<br />

en onverwachte economische drama’s.<br />

Kortom een boeiende tijd! Daarom heb ik<br />

een keynote die een echte eyeopener is voor<br />

iedereen die komende tien jaar iets in het<br />

bedrijfsleven gaat doen.<br />

Zelf heb ik een app ontwikkeld die een<br />

spijker in de muur kan slaan. Toen deze<br />

app ‘trending topic’ werd is alles in een<br />

stroomversnelling gekomen. U twijfelt aan<br />

de echtheid? U denkt na? Fijn. Uw grootste<br />

concurrent zit nu wellicht ergens in een<br />

garage en komt met iets wat u niet zag aankomen.<br />

Iets wat de markt verstoort en kansen<br />

biedt aan een compleet nieuw businessmodel.<br />

Oftewel ‘Disruptive Innovation’. Is het<br />

echt een bedreiging of Is het een ‘buzz word’?<br />

Mijn keynote is een perfecte eyeopener<br />

voor elk businessevenement. Een wervelende<br />

show met verrassende inzichten,<br />

scherpe vragen, interactie en veel humor.<br />

Als opening om iedereen meteen op scherp<br />

te zetten en met de juiste energie de dag te<br />

beginnen. Na de lunch om te zorgen dat er<br />

geen dip komt en iedereen met een open blik<br />

mee de middag in te nemen. Of als afsluiting,<br />

om daarna met een lach en energie naar de<br />

borrel te gaan met genoeg stof om over na<br />

te praten.<br />

Vermeldenswaardig is nog, dat u niet naar<br />

‘Disruptionland’ hoeft te komen. Ik kom met<br />

mijn show naar uw evenement!. Als niet<br />

iemand anders mij al geboekt heeft.<br />

Na het verschijnen van mijn boek ‘De<br />

Sprekersbijbel’ word ik ook regelmatig<br />

gevraagd om lezingen en workshops te verzorgen<br />

over de kracht van spreken in het<br />

openbaar, met humor.<br />

Na zijn studie Commerciële economie en een paar jaar als consultant in het bedrijfsleven werd Tom Sligting één van de eerste<br />

comedians van Nederland. Na bijna vierduizend shows, waarvan duizend maatwerkshows voor het bedrijfsleven en overheid mag<br />

hij zich een van de meest gevraagde comedians noemen. Met al deze ervaring gaat hij ook de wereld in als ‘keynote speaker.<br />

Kernwoorden die bij zijn ‘performances’ passen zijn: Energiek, gedreven, humoristisch, scherp, reflecterend en interactief.<br />

SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2019</strong><br />

143

Guido Weijers<br />

Tekst: Jacques Geluk | Fotografie: Sushilla Kouwen<br />

‘Het is dus niet zo dat als<br />

je alle mogelijkheden om<br />

gelukkig te zijn hebt, je het<br />

ook automatisch bent’<br />

144<br />

SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2019</strong>

MASTERCLASS GELUK<br />

Ondernemers scoren<br />

vanzelf al hoger op<br />

de geluksladder<br />

Yogatherapeuten, mindfulnessleraren, boeddhisten, ze verkopen allemaal op hun eigen manier geluk.<br />

Althans deeltjes ervan. Guido Weijers, als cabaretier vooral bekend van zijn Oudejaarsconferences, vindt dat<br />

het niet gaat om of-of, maar om en-en. Hij kijkt naar wat de wetenschap zegt over geluk. Zijn theatercollege<br />

Masterclass Geluk, waarin hij wetenschappelijke feiten op onderhoudende en boeiende manier doorgeeft<br />

aan ondernemers en alle andere geïnteresseerden, is na een wat aarzelende start zeer succesvol en toe aan<br />

zijn derde seizoen. Uit metingen blijkt dat het publiek gemiddeld gelukkiger vertrekt dan het gekomen is en<br />

ondernemers al met een half puntje extra aan de masterclass beginnen.<br />

“<br />

Ik heb eerst een soort imagostrijd moeten<br />

voeren. Veel mensen dachten ‘Guido,<br />

da’s toch die schele Brabander die zoveel<br />

mogelijk grappen in een uur stopt?’. Dit is<br />

toch iets anders. Het gaat echt over geluk en<br />

wie daarin niet is geïnteresseerd kan beter<br />

niet komen”, zegt Guido Weijers serieus.<br />

“Toen ik met de Masterclass Geluk begon<br />

was dat de eerste keer dat ik überhaupt voor<br />

ondernemers en bedrijven op het podium<br />

stond, want cabaret voor bedrijven werkt<br />

niet echt. Dan sta je negen van de tien keer<br />

op de foute plek op het verkeerde moment<br />

en als ze een grap niet leuk vinden valt het<br />

hele optreden in het water.” Om te voorkomen<br />

dat mensen vooraf verkeerde verwachtingen<br />

hebben communiceert Guido in het<br />

begin vooral dat zijn theatercollege niet per<br />

se om te lachen is. Hij ziet het als zijn grootste<br />

opdracht de juiste mensen in de zaal te krijgen<br />

en ondernemers te laten beseffen dat hij<br />

gewoon een goed verhaal wil vertellen over<br />

hoe hun medewerkers gelukkiger kunnen<br />

worden. Wat natuurlijk positief kan uitwerken<br />

op de bedrijfsvoering. “Dat was de originele<br />

insteek. Later heb ik ‘met humor’ pas<br />

toegevoegd aan de titel van de masterclass,<br />

want het gaat niet om de grappen, die krijgen<br />

ze erbij. Als er niet wordt gelachen is het nog<br />

steeds een goed verhaal, dat bovendien aanslaat<br />

bij ondernemers. Het onderwerp past<br />

goed bij hen en is ook heel geschikt voor een<br />

in-company training.”<br />

Het idee voor het theatercollege ontstaat<br />

enkele jaren geleden als Guido bedenkt dat<br />

hij op zondagmiddag een filosofisch café<br />

wil openen en met vrienden wil praten over<br />

het leven. “Maar ja, dan moet je alsnog licht<br />

en geluid huren en als er honderd mensen<br />

komen kun je het net zo goed weer in een<br />

theatertje doen. Zo is het ruim twee jaar geleden<br />

begonnen. Sindsdien probeer ik mensen<br />

bewust te maken van waarin ze geluk<br />

kunnen vinden, waar ze wel of niet gelukkig<br />

van worden en wat onderzoeken zeggen<br />

over trouwen, geld, kinderen krijgen en werk<br />

in relatie tot geluk. Dat lijkt simpel. Bovendien<br />

denkt iedereen dat hij weet hoe geluk<br />

in elkaar zit. Waarom zouden ze dan een uur<br />

naar mij gaan luisteren? Die mensen die dat<br />

vragen daag ik graag uit mij in één zin precies<br />

te vertellen wat geluk is. Dat blijkt dan<br />

heel moeilijk te zijn, vaak komen ze niet verder<br />

dan ‘geluk zit in kleine dingen’ of ‘geluk<br />

is een gevoel’.”<br />

WEINIG<br />

TOTAALOVERZICHTEN<br />

Waar Guido tien jaar geleden nog vooral<br />

zijn publiek wil behagen, wil hij nu graag zijn<br />

visie op bepaalde zaken geven. “Ik weet ook<br />

niet hoe de wereld in elkaar zit en heb geen<br />

idee wat we hier met z’n allen aan het doen<br />

zijn, maar de meeste mensen proberen er wel<br />

het beste van te maken. Daarom benader ik<br />

SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2019</strong> 145

‘Ik daag mensen<br />

graag uit mij in<br />

één zin precies te<br />

vertellen wat geluk<br />

is. Dat blijkt heel<br />

moeilijk te zijn’<br />

SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2019</strong><br />

geluk vanuit de wetenschap. Ik heb aan zelfstudie<br />

gedaan, masterclasses gevolgd aan<br />

de Erasmus Universiteit Rotterdam over de<br />

grondslagen en het rendement van geluk en<br />

in Bhutan onderzoek gedaan naar het Bruto<br />

Nationaal Geluk. Daaruit heb ik geprobeerd<br />

een totaaloverzicht te distilleren van<br />

de huidige wetenschappelijke kennis uit de<br />

geluksindustrie, dat ik in honderd minuten<br />

met mijn publiek wil delen.” Het valt Guido<br />

Weijers op dat er weinig totaaloverzichten<br />

van factoren die ervoor zorgen dat mensen<br />

gelukkig zijn of niet. Vaak gaat het over losse<br />

onderdelen. Maakt trouwen gelukkiger, of<br />

geld, of werk? “Het is nooit alles bij elkaar.<br />

Degenen die iets te verkopen hebben in de<br />

geluksindustrie, zoals yogatherapeuten of<br />

mindfulnessleraren, bieden ‘hun’ geluk aan<br />

als de oplossing voor iets. Het is altijd of-of.<br />

Dan kun je beter focussen op wat de wetenschap<br />

zegt.” Volgens Guido is het niet vol-<br />

146<br />

doende te zeggen dat iets de waarheid is of<br />

mensen gelukkiger worden als ze dagelijks<br />

mediteren. “Je moet kijken of wetenschappelijk<br />

onderzoek heeft aangetoond dat dit al<br />

dan niet het geval is.”<br />

REUSACHTIG INTERESSANT<br />

Kortom. Er zijn zoveel verschillende uitspraken<br />

over en vormen en definities van<br />

geluk dat het reusachtig interessant is daar<br />

ruim een uurtje mee bezig te zijn. Aan het<br />

begin van het college vraagt Guido zijn toeschouwers<br />

en -hoorders hun smartphone<br />

erbij te pakken en op een bepaalde website in<br />

te vullen hoe ze zich op dat moment voelen<br />

en hoe tevreden ze zijn met hun leven. “Aan<br />

het einde vragen we dat nog eens en zijn de<br />

meesten enkele tienden positiever. Na afloop<br />

zeggen ze vaak dat ze echt een helder beeld<br />

van geluk hebben gekregen en er nu zelfs ook<br />

een definitie van kunnen geven. Dat vind ik<br />

fijn. Het is sowieso leuk te merken dat wat ik<br />

heb gezegd bij meer mensen blijft plakken<br />

dan bij een gewone show.<br />

Ze gaan echt met een opdracht naar huis<br />

en het leuke is dat ze die zichzelf hebben<br />

gegeven na alles dat ze hebben gehoord.” Hij<br />

verwijst naar de filosoof Aristoteles (384-322<br />

v. Chr.), die concludeert dat geluk of liever<br />

een goed en deugdzaam leven het uiteindelijke<br />

doel van al het handelen is. “Zodra ik<br />

de oude theorieën van Aristoteles uitleg over<br />

hoe je tevredenheid, zingeving en dus geluk<br />

kunt bereiken, kunnen mensen hun eigen<br />

leven langs die meetlat leggen en beoordelen<br />

of ze er echt toe doen, genoeg plezier en<br />

genot hebben, voldoende leuke dingen doen<br />

die hen eventjes gelukkig maken en tevreden<br />

zijn over hun gezondheid, relatie en baan.<br />

Maar ook of ze genoeg doen voor de wereld<br />

en de mensen om hen heen.”

MASTERCLASS GELUK<br />

‘IK GEEF MEZELF EEN 9+’<br />

Voordat ik mij in geluk ging verdiepen<br />

waardeerde ik mijn eigen geluk altijd met<br />

een 9+, nu kan ik voor mezelf heel goed verklaren<br />

waarom. Ik doe vaak spontane dingen,<br />

heb het goed voor elkaar, doe graag iets<br />

voor mensen en de planeet en voel me zinvol.<br />

Dat maakt dat ik me bevoorrecht voel. Ik<br />

zou met ditzelfde leven in mijn hoofd totaal<br />

niet dankbaar kunnen zijn, maar dan doe ik<br />

niets met alle factoren die ervoor zorgen dat<br />

ik gelukkig kan zijn. Dat zou zonde zijn.” Het<br />

gesprek komt op de Zweedse muziekproducent<br />

en dj Avicii. “Hij reisde net zoveel als ik<br />

en had veel meer geld en aandacht, alle ingrediënten<br />

om gelukkig te zijn waren aanwezig,<br />

maar ergens blokkeerde zijn systeem. Mensen<br />

of bepaalde situaties werkten hem tegen<br />

of hij miste bepaalde stofjes in zijn lichaam,<br />

waardoor hij eerder vatbaar was voor depressies<br />

en het geluk niet herkende. Op 29-jarige<br />

leeftijd stapte hij in april <strong>2018</strong> uit het leven.<br />

Het is dus niet zo dat als je alle mogelijkheden<br />

om gelukkig te zijn hebt, je het ook automatisch<br />

bent. Dit soort dingen noem ik wel<br />

tijdens het college, maar ik blijf verder weg<br />

bij de hormonale kant van geluk, over stofjes,<br />

depressies en serotonine moeten doktoren<br />

en scheikundigen maar wat zeggen. Ik probeer<br />

ook geen mensen te genezen, alleen aan<br />

te geven hoe ze wetenschappelijk gezien het<br />

geluk kunnen vinden en vasthouden. Alles<br />

over geluk in een soort snelkookpan”, vertelt<br />

Guido. Geeft hij zichzelf inmiddels een 10?<br />

“Die 9+ is prima. Een 10 zou me denk ongelukkig<br />

maken, want dan is er niets meer te<br />

wensen of te dromen. Ik kan erg genieten van<br />

dingen bereiken. Niet alleen succes is voor<br />

mij de maatstaf voor geluk, het is vooral de<br />

weg ernaartoe, wanneer je nog dingen kunt<br />

creëren, die ik koester. Stel dat ik de Mount<br />

Everest zou beklimmen. De tocht naar boven<br />

is prachtig, maar als je op de top staat wat<br />

dan?”<br />

GELUKSPSYCHOLOOG<br />

KOMT KIJKEN<br />

Het publiek dat de masterclass bezoekt<br />

loopt heel erg uiteen. Van gebroken zieltjes<br />

tot succesvolle ondernemers en iedereen<br />

daar tussenin. “Ondernemers geef ik vaak<br />

aan het begin al een halve punt extra, een 8 in<br />

plaats van een 7,5, als ik vraag hoe gelukkig<br />

ze zich voelen. Ze hebben van nature namelijk<br />

al het idee dat ze alles naar hun eigen<br />

hand kunnen zetten en als ze dat goed doen<br />

zijn ze daar trots op. Degenen die zichzelf<br />

dan nog een 7,5 geven moeten harder werken.”<br />

Geregeld zitten er ook ‘life coaches’ in<br />

de zaal, van wie sommigen zelfs boeken over<br />

geluk hebben geschreven. Gelukspsycholoog<br />

prof. dr. Ap Dijksterhuis, die zelf ook<br />

over geluk spreekt, is al twee keer komen kijken<br />

en ook een neurowetenschapper heeft<br />

het college gevolgd. “Dan is het interessant<br />

te kijken of wat ik zeg hout snijdt en dat blijkt<br />

zo te zijn.”<br />

Op de vraag of hij dit succes had verwacht<br />

– de kaartjesverkoop voor het derde seizoen<br />

overtreft de verwachtingen – antwoordt<br />

Guido dat hij had gedacht dat hij het zelf leuk<br />

zou vinden. Wat nu gebeurt is voor hemzelf<br />

ook een bevestiging dat mensen weten dat<br />

een theatercollege absoluut niet suf hoeft te<br />

zijn. “Ik dacht altijd dat ik goed was in grapjes<br />

maken, maar ik blijk nu ook een goede<br />

leraar te zijn volgens sommigen. Dat is een<br />

mooi compliment. Ik hoop dat mensen er<br />

blij van worden en er iets aan hebben.”<br />

Guido Weijers wordt gelukkig van zijn<br />

werk, reizen, fotograferen en steeds weer<br />

nieuwe ervaringen opdoen. “Er zijn mensen<br />

die zeggen dat je pas echt gelukkig<br />

kunt zijn als je weet hoe het is ongelukkig<br />

te zijn. Dat is niet helemaal waar. Het gaat<br />

erom dat je beseft dat er een bepaalde mate<br />

van geluk is en dat die kan groeien of afnemen<br />

onder invloed van allerlei dingen. Bill<br />

Gates heeft eens gezegd dat de voornaamste<br />

reden van zijn succes en geluk is dat hij<br />

is geboren waar hij is geboren. Dat is al zo<br />

bepalend voor welke kansen je krijgt.” Naar<br />

zichzelf kijkend, als het gaat over de relatie<br />

tussen succes en geluk, is hij keitevreden<br />

en dankbaar. “Ik heb keiveel geld, het gaat<br />

keigoed en de zalen zitten keivol. Het is een<br />

enorm geschenk dat ik mag doen wat ik doe.<br />

Gek genoeg heb ik me nooit afgevraagd of ik<br />

doodongelukkig zou zijn als het anders was.<br />

Wanneer ik vanaf morgen geen kaartje meer<br />

verkoop ga ik met een rugzak naar Australië<br />

en ben ik net zo gelukkig als hier in een<br />

volle zaal. Ik heb toeristisch management<br />

gestudeerd, dus hoe moeilijk kan dat zijn?<br />

Het gaat mij niet om het applaus, maar om<br />

het creëren van iets nieuws, een voorstelling,<br />

een boekje of iets dat ertoe doet. Dat maakt<br />

me blij.”<br />

Boek Guido Weijers bij<br />

Speakers Academy ®<br />

info@speakersacademy.nl<br />

Cabaretier Guido Weijers is bekend van zijn theaterprogramma’s en Oudejaarsconferences en het vooral ook door ondernemers<br />

gewaardeerde theatercollege Masterclass Geluk. Hij is afgestudeerd aan de Nationale Hogeschool voor Toerisme en Verkeer. Guido<br />

is non-conformist, reist, duikt, fietst, eet vlees noch vis en doet graag wat voor zijn medemens en de planeet. Met zijn stichting<br />

Loens4Life haalt hij geld op voor KWF Kankerbestrijding.<br />

SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2019</strong> 147

‘Briljante<br />

mislukkingen<br />

hebben altijd een<br />

positieve uitkomst’<br />

Tekst: Jacques Geluk | Fotografie: Speakers Academy ® | Walter Kallenbach<br />

148<br />

prof. dr. Paul Iske<br />

SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2019</strong>

INNOVATIE EN KENNISMANAGEMENT<br />

Voor briljante mislukkingen hoeft niemand zich te schamen. Integendeel. Organisaties kunnen er juist veel aan<br />

hebben. Het is positief en waardevol als mensen iets met inzet en overtuiging proberen en ervan leren als het<br />

toch misgaat. “Er zijn verschillende manieren om briljant te mislukken. Vaak is de uitkomst niet gewenst, maar<br />

hoop je in elk geval iets te leren van de ervaring. Soms is het resultaat van een mislukking zelfs meer waard dan<br />

het tevoren beoogde doel. Een voorbeeld is Viagra, oorspronkelijk een middel tegen angina pectoris.” De alom<br />

gekende ‘bijwerking’ is inmiddels zeer succesvol. Volgens wetenschapper Pek van Andel is het ‘zoeken naar<br />

een speld in een hooiberg en het vinden van een knappe boerendochter’ een manifestatie van serendipiteit.<br />

De boerendochter is dan ook een van de zestien archetypen die Paul Iske presenteert in zijn nieuwe boek, dat<br />

de naam draagt van het door hem in 2007 opgerichte Instituut voor Briljante Mislukkingen.<br />

Het Instituut voor Briljante<br />

Mislukkingen bevordert het<br />

klimaat voor ondernemerschap<br />

en innovatie door organisaties<br />

en hun medewerkers<br />

te laten zien hoe belangrijk mislukkingen<br />

zijn voor het leren omgaan met risico’s en<br />

het vermijden van toekomstige fouten. Zonder<br />

het proberen van dingen waarvan de<br />

uitkomst ongewis is, is innovatie onmogelijk.<br />

Het gaat niet alleen om het eindresultaat,<br />

vooral om het pad ernaartoe, dat vaak<br />

is geplaveid met valkuilen, teleurstellingen<br />

en onverwachte bijvangsten. Wanneer<br />

het resultaat tegenvalt, maar mensen ervan<br />

leren en die kennis delen, heeft een mislukking<br />

alsnog een positieve uitkomst. “Een<br />

briljante mislukking moet je niet wegmoffelen,<br />

maar viraal laten gaan, zodat de kennis<br />

die daaruit voortkomt zich kan verspreiden.<br />

Om dat te verduidelijken heb ik een score<br />

voor briljante mislukkingen ontwikkeld en<br />

vervat in het Engelstalige acroniem ‘VIRAL’.<br />

De V staat voor ‘Value’ (het initiatief is de<br />

moeite waard en getuigt van Visie), de I voor<br />

Inzet, de R voor Risico’s (je moet die niet per<br />

se vermijden, maar er wel verantwoord mee<br />

omgaan), de A voor Aanpak (goed gebruikmaken<br />

van aanwezige kennis en middelen)<br />

en de L voor Leren. Aan de hand van<br />

deze criteria bepaalt de jury of echt sprake<br />

is van een briljante mislukking. Als dat zo<br />

is, levert die uitsluitend positieve effecten op.<br />

Princeton-hoogleraar psychologie Johannes<br />

Haushofer heeft een faal-cv gepubliceerd,<br />

waarin hij zegt dat hij van alle mislukkingen<br />

wat heeft geleerd en dat deze hem telkens<br />

een stap verder hebben gebracht.” Paul<br />

Iske neemt nu ook standaard briljante mislukkingen<br />

op in zijn cv.<br />

“Het is belangrijk een klimaat te creëren<br />

waarin mensen dingen durven doen, zonder<br />

constant angst te hebben voor de gevolgen.<br />

Iedereen weet en erkent dat je van mislukkingen<br />

en fouten veel kunt opsteken. Ik werk<br />

aan een methode om ze te leren hóe ze dat<br />

moeten doen en vorm kunnen geven. Er<br />

komt een online instrument dat dit hele proces<br />

ondersteunt en mensen voor, tijdens en<br />

na het project waar ze mee bezig zijn sneller<br />

helpt te zien wat er misgaat. Heel laagdrempelig<br />

leggen we dat vast op video, waardoor<br />

ze bijvoorbeeld ontdekken dat ze telkens<br />

tegen hetzelfde fenomeen aanlopen. In de<br />

zorg bestaat het fenomeen ‘de lege plek aan<br />

tafel’. Dit is één van mijn archetypen, dat aantoont<br />

dat mensen vaak met de beste bedoelingen<br />

bijvoorbeeld een nieuwe aanpak of<br />

stukje organisatie ontwikkelen, maar vergeten<br />

een belangrijke stakeholder daarbij te<br />

betrekken. Bij het uitrollen van hun plannen<br />

blijkt dan de betreffende patiënt of verpleegkundige<br />

niet op de hoogte te zijn, met alle<br />

gevolgen van dien. Een mooi voorbeeld is de<br />

introductie van een nieuwe categorie, orale<br />

antistollingsmiddelen, de NOACs. Niet alle<br />

partijen waren betrokken bij de introductie<br />

en die zetten dan ook de hakken in het<br />

zand. Intussen realiseert de sector zich dat<br />

zo’n ‘lege plek aan tafel’ geregeld voorkomt,<br />

waardoor mislukkingen daar vaker niet briljant<br />

zijn. Dat moeten we voorkomen.”<br />

VINDINGRIJKE<br />

PROBLEEMOPLOSSING<br />

Bij het ontwikkelen van zijn online instrument<br />

is Iske, van huis uit fysicus, geïnspireerd<br />

door TRIZ, de Theorie van de<br />

vindingrijke probleemoplossing. “Dit is een<br />

door de Russische ingenieur Genrich Altshuller<br />

decennia geleden bedachte aanpak<br />

om technologische innovatie beter te begrijpen.<br />

Hij analyseerde in z’n eentje 400.000<br />

patenten op zoek naar terugkerende patronen.<br />

Dat leverde veertig principes op, die<br />

hij verstuurde aan Josef Stalin met de tekst<br />

‘Als we dit beter begrijpen kunnen we slimmer<br />

vernieuwen’. Stalin zag dit als kritiek op<br />

het systeem en verbande hem naar Siberië.<br />

Nadat de Russische leider was gestorven,<br />

keerde Altshuller terug en begon hij met het<br />

doceren van zijn theorie, die wereldwijd nog<br />

steeds wordt gebruikt. Dat roept de vraag op<br />

of je ook principes kunt bedenken voor mislukkingen<br />

en daarin eveneens patronen kunt<br />

herkennen. Op een bepaald niveau lijken<br />

mislukkingen op elkaar en zijn de dingen<br />

die je leert overdraagbaar van de ene naar de<br />

andere context. Dat omschrijft ook de door<br />

SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2019</strong> 149

INNOVATIE EN KENNISMANAGEMENT<br />

‘Als brugklassers<br />

onvoldoende punten halen<br />

krijgen ze geen tweede kans’<br />

mij ontwikkelde methode. Ik heb zestien<br />

manieren (archetypen) ontdekt die fundamenteel<br />

mislukkingen kunnen veroorzaken<br />

op systeem-, organisatie-, team- en individueel<br />

niveau.” Iske constateert dat ambtenaren<br />

en werknemers in de publieke sector<br />

nauwelijks risico’s durven nemen, omdat ze<br />

weten dat dit politieke en maatschappelijke<br />

consequenties kan hebben. De politiek en<br />

de media staan dan vaak meteen klaar met<br />

geslepen messen, waardoor een soort angstcultuur<br />

ontstaat. Dat betekent minder mislukkingen<br />

en dus minder (bedrijfsmatige en<br />

sociale) innovatie. Als er wel mislukkingen<br />

zijn, maar mensen steeds dezelfde fouten<br />

maken waarvan ze kennelijk niets leren, kan<br />

Iske nijdig worden. In dat geval zijn het geen<br />

briljante mislukkingen meer en heb je er<br />

weinig aan. “Vaak zet men de volgende stap,<br />

voordat men heeft geleerd van de vorige.”<br />

SCHOOL<br />

Tijdens een door jongeren georganiseerde<br />

TEDx Youth-lezing heeft Iske onlangs gezegd<br />

dat kinderen en jongeren al vroeg op school<br />

les zouden moeten krijgen in omgaan met<br />

en leren van mislukkingen. “Mijn kinderen<br />

zeggen dat durven mislukken op school<br />

betekent dat ze een punt aftrek krijgen voor<br />

elke fout die ze maken. Toen mijn zoon in de<br />

brugklas zat, moesten de ouders komen om<br />

te horen hoe de overgangsregeling in elkaar<br />

steekt. Die komt er op neer dat als leerlingen<br />

het vereiste aantal punten niet halen,<br />

ze van school moeten afstromen. Ze zeiden<br />

erbij dat dit voor sommige jongeren die net<br />

van de basisschool komen heel moeilijk is.<br />

Dat betekent dat als die jonge mensen een<br />

fout maken, ze niet de kans krijgen daarvan<br />

150<br />

SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2019</strong><br />

te leren en niet kunnen doorstromen, al hebben<br />

ze daarvoor wel de intelligentie.” Recent<br />

heeft hij ook twee lezingen gegeven op een<br />

Leonardoschool voor hoogbegaafde kinderen.<br />

“Deze kinderen stomen af op een drama<br />

als ze ooit toch tegen een mislukking aanlopen.<br />

Dat zijn ze niet gewend. De kinderen<br />

zelf geven twee redenen waarom het erg is<br />

als iets misgaat. Ze balen niet alleen, maar ze<br />

vragen zich ook af wat anderen van hen vinden:<br />

‘Als je mislukt word je als dom gezien,<br />

moet je misschien wel van deze school af<br />

en krijg je geen goede baan’. Ze zijn eigenlijk<br />

alleen maar bang voor de consequenties.<br />

Dat verandert als ze beseffen dat mislukken<br />

erbij hoort en de gevolgen positief zijn als ze<br />

er goed mee omgaan.”<br />

BLIJVEN PROBEREN<br />

Vijf jaar lang heeft Paul Iske een prijs uitgereikt<br />

voor de briljantste mislukking op<br />

het gebied van ontwikkelingssamenwerking.<br />

“Dan bel je zo’n organisatie en mag<br />

je blij zijn dat ze je niet meteen wegdrukken<br />

als je zegt dat je van het Instituut voor<br />

Briljante Mislukkingen bent en wilt leren<br />

van dingen die zijn misgegaan. Ze beloven<br />

vaak het jaarverslag te sturen, maar daarin<br />

staan alleen succesverhalen. Dat is niet de<br />

bedoeling. Dit speelde zich af in de periode<br />

dat Bert Koenders minister van Buitenlandse<br />

Zaken was. Bij het ministerie stond<br />

men open voor het gedachtegoed. Ambtenaren<br />

begonnen zelf ‘cases’ aan te dragen. Er<br />

zijn nu zelfs non-gouvernementele organisaties<br />

die hun briljante mislukkingen in hun<br />

jaarverslag vermelden. Persoonlijk ben ik<br />

daar blij mee, want als gulle gever denk ik<br />

dat mijn geld al goed besteed is als ik weet<br />

dat zij überhaupt dingen proberen, daarvan<br />

leren en dat delen. Het is onmenselijk te verwachten<br />

dat alles goed gaat in de ongelooflijk<br />

chaotische omstandigheden waaronder<br />

zij werken. Wanneer ze projecten laten lopen<br />

omdat ze die te riskant vinden of mislukkingen<br />

wegmoffelen is het een ander verhaal.”<br />

Iske noemt ook een voorbeeld uit de<br />

zorg, waar hij ook jaarlijks een prijs uitreikt.<br />

“Een bedrijf had een nieuw patiëntenverwijzingssysteem<br />

opgezet. Patiënten kregen<br />

bij aankomst in het ziekenhuis een welkomstscherm<br />

te zien, met een daarop een<br />

route naar de plek waar zij werden verwacht.<br />

Gedacht werd dat ouderen hulp nodig zouden<br />

hebben, dus werd een gastvrouw ingezet<br />

om hen op weg te helpen. Die ouderen<br />

waren echter goed voorbereid en hadden<br />

geen hulp nodig. Jongeren juist wel, omdat<br />

zij ervan overtuigd waren dat ze het allemaal<br />

wel wisten. Het beeld dat het bedrijf had van<br />

ouderen klopte dus niet. Een briljante mislukking,<br />

die ze tot onze vreugde dan ook zelf<br />

instuurden. De communicatieafdeling liet<br />

echter weten dat het bedrijf niet in een adem<br />

te willen koppelen aan een mislukking, ook<br />

al pakte die positief uit, en sprak uiteindelijk<br />

een veto uit.”<br />

MAARTEN<br />

VAN DER WEIJDEN<br />

De ‘Chief Failure Officer’ van het Instituut<br />

voor Briljante Mislukkingen heeft medewerkers<br />

van diverse bedrijven gevraagd of<br />

zij denken dat betrokkenheid bij een mislukt<br />

project een negatieve impact heeft op<br />

hun carrièreverloop. “Ruim de helft antwoordde<br />

ja. Met die uitkomst heb ik het<br />

management geconfronteerd. Dat was zelf<br />

verbaasd, zeker omdat bij R&D-organisaties<br />

fouten nu eenmaal onlosmakelijk onderdeel<br />

zijn van onderzoek. ‘Of hun perceptie<br />

deugt niet of onderweg gaat iets mis in de<br />

aansturing’.” Wanneer is iets gelukt of mislukt?<br />

De scheidslijn is vaak dun. Als de Belastingdienst<br />

wil bereiken dat iedereen met één<br />

rekeningnummer bekend is bij de fiscus en<br />

dat lukt voor 96 procent, zou je zeggen dat<br />

het gelukt is. Toch roepen de media dan dat

INNOVATIE EN KENNISMANAGEMENT<br />

vier procent is mislukt en verstomt de kritiek<br />

pas als de dienst uiterste transparantie<br />

heeft betracht. Wanneer Olympisch zwemmer<br />

Maarten van der Weijden afgelopen<br />

zomer in Fryslân de Elfstedentocht zwemt<br />

om geld in te zamelen voor de kankerbestrijding<br />

moet hij na 55 uur zwemmen en<br />

een paar korte rustperiodes opgegeven, nog<br />

voordat hij de elfde stad Dokkum bereikt.<br />

Hét voorbeeld van een briljante mislukking.<br />

Iske: “De meeste mensen bewonderen hem<br />

nu meer, dan wanneer hij gewoon in Leeuwarden<br />

was aangekomen. Nu beseffen ze dat<br />

hij echt tot de grens is gegaan en alles heeft<br />

gegeven. Stoppen toen hij echt niet meer<br />

kon, heeft hem extra sympathie opgeleverd,<br />

wat er misschien mede voor heeft gezorgd<br />

dat hij zijn ultieme doel – zoveel mogelijk<br />

fondsen ophalen voor het goede doel – nog<br />

overtuigender heeft gehaald.”<br />

TWEEDEKANSENLOKET<br />

Paul Iske is met van alles bezig, zoals het<br />

concept tweedekansenloket. “Moet ieder<br />

mens of elk project een tweede kans krijgen?<br />

Ook een seriemoordenaar? Interessante<br />

vraag, maar laten we vooral beginnen met<br />

de grote meerderheid van goedwillenden bij<br />

wie vaak veel ongemak zit bij het maken en<br />

toegeven van mislukkingen en beseffen dat<br />

bijna iedereen probeert op zijn of haar eigen<br />

manier zijn best te doen. Zoals je in mijn boek<br />

kunt lezen, heb ik juristen, op basis van het<br />

origineel, een tekstje laten maken: ‘De Universele<br />

Verklaring van het Recht van de Mens<br />

om briljant te mogen mislukken’ . Organisaties<br />

hebben het recht dat recht te respecteren,<br />

individuen de plicht het te claimen.” Hij runt<br />

ook het Instituut voor Serieuze Opmontering<br />

om mensen te leren hoe zij omgevingen<br />

kunnen creëren waarin mensen op basis<br />

van positieve energie verder komen. Iske<br />

heeft daarnaast de applicatie Apptimism<br />

ontwikkeld, waarin mensen situaties aanmelden<br />

waarvan zij positieve energie hebben<br />

gekregen. “Gebruikers melden plekken<br />

aan als opmonteringsomgeving, die ik dan<br />

certificeer. Zelf heb ik een plaatsje Ottersum<br />

(Noord-Limburg) erop geplaatst. Jongeren<br />

vernielden daar een kinderspeelpleintje. Ze<br />

kregen geen boete, maar een uitdaging: een<br />

onverwoestbare picknicktafel maken. Het is<br />

ze gelukt en er gebeuren geen nare dingen<br />

meer. Een briljante mislukking, die net als<br />

zo vaak tot een ander, positief resultaat leidt.”<br />

Zijn er plekken waar zelfs briljante mislukkingen<br />

niet kunnen? “Er is gecompliceerd<br />

werk, maar als je daarop goed traint, hoeft<br />

niets fout te gaan. Dat geldt vrijwel altijd zelfs<br />

voor ziekenhuisoperaties. Soms ziet iemand<br />

er echter van binnen net wat anders uit of<br />

is er een bijkomende kwaal of conditie. Dan<br />

wordt het complex. Samenvattend: mislukkingen<br />

zijn vermijdbaar als de complexiteit<br />

ontbreekt. In mijn boek staat naast de zestien<br />

archetypen ook een lijstje van twaalf menselijke<br />

factoren waardoor dingen misgaan, een<br />

aantal daarvan is vermijdbaar of verwijtbaar.<br />

Als je daarvan leert is het prima. Als je die<br />

fouten blijft maken ben ik er ook klaar mee.”<br />

GEORGANISEERDE<br />

DOMHEID<br />

Met een groepje mensen strijdt Paul Iske<br />

ook tegen georganiseerde domheid, die<br />

bij organisaties nogal eens voorkomt. Dat<br />

stoort hem des te meer omdat hij als deskundige<br />

juist probeert organisaties beter<br />

te maken, maar hij gaat er altijd vanuit dat<br />

mensen hun best doen en de beste intenties<br />

hebben. Daardoor houdt hij ook zijn eigen<br />

al maanden durende strijd met een telefoonaanbieder<br />

vol, waarbij het ondanks vele<br />

telefoontjes en toezeggingen niet lukt om al<br />

zijn gezinsleden onder één contract te laten<br />

vallen. Een ander voorbeeld van georganiseerde<br />

domheid is de Belastingdienst, die het<br />

zelfstandige ondernemers zoals hij soms lastig<br />

maakt. “Je krijgt een aankondiging dat je<br />

omzetbelasting moet betalen op een moment<br />

dat je er niets meer mee kunt. Dan hoor je<br />

niets meer, tot je twee dagen te laat bent met<br />

aangeven/betalen en dan krijg je meteen een<br />

boete. Waarom niet enkele dagen voor het<br />

verstrijken van de termijn een herinnering?”<br />

Ten slotte: “Ik heb erover geklaagd dat roken<br />

nog steeds mag op het schoolplein van mijn<br />

dochter. ‘Er wordt gewerkt aan een verbod’,<br />

zeggen ze dan.<br />

De overheid wil dat de schoolpleinen in<br />

2020 rookvrij zijn. Waarom niet meteen? Ik<br />

ben natuurkundige van huis uit en geloof<br />

uitsluitend in natuurwetten. Geen natuurwet<br />

verhindert dat een schoolplein morgen<br />

rookvrij is.”<br />

Boek Paul Iske exclusief bij<br />

Speakers Academy ®<br />

info@speakersacademy.nl<br />

Prof. dr. Paul Iske is hoogleraar Open Innovation & Business Venturing aan de School of Business and Economics van de Universiteit<br />

Maastricht, briljant spreker, dagvoorzitter, consultant en oprichter van het Instituut voor Briljante Mislukkingen. Hij is gepromoveerd<br />

in de theoretische natuurkunde en werkte eerder voor Shell en ABN Amro. In zijn boek ‘Instituut voor briljante mislukkingen’<br />

(Business Contact. ISBN 9789047011460) toont Iske aan hoe je ruimte kunt maken om te experimenteren, innoveren en leren. Hij<br />

laat zien hoe je als organisatie een open cultuur creëert waarin je verder komt door fouten te durven maken.<br />

SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2019</strong> 151

COLUMN<br />

Cultuurmakers in Coole Tijden<br />

Tekst: Luc van Bussel<br />

De missie van bedrijven is om een<br />

aanbod te creëren voor een zoekende<br />

consument. Maar, alles<br />

wijst erop dat die tijd voorbij is.<br />

We lijken te zijn verhuisd van de industriële<br />

productie-gedachte naar een vraaggestuurde,<br />

hypergepersonaliseerde productie<br />

met ‘purpose’. Eigentijdse bedrijven willen<br />

steeds meer maatschappelijk relevant zijn<br />

om hiermee de maatschappij en de wereld<br />

een klein beetje beter te maken. Zo’n missie<br />

is niet samen te proppen in een kwartaalrapport<br />

voor de beursanalisten of in een 'balanced<br />

scorecard' voor de 'Supervisory Board'.<br />

Het vraagt een kanteling in de cultuur van<br />

vele bedrijven. Ik ben benieuwd hoeveel<br />

Raden van Commissarissen of Commissies<br />

van Toezicht zich intensief bezighouden met<br />

de cultuur en de vijftigjarenstrategie van de<br />

onderneming. De 'short-term profits' hebben<br />

per definitie een geluksvoorsprong op<br />

het langetermijndenken.<br />

'PURPOSE-DRIVEN SOCIETY'<br />

Daarom heeft cultuur het altijd lastig in<br />

de traditionele, aanbodgedreven bedrijven<br />

die nog steeds bedrijfsmodellen hanteren<br />

volgens het industriële gedachtegoed.<br />

Het zijn juist die producenten van producten<br />

en diensten die hun meerdere moeten<br />

erkennen in het inspiratievermogen van de<br />

nieuwe, vraaggedreven bedrijven. Cultuur is<br />

een meerjarenplan dat ontstaat op de drijfveren<br />

van de oprichters, een meerjarenplan dat<br />

continu tot leven komt als er nieuwe rituelen,<br />

producten, diensten en belevingen ontstaan.<br />

De drijfveren zorgen voor ideologie<br />

en inspiratie, als een eeuwigdurende ideeënbox<br />

voor bedrijven en organisaties die een<br />

nieuwe relevantie zoeken in een 'purpose<br />

driven society'. De oneindige overvloed aan<br />

kansen en mogelijkheden in deze digitale<br />

samenleving drijft mensen tot wanhoop als<br />

er geen culturele verankering is ten aanzien<br />

van de zin en onzin van alles. Wat heb je aan<br />

‘alles’, als ‘alles’ geen relevantie heeft tot geluk<br />

of welzijn?<br />

WARME KLIMAAT<br />

De cultuur van een organisatie is het klimaat<br />

van het bedrijf. Het bepaalt de warmte<br />

tussen alle spelers en is het cement tussen<br />

de stenen. Het is geen bedacht mechanisme,<br />

maar een natuurwet. Het klimaat bepaalt het<br />

groeipotentieel van een sinaasappelboom.<br />

De juiste verhouding tussen lucht, water en<br />

zonnewarmte zorgt voor een gulle oogst. In<br />

een koud klimaat kun je je sinaasappels wel<br />

vergeten. Fruittelers begrijpen de samenhang<br />

tussen de klimatologische omstandigheden<br />

en hun opbrengst. Managers van<br />

bedrijven buiten de groente- en fruitsector<br />

houden zich daar nauwelijks mee bezig.<br />

Bomen gedijen alleen in het juiste klimaat<br />

en daarin verschillen ze niet van mensen.<br />

Wat heeft het voor zin om naar de productiviteit<br />

van een fruitboom te kijken als hij in<br />

het verkeerde of ongewenste klimaat staat?<br />

Wat heeft het voor zin om naar de productiviteit<br />

van een medewerker te kijken als hij of<br />

zij moet presteren in het verkeerde of ongewenste<br />

klimaat? Wat heeft het voor zin om<br />

naar de cijfers van een bedrijf te kijken, zonder<br />

de barometer of thermometer van het<br />

bedrijfsklimaat te raadplegen? De relatie<br />

tussen het niet optimale klimaat en het niet<br />

optimale resultaat is letterlijk zonneklaar.<br />

CULTUURLEIDERSCHAP<br />

Toch hebben sommige bedrijven er moeite<br />

mee om eerst naar het werkklimaat te kijken<br />

voordat ze de performance en de productiviteit<br />

tegen het licht houden. Een prettig<br />

werkklimaat zorgt voor een kettingreactie<br />

die zich ook buiten de werkvloer voortzet.<br />

Wie zich mag verheugen op een aangename<br />

werkomgeving neemt het geluksgevoel<br />

dat daarmee samengaat mee naar huis.<br />

Misschien is het veel verstandiger en vooral<br />

hartelijker om eerst een cultuurgesprek te<br />

voeren met nieuwe medewerkers in plaats<br />

van een gesprek over de functie, het bedrijf<br />

en het imposante CV van de kandidaat. Misschien<br />

is het zinvoller en lichthartiger om in<br />

een eerste gesprek extra aandacht te schenken<br />

aan de cultuur van het bedrijf en de cultuurmatch<br />

met de kandidaat. Is er eigenlijk<br />

wel een cultuurmatch? De cultuur van het<br />

bedrijf is het klimaat van de organisatie en<br />

dat is de basis, het uitgangspunt en de omgeving<br />

waarin medewerkers wel of niet optimaal<br />

tot hun recht kunnen komen. Cultuur<br />

is een kans om een omgeving te ontwikkelen,<br />

een biotoop waarin nieuwe medewerkers<br />

volwaardig, vrij en respectvol kunnen<br />

werken aan hun eigen toekomst en de toekomst<br />

van hun bedrijf of organisatie. Het<br />

hoogste doel van een samenwerking is het<br />

welzijn van alle deelnemers.<br />

Een hechte<br />

cultuur en een aangenaam<br />

klimaat<br />

vormen een veilige,<br />

warme en vredevolle<br />

omgeving.<br />

Het vraagt heel<br />

veel van het leiderschap<br />

om dat te<br />

onderkennen.<br />

Boek Luc van Bussel bij<br />

Speakers Academy ®<br />

© THEO SCHOLTEN<br />

info@speakersacademy.nl<br />

Nadat ondernemer, spreker en auteur Luc van Bussel Hospitality Management studeerde aan de Erasmushogeschool in Brussel en aan<br />

de Cornell University in New York is hij in diverse functies en meerdere branches werkzaam geweest, waaronder Innovatie Directeur<br />

bij Center Parcs en CEO in de automotive branche. De rode draad in zijn carrière is altijd innovatief ondernemen en het motiveren<br />

van mensen. In zijn huidige bedrijf heeft hij een formule ontwikkeld voor hartverwarmende gastvrijheid in een digitale samenleving.<br />

152<br />

SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2019</strong>

© PATRICIA STEUR<br />

SPOTLIGHT ON<br />

‘Fearlessness’ voor u<br />

als persoon en voor<br />

uw organisatie<br />

WAT IS DE WISSELWERKING TUSSEN PERSOONLIJKE<br />

GROEI EN HET WELZIJN VAN DE ORGANISATIE?<br />

Dennis Heijn<br />

‘Common<br />

sense is<br />

nog geen<br />

common<br />

practice’<br />

Dennis Heijn, entrepreneur, verdiende zijn sporen in de corporate wereld<br />

door achttien jaar te werken als manager bij Heineken in Nederland,<br />

Argentinië, Israël, Hongkong en Italië en is nog steeds betrokken bij diverse<br />

start-ups, innovaties en andere organisaties. Zijn nimmer afnemende<br />

nieuwsgierigheid in wat wel en niet werkt, ook gevoed door vele andere<br />

denkers heeft hij beschreven in twee boeken over leiderschap, die je zowel verder helpen<br />

bij persoonlijke keuzes als die van de organisatie waarin je je bevindt (‘Je kan bomen<br />

alleen ontwijken als je vaart hebt’ en ‘The Fearless Monkey’) en diverse columns.<br />

Opgegroeid in een bekend ondernemersgezin was hij zich al vroeg bewust van de<br />

vele facetten van het zakendoen. Dennis Heijn kijkt met verschillende brillen naar de<br />

werkelijkheid omdat anders kijken een eerste stap is om ook anders te handelen; ook<br />

de lessen uit moeilijkere perioden zoals de ontvoering en moord op zijn vader en een<br />

faillissement als aandeelhouder gaat hij niet uit de weg. Hij is vader van zeven kinderen,<br />

actief met een 'packaging' innovatie, een originele app op de wereld te zetten en als<br />

'Corporate Caster' (recruiter) brengt hij de juiste mensen bij elkaar om ze effectief te<br />

laten opereren voor het script van de toekomst.<br />

Op openhartige, humorvolle en empathische wijze met een gezonde realiteitszin gaat<br />

Dennis Heijn de interactie aan met zijn publiek. Zijn speelse nieuwsgierigheid verleid je<br />

om zelf na te denken en actie te ondernemen. Hij spreekt internationaal over alle aspecten<br />

van het ondernemer- en leiderschap, waarbij innovatie en loslaten van oude patronen<br />

altijd een grote rol spelen. Hoe toch te handelen in deze complexe, paradoxale en snel<br />

veranderende wereld? Wat heb je aan wijsheid als je het niet dagelijks kan toepassen? En<br />

wat betekent dat voor de organisatie waarin je je bevindt?<br />

Dennis is ook medeoprichter van People Centered Economy NL wiens<br />

missie meebouwen is aan een samenleving waar de enorme vooruitgang<br />

in technologie, met name kunstmatige intelligentie, gebruikt wordt om het<br />

werkende leven van mensen te verbeteren door hen daar in te zetten waar hun<br />

talenten en capaciteiten optimaal benut en beloond worden.<br />

SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2019</strong> 153

154 ‘Er is bijna niet<br />

tegen te vechten als<br />

mensen een bepaald<br />

idee over jou hebben’<br />

SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2019</strong>

RECHT EN MAATSCHAPPIJ<br />

‘Ik ben altijd wat minder<br />

ingetogen geweest’<br />

Jurist Bram Moszkowicz is gelukkiger dan ooit, hoopt op een tweede kans, maar zit intussen niet stil. Hij is<br />

geregeld te zien in de media en geeft antwoorden op vele vragen tijdens boeiende lezingen. Over beruchte<br />

rechtszaken, Bram als open ‘best wel aardig’ mens, de kracht van beeldvorming en vallen en opstaan.<br />

Ondernemers kunnen van hem leren wat veerkracht is nadat iets is misgegaan en advocaten leert hij hoe ze<br />

overtuigend kunnen pleiten. Een hele eer noemt hij dat.<br />

mr. Bram Moszkowicz<br />

Tekst: Jacques Geluk | Fotografie: Suitable Images<br />

Bram Moszkowicz overweegt of<br />

hij een verzoek tot her-beëdiging<br />

zal indienen. “Meer kan<br />

ik daarover niet zeggen. Ik zou<br />

een tweede kans als advocaat<br />

geweldig vinden en het moge duidelijk zijn<br />

dat ik daarop hoop. Ieder mens verdient een<br />

tweede kans. Ik ook. Tenslotte heb ik geen<br />

strafbare feiten gepleegd. Op 4 april 2013 om<br />

vier uur ’s middags, dat vergeet ik nooit, heeft<br />

het Hof van Discipline in ’s-Hertogenbosch<br />

mij in hoger beroep ‘levenslang’ geschrapt<br />

van het tableau. Ik geef toe dat ik fouten heb<br />

gemaakt en bijvoorbeeld verplichte cursussen<br />

niet heb gevolgd. Een schorsing voor een<br />

half jaar zou voorstelbaar zijn geweest, maar<br />

met name de uitgesproken strafmaat is door<br />

vriend en vijand nooit goed begrepen”, vertelt<br />

hij in de lounge van het statige Haagse<br />

Hotel des Indes, een tafeltje verwijderd van<br />

een oud-collega, zoals nu de realiteit is. “Vijf<br />

jaar na de uitspraak mag je vragen om een<br />

herziening – en nu hoef je zelfs zo lang niet<br />

meer te wachten. Daar zit ik nu bijna twee<br />

jaar overheen. Dus dit zou het moment kunnen<br />

zijn.”<br />

Veel mensen, maar vooral ook ondernemers<br />

willen horen hoe Bram Moszkowicz is<br />

omgegaan met die tegenslag. “Ze luisteren<br />

daar geïnteresseerd naar, omdat ze beseffen<br />

dat het hen, misschien in een andere vorm,<br />

ook kan overkomen. Iedereen kan op het<br />

punt komen dat het misgaat en dan is het<br />

belangrijk veerkracht te tonen. Van mij willen<br />

ze horen hoe dat moet. Natuurlijk kan<br />

ik alleen spreken over mijn eigen ervaringen<br />

en die deel ik dan. Als ze vragen waarom het<br />

fout is gegaan, antwoord ik vaak dat ik meer<br />

advocaat dan ondernemer ben geweest en<br />

daardoor bepaalde zaken heb laten liggen.”<br />

Ik geef ook aan dat beeldvorming in Nederland<br />

funest kan zijn en dat er bijna niet tegen<br />

te vechten is als mensen een bepaald idee<br />

over jou hebben, laat staan dat je dat makkelijk<br />

kunt bijstellen. Wat dat betreft heb ik<br />

eveneens mijn lesje geleerd en dat geef ik<br />

graag door.”<br />

DE ANDERE KANT<br />

VAN BRAM<br />

Door zijn lezingen, zijn optredens in ‘RTL<br />

Boulevard’ en persoonlijke, soms zelfs ontroerende<br />

interviews leert het publiek een<br />

andere kant van Bram kennen. “In de herfst<br />

van <strong>2018</strong> ben ik door Ivo Niehe geïnterviewd<br />

in de ‘TV Show op reis’. Daar heb ik ook<br />

gesproken over wat er allemaal is gebeurd en<br />

mijn overweging herziening aan te vragen.<br />

Ik ben altijd op mijn hoede, maar Ivo is een<br />

vakman, die meer uit mensen weet te krijgen<br />

dan ze zelf willen.” Wanneer zijn zonen<br />

Nathan en Micha in de uitzending aardige<br />

dingen zeggen pinkt Bram een traantje weg.<br />

“Maar Ivo laat dat met respect zien.” Voor<br />

2012 is Bram altijd qualitate qua te gast in<br />

televisieprogramma’s, in zijn hoedanigheid<br />

SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2019</strong> 155

RECHT EN MAATSCHAPPIJ<br />

als advocaat. Dat beperkt hem in wat hij<br />

kan en mag zeggen. “Ik probeer duidelijk te<br />

maken dat een advocaat niet vrijuit kan spreken<br />

of open kan zijn, vanwege het beroepsgeheim<br />

en om de cliënt niet te schaden. Na<br />

mijn schrapping is dat veranderd, kan ik<br />

die openheid wel geven en meer van mezelf<br />

laten zien, ook wanneer het gaat over wat er<br />

is gebeurd. Tegenwoordig hoor ik na afloop<br />

van een lezing geregeld ‘u valt eigenlijk best<br />

mee’ of ‘u bent best aardig’. Dat is leuk om te<br />

horen, maar geeft tegelijk aan dat men vaak<br />

een bepaald beeld van iemand heeft dat niet<br />

helemaal strookt met de werkelijkheid.” Die<br />

is, dat hij daarvoor natuurlijk dezelfde Bram<br />

was, maar mensen dat niet zagen doordat ze<br />

niet door zijn toga heen konden kijken.<br />

DE WEG VRIJGEMAAKT<br />

Als advocaat is mr. Bram geregeld te gast<br />

in praatshows van onder anderen de volgens<br />

hem ‘geweldige interviewers’ Jeroen Pauw<br />

en Paul Witteman. “Dat deed ik niet per<br />

se voor mijn plezier, maar omdat ik geacht<br />

werd dat te doen in het belang van mijn cliënt.<br />

Ik zat ’s avonds soms ook liever op de<br />

bank. Jarenlang, tot hij in 2015 moet stoppen<br />

vanwege zijn verbintenis met een politieke<br />

partij, is hij ook te zien achter de desk<br />

van ‘RTL Boulevard’. Aan optreden in de<br />

media is volgens hem in de moderne advocatuur<br />

moeilijk meer te ontkomen. “Het<br />

Openbaar Ministerie heeft tegenwoordig<br />

eveneens een persofficier en de rechterlijke<br />

macht een persrechter. Dan moet de verdediging<br />

zich ook weren. Ik denk dat ik de weg<br />

daarvoor wel heb vrijgemaakt en inmiddels<br />

horen we dus alle facetten van een zaak, al<br />

schieten we daarin soms een beetje door. Er<br />

is bijna geen praatshow meer waarin het niet<br />

gaat over misdaden en rechtszaken. Over het<br />

algemeen is het een goede ontwikkeling dat<br />

vaker opener en met meer duiding wordt<br />

gesproken over het recht. Dat is ook wat ik<br />

in ‘Boulevard’ heb gedaan. Dan was er een<br />

156<br />

SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2019</strong><br />

vonnis dat niemand begreep en probeerde<br />

ik dat uit te leggen. Daar zat iets moois aan.”<br />

Tijdens lezingen zijn er altijd mensen die<br />

vragen of hij wil vertellen over meer of minder<br />

beruchte rechtszaken uit het verleden.<br />

“Ik kan niet over alles praten, maar bijvoorbeeld<br />

wel over hoe het ging toen ik met het<br />

hele Nederlandse journaille naar Suriname<br />

trok om daar Desi Bouterse voor het eerst<br />

op te zoeken. Of ik vertel over de humor die<br />

iemand als Cor van Hout had, een van de<br />

ontvoerders van Freddy Heineken in 1983.<br />

Dat klinkt gek, maar het zijn ook mensen<br />

die ik op een voor de meesten onbekende<br />

manier heb leren kennen. Die man had makkelijk<br />

CEO van een groot bedrijf kunnen<br />

worden, zo slim was hij. Dat zijn leuke en<br />

smeuïge verhalen die ik, samen met anekdotes<br />

uit de rechtszaal op verzoek graag vertel.<br />

Ik heb tenslotte 27 jaar lang dat soort mensen<br />

bijgestaan. “Weet je”, zegt hij beschouwend,<br />

terugkomend op die beeldvorming. “Voor<br />

die schrapping heeft zich weinig negatiefs<br />

voorgedaan, maar na de periode dat ik Geert<br />

Wilders’ raadsman was zijn er wat krachten<br />

samengevoegd tegen mij. In een korte periode<br />

is er veel gebeurd. Daar zijn deze twee<br />

zinnen de beknopte samenvatting van”, lacht<br />

Bram.<br />

CURSUS ‘OVERTUIGEND<br />

PLEITEN’<br />

Drie keer per jaar geeft Bram Moszkowicz<br />

de eendaagse cursus ‘Overtuigend pleiten’<br />

in opdracht van Sdu Uitgevers, welk bedrijf<br />

is gespecialiseerd in vakinformatie voor de<br />

juridische, fiscale en bestuurlijke professional.<br />

“Het is voor een geschrapte advocaat<br />

eervol andere advocaten les te mogen geven.<br />

Zure journalisten, die dat schandelijk vonden,<br />

gingen mij bellen en vroegen ook de<br />

Nederlandse Orde van Advocaten om commentaar.<br />

Sdu heeft toen gezegd dat ‘meneer<br />

Moszkowicz niet is geschrapt omdat hij<br />

slecht kon pleiten’. Ik mag geen toga meer

RECHT EN MAATSCHAPPIJ<br />

‘Ik denk dat wij op onze,<br />

maar toch normale<br />

manier best grenzen<br />

hebben verlegd’<br />

aan en geen verdachten in de rechtszaal bijstaan,<br />

maar wel juridische adviezen geven.<br />

Dat doe ik ook. Bovendien volg ik constant<br />

de laatste ontwikkelingen in mijn vakgebied.<br />

Dat heb ik mezelf opgelegd. Over de<br />

cursus, maar ook in het algemeen zegt hij:<br />

“Pleiten kun je niet leren als het niet al in je<br />

zit. Je kunt het wel bijschaven en bepaalde<br />

technieken leren. Dat is leerzaam, maar of je<br />

daar een groot pleiter van wordt is een heel<br />

ander verhaal.” Verandert er veel in zijn vakgebied?<br />

Bram: “De afgelopen twintig jaar<br />

niet. De rechtspraak is nog steeds ingetogen,<br />

maar dat hoort zo in het Nederlandse landschap.<br />

Ik ben zelf altijd wat minder ingetogen<br />

geweest. Ze vragen mij wel eens wat ik<br />

liever zou willen. Professionele rechtspraak<br />

zoals bij ons, of juryrechtspraak, zoals in<br />

de Verenigde Staten, Groot-Brittannië en<br />

deels ook in België en Frankrijk. Ik antwoord<br />

dan dat als je in Amerika een slechte<br />

advocaat hebt, je de klos bent bij juryrechtspraak.<br />

In Nederland betekent een slechte<br />

advocaat meestal niet dat de verdachte het<br />

kan schudden. Als het goed is doen de rechters<br />

ambtshalve dan wat een goede advocaat<br />

zou hebben gedaan, door in beschouwing te<br />

nemen wat men ter verdediging zou kunnen<br />

aanvoeren. Als mens ben je wat dat betreft<br />

veiliger in Nederland, maar het advocatenbloed<br />

stroomt door mijn aderen en in die<br />

zin zou ik juryrechtspraak wel leuk vinden.<br />

Ik zou het wel eens willen meemaken.<br />

Jury’s kunnen het mis hebben, maar dat geldt<br />

ook voor rechters. Dat is ook mijn grootste<br />

bezwaar tegen de doodstraf. Die is niet meer<br />

te herstellen. DNA-onderzoek heeft veel ten<br />

voordele veranderd en ervoor gezorgd dat<br />

veel ter dood veroordeelden in Amerika of<br />

ten onrechte geïnterneerden in Nederland<br />

alsnog – en soms na lange tijd – zijn vrijgesproken.<br />

Vastzitten lijkt me verschrikkelijk,<br />

maar als dat ten onrechte is moet dat de hel<br />

zijn.”<br />

GRENZEN VERLEGD<br />

“Ik heb ooit met mijn vader en mijn zoon<br />

een commercial gemaakt voor Centraal<br />

Beheer, waarin een botsing zat. Even Apeldoorn<br />

bellen dus. In die tijd, 1999, deed je<br />

dat niet. Ook mijn optreden in ‘RTL Boulevard’<br />

was niet des advocaten. Ik denk dat<br />

wij op onze, maar toch normale manier<br />

best grenzen hebben verlegd. Sterker, toen<br />

mijn vader Max begon, was het niet gewoon<br />

dat advocaten zich voor hun verdediging<br />

in strafzaken lieten betalen. Ook hij is een<br />

vooruitstrevende pion in de advocatuur<br />

geweest.” Op dit moment is broer Max jr.<br />

nog de enige die als advocaat werkt in de eens<br />

zo grote advocatenfamilie Moszkowicz. Hij<br />

doet civiele zaken. Brams zoon Micha zit in<br />

het bedrijfsleven en zoon Nathan is artiestenmanager.<br />

“Hij komt wel dichtbij de juristerij,<br />

omdat hij veel moet onderhandelen en<br />

bezig is met contracten. Lil’ Kleine en Géza<br />

Weisz zitten in zijn stal.” Hoe de carrière van<br />

Bram er verder gaat uitzien is nog onzeker,<br />

misschien gaat hij wel een tweede deel schrijven<br />

van zijn bestseller ‘Maffiamaat’. Zeker is<br />

wel dat hij geregeld zal opduiken in de media<br />

en lezingen blijft geven. “Daarbij krijgt de<br />

zaal alle gelegenheid vragen te stellen. Dat<br />

doen ze steeds makkelijker, helemaal als ze<br />

eerst een uur lang hebben geluisterd naar<br />

een interview met mij op het podium of een<br />

lezing hebben bijgewoond. Het laatste half<br />

uur kunnen mensen mij alles vragen. Dat is<br />

vaak heel boeiend. Ze willen van alles weten<br />

over de moeilijkste zaken die ik heb gedaan,<br />

maar ook wat mijn lievelingseten is, wat mijn<br />

verborgen verlangens zijn, of ik het vervelend<br />

vind in een huurhuis te wonen of dure<br />

auto’s mis. Ik beantwoord die vragen eerlijk.<br />

Ik mis enige luxe, maar ben bepaald niet<br />

ongelukkig. Ik ga gelukkiger door het leven<br />

en eigenlijk wist ik wat nu bevestigd is: zonder<br />

al die materiële zaken kan ik goed door<br />

met mijn leven.”<br />

Boek Bram Moszkowicz exclusief bij<br />

Speakers Academy ®<br />

info@speakersacademy.nl<br />

Mr. Bram Moszkowicz is als juridisch adviseur verbonden aan Hoogervorst Strafadvocatuur. Hij is vooral bekend als strafadvocaat, die<br />

veel beroemde en beruchte mensen onder zijn clientèle mocht rekenen. In 2013 moest hij zijn beroep opgeven nadat het Hof van<br />

Discipline, de hoogste tuchtrechter, een eerdere uitspraak van de Raad van Discipline waarin Moszkowicz uit zijn ambt was gezet,<br />

had bevestigd. Moszkowicz geeft uitleg over juridische zaken, geeft een cursus ‘Overtuigend pleiten’ aan advocaten en schrijft boeken<br />

(fictie en non-fictie). Zijn thriller ‘Maffiamaat’ is een bestseller.<br />

SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2019</strong> 157

SPOTLIGHT ON<br />

Verandering en veranderen<br />

Hans Groenhuijsen<br />

© MARLOU PULLES<br />

Technologie pusht verandering,<br />

de markt wil vernieuwing en de<br />

wereld vraagt om oplossingen<br />

van grote vraagstukken rondom<br />

energie, klimaat, welvaart en<br />

welzijn. Deze drie krachten versterken en<br />

versnellen elkaar. Innovatie is daarmee niet<br />

alleen een kwestie van techniek en 'hardware',<br />

maar heeft ook betrekking op organisatie,<br />

bestuur, samenleven.<br />

Innoveren gaat niet alleen om het resultaat,<br />

het eindproduct. Innovatie gaat ook<br />

over de weg daarnaar toe, het proces.<br />

Verandering is een 'ding', veranderen is<br />

een werkwoord. Veranderen en innoveren<br />

kunnen lastig zijn, worden ervaren als verstoring;<br />

de term disruptie klinkt ook bijna<br />

onheilspellend. Maar er ontstaan ook mogelijkheden<br />

om nieuwe producten en diensten<br />

te ontwikkelen, dingen beter en slimmer<br />

te doen, om een betere wereld te bouwen.<br />

Geloof in maakbaarheid, in mogelijkheden<br />

om te verbeteren, hoort daarbij. Realiteitszin<br />

is evenzeer een must.<br />

HEDEN, VERLEDEN<br />

EN TOEKOMST<br />

Groenhuijsen: “Trendwatcher klinkt<br />

mooi, maar eigenlijk ben ik een 'time watcher'.<br />

Ik kijk naar de toekomst, naar de grote<br />

trends, maar met een schuin oog naar verleden<br />

en heden. De reis gaat door de drie<br />

tijdsdimensies heen: van verleden en heden<br />

naar toekomst en terug. Ik kijk naar het grote<br />

plaatje en naar de details, leg de verbanden.”<br />

DE MENSELIJKE MAAT<br />

De mens is de maat der dingen. Maar<br />

grote, soms abstracte, woorden domineren:<br />

megatrends, technologie, globalisering.<br />

We leren veel maar verleren ook veel.<br />

We zien nog wel maar kijken niet meer; we<br />

horen nog wel maar luisteren niet; de dialoog<br />

wordt steeds meer een confrontatie van<br />

twee monologen. Onzekerheid en angst leiden<br />

tot een vlucht in een geromantiseerd<br />

verleden of in een gedroomde toekomst.<br />

Grenzeloze communicatie in technische zin<br />

gaat gepaard met meer verwijdering en vervreemding.<br />

Werk aan de winkel dus: in die hele grote<br />

wereld, in het nu en in de toekomst, en met<br />

een menselijke maat.<br />

STIJL<br />

Hans Groenhuijsen vertelt en inspireert.<br />

Hij neemt mensen mee in zijn verhalen over<br />

innovatie en strategie, over technologie. Als<br />

'warsdenker' komt hij met mooie voorbeelden<br />

uit de praktijk, met heldere analyses, met<br />

vragen maar ook met antwoorden.<br />

Hij zoekt snel de interactie met de zaal,<br />

maakt contact.<br />

Boek Hans Groenhuijsen bij<br />

Speakers Academy ®<br />

info@speakersacademy.nl<br />

Hans Groenhuijsen studeerde nieuwste geschiedenis (Utrecht) en bedrijfskunde (Delft). Hij werkte in managementfuncties in de<br />

financiële dienstverlening en in de automotive en mobiliteitssector. Inmiddels werkt hij als zelfstandig adviseur op het gebied van<br />

strategie, innovatie, en transformatie. Hij is inzetbaar als spreker en dagvoorzitter. Hij kan ook optreden als moderator/consultant<br />

bij strategie-sessies, werkconferenties en in-company meetings. Onderwerpen zijn: trends, innovatie, veranderen, mobiliteit,<br />

duurzaamheid, en strategie.<br />

158<br />

SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2019</strong>

SPOTLIGHT ON<br />

LEF en Succes<br />

Filemon Wesselink<br />

Hij was een levende kanonskogel, joeg op wolven met een roofvogel, sliep in een Siberische<br />

tent bij 60 graden onder nul en kreeg in Japan een Spartaanse Ninja-opleiding. Als er<br />

iemand lef getoond heeft op de Nederlandse televisie is dat Filemon Wesselink. Maar<br />

welke rol speelt lef op de weg naar succes?<br />

We missen dikwijls het lef om dingen te doen die we eigenlijk wel willen. En we zijn jaloers als<br />

anderen dat wel doen. We worden ook vaak tegengehouden door onze eigen gedachten. Gedachten<br />

die voortkomen uit angsten die in onze genen verankerd liggen. In de oertijd hadden we ze nodig<br />

om niet buiten te groep te vallen en te overleven. Nu lijken die angsten op zijn minst wat<br />

overdreven. Sterker, ze zitten ons in de weg om succesvol te worden.<br />

Een presentatie geven voor je team? Je baas vertellen dat het ook helemaal<br />

anders kan? Een punt maken in een volle vergaderzaal? Vaak durven<br />

we niet omdat we bang zijn om afgewezen te worden, overtuigd<br />

van onze gedachten die roepen dat we het niet kunnen. Door<br />

in de praktijk dingen te doen die we eng vinden komen we<br />

erachter dat deze gedachten meestal niet kloppen.<br />

In een spetterende prestatie laat Filemon aan de hand<br />

van een rijk scala aan beelden uit zijn televisiecarrière<br />

zien hoe lef en succes onlosmakelijk met elkaar<br />

verbonden zijn. Wat je kan leren door uit je comfortzone<br />

te stappen? Hoe kan je door dingen te doen die<br />

je eigenlijk niet durft succesvol worden? Hoe haal je<br />

de angst-obstakels weg die een succesvolle carrière in<br />

de weg zitten?<br />

Filemon heeft bovendien heel wat dingen buiten<br />

zijn comfort-zone gedaan. Hij was verloskundige<br />

bij een bevalling, hij ging kickboksen tegen<br />

wereldkampioene Ilonka Elmont en probeerde<br />

zelfs anabolen steroïden om een gespierd lichaam<br />

te krijgen. En voor al die dingen was hij bang.<br />

Kortom, angst zit ons in de weg om succesvol te zijn<br />

in ons leven. Wanneer je je angsten overwint wordt je<br />

een rijker mens en staat niets succes meer in de weg.<br />

Filemon Wesselink legt het allemaal uit. Met humor,<br />

spektakel en zelfinzicht.<br />

Boek Filemon Wesselink bij<br />

Speakers Academy ®<br />

info@speakersacademy.nl<br />

© WETEKE KONINGS<br />

SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2019</strong><br />

159

160 ‘Data-gedreven besluitvorming komt<br />

bij veel organisaties nog steeds maar<br />

moeizaam van de grond. Wat mij<br />

betreft geen goede zaak.’<br />

SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2019</strong>

'FACTFULNESS'<br />

Neem betere beslissingen<br />

door genuanceerder naar<br />

je omgeving te kijken<br />

In de huidige digitale wereld bereikt ons meer nieuws sneller dan ooit tevoren. Populisme,<br />

klimaatverandering, conflicten, criminaliteit, veranderende sociale en maatschappelijke verhoudingen,<br />

toenemende concurrentie, technologische ontwikkelingen…… de wereld lijkt sneller te veranderen dan we<br />

kunnen overzien. Gaat dat allemaal wel goed (komen)? Bij het nadenken over deze grote vraagstukken helpt<br />

het niet dat vrijwel iedereen een vertekend en achterhaald wereldbeeld heeft.<br />

Tekst: Peter ten Wolde<br />

Fotografie: Speakers Academy ® | Walter Kallenbach<br />

Ons beeld van de wereld, gevormd door onze achtergrond,<br />

opleiding en de nieuwsbronnen die we raadplegen,<br />

blijkt op veel vlakken niet te kloppen. Eén<br />

van de meest frappante voorbeelden die ik in mijn<br />

lezingen gebruik om te duiden hoe diepgeworteld<br />

ons vertekende wereldbeeld is, is mijn nichtje Hannah. Zij was 11 jaar<br />

oud toen ik haar vroeg: “Waar denk je aan bij Afrika?” Haar spontane<br />

antwoord: “Rode Kruis en Marco Borsato!" Zo jong en dat is haar<br />

beeld van Afrika, Rode Kruis en Warchild, en dan wordt zij nog maar<br />

nauwelijks blootgesteld aan het dagelijkse nieuws. En natuurlijk: er is<br />

nog veel ellende en er gaat vreselijk veel mis, maar er gaat ook enorm<br />

veel goed. Die vooruitgang wordt echter niet gezien.<br />

VOORUITGANG<br />

Bijvoorbeeld: Onderzoeksbureau Motivaction stelde in 26 landen<br />

de vraag: 'Is het aandeel van de mensen dat in extreme armoede leeft<br />

de laatste 20 jaar toegenomen, gelijk gebleven of gedaald?' Een schokkende<br />

84% van de mensen denkt dat de armoede hetzelfde is gebleven<br />

is of zelfs is toegenomen. En dat terwijl in de afgelopen 20 jaar de<br />

extreme armoede toch echt is gehalveerd, een spectaculaire verbetering.<br />

Slechts 16% weet dat de armoede is afgenomen (een vergelijkbaar<br />

onderzoek van The World’s Best News laat zien dat in Nederland<br />

slechts 19% van de mensen dit weet).<br />

Het aandeel 1-jarige kinderen wereldwijd dat ingeënt is tegen minimaal<br />

één ernstige ziekte is gestegen van 22% in 1980 naar 88% vandaag<br />

de dag. Een fantastische ontwikkeling maar ook hier geldt: de<br />

overgrote meerderheid van de mensen blijkt geen goed beeld te hebben<br />

van dit soort lange termijn ontwikkelingen en beantwoordt deze<br />

vraag op basis van de stand van zaken in 1980. Zo hebben we dus een<br />

achterhaald beeld van de werkelijkheid, laat staan dat we ons realiseren<br />

wat voor mogelijkheden de geboekte vooruitgang biedt. Vaccins<br />

hebben een zogenaamde gekoelde-keten nodig: gedurende het gehele<br />

transport moeten de vaccins gekoeld worden, van laboratorium, via<br />

SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2019</strong> 161

'FACTFULNESS'<br />

‘Onze hersenen hebben de neiging<br />

om vooral de aandacht te richten op<br />

negatieve gebeurtenissen die inspelen<br />

op onze natuurlijke angsten’<br />

SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2019</strong><br />

schepen en vrachtwagens tot aan de opslag<br />

in de lokale ziekenhuizen. Dit betekent dat<br />

continu elektriciteit beschikbaar moet zijn,<br />

maar bijvoorbeeld ook dat het verplegend<br />

personeel voldoende opgeleid moet zijn om<br />

de vaccinaties toe te dienen. Deze infrastructuur<br />

is dus voorhanden en weet de overgrote<br />

meerderheid van de kinderen wereldwijd te<br />

bereiken. De mogelijkheden om te groeien<br />

en verder te investeren op basis van deze<br />

infrastructuur zijn gigantisch, maar deze<br />

mogelijkheden worden over het hoofd<br />

gezien, simpelweg omdat we ons niet realiseren<br />

dat deze infrastructuur zo wijdverbreid<br />

beschikbaar is.<br />

ONNODIG SOMBER<br />

WERELDBEELD<br />

Dat we deze verbeteringen niet zien, draagt<br />

niet positief bij aan het sombere wereldbeeld<br />

dat velen van nature hebben. Onze hersenen<br />

hebben de neiging om vooral de aandacht<br />

te richten op negatieve gebeurtenissen die<br />

inspelen op onze natuurlijke angsten. Daarmee<br />

is het niet zo verwonderlijk dat de media<br />

vooral aandacht besteden aan rampen, conflicten,<br />

schandalen en al het andere kleine en<br />

grote leed. Goed nieuws verkoopt nou een-<br />

162<br />

maal niet. Ja, er gebeuren dramatische dingen.<br />

Het lastige is echter dat we er meestal<br />

niet bewust bij stil staan dat dit de uitzonderingen<br />

zijn (hoeveel vliegtuigen zijn er vandaag<br />

niet neergestort?). Verder verliezen we<br />

door de focus op de dagelijkse gebeurtenissen<br />

de lange termijn trends uit het oog.<br />

En zo draagt ons nodeloos sombere<br />

wereldbeeld niet bij aan constructieve discussie<br />

en belemmert het onze actie om de<br />

uitdagingen en kansen van de toekomst<br />

voortvarend tegemoet te treden. Is het glas<br />

half leeg of half vol? Nog even terug naar het<br />

voorbeeld van de trend in extreme armoede.<br />

Motivaction stelde ook de vraag: 'Denk je<br />

dat de leefomstandigheden voor de armste<br />

mensen in de komende 15 jaar zullen verbeteren?'<br />

Van de 16% die wist dat de armoede is<br />

afgenomen, is 68% positief gestemd en denkt<br />

dat de omstandigheden zullen verbeteren.<br />

Van de 84% die het niet wist of dacht dat de<br />

armoede is toegenomen, denkt slechts 18%<br />

dat er in de toekomst verbetering op zal treden.<br />

Nou is dit geen bewijs van een causaal<br />

verband, maar het toont wel een sterke correlatie<br />

tussen goed geïnformeerd zijn en een<br />

positieve instelling. En zeg nou zelf: werkt u<br />

liever met optimisten of pessimisten?<br />

Soms zeggen mensen dan: “Oh Peter, ben<br />

jij zo’n positivo die alles door een roze bril<br />

bekijkt?” Nee, dat ben ik niet. Ik ben geen<br />

optimist noch pessimist: ik ben een possibilist.<br />

Kijkend naar wat er goed gaat, maar<br />

ook zeer bewust van de problemen waar<br />

we het met zijn allen over moeten hebben.<br />

En die roze bril: alhoewel deze niet per se<br />

roze is, dragen we inderdaad allemaal een<br />

gekleurde bril die het filter vormt waarmee<br />

we de wereld aanschouwen: onze persoonlijke<br />

bias.<br />

PERCEPTIE VERSUS<br />

WERKELIJKHEID<br />

Hannah hielp me ook te realiseren hoe<br />

diep deze persoonlijke bias verankerd is<br />

en bepaalt wat we als wel en niet normaal<br />

beschouwen. Hannah woonde met haar<br />

familie een kleine twee jaar in Maleisië en<br />

pendelde in die tijd regelmatig heen en weer<br />

tussen Kuala Lumpur en Singapore. Op mijn<br />

vraag waar ze dacht dat de mensen ouder<br />

worden was haar logica: “Maleisië is vies,<br />

Singapore is schoon, dus word je in Singapore<br />

ouder want daar is de hygiëne beter.”<br />

Mijn punt hierbij is vooral: je persoonlijke<br />

bias, de kleuring van je bril, wordt bepaald

'FACTFULNESS'<br />

door waar je opgroeit. Als Hannah niet die<br />

twee jaar in Kuala Lumpur had gewoond<br />

dan had ze dit nooit kunnen weten. Natuurlijk<br />

is de wereld veel te groot en complex om<br />

alles te kunnen weten en doorgronden, juist<br />

daarom is het belangrijk om in bescheidenheid<br />

nieuwsgierig te zijn en open te staan<br />

voor andere ideeën, inzichten, gebruiken en<br />

culturen.<br />

Cijfers zijn belangrijk om een helder beeld<br />

te schetsen, want we blijken er niet zo goed<br />

in te zijn om intuïtief zaken juist in te schatten.<br />

Bijvoorbeeld: onderzoek van Ipsos<br />

MORI laat zien dat de meeste mensen denken<br />

dat we in Nederland 19% van het bruto<br />

binnenlands product uitgeven aan de zorg.<br />

In werkelijkheid is het 11%, grof gezegd een<br />

verschil van zo’n 50 miljard euro. De meeste<br />

mensen denken dat van de Nederlanders<br />

tussen 20 en 79 26% een vorm van diabetes<br />

heeft, in werkelijkheid is het 6%, een significant<br />

verschil. En zo kun je dus zomaar denken:<br />

“Jeetje, een kwart van de bevolking heeft<br />

diabetes, dat is ernstig, daar moet wat aan<br />

gedaan worden. Waarom gaat er niet meer<br />

geld naar de zorg? Ja, er moet meer geld naar<br />

de zorg!” En natuurlijk kunnen er best goede<br />

argumenten zijn waarom er meer geld naar<br />

de zorg moet, maar op deze manier ontstaan<br />

meningen op basis van verkeerde perceptie<br />

in plaats van realiteit. Data-gedreven<br />

besluitvorming komt bij veel organisaties<br />

nog steeds maar moeizaam van de grond.<br />

Wat mij betreft geen goede zaak.<br />

ANDERS LEREN KIJKEN<br />

We moeten dus anders leren kijken. Er<br />

zijn 10 principes die je kunt gebruiken om<br />

op een meer genuanceerde manier naar je<br />

omgeving te kijken en die je in staat stellen<br />

om betere beslissingen te nemen. Bijvoorbeeld<br />

het kloof-principe. We hebben<br />

een bijna onbedwingbare neiging om alles<br />

in twee groepen te verdelen zodat we vervolgens<br />

kunnen focussen op de verschillen:<br />

arm-rijk, hoog-laag, links-rechts etc. Maar<br />

realiseer je dat de meerderheid zich meestal<br />

in het midden bevindt: het is niet verstandig<br />

om je volledige wereldbeeld uitsluitend te<br />

baseren op de uitzonderingen. Aan organisaties<br />

vraag ik vaak: “is uw organisatie ingericht<br />

om de meerderheid van uw klanten zo<br />

goed en snel mogelijk te helpen, of zijn de<br />

regels en procedures vooral gericht op de uitzonderingen<br />

en zitten deze uw goedwillende<br />

klanten in de weg?”<br />

Of het negativiteits-principe: ben je ervan<br />

bewust dat het voornamelijk slecht nieuws<br />

is dat de media haalt, en bekijk zaken over<br />

langere termijn. Het angst-principe: plaats<br />

je angsten in de juiste verhouding en bepaal<br />

de risico’s zodat je een realistische inschatting<br />

krijgt van kansen en bedreigingen. Het<br />

zondebok-principe: weersta de neiging om<br />

direct schuldigen aan te wijzen als er iets<br />

misgaat, en ga eerst op zoek naar de oorzaken.<br />

Deze manier van denken heet 'Factfulness'.<br />

© PETER TEN WOLDE<br />

'FACTFULNESS'<br />

Factfulness is een term die bedacht is<br />

door Ola Rosling van de Zweedse Gapminder<br />

stichting en staat voor: de stress-reducerende<br />

gewoonte om uitsluitend meningen<br />

te hebben waarvoor je sterk onderbouwende<br />

feiten hebt. Ola is de zoon van Hans Rosling,<br />

de in februari 2017 helaas te vroeg overleden<br />

professor internationale gezondheid<br />

en meester-statistiek-verteller. In het laatste<br />

jaar van zijn leven werkte Hans aan het<br />

boek 'Factfulness', dat is afgerond door Ola<br />

en zijn vrouw Anna Rosling Rönnlund. Het<br />

boek verscheen in april <strong>2018</strong> en krijgt veel<br />

lof, zo wordt het boek aanbevolen door oudpresident<br />

Obama en schrijft Bill Gates over<br />

'Factfulness': “Eén van de belangrijkste boeken<br />

die ik ooit gelezen heb – een onmisbare<br />

handleiding voor helder denken over<br />

de wereld.”<br />

Boek Peter ten Wolde exclusief bij<br />

Speakers Academy ®<br />

info@speakersacademy.nl<br />

Ing. Peter ten Wolde is van oorsprong informatiekundige en adviseerde meer dan 20 jaar wereldwijd organisaties over hun management<br />

informatievoorziening. Nu is hij onderzoeker en spreker en draagt hij middels inspirerende lezingen het 'Factfulness'-<br />

gedachtegoed uit.<br />

GEBRUIKTE BRONNEN<br />

www.glocalities.com/mandela | www.worldsbestnews.nl/motivaction/<br />

www.ipsos.com/en/perceptions-are-not-reality-things-are-not-bad-they-seem | www.gapminder.org<br />

SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2019</strong> 163

© COPYRIGHT CLEARED<br />

164<br />

SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2019</strong>

COLUMN<br />

Bedrijven moeten in<br />

<strong>2019</strong> kleur bekennen<br />

Aan het begin van ieder jaar publiceert het Amerikaanse communicatie-marketingbureau Edelman de<br />

zogeheten Trust Barometer. Het instituut ondervraagt circa 30.000 respondenten uit 25 landen over de<br />

mate waarin zij bedrijven, media, overheden, non-gouvernementele organisaties, leidinggevenden en<br />

het systeem nog vertrouwen. Voor 2017 is de conclusie dat het vertrouwen in merken, bedrijven, landen,<br />

politici en beroemdheden een historisch dieptepunt heeft bereikt. Diverse kopstukken zijn dat jaar van hun<br />

voetstuk gevallen in verband met sjoemelsoftware van Volkswagen, omkoopschandalen bij de Fifa, Brexit,<br />

kindermisbruik binnen de kerk, het massaal hacken van creditcardgegevens bij Equifax en Yahoo, #MeToo<br />

en de Paradise Papers. In <strong>2018</strong> is duidelijk geworden dat in de strijd om het terugwinnen van vertrouwen de<br />

waarheid de grote verliezer is. Feiten, filters, meningen, opinies, (nep)nieuws, roddels, propaganda, verzinsels en<br />

samenzweringstheorieën lopen in het ‘Post-Truth’-tijdperk dwars door elkaar heen. Emotie wint het van ratio.<br />

De scheidslijn tussen wat waar is en wat niet, is compleet verdwenen.<br />

Tekst: Sander Duivestein<br />

Terugkijkend op het jaar <strong>2018</strong> kunnen we de conclusie<br />

trekken dat het er allemaal niet veel beter op is geworden.<br />

Voetbalicoon Cristiano Ronaldo wordt beschuldigd<br />

van verkrachting. De buitenechtelijke affaire met<br />

pornoster Stormy Daniels en zijn connecties met Rusland<br />

hangen als zwaarden van Damocles boven het hoofd van president<br />

Trump. Premier Rutte overleeft ternauwernood een politieke<br />

dood vanwege het niet afschaffen van de dividendbelasting. Tim Berners-Lee,<br />

de uitvinder van het Wereld Wijde Web, waarschuwt dat het<br />

internet kapot is. Wat hij oorspronkelijk bedoelde als een instrument<br />

om mensen te bevrijden, wordt nu door bedrijven en overheden ingezet<br />

als een wapen om mensen te onderdrukken, waarin Facebook de<br />

grootste boosdoener is. Topman Carlos Ghosn van de de Renault-<br />

Nissan-Mitsubishi-alliantie heeft zijn zakken rijkelijk gevuld. De discussies<br />

over de Brexit zijn nog steeds gaande. Het Witte Huis heeft<br />

een video met daarin CNN-verslaggever Jim Acosta gemanipuleerd<br />

om de publieke opinie te beïnvloeden. #SorryJohan is ‘trending topic’.<br />

De Gele Hesjes in Frankrijk demonstreren tegen de hoge accijns op<br />

benzine en diesel en de hoge kosten van levensonderhoud en slaan<br />

Parijs kort en klein. In China wordt het DNA van baby's aangepast<br />

met genetische manipulatie.<br />

MOREEL LEIDERSCHAP<br />

Falend politiek leiderschap, de niet aflatende toestroom van vluchtelingen,<br />

mondialisering, handelsoorlogen, een nieuwe wapenwedloop,<br />

het opwarmen van de aarde, de wereldwijd toegenomen<br />

economische ongelijkheid, robots die het werk dreigen over te<br />

nemen, polarisatie, vaccinaties, secularisatie, afnemende sociale normen<br />

en waarden en ontwrichting van onze economie en samenleving<br />

door nieuwe technologische ontwikkelingen zorgen voor een<br />

groeiende behoefte aan betrouwbare bedrijven en merken die moreel<br />

leiderschap tonen. De recente advertentiecampagne van Nike, met<br />

SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2019</strong> 165

COLUMN<br />

de gewezen American footballspeler Colin<br />

aan bij een voorbijtrekkende protestmars.<br />

Kaepernic als het nieuwe boegbeeld, laat<br />

Door een agent van de oproerpolitie een<br />

zien hoe het moet. ‘Believe in something.<br />

blikje cola te geven, lost ze alle problemen<br />

Even if it means sacrificing everything’<br />

tussen de twee partijen in een keer op. Veel<br />

is een duidelijk politiek statement, waarmee<br />

het bedrijf zich aan de goede kant van<br />

cial het idee gekregen dat Pepsi misbruik<br />

mensen hebben na het zien van de commer-<br />

de geschiedenis plaatst. Ook de uitspraken<br />

maakt van de ‘Black Lives Matter’-beweging.<br />

Een vorm van culturele toe-eigening<br />

van Apple's Tim Cook over het migratiebeleid<br />

van de regering Trump (‘The 'Deferred<br />

Action for Childhood Arrivals' situation<br />

ness' en '#wokewashing' wordt het genoemd.<br />

die zwaar tegen de borst stuit. 'Faking woke-<br />

isn’t an immigration issue, it’s a moral issue’)<br />

De frisdrankfabrikant kan niets anders dan<br />

laten een duidelijk moreel leiderschap zien.<br />

het spotje ‘offline’ halen en publiekelijk excuses<br />

te maken.<br />

In <strong>2019</strong> kunnen overheden, bedrijven en<br />

merken zich niet langer verschuilen achter<br />

wet- en regelgeving. Ze moeten hun mond<br />

GOED DOEN LOONT<br />

opentrekken en kleur bekennen. Ze moeten<br />

optreden als de beschermheer van het<br />

blijkt dat betekenisvolle merken de afge-<br />

Uit onderzoek van mediabedrijf Havas<br />

(digitale) klant- en medewerkersgeluk. Een<br />

lopen tien jaar 206 procent beter hebben<br />

juiste presentatie van de waarden van het<br />

gepresteerd dan hun concurrenten. Steeds<br />

merk zijn hierbij van levensbelang, burgers<br />

en consumenten pikken het niet langer.<br />

en passen hun werkwijze aan om tegemoet te<br />

meer merken erkennen deze nieuwe realiteit<br />

Authenticiteit, de behoefte aan diversiteit, pelijk bewustzijn is niet meer genoeg. De komen aan de wensen van de nieuwe generatie.<br />

Ook Nike heeft dit gemerkt. In de eer-<br />

genderneutraliteit, inclusiviteit, duurzaam, nieuwe generatie eist geen loze woorden,<br />

radicale transparantie, intimiteit, traditie en maar daden die voor zichzelf spreken! En ste 72 uur na het lanceren van de campagne<br />

zingeving zijn de nieuwe kernwaarden. "Het doet u dit niet, dan komt de nieuwe generatie<br />

in actie door de portemonnee voor merk Nike op sociale media, wat meer dan<br />

noemen meer dan 5,2 miljoen mensen het<br />

merk is de nieuwe kerk" , zoals communicatiestrateeg<br />

Paul Stamsnijder van de Reputatiegroep<br />

het zo mooi verwoordt.<br />

dicht. Ze groeperen zich online en besluiten genereert. Ook het aandeel van Nike stijgt<br />

zich te laten spreken, die laten ze namelijk $43 miljoen aan gratis mediablootstelling<br />

en masse niet met uw merk in zee te gaan, na een kleine dip naar recordhoogte, hetgeen<br />

het sportmerk uiteindelijk 6 miljard<br />

BENT U AL 'WOKE'?<br />

omdat uw ideeën niet ‘woke’ genoeg zijn. Dit<br />

Om te controleren of bedrijven daadwerkelijk<br />

achter hun uitingen staan, heeft de nettijdperk aanneemt: het is activisme 2.0. juiste om te doen, maar het betaalt zich ook<br />

is de nieuwe vorm die activisme in het inter-<br />

dollar oplevert. Goed doen is niet alleen het<br />

nieuwe generatie een eigen lakmoesproef<br />

nog eens uit!<br />

bedacht: is jouw merk wel ‘woke’ genoeg? Bedrijven die niet oprecht zijn in hun<br />

Hetgeen volgens de Oxford English Dictionary<br />

betekent of iemand wel alert genoeg haald. Dat is ook het frisdrankmerk Pepsi Boek Sander Duivestein exclusief bij<br />

uitingen, worden genadeloos onderuitge-<br />

is ‘op raciale of sociale discriminatie en overkomen. In een nieuwe reclame sluit Speakers Academy ®<br />

onrecht’. Vaak wordt het ook geassocieerd model Kendall Jenner, een telg van de Kardashian-familie,<br />

zich tijdens een fotoshoot<br />

info@speakersacademy.nl<br />

met een activistische houding: maatschap-<br />

1<br />

https://www.volkskrant.nl/economie/hoe-een-bedrijf-zich-kan-uitspreken-over-brandende-kwesties~b161993f/<br />

Sander Duivestein is spreker, 'trendwatcher', internetondernemer, adviseur, auteur en columnist over de impact van nieuwe<br />

technologie. Uit naam van VINT (het Verkennings Instituut Nieuwe Technologie van ICT-dienstverlener Sogeti) schreef hij in de<br />

afgelopen jaren meerdere boeken en rapporten over onder andere het 'Internet of Things', 'Wearables', 'Big Data', 'Social Media',<br />

'Mobile', 'Cloud Computing' en de economische crisis. Naast bovengenoemde onderzoeken omvat zijn expertise de volgende<br />

onderwerpen: Bitcoin 2.0, robots, technologische werkloosheid, 'collaboration' / 'platform economy', 'wearable computing',<br />

kunstmatige intelligentie, privacy, 'countercultures', NBIC, singulariteit en 'Quantified Self'.<br />

166 SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2019</strong><br />

© COPYRIGHT CLEARED

COLUMN<br />

Geen woorden maar daden: een<br />

intiem gesprek met ABBA’s Frida<br />

Tot voor kort prijkten twee dingen bovenaan mijn bucketlist. Ten eerste de wens<br />

ooit een bezoek te brengen aan het wrak van de Titanic. Ten tweede om ooit<br />

tenminste één voormalig ABBA-lid in levenden lijve te ontmoeten. Dat laatste<br />

werd dit jaar werkelijkheid. Het overtrof mijn stoutste dromen.<br />

© COPYRIGHT CLEARED<br />

Tekst: Bart Gielen<br />

Ik ben geboren in 1978 wat inhoudt dat<br />

ik ABBA helaas (!) nooit live heb zien<br />

optreden. Ik was zeven jaar toen ik voor<br />

het eerst hun muziek hoorde. Het markeerde<br />

het begin van een levenslange<br />

liefde. Eenmaal in Amsterdam voor studie,<br />

woonde ik een tijdje samen met een huisgenoot,<br />

zanger Sjors van der Panne. Urenlang<br />

analyseerden we ABBA’s genialiteit en mijmerden<br />

hoe gaaf het zou zijn als we ooit één<br />

lid van het illustere viertal zouden ontmoeten.<br />

Jarenlang bleef het bij dromen, maar op<br />

een gegeven moment was ik er klaar mee.<br />

Geen woorden maar daden.<br />

Van de bandleden is Anni-Frid (Frida)<br />

Lyngstad, de ‘roodharige’, absoluut onze<br />

favoriet (sorry Agnetha-fans). Momenteel<br />

woont zij in het mondaine Zwitserse bergdorpje<br />

Zermatt, waar zij beschermvrouw<br />

is van het jaarlijkse muziekfestival Zermatt<br />

Unplugged. Onze missie was daar een<br />

handtekening van Frida te krijgen. Alleen:<br />

hoe we wisten we zeker of ze er zou zijn?<br />

Duizend kilometer met de auto (en terug)<br />

om vervolgens te constateren dat ze er niet<br />

is, is best wel zuur.<br />

Ik besloot een mail te sturen naar het<br />

management. ‘Hallo, mijn naam is Bart<br />

Gielen, ik ben presentator van Barts BoekenClub,<br />

een literaire talkshow in Amsterdam.<br />

En als freelance journalist ben ik in<br />

Zermatt om een artikel te schrijven over<br />

Zermatt Unplugged. Nu ik er toch ben, zou<br />

ik graag Frida, mocht ze er zijn, een paar<br />

vragen willen stellen’. NB: alleen het eerste<br />

gedeelte over mijn eigen literaire talkshow<br />

klopte, de rest had ik bij elkaar verzonnen.<br />

Niet echt ethisch, maar toch. Soms heiligt<br />

het doel de middelen.<br />

PERSOONLIJK GESPREK<br />

Al na een dag kwam een korte, maar duidelijke<br />

reactie: ‘Frida is bereid tot het geven<br />

van een kort interview. Géén foto’s.’ Een<br />

persoonlijk gesprek met mijn muzikale heldin?<br />

Dat was wel het laatste dat we hadden<br />

verwacht! Zermatt ‘here we come!’.<br />

In plaats van de afgesproken tien minuten<br />

spraken we één uur lang, voorzien van<br />

wijn, ongelofelijke ‘scoops’ (nieuwe ABBAnummers<br />

in het verschiet) én uiteindelijk<br />

een foto als digitaal aandenken. Ik heb<br />

inmiddels veel mensen mogen interviewen,<br />

maar het gesprek met Frida was een<br />

van meest bijzondere en intieme momenten<br />

ooit. Nu nog een bezoek brengen aan<br />

de Titanic. Maar ook dat gaat me vast wel<br />

lukken. Laat ik beginnen met een mailtje te<br />

sturen naar James Cameron…<br />

Boek Bart Gielen exclusief bij<br />

Speakers Academy ®<br />

info@speakersacademy.nl<br />

Bart Gielen studeerde geschiedenis aan de Universiteit van Amsterdam. Als bevlogen historicus was hij te zien in televisieprogramma’s<br />

als ‘De straten van Amsterdam’ (AT5), ‘Dat wordt oorlog’ (BNNVARA) en ‘Rare Jongens’ (BNNVARA). Daarnaast is Bart oprichter van<br />

zijn literaire talkshow ‘Barts BoekenClub’ (BBC). In het theater Het Betty Asfalt Complex organiseert en presenteert hij sinds 2014<br />

maandelijks een avondvullende theatervoorstelling met openhartige gesprekken en live muziek door ‘singer songwriters’.<br />

SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2019</strong> 167

‘Rhoon is een beleving.<br />

Zelfs als je geen golfer bent’<br />

168 SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2019</strong>

DUURZAAMHEID EN GEZONDHEID<br />

De groenste golfbaan in<br />

acht duurzame stappen<br />

Rhoon GolfCenter zet stevig in op duurzaamheid op en rond de baan. Directeur Bert de Bode heeft<br />

ambitieuze plannen en inmiddels de eerste stappen gezet. Met de uitvoering van acht actiepunten wil hij van<br />

de midden in de natuur gelegen golfbaan aan de Oude Maas de in alle opzichten groenste golfbaan van de<br />

regio maken. “Niet alleen omdat het moet, maar vooral omdat we het graag willen. Bovendien spelen we in<br />

op de drang naar een gezonder leven door ook golffysiotherapie en -yoga aan te bieden en het aanbod van<br />

de brasserie te verrijken met biologische producten ‘uit eigen tuin’.”<br />

Bert de Bode<br />

Tekst: Jacques Geluk | Fotografie: Enith van Tongeren<br />

“<br />

Alle elf golfbanen in de regio<br />

Rotterdam beschikken over<br />

negen of achttien gaten in de<br />

grond, waarin evenveel vlaggen<br />

staan. De meeste hebben<br />

ook een restaurant. Veel onderscheid is er<br />

wat dat betreft niet. Wij liggen echter op een<br />

geweldige plek, middenin in de natuur, met<br />

aan beide zijden grienden. De baan grenst<br />

bovendien aan het unieke zoetwatergetijdengebied<br />

Klein Profijt. Wij kunnen onszelf<br />

wél onderscheiden door die natuur te respecteren<br />

en ons hele bedrijf te verduurzamen.”<br />

Bert de Bode heeft een lijst met acht<br />

stappen samengesteld om dat mogelijk te<br />

maken. Voordat hij zijn verhaal vertelt en<br />

een toelichting geeft laat hij het boek ‘Shinrin<br />

Yoku: De Japanse kunst van het bosbaden’<br />

van professor Yoshifumi Miyazaki zien,<br />

die daarin betoogt dat je stress kunt verminderen<br />

en het immuunsysteem kunt versterken<br />

door de natuur op een nieuwe manier<br />

te ervaren. De natuur werkt helend en dat<br />

geldt volgens Bert zeker ook voor het spelen<br />

en vertoeven op ‘zijn’ golfbaan. “Zeker als<br />

alle stappen zijn gezet.”<br />

1 | ELEKTRISCH MAAIEN<br />

“Een tijdje geleden kwam iemand van een<br />

natuurorganisatie langs, omdat ik last had<br />

van eksters op de baan. Net op het moment<br />

dat ik hem vertelde dat dit zo’n mooi natuurgebied<br />

is met bevers, een roerdomp en vele<br />

andere dieren, reed onze oudste dieselmaaimachine<br />

langs het raam, met veel lawaai en<br />

grote rookpluimen er achteraan. Die man<br />

zei: ‘Meneer De Bode, bedoelt u de natuur<br />

hier?’ Hij had honderd procent gelijk. Het<br />

gevoel was er al langer, maar nu drong goed<br />

tot me door dat we hier met onze golfbaan<br />

in dit unieke natuurgebied zitten. Spelers en<br />

bezoekers beleven hier veel plezier en kunnen<br />

bovendien langer fit blijven wanneer<br />

wij niet alleen zorgen voor een mooie, maar<br />

zeker ook gezonde omgeving. Daarom sluiten<br />

we een nieuw contract met onze aannemer,<br />

waarin staat dat hij voortaan vrijwel<br />

geluidloze en reukloze elektrische maaimachines<br />

zal gebruiken of in elk geval machines<br />

met een zo klein mogelijke emissie.<br />

Elektrisch maaien stond een paar jaar geleden<br />

nog in de kinderschoenen, inmiddels is<br />

de actieradius van zo’n maaimachine gigantisch<br />

groot. Daardoor neemt ook de effectiviteit<br />

toe en dat is belangrijk voor onze<br />

‘huisaannemer’.”<br />

2 | RUIMTE VOOR NATUUR<br />

“Wij kijken steeds meer hoe de natuur reageert<br />

op een gemaaid stuk veld. Vroeger was<br />

dit een polder met havenslib met een opgespoten<br />

leeflaag erover heen en twee soorten<br />

snelgroeiende bomen. Wij hebben de<br />

laatste jaren veel geïnvesteerd in bomen en<br />

een enorme diversiteit gecreëerd. Ook was<br />

op Rhoon álles gemaaid, vlak. We maaiden<br />

SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2019</strong> 169

DUURZAAMHEID EN GEZONDHEID<br />

zelfs onder het gras, bij wijze van spreken.<br />

Nu denken we daar heel anders over. Greens<br />

en tees moeten goed onderhouden en perfect<br />

gemaaid zijn, maar daar omheen moet<br />

de natuur haar gang kunnen gaan. Dus kijken<br />

we selectief waar we wel en niet maaien,<br />

zodat de spelers er geen last van ondervinden<br />

tijdens het spel, maar wel ervaren hoe<br />

mooi het hier is. Kortom: maaien waar het<br />

moet, laten groeien waar het kan. Eén keer<br />

per jaar komt een bal in de bosschages langs<br />

hole 3 terecht, waarom zou je dat lange stuk<br />

dan kort maaien? Hier vlakbij vind je zorgboerderij<br />

De Buytenhof. Daar tegenover is<br />

een grasveld aangelegd vol veldbloemen. Dat<br />

wil ik hier ook. De roughs, die de golfers niet<br />

voor hun spel gebruiken, gaan we inzaaien<br />

met korenbloemen, klaprozen, lange grassen<br />

en zonnebloemen. Al die veldbloemen<br />

trekken bijvoorbeeld heel veel bijen, die niet<br />

alleen zorgen voor honing, maar ook zorgen<br />

voor plantbestuiving en het bestrijden<br />

van schadelijke insecten. Onze biologische<br />

imker Jolanda helpt daarbij.” Bert wil in de<br />

winter een soort wals over de greens laten<br />

rollen om sporen van paddenstoelen en heksenkrijgen<br />

te verspreiden en tegelijk alles<br />

wat er niet thuishoort te verwijderen. “Dat is<br />

allemaal waanzinnig gaaf en zorgt voor een<br />

heel ander soort beleving van de golfbaan.<br />

Eigenlijk doen we hetzelfde als wegbeheerders.<br />

Die maaien de bermen ook nog maar<br />

twee keer per jaar en ook omgevallen bomen<br />

ruimen ze niet meer op.”<br />

3 | GEEN<br />

BESTRIJDINGSMIDDELEN<br />

“Chemische gewasbeschermingsmiddelen<br />

op golfbanen zijn vanaf 2020 verboden,<br />

maar voor die tijd brengt de sector het<br />

gebruik ervan al terug. In een ‘green deal’ met<br />

de overheid is afgesproken dat golfbedrijven<br />

en hun greenkeepers ervoor gaan zorgen<br />

dat golf zonder pesticiden mogelijk is. In<br />

samenspraak met onze grasadviseur beginnen<br />

we daar al mee. We moeten bijvoorbeeld<br />

schimmels, onkruid en schadelijke insecten<br />

voortaan op natuurlijke wijze laten verdwijnen,<br />

bijvoorbeeld door het inzetten van<br />

sluipwespen die onder de grasmat huizende<br />

170<br />

SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2019</strong><br />

vlieglarven bestrijden. Net zoals boeren lieveheersbeestjes<br />

inzetten tegen luizen.”<br />

4 | ELEKTRISCHE<br />

BEDRIJFSWAGENS<br />

Het blijft niet bij duurzame, elektrische<br />

grasmaaiers. “De handicarts zijn al elektrisch<br />

en ook stappen we over op elektrisch<br />

autorijden en plaatsen we laadpalen op ons<br />

parkeerterrein.”<br />

5 | BINNEN OOK DUURZAAM<br />

Niet alleen op en rond de baan vergroent<br />

en verduurzaamt Rhoon GolfCenter. Het<br />

streven is, vertelt Bert, ook het golfgebouw<br />

helemaal te verlichten met LED, het onnodig<br />

laten branden van lampen automatisch<br />

te voorkomen, de douches zuiniger te<br />

maken door het waterverbruik te verminderen<br />

en het warm water iets minder warm<br />

te maken. “De LED-verlichting is er al en<br />

inmiddels is de HR-ketel duurzaam.” Ook<br />

het inkoopbeleid van de inpandige golfwinkel<br />

gaat op de schop. “We maken afspraken<br />

met leveranciers over het terugsturen van<br />

niet verkochte kleding, schoenen en golfmaterialen,<br />

waarbij het de bedoeling is dat<br />

ze die niet weggooien of vernietigen maar<br />

hergebruiken.”<br />

6 | EIGEN GRONDSTOFFEN<br />

GEBRUIKEN<br />

“Er lopen kippetjes rond die eitjes leggen,<br />

we hebben een eigen biologische boomgaard<br />

waar onder andere heerlijke appeltjes<br />

groeien en er is een kruidentuin, allemaal<br />

verse producten die ons restaurant kan verwerken.<br />

We zijn daarover in gesprek met de<br />

leiding van onze Brasserie De Rhoonse Polder,<br />

maar ook over goede alternatieven voor<br />

de vette hap en de introductie van vegetarische<br />

en veganistische opties voor bezoekers<br />

die daar belangstelling voor hebben. In Oud-<br />

Beijerland zit bijvoorbeeld een boer die goed<br />

biologisch vlees heeft. Met zulke leveranciers<br />

proberen we ook in contact te komen.”<br />

7 | GOLFFYSIO EN GOLFYOGA<br />

“Mensen onderschatten het, maar golf is<br />

heel goed voor je lichamelijke én geestelijke<br />

gezondheid. Je blijft in beweging, hebt veel<br />

sociale contacten en kunt het spelen van de<br />

wieg tot het graf. Golfen is net zo goed als<br />

een half uurtje lopen per dag en als dat kan in<br />

een gezonde en duurzame omgeving, zonder<br />

blootstelling aan bestrijdingsmiddelen of<br />

uitlaatgassen zoals hier op de baan van<br />

Rhoon, ben je koning.” Op deze manier<br />

genieten van rust en ruimte bevordert<br />

volgens Bert de Bode een gezonde leefstijl.<br />

“Daarbij laten we het niet. Pauline van der<br />

Ende verzorgt minimaal eens per week<br />

golfyoga en fysiotherapeut Patrick Danny<br />

van Hoof geeft golffysio aan vooral oudere<br />

spelers (en aan jongeren die problemen op<br />

latere leeftijd willen voorkomen).” Danny:<br />

“Golf is een zogenoemde ‘hoge impact’-<br />

sport, waarbij je explosieve maximale<br />

kracht uitoefent per swing en daarna, tijdens<br />

het wachten op je medespeler(s), steeds<br />

weer afkoelt. Vaak zit er veel tijd tussen<br />

de slagen. Daarom richt golffysio zich op<br />

de specifieke bewegingen van de swing,<br />

die zonder training steeds korter wordt bij<br />

het ouder worden.” Bert: “Ook het bestuur<br />

van Golfclub Oude Maas heeft Patrick<br />

Danny omarmd en wil zelfs meebetalen om<br />

deelname laagdrempeliger te maken, zodat<br />

meer senioren soepeler blijven, langer golfen<br />

en genieten en waarschijnlijk langer leven.”<br />

8 | VOGELHERKENNING<br />

Er zijn veel golfers die niet alleen een passie<br />

hebben voor het spel, maar ook voor<br />

vogels en de natuur. Bert snapt dat. Golf,<br />

natuur en vogels horen bij elkaar. Hij is nog<br />

enthousiast over het feit dat hij onlangs een<br />

roerdomp op het terrein heeft gespot. Dat<br />

is bijzonder, want deze reigerachtige vogel<br />

broedt zelden in ons land. Daarom wijst hij<br />

enthousiast op het project ‘Committed to<br />

Birds’ van de Nederlandse Golf Federatie en<br />

Vogelbescherming Nederland. Daarbij gaat<br />

het erom de optimale bespeelbaarheid van<br />

de golfbaan zo goed mogelijk te combineren<br />

met de natuurwaarde ervan. Elke baan kan<br />

dat op zijn eigen manier in de praktijk brengen<br />

aan de hand van vier stappen: een nulmeting,<br />

visieontwikkeling, een werkplan en<br />

een evaluatie. Rhoon GolfCenter heeft alle

‘We maaiden zelfs onder<br />

het gras, bij wijze van<br />

spreken. Nu denken we<br />

daar heel anders over’<br />

ingrediënten om golfers én vogels in een<br />

prachtige omgeving, met een gevarieerd<br />

aanbod van planten en bomen (de bladhoudende<br />

eik is het bewonderen waard), optimaal<br />

te bedienen. “Het is geweldig al die<br />

vogels te leren herkennen en dat kan ook tijdens<br />

een rondje golf.”<br />

DE TOEKOMST<br />

“Het Recreatieschap heeft hier vijftig jaar<br />

geleden onder andere een openbare golfbaan<br />

aangelegd, wat toen vloeken in de kerk<br />

was omdat het een sport was met een besloten<br />

karakter. In 1994 ontplofte het clubhuis.<br />

Toen de overheid besloot haar exploitaties –<br />

ze hadden naast het golfterrein ook jachthavens,<br />

campings en zwembaden – af te stoten<br />

zijn de golfschool, de golfclub, het restaurant<br />

en ik begonnen met een privatiseringstraject<br />

en hebben we dit golfbedrijf uiteindelijk<br />

overgenomen. Toen al waren de laagdrempeligheid,<br />

gezelligheid en Rotterdamse<br />

mentaliteit voldoende om golfers verliefd te<br />

laten worden op Rhoon. Zelfs in die tijd hadden<br />

we al een bomenplan! Nu, anno <strong>2019</strong>,<br />

kijken we wel door een golfbril, maar vooral<br />

naar wat we willen met ons product en wat<br />

de klant wil. De golfwereld is inmiddels heel<br />

erg veranderd. Hadden we eerst 1.000 leden<br />

en 1.000 mensen op de wachtlijst, nu is er een<br />

vaste kern van 600 spelers. Veel meer mensen<br />

komen hier een keer of vaker spelen als<br />

ze hebben gehoord hoe mooi en ongedwongen<br />

het hier is, of omdat ze het een ideale<br />

plek vinden om samen met zakelijke relaties<br />

negen of achttien holes te lopen en daarna<br />

lekker te dineren. Als het bevalt komen ze<br />

terug en nemen ze iemand mee. Eigenlijk<br />

is dat meestal het geval, want Rhoon is een<br />

beleving. Zelfs als je geen golfer bent, zoals<br />

ik. Ik heb wel mijn golfvaardigheidsbewijs,<br />

maar ben niet vaak als speler op de baan te<br />

vinden. Genieten doe ik des te meer”, besluit<br />

de goedlachse golfbaandirecteur.<br />

Boek Bert de Bode exclusief bij<br />

Speakers Academy ®<br />

info@speakersacademy.nl<br />

Bert de Bode is sinds 1992 betrokken bij Rhoon Golfcenter aan de Veerweg 2a in Rhoon. Als directeur is hij voortdurend bezig<br />

zijn golfbedrijf te vernieuwen en verduurzamen om, ook met veel concurrenten in de omgeving, aantrekkelijk te blijven voor<br />

privé en zakelijke spelers van alle leeftijden. De introductie van ‘All inclusive golf’ en ‘Footgolf’, naast het traditionele golfspel,<br />

is daar een voorbeeld van.<br />

SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2019</strong> 171

MARKETING 4.0<br />

‘Zeven revolutionaire principes<br />

die gegarandeerd groei opleveren’<br />

Het combineren van drie marketingtechnieken (merkbouwen, activatie en loyaliteit) is een uitstekende manier om<br />

persoonlijke (ieder mens is in feite ook een merk) en zakelijke doelen te halen. “Ik snapte die mix, maar niet meteen<br />

waarom die zo goed werkte. Door dat te onderzoeken ontdekte ik dat ik acties had gecreëerd – Bekendheid (‘brand<br />

awareness’), Imago, ‘Traffic’ , ‘Sales’, ‘Extra sales’ en ‘Re-sell’ – die samen het acroniem BITSER vormen”, zegt Frans<br />

de Groot. “Samen met de Radboud Universiteit ontdekte ik dat organisaties die BITSER succesvol afronden zeven<br />

revolutionaire eigenschappen delen en vaak meer dan verwachte groei kunnen realiseren. Deze kenmerken maken<br />

van het BITSER-model een businessmanagementmethode die ik BITSing noem.”<br />

Frans de Groot<br />

Tekst: Jacques Geluk | Fotografie: Ruud Pos<br />

Hij is er zelf het bewijs van dat zijn BITSing-methode een te proberen hen iets te verkopen. Dat kan tot averechtse reacties<br />

een gegarandeerde methode is om doelen te halen en leiden. Ze kennen je nog niet of vinden dat producten of diensten te<br />

zelfs tot 300 procent omzetgroei te realiseren. Te mooi duur zijn. “Ik moest dus bewijzen dat zo’n winkelbezoek voordelig<br />

om waar te zijn? Niet echt. Wereldwijd werken organisaties<br />

en personen inmiddels met de op feiten en de actiemarketing voor een salespromotiebureau. Nu combineerde ik<br />

kan zijn en op die manier verkoop stimuleren. Daarom verruilde ik<br />

verleiden gebaseerde methode van Frans de Groot. “Onderscheidend<br />

zijn is niet genoeg om succesvol te zijn, je moet zorgen dat je den goedgekeurd, ik kreeg goede campagnes, won prijzen en had<br />

drie dingen: merkbekendheid, activatie en verkoop. Budgetten wer-<br />

niet te kopiëren bent.” Hoe dat is ontstaan, precies zit en past binnen inmiddels veel kennis opgedaan. Toch gingen er klanten weg. Er bleek<br />

zijn methode legt Frans vol enthousiasme uit in het appartementencomplex<br />

op Amsterdam-IJburg waar hij kantoor houdt. Zijn verhaal ken ze op alles en iedereen van toepassing te zijn. Neem jezelf. Als<br />

een vierde techniek te zijn die ik moest inzetten: loyaliteit. Samen ble-<br />

verklaart veel. “Ik heb commerciële economie gestudeerd en wilde iemand jou wil als merk, moet diegene voor jou in beweging komen<br />

communicatietechnieken leren beheersen, want zonder communicatie<br />

gebeurt niks.” Frans komt bij een reclamebureau terecht dat crea-<br />

een relatie te beginnen (trouw). Zo werkt het ook als je een baan wilt<br />

door bijvoorbeeld te willen daten, iets te willen kopen (een zoen) en<br />

tieve ideeën gebruikt om merken te bouwen, maar als hij met zo’n idee of je producten of diensten wilt verkopen.” Met al deze kennis begint<br />

naar een klant gaat kan hij het lang niet altijd verkopen. “Ze twijfelden Frans de Groot in 2003 zijn eigen bureau.<br />

dan of het zou werken. Dat was raar. Daardoor realiseerde ik mij dat<br />

een sterke merknaam niet genoeg is. Kijk naar wat er is gebeurd met ‘NIEMAND DEED DIT’<br />

V&D en nu dreigt voor de Hema. Je moet mensen in beweging krijgen “Niemand deed dit en nog steeds blijft iedereen veel te specialistisch.<br />

De truc is te kijken naar de problemen die in jouw markt spelen<br />

om in dit geval naar de winkel te komen, dus wilde ik ook activeringstechnieken<br />

leren beheersen. Ik nam ontslag om bij een actiemarketingbureau<br />

te gaan werken. Mijn campagnes werden eerder gekocht werd ik uitgenodigd door de BMW Autogroep. Die had net een aan-<br />

en wat de beste mix van technieken is om ze aan te pakken. Al snel<br />

en waren best succesvol.”<br />

tal slecht lopende Engelse merken gekocht (Rover, Land Rover, MG<br />

Frans realiseert zich dat je mensen niet kunt activeren door met-<br />

en Minicars) en wilde dat ik mijn ‘bijzondere’ gecombineerde tech-<br />

172 SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2019</strong>

‘Het gaat niet per se om uniek en<br />

onderscheidend zijn. Het belangrijkste<br />

is dat je niet te kopiëren bent’<br />

SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2019</strong> 173

MARKETING 4.0<br />

nieken zou inzetten om daarin verandering te brengen. Ze hadden het<br />

vorige reclamebureau afgedankt en kozen voor mij omdat ik als enige<br />

met ‘een ander verhaal’ kwam. Mijn plan werd uitgevoerd en een jaar<br />

later was de omzet verdrievoudigd. Omdat ik zelf nog niet precies wist<br />

wat ik goed had gedaan, ben ik dat gaan onderzoeken.”<br />

BITSER<br />

De mix van technieken snapt Frans, maar waarom dat zo goed<br />

werkt weet hij niet. Hij ontdekt dat hij door ze te combineren zes acties<br />

creëert: ‘Brand awareness’ (Bekendheid), ‘Image building’, ‘Traffic’ ,<br />

‘Sales’, Extra sales’ en ‘Re-sell’, kort gezegd: BITSER. Een trap van zes<br />

treden. Als je er een hebt genomen, ga je naar de volgende. Dit is vanaf<br />

dat moment zijn methode van aanpak, die zowel werkt voor individuen<br />

als organisaties. “Ik heb zelfs gehoord van mensen die naar geluk<br />

zochten en dat dankzij het toepassen van BITSER hebben gevonden.<br />

Hetzelfde geldt voor personen die op zoek waren naar een job. Nu<br />

bestaat mijn werk voor een groot deel uit het helpen van organisaties<br />

hun omzetdoelen te halen of daar ver overheen te gaan, zodat een<br />

gezonde bedrijfsvoering gegarandeerd is. Het klinkt als een Amerikaans<br />

verhaal, maar het is puur Nederlands en eigenlijk doodsimpel”,<br />

zegt Frans. “Die zes treden inspireren mensen heel erg en zijn<br />

voor elke doelgroep gelijk, ongeacht grootte van de onderneming,<br />

branche, dienst of product. Wil je dat jouw doelgroep bij jou koopt,<br />

werk dan álle zes treden af. Eigenblijk zeg ik daarmee: als je 100 euro<br />

te besteden hebt om je doelen te bereiken en succesvol te zijn moet je<br />

dat bedrag verdelen over zes acties. In de loop der jaren zijn alle organisaties<br />

die dit hebben toegepast gegroeid. Negen qua omzet zelfs met<br />

300 procent. De winkels achter de douane op Schiphol (terminal 1)<br />

behaalden de hoogste omzet ooit. Op terminals 2, 3 en 4 is BITSER<br />

niet toegepast en was geen sprake van groei.” Frans gaat opnieuw op<br />

onderzoek uit en Schiphol brengt hem in contact met de Radboud<br />

Universiteit, die samen met drie andere Europese Universiteiten binnen<br />

het Europese Masterprogramma met het BITSER-model aan de<br />

slag gingen.<br />

ZEVEN KENMERKEN<br />

“We ontdekten dat organisaties die BITSER succesvol hadden afgerond<br />

zeven gemeenschappelijke kenmerken hebben en daarnaar handelen.<br />

Een flinke groei is dan vrijwel zeker. Om die eigenschappen<br />

174<br />

SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2019</strong><br />

ben ik modellen gaan bouwen, zodat ze gemakkelijker toepasbaar<br />

zijn. Dat resulteerde in het ontstaan van de businessmanagementmethode<br />

die ik BITSing heb genoemd. Radboud deed mee aan een Europees<br />

masterprogramma, waarin studenten leren modellen te creëren<br />

die kunnen voorspellen wat de effecten van keuzes zijn. Ze vonden<br />

mijn methode zo gaaf, dat ze die onderdeel wilden maken van dat programma.<br />

Ik vond dat fantastisch, want op die manier kon ik onderzoeken<br />

waar die groei vandaan komt. Tot op de dag van vandaag zijn<br />

we dit met steeds nieuwe groepen studenten aan het verdiepen en<br />

telkens blijkt dat alle explosief groeiende organisaties door het toepassen<br />

van de zes BITSER-acties zeven kenmerken hebben, waarmee<br />

ze alle op dezelfde manier omgaan.” De zeven principes die Frans<br />

bedoelt zijn:<br />

1. Neem een continuïteitsdoel als beginpunt (dus een doel dat het<br />

voortbestaan van de organisatie veiligstelt)<br />

2. Baseer je keuzes en focus op harde (financiële) feiten<br />

3. Wees onverslaanbaar door ervoor te zorgen dat je niet te<br />

kopiëren bent<br />

4. Haal alles uit de doelgroep door de zes BITSER-acties in te<br />

zetten (BITSing zorgt dat een bedrijf alle BITSER-onderdelen<br />

toepast)<br />

5. Zet alleen effectieve activiteitenprogramma’s in (waarvan je<br />

zeker weet dat ze werken)<br />

6. Voorspel resultaten van activiteiten voor ze uit te rollen<br />

7. Garandeer het financiële investeringsrendement, door minder<br />

geld aan je activiteiten te besteden dan deze gaan opbrengen.<br />

PRINCIPE 2: DE FEITEN<br />

Feiten moeten de basis zijn van alle stappen. “Ze zeggen dat nieuwe<br />

online technologieën en sociale media alle bestaande marketingtechnieken<br />

vervangen. Onzin. Ze spelen een rol, maar zijn absoluut niet<br />

heilig en geven bovendien vaak een vertekend beeld. Iedereen denkt<br />

dat online voor de detailhandel het belangrijkst is, maar in werkelijkheid<br />

is dat belang nog geen tien procent en gebeurt negentig procent<br />

van de verkoop nog gewoon in de winkelstraat. Dus moet je daaraan<br />

de meeste aandacht schenken. ‘Influencers’ op YouTube en Instagram<br />

lijken invloedrijk, maar een stelregel in de adverteerderswereld<br />

is dat je nooit één persoon moet sponsoren. Als die overlijdt of iets<br />

verkeerd doet, neem Ronaldo, dan heeft het sponsorende merk een<br />

probleem en gaat dientengevolge een BITSER-trede omlaag. De BIT-<br />

Sing-methodologie is geheel op feiten gebaseerd en heeft misschien<br />

wel drie gave kenmerken, waarvan dit er een is. Een voorbeeld: Stel<br />

dat een feit is dat van elke 100 euro die jouw organisatie verdient zestig<br />

procent afkomstig is van vrouwen en veertig van mannen. Wanneer je<br />

het mannendeel wilt laten groeien geef je hen vijf procent meer aandacht.<br />

Het effect: het vrouwenaandeel blijft groeien in omzet en ook<br />

de mannen gaan vooruit. Dat gaat nooit mis. Neem ook Blokker. Deze<br />

winkelketen past zijn winkels aan als het even minder gaat en noemt<br />

zich de nieuwe Blokker. Dat werkt natuurlijk niet en er gebeurt niks,<br />

want deze maatregel is genomen uit onkunde. Er is niet nagedacht of<br />

klanten deze verandering wel willen. Ze weten het niet en halen de<br />

raarste fratsen uit, terwijl ze door de juiste zes BITSER-treden af te

MARKETING 4.0<br />

werken wel resultaat kunnen behalen. Alle<br />

organisaties die op deze wijze op feiten zijn<br />

gaan sturen hebben groeidoelen gehaald<br />

en zelfs beter gepresteerd dan de markt. En<br />

dat gaat verder. Ik vraag hen hoe de feitelijk<br />

gerealiseerde omzet is verdeeld over continenten,<br />

landen, productgroepen, seizoenen,<br />

markten, doelgroepen en veel meer. Dan<br />

adviseer ik waar groeigemak en rendement<br />

aanwezig zijn vijf procent meer aandacht te<br />

geven dan het werkelijke aandeel in de omzet<br />

en dalers en verliesmakers vijf procent minder.<br />

Daar is de groei! Daar is de groei! Het is<br />

zo simpel, maar waar en het werkt.”<br />

PRINCIPE 3: NIET TE<br />

KOPIËREN<br />

“Het gaat niet per se om uniek en onderscheidend<br />

zijn. Het belangrijkste is dat je<br />

niet te kopiëren bent en je als zodanig in de<br />

markt positioneert. Vandaag is een supermarkt<br />

de goedkoopste, morgen is een ander<br />

dat, dus kopieerbaar en niet aantrekkelijker.<br />

Ik heb het vliegtuigonderhoudsbedrijf Fokker<br />

geadviseerd dat onderhoudscontracten<br />

verloor aan de grotere en sterkere ondernemingen<br />

British Airways (BA) en Lufthansa.<br />

Ik ben gaan zoeken wat niet te kopiëren<br />

was ten opzichte van deze twee bedrijven.<br />

Wat bleek, Fokker had als enig vliegtuigonderhoudsbedrijf<br />

zelf vliegtuigen gebouwd.<br />

Lufthansa en BA konden alleen een stuurknuppel<br />

beethouden. Ik heb Fokker gezegd<br />

dat zij dat duidelijk, fel moesten communiceren<br />

in hun markt.” Zelf is Frans de Groot<br />

ook niet te kopiëren, al is het maar omdat hij<br />

de grondlegger is van zijn methodologie en<br />

er daardoor alles van weet. “Dan ga je niet<br />

naar iemand die een cursusje BITSing heeft<br />

gevolgd.”<br />

BESTSELLERS<br />

“Je grondvest iets als er een boek van is.<br />

Dat heb ik dus geschreven. Ik heb mijn eigen<br />

methode toegepast en het is een #1-managemenboekbestseller<br />

geworden. Inmiddels<br />

is de vijfde druk verschenen van ‘BITSing.<br />

Garanties voor groei’ en is ook een Engelstalige<br />

versie uitgekomen: ‘The seven laws of<br />

guaranteed growth’, die nu in 172 landen verkrijgbaar<br />

is. Daar staat alles in en in principe<br />

kunnen bedrijven wat ik beschrijf zelf<br />

toepassen, maar ze moeten wel uitkijken. Ik<br />

weet wat ik bedoel en misschien is er bij zo’n<br />

bedrijf toch nog begripsverwarring en gaat<br />

het non-feitelijk aan de slag, met alle risico’s<br />

van dien. Mijn werk en leven bestaan<br />

er al vijftien jaar uit mensen – van eenpitters<br />

tot alle medewerkers van multinationals<br />

wereldwijd – gedurende een bepaalde periode<br />

op vaste tijden en volgens een vast stramien<br />

te coachen. Aan het einde van de rit<br />

krijgen de deelnemers een certificaat, worden<br />

doelen gehaald en neemt de efficiëntie<br />

met een kwart toe. Natuurlijk is het in het<br />

verleden voorgekomen dat doelen niet zijn<br />

gehaald, maar dan kon ik op basis van de BIT-<br />

Singmethode altijd zien wat niet was gedaan<br />

dat wel gedaan had moeten worden. Nu zijn<br />

er zoveel werkmodellen dat het eigenlijk niet<br />

meer kan misgaan.” Tevreden zegt Frans:<br />

“Tien jaar geleden verdween BITSing vaak<br />

in een la, nu zijn er bedrijven die BITSingdirecteuren<br />

en managers hebben, soms zelfs<br />

een hele afdeling. Het grootste compliment:<br />

onze eigen Nima (Nederlands Instituut voor<br />

Marketing) neemt geaccrediteerde marketingexamens<br />

af in Nederland en gebruikt de<br />

BITSingmethode om zijn eigen groeidoelen<br />

te realiseren en tijdens groei-masterclasses.”<br />

AUTOMATISEREN<br />

Samen met Hewlett Packard Enterprise<br />

(HPE) werkt Frans aan automatisering van<br />

de methode. “Dat heet BammBOE, waarbij<br />

Bamm staat voor ‘BITsing automation<br />

management module’ en BOE voor ‘BITsing<br />

Operational Excellence’. Van het stellen<br />

van het doel tot het behalen ervan gaat<br />

alles volledig automatisch. Bizar! Je koppelt<br />

BammBOE, dat na uitgebreide testen<br />

eind december operationeel is geworden,<br />

aan het eigen klantrelatiebeheersysteem<br />

(CRM) en je krijgt een online BITSing-plan<br />

dat met een druk op de knop een complete<br />

organisatie vanzelf de juiste BITSER-stappen<br />

laat zetten. Geautomatiseerd doelen<br />

bereiken is best heftig, want het is helemaal<br />

nieuw.” Dat zal internationaal nog<br />

meer goeds opleveren voor de BITSingmethode,<br />

dan nu al het geval is. “Eind 2017<br />

ben ik zeventien minuten geïnterviewd in<br />

het wereldwijd uitgezonden NBC-televisieprogramma<br />

‘Best-Seller tv’. Begin <strong>2018</strong><br />

heb ik op uitnodiging lezingen gegeven in<br />

Sydney en Melbourne. Ik krijg steeds meer<br />

reacties van mensen in het buitenland. Er<br />

zijn nu al meer buitenlandse dan Nederlandse<br />

bedrijven die mijn methode toepassen.<br />

Misschien komt dat wel doordat<br />

BITSing geen ‘rocket science’ is, maar uit<br />

de praktijk komt. Een directielid van LinkedIn<br />

zei na afloop van een inspiratiesessie<br />

in Dublin, Ierland, tegen mij dat ik van iets<br />

zeer gecompliceerds iets heel simpels heb<br />

gemaakt. Dat is een compliment. Maar het<br />

enige wat ik heb bedacht is eigenlijk het in<br />

één methode bundelen van alles dat nodig<br />

is om doelen te halen. Mijn eigen succes laat<br />

zien dat het werkt en er zijn nu zoveel klanten<br />

en casussen dat je er niet meer omheen<br />

kunt. Ik durf te zeggen: als je BITSing niet<br />

doet, ben je niet zo slim bezig.” Vlak voordat<br />

het gesprek is afgelopen zegt Frans: “Dat<br />

ga je leuk vinden. Door BITSing toe te passen<br />

is de jonge Belgische politicus Vincent<br />

Riga, die vrij onbekend was en onderaan<br />

de kandidatenlijst stond, tweede geworden<br />

tijdens de burgemeestersverkiezingen<br />

in Brussel. Nu heeft hij gevraagd of ik hem<br />

kan coachen voor de Europese verkiezingen<br />

van maart <strong>2019</strong>.”<br />

Boek Frans de Groot exclusief bij<br />

Speakers Academy ®<br />

info@speakersacademy.nl<br />

Frans de Groot is grondlegger van de wereldwijd toegepaste BITSing-methode. Hij doceert zijn methode in het Europese<br />

Mastersprogramma en verschillende universiteiten en hogescholen. In Nederland wordt BITSing gedoceerd als erkend post-hbo<br />

opleidingsprogramma. Zijn boeken ‘BITSing. Garanties voor groei’ en ‘The seven laws of guaranteed growth’ zijn uitgegeven door<br />

respectievelijk Bertram + de Leeuw Uitgevers en BIS Publishers.<br />

SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2019</strong> 175

176<br />

SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2019</strong>

GENEESKUNDE<br />

Algoritmen versterken het<br />

nieuwe brein van de dokter<br />

“Vroeger opereerden we altijd bij een blindedarmontsteking, maar in een recent artikel staat dat het beter<br />

is dat niet te doen. Behandelen met een antibioticum geeft ook op de lange termijn beteren resultaten.<br />

Dit is onlangs verschenen nieuwe kennis, die nog niet is opgenomen in de richtlijnen voor Nederlandse<br />

chirurgen. “Ik ben benieuwd hoelang het duurt voordat deze behandeling de standaard is”, zegt fysicus, arts<br />

en ondernemer Erik-Jan Vlieger. “We moeten slimmer omgaan met de exponentieel groeiende hoeveelheid<br />

informatie over medische ontwikkelingen en doorbraken, beter samenwerken in klinische netwerken en met<br />

behulp van algoritmen beschikbare kennis sneller en vaker toepassen.” Alleen dan zal de medische praktijk<br />

niet verder gaan achterlopen op wat wetenschappelijk mogelijk is.<br />

Erik-Jan Vlieger PhD, MD<br />

Tekst: Jacques Geluk | Fotografie: Speakers Academy ® | Walter Kallenbach<br />

Erik-Jan Vlieger constateert in<br />

zijn eind 2017 verschenen boek<br />

HET NIEUWE BREIN<br />

‘Het nieuwe brein van de dokter’<br />

al dat geen arts de constante<br />

VAN DE DOKTER<br />

Medische kennis<br />

uit klinische netwerken stroom aan nieuwe kennis zelf<br />

kan bijhouden en dus ook niet onmiddellijk<br />

geweldige kan dingen toepassen. waartoe de geneeskunde Daar in staat gaat enige tijd over-<br />

Geneeskunde is fantastisch. Iedereen kent uit<br />

eigen ervaring of omgeving voorbeelden van de<br />

is. En elk jaar zijn de resultaten beter - de vooruitgang<br />

is feno menaal. Dat komt doordat het medisch handelen<br />

heen. Hij schrijft dat het klinisch handelen<br />

drijft op weten schappelijke kennis en er is steeds meer<br />

kennis. Zoveel zelfs, dat het steeds moeilijker wordt om<br />

zelfs al die gemiddeld nieuwe kennis te verwerken. 17 Het handelen jaar dreigt achterloopt op de<br />

achter gaan lopen op de mogelijkheden.<br />

wetenschap. Tot nu toe worden wetenschappelijke<br />

artikelen samengevat in protocol-<br />

In dit boek onderzoekt Erik-Jan Vlieger hoeveel<br />

kennis er aan zit te komen en hoe je daar slim mee om<br />

kunt gaan. Er komt veel aan bod: klinische netwerken,<br />

richtlijnen, protocollen, big data, personalised medicine,<br />

len andere en manieren richtlijnen. van opleiden specialiseren, Dat de in neemt - echter niet<br />

richting van het zorglandschap, het werkplezier en het<br />

carrièreperspectief van artsen en rol van patiënten.<br />

alle kwetsbaarheden weg, simpelweg omdat<br />

Dit is een boek voor artsen, beslissers en beleidsmakers<br />

daarin en iedereen niet die op welke alle manier wetenschappelijke dan ook een speciale parameters<br />

zijn opgenomen en het bovendien niet<br />

band heeft met geneeskunde.<br />

lukt al die richtlijnen actueel te houden.<br />

“Dat probleem neemt alleen maar toe. Over<br />

www.bsl.nl<br />

tien jaar ISBN verschijnt 978-90-368-2000-4 naar verwachting elke 14<br />

NUR 870<br />

seconden een nieuw artikel.” Iets anders is<br />

HET NIEUWE BREIN VAN DE DOKTER<br />

ERIK-JAN VLIEGER<br />

Medische kennis uit klinische netwerken<br />

HET NIEUWE<br />

DOKTER<br />

VAN DE<br />

BREIN<br />

Big data<br />

dat artsen meer kunnen gaan delegeren en<br />

bereid moeten zijn meer samen te beslissen<br />

met de patiënt. Tot zover deze onvolledige<br />

samenvatting. Erik-Jan gaat ervoor zitten<br />

in een gezellige koffiezaak in de gigantische<br />

hal van het totaal vernieuwde, indrukwekkende<br />

Erasmus MC in Rotterdam om het<br />

hele verhaal te vertellen, dat – net als tijdens<br />

zijn populaire lezingen – van het begin tot<br />

het einde boeit. “Ik spreek nog vaak over wat<br />

ik in mijn boek heb geschreven. Het onderwerp<br />

leeft en de feiten zijn op geen enkele<br />

manier achterhaald.” Je zou verwachten dat<br />

beginnende artsen helemaal bij de tijd zijn,<br />

maar dat valt tegen. “Allereerst duurt het<br />

even voordat nieuwe kennis in het lesmateriaal<br />

zit. Daardoor lopen dokters als ze klaar<br />

zijn met hun studie meteen al achter. Dat is<br />

waarschijnlijk minder het geval in academi-<br />

SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2019</strong> 177

GENEESKUNDE<br />

sche ziekenhuizen, doordat artsen daar zelf veel onderzoek<br />

doen en zo goed op de hoogte zijn van wat er speelt. Maar ook<br />

daar is het lastig nieuwe inzichten te verwerken in de werkwijze<br />

van alledag. Ik snap dat. Artsen houden zich bezig met<br />

de gezondheid, de levens van mensen en willen het gevoel<br />

hebben dat wat ze doen goed is. Het is makkelijker dat gevoel<br />

op te doen aan de hand van een opleider en de mensen om je<br />

heen, dan op basis van analytische, bijna kille artikelen. Zelfs<br />

als die heel duidelijk zijn. Feit is dat ze meer autoriteit toekennen<br />

aan vakgenoten dan aan wetenschappelijke publicaties,<br />

hoewel die toch de echte bronnen zouden moeten zijn.<br />

In de wereld die ik voor ogen heb staat kennis centraal als het<br />

gaat om het behandelen van patiënten. Dat moet ook. Tegelijk<br />

moeten we nadenken welke rol de mensen die in de zorg<br />

werken daarin (willen) spelen.”<br />

‘VERBORGEN PROBLEEM’<br />

Erik-Jan verwacht dat er een opvolger van IBM’s supercomputer<br />

Watson komt die echt in staat is alle medischwetenschappelijke<br />

literatuur te lezen en op basis daarvan<br />

suggesties doet over behandelingen. De vraag is hoe mensen<br />

daarmee omgaan en hoe we de zorg daarop aanpassen.<br />

“Men gaat erg uit van het paradigma van hoe het nu werkt en<br />

verwacht dat de veranderingen klein zijn, maar als je inderdaad<br />

kijkt naar de spectaculaire ontwikkelingen bij een groot<br />

aantal medische aandoeningen lijkt het tegendeel waar. We<br />

doen het ook goed in Nederland. De opleidingen zijn prima<br />

en we doen voor een klein land veel en uitstekend onderzoek.<br />

Toch zeg ik dat het anders en beter moet en kan. Dat<br />

komt doordat het eigenlijk gaat om een verborgen probleem.<br />

Immers, als de dokter niet weet dat een behandeling anders<br />

moet, weet de patiënt dat ook niet. Niemand eigenlijk. Je zou<br />

kunnen zeggen dat er dan geen probleem is, maar zo zit ik<br />

niet in elkaar.” Erik-Jan legt uit: “Slecht nieuws, bijvoorbeeld<br />

over medische missers, gaat snel, roept verontwaardiging op<br />

en krijgt veel aandacht, goed nieuws verspreidt zich veel langzamer,<br />

zelfs als het gaat over fenomenale verbeteringen. Dertig<br />

jaar geleden was de ‘vijfjaarssterfte’ aan borstkanker 22<br />

procent, tegenwoordig is dat percentage gehalveerd. Bij kinderkanker<br />

is de sterfte tot een kwart teruggebracht. Niet normaal<br />

hoe succesvol kinderoncologen zijn! Ze behandelen 550<br />

nieuwe patiëntjes per jaar en realiseren enorme doorbraken.<br />

Wie dertig jaar geleden besmet raakte met hiv, stierf vrijwel<br />

zeker aan aids. Vandaag is een hiv-besmetting een chronische<br />

ziekte die met medicijnen in toom te houden is. Een<br />

maagzweer moest vroeger geopereerd worden, nu weten we<br />

dat een bacterie de boosdoener is en is toedienen van antibiotica<br />

voldoende. Staaroperaties zijn inmiddels routinematige<br />

ingrepen die vrijwel nooit meer mislukken. Allemaal<br />

dankzij de medische wetenschap. Het is waanzinnig wat er<br />

178<br />

SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2019</strong><br />

‘De zorg<br />

heeft een<br />

verborgen<br />

probleem’

GENEESKUNDE<br />

is bereikt.” Terugkomend op de doorbraken<br />

op het gebied van kinderoncologie zegt<br />

hij: “Deze artsen doen landelijk stoer wetenschappelijk<br />

onderzoek en werken zeer systematisch.<br />

Ook hun vak is nog niet 'af ', maar<br />

door uit te zoeken wat de oorzaken zijn van<br />

falen verbetert hun werkwijze structureel.<br />

Ze meten voortdurend of ze het goed doen<br />

en leren van zowel goede als slechte resultaten.<br />

Daarvan kan de zorg als geheel veel<br />

leren." Zijn zus, die kinderarts is, onderschrijft<br />

het belang van meten. “Zij zei: ‘Het<br />

is eigenlijk idioot dat ik niet weet hoe het met<br />

mijn patiënten gaat twee jaar nadat ik ze heb<br />

gezien’. Als ze dat zou weten, zou ze haar<br />

kwaliteitsniveau verder kunnen vergroten.”<br />

ADMINISTRATIEVE LAST<br />

“Het willen weten hoe het patiënten ook<br />

na langere tijd vergaat heeft extra administratieve<br />

lasten tot gevolg, terwijl er nu<br />

al klachten zijn over de hoeveelheid rompslomp.<br />

Dat komt gedeeltelijk doordat de verantwoordelijkheid<br />

voor het opschrijven van<br />

deze gegevens bij de artsen is gelegd. Zij kunnen<br />

veel meer delegeren, waardoor die lasten<br />

afnemen, maar dat kan alleen bij een<br />

flink gestandaardiseerde werkwijze. En dat<br />

is nog niet heel gebruikelijk. Jammer.” Een<br />

ander voorbeeld komt uit de neurologie. “Als<br />

mensen een hersenattack (een stolsel in hun<br />

hersenen) hadden werden ze vroeger in bed<br />

gelegd in de hoop dat hun brein het weer<br />

zou gaan doen. Tegenwoordig krijgen ze een<br />

middel om dat stolsel op te lossen, waardoor<br />

hun hersenen weer doorbloed raken. Als<br />

dat mislukt kan men met een kathetertje het<br />

brein binnengaan en het stolseltje ‘eruit peuteren’.<br />

Het komt nu voor dat mensen bewusteloos<br />

het ziekenhuis binnenkomen, zonder<br />

te weten wat er aan de hand is, en wandelend<br />

weer vertrekken. Dat bestond tien, vijftien<br />

jaar geleden niet.” Dat is geweldig! In de<br />

nazorg kan het echter nog altijd beter. “Ziekenhuispatiënten<br />

lopen sowieso risico’s op<br />

stolsels als ze bedlegerig zijn. Ze krijgen een<br />

prikje om dat te voorkomen. Patiënten met<br />

een hersenattack hebben echter al een antistollingsmiddel<br />

gehad en mogen dat prikje<br />

pas na twee dagen krijgen. En dat lukt vaak<br />

niet. Kennelijk is het moeilijk dat te organiseren<br />

als er verschillende afdelingen mee<br />

zijn gemoeid. En dat is iets wat steeds weer<br />

opvalt: de zorg lijkt slecht in projectmanagement<br />

te zijn. Een ander voorbeeld: de zaalarts<br />

zegt op maandag dat een patiënt op<br />

dinsdag naar huis mag, maar op dinsdag<br />

beslist een collega dat de patiënt moet blijven.<br />

Op woensdag is er vervolgens verbazing<br />

dat de patiënt niet allang vertrokken is.<br />

Dit is indicatief voor matig projectmanagement.<br />

Dat zou enorm verbeteren als er meer<br />

gestandaardiseerd en gedelegeerd gewerkt<br />

zou worden.”<br />

PATIËNTEN<br />

KUNNEN HELPEN<br />

Patiënten kunnen meehelpen de administratieve<br />

lasten te verlichten door zelf te laten<br />

weten hoe het met hen gaat. Daar is zelfs<br />

een systeem voor, PROMs (‘Patients Recorded<br />

Outcome Measures’, oftewel door patiënten<br />

opgetekende resultaatmetingen). Via<br />

een ziekenhuisapp kunnen zij hun pijnscore<br />

invullen. Een instelling die dit systematisch<br />

doet is bijvoorbeeld de Xpert Clinic, die patiënten<br />

met hand- en polsproblemen vraagt te<br />

melden hoeveel pijn zij hebben. “Daardoor<br />

is op basis van individuele kenmerken heel<br />

precies te voorspellen hoeveel pijn patiënten<br />

na een operatie nog kunnen verwachten.<br />

Tevoren is dan bekend wat de ingreep hen<br />

oplevert. Voordeel is dat patiënten wéten<br />

dat ze niet 100% pijnvrij zullen worden,<br />

maar wel enorm opknappen. Daardoor valt<br />

het resultaat niet tegen en zijn ze tevredener.<br />

Hier moeten we overal in de zorg naartoe.<br />

Het kan ook. Patiënten vinden het leuk<br />

mee te doen, zien hun pijnscores terug in<br />

een grafiek en hoe zij het doen ten opzichte<br />

van anderen. Deze kliniek heeft een responspercentage<br />

van negentig procent. Dit<br />

is verwachtingsmanagement en ook daarin<br />

is de zorg verbeteren. Kankerpatiënten die<br />

heftige chemotherapie ondergaan, hebben<br />

achteraf vaak polyneuropathie, dove en tintelende<br />

vingers of voetzolen, waarmee ze de<br />

rest van hun leven moeten leren leven. Daarover<br />

klagen ze – logisch - maar dat is vooral<br />

de consequentie van een communicatieprobleem.<br />

Het is beter patiënten een duidelijke<br />

keuze voor te leggen om een verkeerd<br />

verwachtingspatroon te voorkomen: ‘Chemotherapie<br />

verhoogt de kans op overleven<br />

maar de consequentie is vaak polyneuropathie.<br />

Het geven en goed organiseren van keuzemogelijkheden<br />

moet verbeteren.”<br />

SAMEN-BESLISSEN<br />

DOSSIER<br />

We moeten toe naar een samen-beslissendossier,<br />

vindt Erik-Jan Vlieger, zodat de patiënt<br />

de volledige keuze krijgt in wat hij of zij<br />

wel of niet wil. Artsen moeten zich bewust<br />

zijn van de wensen en doelen die mensen<br />

hebben. Een oudere kan gaan voor zo lang<br />

mogelijk leven met kanker en het ondergaan<br />

van alle noodzakelijke behandelingen<br />

of ervoor kiezen zo prettig mogelijk en wellicht<br />

korter verder te leven en af te zien van<br />

allerlei belastende therapieën. “Artsen moeten<br />

daarop heel scherp zijn en wetenschappelijk<br />

uitzoeken wat voor deze patiënten de<br />

beste weg is. Het kan zijn dat voor verschillende<br />

patiëntengroepen andere wegen naar<br />

die doelen leiden. Voor borstkanker bijvoorbeeld<br />

kunnen er nu in plaats van één<br />

wel vier doelen, vier protocollen en vier subprotocollen<br />

zijn. Dat moeten geen stukken<br />

tekst meer zijn, maar op de grote hoeveelheid<br />

wetenschappelijke literatuur gebaseerde<br />

en makkelijk toepasbare algoritmen<br />

die goed synchroon worden gehouden met<br />

de nieuwste wetenschap. Dagelijks wijzigen<br />

is natuurlijk geen optie, er zit een limiet aan<br />

de frequentie waarin je dat kan doen. Ik denk<br />

zelf aan twee keer per jaar.” Samenwerking<br />

tussen ziekenhuizen kan het verschil maken.<br />

“Daar helpt mijn bedrijf Alii bij en dat lukt<br />

heel goed”, zegt Erik-Jan die ook hier een<br />

voorbeeld paraat heeft. “Een groep neurologen<br />

in Amsterdam, die vijf ziekenhuizen<br />

vertegenwoordigen, heeft een set gezamenlijke<br />

protocollen voor de spoedeisende hulp.<br />

Diverse ziekenhuizen in de regio willen nu<br />

meedoen. Niet gek, want ik zie dat de samenwerking<br />

verbetert. Dat is precies waar Alii<br />

over gaat: samenbrengen van de medische<br />

wetenschap en kennis in een werkbaardere<br />

vorm met behulp van groepsintelligentie.”<br />

SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2019</strong> 179

GENEESKUNDE<br />

‘Het doel is de patiënt<br />

de allerbeste zorg<br />

te geven die maar<br />

mogelijk is, overal’<br />

Illustratie afkomstig uit boek 'Het nieuwe brein van de dokter' van Erik-Jan Vlieger<br />

SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2019</strong><br />

‘BASIS GEPERSONALISEERDE ZORG<br />

OVERBOORD GEGOOID’<br />

Erik-Jan is groot voorstander van gepersonaliseerde gezondheidszorg<br />

met behandelingen die geheel zijn toegesneden op individuele<br />

kenmerken van patiënten. “Dat kan al! Niet iedereen met<br />

dezelfde aandoening heeft dezelfde klachten of dezelfde behandeling<br />

nodig. Hoe verschillende variabelen ten opzichte van elkaar<br />

werken kan een individuele arts door de enorme informatiestroom<br />

niet bijhouden. Toch zijn er artikelen waarin dat is uitgezocht. Het<br />

lukt nu echter nog niet goed om dit soort fijnmazige gegevens te<br />

gebruiken in richtlijnen en protocollen, omdat deze tot nu toe ‘gedigitaliseerd<br />

papier’ zijn, in plaats van interactieve algoritmes. En zo<br />

laten we dus de winst die de literatuur nu al biedt voor gepersonaliseerde<br />

gezondheidszorg liggen. Dat is iets dat wij met ons bedrijf<br />

proberen te veranderen. We zorgen ervoor dat die interactieve algoritmes,<br />

gebaseerd op de wetenschappelijke literatuur, beschikbaar<br />

zijn voor alle artsen.”<br />

ZORG GEBASEERD OP KANSBEREKENING<br />

Die algoritmes komen ook al uit big data. Dat is geen toekomstfantasie.<br />

“Reumapatiënten slikken vrij dure, doch effectieve medicijnen,<br />

die helaas vervelende bijwerkingen hebben. Ze zoeken altijd naar<br />

een moment waarop ze kunnen stoppen. Artsen weten dat niet goed.<br />

Het UMC Utrecht heeft dit onderzocht door met behulp van big data<br />

terug te kijken naar kenmerken van gestopte patiënten. Het resultaat<br />

is dat ze met tachtig procent zekerheid kunnen zeggen hoe groot de<br />

kans is dat de reuma in alle hevigheid opvlamt na beëindiging van de<br />

medicijninname. De arts kan dat percentage voorleggen aan de patiënt<br />

en samen met hem of haar beslissen over stoppen of doorgaan.<br />

De zorg zal steeds meer gebaseerd zijn op dit soort kansberekenin-<br />

180<br />

gen: u heeft zoveel procent kans dat u over vijf jaar nog leeft als u dit<br />

en zoveel als u dat doet. Ook de kans op bijwerkingen is dan bekend.<br />

De medische wetenschap denkt nog wat hautain dat patiënten met<br />

die keuzemogelijkheden eigenlijk niet kunnen omgaan, maar wij verwachten<br />

dat dit meevalt en kansberekening straks de kern is van het<br />

samen beslissen. Voor medici is het nog wel een beetje een ver-vanmijn-bed-show.<br />

In deze fase zijn de data die dat mogelijk maken er<br />

nog niet altijd. In één ziekenhuis zijn we bezig met de implementatie<br />

van een geavanceerde versie van een protocol dat gaat over een milde<br />

kankervorm bij jonge mensen. Dan berekenen de algoritmes aan de<br />

hand van big data hoe groot de kans is dat de kanker weggaat, maar<br />

ook dat een vrouw nog zwanger kan raken. Samen met het Integraal<br />

Kankerinstituut Nederland proberen we die kansen vast te leggen. Er<br />

zijn meer initiatieven op dit gebied, wat betekent dat dit vakgebied<br />

volwassen wordt, ook al staan we nog aan het begin. Dat is mijn toekomstdroom,<br />

want kansen en keuzes voor patiënten zijn het protocol<br />

(in de vorm van een fijnmazig algoritme) van de toekomst.<br />

Boek Erik-Jan Vlieger exclusief bij Speakers Academy ®<br />

info@speakersacademy.nl<br />

Erik-Jan Vlieger (1971) is arts, fysicus en ondernemer. Hij<br />

heeft als adviseur in de zorg gewerkt bij Plexus (2004). Als<br />

managing partner bracht hij Plexus onder bij KPMG (2011),<br />

waar hij de zorgpraktijk leidde. Sinds 2014 is Erik-Jan ondernemer<br />

in de zorg. Hij was intensief betrokken bij Incision en<br />

heeft sedert 2017 zijn eigen bedrijf Alii.

COLUMN<br />

Naar toekomstbestendige<br />

professionals en organisaties<br />

Leiderschap wordt vloeibaar<br />

Tekst: Farid Tabarki<br />

Er is hoop in onoverzichtelijke tijden. In<br />

lezingen en in interactieve sessies gericht<br />

op leiderschaps- en strategieontwikkeling<br />

draagt tijdgeestexpert (trendwatcher zo<br />

u wilt) Farid Tabarki oplossingen aan.<br />

Tabarki: “Leiderschap draait niet<br />

meer om het dictaat van de baas,<br />

maar ontstaat als een gedeelde<br />

capaciteit in een organisatie die de<br />

ramen en deuren wijd heeft opengezet<br />

naar de buitenwereld.”<br />

VLOEIBARE CHAOS<br />

Ik typeer de toekomstige samenleving<br />

als vloeibaar. Technologische,<br />

politieke, sociale en economische aardverschuivingen<br />

geven de professionals die<br />

ik spreek heel wat hoofdbrekens, van de<br />

C-suite tot de werkvloer. Neem 'machine<br />

learning', dat nu al kansen te over biedt om<br />

enorme rekenkracht en ‘big data’ actief te<br />

gaan gebruiken. Of de impact van ‘deep<br />

fake’, waardoor je informatie continu moet<br />

toetsen. 3D printing illustreert bovendien<br />

hoe technologie traditionele waardeketens<br />

tot één punt samensmelt, ook buiten<br />

de maakindustrie. Deze drie voorbeelden<br />

onderstrepen dat ons idee van waardecreatie<br />

fundamenteel op de schop moet. Organisaties<br />

kunnen zich maar beter openen<br />

naar de buitenwereld en interne belemmeringen<br />

opheffen.<br />

KANSEN VOOR<br />

ORGANISATIES EN MENSEN<br />

Al langer hanteer ik in mijn lezingen<br />

zeven strategieën die volgens ons onderzoek<br />

essentieel zijn voor organisaties die toekomstbestendig<br />

willen worden of blijven:<br />

de buitenste ring in de linksonder geplaatste<br />

'Leadership Playground'. Vaak vragen mensen<br />

aan mij hoe ze, met deze strategieën in<br />

hun achterhoofd, beter kunnen bijdragen<br />

aan oplossingen. Hiervoor zijn vijf ‘potenties’<br />

benoemd die individuen een wenkend<br />

perspectief bieden (de binnenste ring).<br />

VLOEIBAAR LEIDERSCHAP<br />

Een goede verbinding tussen een heldere<br />

analyse van kansen en bedreigingen<br />

voor de organisatie en mogelijkheden<br />

voor individuen en teams om gezamenlijk<br />

vooruit te komen, noem ik<br />

‘vloeibaar leiderschap’. Hierin bén je<br />

niet langer een leider, maar ontstaat<br />

leiderschap uit de rollen van velen,<br />

afhankelijk van het op te lossen probleem.<br />

© COPYRIGHT CLEARED<br />

Boek Farid Tabarki bij<br />

Speakers Academy ®<br />

info@speakersacademy.nl<br />

Farid Tabarki is oprichter van Studio Zeitgeist, een advies-, onderzoeks- en trainingsbureau gevestigd op het Marineterrein in<br />

Amsterdam. In inspirerende lezingen vindt hij de balans tussen een heldere analyse van de uitdagingen van deze tijd en concreet<br />

bruikbare strategieën om ze het hoofd te bieden. Tabarki schreef, naast diverse andere publicaties, het boek ‘Het einde van het<br />

midden’ en honderden columns voor het Financieele Dagblad. Al sinds 2015 identificeert De Volkskrant hem als een van de<br />

tweehonderd meest invloedrijke Nederlanders.<br />

SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2019</strong> 181

© LINK FOTOGRAFIE<br />

‘Maak je<br />

bedrijf<br />

OERsterk’<br />

Tekst: Richard<br />

de Leth<br />

182<br />

SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2019</strong>

COLUMN<br />

Zakelijk succes zonder geluk en<br />

gezondheid is een scheve deal<br />

Nog nooit hadden we zoveel kennis.<br />

Nog nooit hadden we zo weinig vitaliteit.<br />

Nog nooit hadden we zoveel welvaart.<br />

Nog nooit hadden we zo weinig innerlijke rust.<br />

Nog nooit waren er zoveel chronisch zieken. Om precies te zijn: 8,8 miljoen mensen in Nederland.<br />

Ter vergelijking: dat zijn alle inwoners van Zwitserland in het jaar 2017<br />

Het moderne leven is één groot<br />

conflict met onze oeroude<br />

genen. In onze moderne<br />

maatschappij vechten we<br />

tegen bovennatuurlijke commerciële<br />

krachten die ons laten eten, laten<br />

zitten en aan het beeldscherm gekluisterd<br />

houden. We lopen schade op.<br />

De huidige geneeskunde behandelt de<br />

schade van onze ziekmakende manier van<br />

leven. Het ‘ziektebad’ stroomt over en iedereen<br />

is druk met dweilen. Niemand vraagt<br />

zich af waar de kraan zit.<br />

HET IS TIJD VOOR EEN<br />

REVOLUTIE<br />

We moeten van behandelen naar voorkomen.<br />

Van pillen naar leefstijl. Van chemie<br />

naar de natuur.<br />

Preventie hoort de basis van echte geneeskunde<br />

te zijn. Zie het als geneeskunde 2.0.<br />

En wat is de basis van preventie? Jouw<br />

eigen verantwoordelijkheid.<br />

HIER GAAT HET MIS<br />

De mens wordt steeds ouder, maar ook<br />

steeds jonger ziek. Het gaat goed met het<br />

uitstellen van sterfte, maar het gaat helemaal<br />

niet goed met het gezond houden van<br />

de bevolking. Het probleem is dat niemand<br />

leert wat bij zijn natuur past. Het moderne<br />

leven is voor de meeste mensen roofbouw in<br />

slow motion. Het is wachten tot klachten of<br />

ziekte zich melden.<br />

Hoe zit het met jouw bedrijf? Hoeveel<br />

mensen in het bedrijf functioneren suboptimaal<br />

door energietekort en hoeveel mensen<br />

in je bedrijf zitten op dit moment ziek thuis?<br />

En hoeveel kost je dat? Natuurlijk wens ik<br />

iedereen van harte beterschap, maar nog<br />

beter is natuurlijk voorkomen dat mensen<br />

ziek worden. Een gezonde leefstijl is natuurlijk<br />

geen magisch middel tegen alle kwalen,<br />

maar als al je medewerkers optimaal vitaal<br />

zouden leven kun je enorm veel op ziektekosten<br />

besparen. En dat is goed voor je portemonnee,<br />

maar nog veel beter voor het<br />

welzijn en geluk van je mensen.<br />

VEEL BEDRIJVEN HEBBEN<br />

EEN VITALITEITSLEK<br />

Je hoort ondernemers weleens zeggen:<br />

“Ons bedrijf is winstgevend, dus het is<br />

gezond.”<br />

Maar een positief bedrijfsresultaat is<br />

natuurlijk veel meer dan een financieel succes<br />

op korte termijn. Langdurig succes wordt<br />

gemaakt door vitale mensen. Niet door mensen<br />

die zich kapot werken. Je gezondheid en<br />

geluk inruilen voor kortstondig zakelijk succes<br />

is dus verkeerde ruilhandel.<br />

Veel bedrijven vergeten dat gezonde<br />

medewerkers het hart van een gezonde<br />

organisatie zijn. Je bedrijf is als je lijf: als één<br />

onderdeel ziek is, functioneert de rest ook<br />

niet 100 procent. Bedenk dat we bijna een<br />

derde van onze tijd op de werkvloer zijn, dus<br />

SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2019</strong> 183

COLUMN<br />

de omstandigheden op het werk kunnen positief of juist negatief van<br />

invloed zijn.<br />

HET DRAAIT ALLEMAAL OM KENNIS<br />

Gezond leven begint met weten wat gezond is. Maar we hebben op<br />

school niks geleerd over welzijn en welbevinden. Kijk maar:<br />

• Op de basisschool leer je taal, rekenen en schrijven, maar het vak<br />

gezondheidszorg bestaat niet<br />

• Op de middelbare school focus je op de wereld, maar je welzijn<br />

blijft onderbelicht<br />

• In de studietijd leer je alles over je beroep, maar niets over hoe je<br />

jezelf staande houdt in de werkende wereld<br />

Wat weten je medewerkers over de kracht van een gezonde<br />

leefstijl?<br />

Wat zijn de typische valkuilen op de werkvloer?<br />

Hoe kan de werkomgeving gezonde keuzes stimuleren of<br />

juist saboteren?<br />

Als je het doorhebt, krijg je een natuurlijke voorsprong op al<br />

je concurrenten.<br />

De gemiddelde werkomgeving is een ramp voor de basisbehoeften<br />

van ons lichaam. Het is alsof je A4-tjes mét nietjes<br />

en paperclips in de ‘shredder’ stopt: het lijkt goed te gaan,<br />

maar het apparaat slijt veel te snel en gaat kapot voordat het<br />

is afgeschreven.<br />

Daarom geef ik bedrijfslezingen. Als organisatiemonteur.<br />

Bedrijvendokter.<br />

VERBETER 6 ESSENTIËLE SLEUTELFUNCTIES<br />

MET EEN GEZONDE LEEFSTIJL<br />

Sleutelfunctie 1, Energie: Iedereen lijkt moe. Het is een signaal van<br />

verkeerd energiemanagement. Onze genen begrijpen geen bal van het<br />

moderne leven. We eten te veel van de verkeerde dingen, bewegen te<br />

weinig, zitten te veel en lijden onder chronische stress en slaaptekort.<br />

Sleutelfunctie 2, Humeur: Iedereen wil lekker in zijn vel zitten.<br />

Toch zijn veel mensen snel geïrriteerd en prikkelbaar. Kortaf tegen<br />

kinderen, partner of collega’s. Het is een signaal van verminderde<br />

mentale flexibiliteit.<br />

Sleutelfunctie 3, Slaap: Het is de paradox van de 21e eeuw: we hebben<br />

alle comfort om taken uit handen te geven, maar hebben het<br />

drukker dan ooit. De helft van de Nederlanders slaapt niet goed. De<br />

huidige mens leeft onnatuurlijk en onlogisch.<br />

184 SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2019</strong><br />

Sleutelfunctie 4, Stoelgang: ‘Alle ziektes beginnen in de darm’ zei<br />

Hippocrates, de grondlegger van onze reguliere geneeskunde. Stoelgang<br />

is een belangrijke graadmeter van de darmfunctie en dus van je<br />

gezondheid. Het is gezond om elke dag naar het toilet te gaan.<br />

Sleutelfunctie 5, Gewicht: Meer dan de helft van de Nederlanders<br />

is op dit moment te dik. Iedereen lijkt een buikje te hebben. Toch is<br />

dit buikvet niet vrijblijvend, want het staat mede aan de basis van<br />

westerse welvaartsziekten. Je middelomvang is een betere parameter<br />

dan je gewicht.<br />

Sleutelfunctie 6, Libido: Veel mensen hebben een verlaagd libido<br />

door chronische stress. Het verstoort de hormoonbalans en leidt zelfs<br />

tot verminderde vruchtbaarheid. Stress maakt je een reproductieve<br />

‘loser’. De natuur zegt eigenlijk dat je het leven niet aan kan en verkleint<br />

de kans op voortplanting.<br />

‘Een gezonde<br />

leefstijl is de<br />

basis van gezonde<br />

sleutelfuncties’<br />

EN WAT IS HET RESULTAAT?<br />

Als je werkt volgens onze inzichten, krijg je er dit voor terug:<br />

• meer energie<br />

• een betere concentratie<br />

• hogere productiviteit<br />

• meer werkplezier<br />

• betere werksfeer<br />

• hogere medewerkerstevredenheid<br />

• minder ziekteverzuim<br />

• betere organisatieresultaten<br />

• sterkere reputatie<br />

JE BEDRIJF IS ALS JE LIJF<br />

Zakelijk succes zonder geluk en gezondheid is een scheve deal.<br />

Reken maar mee: zonder vitale medewerkers kan er nooit duurzame<br />

winst zijn, doordat je het verlies aan vitaliteit in de organisatie niet<br />

hebt meegerekend. Je bedrijf is als je lijf: als één onderdeel ziek is,

functioneert de rest ook niet 100 procent. Dát maakt mijn<br />

insteek totaal anders dan het verhaal van alle andere aanbieders<br />

in de bedrijfsgezondheidszorg. Gezondheid is voor een<br />

bedrijf de nieuwe noodzaak én luxe.<br />

OERsterk levert vernieuwende gezondheidskennis en<br />

oplossingen die leiden tot een hogere productiviteit, meer<br />

werkplezier en een lager ziekteverzuim. Het betekent:<br />

* energiek je dag starten<br />

* geen dip na 15.00 uur<br />

* herstel van overprikkeling of overspannenheid<br />

* meer mentale rust en focus<br />

* minder verzuim<br />

Wat heb je aan een florerend bedrijf als je lichaam – of<br />

de gezondheid van je medewerkers – failliet is? Een gezond<br />

bedrijf is uiteindelijk de meest succesvolle. Vitale medewerkers<br />

staan aan de basis van een gezonde winst. Bedenk dat<br />

vitaliteit geen 9-tot-5 mentaliteit heeft. Het effect sijpelt van<br />

5 tot 9 gewoon door. Ook in het weekend. Tel uit je winst.<br />

Boek Richard de Leth exclusief bij<br />

Speakers Academy ®<br />

info@speakersacademy.nl<br />

Richard de Leth (1982) studeerde geneeskunde<br />

aan de VU in Amsterdam. Al tijdens zijn studie<br />

voelde hij zich niet verbonden met de manier<br />

waarop in de reguliere geneeskunde met<br />

mensen wordt omgesprongen. Na het behalen<br />

van zijn doctoraal in 2007 specialiseerde hij<br />

zich in de orthomoleculaire geneeskunde en<br />

het samenspel tussen lichaam en geest. Hij<br />

ontwikkelde het OERsterkconcept, omdat<br />

hij in de medische praktijk zag dat veel<br />

medicijnen de patiënten niet genezen. Als<br />

expert in de preventieve leefstijlgeneeskunde<br />

schreef hij 5 bestsellers (meer dan 110.000<br />

exemplaren verkocht) en richtte zijn eigen<br />

online OERsterk Academy op. Verder geeft hij<br />

lezingen en masterclasses door het land en is<br />

pleitbezorger van het vak ‘gezonde leefstijl’<br />

in het basisonderwijs. Hij is specialist in<br />

gezondheidsmanagement van mens, team en<br />

werkvloer. Het is zijn droom de maatschappij te<br />

revitaliseren.<br />

SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2019</strong> 185

DELFT<br />

HYPERLOOP<br />

186<br />

SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2019</strong>

WETENSCHAP<br />

Delft Hyperloop is een team bestaande uit 39<br />

zeer gemotiveerde geselecteerde technische<br />

studenten. Deze studenten zetten hun studie een<br />

jaar stil om zich vrijwillig fulltime op dit project<br />

te focussen. Ze beginnen met weinig ervaring<br />

en hebben nog nooit met elkaar samengewerkt.<br />

Toch hebben ze één gemeenschappelijk doel:<br />

een uitzonderlijk snel voertuig ontwerpen en bouwen<br />

dat in staat is om de SpaceX Hyperloop Pod<br />

Competition in de zomer van <strong>2019</strong> te winnen.<br />

Hyperloop is een revolutionair nieuw transportmiddel.<br />

Het is een conceptueel hogesnelheidstransportsysteem<br />

met buizen die bijna vacuüm<br />

zijn. Capsules, met passagiers of vracht, reizen hier<br />

doorheen. De lage luchtdruk maakt het mogelijk<br />

om met bijna de snelheid van geluid te reizen,<br />

terwijl het veel goedkoper, efficiënter en duurzamer<br />

is dan vliegen.<br />

Met de kennis en ervaring van hun voorgangers<br />

van Delft Hyperloop 01 en 02, die eerste en<br />

tweede werden op de SpaceX competities van<br />

2017 en <strong>2018</strong>, gelooft Delft Hyperloop 03 dat ze<br />

ook dit jaar hoge resultaten kunnen behalen.<br />

Met de technische hulp en middelen die ze van<br />

de TU Delft krijgen is hun doel om de meeste<br />

onderdelen zelf te produceren. Daarnaast werken<br />

ze samen met waardevolle partners die hen<br />

helpen met kennis en technische onderdelen om<br />

zo de best mogelijke prestatie van het voertuig te<br />

behalen.<br />

Naast het winnen van de competitie, wil het<br />

team bijdragen aan de toekomst van het gehele<br />

concept: negen ingenieurs leggen de nadruk op<br />

de implementatie van Hyperloop in Nederland en<br />

daarbuiten. Ze verbeteren de haalbaarheid door<br />

middel van onderzoek en delen hun toekomstvisie<br />

van het concept met de wereld.<br />

Deze studenten laten zien dat het mogelijk is om<br />

in slechts een jaar tijd een werkend prototype<br />

met compleet nieuwe technologieën te ontwerpen<br />

en bouwen. Een inspirerend verhaal met een<br />

interessant en succesvol resultaat.<br />

1.000 KM/H<br />

SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2019</strong> 187

De Hyperloop is ook bekend als een<br />

vacuüm trein (Vactrain) of "the fifth<br />

mode of transportation”.<br />

Het concept bestaat uit buizen,<br />

zogenaamde “tubes” waardoor “pods”<br />

met passagiers of vracht reizen.<br />

De buis is bijna vacuüm gezogen, de<br />

lucht heeft slechts 1mb druk, hierdoor is<br />

er haast geen luchtweerstand.<br />

De techniek maakt gebruik van<br />

magnetische levitatie, wat betekend<br />

dat de pods “zweven” om zo wrijving te<br />

voorkomen.<br />

De pods kunnen snelheden behalen van<br />

meer dan 1000 km/h.<br />

Met de Hyperloop kan je van Amsterdam<br />

naar Parijs reizen in slechts 30 minuten.<br />

De Hyperloop is niet alleen efficiënter,<br />

maar ook duurzamer dan een vliegtuig.<br />

HET HYPERLOOP CONCEPT<br />

Het gebruikt 3,5x minder energie.<br />

188<br />

SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2019</strong>

DE SPACEX HYPERLOOP<br />

POD COMPETITION<br />

De competitie wordt gehouden in de Zomer<br />

van <strong>2019</strong> in Californië<br />

De competitie wordt georganiseerd door het<br />

bedrijf van Elon Musk, SpaceX<br />

Hun doel: De ontwikkeling van het<br />

Hyperloop concept stimuleren<br />

SpaceX heeft een 1km lange testbuis<br />

gebouwd naast zijn hoofdkantoor in<br />

Californië<br />

Honderden studententeams doen mee aan<br />

de competitie, 22 teams worden uitgekozen<br />

voor de testweek in Californië en slechts 3<br />

teams mogen racen in de testbuis bij de<br />

finale<br />

Bij de finale moeten de 3 teams accelereren,<br />

topsnelheid behalen en weer remmen<br />

binnen 1 km<br />

Het huidige wereldsnelheidsrecord is 467<br />

km/h in een kilometer lange buis<br />

DELFT HYPERLOOP<br />

Delft Hyperloop was het eerste team dat de<br />

SpaceX Hyperloop Pod Competitie won in '17<br />

Het nieuwe team (DH03) bestaat uit 39<br />

studenten<br />

De studenten hebben hun studie op pauze<br />

gezet, om vanaf september <strong>2018</strong> een volledig<br />

jaar aan dit project te werken<br />

Het doel van het team: Het bouwen van<br />

een bijzonder snel voertuig wat de SpaceX<br />

Hyperloop Pod Competitie van de zomer van<br />

<strong>2019</strong> gaat winnen<br />

Het team bestaat uit elf verschillende studies<br />

van de TU Delft<br />

Het team werkt vanuit hun werkplaats bij de<br />

TU Delft<br />

Het team werkt samen met een groot aantal<br />

partners, vanuit verschillende sectoren<br />

Naast het winnen van de competitie, leggen<br />

negen engineers de focus op onderzoek<br />

naar de implementatie van het Hyperloop<br />

concept<br />

Boek het Delft Hyperloop team exclusief bij Speakers Academy ®<br />

info@speakersacademy.nl<br />

SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2019</strong> 189

SPOTLIGHT ON<br />

‘Sta stil bij je geluk en vind jezelf opnieuw uit’<br />

TANJA KOK GING VIA HET JEUGDJOURNAAL NAAR PARIJS, LONDEN EN MILAAN VOOR EEN<br />

MODELLENCARRIERE EN KWAM TERUG IN AMSTERDAM MET EEN 'GOODIEBAG' VOL WIJSHEDEN UIT DE<br />

INTERNATIONALE MODELLENWERELD<br />

Tanja Kok<br />

Wie weet beter hoe het<br />

er in de échte wereld<br />

van mode, fotografen,<br />

ontwerpers, stylisten<br />

en visagisten aan toegaat<br />

dan de modellen zelf? Tanja Kok werkt<br />

bij het Jeugdjournaal als zij wordt gevraagd<br />

als internationaal fotomodel. Ze is dan 24<br />

jaar, ziet er stukken jonger uit, maar voor<br />

een beginnend model in de fashionscene<br />

is ze eigenlijk al ‘te oud’. Toch wil zij met<br />

deze kans een vrouw van de wereld worden.<br />

Dat lukt want ze woont en werkt al snel in<br />

wereldsteden. Het modellenleven van Tanja<br />

is een jarenlange ontdekkingsreis geweest.<br />

Zelf zou ze er graag beter voorbereid aan<br />

zijn begonnen.<br />

“Ik heb eigenlijk alles wel een beetje zelf<br />

uit moeten zoeken. Bij profvoetballers is er<br />

bijvoorbeeld goede begeleiding en mensen<br />

weten vaak niet dat dat voor modellen ook<br />

heel belangrijk is.”<br />

Met een berg ervaringen in de fashionwereld<br />

in haar zak, schrijft zij columns en<br />

maakt ze een webserie in New York over het<br />

dagelijkse - niet glitter en glamour - leven<br />

van fotomodellen voor lifestyle platform<br />

STYLETODAY (Sanoma). Tanja verzamelt<br />

tips en tricks van o.a. bekende fotomodellen,<br />

voedingsdeskundigen, verschillende<br />

beroemde fotografen, de trainer van de Victoria’s<br />

Secret modellen, informatie over netwerken<br />

en sociale media met het thema: Hoe<br />

kun je het máken in New York. Onlangs is<br />

haar eerste boek ‘Help!Ik ben model’ (uitgeverij<br />

Prometheus) verschenen waaruit blijkt<br />

dat de modewereld duidelijk aan het veranderen<br />

is en ontwerpers en agentschappen<br />

steeds meer aandacht besteden aan persoonlijkheid<br />

en diversiteit.<br />

© MONIQUE MATHIJSSEN<br />

DIVERSITEIT<br />

Inclusiviteit is in Europa lang te onbelangrijk<br />

gebleven. In Amerika, en vooral<br />

in New York is dat anders daar is diversiteit<br />

juist enorm belangrijk. Gelukkig is er steeds<br />

meer de kans je te presenteren gewoon zoals<br />

je bent. De toekomst is dat er modellen in<br />

alle maten en kleuren zichtbaar zijn. Iedereen<br />

telt mee! “Ik denk dat mensen er wel een<br />

beetje klaar mee zijn dat alles zo perfect<br />

en gefotoshopt is. Laten we eerlijk<br />

zijn: de Nederlandse vrouw is niet<br />

maat 34, 36”, zegt Tanja.<br />

AUTHENTICITEIT<br />

“Een model moet authentiek zijn,<br />

écht zijn!” Dat zeggen fotografen,<br />

stylisten, ontwerpers, en agencies.<br />

Ze zoeken iets bijzonders in een<br />

model. Echte schoonheid of het<br />

zogenaamde ‘mooi zijn’ gaat verder<br />

dan de buitenkant. Het gaat om<br />

je energie. De buitenkant kan plat gefotoshopt<br />

worden, maar het slimme computerprogramma<br />

dat elke oneffenheid wegpoetst,<br />

werkt niet op uitstraling of karakter. En<br />

daarom wordt authenticiteit als belangrijkste<br />

karaktereigenschap voor een model<br />

genoemd. Dat is best een uitdaging als je<br />

werkt in een sector waarin je steeds wordt<br />

gepusht tóch een ander te zijn.<br />

#SOCIAL<br />

Kan je het zonder tienduizenden volgers<br />

op Instagram ook maken? In New York kijken<br />

klanten eerst op je Instagrampagina<br />

voordat ze in je portfolio kijken. Via sociale<br />

media kun je laten zien wie je bent of wilt zijn<br />

en wat je lifestyle is. Als ‘personality’ krijg<br />

je meer volgers en dus meer invloed, en dat<br />

is interessant voor merken. Het leuke van<br />

sociale media is dat iedereen een ster kan<br />

zijn en zelf zijn of haar carrière online kan<br />

‘managen’. Van model, acteur, muzikant,<br />

schrijver, blogger, 'influencer', chefkok tot<br />

ondernemer. Maar hoe presenteer je jezelf<br />

beter online? Tanja’s verhaal gaat over universele<br />

thema’s als (zelf)liefde, pijn, succes,<br />

afwijzing, eenzaamheid en troost. Kortom:<br />

gevoelens waarmee iedereen in zijn leven<br />

te maken krijgt. Leren stilstaan bij je geluk<br />

en ook jezelf steeds weer<br />

opnieuw uitvinden zijn<br />

belangrijke aandachtspunten.<br />

Tanja interviewt<br />

voor magazines, presenteert<br />

events en wordt<br />

regelmatig gevraagd te<br />

komen spreken als rolmodel<br />

waarbij ze jonge vrouwen<br />

wil inspireren voor<br />

hun eigen dromen te gaan.<br />

Boek Tanja Kok bij<br />

Speakers Academy ®<br />

info@speakersacademy.nl<br />

190<br />

SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2019</strong>

© MARC DEURLOO<br />

SPOTLIGHT ON<br />

Ronald Giphart<br />

In de 26 jaar sinds zijn debuut 'Ik ook<br />

van jou' (1992) trad Ronald Giphart<br />

(Dordrecht, 1965) ongeveer 1500 keer<br />

publiekelijk op. Hij had succesvolle<br />

theatershows met Joost Zwagerman, Nico<br />

Dijkshoorn, Martin Bril en Bart Chabot, en<br />

hij bezocht veelvuldig bedrijven, scholen en<br />

universiteiten. Ook sprak hij regelmatig bij<br />

evenementen en op popfestivals.<br />

De afgelopen jaren heeft Giphart over een<br />

keur van onderwerpen lezingen gegeven,<br />

variërend van leiderschap, de evolutie van de<br />

mens, gastronomie, de werking van humor,<br />

robotisering, de ontwikkeling van taal en het<br />

belang van story telling.<br />

Bekendheid als romanschrijver kreeg<br />

hij met (verfilmde) romans als 'Ik ook van<br />

jou' (1992), 'Phileine zegt sorry' (1995),<br />

'Ik omhels je met duizend armen' (2001),<br />

'IJsland' (2010), 'Harem' (2015) en 'Lieve<br />

'(2016). Van zijn boeken werden in totaal<br />

ongeveer 1,3 miljoen boeken verkocht. In<br />

2003 publiceerde Giphart het Boekenweekgeschenk<br />

'Gala'.<br />

Samen met professor Mark van Vugt van de<br />

Vrije Universiteit schreef Giphart het wetenschappelijke<br />

boek 'Mismatch' (2016), waarover<br />

hij ook lezingen en colleges geeft. De<br />

mismatch-theorie gaat over de vraag hoe we<br />

dagelijks worden misleid door ons oeroude<br />

brein en wat we daaraan kunnen doen. Mismatch<br />

verklaart waarom er zoveel mensen<br />

rondlopen met rugklachten, hart- en vaatziekten,<br />

diabetes en overgewicht, depressies<br />

en burn-outs. Maar ook in ons liefdesleven,<br />

opvoeding, politiek, werk, geloof en milieu<br />

komt het verschijnsel veelvuldig voor, zonder<br />

dat we ons ervan bewust zijn. Het boek<br />

is inmiddels vertaald in het Engels en Turks.<br />

Gastronomie is een ander belangrijk<br />

thema van Giphart en in <strong>2018</strong> stond hij dan<br />

ook in <strong>2018</strong> op nummer 30 van de Top 100<br />

van Food Influencers. Giphart publiceerde<br />

enkele kookboeken (recentelijk 'Smakelijk!'),<br />

schrijft veelvuldig over voedsel en<br />

heeft met wijnschrijver Harold Hamersma<br />

een tv-programma op 24Kitchen: 'De Wit<br />

Rosé' en 'Roodtrip'. Op het podium geeft<br />

Giphart lezingen over voedsel in het algemeen<br />

en over leiderschap en topkoks, naar<br />

aanleiding van zijn boek Eten, drinken, slapen,<br />

over het werken in de topkeukens van<br />

Jonnie Boer als Sergio Herman, bij wie hij<br />

beiden stage liep.<br />

In 2017 schreef Ronald Giphart samen<br />

met een robot genaamd Asibot een tiende<br />

verhaal aan de beroemde verhalenbundel<br />

'Ik, Robot' van Isaac Asimov. Samen met de<br />

Universiteit van Antwerpen en het Meertens<br />

Instituut werd artificiële intelligentie en de<br />

kracht van 'deep learning' gebruikt bij het<br />

produceren van literaire teksten. Giphart gaf<br />

een reeks interactieve lezingen over robotisering<br />

en de toekomst van taalverwerking.<br />

Tot slot is de gezondheidszorg een thema<br />

waarover Giphart veelvuldig heeft geschreven<br />

en waarover hij lezingen geeft. Hij schreef<br />

het scenario van de succesvolle tv-serie 'De<br />

Co-Assistent' en behandelde gezondheidszorg<br />

in zijn romans 'IJsland' en 'Ik omhels je<br />

met duizend armen'. Samen met Astrid Westerbeek<br />

van FWG Trendmonitor geeft Giphart<br />

lezingen over trends en de toekomst van<br />

de zorg.<br />

Boek Ronald Giphart bij<br />

Speakers Academy ®<br />

info@speakersacademy.nl<br />

Gipharts lezingen, speeches en workshops zijn levendig en humorvol, en kunnen<br />

gaan over verscheidene onderwerpen als de evolutie van de mens, gastronomie,<br />

humor, de toekomst van zorg en robotisering.<br />

SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2019</strong> 191

Ziekteverzuim of<br />

arbeidsvreugde<br />

LEIDERSCHAP & STRATEGIE<br />

Het begrip ziekteverzuim is sterk aan verandering onderhevig. Waar vroeger de infectieziekten domineerden zijn<br />

nu aan psychosomatische, stress gerelateerde ziekten sterk in opmars. Onderzoek naar psychologische stress<br />

toont aan dat deze vorm van stress een direct effect heeft op het gebruik van het genetische materiaal op ons<br />

DNA. De laatste jaren is er wereldwijd heel veel onderzoek gedaan naar de relatie tussen onze emotionele en<br />

onze fysieke gesteldheid, en nu blijkt dat emoties de activiteit van honderden genen veranderen, hetgeen een<br />

direct effect heeft op onze gezondheid. Zo wordt bij voorbeeld het ontstekingsniveau door stress verhoogd,<br />

wat weer verantwoordelijk is voor een breed scala aan welvaartsziekten. Vermindering van werkstress door een<br />

platte managementstructuur, waarbij vertrouwen en eigen verantwoordelijkheid centraal staan, resulteert in een<br />

afname van het ziekteverzuim en een grotere arbeidsvreugde.<br />

Tekst: prof. dr. Pierre Capel<br />

Het is altijd verassend om van kelijke ziekten overwonnen zouden worden,<br />

het met de gezondheid erg goed zou schijnselen. Omdat bij veel van de huidige<br />

veroorzaken met een bonte waaier aan ver-<br />

een zeer bekend begrip de<br />

definitie op te zoeken.<br />

gaan. Dat er andere aandoeningen voor in aandoeningen de oorzaak vaag of onbekend<br />

Zo is ziekteverzuim: afwezigheid<br />

op de werkvloer wacht.<br />

waardoor velen, met de diagnose 'tussen de<br />

de plaats zouden komen werd toen niet ver-<br />

is, worden deze vaak niet als ziekte erkend,<br />

wegens ziekte.<br />

Bij infectieziekten is het begrip ziekte helder,<br />

oren', het bos in worden gestuurd.<br />

Dit lijkt zeer helder en eenduidig, maar<br />

de verwekker is microbieel en komt van Burn-out, vermoeidheidssyndroom,<br />

de definitie begint al te rammelen bij het<br />

begrip afwezigheid. Als een werknemer wel<br />

aanwezig, maar feitelijk niet productief is,<br />

dan kun je dat als verzuim bij fysieke aanwezigheid<br />

beschouwen. Maar het wordt nog<br />

veel gecompliceerder bij de analyse van het<br />

begrip ziekte.<br />

Het tijdperk dat ziekte een straf van de<br />

goden was voor begane zonden, ligt ver achter<br />

ons. Rond 1900 werd dit begrip sterk<br />

gedomineerd door infectieziekten, zoals<br />

onder andere polio en tuberculose. Het idee<br />

in die tijd was dat, als dergelijke verschrik-<br />

buiten, de diagnose is eenduidig en de bijbehorende<br />

koorts en malaise zijn onmiskenbare<br />

tekenen van het ziek zijn. Hierdoor<br />

ontstond de opvatting dat bij het begrip<br />

ziekte de veroorzaker, de diagnose en de<br />

ziekteverschijnselen duidelijk en meetbaar<br />

moeten zijn.<br />

In de huidige situatie botst deze opvatting<br />

vaak met de werkelijkheid, omdat nu de<br />

veroorzaker vaak complex is en de diagnose<br />

moeilijk te stellen. Werkdruk, stress, leefstijl,<br />

zwaar bewerkt voedsel, vervuiling et<br />

cetera, kunnen een breed scala aan ziekten<br />

fibromyalgie, depressie, prikkelbare darm<br />

syndroom en Coeliakie behoren onder<br />

andere tot die grote reeks aandoeningen<br />

waarbij het oude concept van een 'eenduidig<br />

herkenbare ziekte' niet meer geheel van<br />

toepassing is. Bij veel van deze aandoeningen<br />

is de oorzaak niet bekend, de diagnose<br />

onduidelijk en de therapie slechts symptoombestrijding.<br />

Ook wordt er vaak gediscussieerd<br />

over het feit of dit wel ziekten zijn.<br />

Zo wordt het chronisch vermoeidheidssyndroom<br />

nog nauwelijks als ziekte gezien, terwijl<br />

de gezondheidsraad wel benadrukt dat<br />

SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2019</strong>

© MIRNICOLOGY STUDIOS<br />

het een ernstige chronische aandoening is, die activiteiten van<br />

patiënten aanzienlijk beperkt, waarbij de kans op herstel gering is.<br />

De infectieziekten zijn de laatste eeuw drastisch afgenomen,<br />

maar het aantal chronisch zieken in ons land is sterk gestegen tot<br />

8,8 miljoen in 2016, hetgeen 52% van de bevolking is. Zo steeg ook<br />

het aantal mensen dat antidepressiva slikt, waarvan de teller nu op<br />

1,1 miljoen staat. De aard van de ziekten is dus sterk veranderd, en<br />

dit heeft grote consequenties in ons denken over ziekte en ziekteverzuim<br />

tot gevolg .<br />

Bij infectieziekten is iemand het onschuldige slachtoffer, maar<br />

bij de huidige welvaartsziekten is men niet meer het passieve<br />

slachtoffer, doch heeft men een actieve inbreng bij het ontstaan<br />

van de ziekte. Helaas domineert vaak de passieve houding en is<br />

men zich te weinig bewust van wat men hier zelf aan kan doen.<br />

‘Tijd is<br />

geld, rust is<br />

rijkdom’<br />

HET ROER MOET OM, MAAR HOE?<br />

We nemen nu even een biochemisch kijkje in ons lichamelijk<br />

functioneren.<br />

In iedere cel zit exact hetzelfde DNA dat al onze genen bevat,<br />

waarin al onze eigenschappen zijn geprogrammeerd. Als in alle<br />

cellen, alle genen op dezelfde manier gebruikt zouden worden,<br />

waren we niet meer dan een vormeloze klomp cellen. In de nieren<br />

moeten andere functies aanstaan dan in de lever, dus worden de<br />

genen in die organen anders gebruikt. Er moeten dus schakelaars<br />

zijn die de genen in de cellen aan en uit kunnen zetten. Deze schakelaars<br />

heten transcriptiefactoren. Naast de standaard functionele<br />

programmering moet ons lichaam zich steeds aanpassen aan de<br />

omgeving, die wij waarnemen met onze zintuigen. Deze waarneming<br />

wordt in de hersenen verwerkt, en bestuurt de activiteit van<br />

de vele transcriptiefactoren. Als iets gevaarlijk is moet het lichaam<br />

anders reageren dan wanneer iets gunstig is, daarom wordt aan<br />

iedere waarneming een emotie gekoppeld. Een positieve emotie<br />

stuurt andere transcriptiefactoren aan dan een negatieve. Onze<br />

emoties, die in het limbisch gebied van de hersenen worden gege-<br />

SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2019</strong> 193

194 SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2019</strong><br />

LEIDERSCHAP & STRATEGIE<br />

‘Het is nog niet zo lang<br />

geleden dat niemand het<br />

begrip burn-out kende’<br />

nereerd, regelen dus een groot deel van het<br />

gebruik van ons DNA. Het bewuste denken,<br />

oxide, gevormd worden.<br />

Hierdoor wordt onder<br />

dat in de cortex zetelt, kan niet direct andere cholesterol<br />

ons DNA aansturen, maar alleen indirect via<br />

de emoties die door deze gedachten worden<br />

opgewekt.<br />

De invloed van emoties op ons functioneren<br />

is dus enorm, omdat zij rechtstreeks een<br />

relatie hebben met het DNA-gebruik, waardoor<br />

ze een directe invloed uitoefenen op<br />

onze gezondheid.<br />

Biochemisch is de enorme impact van<br />

emoties op onze gezondheid overduidelijk,<br />

maar met de maatschappelijke waardering<br />

voor de werking van emoties is het slecht<br />

gesteld, waardoor hun invloed op het ontstaan<br />

en het verloop van ziekten minachtend<br />

wordt afgedaan als “tussen de oren”.<br />

geoxideerd, waardoor<br />

het neerslaat. In een<br />

prachtig recent onderzoek<br />

is het duidelijk<br />

geworden dat aderverkalking<br />

niet afhangt<br />

van hoe hoog je cholesterol is, maar van de<br />

mate van ontsteking in de bloedvaten. In<br />

een bepaald hersendeel, de amygdala, kun<br />

je meten hoe sterk iemand op stress reageert,<br />

en dit is direct gecorreleerd aan de ontstekingsgraad<br />

in de aorta. Er is niet alleen een<br />

directe relatie tussen aderverkalking en<br />

stress, maar vooral ook hoe iemand met die<br />

stress omgaat.<br />

De ontstekingseiwitten, die bij negatieve<br />

EMOTIES EN ONTSTEKINGEN<br />

Hoe emoties inwerken op het gebruik van<br />

genen op het DNA is nogal complex, maar<br />

laten we er een onderdeel uitlichten; de regulatie<br />

van genen die betrokken zijn bij ontstekingsprocessen.<br />

De bestudeerde emoties<br />

variëren van eenzaamheid tot goede sociale<br />

contacten, een sterke of zwakke economische<br />

situatie, een hoge of lage sociale<br />

rangorde, waardering versus gebrek aan<br />

erkenning, optimisme of pessimisme, en<br />

allerlei vormen van chronische stress. De<br />

invloed van dergelijke emoties werd bestudeerd<br />

in relatie tot onder andere tumorgroei,<br />

virale infecties, aderverkalking, diabetes en<br />

zelfs levensverwachting. De resultaten tonen<br />

emoties extra worden gevormd, heten cytokinen.<br />

Er zijn cytokinen die in de hersenen<br />

het slaapcentrum activeren, waardoor<br />

iemand zich altijd moe voelt en andere cytokinen<br />

die de pijn verhogen. In de hele reeks<br />

hedendaagse ziekten spelen deze cytokinen<br />

en de ontstekingsreacties een grote rol.<br />

Bij een burn-out zorgen de cytokinen niet<br />

alleen voor de vermoeidheid, maar treedt<br />

er ook een beschadiging in de hersenen op.<br />

Bij fibromyalgie zijn grote delen van de hersenen<br />

ontstoken en is de pijnbeleving sterk<br />

aangetast. Het boek, 'Het emotionele DNA',<br />

behandelt de relatie tussen gevoelens en<br />

DNA-gebruik, en toont aan hoe diep gevoelens<br />

op onze gezondheid inwerken.<br />

overduidelijk de relatie tussen emoties en de<br />

gezondheidstoestand aan.<br />

Via de activatie van specifieke transcriptiefactoren<br />

sturen emoties de productie van<br />

een breed scala aan ontstekingseiwitten, die<br />

weer samenwerken met allerlei witte bloedlichaampjes.<br />

Zo is aderverkalking een ontstekingsproces<br />

in de bloedvatwand, waarbij<br />

zeer agressieve stoffen, zoals waterstofper-<br />

STRESS EN DNA<br />

Het beeld dat men van DNA heeft, is dat<br />

de genetische informatie statisch en onveranderlijk<br />

is. Dat is helemaal correct, maar er<br />

is nauwelijks iets dynamischer voor te stellen<br />

dan het gebruik van dit statische DNA.<br />

Alle bestaande levensvormen, zowel bacteriën,<br />

planten als dieren, moeten zich continu<br />

aanpassen aan de omstandigheden<br />

waarin zij leven, variërend van gewone dag<br />

en nachtritmen, tot plotselinge dramatische<br />

veranderingen. De vele honderden transcriptiefactoren<br />

bespelen de tienduizenden<br />

genen in relatie tot de<br />

omgeving, wat het verschil tussen<br />

harmonische en stressvolle situaties<br />

enorm maakt. De stressreactie<br />

start bij het waarnemen van gevaar<br />

via de zintuigen, en zet honderden<br />

functies in een andere stand voor de<br />

'fight or flight'-respons. Niet alleen<br />

hartslag, bloeddruk en adrenaline<br />

veranderen, maar ook het metabolisme,<br />

vruchtbaarheid, slaapritme,<br />

immuunsysteem, pijngevoeligheid<br />

ofwel; bijna alles verandert bij stress. Het<br />

lichaam spreekt dan al zijn reserves aan en<br />

zet functies in een extreem hoge stand, om<br />

dit alles te kunnen overleven.<br />

Dit is prima en zodra het gevaar geweken<br />

is, normaliseert alles weer. Deze natuurlijke<br />

stressrespons is dus gunstig, maar nu zit er<br />

een addertje onder het gras. Bij de mens verschijnt<br />

er plotseling een geheel nieuwe vorm<br />

van stress, de psychologische stress. Het niet<br />

lekker in je vel zitten start exact dezelfde<br />

stressrespons; dus zorgen beïnvloeden je<br />

slaapritme, je libido en vruchtbaarheid, je<br />

metabolisme, je ontstekingsprofiel en ga zo<br />

maar door. Het vervelende is dat psychologische<br />

stress gemakkelijk chronisch wordt,<br />

en geen natuurlijke aan- of uitknop heeft.<br />

Dus de natuurlijk reactie van hoge bloeddruk<br />

bij stress kan geen kwaad, maar als deze<br />

chronische wordt is er wel een probleem.<br />

Gevoelens zoals eenzaamheid, onzekerheid,<br />

gebrek aan erkenning en waardering, starten<br />

een chronische stressrespons, met alle ziekmakende<br />

aspecten van dien. Psychologische<br />

stress activeert het afweersysteem op exact<br />

dezelfde manier als natuurlijke stress. De<br />

verhoogde ontstekingsgraad, met al de daarbij<br />

behorende cytokinen, staat aan de basis<br />

van de vele hedendaagse ziekten. Behalve<br />

het afweersysteem verandert er nog veel<br />

meer, zoals bij voorbeeld: het metabolisme,<br />

wat onder andere obesitas, anorexia of diabetes<br />

tot gevolg kan hebben.<br />

Wil men ziekteverzuim beteugelen, dan<br />

is het verminderen van de psychologische

LEIDERSCHAP & STRATEGIE<br />

stress een logische aanpak, al zal er altijd wel<br />

een vorm van deze stress blijven bestaan.<br />

Daarom is het raadzaam bij emotionele<br />

tegenwind, in plaats van tegen de windmolens<br />

te gaan vechten, zorgen dat deze emoties<br />

niet onze gezondheid beschadigen.<br />

DE VERTROUWENSKLOOF<br />

De enorme toename van de hedendaagse<br />

welvaartsziekten, waarbij nu al de helft van<br />

de bevolking één of andere chronische aandoening<br />

heeft, kan natuurlijk niet door één<br />

simpel feit verklaard worden. Wel is duidelijk<br />

dat al die ontsteking gerelateerde ziekten,<br />

met de daarbij optredende vermoeidheden,<br />

pijnen en depressies, een duidelijke relatie<br />

hebben met psychologische stress. Hierdoor<br />

wordt het gengebruik op het DNA chronisch<br />

verkeerd aangestuurd. Er zijn vele oorzaken<br />

van de toegenomen psychologische stress,<br />

maar een belangrijke reden is de vertrouwenskloof.<br />

De drift naar zekerheden is volkomen<br />

doorgeslagen, waardoor nu alles<br />

moet worden geprotocolleerd en geadministreerd,<br />

en er geen basaal vertrouwen meer is.<br />

De arts is meer dan de helft van zijn tijd<br />

kwijt aan administratie en als hij van het protocol<br />

afwijkt, wordt hij ofwel niet vergoed,<br />

of zelfs uit zijn ambt gezet. De student wordt<br />

verstikt in regeltjes en studiepuntjes, en in<br />

plaats van zich wetenschappelijk te ontwikkelen<br />

zit hij in een dwangbuis van administratieve<br />

protocollen.<br />

Is er een relatie tussen ziekteverzuim en<br />

het vertrouwen op de werkvloer?<br />

Managementmodellen kunnen sterk variëren,<br />

en ook hier bestaat een sterke hang naar<br />

controle, en is vertrouwen vaak niet meer het<br />

standaard uitgangspunt.<br />

Moeten werknemers verantwoording<br />

afleggen of verantwoordelijkheid nemen?<br />

Vaak gaan kwartaalcijfers en korte termijn<br />

planning boven de werkelijke belangen.<br />

Moet alles zo efficiënt en goedkoop mogelijk,<br />

of is er waardering voor vakmanschap<br />

en kwaliteit? Zonder vertrouwen en eigen<br />

verantwoordelijkheid is arbeidsvreugde<br />

laag en zal ziekteverzuim stijgen. Het verminderen<br />

van de psychologische stress op de<br />

werkvloer kan worden aangepakt door het<br />

invoeren van management structuren, die<br />

meer op vertrouwen zijn gebaseerd dan op<br />

controle, en door het geven van eindverantwoordelijkheid<br />

over hun werk aan de werknemers.<br />

DE KORTE TIME-OUT<br />

Ook bij het ideale managementmodel zal<br />

er altijd stress zijn. Met een korte werkstress<br />

voor het halen van een deadline is niets mis,<br />

maar er zal ook meestal een chronische<br />

werkstress component blijven. De negatieve<br />

effecten van deze onvermijdelijke werkstress<br />

kan men beheersbaar maken door ergens in<br />

de dag een korte time-out in te voeren.<br />

Even terug naar onze transcriptiefactoren.<br />

Alle vormen van stress, dus ook psychologische<br />

stress, activeren verschillende groepen<br />

transcriptiefactoren en veranderen de<br />

aansturing van onze genen. Hierdoor komt<br />

ons lichaam in de 'fight or flight'-toestand<br />

die, als deze te lang duurt, schadelijk gaat<br />

worden.<br />

Als men zich nu twintig minuten helemaal<br />

concentreert op het hier en nu, en probeert<br />

even nergens aan te denken, dan gebeurt er<br />

van alles in de hersenen. De doorbloeding<br />

verandert, andere neurotransmitters worden<br />

gevormd en hersengebieden, die betrokken<br />

zijn bij het starten van de stressrespons, krijgen<br />

een andere activiteit. De grote hormoonfabriek,<br />

de hypofyse, gaat een heel ander<br />

patroon aan hormonen produceren. Deze<br />

twintig minuten innerlijke rust zorgen er ook<br />

voor dat de transcriptiefactor activiteit weer<br />

in neutraal wordt gezet, waardoor de negatieve<br />

effecten van stress geneutraliseerd worden.<br />

Het duurt weer ongeveer vierentwintig<br />

uur, voordat alle transcriptiefactoren weer<br />

die oververhitte toestand hebben bereikt.<br />

Dus als men iedere dag even twintig minuten<br />

die innerlijke rust opzoekt, dan is er nog<br />

steeds stress, maar het beschadigende effect<br />

hiervan is weggenomen.<br />

Hoewel deze twintig minuten meditatieve<br />

rust een erg krachtige werking hebben, moet<br />

men hierbij wel zijn eigen creativiteit aanspreken<br />

om dit te kunnen realiseren. Het is<br />

niet een alternatieve lunch of koffiepauze, en<br />

ook niet iets dat door de werkgever kan worden<br />

georganiseerd. Men zal zelf ruimte moeten<br />

maken voor deze twintig minuten zonder<br />

door iets of iemand gestoord te worden. Als<br />

dit moeilijk is in te passen in een dagritme<br />

waarbij 'druk, druk, druk' overheerst, dan<br />

wordt het hoog tijd om eens voor de spiegel<br />

te gaan staan en de vraag te beantwoorden of<br />

je nu echt wel zo zinnig bezig bent.<br />

Wil je ziekteverzuim verminderen, dan<br />

is het belangrijk een werksfeer te creëren,<br />

waarin waardering en vertrouwen heerst,<br />

met een zo plat mogelijke organisatie structuur.<br />

Ook is het stimuleren van een korte,<br />

dagelijkse time-out essentieel, want dit<br />

totaal ontspannen moment harmoniseert<br />

het gebruik van onze genen en is het beste<br />

anti-stress middel.<br />

Boek Pierre Capel exclusief bij<br />

Speakers Academy ®<br />

info@speakersacademy.nl<br />

Pierre Capel is emeritus hoogleraar experimentele immunologie aan de Universiteit Utrecht. Hij laat je de schoonheid van de<br />

moleculaire genetica beleven en je verbazen over de biochemie van gevoelens, waarbij de 'softe sector' en de harde wetenschap<br />

vloeiend in elkaar overgaan. Door de nieuwste wetenschappelijke inzichten wordt het duidelijk dat onze emoties, via de hersenen,<br />

het gebruik van ons DNA aansturen. Negatieve emoties hebben een totaal ander effect op ons lichaam dan positieve. Maar ook dat<br />

het DNA van een organisatie letterlijk het DNA van de werknemers kan beïnvloeden, met een resultaat variërend van arbeidsvreugde<br />

en laag ziekte verzuim tot een burn-out en jaren uit de running.<br />

Hij kan je niet alleen rondleiden in de wereld van gevoelens, maar ook in de wonderlijke wereld van de kwantummechanica, waarin<br />

de echte werkelijkheid al onze aardse logica ver te boven gaat. Met die andere kijk op de wereld wordt Einstein eindelijk begrijpelijk,<br />

evenals de oorsprong van ons universum.<br />

SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2019</strong> 195

Jaap en Sanne Korteweg<br />

Tekst: Jacques Geluk | Fotografie: Enith van Tongeren<br />

196 SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2019</strong>

VEGETARISCH/VEGANISTISCH<br />

Vlees zonder dier smaakt<br />

als vlees van een dier<br />

De Vegetarische Slager, Jaap Korteweg, zorgt er sinds 2010 voor dat iedereen die minder of geen vlees wil eten<br />

kan kiezen uit een groeiend aantal lekkere alternatieven. Steeds meer supermarkten in Nederland en zestien<br />

andere landen verkopen zijn producten, die in niets lijken op de droge vleesloze gehaktballetjes en hamburgers<br />

van weleer. Dankzij de overname door Unilever eind <strong>2018</strong>, zijn de producten van Jaap binnenkort in misschien<br />

wel 190 landen te koop. Daaronder de sappige veganistische Roockworst en de heerlijke kip-kerrie- en<br />

tonynsalades (zonder kip en tonijn dus). “De smaak is de enige reden om vlees te eten, daarom probeer ik die zo<br />

goed mogelijk te kopiëren.” Sanne Korteweg introduceert binnenkort Pure Baby Foods, smakelijke plantaardige<br />

babyvoeding, die niet op basis van hitte maar van druk wordt gesteriliseerd, waardoor alle vitaminen en<br />

mineralen én de smaak behouden blijven. Een ontmoeting met vader en dochter.<br />

Net als zoveel mensen houdt<br />

Jaap Korteweg van de smaak<br />

van vlees, maar een uitbraak<br />

van de varkenspest – en het<br />

afschuwelijke dierenleed dat<br />

daarbij hoort – zorgt er alweer geruime tijd<br />

geleden voor dat hij zijn best doet vegetariër<br />

te worden. Eerst alleen thuis en buitenshuis<br />

nog niet. Later kiest hij voor biologisch vlees.<br />

“Ineens ontstond een gedachte-experiment.<br />

Ik wilde koeien en varkens gaan houden in<br />

het natuurgebied achter mijn boerderij en<br />

ze minstens vijf jaar lang goed laten leven.<br />

Daarna zou ik ze zelf doodschieten en slachten.<br />

Het kwam er nooit van. Uiteindelijk<br />

besefte ik wat ik eigenlijk allang wist, dat<br />

deze in mijn ogen ideale manier niet ging<br />

werken en er maar een manier was: helemaal<br />

stoppen met vlees eten.” Dat lukt. Jaap weet<br />

nu zeker dat mensen, net als hij vroeger, vlees<br />

eten omdat ze het lekker vinden. “Als dat niet<br />

zo was, waren we allemaal vegetariër, want<br />

iedereen weet dat plantaardig voedsel duurzamer,<br />

gezonder en beter voor de dieren is.<br />

Daarom is de smaak zo belangrijk en die<br />

associëren we met hoe het product er uitziet.<br />

Dat is de reden waarom ik destijds ben gaan<br />

‘Koudgeperste<br />

babyhapjes<br />

blijven vers en<br />

behouden hun<br />

smaak’<br />

zoeken naar innovatieve vleesvervangers<br />

met een ook voor vleeseters herkenbare beet<br />

en structuur. Mensen blijken bereid te zijn<br />

ze te proberen.” Het is zijn grote uitdaging en<br />

missie als de Vegetarische Slager alle soorten<br />

vlees te kopiëren. “Zelfs het namaken van<br />

draadjesvlees moet mogelijk zijn. Vleeseters<br />

die zeggen dat het niet uitmaakt of vegetarische<br />

en veganistische alternatieven op het<br />

origineel lijken zou ik willen vragen waarom<br />

ze dan nog steeds vlees eten.” Kweekvlees,<br />

zoals dat bijvoorbeeld is ontwikkeld door<br />

de Nederlandse professor Mark Post, lijkt<br />

als eindproduct nog meer op de lapjes die<br />

nu bij de slager liggen. Jaap Korteweg is er<br />

niet principieel tegen, maar constateert tegelijk<br />

dat de ontwikkeling van plant-gebaseerd<br />

vlees al veel verder is. “Bovendien is kweekvlees<br />

een complexer en duurder product,<br />

waaraan ze de plantaardige voedingsstoffen<br />

‘voeren’, die wij gebruiken voor ons ‘vlees’.”<br />

SAPPIGE ROOCKWORST<br />

Jaaps onderneming groeit inmiddels als<br />

kool: van één winkeltje in Den Haag tot meer<br />

dan drieduizend verkooppunten in zeventien<br />

landen, een eigen fabriek én een restaurant<br />

in de stad waar het allemaal is begonnen,<br />

waar zijn gasten kunnen kennismaken met<br />

vrijwel al zijn producten. “In 2010 zijn we<br />

achterin dat winkeltje begonnen met het<br />

ontwikkelen van receptuur. Daarmee gingen<br />

we naar meestal vleesproducenten en in<br />

samenwerking met hun productontwikkelingsafdelingen<br />

kwam daar een eindproduct<br />

uit dat zij op grote schaal konden produceren.<br />

Nu zitten we er in onze eigen fabriek nog<br />

dichter bovenop. Tot een jaar geleden is Paul<br />

SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2019</strong> 197

VEGETARISCH/VEGANISTISCH<br />

‘Een recente ontwikkeling is dat<br />

we kwalitatief goede eiwitten<br />

uit aardappelen kunnen halen’<br />

SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2019</strong><br />

Bom onze productontwikkelaar geweest, nu<br />

werken we in onze fabriek samen met producenten<br />

en hebben we een eigen, uit vier mensen<br />

bestaande ontwikkelingsafdeling. Onze<br />

innovatiekracht is daardoor enorm toegenomen.<br />

Zo is het gelukt de veganistische<br />

Roockworst te ontwikkelen die al heel lang<br />

op ons verlanglijstje stond en in de herfst is<br />

geïntroduceerd.” Jaap loopt naar de keuken<br />

waarin hij de worst op de bekende manier in<br />

een pannetje water door en door verwarmt.<br />

“Absoluut niet laten koken”, zegt hij erbij,<br />

“dat komt het product niet ten goede.” Het<br />

resultaat mag er zijn. Een sappige worst met<br />

een lekkere rooksmaak, een knapperig velletje<br />

en een structuur die veel meer overeenkomt<br />

met echt vlees dan alle andere eerder<br />

op de markt gebrachte vegetarische/veganistische<br />

worsten.”<br />

LITTLE WILLIES EN EEN<br />

NAKED CHICK<br />

Nieuw zijn de Little Willies, worstjes die<br />

de Vegetarian Butcher ook in Engeland<br />

heeft geïntroduceerd en daar voor heel wat<br />

gedoe hebben gezorgd. Iedere man heeft ten-<br />

198<br />

slotte zijn eigen ‘willy’. Sinds kort is er ook<br />

een Naked Chick Burger, een naam voor een<br />

veganistische ongepaneerde kipburger die<br />

volgens dochter Sanne vooral in Engelstalige<br />

landen vanwege de dubbele betekenis<br />

wellicht wat minder goed kan vallen. Vader<br />

Jaap constateert dat zowel mannen als vrouwen<br />

hun eigen product hebben, er dus geen<br />

sprake is van ongelijkheid en de bewust wat<br />

prikkelende namen ervoor zorgen dat mensen<br />

over zijn producten praten. Is de volgende<br />

innovatie een No Gender Burger?<br />

Die kans bestaat zeker. Ook het aanbod aan<br />

broodbeleg, zoals boterhamworst en Gelderse<br />

worst en salades, en snacks zal zeker<br />

nog groeien. Verder wil de Vegetarische Slager<br />

vaker werken met sauzen, kruiden en<br />

marinades en wordt een nieuw verpakkingsconcept<br />

voorbereid. Jaap: “We ontwikkelen<br />

nog geen speciale producten voor buitenlandse<br />

markten. Dat zal er wel van komen<br />

als we in bepaalde landen goed voet aan de<br />

grond krijgen.” De verpakkingen zijn in alle<br />

landen waar de Vegetarische Slager zijn producten<br />

aanbiedt dezelfde. De naam is soms<br />

vertaald in de landstaal – in Duitsland is het<br />

bijvoorbeeld Der Vegetarische Metzger met<br />

een conceptstore in Berlijn, een andere keer<br />

in het Engels. In Finland gebruiken ze de<br />

Nederlandse naam, dat werkt daar beter. In<br />

Nederland is veel discussie geweest over het<br />

gebruik van een soort bedacht oud-Nederlands<br />

om het onderscheid te maken met<br />

echt vlees. Uiteindelijk blijkt alleen de soortnaam<br />

gehakt beschermd te zijn en is het een<br />

algemene regel dat duidelijk moet zijn om<br />

wat voor soort product het gaat. “Hier zijn<br />

geen klachten van mensen die zich misleid<br />

voelen. In Frankrijk kun je een torenhoge<br />

boete krijgen als je ten onrechte vleesnamen<br />

gebruikt. We kijken in elk land heel goed<br />

naar de wet- en regelgeving. Om discussies<br />

voor te zijn hebben we nu ook grote internationale<br />

horecaverpakkingen, met het woord<br />

NO in rode letters voor de productnaam, dus<br />

NO Bratwurst en NO Hamburger.<br />

De merknaam met daarin het woord slager<br />

staat nergens echt ter discussie. “In Nederland<br />

hebben we vanaf het begin samengewerkt<br />

met vleesbedrijven en nooit iets van<br />

spanning gemerkt. Ook niet in gesprekken<br />

met boeren. Tijdens een congres nam ik<br />

als forumlid deel aan een discussie over de<br />

vraag wat de grootste bedreiging was voor<br />

de pluimveesector. ‘Dat ben ik, althans dat<br />

is de bedoeling, want ik hoop dat jullie er de<br />

komende dertig jaar allemaal mee stoppen’,<br />

zei ik. Nadien heb ik daar gezellig een biertje<br />

gedronken en eigenlijk reageerden ze er best<br />

ontspannen op. Het zijn ondernemers en zo<br />

kijken ze ook naar mij.”<br />

STREVEN: ALLES<br />

VEGANISTISCH<br />

Voor zijn producten gebruikt de Vegetarische<br />

Slager GMO-vrije, dus niet gemodificeerde<br />

soja, tarwe, witte bonen, erwten,<br />

lupine, aardappel en eiwit. “Een recente ontwikkeling<br />

is dat we kwalitatief goede eiwitten<br />

uit aardappelen kunnen halen, waarmee<br />

we in sommige gevallen kippeneiwit kunnen<br />

vervangen. Het is zelfs mogelijk suiker<br />

uit bieten om te zetten in eiwit. Dat is interessant<br />

voor ons en we staan nog maar aan<br />

het begin van dit soort ontwikkelingen. Zestig<br />

procent van onze producten is al veganistisch<br />

en het streven is dat we volgend jaar<br />

op bijna honderd procent zitten.” Hoe zit het<br />

met het gebruik van E-nummers? “De nummers<br />

waarover discussie is omdat ze in de<br />

ogen van veel mensen verdacht zijn proberen<br />

we te vermijden. De smaakversterker<br />

E621 gebruiken we bijvoorbeeld niet, ook<br />

niet verborgen, hoewel de nadelige effecten<br />

niet wetenschappelijk zijn vastgesteld. Wel<br />

gistextract, dat in vrijwel alle biologische<br />

producten wordt gebruikt.”<br />

NIEUWE NATUUR<br />

Jaap woont tijdelijk met ontheffing in een<br />

bijgebouw tot zijn echte woning gebouwd is<br />

op dezelfde kavel in een natuurgebied aan

VEGETARISCH/VEGANISTISCH<br />

de rand van Etten-Leur. Terwijl ik met hem,<br />

dochter Sanne en fotografe Enith naar een<br />

brug achter het huis loop vertelt Jaap over<br />

het uitgebreide stuk grond waar hij natuur<br />

terugbrengt. “Ik wilde al eerder natuur<br />

maken achter de boerderij waar ik toen<br />

woonde, maar dat mocht niet omdat het een<br />

landbouwbestemming had. De gebiedscoördinator<br />

kwam desgevraagd met twee projecten,<br />

waarvan dit er één was. Er was een<br />

gemeentelijke visie, maar niemand gaan<br />

puzzelen met al die kleine percelen. Inmiddels<br />

zijn twintig van de dertig hectaren van<br />

mij en zijn er goede afspraken met de buren<br />

die hier ook negen paarden hebben lopen.”<br />

Jaap heeft de grond van het vroegere maïsveld<br />

afgegraven en vennen aangelegd, zodat<br />

het landschap er bijna weer uitziet als een<br />

eeuw geleden. Normaal is het een grote<br />

waterplas, maar nu zijn er door de droogte<br />

van afgelopen zomer slechts twee vennetjes<br />

met weinig water. “Doordat ik dit doe heb ik<br />

toestemming gekregen beperkt te bouwen.”<br />

Een mooi project dat het duurzame karakter<br />

van de Vegetarische Slager alleen maar<br />

versterkt. Dat is niet vooropgezet want Jaap<br />

heeft ook privé duurzaamheid tot prioriteit<br />

verheven. Het is zijn beurt om op de foto te<br />

gaan en de uitgelezen kans met Sanne te praten<br />

over Pure Baby Foods.<br />

PURE BABY FOODS:<br />

EINDELIJK GEZONDE<br />

BABYVOEDING<br />

Terug in het tijdelijke onderkomen vertelt<br />

Sanne Korteweg dat ze op haar achtste,<br />

tegelijk met haar vader, vegetariër is geworden.<br />

“Gelukkig zijn er nu veel alternatieven<br />

en hoef je niet steeds meer uit te leggen<br />

waarom je geen dierlijke producten eet.”<br />

Sanne kent zakenpartner Jasper van de Slow<br />

Food Youth Network Academy (SFYN), een<br />

educatief programma rond de duurzame<br />

voedselketen. “Wij bezochten allebei een<br />

themadag over handel en industrie in Veghel,<br />

reisden samen terug naar Amsterdam<br />

en constateerden al pratend over de retail<br />

dat er schokkend weinig innovatie is in de<br />

categorie babyvoeding. We stonden voor het<br />

schap en dachten: ‘Wat is dit?’. De producten<br />

die er nu zijn smaken nergens naar en<br />

zijn vrijwel allemaal gesteriliseerd, waardoor<br />

belangrijke nutriënten, zoals vitaminen en<br />

mineralen, verloren gaan. De producten<br />

zijn daarnaast vaak ouder dan de baby die<br />

ze eet. De afgelopen maanden zijn we met<br />

meer dan honderd jonge ouders in gesprek<br />

gegaan. Daaruit bleek dat ze niet blij zijn met<br />

het huidige aanbod.” Daardoor zijn Sanne<br />

en Jasper op het idee te komen zelf gezonde<br />

babyvoeding op de markt te brengen. “In<br />

september <strong>2018</strong> hebben we onze banen<br />

opgezegd en zijn we voltijds met ons idee<br />

aan de slag gegaan. Pure Baby Foods tussendoortjes<br />

zijn koud geperst. Dit betekent dat<br />

druk wordt gebruikt in plaats van hitte om<br />

micro-organismen inactief te maken. Hierdoor<br />

blijven de hapjes vers en behouden ze<br />

de smaak, net alsof je ze thuis zou maken.<br />

Er zijn dus geen kunstmatige toevoegingen.<br />

We zijn ook heel lang bezig geweest met de<br />

verpakking. We kwamen erachter dat glazen<br />

potjes tot een hogere CO₂- uitstoot leiden<br />

dan plastic knijpzakjes. Na lang zoeken<br />

hebben we, samen met een producent, een<br />

‘bio-based’ knijpzakje kunnen ontwikkelingen,<br />

dat – in tegenstelling tot de knijpzakjes<br />

die je vandaag in de schappen terugvindt –<br />

geen aluminiumlaagje heeft en wel volledig<br />

recyclebaar is. Ons knijpzakje bestaat voor<br />

meer dan 80 procent uit ‘bio-based’ plastic,<br />

gemaakt uit de B-suikers van suikerriet en<br />

dus op basis van olie.”<br />

DRIE SOORTEN<br />

Alle varianten bestaan uit combinaties<br />

van groenten en fruit. Tot nu toe zijn zes<br />

recepturen ontwikkeld door Dennis Favier,<br />

waarvan we er eerst drie op de markt brengen.<br />

We richten ons vooral op kinderen tussen<br />

een half jaar en twee jaar”, zegt Sanne,<br />

die benadrukt dat vooral voor de allerjongsten<br />

moedermelk – indien mogelijk – de<br />

beste voeding is. Ook een zelf gekookt babyhapje<br />

is als het baby’tje wat ouder is prima.<br />

“Ouders voelen zich nu vaak schuldig als<br />

ze door hun drukke schema geen tijd hebben<br />

zelf te koken. De bekende hapjes zien ze<br />

niet altijd als alternatief en daarom denk ik<br />

dat de verse Pure Baby Foods tussendoortjes<br />

voor hen een oplossing kunnen zijn. Ze zijn<br />

gezond en bieden gemak.”<br />

Voorlopig werken Sanne en Jasper, die de<br />

marketing en sales verzorgen, samen met<br />

enkele experts op het gebied van design en<br />

HPP en hun Nederlandse productiepartner.<br />

Na Nederland zijn er plannen zo snel mogelijk<br />

richting België, Frankrijk en Duitsland<br />

te gaan. Samen met haar vader? “Nee”, lacht<br />

Sanne. “De Vegetarische Slager en Pure Baby<br />

Foods zijn apart, maar wel door elkaar geïnspireerd.”<br />

Boek Jaap en Sanne Korteweg bij<br />

Speakers Academy ®<br />

info@speakersacademy.nl<br />

Jaap Korteweg is negende generatie boer en oprichter van De Vegetarische Slager. Zijn producten zijn te koop op meer dan 3.000<br />

verkooppunten in zeventien landen. Het bedrijf heeft inmiddels een eigen fabriek en ontwikkelingsafdeling en in Den Haag een<br />

restaurant/conceptwinkel. Jaap is een veelgevraagd spreker over vegetarische/veganistische alternatieven voor vlees.<br />

Sanne Korteweg is één van de oprichters van Pure Baby Foods, dat in <strong>2019</strong> gezonde en smaakvolle babyvoeding introduceert.<br />

SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2019</strong> 199

© RTL<br />

200<br />

SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2019</strong>

COLUMN<br />

Manipulatie heeft onterecht<br />

een verkeerd imago<br />

‘Wat krijg ik dan precies te zien? is altijd de vraag als een nieuw televisieprogramma ‘gepitcht’ wordt bij RTL.<br />

De goede ‘pitcher’ (producent) is een verhalenverteller die zijn toeschouwers meeneemt op reis. Zeker bij<br />

een zogenaamd ‘paper format’, waarvoor nog geen beelden zijn gedraaid, geen ‘mood tape’ is gemaakt en<br />

waarvan nog geen inspiratie-YouTube-videootje voorhanden is van een soortgelijk idee uit Zweden.<br />

Tekst: Matthias Scholten<br />

De verhalenverteller moet op alle fronten geloofwaardig<br />

gevonden worden door de toehoorders. Hij moet zelf<br />

een bepaalde houding aannemen, fanatisme tonen en<br />

uiteraard moet zijn verhaal op een bedje liggen van<br />

geloofwaardige elementen. Als de zender (of Videoland)<br />

na de ‘pitch’ vertrouwen heeft in het idee, starten de onderhandelingen<br />

om overeen te komen wat dit verhaal mag kosten. Wanneer<br />

de deal gesloten is, moet een grote groep volgers (productie, redactie,<br />

regie, cameramensen etc.) het verhaal leren, zodat ieder in zijn eigen<br />

discipline een deeltje van het verhaal kan invullen. In een militaire<br />

operatie zullen alle deeltjes tijdens een (live-)uitzending bij elkaar<br />

komen en is het hopen op nieuwe volgers (kijkers).<br />

Deze regels gelden niet alleen voor de industrie waarin ik werk en<br />

ze zijn de reden dat we met bijna 8 miljard mensen de wereld domineren.<br />

We vertellen elkaar verhalen, willen ze geloven om te overleven<br />

en de sterkste zijn. De Israëlische wetenschapper Yuval Noah Harari<br />

beschrijft het in zijn bestseller Sapiens zo geweldig:<br />

‘Door het vertellen van verhalen kon de mens hele grote eenheden<br />

groeperen. De meeste andere soorten komen niet verder dan een groep<br />

van maximaal 50 leden. Dat is zo'n beetje de begrenzing van een stam<br />

waarvan je de leden allemaal nog herkent. Wordt de groep te groot dan<br />

ontstaan er spanningen, conflicten en valt de groep vroeg of laat uit<br />

elkaar.<br />

Homo Sapiens was echter in staat om verhalen te verzinnen en<br />

te vertellen die hele grote groepen verbond. En de beste vertellers<br />

hadden de meeste gelovers, die bereid waren de grootste gevaren te<br />

trotseren omdat het verhaaltje zo mooi zou kunnen eindigen. Zo ontstonden<br />

koninkrijken, steden, religies en bedrijven; met als enige verbindende<br />

factor een verhaal’.<br />

Volgens Harari is de Homo Sapiens zelfs in staat geweest de Neanderthalers,<br />

die groter, sterker en met meer waren door samen te werken<br />

(“jij gaat ze lokken, de rest wacht af tot ze de grot ingaan”) uit te<br />

roeien.<br />

Hoe mooier het verhaal, hoe groter de aantrekkingskracht met als<br />

huidig hoogtepunt dat we leven in een wereld waarin met één foto op<br />

Instagram een heel (succesvol) leven kan worden verteld. ‘Love-atfirst-frame’<br />

noemen we dat.<br />

‘BIOLOGIE VAN DE OVERTUIGING’<br />

Dat we heftig in de verhalen geloven die we iedere dag zien, horen,<br />

voelen en ruiken bewijst de celbioloog Bruce Lipton. In zijn boek<br />

‘Biologie van de overtuiging’ toont hij aan dat onze cellen daadwerkelijk<br />

fysiologisch reageren op verhaaltjes die we geloven. De blauwe<br />

enveloppe van de Belastingdienst is hier een mooi voorbeeld van. Een<br />

bedacht symbool, een afspraak met de Nederlandse bevolking, met<br />

een verwoestende impact op ons lijf. Of denk je dat de gemiddelde<br />

SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2019</strong> 201

© WILLIAM RUTTEN<br />

‘Hoe mooier het verhaal, hoe<br />

groter de aantrekkingskracht<br />

met als huidig hoogtepunt dat<br />

we leven in een wereld waarin<br />

met één foto op Instagram<br />

een heel (succesvol) leven kan<br />

worden verteld. ‘Love-at-firstframe’<br />

noemen we dat.’<br />

Soedanees dezelfde vlekken in zijn nek krijgt<br />

verhelderende filosofie. In één van zijn vijf<br />

van een blauwe enveloppe? Vanuit die theorie<br />

zou je kunnen zeggen dat alles wat je De andere kant van de medaille is ook beïnvloeden, niet mogelijk is. Men manipu-<br />

WILLEN GELOVEN<br />

communicatie-axioma’s stelt hij dat Niet-<br />

bedenkt en gelooft fysiologisch wordt. Dan dat we graag WILLEN geloven. We zoeken leert altijd, zegt hij. De mens heeft minimaal<br />

ZIJN we de verhalen die we geloven.<br />

naar meer kennis, meer antwoorden, meer 700.000 uitdrukkingen die hij zonder woorden<br />

gebruikt. Lichaamstaal; een simpele<br />

groei, meer emoties en denken dat vooral bij<br />

Meestal vinden we dat dit voor iedereen andere vertellers te vinden. Waarom je iets beweging met je wenkbrauw kan je duizenden<br />

euro’s kosten tijdens je sollicitatie-<br />

geldt, behalve voor onszelf. En daarmee kom gelooft is vooral afhankelijk van epi-genen<br />

ik op het probleem wat we in deze samenleving<br />

hebben met betrekking tot het gaan vincie en zelfs per straat en gezin. We zijn effectief, zeer doelgericht manipuleren.<br />

en cultuur. Dat verschilt per land, per progesprek.<br />

Dat wetende, kun je maar beter<br />

geloven van een verhaal. Als het maar een antennes die 24/7 aanstaan om te scannen.<br />

verhaal blijkt te zijn voelen we ons opgelicht, Dat verklaart onze verslaving aan nieuwtjes. ‘Storytelling’ is belangrijker dan ooit, al<br />

bedonderd. We accepteren namelijk(nog) Of het nou wereldnieuws of buurtroddels worden de meeste lezingen ingevuld met<br />

niet dat we geen of amper invloed hebben zijn, we willen onszelf voeden met verhalen tips en tricks om een presentatie überhaupt<br />

tot een goed einde te kunnen brengen.<br />

op wat we geloven.<br />

waarvan we geloven dat ze onze positie versterken.<br />

Modewoorden van dit moment zijn ‘echt’ en<br />

Helaas bewijzen recente onderzoeken<br />

‘authentiek’. Essentieel om te weten, maar<br />

meer en meer dat ons bewuste denken nog Met deze kennis is het voor de verhalenverteller<br />

al een stuk eenvoudiger het podium niveau, zal zich moeten verdiepen in zijn<br />

wie wil vertellen op Champions League-<br />

geen 5% van onze dagelijkse emoties, gevoelens<br />

en zelfs beslissingen bepalen. Het onbewuste<br />

beslist hoe we een prikkel ontvangen uit te leggen. Het publiek wil een geloofwaar-<br />

op te gaan en zijn strategie aan het publiek eigen verhaal. Op celniveau.<br />

en hoe we vervolgens reageren. Het spijt dig verhaal en jij bent degene van wie ze het<br />

mij heel erg, maar jouw mening over deze graag willen geloven. Natuurlijk legt dat een Boek Matthias Scholten exclusief bij<br />

column is door jouw onbewuste aan je bepaalde druk en spanning op de verteller, Speakers Academy ®<br />

bewuste doorgegeven en die gedachte heb jij die zijn uiterste best doet om geloofwaardig info@speakersacademy.nl<br />

nu. We zijn ons verhaal, of we dat nou leuk over te komen. In dat licht heeft Paul Watzlawick,<br />

de Oostenrijkse psycholoog wel een<br />

vinden of niet.<br />

Matthias Scholten was na zijn carrière als TV-presentator negen jaar als directielid verantwoordelijk voor de content(strategie) van<br />

RTL. Nu is hij als manager van de ‘Creative Unit’ bij RTL verantwoordelijk voor de ontwikkeling van nieuwe concepten voor lineaire<br />

televisie, video-on-demand en adverteerders. Scholten is naast mediaman ook gediplomeerd hypnotherapeut.<br />

202 SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2019</strong>

NEXT ECONOMY TRENDWATCH | BUSINESS INNOVATOR<br />

‘Van ‘doorbitch’ tot uitvaartgoeroe’<br />

Bestaat er straks een Uber uitvaartservice? Kunnen we zelf op pad met een ANWB-asverstrooigids? In hoeverre is<br />

all-in rouwen met TUI een goed idee en is het relevant dat Amstel uitvaartcafés gaat 'hosten'?<br />

Marieke van der Weiden<br />

In <strong>2019</strong> stapt Marieke van der Weiden<br />

de bühne op om lezingen te geven over<br />

de uitvaart van de toekomst. Marieke<br />

is senior trendonderzoeker en merkexpert,<br />

verbonden aan een gerenommeerd<br />

kenniscentrum in Rotterdam. Ze<br />

deed de afgelopen jaren onderzoek naar<br />

de uitvaartbeleving van de toekomst en<br />

nieuwe businesscases voor uitvaartgerelateerde<br />

organisaties. Ze heeft een lange staat<br />

van verdiensten als het gaat om het aanjagen<br />

van start-ups en verandering in (relatief<br />

traditionele) branches.<br />

Marieke baarde al jong opzien met haar alter ego TRUUS. Een<br />

guerrillamarketing-agency voor gemeenten, musea en nachtclubs.<br />

Met haar snelle, speelse en wetenschappelijk onderlegde brein is<br />

Marieke de rest van de wereld vaak minstens vijf jaar voor en dat ziet<br />

u terug in haar werk en lezingen. In het begin van haar carrière was ze<br />

o.a. berucht als 'doorbitch' en P.R.-manager van een bekende Rotterdamse<br />

nachtclub. Ze werkte in haar acties nauw samen met grootstedelijke<br />

galeries en kunstplatformen. Voor haar publieke stunts sleepte<br />

ze menig award binnen. 'You name it, we nailed it', vat ze zelf kort<br />

samen. Vorig jaar werd TRUUS. Door de Rijksoverheid op de Lijst<br />

Cultureel Erfgoed geplaatst omwille van de sociaal-culturele impact<br />

van het merk.<br />

Marieke focust zich op nieuwe businesscases voor bibliotheken,<br />

hogescholen en uitvaartorganisaties. Het onderzoek Uitvaart van de<br />

Toekomst is haar paradepaardje. ‘Bringing life into a dead business’,<br />

zoals zij het zelf verwoordt. Ze gaat in op nieuwe strategische constructies<br />

voor uitvaartgerelateerde organisaties en aspiranten. Kern<br />

hierin is de creatie van impactvolle uitvaartervaringen voor consumenten.<br />

Ze stelt dat uitvaarten relatief platte entertainment-experiences<br />

zijn die doorontwikkeld moeten worden tot escapistische<br />

totaal-experiences om relevant te zijn voor de nieuwe generatie nabestaanden.<br />

Die wil meer dan 45 minuten afscheid in een aula. Volgens<br />

haar gaan nabestaanden steeds vaker zelf actief op zoek naar oplossingen<br />

in uitvaartprocessen waardoor zij steeds vaker uitkomen bij<br />

© COPYRIGHT CLEARED<br />

branchevreemde (A-)merken. Door deze<br />

ontwikkeling raakt een branche die al<br />

decennia lang op slot zit in een totale vrije<br />

val. Iets waar tot voorkort niemand rekening<br />

mee hield.<br />

De uitvaart van de toekomst gaat volgens Marieke over 'brandedafterparties',<br />

rouw-merchandise, fashion en food, stilteplaatsen en<br />

digitale omgevingen waarin mensen afscheid kunnen nemen in het<br />

gezelschap van hologrammen en sociale robots van overleden huisdieren<br />

en mensen. Het is voor iedereen die geïnteresseerd is in de<br />

onderwerpen dood, toekomst of uitvaarten interessant een lezing<br />

bij te wonen. Marieke brengt haar publiek op totaal nieuwe ideeën<br />

en treedt op als strategisch adviseur voor de uitvaartsector. Marieke<br />

schetst uitvaartscenario’s die zich niet langer beperken tot rollen en<br />

posities voor reeds bestaande uitvaartorganisaties. In haar uitvaartscenario’s<br />

worden verbindingen gelegd tussen ‘next economy trends’<br />

en de rol van technologiemerken, lifestylemerken, modemerken, evenementorganisatoren,<br />

kunstinstituten, retailers, media en algoritmes<br />

in uitvaartprocessen. Marieke stuurt aan op het zien van een totale<br />

nieuwe uitvaartdynamiek waar iedereen beter van wordt.<br />

Boek Marieke van der Weiden exclusief bij<br />

Speakers Academy ®<br />

info@speakersacademy.nl<br />

‘Het is opmerkelijk dat de meest<br />

impactvolle 'experience' in een<br />

mensenleven, één waar iedereen<br />

mee te maken krijgt, nog steeds<br />

niet is ontdekt door A-merken.’<br />

Marieke van der Weiden is een visionair en innovator met tentakels in het hoger onderwijs, de evenementbranche, het kunstcircuit en<br />

de creatieve sector. Van der Weiden werpt met haar werk en onderzoeken nieuw licht op consumentgedrag en nieuwe businesscases<br />

in de nieuwe economie. Ze is senior merk- en marketingexpert en trendonderzoeker bij een gerenommeerd kenniscentrum. Marieke<br />

focust op de toekomst van steden, bibliotheken, de uitvaartsector en het hoger onderwijs.<br />

SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2019</strong> 203

© COPYRIGHT CLEARED<br />

204<br />

SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2019</strong>

COLUMN<br />

Annette Dölle<br />

Je hoeft vandaag de dag geen werkvloer op te lopen, of er wordt data gemeten. Vooral organisaties<br />

met een bureaucratisch tintje hebben de neiging elke handeling te willen vastpinnen op een getal.<br />

Een getal voor de omvang van tijd, zwaarte, effectiviteit en ga zo maar door. De robotisering waar<br />

menigeen verwonderd van opkijkt, is onderhand allang de bedrijfsafdelingen op geslopen – al zien ze<br />

er niet uit als metalen, geprogrammeerde mannetjes met blikken stem, maar komen ze vermomd in<br />

protocollen, richtlijnen en KPI’s ondersteund door een feilloos digitaal registratiesysteem. Werkdruk<br />

viert hoogtijdagen. En iedereen is op zoek naar het verlossende antwoord…<br />

De bedenker van die KPI’s<br />

(Kritische Prestatie-Indicatoren)<br />

heeft er ‘in den<br />

beginne’ vast goede intenties<br />

mee gehad. Net zoals alle<br />

andere goed bedoelde initiatieven die het<br />

werkende leven overzichtelijker, duidelijker<br />

en – vooral – efficiënter moesten laten<br />

verlopen in de vorige eeuw. Het waren<br />

pogingen om organisatorische ruis weg te<br />

halen en bedrijfsprocessen gestroomlijnd<br />

te laten lopen. Niks mis mee! En zelfs heel<br />

attent. Ware het niet dat deze gedachte economische<br />

drijfveren kende. Ai. En daar<br />

ging het mis.<br />

De samenleving beweegt in de 21ste<br />

eeuw van kenniseconomie naar een informatie-<br />

en technologisch tijdperk waarbinnen<br />

waardegedreven handelen steeds meer<br />

ruimte krijgt. Niet enkel het economisch<br />

model, maar tevens de betekenis staat centraal.<br />

We zien dit terug in MVO keuzes, klimaatbewustzijn<br />

en de voedselindustrie.<br />

Waarom ‘organiseren’ organisaties zichzelf<br />

dan niet op die manier? Waar komt die neiging<br />

tot controle vandaan? Gaan technologische<br />

ontwikkelingen te snel en zoeken<br />

we daarom kaders? Er worden schijnzekerheden<br />

gebouwd, die ons moeten behoeden<br />

voor alles dat we niet kunnen voorspellen.<br />

Maar heeft u ooit een papieren plan volledig<br />

zien uitkomen? Nee, iedereen die wel eens<br />

een project heeft gedaan, weet dat de realiteit<br />

altijd verrassingen in petto heeft. En dat<br />

is prima! Alles is nooit af en beweegt in een<br />

permanente bèta-staat. Alleen hebben we<br />

ons bureaucratisch handelen daar nog niet<br />

op aangepast…<br />

Niks mis met bureaucratie overigens – we<br />

hebben er alleen echt veel te veel van! Hoe<br />

kan er vanuit nieuwe waarden gewerkt worden<br />

aan een manier waarbij iedereen tijd,<br />

geld en werkplezier overhoudt? En zo kom<br />

je uit bij easycratie: Een knipoog naar de<br />

bureaucratie. In de easycratie worden papier<br />

en geld zoveel mogelijk ingeruild voor digitale<br />

processen die processen sneller en eenvoudiger<br />

laten verlopen.<br />

Maar dat niet alleen: Een attitude van<br />

vertrouwen en overvloedsdenken speelt<br />

misschien wel de grootste rol. Anders kom<br />

je wederom in controle terecht. Leidinggevenden<br />

kunnen hierin een eerste stap zetten.<br />

Door medewerkers ruimte te geven<br />

hun gezonde verstand te gebruiken, urenregistratie<br />

los te laten (Wat!? Jawel, probeer<br />

maar eens) en mensen creatieve<br />

keuzes te laten maken binnen projectprocessen.<br />

Idealistisch? Wellicht. Haalbaar?<br />

Zeker. Het levert de organisatie op termijn<br />

niet enkel dat werkplezier, maar reduceert<br />

tevens ziekteverlof en ellenlange vergaderingen.<br />

Zo is het al langer bekende lifehacking<br />

(waarbij tools worden ingezet om het<br />

eigen handelen te optimaliseren) heel goed<br />

schaalbaar naar organisatieniveau: easycratisch<br />

dus. Zie het maar als olifantenpaadjes<br />

om sneller, makkelijker, leuker en liever bij<br />

je bestemming aan te komen. En dat willen<br />

we toch allemaal!<br />

Boek Annette Dölle bij<br />

Speakers Academy ®<br />

info@speakersacademy.nl<br />

Annette Dölle schreef samen met Martijn Aslander ‘Easycratie in het Onderwijs’ en ‘Nooit Af in het Onderwijs’ als vervolg op<br />

de bestseller ‘Nooit Af’. Ze is processor en spreker, houdt zich bezig met groepsdynamische processen en maatschappelijke<br />

ontwikkelingen, en begeleidt organisaties daarin. ‘Nooit Af’ kunt u gratis downloaden via www.easycratie.nl<br />

SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2019</strong> 205

© LISET VAN DER LAAN<br />

Chloé Rutzerveld<br />

Tekst: Jacques Geluk<br />

‘Hoever zijn mensen<br />

bereid te gaan om<br />

vlees te blijven eten?’<br />

206<br />

SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2019</strong>

VOEDSELCONCEPTEN<br />

Toekomst van ons<br />

voedsel kent vele<br />

scenario’s<br />

Je zou het niet zeggen, maar Chloé Rutzerveld houdt zich pas sinds 2012 echt met ‘food’ bezig. Niet als kok,<br />

maar als ontwerper van toekomstige voedselconcepten. Ze verbindt wetenschap en nieuwe technologieën<br />

met verrassende inzichten en introduceert manieren om voedsel op een technologisch geavanceerde en<br />

tegelijk natuurlijke manier efficiënter, gezonder en duurzamer te maken. Ze maakt haar toekomstscenario’s<br />

toegankelijk door ze te visualiseren tijdens spectaculaire lezingen en conceptuele diners, in haar nieuwe<br />

boek ‘Food Futures’ en met bijzondere voedingsontwerpen. Zoals de zintuiglijke Likknikkerbaan-installatie<br />

over smaak en intimiteit en ‘STROOOP!’, de eerste stroopwafel gemaakt van honderd gram ‘tweede kans’<br />

wortel, biet of knolselderij. Afsnijsel als gezonde lekkernij, natuurlijk zoet en zonder additieven.<br />

Van jongs af aan is Chloé Rutzerveld<br />

geïnteresseerd in voeding.<br />

Als jong meisje gaat ze<br />

samen met haar zus geregeld<br />

naar de gigantische moestuin<br />

van opa en oma. Doordat hun ouders<br />

veel werken smeren ze vanaf hun zesde tussen<br />

de middag zelf hun brood. Ook koken ze<br />

samen, Wereldgerechten en zo, waarvan ze<br />

veel leren. “Mijn moeder volgde geen recepten,<br />

ik ook niet. Je kunt pas echt koken als je<br />

smaken herkent en weet wat je er nog meer<br />

mee kan”, vertelt Chloé. Als tiener heeft ze de<br />

intelligentie, maar weet ze absoluut niet wat<br />

ze wil. Ze volgt het tweetalige atheneum – en<br />

maakt die ook af – maar in de gekozen richting<br />

natuur, gezondheid en techniek mist ze<br />

aandacht voor de praktische kant. “Het is<br />

vooral regeltjes leren, zonder dat ze uitleggen<br />

waarom en wat je ermee kunt. De Design<br />

Academy ervoer ik daarna als te abstract en<br />

Wageningen vond ik te technisch en theoretisch.”<br />

Dus gaat ze industrieel ontwerp studeren<br />

aan de TU Eindhoven, die ‘creatiever<br />

en opener is dan de TU Delft’ en meer ruimte<br />

biedt voor interactief design. “Het is goed<br />

dat ik in 2012 kennismaakte met een project<br />

over kweekvlees van Koert van Mensvoort<br />

en zijn Next Nature Network. Anders<br />

was ik gestopt”, aldus Chloé, die uiteindelijk<br />

in 2014 cum laude slaagt en niet lang daarna<br />

met haar ‘food’- en conceptstudio begint in<br />

Eindhoven.<br />

“Ik las dat we ongeveer driekwart van de<br />

nutriënten die we opeten ook verteren en<br />

absorberen. Dat betekent een verspilling<br />

van 25 procent, die voor mij aanleiding was<br />

een ander eetsysteem te ontwerpen, waardoor<br />

we in theorie honderd procent van<br />

wat we consumeren kunnen benutten. Ik<br />

ben begonnen met uitpluizen in welke volgorde<br />

we koolhydraten, eiwitten en vetten<br />

moeten verteren om optimaal van die voedingsstoffen<br />

te kunnen profiteren. Waarom<br />

doen we dat niet, we zetten toch al alles naar<br />

onze hand? Je geeft een auto toch ook de<br />

juiste brandstof, zodat de motor zo efficiënt<br />

mogelijk werkt? Waarom eten we eigenlijk?<br />

Omdat we honger hebben of doordat eten<br />

overal voorhanden of lekker is? Alles wat<br />

ik doe begint met dat soort vragen en dan<br />

ga ik op zoek naar antwoorden. Als ik weet<br />

hoe het in grote lijnen werkt, tot uiteindelijk<br />

ook de micronutriënten (vitaminen en<br />

mineralen) zijn afgebroken, denk ik verder<br />

en vraag ik mij bijvoorbeeld af of we technologieën<br />

als encapsulatie of 3D-printen kunnen<br />

gebruiken om in volgorde van vertering<br />

voedsel te kunnen opbouwen in hele kleine<br />

capsules (5 mm). Die kunnen dan net als<br />

medicijnen werkzame stoffen op het juiste<br />

moment vrijgeven aan het lichaam, bijvoorbeeld<br />

op plekken waar goede spijsverteringsenzymen<br />

aanwezig zijn. Dan krijgt je<br />

lijf veel meer rust en tijd om alles volledig<br />

SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2019</strong> 207

VOEDSELCONCEPTEN<br />

SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2019</strong><br />

af te breken en op te nemen.” Aan de hand<br />

van tekeningen legt de ‘food designer’ uit<br />

hoe zo’n nieuw eetsysteem er kan uitzien.<br />

Chloé: “We moeten het natuurlijk wel lekker<br />

vinden. Daar is nog een verdieping voor<br />

nodig. Je kunt de voedingstoffen in laagjes<br />

verdelen en bijvoorbeeld de koolhydraatlaag<br />

als een soort jasje voor de eetervaring<br />

gebruiken, omdat we koolhydraten toch al in<br />

de mond beginnen te verteren. De volgende<br />

laag (eiwitten) bescherm je op dat moment,<br />

zodat die pas daarna in het lichaam wordt<br />

opgenomen.” Ze vertelt over het aanbrengen<br />

van verschillende smaakversterkende texturen<br />

en de grote rol die geur en aroma’s spelen<br />

bij de smaakbeleving: “Zeventig procent van<br />

wat we proeven heeft te maken met wat we<br />

ruiken. Omdat ons huidige voedsel altijd uit<br />

meerdere nutriëntengroepen bestaat zouden<br />

we op zoek moeten naar nieuwe manieren<br />

om macro en micro-nutriënten te produceren.<br />

Bijvoorbeeld net zoals dat gebeurt met<br />

geur en smaakstoffen van citrus; gemodificeerde<br />

bacteriën creëren de stoffen tijdens<br />

een fermentatieproces.”<br />

GROENTESTROOPWAFEL<br />

“De groentestroopwafel is, denk ik, mijn<br />

concreetste project tot nu toe. Ik had op dat<br />

moment behoefte iets tastbaars te doen. Iets<br />

wat geen toekomstscenario was, maar dat ik<br />

meteen kon laten proeven en zien.” Chloé<br />

is geen wetenschapper, maar geschoold om<br />

op een wetenschappelijke manier te kijken.<br />

“Ik maak dingen visueel, zie mezelf als verbindende<br />

factor en hoop de afstand tussen<br />

onderzoek, productie en consument te verkleinen.<br />

Wetenschappers zien veel beren<br />

op de weg. Ze beschikken op een afgebakend<br />

gebied over veel kennis en expertise.<br />

Dat kan leiden tot tunnelvisie, waardoor<br />

ze niet buiten de gebaande paden kijken.<br />

Ik kijk vooral naar wat zou kunnen, wil de<br />

grote lijnen weten en die verder communiceren<br />

op een sexy manier. Bijvoorbeeld tijdens<br />

experimentele conceptuele diners. Bij<br />

de Waag Society in Amsterdam, een instelling<br />

die zich bezighoudt met raakvlakken<br />

van kunst, technologie en elektronische<br />

media, heb ik een diner georganiseerd om<br />

mensen te laten kennismaken met het eten<br />

van delen van dieren, die ze misschien vroe-<br />

208<br />

ger wel, maar nu niet in aanmerking zouden<br />

nemen en gek vinden. Verleden, heden<br />

en toekomst komen dan samen. Met veertig<br />

à vijftig mensen bereid je tijdens zo’n<br />

bijeenkomst hersenen, varkenskoppen en<br />

-poten, waarmee ik ook zelf nooit in aanraking<br />

ben gekomen. Daardoor kan ik zelf<br />

beter een mening vormen en vergaar ik kennis<br />

en inzicht die nodig zijn om dit soort dingen<br />

klaar te maken.” Ook tijdens lezingen en<br />

in haar pas verschenen boek ‘Food Futures -<br />

How design and technology can reshape our<br />

food system’, een uitgave van BIS Publishers,<br />

wil ze zoveel mogelijk mensen in begrijpelijke<br />

taal en op een aantrekkelijke, spectaculaire<br />

manier laten kennismaken met<br />

haar toekomstscenario’s. Belangrijk, want<br />

zo hoopt ze een bijdrage te leveren aan een<br />

betere wereld. “In mijn boek komen al mijn<br />

projecten terug, waaronder ‘Edible Growth’,<br />

waarop ik ben afgestudeerd en waarin ik<br />

mijn liefde voor ontwerpen, biologie en<br />

voedsel kwijt kon. Dit project kijkt kritisch<br />

naar het 3D-printen van voedsel. Als we<br />

deze technologie serieus willen nemen om<br />

in de toekomst ons voedsel te produceren,<br />

waarom printen we dan alleen maar ongezonde<br />

dingen als koekjes en chocolaatjes? Ik<br />

heb vormpjes ontworpen, waarin zaden en<br />

sporen kunnen uitgroeien tot eetbare planten<br />

en paddenstoelen. Een volledig eetbaar<br />

ecosysteempje dat laat zien dat we anders<br />

naar technologie en ons eten moeten kijken<br />

om het wereldvoedselprobleem beheersbaar<br />

te houden.”<br />

SLIM GEBRUIKMAKEN<br />

VAN NATUUR EN KENNIS<br />

In haar futuristische, strak ogende boek<br />

schrijft ze ook op een zeer toegankelijke<br />

manier over onderzoeken, recepten (‘DIY<br />

Edible Growth’, Proeverijtje van drie verschillende<br />

toekomstgewassen, Muizenleverparfait<br />

bonbons) en experimenten, zodat<br />

mensen er praktisch mee aan de slag kunnen.<br />

“Eten gaat iedereen wat aan. We hebben<br />

er allemaal een mening over, ongeacht onze<br />

achtergrond of sociale klasse. Zelfs als je zegt<br />

dat je iets lekker vindt is dat een mening.”<br />

Straks kunnen we volgens Chloé koken<br />

met groeirecepten in plaats van ingrediënten.<br />

Dan maken we al heel vroeg in de keten,

VOEDSELCONCEPTEN<br />

door het beïnvloeden van omgevingsfactoren,<br />

aanpassingen waardoor we de vorm,<br />

smaak en textuur van een gewas naar onze<br />

hand kunnen zetten. Zonder genetische<br />

modificatie of het gebruik van chemische<br />

middelen. Eigenlijk is dat precies wat Chloé<br />

wil laten zien met haar installatie ‘Future<br />

Food Formula’, die heel erg gaat over wat er<br />

gebeurt als we verder kijken. “Stel je voor dat<br />

je over vijftien jaar in elke keuken gewassen<br />

kunt kweken in een gecontroleerde kweekkas.<br />

Je plaatst een zaadje in het systeem,<br />

downloadt of creëert jouw favoriete groeirecept<br />

en ziet hoe jouw gepersonaliseerde<br />

groente tot leven komt. Paars of rood, mild<br />

of heet of met extra vitamine C. Alleen maar<br />

door slim gebruik te maken van de natuur<br />

en kennis.”<br />

CONFLICTEN MET ONSZELF<br />

Praten met Chloé Rutzerveld betekent<br />

van het ene in het andere interessante aspect<br />

van onze (toekomstige) relatie met voedsel<br />

stappen, zonder pauzes. Alles loopt in<br />

elkaar over en is verbonden. Toch hebben<br />

veel mensen juist daarover een intern conflict.<br />

“We zijn bezig met dierenwelzijn, de<br />

omgeving en CO₂-uitstoot, maar wanneer<br />

we naar onszelf kijken en zelf veranderingen<br />

moeten aanbrengen in onze leefstijl is<br />

het anders. Dan is iets lekker vinden soms<br />

belangrijker dan het feit dat het dier dat we<br />

eten misschien wel op een gruwelijke manier<br />

is geslacht. Of het gaat om biologisch vee en<br />

koeien die lekker buiten hebben gelopen is<br />

dan niet relevant, want eigenlijk hebben die<br />

gedomesticeerde dieren helemaal geen prettig<br />

leven gehad, omdat wij ze naar onze hand<br />

hebben gezet. Anderen zullen juist zeggen<br />

dat ze er juist zijn om te worden geconsumeerd.<br />

Nog zo’n conflict: avocado’s als veganistische<br />

vervanging voor dierlijk vet, maar<br />

we halen ze van ver en dat is slecht voor het<br />

milieu. Kortom het is allemaal zeer complex,<br />

een kwestie van je eigen strijd kiezen en de<br />

dingen eruit halen waarmee je het verschil<br />

kunt maken.” En dan is er nog een ingewikkelde<br />

kwestie. Plantaardig eten zou volgens<br />

Chloé de norm moeten zijn, maar veel mensen<br />

zitten daarmee. Kun je andere gasten wel<br />

vlees serveren als er vegetariërs of veganisten<br />

bij zijn? Of wat moet je doen als je zelf geen<br />

dierlijke producten eet? “Ik wil in die discussies<br />

niet te veel blijven hangen en me focussen<br />

op hoe we slimme technologie nog beter<br />

kunnen inzetten om het voedsel in de toekomst<br />

gezonder, duurzamer en efficiënter te<br />

maken, productieketens te verkorten en wat<br />

we eten anders te waarderen. Is de ontwikkeling<br />

van kweekvlees zo’n technologie?<br />

KWEEKVLEES<br />

Eén van Chloés eerste projecten is ‘In<br />

Vitro Me’, dat erover gaat hoever mensen die<br />

per se vlees willen blijven eten bereid zijn te<br />

gaan. “Zouden ze hun lichaam willen gebruiken<br />

voor het met eigen stamcellen opkweken<br />

van vlees? En ben je dan een kannibaal als je<br />

je eigen vlees opeet? Of willen ze vlees eten<br />

dat muizenstamcellen als basis heeft? Prof.<br />

Mark Post heeft al in 2013 de eerste kweekvleeshamburger<br />

gepresenteerd, waarvoor<br />

in het laboratorium koeienstamcellen als<br />

basis zijn gebruikt. Overigens had de burger<br />

op dat moment van zichzelf geen smaak<br />

en kleur omdat het slechts uit spierweefsel<br />

bestaat, waar geen bloed en vetten inzitten<br />

die voor een groot deel van de smaak zorgen.<br />

Alle kleur en smaak werd toegevoegd.<br />

Inmiddels is de discussie over dit product<br />

weer opgelaaid, omdat bedrijven in Silicon<br />

Valley nu een variëteit aan kweekvleesproducten<br />

hebben geproduceerd, die klaar zijn<br />

voor de consumentenmarkt. Ondanks het<br />

feit dat het onderzoek naar kweekvlees in<br />

Nederland is gestart en het octrooi van de<br />

Nederlander Willem van Eelen is, verhindert<br />

wetgeving in ons land de mogelijkheid<br />

dit vlees zelfs maar te mogen proeven. En<br />

dat terwijl we er al heel veel geld in hebben<br />

gepompt en wij de primeur zouden kunnen<br />

hebben. Bizar. Bovendien is nu nog best een<br />

selectieve groep geïnteresseerd in kweekvlees<br />

als vleesvervanger. Veel consumenten<br />

hebben geen idee hoe het wordt gemaakt en<br />

zou smaken. Dat is te veranderen door er<br />

een toegankelijk kunstproject over te maken,<br />

waarin je eenvoudig uitlegt hoe het werkt en<br />

wat je ermee kan. Bijvoorbeeld door in een<br />

soort kookboek voorbeelden te geven.” In<br />

Chloés ideale wereld eten mensen geen op<br />

henzelf gekweekt vlees. “Ik kijk gewoon naar<br />

alle mogelijkheden met een wetenschappelijke<br />

blik. Wetenschappelijk met een laagje<br />

speculatie. Ik probeer dan antwoord te vinden<br />

op de vraag of je afvalstoffen zou kunnen<br />

filteren in je bloed en voedingsstoffen<br />

en zuurstof kan uitwisselen met die cellen.<br />

Het gaat erom dat het allemaal best dichtbij<br />

komt en sommige mensen beseffen dat het<br />

een toekomst beeld is dat ze echt niet willen<br />

en bijvoorbeeld zeggen: ‘Als dit de toekomst<br />

is ga ik vanzelf planten eten’. Toen ik het project,<br />

In vitro ME voor het eerst presenteerde<br />

had ik een bloedvatenstelsel op mijn lichaam<br />

geschilderd en een bioreactorjuweel op mijn<br />

borstbeen geplakt, waarop een stukje vlees<br />

groeide. Zo maak je wel je punt duidelijk en<br />

zorg je ervoor dat mensen nadenken over<br />

(on)gewenste toekomstscenario’s.”<br />

Boek Chloé Rutzerveld exclusief bij<br />

Speakers Academy ®<br />

info@speakersacademy.nl<br />

Kritisch ‘food designer’ Chloé Rutzerveld ontwerpt scenario’s voor nieuwe manieren van voedselproductie en consumptie.<br />

Ze studeerde ‘industrial design’ aan de TU Eindhoven en slaagde in 2014 cum laude. Chloé heeft een ‘food’- en designstudio in<br />

Eindhoven, geeft wereldwijd interessante, interactieve, interdisciplinaire en verrassende lezingen en probeert op kunstzinnige wijze<br />

haar toekomstscenario’s te visualiseren en toegankelijk te maken.<br />

SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2019</strong> 209

‘Zonder welzijn<br />

kun je de zorg net<br />

zo goed uitzetten’<br />

GEZONDHEIDSZORG<br />

“Het is een van mijn dromen dat mensen met een beperking de regie terugkrijgen over hun eigen leven. Dat<br />

kan met zorg op maat”, zegt Joost Nauta, die zelf vanaf zijn geboorte vrijwel volledig is verlamd als gevolg van<br />

de spierziekte spinale musculaire atrofie (SMA). Hij zou niet ouder worden dan vijf jaar. Inmiddels leidt hij als<br />

45-plusser sinds eind 2006 zijn eigen onderneming Joost Zorgt, die mensen met een beperking zoveel mogelijk<br />

biedt wat hij heeft gemist. In weerwil van bezuinigingen en vaak rigide normen die zorgverzekeraars en het<br />

zorgstelsel opleggen. Joost vertelt, voor volle zalen, boeiend en vol humor over leiderschap, het overwinnen van<br />

beperkingen en de rol die motivatie, inspiratie én muziek daarbij spelen. “Ik houd van interactie, dus kom op!”<br />

Innovatie en verbinding zijn twee woorden<br />

die steeds terugkeren tijdens het minuten vergeet dat hij in een high tech-rol-<br />

en niet ouder zou worden dan vijf raakte ze<br />

haal is zo interessant, dat je al binnen enkele voor sinds kort een medicijn beschikbaar is,<br />

gesprek met Joost Nauta in zijn praktische<br />

en gezellige dubbele appartement in buisje, dat hij met een vinger bedient, lucht spannener hadden ingezeten als ze geweten<br />

stoel zit en om de zoveel woorden via een uit balans. Ik denk dat mijn ouders er ont-<br />

de Rotterdamse binnenstad. Beide zijn in in zijn longen pompt. “Internet was destijds hadden dat ik minimaal tien keer zo oud zou<br />

de toekomst onmisbaar om mensen met een<br />

beperking én ouderen nu en bovenal in de<br />

toekomst – waarin arbeid (te) duur is – te<br />

kunnen blijven helpen. Gelijktijdig kunnen<br />

ze hierdoor zelfstandiger en gezonder blijven<br />

leven. “Belangrijk is dat we vooral ook<br />

voor het welzijn van de mensen zorgen, want<br />

als dat er niet is kun je de zorg net zo goed<br />

ook uitzetten. Welzijn is onlosmakelijk verbonden<br />

met de kwaliteit van leven. Patiënten<br />

kunnen hele dure zorg ontvangen, zoals<br />

bestralingen en chemotherapie, maar als<br />

zij na die behandelingen thuiskomen en er<br />

is niets aan, ontbreekt een goede balans en<br />

knappen ze niet op”, zegt Joost Nauta, wiens<br />

spreekspieren, gevoel voor humor en levenszin<br />

absoluut niet zijn aangetast. Zijn ver-<br />

zo’n enorme innovatie, die mijn wereld heel<br />

groot heeft gemaakt. Het is een ‘game changer’,<br />

waardoor ik zelf dingen kan opzoeken<br />

en chatten. Ik kan zelfs een beetje typen.<br />

Zonder internet had ik nooit zoveel kennis<br />

kunnen vergaren.”<br />

“Een mens bestaat uit vele facetten”, vindt<br />

de filosoof in Joost. “Werk is daar een van,<br />

maar tegenwoordig loopt dat vanzelf over in<br />

privé. Als het leuk is, wordt het – zoals in mijn<br />

geval – ook een passie en houd ik er sociale<br />

contacten aan over.” Hij vertelt dat hij niet in<br />

een stabiel gezin is opgegroeid en vanaf zijn<br />

derde in een internaat heeft gewoond. “Mijn<br />

ouders scheidden toen ik kleuter was en mijn<br />

moeder had al vroege tekenen van schizofrenie.<br />

Toen ze hoorde dat ik SMA had, waar-<br />

worden.” Joost heeft nooit kunnen zitten,<br />

kruipen, lopen en staan. “Mijn handfunctie<br />

was destijds wel wat beter, maar ik kon<br />

toen niet zitten. Nu kan dat dankzij deze rolstoel<br />

wel. De techniek heeft zich tijdens mijn<br />

leven enorm ontwikkeld.” Ook zelf ontwikkelt<br />

de geboren Hagenaar zich voortdurend.<br />

Dat begint op de mavo, hoewel tests uitwijzen<br />

dat hij gemakkelijk een hogere opleiding<br />

kan volgen. “Door ziekte en uitval zou ik veel<br />

missen, was de gedachte. Ik heb de mavo met<br />

twee vingers in mijn neus gehaald. Daarna<br />

heb ik Middelbaar Dienstverlenings- en<br />

Gezondheidszorgonderwijs gedaan en uiteindelijk,<br />

vanwege mijn natuurlijke interesse<br />

in mensen, gekozen voor de hbo-opleiding<br />

Maatschappelijk Werk. Bovendien had ik<br />

SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2019</strong>

Joost Nauta<br />

Tekst: Jacques Geluk | Fotografie: Speakers Academy ® | Walter Kallenbach<br />

‘Ik wil de eerste zijn die<br />

blockchain-technologie in<br />

de zorg introduceert’<br />

SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2019</strong> 211

mijn hele leven zoveel maatschappelijk werkers<br />

meegemaakt, dat ik ervan overtuigd was<br />

dat ik daarmee makkelijk ook mijn geld kon<br />

verdienen”, vertelt Joost Nauta. “Eigenlijk<br />

had ik geschiedenis willen studeren. Alles<br />

bestaat immers uit cycli en dus leert de historie<br />

ons hoe we in het heden met het verleden<br />

en de toekomst kunnen omgaan.”<br />

ANDERE WERELD<br />

Joost Nauta hoeft niet allerlei huishoudelijke<br />

taken uit te voren en heeft daardoor<br />

meer tijd om te observeren. “Vanaf heel<br />

jong heb ik gezien welke moeilijkheden er<br />

zijn in de zorg en hoe ons land is veranderd<br />

van een verzorgingsstaat in een participatiesamenleving.<br />

In mijn studententijd kwam<br />

voor het eerst de gedachte in mij op zelf als<br />

zorgverlener aan de slag te gaan.” In 2001<br />

richt hij de Stichting Bordercross op om<br />

jongeren met een lichamelijke beperking of<br />

chronische ziekte te laten ervaren dat ook<br />

zij grenzen kunnen opzoeken en trotseren,<br />

zodat ze hun vaak slechte zelfbeeld en weerbaarheid<br />

kunnen opkrikken en beter kunnen<br />

participeren inde maatschappij. “We<br />

hebben samen met academische ziekenhuizen<br />

een ‘empowerment’-cursus voor deze<br />

tieners ontwikkeld, met de mentale training<br />

van de Nederlandse Olympische ploeg<br />

(2004, Athene) als uitgangspunt. Uiteindelijk<br />

hebben we hen uit hun comfortzone<br />

gehaald en in een beschermde omgeving<br />

leren duiken in open water. Ook degenen<br />

die in een rolstoel zaten.” ‘Als het lichaam<br />

het niet doet, moet je geest sterk zijn’, heeft<br />

Joost daarover al eerder gezegd. Zelf heeft<br />

hij eveneens de daad bij het woord gevoegd.<br />

“Als kind ben ik twee keer bijna verdronken<br />

en ondanks mijn watervrees heb ook ik<br />

gedoken, op Curaçao en in het zwembad.<br />

Dat is zo’n overwinning, dat je daarna in<br />

een andere wereld terechtkomt.”<br />

ZELF MIJN EERSTE KLANT<br />

Joost verzorgt in die tijd – de AWBZ<br />

bestaat nog – aangepaste vakanties naar<br />

Curaçao, zodat bijvoorbeeld pensionado’s<br />

daar van zorg gebruik kunnen maken als dat<br />

nodig is, maar ‘dat loopt voor geen meter’.<br />

Via hetzelfde netwerk levert zijn stichting<br />

212<br />

SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2019</strong><br />

‘Door gepolder gaan<br />

idealen soms verloren’<br />

thuiszorg in Utrecht. “Ik had een fax en toelating<br />

en na een belletje met het Regionaal<br />

Indicatie Orgaan rolden de aanvragen binnen.<br />

Ik was zelf mijn eerste klant, na een<br />

aanvraag te hebben gedaan bij mijn eigen<br />

organisatie. Doordat ik de mensen kende<br />

die mijn huis schoonmaakten en mij uit bed<br />

haalden, wist ik dat zij de juiste personen<br />

waren om ook aan anderen voor te dragen.<br />

Dat is het begin van het verhaal dat in 2006<br />

leidt tot de oprichting van Joost Zorgt.” Joost<br />

weet dat hij in en uit bed wil op door hemzelf<br />

gekozen tijdstippen. “Anderen dus ook.<br />

Vaste medewerkers op vaste adressen, zodat<br />

je mensen aan je bed krijgt die je (her)kent<br />

en met wie je afspraken kunt maken, waardoor<br />

je zelf je dag kunt indelen. Die belofte<br />

heb ik gedaan, want mijn droom is dat mensen<br />

dankzij onze zorg de regie terugkrijgen.”<br />

Joost Zorgt begint met uitsluitend gekwalificeerde<br />

zzp’ers, die flexibeler inzetbaar zijn.<br />

Steeds strengere wet- en regelgeving en kwaliteitseisen<br />

verplichten hem ertoe vanaf 2011<br />

ook mensen in loondienst te nemen. Dat zijn<br />

er op een bepaald moment achthonderd.<br />

Inmiddels werkt Joost met zo’n 250 vaste<br />

medewerkers en 250 zzp’ers, van huishoudelijke<br />

hulpen tot en met gespecialiseerde<br />

verpleegkundigen. Zij vinden ‘samenspraak’<br />

belangrijk en verlenen zorg zoals ze die zelf<br />

zouden willen ontvangen. Een dip is er in<br />

2015, wanneer een enorme kanteling in de<br />

zorg plaatsvindt die ook Joost Zorgt hard<br />

raakt. In die periode moet hij fte’s ontslaan<br />

en leert hij wat crisismanagement is en hoe<br />

hij er weer bovenop kan komen en gelijk een<br />

goed concept kan blijven neerzetten.<br />

VERBINDING<br />

Joost Nauta doet het liefst alles in verbinding.<br />

Dat kan moeilijk zijn als belangen<br />

van zorgontvangers en -aanbieders, personeelsleden,<br />

werkgevers en verzekeraars<br />

sterk verschillen. “Alles is politiek, dus moet<br />

je polderen, maar tijdens dat gepolder gaan<br />

soms idealen verloren. In Nederland kennen<br />

we de vrij unieke situatie dat de overheid<br />

de gezondheidszorg bepaalt, maar de<br />

uitvoering overlaat aan commerciële organisaties.<br />

Daardoor ontstaan perverse prikkels<br />

en tegenstellingen tussen belanghebbenden,<br />

met wie je desondanks door één deur moet.<br />

Ik bid altijd dat zorgverzekeraars beseffen<br />

hoe groot hun verantwoordelijkheid is.<br />

Macht corrumpeert zegt men, maar uiteraard<br />

kan je macht ook goed gebruiken. Hoe

GEZONDHEIDSZORG<br />

blijf je in verbinding en gesprek met elkaar,<br />

vooral als het er echt om gaat?” Joost constateert<br />

dat de inzichten inmiddels flink<br />

zijn verbeterd, maar dat dit niet geldt voor<br />

de uitvoering: “Veel mensen beginnen met<br />

de juiste intentie en zitten vol mooie idealen,<br />

maar er is altijd wel een bijsmaak van<br />

bezuiniging, verschraling of al dan niet echte<br />

marktwerking die roet in het eten gooit. Als<br />

veel partijen over de materie een plasje moeten<br />

doen, stinkt het ook snel naar urine, al<br />

zijn de bedoelingen nog zo goed.” Het gaat<br />

volgens Joost dan ook over prioriteren in<br />

de samenleving en bepalen hoe we met<br />

elkaar willen omgaan. “Innovatie kan helpen<br />

en dure menselijke arbeid bij bepaalde<br />

taken vervangen, zodat we zorgontvangers<br />

goed kunnen blijven bedienen en de menselijke<br />

factor en de menselijke haalbaarheid<br />

niet hoeven te botsen. Er is nog een<br />

andere manier. Ik ben vrijdenker. Als duizenden<br />

werkloze armen uit Noord-Afrika<br />

hier niet binnen mogen en wij hebben hier<br />

niet genoeg mensen om ouderen te helpen,<br />

dan is één plus één volgens mij twee. Mensen<br />

zien niet dat als je twee problemen met<br />

elkaar verbindt, een oplossing nabij kan zijn.<br />

Maar goed wie ben ik?”<br />

GEMEENSCHAPSZIN<br />

Joost Zorgt biedt persoonlijke verzorging,<br />

verpleging, palliatieve zorg, individuele<br />

begeleiding en huishoudelijke hulp.<br />

Zonder wachtlijsten. “Onze zorgontvangers<br />

staan centraal, maar iedereen zegt dat.<br />

Toch strijd ik ervoor alle cliënten inspraak<br />

te geven in de zorg die zij krijgen, ook in<br />

de laatste fase van hun leven. Veel mensen<br />

willen thuis overlijden in hun vertrouwde<br />

omgeving. Wij maken dat vaak mogelijk, al<br />

dan niet samen met familieleden en vrienden.<br />

Die gemeenschapszin proberen wij te<br />

ondersteunen, maar kunnen we niet afdwingen.<br />

Innovatie kan ook hier helpen, bijvoorbeeld<br />

door het opzetten van beeld- en<br />

spreekverbindingen of ervoor te zorgen dat<br />

medicijnen op gepaste tijden uit een dispenser<br />

komen. Deze werkwijze, die wij in alles<br />

wat we doen volgen, wordt ons niet altijd in<br />

dank afgenomen. Joost Zorgt is voor zorgverzekeraars<br />

bovengemiddeld duur, doordat<br />

ik meer uren per cliënt geef. Ik probeer<br />

binnen hun normen de grenzen op te zoeken,<br />

tot het randje.” Een tekening laat zien<br />

wat hij bedoelt: een vierkant met een rondje<br />

erin. Dat rondje is wat de verzekeraars ervan<br />

maken. Van de open ruimtes in de hoekjes<br />

wil hij soms gebruik maken, de wetgever<br />

heeft die niet voor niets ontworpen.<br />

Daar vindt Joost dan de ruimte om ook tijd<br />

vragende dingen te doen, die het leven van<br />

zorgontvangers vereenvoudigen en veraangenamen.<br />

In die hoekjes zit de discussie.<br />

“Als verzekeraars zeggen dat ik niet doelmatig<br />

genoeg ben, laat ik hun specialisten<br />

meekijken in het dossier en vraag hen waar<br />

ik het minder had moeten doen? Daarop<br />

hebben ze vaak geen antwoord. Bovendien:<br />

als ik die extra uren niet had gegeven, lagen<br />

de betreffende zorgontvangers waarschijnlijk<br />

op de EHBO of in het verpleeghuis. Dat<br />

zou veel duurder zijn geweest, alleen komt<br />

dat geld uit een ander potje. De ontschotting<br />

in de zorg is nog niet helemaal uitgekristalliseerd.<br />

Als je een schot weghaalt, komt er<br />

ergens anders weer een ander. Joost Zorgt<br />

geeft zijn werknemers werkplezier en qua<br />

klanttevredenheid scoren we goed. Mijn<br />

concept van zorgvuldige zorg komt echter<br />

niet altijd en bij iedereen over als efficiënt,<br />

effectief. Ook daar moet innovatie de brug<br />

slaan. Ik wil de eerste zijn die blockchaintechnologie<br />

in de zorg introduceert, zodat<br />

procedures en registraties eenvoudiger en<br />

voor altijd zijn vast te leggen en fraudegevoeligheid<br />

vermindert. Informatie is steeds<br />

op dezelfde manier toegankelijk. Dat scheelt<br />

tijd en geeft zekerheid. Daar maakt ook de<br />

accountant en de zorgverzekeraar blij.”<br />

ONTSPANNEN MET MUZIEK<br />

Uiteindelijk worden zijn tegenstanders<br />

zijn vrienden, hoopt Joost Nauta.<br />

Nog even geduld, want het gevecht tegen<br />

met name zorgverzekeraars is nog niet ten<br />

einde. “Daarmee kun je op twee manieren<br />

omgaan. Je kunt met hen samenwerken<br />

als je ze niet kan verslaan. Dat gaat me<br />

iets te ver. We kunnen wél kijken wat onze<br />

gemeenschappelijke uitgangspunten zijn<br />

en hoe we elkaar ondanks onze verschillen<br />

toch kunnen vinden en respecteren. Dat is<br />

een belangrijk bruggetje, want daardoor<br />

blijf je in gesprek.” Joost zegt dat hij veel<br />

heeft moeten leren en pas nu echt weet hoe<br />

dit soort enorme systemen werkt. Dat het<br />

zo lang heeft geduurd is jammer, want hij is<br />

ongeduldig. “Sommige oplossingen duren<br />

een aantal jaren, terwijl je er al lang met<br />

elkaar uit had willen zijn. Daarom denk ik<br />

nu eerst aan wat de anderen terecht of onterecht<br />

interessant vinden, zoals de kosten<br />

van onze werkwijze. Dat is hun ding, maar<br />

ook hier kan digitalisering helpen. Ik houd<br />

niet op met denken en dat is soms best vermoeiend.”<br />

Ontspanning vindt hij dan ook<br />

in de muziek. Hij produceert reggae, soul<br />

en jazz in zijn eigen studio aan huis (met<br />

posters van helden Prince, James Brown en<br />

ook Muhammad Ali aan de muur) en verkoopt<br />

zijn muziek aan mensen die de nummers<br />

willen uitbrengen. “Muziek verbindt,<br />

net als goede zorg.”<br />

Boek Joost Nauta exclusief bij<br />

Speakers Academy ®<br />

info@speakersacademy.nl<br />

Joost Nauta (1971) is oprichter/ bestuurder van zorgverleningsorganisatie Joost Zorgt. Door een spierziekte is al zelf al zijn hele leven<br />

afhankelijk van thuiszorg. Om binnen dat gegeven zo zelfstandig mogelijk te kunnen leven heeft hij Joost Zorgt opgericht. Zijn onderneming<br />

heeft het HKZ-keurmerk, dat staat voor duurzame kwaliteitsverbetering in de zorg. Er zijn contracten met gemeenten<br />

alle grote zorgverzekeraars. Daarnaast is Joost een begenadigd spreker over zorg, leiderschap, motivatie en inspiratie. Zijn interactieve<br />

lezingen zitten vol humor.<br />

SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2019</strong> 213

‘Leiders van de 21ste eeuw<br />

mogen niet meer de baas spelen’<br />

214<br />

SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2019</strong>

TRENDWATCHER | FUTURIST<br />

“Het is noodzakelijk snel in te spelen op de technologische veranderingen die elkaar razendsnel opvolgen. Dat<br />

geldt voor alle private en publieke sectoren. Organisaties en overheden die niet tijdig actie ondernemen komen<br />

aan de zijlijn te staan en verliezen op den duur hun bestaansrecht”, zegt futuroloog en topspreker Richard van<br />

Hooijdonk. “Nu al zie je dat de relevante levensduur van bedrijven in rap tempo daalt. Om het tij te keren zijn<br />

extreme inspanningen nodig en is een nieuwe vorm van leiderschap cruciaal.”<br />

Richard van Hooijdonk<br />

Tekst: Jacques Geluk | Fotografie: Studio Oostrum<br />

“<br />

Bedrijven bestonden in 1990<br />

gemiddeld nog zeventig jaar,<br />

bleek in 2016 uit onderzoek<br />

van de Universiteit van<br />

Yale. Dat was aan het einde<br />

van een tijdperk waarin veranderingen<br />

langzamer gingen. Een bureaucratisch<br />

bestuur met lange beslislijnen en diverse<br />

managementslagen was toen nog een<br />

veilige optie.” Richard van Hooijdonk<br />

legt uit dat juist dat systeem van formele<br />

organisatiestructuren een kwart eeuw later<br />

de grootste vijand van organisaties is. “De<br />

levensduur van bedrijven die vastzitten in<br />

deze ‘bureaucreatie’ en de technologische<br />

ontwikkelingen niet omarmen, was begin<br />

2015 gedaald tot minder dan twaalf jaar.<br />

Over twee jaar is dat, zoals ik het zie,<br />

maximaal zes jaar. Tenzij de verandercycli<br />

extreem versnellen.” Dat komt mede doordat<br />

de honderd jaar oude bedrijfsstructuren<br />

demotiverend werken op organisaties, die<br />

daardoor minder productief en geïnspireerd<br />

zijn en niet in staat op tijd te veranderen.<br />

Daarmee verliezen ze bestaansrecht.<br />

“Organisaties van de toekomst passen zich<br />

sneller aan. Deze hyper-verbonden bedrijven<br />

en instellingen nemen niet alleen getalenteerde<br />

mensen in dienst, ze werken in een<br />

soort ecosysteem ook samen met deskundigen<br />

en wetenschappers. Leren, experimenteren<br />

en kunnen samenwerken. Daar draait<br />

het om. Vaardigheden die daarbij in de<br />

21ste eeuw niet mogen ontbreken zijn passie,<br />

nieuwsgierigheid, creativiteit en veerkracht.”<br />

LEIDERS VAN MORGEN<br />

Nieuwe leiders moeten inspireren, het<br />

knooppunt zijn van hun organisatie en tegelijk<br />

openstaan voor hun teams, die autonoom<br />

moeten kunnen opereren om eigenaar te<br />

kunnen zijn van wat ze doen. Ze moeten afleren<br />

altijd (voor) te zeggen hoe het moet, ook<br />

als dat moeite kost. Alles in de hand willen<br />

hebben is niet meer van deze tijd. Dat geldt<br />

ook voor probleemgerichte communicatie,<br />

die veel tijd kost en daardoor daadkracht<br />

inperkt. Wat moeten leiders van morgen dan<br />

wel zijn? Richard: “Teamspelers die vrijheid<br />

en vertrouwen geven aan de mensen om hen<br />

heen en netwerken en ‘communities’ verkiezen<br />

boven hiërarchie. Ze inspireren en coachen<br />

en loodsen hun medewerkers de goede<br />

kant op. Leiders van de toekomst faciliteren,<br />

leggen uit waarom ze dingen doen en<br />

geven de teamleden wat ze nodig hebben<br />

om succesvol te zijn. Het draait immers niet<br />

om hun ego. Het team staat centraal. Medewerkers<br />

behandelen als robots die zonder<br />

tegenspraak doen wat hen wordt opgedragen<br />

draagt niet bij aan een gezonde bedrijfsvoering.”<br />

Leiders moeten zich niet alleen binnen<br />

hun organisatie anders opstellen en altijd<br />

op de hoogte zijn van grote (technologische)<br />

veranderingen. Hun grootste uitdaging<br />

is het veranderen van de manier van<br />

denken van managers en medewerkers in<br />

een ontwrichtende of disruptieve ‘mindset’.<br />

“De kracht om oude waarden en normen te<br />

verlaten en nieuwe te adopteren bepaalt het<br />

succes van de organisatie van morgen”, zegt<br />

Richard, die meteen constateert dat we niet<br />

goed in zijn in het afleren van wat we eerder<br />

hebben geleerd. “We houden graag vast<br />

aan het oude en zijn niet gewend aan snelle<br />

veranderingen. Om dat te veranderen moeten<br />

de nieuwe leiders ook kunnen inspireren<br />

en in staat zijn medewerkers te verwonderen<br />

en hun vertrouwen te winnen. Als dat<br />

lukt kunnen zij nieuwe kennis en vaardigheden<br />

opnemen en kan de organisatie zich<br />

veel sneller aanpassen aan een nieuwe visie.”<br />

JONGERE NAAST DE LEIDER<br />

“Weet je wat goed zou zijn”, oppert Richard,<br />

“als leiders hun organisaties samen met een<br />

twintiger gaan besturen. Jongvolwassenen<br />

kennen de toekomst al, ze zijn opgegroeid<br />

in de ‘digital classroom’. Ouderen kennen de<br />

wereld van nu en hebben daarin hun sporen<br />

verdiend. Samen vormen ze op basis van<br />

gelijkwaardigheid een enorm krachtige eenheid,<br />

die gebruik kan maken van twee werelden.”<br />

Het lijkt allemaal simpel, maar dat is<br />

SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2019</strong> 215

TRENDWATCHER | FUTURIST<br />

SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2019</strong><br />

‘Alles in de<br />

hand willen<br />

hebben is<br />

niet meer van<br />

deze tijd’<br />

het zeker niet. Richard: “Overstappen op<br />

een nieuwe, aan de 21ste eeuw aangepaste<br />

organisatievorm is vaak lastig. Het begint<br />

in veel gevallen al verkeerd als de directeur<br />

meteen al begint met bepalen hoe het team<br />

zichzelf moet gaan sturen. Dan is de zelfsturing<br />

dus al gelijk in de kiem gesmoord.<br />

De directeur moet zich realiseren dat álle<br />

betrokkenen, dus ook hij of zij, een leerproces<br />

doormaken en iedereen de gelegenheid<br />

moet krijgen zijn eigen werk te regelen. De<br />

medewerkers moeten dat vervolgens gemotiveerd<br />

oppakken. Ook dat is soms, om het in<br />

hedendaags Nederlands te zeggen, ‘een dingetje’.”<br />

Er is nog een uitdaging. Organisaties<br />

en hun leiders kunnen zich dan wel aanpassen<br />

aan snelle veranderingen, maar moeten<br />

beseffen dat ze dit constant moeten volhouden.<br />

Hoe de wereld van morgen er echt gaat<br />

uitzien is namelijk extreem onzeker. Onzekerheid<br />

is volgens Richard het nieuwe normaal,<br />

wat als gevaar heeft dat organisaties te<br />

veel naar de korte termijn kijken.<br />

WINST IS NIET DE EERSTE<br />

DOELSTELLING<br />

“Leiders hebben als belangrijke taak die<br />

onzekerheid te managen door middel toekomstscenario’s,<br />

waarin zij fors moeten<br />

investeren. Het gevolg hiervan is mogelijk<br />

dat winstmaximalisatie niet de eerste doelstelling<br />

kan zijn. Discussies over aandeelhouderswaarde<br />

en de betekenis daarvan zijn<br />

in deze fase ook interessant. Betekent aandeelhouderswaarde<br />

veel geld op de bank en<br />

een hoge koers op de aandelenbeurzen, of<br />

dat je over tien jaar nog steeds bestaat en een<br />

aanzienlijk deel van de winst nu investeert in<br />

toekomstige bedrijfsrichtingen?”<br />

LEIDERS ALS ROLMODELLEN<br />

Richard: “Je zou kunnen zeggen dat leiders<br />

van deze tijd dienend én rolmodellen moe-<br />

216<br />

ten zijn voor de generatie die nu net volwassen<br />

is. Deze jonge mannen en vrouwen en<br />

de jongste groep van de generatie voor hen,<br />

hebben behoefte aan succesvolle voorbeelden<br />

– denk aan Bill Gates, Jack Ma, Steve Jobs<br />

en onze eigen ‘oceaanopruimer’ Boyan Slat –<br />

en een holistische benadering. Zij zijn graag<br />

bereid bij een organisatie te werken waarvan<br />

ze zeker weten dat winsten niet voor mensen<br />

gaan, waar een goede balans tussen werk en<br />

privé standaard is en er voor sociale problemen<br />

adequate oplossingen zijn. De nieuwe<br />

leiders moeten er bovendien in hun beleid<br />

rekening mee houden dat de huidige generatie<br />

afwachtend en cynisch is en niets heeft<br />

met veel huidige leiders, omdat die volgens<br />

de jongvolwassenen niet over motiverende<br />

eigenschappen beschikken. Uitzonderingen<br />

daargelaten natuurlijk.” Richard houdt alle<br />

ontwikkelingen in de gaten en neemt daarbij<br />

in overweging hoe anderen denken over de<br />

veranderingen die er al zijn en nog komen.<br />

“De meesten zijn het erover eens dat we op<br />

een kruispunt staan. Aan de ene kant bedrijven<br />

die zelforganisatie al toepassen, maar<br />

als sprake is bezuinigingen blijft het klassieke<br />

hiërarchische leiderschap hardnekkig<br />

bestaan. Volgens sommigen is de dialoog<br />

voor veel leiders het belangrijkste middel om<br />

enige houvast te krijgen in deze tijd, waarin<br />

wat vandaag goed is, morgen achterhaald<br />

kan zijn. Ze weten dan in elk geval altijd wat<br />

er speelt en wat op dat moment een goede<br />

reactie zou zijn. Een leider moet alle meningen<br />

– zeker van zijn medewerkers – aanhoren,<br />

serieus nemen en daarna sturing geven<br />

aan wat dat heeft opgeleverd. Ook al is hij het<br />

daar misschien niet mee eens. Mensen moeten<br />

naar elkaar luisteren en samen verder.”<br />

DIENENDE LEIDERS<br />

Samenvattend staan leiders in dienst van<br />

hun bedrijf en zijn medewerkers, zonder dat<br />

dit de kwaliteit van hun leiderschap aantast.<br />

Over een aantal vaardigheden moeten zij<br />

zeker beschikken. Ze moeten zoals gezegd<br />

goed kunnen luisteren naar en communiceren<br />

met hun medewerkers en niet bang zijn<br />

dat sommige personeelsleden slimmer zijn<br />

dan zij. Dat is juist goed. Empathisch zijn is<br />

een andere goede eigenschap, wat betekent<br />

dat de leiders zich in hun medewerkers moeten<br />

kunnen verplaatsen. Van leiders mag je<br />

ook verwachten dat ze een visie hebben op<br />

de toekomst van het bedrijf en in staat zijn<br />

die te analyseren gebaseerd op gebeurtenissen<br />

uit heden en verleden. Ook moeten ze<br />

bereid zijn niet alleen verantwoordelijkheid<br />

te nemen voor successen, maar ook voor<br />

mislukkingen. “Jack Ma, de leider van Ali-<br />

Baba, zegt dat in een artikel op de website<br />

van Penn State University in de Verenigde<br />

Staten, maar zijn visie is dan ook de reden<br />

dat veel jongeren in hem het rolmodel zien<br />

dat zij zoeken bij het bepalen van het soort<br />

bedrijf waarvoor zij willen werken.”<br />

Boek Richard van Hooijdonk bij<br />

Speakers Academy ®<br />

info@speakersacademy.nl<br />

Richard van Hooijdonk is de meest gevraagde trendwatcher en futurist van Nederland en internationaal topspreker. Zijn lezingen<br />

zijn al door ruim 420.000 mensen bijgewoond. Je komt Richard geregeld tegen op televisie (RTL, SBS, BNN/VARA, AVRO/TROS en<br />

BNR). Daarnaast adviseert hij multinationals en andere ambitieuze organisaties. Hij is gastdocent aan diverse universiteiten. Eerder<br />

werkte hij als strategisch adviseur, marketingdirecteur, adviseur en lid van de raden van bestuur en directies van diverse banken,<br />

verzekeraars, uitgevers en technologiebedrijven. Zijn boek, dat inmiddels een bestseller is geworden, ‘De Wereld van Morgen’, is eind<br />

2017 verschenen bij Bertram+de Leeuw Uitgevers. ISBN: 9789461562432.

© GER ADRICHEM<br />

SPOTLIGHT ON<br />

Hartstour <strong>2019</strong><br />

Bas Westerweel<br />

Bas Westerweel staat op twaalfjarige<br />

leeftijd als acteur in een<br />

hoorspel achter de microfoon<br />

in de opnamestudio van<br />

de AVRO. Hij droomt ervan<br />

acteur te worden of professioneel toetsenist.<br />

Het wordt uiteindelijk twintig jaar lang<br />

een tocht door omroepland. Hij regisseert,<br />

bedenkt, interviewt, maakt tunes en presenteert.<br />

'Klokhuis', 'Fort Boyard', 'TopPop',<br />

Radio 3, Radio 4, 'Duel over de Grens', etcetera.<br />

Met een rugzak vol ervaring wordt hij<br />

achtereenvolgens creatief directeur bij kinder-<br />

en jongerencommunicatiebureau Keesie,<br />

DierenPark Amersfoort en SublimeFM.<br />

Nu is hij één van de partners van adviesbureau<br />

Knyfe Ealdormann. Daar ontwikkelt<br />

hij voor bedrijven onder andere het ECG,<br />

een Enterprise CardioGram, waarbij middels<br />

een hartfilm de hartklop van een bedrijf<br />

zichtbaar wordt gemaakt.<br />

Maar net op het moment dat het ECG de<br />

markt op kan, zakt Bas op 7 september 2017<br />

met een hartstilstand in elkaar op het voetbalveld.<br />

De AED wordt gebruikt en hij wordt gereanimeerd.<br />

Na vier dagen wordt hij succesvol<br />

geopereerd en kan herstel beginnen.<br />

En vanaf dat moment wordt er veel anders.<br />

Want, hoe nu verder?<br />

Bas staat AAN en zet AAN. In zijn<br />

Hartstour vertelt Bas een onverwacht en<br />

inspirerend verhaal. Hij zet aan tot nadenken<br />

over jouw hart en dat van jouw organisatie.<br />

Is het gezond? Echt? Hoe weet je dat?<br />

Hij stelt vragen aan zichzelf en aan zijn toehoorders.<br />

Als een organisatie een groep<br />

mensen is die in de tijd toevallig bij elkaar is,<br />

wie zorgt er dan voor dat die tijd een beetje<br />

aangenaam is. Wie is daar verantwoordelijk<br />

voor? Jij?<br />

Wordt jouw talent ten volle gezien en ben<br />

jij medeverantwoordelijk voor de hartklop<br />

van jouw bedrijf?<br />

Met uitgebreide ervaring als dagvoorzitter,<br />

gooit Bas het als spreker in zijn Hartstour<br />

over een andere boeg: hij vertelt vanuit zakelijke<br />

ervaring en met grote nieuwsgierigheid.<br />

Een inspirerend verhaal om tot het hart van<br />

jezelf en organisaties te komen. Bas zijn hartmissie<br />

is mensen te raken en ze met harttaal<br />

naar buiten te laten gaan.<br />

Meer weten over Bas zijn Hartstour <strong>2019</strong>?<br />

Boek Bas Westerweel bij<br />

Speakers Academy ®<br />

info@speakersacademy.nl<br />

‘Wordt jouw talent ten volle gezien en<br />

ben jij medeverantwoordelijk voor de<br />

hartklop van jouw bedrijf?’<br />

SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2019</strong> 217

COLUMN<br />

Waarom slimme mensen zich<br />

onlogisch gedragen<br />

Tekst: Jeroen Peterse<br />

De opmars van de breinwerker<br />

is overal zichtbaar. Routinetaken<br />

worden daar waar mogelijk<br />

overgenomen door IT-gestuurde<br />

oplossingen. We worden in toenemende<br />

mate geacht ons creatieve én rationele<br />

brein te gebruiken. Wat opvalt is dat steeds<br />

meer mensen moeite hebben met logisch denken<br />

en zich logisch te gedragen. Dit kunnen we<br />

bijvoorbeeld zien aan het aantal mensen dat in<br />

het verkeer een smartphone bedient. Of het aantal<br />

mensen dat psychisch overbelast is of waarvan<br />

de to-do-lijsten zo lang zijn geworden dat er<br />

geen eind aan komt. Op de vraag: ‘Wanneer was<br />

de laatste keer dat u niets te doen had?’ komt regelmatig het antwoord<br />

dat mensen zich dat niet meer kunnen herinneren.<br />

WAT ER AAN DE HAND IS<br />

Door toenemend gebruik van IT-toepassingen, zoals internet,<br />

sociale media en smartphones, krijgt ons stress-systeem meer en<br />

meer triggers. Het gevolg is dat inflexibele opvattingen, overtuigingen<br />

en gedragspatronen de overhand krijgen. We kunnen stellen dat<br />

je vroeger je best moest doen om overspannen te raken. Tegenwoordig<br />

moet je je best doen om ontspannen te blijven. Vanuit ons stresssysteem<br />

bekeken is de wereld 180 graden gekanteld. Maar de manier<br />

waarop ons lichaam met stress omgaat is ongewijzigd. Uit onderzoek<br />

blijkt dat de fundamenten van ons stress-systeem al 500 miljoen jaar<br />

oud zijn. Kort gezegd kan je stellen dat ons stress-systeem geschikt<br />

is voor een leven in de natuur en ongeschikt is voor snelle veranderingen<br />

in deze moderne, digitale maatschappij. Kennelijk zijn we in<br />

staat om met ons rationele brein een maatschappij te creëren waar we<br />

steeds minder goed in passen.<br />

Het is belangrijk om te weten dat de aansturing van gedrag door<br />

ons stress-systeem vele malen krachtiger is dan de aansturing door<br />

ons rationele brein. Mensen begrijpen vaak wel welk gedrag beter zou<br />

zijn maar krijgen toch de gewenste verandering niet voor elkaar. Dit is<br />

de reden dat slimme mensen zich onlogisch kunnen gedragen. Is dit<br />

het geval dan luidt de conclusie: het is geen snap-probleem. Geen probleem<br />

dat je met nog meer logica kan tackelen. Toch zie je dit elke dag<br />

weer fout gaan. Kansloze pogingen om harde gedragspatronen om<br />

© VISUAL ASPECTS<br />

te buigen met slechts bewustwording en logica.<br />

Het ego van ons rationele brein maakt het moeilijk<br />

om te zien dat gedragspatronen niet blijvend<br />

kunnen worden omgebogen met nog meer ratio.<br />

WAT DIT BETEKENT<br />

VOOR ORGANISATIES<br />

In veel vraagstukken waar organisaties voor<br />

staan speelt cultuur- en gedragsverandering een<br />

belangrijke rol. Veel van ons gedrag is de afgelopen<br />

decennia getransformeerd van rationeel<br />

aangestuurd gedrag in harde gedragspatronen.<br />

Dit is een belangrijke reden waarom veel organisaties<br />

moeite hebben om hun organisatiecultuur,<br />

het totaal aan gedragingen van alle medewerkers, af te stemmen<br />

op veranderende omstandigheden. Veel pogingen om te veranderen<br />

stranden omdat geprobeerd wordt harde gedragspatronen om<br />

te buigen met methodieken die zijn bedacht voor gedrag dat wordt<br />

aangestuurd door ratio en logica. Het gevolg: onnodig hoge kosten,<br />

frustratie en verlies van energie omdat mensen hierdoor wel snappen<br />

wat zinvol is, maar dat dit niet leidt tot structurele veranderingen in<br />

cultuur- en gedrag.<br />

OPLOSSINGEN<br />

Een belangrijke vraag is: ‘Met welk gedrag hebben we te maken?’.<br />

Voor rationeel aangestuurd gedrag werken de ‘oude’ cognitieve<br />

modellen nog steeds prima. Is er echter sprake van harde cultureleen<br />

gedragspatronen, wat in veel gevallen zo is, dan zijn de cognitieve<br />

modellen ontoereikend en is er behoefte aan een nieuwe aanpak.<br />

De hoob-methode®. Deze effectieve en pragmatische methodiek<br />

is bij uitstek geschikt om organisaties en medewerkers te begeleiden<br />

naar blijvende Cultuur- en Gedragsverandering. Een methode die wel<br />

leidt tot het doorbreken van harde gedragspatronen en het succesvol<br />

inzetten van nieuw gedrag. Zo maakt u uw organisatie sterker.<br />

Boek Jeroen Peterse exclusief bij Speakers Academy ®<br />

info@speakersacademy.nl<br />

Jeroen Peterse begeleidt organisaties naar blijvende cultuur- en gedragsverandering in situaties waar sprake is van moeilijker<br />

te doorbreken gedragspatronen. Hij is intellectueel eigenaar van de hoob-methode®, schreef het boek ‘Afleren is ook Leren’ en<br />

ontwikkelde de masterclass ‘Waarom Slimme Mensen Zich Onlogisch Gedragen’.<br />

218<br />

SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2019</strong>

COLUMN<br />

‘De grootste investeringskans ooit:<br />

klimaatverandering’<br />

Tekst: Manuel Adamini<br />

Mensen willen verhalen horen. Verhalen<br />

die ze begrijpen, waarvan ze deel uit kunnen<br />

maken. Verhalen die positief zijn en energie<br />

geven. En soms ook verhalen die aanzetten<br />

om iets te doen.<br />

Dat maakt klimaatverandering zo lastig.<br />

Ja, we moeten allemaal in actie komen, en<br />

wel waanzinnig snel, op waanzinnig grote<br />

schaal, willen wij onze kinderen een toekomst<br />

bieden. Maar nee, we houden niet<br />

van wijsvingertjes, van schuldgevoel, of van<br />

slecht nieuws.<br />

Het is verleidelijk om vanuit angst een<br />

gevoel van urgentie te creeëren. ‘Voorkom<br />

stilstand van de Golfstroom kost wat kost’<br />

– zo kopte de Engelse krant The Guardian<br />

recent. De Golfstroom maakt deel uit van<br />

een veel grotere stroming in de Atlantische<br />

oceaan, die warmte uit de tropen naar<br />

Europa brengt en voor een mild en stabiel<br />

klimaat zorgt. Die stroming is sinds 1950<br />

met 15% vertraagd, en nu op z’n langzaamst<br />

sinds 1.600 jaar. Dit blijkt grotendeels veroorzaakt<br />

door de broeikasgassen die wij uitstoten.<br />

En zo mist Europa een toevoer van<br />

warm water gelijk aan drie keer alle rivieren<br />

op aarde, of 15 maal de Amazone. De laatste<br />

keer dat deze warmtetransportband tot<br />

stilstand kwam, hadden we hier een ijstijd…<br />

Ik geloof alleen niet zo in die angst-aanpak.<br />

Angst werkt maar even. Daarna gaat<br />

zij verlammen. Wees eerlijk over de gevolgen<br />

van voortschrijdende klimaatverandering.<br />

Maar haal mensen dan gauw uit die<br />

shock door oplossingen te laten zien. Schets<br />

de kansen. Maak tastbaar hoe we die kansen<br />

kunnen pakken, liefst op korte termijn.<br />

En die kansen, dat is vaak geen hogere wiskunde.<br />

We kennen de benodigde technologieën<br />

grotendeels al, of werken hard aan een<br />

doorbraak: windturbines en waterkracht<br />

aan land of op zee; zonnecellen; geothermie;<br />

nucleaire energie als het moet; energie-efficiënte<br />

gebouwen; elektrische autos en bussen,<br />

en wellicht binnenkort ook vrachtwagens,<br />

schepen en vliegtuigen; en energieopslag<br />

in megabatterijen... Ook het aanpassen aan<br />

klimaatomstandigheden kunnen we goed,<br />

zeker in Nederland: denk aan onze dijken en<br />

deltawerken.<br />

Wetenschappers stellen dat tot 2050 de<br />

wereldeconomie ingrijpend moet veranderen.<br />

De uitstoot van broeikasgassen moet<br />

dan nul zijn. Ook moeten we ons aanpassen<br />

aan de gevolgen van de reeds bestaande<br />

klimaatverandering. Daarvoor zijn investeringen<br />

van grofweg €2.500 miljard per jaar<br />

nodig.<br />

Het geld is er. Tot voor kort pompte alleen<br />

de Europese Centrale Bank maandelijks (!)<br />

zo’n €80 miljard de markt in. Wereldwijd zitten<br />

een kleine €10.000 miljard aan beleggingen<br />

tegen een negatief rendement vast. Aan<br />

de andere kant hebben we die existentiële<br />

dreiging van een opwarmende aarde. En we<br />

hebben de oplossingen om er (nu nog) wat<br />

aan te doen. Voormalig vicepresident van<br />

de Verenigde Staten Al Gore noemt het de<br />

grootste investeringskans in de geschiedenis.<br />

Waarop wachten we nog?<br />

Boek Manuel Adamini exclusief bij<br />

Speakers Academy ®<br />

info@speakersacademy.nl<br />

© COPYRIGHT CLEARED<br />

SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2019</strong> 219

© ROY BORGHOUTS<br />

220<br />

SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2019</strong>

COLUMN<br />

Waarnemen met<br />

de ogen dicht<br />

Tekst: drs. Patrick van Veen<br />

Mijn bril is even een discussiepuntje, hoofd dierverzorging<br />

Stany ziet het niet zitten dat ik met een bril<br />

op mijn neus een chimpansee op mijn rug neem.<br />

Ik ben een aantal dagen voor werk op chimpanseeopvang<br />

Ngamba Island in Uganda. Een opvang voor chimpansees die<br />

in beslag worden genomen in de illegale handel. Vaak zijn het baby<br />

chimpansees die onder traumatische omstandigheden uit het oerwoud<br />

gestolen worden, weg bij hun moeder. Baby’s die weer moeten<br />

leren hoe ze ‘normale’ sociale chimpansee moeten zijn.<br />

Ondanks de trieste reden dat de chimpansees er zitten, is het voor<br />

mij als bioloog en actief natuurbeheerder een bijzondere ervaring om<br />

met de peuters het oerwoud in te lopen. Maar mijn bril dreigt even<br />

roet in het eten te gooien. Het alternatief is duidelijk, bril in de kast<br />

en met een wazig zicht op pad. Alleen voor mij wordt alles op 5 meter<br />

afstand onduidelijk en is het onmogelijk om gezichten te herkennen.<br />

Maar passie gaat voor alles. Stany begint met de introductie: Billy een<br />

volwassen vrouw die mentaal de ontwikkeling van de peuter heeft is<br />

de grootste van het groepje ongeduldige peuters die klaar zit om het<br />

bos in te gaan, de enige die herkenbaar voor me is. Dan Ikuru, Stany<br />

waarschuwt me om uit haar buurt te blijven, aangezien ze agressief<br />

is naar mannen door haar traumatische ervaring. Ze heeft de neiging<br />

mannen te bijten en te slaan, en ik kan het haar niet kwalijk<br />

nemen, omdat ik haar geschiedenis ken. Echter voor mij is het onmogelijk<br />

Ikuru te onderscheiden van de andere zwarte wazige wezens in<br />

het gras. Ik weet wat het betekent als een jonge chimpansee agressief<br />

wordt, maar ja de passie en droom gaan voor de angst.<br />

Gelukkig kiest Billy mij als haar persoonlijk transportmiddel. Met<br />

haar op mijn rug lopen we tot we bij de plek komen waar de chimpansees<br />

zelfstandig op onderzoek gaan en beginnen te spelen. Voor<br />

ons tijd om even te ontspannen en te genieten van het moment. Een<br />

half uur later komen de peuters terug om met ons mee te relaxen en te<br />

spelen. Ik voel langzaam dat een vetbultje op mijn hoofd de aandacht<br />

trekt van een van de peuters, en voor het eerst word ik professioneel<br />

gevlooid. Het is geen aangenaam gevoel maar hardhandig worden<br />

mijn haren aan de kant getrokken op zoek naar vuiltjes, puistjes en<br />

wordt gepoogd mijn vetbultje open te krabben, alles vergezeld met<br />

een luid smakkend geluid. Ik begin zelf het been naast me langzaam<br />

te vlooien op eenzelfde manier.<br />

En dan fluistert Stany: “Patrick I<br />

have to warn you, it is Ikuru.”<br />

Ik ga door, geen idee wat de reden is, maar blijkbaar is er iets wat<br />

ervoor zorgt dat Ikuru niet de gebruikelijke agressie vertoont. Mijn<br />

vrouwelijke kant benoemen collega’s lachend als reden.<br />

Maar waarschijnlijk is het mijn bril. Omdat ik geen flauw idee heb<br />

wie Ikuru is heb ik vooroordelen aan de kant geschoven. Mijn gedrag<br />

wordt niet beïnvloed door mogelijke angst en verwachting van negatief<br />

gedrag. En ik realiseer me dat we misschien vaker moet waarnemen<br />

met onze ogen dicht, zonder vooroordelen en verwachtingen.<br />

Boek Patrick van Veen exclusief bij Speakers Academy ®<br />

info@speakersacademy.nl<br />

Drs. Patrick van Veen is gedragsbioloog en directeur Apemanagement. Hij probeert biologische wetenschap toegankelijk te maken<br />

voor onder andere managers en ondernemers en maakt mensen bewust van ons biologisch oergedrag. Hij gebruikt hierbij het<br />

gedrag van apen als voorbeeld.<br />

SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2019</strong> 221

© MICHIEL TON<br />

222 ‘Wat dreigt is<br />

een ‘infocalypse’<br />

SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2019</strong>

COLUMN<br />

Sciencefiction wordt realiteit<br />

We leven in een onwijs interessante tijd. De revolutie van kunstmatig intelligente systemen is nog maar net<br />

begonnen. Dit soort systemen leren van voorbeelden, van zichzelf en van andere intelligente systemen. Ook andere<br />

technologieën als Internet of Things, Cryptocurrencies, 5G en Blockchain worden steeds meer volwassen. Ik ben<br />

mateloos geboeid door de vraag wat de impact hiervan gaat zijn op bedrijven, de samenleving en de mens.<br />

Tekst: Jarno Duursma<br />

DIGITALE MENSEN<br />

Wat 20 jaar geleden nog klonk als sciencefiction wordt nu reëel. Met<br />

bijvoorbeeld de Google Duplex assistent, die namens jou een restaurant<br />

kan bellen of een binnenkomend telefoontje kan beantwoorden<br />

wanneer je daar zelf geen zin in hebt.<br />

Mens en technologie raken steeds meer vervlochten: de fysieke realiteit<br />

en de virtuele wereld beginnen in elkaar over te lopen. Slimme<br />

machines bezitten nu vaardigheden die wij tot dusver beschouwden<br />

als puur menselijk zoals kijken, luisteren, spreken en lezen. Dat zal<br />

een enorme impact hebben.<br />

En het duurt niet lang meer voordat kunstmatig intelligente<br />

assistenten in staat zijn tot een ‘normaal’ gesprek. De volgende stap<br />

is dat sommige mensen een relationele band zoals vriendschap<br />

gaan ervaren met computersystemen. Zeker wanneer software<br />

zoals Amazons Alexa slimmer wordt en in staat blijkt om onze<br />

gemoedstoestand uit onze spraak te kunnen distilleren, zal de<br />

software mens-achtiger aandoen.<br />

INFOCALYPSE<br />

Videobeelden kunnen steeds makkelijker gegenereerd worden met<br />

kunstmatig intelligente software. Die gecreëerde beelden zijn nauwelijks<br />

van echt te onderscheiden. We kunnen onze ogen en oren<br />

dan niet meer vertrouwen en informatie die vroeger evident correct<br />

was voor waar aannemen. Wat dreigt is een ‘infocalypse’. Dat is een<br />

trend die zich absoluut doorzet: kunstmatig intelligente systemen<br />

die gemanipuleerde levensechte video’s en stemmen produceren en<br />

daarmee een wereld om ons heen creëren waarin ‘echt’ niet meer van<br />

‘nep’ is te onderscheiden. Met behulp van Augmented Reality kunnen<br />

levensechte – maar niet werkelijke bestaande - menselijke avatars<br />

in je woonkamer verschijnen. En in de toekomst zien we steeds<br />

vaker beroemdheden, presentatoren en influencers die enkel virtueel<br />

bestaan…<br />

INTIEM TECHNOLOGISCHE SAMENLEVING<br />

Mens en technologie zullen zich meer en meer versmelten. En hoewel<br />

ik bijzonder optimistisch ben over de toekomst, moeten we zeker<br />

niet naïef zijn. Net zoals niet alles wat het internet en sociale media<br />

hebben voortgebracht positief is, zo is dat ook bij de kwalitatieve<br />

groeispurt van kunstmatige intelligentie. Wat ik wel weet: we veranderen<br />

steeds meer naar een intiem technologische samenleving. En<br />

als mens krijgen we in de loop der tijd steeds meer technologie ter<br />

beschikking om onszelf te verbeteren. Scherper kijken, beter horen<br />

en beter nadenken.<br />

Hoe zorgen we ervoor dat dit voordeel niet onevenredig verdeeld<br />

wordt in de samenleving? En dat de kloof groter wordt tussen degenen<br />

die er wel toegang toe hebben en de mensen voor wie dat niet<br />

geldt? Zeker nu de economische ongelijkheid<br />

blijft groeien? Zoals gezegd: het is een heel<br />

interessante tijd met meer dan genoeg om<br />

te onderzoeken, over na te denken, ons over<br />

te verwonderen en fris kritisch te bekijken.<br />

Boek Jarno Duursma bij<br />

Speakers Academy ®<br />

info@speakersacademy.nl<br />

© ELSBETH HOEKSTRA<br />

Jarno Duursma is trendwatcher digitale technologie en auteur van 4 boeken, onder andere over Bitcoin Blockchain en kunstmatige<br />

intelligentie. Met zijn bedrijf bevindt hij zich in de frontlinie van de nieuwste digitale ontwikkelingen. Hij is alumnus van het<br />

gerenommeerde opleidingsinstituut Singularity University in Silicon Valley.<br />

SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2019</strong> 223

MENS EN SAMENLEVING | ONDERWIJS<br />

Mythes raken nooit op!<br />

Tekst: dr. Casper Hulshof<br />

© COPYRIGHT CLEARED<br />

"De leugen regeert," sprak voormalig koningin Beatrix bijna 20 jaar<br />

geleden. Ze had het daarbij over de status van de Nederlandse journalistiek.<br />

Ze toonde daarbij een vooruitziende blik, in het licht van<br />

de tegenwoordige onrust over 'fake news'. Als je de onderwijspraktijk<br />

bestudeert, dan zou je misschien ook tot de conclusie kunnen komen<br />

dat er flexibel met de waarheid omgesprongen wordt. Er gebeurt van<br />

alles dat de wetenschappelijke toets der kritiek niet kan doorstaan.<br />

In het boek Jongens zijn slimmer dan meisjes, dat uitkwam in 2013,<br />

probeerden Pedro de Bruyckere, (later) Paul Kirschner, en ondergetekende<br />

op speelse wijze een aantal van die ideeën, die wij als mythes<br />

beschouwden, tegen het licht te houden. Wat ons opviel was dat sommige<br />

inmiddels achterhaalde theorieën, zoals die over leerstijlen (en<br />

dan in het bijzonder het 'moeten' aanpassen van de instructie aan de<br />

individuele leerstijl van een leerling), op allerlei manieren hun weg<br />

in het onderwijs gevonden hebben, en voor sommige scholen min<br />

of meer tot de standaarduitrusting van docenten behoren. Tegelijk<br />

bleek dat docenten die gebruikmaken van dergelijke ideeën helemaal<br />

niet noodzakelijk slechter hun werk doen. Zij zijn namelijk gelukkig<br />

professioneel en ervaren genoeg om in de klas juist te handelen,<br />

ook al gaan zij daarbij dan misschien uit van niet-onderbouwde of<br />

zelfs weerlegde theorieën. Wat we ook beweren, onderwijs is en wordt<br />

geen exacte wetenschap, dus je mag ons best kritisch benaderen: graag<br />

zelfs! Maar bekijk dan wel onze argumenten, want die hebben we.<br />

Gelukkig werden die ook in ieder geval een beetje ter harte genomen,<br />

gezien het succes van ons eerste boek. Eerste boek, want in<br />

februari <strong>2019</strong> verschijnt de opvolger: 'Juffen zijn toffer dan meesters'.<br />

Weer vonden Pedro, Paul, en ik een flink aantal ideeën en 'modes' die<br />

het onderwijs binnengewaaid zijn en inmiddels vaste grond onder<br />

de voeten hebben gekregen. Om een paar te noemen: is de bekende<br />

'taxonomie van Bloom' in steen gebeiteld? Leren kinderen beter denken<br />

als zij op school leren programmeren? En heeft je 'mindset' grote<br />

invloed op je leerprestaties? Er kan ons insziens in de tuin die onderwijs<br />

heet nog flink wat geschoffeld worden.<br />

Regeert de leugen in het onderwijs? Nee, dat is zeker niet zo. Maar<br />

wij zien het als onze plezierige plicht om het onderwijsveld van wetenschappelijk<br />

onderbouwde informatie te voorzien, om zo een bijdrage<br />

aan onderwijsverbetering te leveren. En dat zullen wij ook het<br />

komende jaar blijven doen!<br />

Boek Casper Hulshof exclusief bij<br />

Speakers Academy ®<br />

info@speakersacademy.nl<br />

Casper Hulshof onderwijst, onderzoekt, schrijft, en spreekt. Hij observeert, aanschouwt, en analyseert ontwikkelingen in onderwijs en<br />

wetenschap met een kritische blik, en probeert de betekenis, doordachtheid, en ‘waarheid’ daarvan te duiden en uit te leggen aan een<br />

groter publiek. In het dagelijks leven is hij docent aan de opleiding Onderwijskunde aan de faculteit Sociale Wetenschappen van de<br />

Universiteit Utrecht. Hij verzorgt onder andere onderwijs op het gebied van onderwijspsychologie, assessment, wetenschapsfilosofie<br />

en geschiedenis van het onderwijs. Verbinding met de actualiteit en humor zijn voor hem belangrijke elementen die onderwijs<br />

onderscheidend maken.<br />

224<br />

SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2019</strong><br />

SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2018</strong><br />

224

The Conscious Edition<br />

Op het gebied van gezondheidszorg en de<br />

relatie tussen voeding en gezondheid<br />

verandert de wereld in een rap tempo.<br />

Het aantal mensen dat wereldwijd het besluit heeft<br />

genomen om geen vlees en zuivel te eten is gegroeid tot<br />

600 miljoen en het ligt in de verwachting dat dit aantal<br />

zal toenemen tot 1 miljard binnen 3 jaar. Volgens velen<br />

(o.a. Bill Gates) zal in 2050 niemand meer dieren eten.<br />

De kritische houding ten opzichte van de<br />

gezondheidszorg en de farmaceutische wereld is ook<br />

sterk toegenomen,.<br />

De zelfverantwoordelijkheid, mede dankzij internet<br />

en de sociale media, groeit sterk en preventie wordt<br />

steeds belangrijker. Men raakt zich ervan bewust dat<br />

ziekten als hart- en vaatziekten, kanker en diabetes<br />

(waaraan 2/3 van de wereldbevolking overlijdt) te<br />

voorkomen zijn als men een gezonde levensstijl<br />

aanneemt.<br />

Redenen genoeg voor <strong>ACADEMY</strong>® <strong>Magazine</strong> om<br />

hier extra aandacht aan te geven. In dit kader hebben<br />

wij internationaal vermaarde sprekers en experts als<br />

dr. Brian Clement, Joey Carbstrong, John Perkins,<br />

Andro Vos, Sailesh Rao, Ty Bollinger, dr. Matthias Rath,<br />

Heather Mills, Fiona Oaks en Mikki Mottes exclusief<br />

geïnterviewd onder de noemer The Conscious Edition.<br />

Mijn team en ik wensen u veel (kritisch) leesplezier.<br />

Albert de Booij<br />

Oprichter en CEO Speakers Academy®<br />

SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2019</strong> 225

‘Mensen moeten leren<br />

zichzelf te helpen’<br />

dr. Brian Clement en<br />

dr. Anna Maria Clement<br />

Tekst: Jacques Geluk | Fotografie: Andrés Jiménez

LEEFSTIJL EN GEZONDHEID<br />

Als mensen, gezond of ziek, iets heel graag willen, kunnen ze dat mogelijk maken. Het Hippocrates Health<br />

Institute biedt hen de middelen daartoe. "Het eerste dat mijn man meestal tegen mensen zegt als ze op<br />

een zondag bij ons aankomen, is dat we hier nog nooit iemand hebben genezen. Veel mensen vragen zich<br />

af waarom ze dan al die kilometers hebben afgelegd en geld hebben betaald, maar als snel beseffen ze dat<br />

ze zelf verantwoordelijk zijn", zegt Anna Maria Clement in het Nederlandse Twello. Ze stelt haar man Brian<br />

voor, die een lezing van twee uur zal geven over hoe mensen zichzelf kunnen helpen. Het gaat allemaal over<br />

‘Lifestyle Medicine’ en het belang van een gezonde leefstijl, die bestaat uit bewegen, veganistisch eten en<br />

het afzweren van suiker. “Alles begint met het veranderen van je manier van denken.”<br />

Mensen van over de hele wereld<br />

bezoeken het Hippocrates<br />

Health Institute in het prachtige<br />

West Palm Beach, Florida.<br />

Ze krijgen er voedingsadviezen<br />

en kunnen niet-invasieve en herstellende therapieën,<br />

geavanceerde spa- en verjongingskuren<br />

volgen onder begeleiding van een deskundig en<br />

compassievol team. Daarnaast kunnen de gasten<br />

inspirerende lezingen bijwonen over de principes<br />

van het leven en deelnemen aan een ‘zinnenprikkelend’<br />

buffet bestaande uit enzymenrijke,<br />

biologische gerechten. Het Instituut wil zijn gasten te helpen bij het<br />

nemen van verantwoordelijkheid voor hun eigen leven en zelf te werken<br />

aan een bestaan zonder voortijdige veroudering, ziekte en onnodige<br />

pijn. Een goede gezondheid zorgt voor een positieve kijk op het<br />

leven vol zelfvertrouwen, enthousiasme, kracht en vreugde, waardoor<br />

we optimaal kunnen presteren. Net zoals bij alles van grote waarde,<br />

moeten we zuinig zijn op onze gezondheid. Het levenstransformatieprogramma<br />

van het instituut maakt een comfortabele overgang van<br />

een slechte naar een gezonde leefstijl mogelijk in een bemoedigende<br />

omgeving .Het medische team en professionele zorgverleners ondersteunen<br />

dat proces.<br />

Het gezondheidsinstituut is vernoemd naar de Griekse filosoof<br />

Hippocrates (460-370 v. Chr.), wiens citaat ‘Laat uw voeding uw<br />

medicijn zijn en uw medicijn uw voeding’ precies aangeeft waarom<br />

het gaat. Dr. Brian Clement kan zich daar helemaal in vinden, zegt<br />

hij wanneer we hem en zijn vrouw Anna Maria ontmoeten in Twello.<br />

"Ironisch en verbazingwekkend genoeg verbond de allopathische<br />

geneeskunde zich aan Hippocrates' naam", zegt hij verwijzend naar<br />

de Eed van Hippocrates, die artsen ook nu nog afleggen om aan te<br />

geven dat ze zich houden aan ethische normen. "Hippocrates, die ik in<br />

Griekenland heb bestudeerd, was eigenlijk een natuurarts die werkte<br />

met watertherapie, planten en kruiden. Hij had<br />

ook zijn eigen vorm van westerse acupunctuur<br />

ontwikkeld en creëerde in feite de eerste georganiseerde<br />

gezondheidszorg in het Westen.”<br />

OPRICHTER OVERWINT KANKER<br />

Ann Wigmore krijgt in 1952 van vooraanstaande<br />

artsen verbonden aan de Harvard Universiteit<br />

te horen dat ze nog maar negentig dagen<br />

te leven heeft. Ze lijdt aan darmkanker, stadium<br />

4. “Gelukkig was ze in een Litouws dorpje opgegroeid,<br />

waar haar ‘cadeau-oma’ de dorpsarts was.<br />

Een natuurdokter, zoals bijna alle artsen in die jaren, die geen chemische<br />

medicijnen voorschreef, maar kruiden, extracten van planten<br />

en bomen, gezond voedsel en liefde. Na in Amerika haar doodvonnis<br />

gekregen te hebben, ging ze terug. Ze zag wat haar oma gebruikte,<br />

paste dat op zichzelf toe en genas. Dat was voor haar aanleiding in<br />

1956 het Hippocrates Health Institute op te richten, een zeker voor<br />

die tijd zeer vooruitstrevende educatieve instelling – en de eerste in<br />

haar soort – die mensen leerde hoe te leven. Het instituut vervulde<br />

een pioniersrol en doet dat nog steeds met wat we nu ‘Lifestyle Medicine’<br />

noemen”, vertelt Dr. Clement. “Tegenwoordig sluiten zich ook<br />

reguliere artsen bij ons aan, die beseffen dat het niet genoeg is een pil<br />

of zelfs een natuurgeneesmiddel voor te schrijven. Ze moeten vooral<br />

eerlijk tegen mensen zijn. Bijvoorbeeld door hen te vertellen dat ze<br />

ziek zijn geworden doordat ze verkeerd eten, niet sporten, negatieve<br />

gevoelens hebben of een hekel hebben aan hun werk. Dat levert stresssymptomen,<br />

weer tot ziekten kan leiden.” Dat gewone artsen zich ook<br />

in Nederland aansluiten, blijkt aan het einde van de lezing wanneer<br />

een Nederlandse arts verklaart dat hij overstag is en dat hij zeker twintig<br />

artsen kent voor wie dat ook geldt.<br />

Vreemd genoeg gebeurt tussen 1956 en 2010 op dit gebied vrijwel<br />

niets buiten het instituut. "Dat verandert nu snel en radicaal,<br />

SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2019</strong> 227

LEEFSTIJL EN GEZONDHEID<br />

want ons huidige ‘gezondheidszorg’ is niet<br />

duurzaam". Volgens Brian Clement kunnen<br />

we onmogelijk geld blijven besteden<br />

aan aandoeningen die we niet genezen,<br />

maar juist laten bestaan. “Het is een bodemloze<br />

put, maar het gezond verstand, dat zegt<br />

dat iedereen verantwoording moet nemen<br />

voor zijn eigen leven, zal overwinnen. Verwacht<br />

niet dat de overheid of de overheid,<br />

sociale instanties of artsen je gaan verzorgen.<br />

Wat dat betreft ik dat we de dokters<br />

ook moeten bijscholen”, lacht Dr. Clement,<br />

wiens gezondheidsinstituut decennialang<br />

is bekritiseerd. Zelfs is hij vaak beschuldigd<br />

van kwakzalverij. “Ze zaten allemaal achter<br />

ons aan. Wanneer je kritisch bent over de<br />

reguliere gezondheidszorg, die een belangrijke<br />

economische factor is, en levensvragen<br />

anders benadert, komen de farmaceutische<br />

bedrijven en de voedingsmiddelenindustrie<br />

vaak in het geweer. Ook hier zie je dat de<br />

waarheid altijd prevaleert, want hun verzet<br />

neemt af. Er is steeds meer acceptatie voor<br />

wat we doen. Uiteindelijk zijn alle mensen<br />

kwetsbaar. Wanneer iemand een doodvonnis<br />

te horen heeft gekregen of erg ziek is, verdwijnen<br />

vooroordelen tegen behandelingen<br />

en zal diegene er alles aan doen zichzelf of<br />

haar te redden."<br />

NIET ABNORMAAL<br />

OF EXTREEM<br />

Voordat de in Zweden geboren Anna<br />

Maria Clement naar de Verenigde Staten<br />

gaat om zich bij Hippocrates aan te sluiten,<br />

is zij directeur van een internationaal erkend<br />

zorgcentrum voor gezondheidsherstel in<br />

Stockholm. "Zelfs Amerikanen kwamen<br />

naar ons toe. De regering heeft ons gesteund<br />

en Zweedse burgers naar onze instelling<br />

gestuurd. Na de komst van nieuwe mensen<br />

bij het zorgcentrum, twee jaar later, is alles<br />

veranderd", legt ze uit. Brian Clement, een<br />

gediplomeerd voedingsdeskundige, heeft<br />

decennialang het voortouw genomen in de<br />

internationale progressieve gezondheidsbeweging.<br />

Beiden hebben veel ervaring in<br />

hun vakgebied. Inmiddels weten ze zeker<br />

dat wat doen zij niet abnormaal of extreem<br />

is."We hopen dat we de maatschappij, haar<br />

cultuur en het economische systeem in die<br />

volgens ons correcte richting kunnen leiden.<br />

Kun je je voorstellen hoe lang mensen zonder<br />

pijn en lijden kunnen leven, wanneer we<br />

een aantal ziekten kunnen uitroeien of drastisch<br />

verminderen? Het kan even duren<br />

voordat we ons daar allemaal van bewust<br />

zijn. "Artsen maken mensen bang door dingen<br />

te zeggen als 'Als je geen chemotherapie<br />

accepteert, zul je binnen zes maanden sterven'.<br />

Zelfs als blijkt dat ze toch geen kanker<br />

hebben, denkt hun brein nog steeds van wel<br />

en kunnen ze nog steeds aan kanker sterven.<br />

Ons uitgebreide kankerprogramma wordt<br />

geleid door een van 's werelds beste artsen<br />

op het gebied van visualisatie. Mensen die<br />

naar ons toe komen met stadium 3 en 4 kanker<br />

moeten hun gedachten richten op het<br />

omkeren van hun aandoening, alleen dan<br />

kunnen gezonde voeding en lichaamsbeweging<br />

helpen. Iedereen die naar Hippocrates<br />

komt, gezond of ziek, moet verplicht psychotherapie<br />

ondergaan en onze afdeling energetische<br />

geneeskunde bezoeken, die onder<br />

leiding staat van een arts. Wij maken daarbij<br />

gebruik van zeer geavanceerde technologie.”<br />

Dr. Clement noemt koude lasers, QRS<br />

(een patroon in een elektrocardiogram dat<br />

de pulsen in een hartslag en hun frequentie<br />

registreert), Bio-Well (meting van stress- en<br />

energieniveau). "Veel van deze futuristische<br />

technologieën dringen je lichaam niet binnen,<br />

maar werken met de eigen biofrequentievelden<br />

van onze gasten.”<br />

MENSHEID VERANDEREN<br />

Het uiteindelijke doel van Brian en Anna<br />

Maria Clement is het veranderen van de<br />

mensheid. "Ons instituut is het epicentrum<br />

van de toekomstige geneeskunde, maar dat<br />

is niet ons enige doel. We zijn gepassioneerd<br />

door te gaan met onze eindeloze missie, die<br />

ons naar plaatsen over de hele wereld brengt.<br />

Als je zou zien wat we hebben waargenomen<br />

en gezien, weet je dat mensen tot alles in staat<br />

zijn. Als ze er maar in geloven. Anna Maria<br />

Clement: "Het nieuws dat je elke dag ziet,<br />

speelt ons in de kaart en onderstreept precies<br />

wat we doen." Brian Clement: "Gisteren<br />

hebben we een rapport gelezen waarin staat<br />

dat 84 procent van de oncologen zelf geen<br />

chemotherapie zou ondergaan na constatering<br />

van kanker bij hen. Wie kunnen het nou<br />

beter weten? Een ander recente studie suggereert<br />

dat obesitas kanker kan veroorzaken<br />

doordat vet de zogenoemde ‘natural killer’-<br />

of NK-cellen, die onderdeel zijn van ons<br />

natuurlijk afweersysteem, afsluit.” Het goede<br />

nieuws is dat een plantaardig dieet, met nauwelijks<br />

enige inname van suikers, diabetes-2<br />

kan omkeren. Binnen twee weken kunnen<br />

patiënten van insuline af zijn. “Dat gebeurt<br />

heel vaak nadat suikerpatiënten zijn overgestapt<br />

op ‘Lifestyle Medicine’.”<br />

KIEMEN<br />

Brian Clement heeft 'The Life Force Book'<br />

geschreven over voedsel dat je wel of niet<br />

zou moeten eten, of met mate. Hij heeft<br />

eveneens een serie wetenschappelijke boeken<br />

geschreven onder de titel 'Food is medicine'<br />

en twintig boeken voor het ‘gewone’<br />

publiek. Zijn volgende boek, 'Quantum<br />

human biology’ verschijnt in <strong>2019</strong> en gaat<br />

over wat we nu op kwantumniveau begrijpen<br />

en dus niet meer alleen over bloedcellen<br />

en biochemie. “De Amerikaanse Nationale<br />

Gezondheidsinstituten (NIH) zijn pas in de<br />

jaren tachtig gaan onderzoeken of bepaald<br />

voedsel ziekte en veroudering kan omkeren.<br />

In de jaren negentig zijn honderden miljoenen<br />

euro’s geïnvesteerd in vervolgstudies.<br />

Dat heeft geresulteerd in wetenschappelijk<br />

bewijs dat de kiem het effectiefste middel is<br />

tegen vele ziekten dat ooit is ontdekt. We praten<br />

altijd over een banket van fytochemicaliën,<br />

chemische plantaardige verbindingen<br />

die bedoeld zijn om planten te laten gedijen<br />

en te helpen zich te verweren. De hoeveelheid<br />

fytochemicaliën in kiemen is veertig tot<br />

vijftig keer groter dan in groenten. Het eten<br />

van kiemen, waarvan we exact weten hoe ze<br />

werken, kan daardoor helpen hartaandoeningen,<br />

diabetes, kanker en veroudering te<br />

voorkomen.” Brian en Anna Maria Clement<br />

benadrukken ook dat we ons voedsel, inclusief<br />

groenten, niet moeten koken. “Mensen<br />

zijn de enige dieren die dat doen, maar<br />

gekookt voedsel is dood voedsel", waaruit<br />

alle natuurlijke enzymen en gezonde nutriënten<br />

zijn verdwenen. De levenskracht is<br />

eruit.” Een gekookte graankorrel zal nooit<br />

meer ontkiemen, terwijl een ongekookte,<br />

onbehandelde korrel zal ontkiemen om een<br />

nieuwe plant te vormen. “Levend voedsel<br />

staat bij alle natuurvolken bekend om zijn<br />

geneeskrachtige eigenschappen.”<br />

SUIKERS ZIJN<br />

MOORDENAARS<br />

Een van Brian Clements vele boeken heet<br />

'Sweet disease'. "Elk hoofdstuk gaat over een<br />

228<br />

SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2019</strong>

‘Let food by thy medicine,<br />

and medicine be thy food’ (Hippocrates)<br />

andere ziekte. Ik laat precies zien hoe suikers,<br />

inclusief die uit verse vruchten, ziektes<br />

kunnen veroorzaken en stimuleren.” Fruit<br />

vormt dan ook geen groot onderdeel van het<br />

Hippocrates-dieet. “Wie kanker heeft of lijdt<br />

aan virusinfecties en bacteriële aandoeningen<br />

krijgt bij ons helemaal geen suiker. Dat<br />

baseren we op onderzoek dat we vier decennia<br />

geleden al hebben uitgevoerd.” Veel mensen<br />

zijn opgevoed met en horen nog steeds<br />

de stelling dat fruit heel gezond is en je er net<br />

zoveel van kunt eten als je wilt. Brian Clement<br />

is het daar niet mee eens. "Het oorspronkelijke<br />

dieet van mensen bestond inderdaad<br />

uit groenten en fruit en zelfs nu is dat nog<br />

beter dan de meeste Amerikanen en Nederlanders<br />

eten. Vijftien jaar geleden waren<br />

wij roependen in de woestijn en werden<br />

we bekogeld met tomaten. De enige wetenschappelijke<br />

informatie was een rapport van<br />

het Amerikaanse Agricultural Science Committee,<br />

waarin stond dat de Chinezen duizenden<br />

jaren geleden al zijn begonnen met<br />

het kruisen van vruchten om ze zoeter te<br />

maken. Echt verbluffend. Een eeuw geleden<br />

konden alleen aristocraten zich het eten van<br />

bewerkte suikers veroorloven. Gemiddeld<br />

ging dat om een kilo per persoon per jaar.<br />

In onze cultuur eet de gemiddelde persoon<br />

jaarlijks ongeveer zestig kilo! In elke vorm<br />

die je je kunt voorstellen. Alcohol is ook suiker.<br />

Genetisch gezien hebben we geen extra<br />

suiker nodig, maar velen van ons zijn echt<br />

verslaafd. Een onderzoek uit december 2017<br />

laat zien dat suiker en zelfs natuurlijke suiker<br />

uit fruit tot zelfs dertig keer verslavender<br />

is dan cocaïne. Ik begrijp dat het mensen het<br />

daardoor moeilijk vinden suiker op te geven,<br />

maar dat is geen rechtvaardiging om het te<br />

blijven gebruiken.”<br />

EMOTIE IS BELANGRIJK<br />

Iedereen moet aan de slag. Een plantaardig,<br />

dus bij voorkeur rauw veganistisch<br />

eetpatroon is niet voldoende om je te<br />

beschermen tegen ziektes en voortijdige veroudering.<br />

We moeten ook bewegen en werken<br />

aan emoties die ons in de weg staan.<br />

“Educatie is daarom het belangrijkste onderdeel<br />

van ons instituut. Wat er mis is met de<br />

reguliere en zelfs homeopathische gezondheidszorg?<br />

Het is nog steeds standaard dat de<br />

dokter zegt ‘U komt naar mij, ik behandel u<br />

en ik word betaald’. Dat proberen we al tientallen<br />

jaren te doorbreken. De nieuwe standaard<br />

moet zijn: ‘U komt naar mij, ik train je<br />

en geef je les en daarna heb je mij niet meer<br />

nodig’. Met andere woorden: mensen komen<br />

bij ons voor advies, wij leren hen hun mindset<br />

te veranderen en wat ze kunnen doen<br />

om zichzelf te behandelen en geven ze alle<br />

instrumenten die ze daarvoor nodig hebben.<br />

De verplichte psychotherapie helpt hen<br />

de juiste keuzes te maken, want we weten dat<br />

als je vier mensen met een bepaald doel naar<br />

een winkel stuurt, ze allemaal met verschillende<br />

dingen terugkomen. Anderen kunnen<br />

hier vijf kilo verliezen door te gaan bewegen<br />

en er zijn gasten die profiteren van de elektromagnetische<br />

behandeling die wij aanbieden.<br />

Maar het is niet of/of, maar altijd en/en.<br />

Het gaat om een totaalpakket en het mooie is<br />

dat wij hier alles onder één dak kunnen aanbieden.”<br />

Dr. Brian Clement sluit het interview<br />

af met een optimistische kijk op de<br />

toekomst. "Het doet me goed te zien dat de<br />

menselijke transformatie in volle gang is. In<br />

2017 steeg wereldwijd het aantal mensen dat<br />

kiest voor een veganistisch, op planten gebaseerd<br />

voedingspatroon met bijna duizend<br />

procent. Dat zou inmiddels best verdubbeld<br />

kunnen zijn. We zien ook dat vasten populairder<br />

wordt. Anna Maria en zijn betrokken<br />

bij een documentaire met de titel 'Fasting'.<br />

In september <strong>2019</strong>, tijdens het Toronto Film<br />

Festival, lanceren we een nieuwe paradigmafilm.<br />

Onze generatie leest, jongere mensen<br />

doen dat niet. Ze zien alles in snapshots en<br />

in documentaire vorm. Dat is precies wat we<br />

hen aanbieden, waardoor we ook hen kunnen<br />

bereiken."<br />

Boek Brian Clement en/of Anna Maria<br />

Clement exclusief bij Speakers<br />

Academy ® info@speakersacademy.nl<br />

Dr. Brian Clement is samen met zijn vrouw, Anna Maria Gahns-Clement, directeur van het Hippocrates Health Institute. Naast<br />

zijn onderzoek houdt Clement wereldwijd lezingen over hoe mensen zelf kunnen werken aan een gezond en lang leven. Hij<br />

geeft hen daarvoor een routekaart. Al meer dan 40 jaar is Anna Maria Clement een vooraanstaand leider binnen de progressieve<br />

gezondheidsbeweging. Anna sloot zich aan bij Hippocrates op de oorspronkelijke locatie in Boston en bracht een verfrissende<br />

Europese aanpak van wellness.<br />

SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2019</strong> 229

© SIMONE SIMPSON<br />

Joey Carbstrong<br />

Tekst: Jacques Geluk | Fotografie: Joey Armstrong<br />

‘Studies wijzen uit dat plantgebaseerd<br />

eten superieur is’<br />

230 SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2019</strong>

DIERENWELZIJN<br />

Spreekbuis voor<br />

onschuldige individuen<br />

die we met miljarden<br />

tegelijk vermoorden<br />

Het leven van Joseph Armstrong (1986) uit Adelaide, Australië, is – vanaf zijn veertiende – twaalf jaar lang een<br />

door drugs en geweld gedomineerd strijdtoneel. Tot hij in de gevangenis belandt, nadenkt en een nieuwe<br />

kijk op het leven krijgt. Hij zegt het bendeleven definitief vaarwel en wil een positief stempel op de aarde<br />

drukken. Als de veganistische activist Joey Carbstrong strijdt hij nu voor de bevrijding van de biljoenen<br />

dieren die “we onnodig mishandelen, verkrachten en vermoorden. Als we dit immorele gedrag niet stoppen,<br />

hoe kunnen we dan leren elkaar, als mensen, goed te behandelen?”<br />

Joey Armstrong gaat op zijn veertiende<br />

van school en raakt verslaafd<br />

aan alcohol en steeds<br />

zwaardere drugs. Op zijn 22ste is<br />

hij zo afhankelijk van verdovende<br />

middelen dat werken onmogelijk is. Hij sluit<br />

zich aan bij bendes, is gewelddadig, bouwt<br />

een uitgebreid strafblad op en krijgt huisarrest.<br />

In september 2011 belandt hij in de<br />

gevangenis vanwege illegaal wapenbezit.<br />

Websites en kranten schrijven nog steeds<br />

vooral over het verkeerde pad dat hij heeft<br />

bewandeld. “Mensen grijpen daar steeds op<br />

terug. Dat is begrijpelijk, maar jammer en<br />

irrelevant.” Het gaat erom, vindt hij, wat nu<br />

zijn beweegredenen zijn. “Mijn verblijf in de<br />

gevangenis, waar ik voor het eerst langere<br />

tijd nuchter was, is achteraf een zegen gebleken.<br />

Daar kwam ik niet alleen tot het besef<br />

dat ik wat wilde teruggeven aan de mensen,<br />

ik realiseerde me ook dat er een groep<br />

© LAURA BELL<br />

onschuldige wezens is die mijn hulp nog<br />

harder nodig heeft, maar naar wie niemand<br />

luistert. Daarom ben ik nu hun spreekbuis,<br />

vanuit mijn hart”, aldus Joey. Hij wil, zoals<br />

hij dat noemt, de ‘genocide onder de dieren’,<br />

stoppen.<br />

“Tijdens mijn huisarrest was ik nog steeds<br />

verslaafd en bendelid, maar ik ontdekte in<br />

die periode wel de kracht van op planten<br />

gebaseerd voedsel. Een van mijn inspiratoren<br />

was de Amerikaanse ontgiftingsexpert<br />

Dan McDonald, wiens ideeën over plantgebaseerd<br />

en rauw plantaardig voedsel in<br />

mijn hoofd bleven zitten. Hij heeft mijn<br />

leven niet veranderd, maar wel wat bij mij<br />

losgemaakt. Als iemand – zoals hij – de<br />

waarheid vertelt ga ik daar wat mee doen.”<br />

Joey beseft tijdens het eten van ‘dood voedsel’<br />

dat hij het vlees binnenkrijgt van een dier<br />

dat helemaal niet wilde sterven en heel wat<br />

moet hebben doorgemaakt. “Nadat ik uit<br />

de gevangenis kwam en voorgoed afscheid<br />

had genomen van mijn gewelddadige verleden,<br />

heeft het nog twee maanden geduurd,<br />

maar sindsdien eet ik geen dierlijke produc-<br />

SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2019</strong> 231

DIERENWELZIJN<br />

‘Kunstmatige inseminatie<br />

van koeien is<br />

seksueel misbruik’<br />

ten meer”, zegt Joey. Hij ontpopt zich als dierenactivist<br />

en gaat de confrontatie aan, want<br />

zoete broodjes bakken is volgens hem niet de<br />

manier om mensen en vooral niet-veganisten<br />

wakker te schudden. Aanvankelijk doet<br />

hij dat met schokkende uitspraken, met als<br />

gevolg dat die de pers halen en zijn boodschap<br />

– ‘alle wezens verdienen fundamentele<br />

rechten’ – ondersneeuwt.<br />

‘SEKSUEEL MISBRUIK<br />

VAN KOEIEN’<br />

Nu zegt Joey: “Ik wil dat veganisten respect-<br />

en compassievolle advocaten zijn en<br />

met mensen praten, zoals zij zelf willen worden<br />

toegesproken. Ik wil een beweging creëren<br />

die respectvol de waarheid verkondigt en<br />

opkomt voor onschuldige slachtoffers, zonder<br />

scheld- en schreeuwpartijen. Tegelijk is<br />

de waarheid heel hard en gaat het over zware<br />

onderwerpen, zoals het martelen en misbruiken<br />

van dieren. Dan moet je soms direct<br />

zijn om geconditioneerde gedachten bij<br />

wijze van spreken uit mensen te slaan.” Een<br />

voorbeeld. Medio <strong>2018</strong> is Joey te gast, samen<br />

met de boeren Jonny en Dulcie Crickmore,<br />

in het ITV-programma ‘This morning’. Hij<br />

noemt daarin kunstmatige inseminatie bij<br />

koeien, waarbij de vuist van de boer het dierenlijf<br />

penetreert, ‘seksueel misbruik’. ‘Als<br />

het slachtoffer een mens zou zijn, heet dat<br />

verkrachting. Dit is hetzelfde. Ze onteren<br />

het lichaam van een bewust wezen tegen<br />

haar wil. Dat is immoreel, omdat een koe<br />

er niet mee kan instemmen’. De pers noemt<br />

Joey achteraf ‘agressief ’ en ‘arrogant’. Zelf<br />

zegt hij: “Ik heb die boerin uit laten praten<br />

en niet geïnterrumpeerd. In de zeven<br />

minuten durende video die ik van de uitzending<br />

heb gemaakt, komt zij vier minuten<br />

232<br />

SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2019</strong><br />

aan het woord, die ze vult met woordspelletjes<br />

en semantiek. Dat gebeurt vaker. Mensen<br />

veranderen van gespreksthema en leiden<br />

de aandacht af van het kernpunt. Ze brengen<br />

mijn verleden ter sprake, omdat ze niets<br />

kunnen inbrengen tegen mijn boodschap<br />

die heel solide is. Mijn verleden is bovendien<br />

volledig irrelevant als ik een belangrijk<br />

onderwerp ter sprake breng dat daarmee<br />

niets te maken heeft.” Het ITV-interview<br />

terugkijkend is een conclusie dat het boerenechtpaar,<br />

dat ervan overtuigd is dat het<br />

goed en verantwoord bezig is, zich aangevallen<br />

voelt en boos is door wat er is gezegd en<br />

mede daardoor niet kan openstaan voor de<br />

totaal tegenovergestelde opvattingen van de<br />

Australische dierenrechtenactivist.<br />

‘ELK INDIVIDU IS<br />

EVENVEEL WAARD’<br />

Joey Carbstrong komt verbaal misschien<br />

hard over, zoals hij zelf toegeeft, hij meent<br />

oprecht dat ook dieren individuele persoonlijkheden<br />

zijn. “De maatschappij is compleet<br />

afgesneden van deze individuen. Het<br />

verpakte vlees dat mensen in de supermarkt<br />

kopen staat volledig los van de dieren waaraan<br />

het ooit toebehoorde. Hondeneigenaren<br />

zien hun huisdieren wel als een individuen,<br />

kennen hun persoonlijkheid, weten wat ze<br />

nodig hebben en zijn zeer aangeslagen wanneer<br />

iemand ze doodmaakt. Bij koeien en<br />

al die andere dieren zien ze dat niet. Alle<br />

levende wezens, ongeacht hun mentale<br />

niveau, verdienen respect en een leven in<br />

vrijheid zonder lijden en misbruik. De mate<br />

van intelligentie is per soort en zelfs binnen<br />

soorten (zoals mensen) verschillend,<br />

maar het ene individu is niet meer of minder<br />

waard dan het andere. Kernpunt is dat<br />

alle wezens in de basis een fundamenteel<br />

recht op vrijheid verdienen. Het is onnodig<br />

en onrechtvaardig om ze te exploiteren, misbruiken<br />

en vermoorden. Het is gerechtvaardigd<br />

een dier te doden uit zelfverdediging of<br />

als er geen andere keuze is (sommige carnivoren<br />

moeten vlees eten om te overleven),<br />

maar hier gaat het om het fokken van miljarden<br />

landdieren en het vangen van biljoenen<br />

zeedieren per jaar voor menselijke consumptie.<br />

We zijn zeer ontwikkeld als het gaat<br />

om technologie, landbouw en het importeren<br />

en exporteren van goederen van en naar<br />

andere landen. Tegelijk blijven we doorgaan<br />

met het vermoorden en eten van dieren.<br />

Voor onze gezondheid hebben we geen vlees<br />

nodig. Dat verstopt alleen maar onze aderen<br />

en verhoogt de kans dat we aan hartziekten<br />

overlijden. Terwijl we al die dieren vermoorden,<br />

vernietigt grootschalige veeteelt<br />

ook nog eens het milieu en bijvoorbeeld de<br />

regenwouden. Als je praat over noodzaak, is<br />

die handelwijze daar verder van verwijderd<br />

dan ik ooit heb gezien.”<br />

BEWEGING DER<br />

RECHTVAARDIGHEID<br />

Er zijn veganisten, zoals Dan McDonald<br />

en David Wolfe, die zich om hen moverende<br />

redenen niet meer met de term ‘vegan’<br />

associëren, maar een leefwijze promoten<br />

waarvoor geen enkel dier hoeft te worden<br />

vermoord. Hoe het ook zij, een op planten<br />

gebaseerde leefstijl is de basis voor een van<br />

de snelst, zelfs exponentieel groeiende bewegingen<br />

van onze tijd. “Het is de beweging der<br />

rechtvaardigheid”, vindt Joey. “Ik vraag mensen<br />

wel eens een slachthuis of een lokale slager<br />

te bezoeken, omdat ze wel vlees eten dat<br />

daar vandaan komt, maar geen idee hebben<br />

hoe het er aan toegaat. De bedoeling is dat<br />

ze ervan walgen, beseffen hoeveel dierenleed<br />

we veroorzaken en willen praten over de<br />

noodzaak van het slachten van dieren voor<br />

consumptieve doeleinden.” Het belangrijkste<br />

is niet dat we straks allemaal veganisten<br />

zijn, maar dat er een nog verdergaande verandering<br />

op gang komt in ons denken, zegt<br />

Joey. “Het moet normaal zijn niet alleen kindermisbruik<br />

te melden, maar het ook als een<br />

morele plicht te zien aan de bel te trekken als

DIERENWELZIJN<br />

© LAURA BELL<br />

© ANIMAL RIGHTS PHOTOGRAPHY - JOHN SMITH<br />

sprake is van dierenmishandeling. We verheffen<br />

met steeds meer mensen onze stem.<br />

Veel mensen denken dat wij hen onze overtuigingen<br />

willen opdringen en proberen te<br />

dwingen alleen maar groenten en fruit te<br />

eten. Daar gaat het niet per se om. Het veganist<br />

zijn op zich is een neutrale positie van<br />

waaruit we in een steeds grote groep strijden<br />

voor rechtvaardigheid. Voor mij betekent<br />

dat dus ook het niet ondersteunen van<br />

industrieën die onschuldige dieren verminken<br />

en vermoorden.”<br />

GEEN ZORGEN<br />

OVER GEZONDHEID<br />

Joey heeft een groot deel van zijn leven<br />

vlees en zuivel geconsumeerd, maar als overtuigd<br />

veganist mist hij zelfs bepaalde smaken<br />

niet. Er zijn genoeg plantaardige, vaak<br />

rauwe alternatieven. “Sommigen zeggen dat<br />

ik eerder doodga omdat ik essentiële voedingsstoffen<br />

mis. Belachelijk. Vleeseters<br />

nemen te veel verzadigd vet en dierlijke proteïnen<br />

op, krijgen verstopte aderen door<br />

slecht cholesterol en sterven waarschijnlijk<br />

aan een hartaanval. Ik krijg daarentegen veel<br />

goede voedingsstoffen, vezels en vitaminen<br />

binnen. Steeds meer studies wijzen uit dat<br />

plant-gebaseerd eten superieur is. Wetenschappelijke<br />

onderzoeken die het tegendeel<br />

beweren zijn financieel ondersteund door<br />

de vlees- en zuivelindustrie en hun lobbyisten<br />

zijn alleen maar bezig met het vertragen<br />

van het onvermijdelijke. Daar komt bij dat<br />

mensen fysiologisch gezien herbivoren zijn.<br />

Onze tanden zijn geschikt om te kauwen,<br />

niet om te doden. We hebben geen klauwen,<br />

maar vingers waarmee we fruit kunnen<br />

plukken. Ons lichaam is niet geschikt<br />

om te jagen op prooien. Er is misschien een<br />

tijd geweest dat we wel op jacht moesten om<br />

te overleven, maar dat is een ander scenario<br />

dat niet geldt voor de meerderheid van de<br />

mensen die vandaag de dag dierlijke producten<br />

gebruiken.”<br />

Zijn leven is lang een negatief strijdtoneel<br />

geweest, maar nu strijden Joey en de zijnen<br />

voor een vreedzame wereld waar mensen<br />

en dieren in vrijheid samenleven. “Als we<br />

het hierover niet eens kunnen worden en<br />

onnodig biljoenen onschuldige dieren, die<br />

ons niets hebben misdaan, blijven vermoorden<br />

is dat immoreel en onjuist. Hoe gaan we<br />

dan om met mensen van wie we denken dat<br />

ze ons wel iets hebben aangedaan? Veganisten<br />

zijn vredelievender.” Met die opvatting<br />

in het achterhoofd wil Joey zijn boodschap<br />

aan zoveel mogelijk mensen overbrengen en<br />

mogelijk over enige tijd ook in Europa. “De<br />

meeste mensen zullen ervoor openstaan,<br />

omdat ze een goed hart hebben en niet willen<br />

meewerken aan dierenmisbruik. Ze willen<br />

rechtvaardigheid, zijn gepassioneerd en rationeel<br />

en reageren woedend als ze zien hoe ze<br />

in China honden vermoorden en villen om<br />

hun vlees te consumeren. Ik besef dat velen<br />

al vanaf hun jeugd geconditioneerd zijn om<br />

vlees te eten, maar weet zeker dat ze dat kunnen<br />

afleren en openstaan voor wat nieuws.<br />

Daarom laten mensen als ik hen zien wat er<br />

nu nog gebeurt en waarom dat onnodig is.<br />

We wijzen hen een betere weg.”<br />

Boek Joey Carbstrong exclusief bij<br />

Speakers Academy ®<br />

info@speakersacademy.nl<br />

Joseph Armstrong (Joey Carbstrong) is een Australische activist uit Adelaide die nu,<br />

na een turbulent, crimineel leven, strijdt voor een vreedzame, rechtvaardige wereld<br />

waarin alle levende wezens kunnen samenleven. Uitgangspunt is dat mensen<br />

stoppen met het mishandelen en vermoorden van biljoenen dieren, waarvan een<br />

veganistische leefstijl uiteraard een onderdeel is. Zijn uitspraken zorgen soms voor<br />

boosheid en onbegrip. Armstrong heeft een aantal video’s verwijderd, maar vindt<br />

nog steeds dat harde bewoordingen en voorbeelden nodig kunnen zijn om mensen<br />

wakker te schudden. “Als het maar met respect gebeurt.”<br />

SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2019</strong> 233

© COPYRIGHT CLEARED<br />

‘De mensen ontwaken en<br />

zij zullen overwinnen’<br />

234<br />

SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2019</strong>

CIRCULAIRE ECONOMIE<br />

Ex-economische huurmoordenaar<br />

leidt wereldwijde bewustzijnsrevolutie<br />

John Perkins maakt tussen 1971 en 1981 deel uit van de corrupte schaduwwereld van de economische huurmoordenaars<br />

(EHM). Als econoom rechtvaardigt hij zeer hoge internationale leningen die investeringen in<br />

arme landen mogelijk maken. Die landen krijgen het geld niet, maar moeten hun schuld wel aflossen aan<br />

Amerikaanse bedrijven. Dat kunnen ze niet, dus moeten ze hun crediteuren voor altijd gunsten en toegang<br />

verlenen, bijvoorbeeld tot goedkope oliebronnen. EHM’s zijn tegenwoordig ook in Amerika en Europa actief.<br />

John is inmiddels alweer dertig jaar bezig met een bewustzijnsrevolutie om de bestaande economie des<br />

doods te vervangen door een levende economie, waarvan iedereen kan profiteren. “De mensen ontwaken<br />

en dat levert positieve ontwikkelingen op”, zegt hij in een interview met <strong>ACADEMY</strong> ® <strong>Magazine</strong>.<br />

John Perkins<br />

Tekst: Jacques Geluk<br />

Net na zijn huwelijk met Ann keurt het Amerikaanse<br />

leger John Perkins goed en weet hij dat hij zal moeten<br />

vechten in de oorlog in Vietnam. Die gedachte splijt<br />

hem emotioneel in tweeën. Hij is al zijn hele leven<br />

gefascineerd door oorlogen, maar als hij ziet welke<br />

wreedheden daarbij horen en hoe inconsequent het Amerikaanse<br />

beleid is verandert hij van mening. Dat gebeurt later vaker. Ene oom<br />

Frank, de schuilnaam van de beste vriend van Anns vader, zegt dat<br />

hij John uit het leger kan houden en regelt afmattende ‘sollicitatiegesprekken’<br />

met de NSA, het nationale veiligheidsagentschap, waarbij<br />

zijn ondervragers leugendetectors gebruiken. Het feit dat hij als<br />

loyale Amerikaan tegen de oorlog is, is niet belangrijk. De NSA is<br />

vooral geïnteresseerd in zijn opvoeding, hoe hij omgaat met frustraties<br />

uit zijn leven en zijn omgang met voetballer Farhad, die hem heeft<br />

leren drinken en feesten en voor wie hij liegt tegen de campuspolitie.<br />

Kortom John verwacht dat de NSA hem afwijst, maar die organisatie<br />

beoordeelt juist die negatieve kanten positief. Zijn angsten en obsessies<br />

betekenen dat hij beïnvloedbaar is. Dat is precies wat ze zoeken.<br />

In zijn boek ‘Bekentenissen van een economische huurmoordenaar’<br />

(2004), waarvan in 2016 een geactualiseerde versie met vele extra feiten<br />

en hoofdstukken is verschenen (‘The New Confessions of an Economic<br />

Hitman’), beschrijft John hoe hij er na het voltooien van zijn<br />

studie bedrijfskunde aan de Boston Universiteit voor kiest als vrijwilliger<br />

te gaan werken voor het Vredeskorps in het Amazonegebied<br />

(Ecuador). “Ik moest Spaans en inheemse dialecten leren en ze hadden<br />

me gewaarschuwd dat ik uiteindelijk voor een privébedrijf zou<br />

kunnen werken in plaats van de overheid. Wat het betekende wist ik<br />

toen niet, maar ik was inmiddels van spion opgewaardeerd tot EHM.<br />

Ik had geen idee dat honderden mannen en vrouwen dit werk overal<br />

ter wereld deden en besefte ook niet dat ik een significante rol zou<br />

gaan spelen in het vormgeven van dit groeiende leger.”<br />

TWEE DOELEN<br />

John werkt in de jaren zeventig als econoom bij het strategische<br />

adviesbureau Main, waar de wat mysterieuze Claudine Martin hem<br />

traint. Zij vertelt hem dat hij twee doelen heeft. Hij moet zeer hoge<br />

internationale leningen rechtvaardigen en ervoor zorgen dat de ontvangende<br />

landen, nadat ze hun ‘schulden’ aan Main en andere Amerikaanse<br />

bedrijven hebben betaald, failliet gaan. Daardoor staan ze<br />

voor altijd in het krijt bij hun crediteuren, die ze allerlei gunsten moeten<br />

verlenen, zoals de bouw van militaire bases of toegang tot olie- en<br />

andere bronnen. Ook dan heeft John het er emotioneel moeilijk mee,<br />

zeker na zijn ontmoetingen met Claudine. In Indonesië waarschuwt<br />

de wat oudere Howard Parker, die ziet wat er gebeurt, hem dat hij een<br />

pion dreigt te worden: ‘Je hebt je ziel aan de duivel verkocht. Je doet<br />

mee voor het geld’. Weer komt de twijfel boven. Wat John Perkins tus-<br />

SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2019</strong> 235

CIRCULAIRE ECONOMIE<br />

‘Vijf maanden<br />

na de<br />

publicatie<br />

van mijn<br />

boek werd ik<br />

vergiftigd’<br />

sen 1971 en 1981 meemaakt – en later na de<br />

publicatie van zijn eerste boek nog zal ervaren<br />

– lijkt een prachtig uitgangspunt voor<br />

een uitermate spannende en waarschijnlijk<br />

zeer succesvolle televisieserie. Met misschien<br />

wel als een van de hoogte- (of diepte-)<br />

punten het verdachte overlijden van de Panamese<br />

militaire leider Omar Efraín Torrijos<br />

Herrera in 1981. “Panama had in 1903 de eerste<br />

marionettenregering ter wereld. Torrijos<br />

veranderde dat, waardoor ik ging nadenken<br />

over de Amerikaanse houding tegenover de<br />

wereld. Hij zei tegen mij dat hij doorhad dat<br />

de buitenlandse hulp neerkwam op oplichting<br />

en weerlegde alle argumenten waarmee<br />

ik mijn acties trachtte te rechtvaardigen.”<br />

Toch gaat John, die zich dan soms superieur<br />

voelt (maar dat nu gênant vindt), door. Hij<br />

rechtvaardigt bijvoorbeeld het pompen van<br />

grote hoeveelheden dollars in de Saoedische<br />

economie. Deze keer niet om het land met<br />

een schuldenlast op te zadelen, maar om een<br />

continue oliestroom naar de Verenigde Staten<br />

te waarborgen. Niet veel later komt Torrijos<br />

om tijdens een vliegtuigongeluk…<br />

Een halve eeuw later verwoordt John<br />

het zo: “In de tijd dat ik voor het Vredeskorps<br />

werkte vertelden we iedereen dat het<br />

geweldig was iets te doen voor ontwikkelingslanden.<br />

Ik had geen idee van de impact<br />

die mijn activiteiten later zouden hebben.<br />

Op de universiteit had ik geleerd dat<br />

investeren in infrastructuur, energiecentrales,<br />

snelwegen en industrieterreinen dé<br />

manier was om arme landen te helpen. In<br />

het begin geloofde ik dat, maar toen ik mij<br />

erin verdiepte zag ik dat vooral onze eigen<br />

bedrijven, die de beschikking kregen over<br />

236<br />

SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2019</strong><br />

goedkope olie en andere grondstoffen, en<br />

een paar rijke families daarvan profiteerden.<br />

De meerderheid van de bevolking<br />

bleef lijden. Het geld ging namelijk niet<br />

naar die landen toe, maar die moesten de<br />

kosten van al die investeringen als schulden<br />

wel met rente terugbetalen. Dat betekende<br />

dat geld werd weggehaald bij noodzakelijke<br />

voorzieningen, zoals onderwijs, gezondheidszorg<br />

en sociale dienstverlening.”<br />

HET GEWETENVAN EEN EHM<br />

In 1982 begint John Perkins met een boek<br />

dat de werktitel ‘Conscience of an Economic<br />

Hitman’ meekrijgt en een ode is aan twee<br />

‘cliënten’ die in 1981 op verdachte wijze zijn<br />

omgekomen. Torrijos en de Ecuadoraanse<br />

president Jaime Roldós. Hij wordt overgehaald<br />

te stoppen met het schrijven van zijn<br />

boek. Later begint hij nog vier keer opnieuw,<br />

telkens naar aanleiding van wereldgebeurtenissen.<br />

In 2003 leest de baas van een grote<br />

uitgever ‘Confessions of an Economic Hitman’,<br />

maar die durft het risico niet aan. Als<br />

fictie oké, maar dat wil Perkins niet. Het is<br />

zijn waar gebeurde levensverhaal over het<br />

creëren van een systeem dat ons in de steek<br />

heeft gelaten. “Ik besloot alle dreigementen<br />

en omkooppogingen te negeren nadat mijn<br />

dochter had gezegd dat ze mijn werk zou<br />

voortzetten. Na 9/11 wilde ik bovendien<br />

niet stilzitten, terwijl de EHM’s de Amerikaanse<br />

republiek nog steeds probeerden<br />

te veranderen in een wereldrijk.” Zijn biografie<br />

komt in 2004 uit. “Daarna kreeg ik<br />

doodsbedreigingen en ook mijn dochter<br />

werd bedreigd. Het ministerie van Buitenlandse<br />

Zaken begon een website om mij in<br />

diskrediet te brengen. Bedrijven probeerden<br />

me voor de rechter te dagen. Iedereen<br />

faalde, want wat ik vertelde was de waarheid.<br />

Vijf maanden na de publicatie werd ik<br />

door een freelance journalist uitgenodigd<br />

voor de lunch. Hij nam me mee naar een<br />

kleine koffiebar in New York City, waar ik<br />

was om een toespraak te houden voor de<br />

Verenigde Naties. Hij stelde wat obligate<br />

vragen. Een paar uur later werd ik getroffen<br />

door interne bloedingen, waardoor ik de<br />

helft van mijn bloed verloor. Ik was vergiftigd.<br />

Nadat 70 procent van mijn dikke darm<br />

operatief was verwijderd mocht ik na twee<br />

weken het ziekenhuis uit. Het was een verschrikkelijke<br />

ervaring.”<br />

EHM STERKER,<br />

BEWUSTZIJN OOK<br />

“In de twaalf jaar na de verschijning<br />

van mijn eerste boek is het EHM-systeem<br />

wereldwijd sterker geworden. Zonder twijfel.<br />

Nu heeft vrijwel elke grote onderneming<br />

haar eigen economische huurmoordenaars<br />

in dienst. Denk aan oliemaatschappijen en<br />

farmaceutische bedrijven. Ze zijn bovendien<br />

niet alleen meer actief in zich ontwikkelende<br />

landen, maar ook in de Verenigde<br />

Staten en de Europese Unie. De gevestigde<br />

orde creëert studie-, ziektekostenen<br />

creditcardschulden en zaait angst om<br />

ons afhankelijk te maken. Tegelijk komt de<br />

bewustwordingsrevolutie op gang en beseffen<br />

steeds meer mensen dat ons huidige economische<br />

en politieke systeem niet meer<br />

werkt en actie nodig is om dat te veranderen.<br />

Dat is geen contradictie, maar een conflict.<br />

De gevestigde orde, waarvan Donald<br />

Trump en andere politieke en zakelijke leiders<br />

deel uitmaken, kan de ogen niet meer<br />

sluiten voor het feit dat de tijden veranderen.<br />

Ze vechten hard om de controle te houden,<br />

nu ze merken dat de mensen het niet<br />

meer pikken. Degenen die ontwaken krijgen<br />

daar energie van. Velen van hen sturen<br />

me e-mails, bezoeken mijn lezingen en luisteren<br />

ook echt. Sociale netwerken geven ons<br />

een geweldige kans veel mensen te bereiken.<br />

Grote ondernemingen beheersen de wereld<br />

en hebben regeringen in hun zak, maar ze<br />

zijn ook volledig afhankelijk van ons, de

CIRCULAIRE ECONOMIE<br />

consumenten, werknemers, managers en<br />

investeerders. Kijk naar grote bedrijven die<br />

ooit machtig waren, zoals Kodak en Eastern<br />

Airlines, die niet meer bestaan omdat<br />

ze niet naar de consumenten luisteren. Het<br />

is belangrijk dat iedereen zijn rol gaat spelen<br />

om de bestaande situatie om te keren.”<br />

DREAM CHANGE<br />

“Kennelijk moest ik als economische<br />

huurmoordenaar door een donkere periode<br />

heen om later als een soort klokkenluider<br />

in het licht te komen, het systeem te leren<br />

begrijpen en te beseffen dat het de planeet<br />

zoals we die kennen aan het vernietigen is.<br />

Het werkt niet, omdat het een economie des<br />

doods creëert, die zichzelf uiteindelijk opeet<br />

en sterft. Dat moeten we, in het belang van<br />

onszelf, onze kinderen en kleinkinderen,<br />

veranderen. Dan denk ik ook aan mijn tienjarige<br />

kleinzoon. Om een bewustzijnsverandering<br />

bij de mensheid teweeg te brengen<br />

heb ik al in 1987 Dream Change opgericht,<br />

waarmee ik de mensen wil inspireren op een<br />

andere, compassievollere manier te denken<br />

en handelen. Ons is voorgehouden dat<br />

het maximaliseren van winsten borg staat<br />

voor zakelijk succes, ongeacht de sociale en<br />

milieuproblemen die dat oplevert. Dit heeft<br />

echter een mislukte wereldeconomie opgeleverd,<br />

waar minder dan vijf procent van de<br />

Amerikaanse bevolking bijna dertig procent<br />

van alle grondstoffen consumeert, terwijl<br />

miljarden mensen in armoede leven. Dit<br />

is niet alleen onrecht, maar draagt ook niet<br />

bij aan een duurzame wereld voor toekomstige<br />

generaties. Deze niet duurzame realiteit<br />

willen wij aanpakken.” Uit Dream Change is<br />

een andere organisatie zonder winstoogmerk<br />

ontstaan, The Pachamama Alliance,<br />

een wereldwijde gemeenschap die mensen<br />

in inmiddels tachtig landen de kans geeft<br />

samen een duurzame toekomst te creëren die<br />

voor iedereen werkt en waarvan leren, verbinden,<br />

betrokken zijn en het leven koesteren<br />

de belangrijkste pijlers zijn. Met wortels<br />

diep in het Amazone regenwoud integreren<br />

de programma’s van de Pachamama Alliance<br />

inheemse wijsheid met moderne kennis, om<br />

daarmee persoonlijke en collectieve transformatieprocessen<br />

te ondersteunen. Volgens<br />

John Perkins kan dat dienen als katalysator<br />

voor het tot stand brengen van een milieuvriendelijke,<br />

duurzame, spiritueel bevredigende<br />

en sociaal-menselijke aanwezigheid<br />

op deze planeet. “De Alliance en Dream<br />

Change willen voldoende massale bewuste<br />

toewijding genereren om een positieve toekomst<br />

te creëren. En dat lukt. De voorbije<br />

dertig jaar zijn al heel wat positieve ontwikkelingen<br />

in gang gezet. De ondervoeding in<br />

de wereld is sinds 1990 met 42 procent afgenomen<br />

en de zuigelingensterfte is sedert de<br />

jaren zestig verminderd van achttien naar<br />

nog geen vijf procent.”<br />

LICHT STAAT OP GROEN<br />

John Perkins heeft het idee dat de lichten<br />

op groen staan. “Overal ter wereld als<br />

ik spreek tijdens evenementen, merk ik dat<br />

mensen ontwaken en zien dat het systeem<br />

niet werkt. Ze beseffen dat we in het fragiele<br />

ruimtestation aarde leven zonder ruimteveren<br />

om te ontsnappen en dat een ramp<br />

dreigt als we niets doen. Mijn lezers ervaren<br />

dat er veel gebeurt. Het feit dat jij mij interviewt<br />

en ik over een kwartier alweer met een<br />

collega van jou uit Nieuw-Zeeland spreek,<br />

onderstreept dat. Ik breng veel tijd door met<br />

CEO’s. Ze zien wel dat verandering nodig is,<br />

maar zijn bang marktaandeel én daardoor<br />

hun baan te verliezen aan mensen die alleen<br />

aan winstgevendheid denken.” John Perkins<br />

concludeert dan ook dat de enige oplossing<br />

is het systeem des doods dat de aarde en haar<br />

grondstoffen verwoest te vervangen door<br />

een levend en circulair economisch systeem<br />

dat vervuiling bestrijdt en oplost, mensen<br />

motiveert mee te helpen en investeerders<br />

vraagt na hun pensionering de mensen en<br />

de wereld te dienen door vernield milieu te<br />

herstellen. “De gevestigde orde, die ik de status<br />

quo noem, probeert de bewustzijnsrevolutie<br />

te stoppen, maar door de reacties die ik<br />

krijg ben ik ervan overtuigd dat degenen die<br />

ontwaken zullen overwinnen. Mensen zijn<br />

uiteindelijk overlevers en weten dat dat niet<br />

gaat lukken als we doorgaan op de huidige<br />

voet. Wat ik op mijn reizen naar ontwikkelingslanden<br />

heb gemerkt is dat de ontwaakte<br />

inheemse bevolking daar het belang van<br />

langetermijn- in plaats van kortetermijnoplossingen<br />

al inziet. Op Aruba maken ze<br />

door ontzilting oceaanwater drinkbaar en<br />

in Costa Rica is alle energie duurzaam.”<br />

Mooie voorbeelden. In zijn tweede boek<br />

‘The New Confessions of an Economic Hitman’<br />

(2016) geeft John ook aan wat alle mensen,<br />

studenten, gepensioneerden, bedrijven<br />

en ondernemers kunnen doen om actief mee<br />

te helpen aan verandering. “Ik ben het met<br />

Albert de Booij, oprichter van The World<br />

of Consciousness, eens dat het belangrijk<br />

is jongeren zo vroeg mogelijk te vertellen<br />

wat er aan de hand is.” Wie opgroeit met de<br />

gedachte van de levende economie, zal daaraan<br />

eerder bijdragen.<br />

© COPYRIGHT CLEARED<br />

Boek John Perkins exclusief bij<br />

Speakers Academy ®<br />

info@speakersacademy.nl<br />

John Perkins is oprichter en bestuurslid van Dream Change en The Pachamama Alliance, organisaties zonder winstoogmerk die<br />

streven naar het nalaten van een gezonde wereld aan toekomstige generaties. Hij is auteur van ‘Confessions of an Economic Hitman’<br />

(2004, waarvan ook een Nederlandstalige versie bestaat) en het geactualiseerde ‘The New Confessions of an Economic Hitman’<br />

(2016, ISBN 978178503384). Meer informatie op www.worldofconsciousness.com en www.dreamchange.org.<br />

SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2019</strong> 237

© SAILESH RAO<br />

‘Ons kernprincipe:<br />

Compassie voor alle leven is<br />

oneindig duurzaam’<br />

238<br />

SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2019</strong>

VEGANISME EN KLIMAATVERANDERING<br />

De grote transitie<br />

is begonnen<br />

De rups eet onafgebroken tot hij zich opsluit in de pop en verandert in een prachtige vlinder. De zich eveneens<br />

volvretende mens ondergaat de komende acht jaar binnen de cocon van onze eindige planeet een soortgelijke<br />

gedwongen metamorfose en transformeert in een meelevende, van het leven genietende menselijke vlinder die<br />

kiest voor een op planten gebaseerde leefstijl. Dr. Sailesh Rao, oprichter en directeur van de organisatie Climate<br />

Healers, verwacht dat deze Grote Transitie in 2026 is voltooid. Dan breekt de tijd aan waarin iedereen een goed<br />

leven heeft in een duurzamere, compassievollere wereld. Onrealistisch? Rao denkt dat het gaat lukken.<br />

dr. Sailesh Rao<br />

Tekst: Jacques Geluk | Fotografie: dr. Sailesh Rao<br />

De afgelopen periode heeft de<br />

mens om een rechtvaardige<br />

mondiale maatschappij te<br />

kunnen creëren onbedoeld<br />

instrumenten en technologieën<br />

ontwikkeld die het klimaat beïnvloeden.<br />

Het gevolg daarvan is dat giftige<br />

vervuiling toeneemt, ecosystemen degraderen<br />

en het klimaat verandert. Daarom is er<br />

geen keuze en moeten we al het leven koesteren<br />

om te kunnen overleven. “Onze kijk op<br />

de toekomst moet revolutionair veranderen.<br />

Mensen moeten spiritueel ontwaken, sociale<br />

onrechtvaardigheden oplossen en zich verbinden<br />

met alles dat leeft om hun gezondheid<br />

en welzijn te verbeteren. Die zoektocht<br />

naar morele singulariteit zal de aarde genezen,<br />

leven regenereren en leiden tot echte<br />

mondiale duurzaamheid. In mijn eerste<br />

boek ‘Carbon Dharma’ beschreef ik vooral<br />

wat we als soort moeten doen om duurzaamheid<br />

te bereiken. In ‘Carbon Yoga’ beschrijf<br />

ik hoe we dat moeten doen”, aldus Sailesh<br />

Rao in de inleiding van zijn laatste boek.<br />

Vee stoot broeikasgassen zoals methaan<br />

uit en heeft heel veel land nodig om te grazen.<br />

Door de consumptie van vlees en zuivel<br />

te verminderen of te stoppen neemt<br />

de wereldwijde CO₂-emissie enorm af en<br />

komen honderden miljoenen hectaren grasen<br />

akkerland vrij. Daar kan de oorspronkelijke<br />

vegetatie terugkeren, wat de uitstoot<br />

van de afgelopen tweehonderd jaar grotendeels<br />

neutraliseert. Bovendien neemt de<br />

biodiversiteit toe en kunnen flora en fauna<br />

zich herstellen. Sailesh Rao is op dit moment<br />

bezig aan zijn ‘2026 Great Transition Tour’,<br />

omdat hij het als zijn missie beschouwt het<br />

‘vervallen’ aardse klimaat te helen. Daarvoor<br />

is het niet voldoende de uitstoot van CO₂ te<br />

beperken, zoals Al Gore zegt in zijn film ‘An<br />

inconvenient truth’.<br />

GESCHOKT<br />

“Als elektrotechnisch ingenieur en internetontwikkelaar<br />

besefte ik vaag dat het<br />

niet zo goed ging met het klimaat, maar<br />

besteedde daaraan niet zoveel aandacht. Tot<br />

ik die film zag. Ik was zo geschokt dat mijn<br />

leven meteen veranderde. Het verbaasde me<br />

echter al snel dat Al Gore de halve waarheid<br />

vertelde, maar die was al zo erg dat ik niet<br />

snapte waarom mensen nog steeds andere<br />

dingen deden en niet voltijds werkten aan<br />

oplossingen. Waarom focuste Gore vooral<br />

op fossiele grondstoffen als voornaamste<br />

oorzaak van de klimaatverandering en sprak<br />

hij niet over die andere belangrijke oorzaak:<br />

een verkeerde leefstijl? Hoe kon het dat niemand<br />

het daarover had of zag dat de oplossing<br />

zit in wat we eten, hoe we omgaan met<br />

afval en hoe we met andere mensen en dieren<br />

omgaan?” De mens moet zich volgens<br />

hem na de metamorfose in deze cruciale<br />

periode van de geschiedenis gaan gedragen<br />

als de hoeder van het leven. “Die vlinder<br />

zijn we nog niet, maar er worden steeds<br />

meer mensen geboren die zich bewust zijn<br />

van hun innerlijke zelf en beseffen dat ver-<br />

SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2019</strong> 239

andering nodig is en eraan komt. Het aantal<br />

veganisten groeit snel.”<br />

GEVOLGEN VAN<br />

LACTO-VEGETARISME<br />

In 2006, het jaar dat Al Gore zijn film uitbrengt,<br />

bezoekt Sailesh Rao een lezing van<br />

dr. Will Tuttle over het veganistische ‘World<br />

Peace Diet’. Hij denkt dan nog dat zijn lactovegetarisme<br />

bijna net zo goed is en dat melkproducten<br />

gebruiken niet per se slecht is<br />

voor de koe. Dat verandert twee jaar later<br />

rigoureus als hij in het Indiase dorp Karech<br />

ontdekt wat de negatieve invloed van lactovegetarisme<br />

is op de leefomgeving. “Al die<br />

jaren had ik de milieueffecten gerationaliseerd.<br />

Nu ik met eigen ogen zag welke gevolgen<br />

melkproductie ook voor de dieren zelf<br />

heeft werd ik onmiddellijk veganist. Een<br />

week later begreep ik waarom ik zo lang een<br />

schuldgevoel had meegedragen. Ik zag hoe<br />

een vrouw een kalf bij de moeder liet drinken.<br />

Na dertig seconden haalde ze samen<br />

met haar man het jong hardhandig weg en<br />

bonden het vlak voor de koe vast. Het kalf<br />

was gestrest. De vrouw molk de koe vervolgens<br />

helemaal leeg. Negen liter melk verdween<br />

in een emmer. Daarna liet ze het kalf<br />

vrij, dat onmiddellijk aan de uier begon te<br />

zuigen, waardoor het lichaam van de koe het<br />

signaal gaf dat ze niet genoeg melk had voor<br />

haar kind en meer moest produceren. Op die<br />

manier manipuleren veeboeren de natuurlijke<br />

drang van koeien, zodat ze steeds meer<br />

melk geven.”<br />

VIJFDE GROTE<br />

TRANSFORMATIE<br />

Hoewel steeds meer mensen in de Verenigde<br />

Staten en Europa het doen, beseft<br />

Sailesh Rao dat het moeilijk is volledig te<br />

stoppen met het eten van vlees en zuivel.<br />

“Ik vergelijk het altijd met wat er met mij<br />

gebeurde als ik probeerde te stoppen met<br />

roken. Ik was duizelig, kon niet helder denken<br />

en begon na een paar dagen weer. Pleisters,<br />

kauwgom, hypnose, niets hielp. In 1997<br />

lukte het wel. Mijn moeder stierf aan een<br />

hartziekte. Het enige wat ze ooit van mij had<br />

gevraagd was dat ik zou stoppen met roken.<br />

Tijdens haar leven deed ik dat niet. Nu had<br />

ik het gevoel dat ik haar hart had gebroken<br />

en was ik zo vastberaden dat ik ongeacht de<br />

240<br />

SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2019</strong><br />

VEGANISME EN KLIMAATVERANDERING<br />

‘Ik wil niet dat de<br />

mensheid wacht tot onze<br />

moeder, de aarde, sterft’<br />

symptomen meteen stopte. Nooit keek ik<br />

achterom. Ik wil niet dat de mensheid wacht<br />

tot onze moeder, de aarde, sterft”, zegt Rao.<br />

“Dit wordt de vijfde grote en allersnelste<br />

transformatie in onze geschiedenis. We gaan<br />

elkaar helpen die te volbrengen.” Lachend:<br />

“Als iemand mij destijds in de gevangenis<br />

had gestopt zonder me sigaretten te geven<br />

zou ik oud worden. Wanneer je alle vleeseters<br />

opsluit en alleen veganistisch eten geeft<br />

worden ze dat ook en gaan ze het waarschijnlijk<br />

zelfs lekker vinden. Zij hebben geen keus<br />

en wij ook niet. Daarom is het belangrijk dat<br />

we over de drempel heen komen. Misschien<br />

helpt het als ik zeg dat je geen enkel noodzakelijk<br />

nutriënt mist wanneer je uitsluitend<br />

plantaardig voedsel nuttigt, behalve<br />

vitamine B12, maar daar zijn supplementen<br />

voor.” Hij lacht weer: “Mahatma Gandhi<br />

was vegetariër, maar het lukte hem maar<br />

niet veganistisch te leven en het drinken van<br />

melk op te geven. Hij bezat een enorme wilskracht,<br />

maar hierin faalde hij tot zijn eigen<br />

grote teleurstelling. Ik denk dat hij niet zonder<br />

B12 kon, maar dat wist hij niet omdat<br />

die vitamine pas in 1972 is ontdekt. Steeds<br />

wanneer hij een jaar geen melk had gedronken<br />

werd hij ziek en ried zijn dokter hem aan<br />

melk te drinken om zich beter te voelen…”<br />

‘MEATOCRACY’<br />

Iedereen laten stoppen het consumeren<br />

van vlees is niet het enige dat moet gebeuren.<br />

“De status quo oftewel de gevestigde orde<br />

probeert de noodzakelijke transitie tegen te<br />

houden door angst te zaaien. Als steeds meer<br />

mensen ophouden met het consumeren van<br />

dierlijke producten verliest de ‘Meatocracy’<br />

(vlezocratie) immers niet alleen veel geld,<br />

maar stort het hele economische systeem<br />

zoals wij dat kennen in elkaar. Uit onderzoek<br />

dat in het begin samen met onder anderen<br />

Ray Kowalchuk van de Save the Animals,<br />

Save the Earth-campagne en The Brothers of<br />

Animal Rescue is uitgevoerd, blijkt dat een<br />

kleine groep mensen, voornamelijk miljardairs,<br />

het op aarde voor het zeggen heeft.<br />

Ze zijn anoniem en dat geldt ook voor de<br />

aandeelhouders van de vier financiële holdings<br />

die zij bezitten én voor de uitvoerenden<br />

van het stelsel van Amerikaanse banken,<br />

de Federal Reserve, die verantwoordelijk<br />

zijn voor het drukken van geld.” Dit kleine<br />

gezelschap controleert in feite wereldwijd<br />

alle bedrijven en overheden en probeert de<br />

ineenstorting van de huidige economische<br />

orde te voorkomen. Deze ‘vlezocratie’ houdt,<br />

zegt Rao, de wereld in de tang. “Het kapitalisme<br />

is afhankelijk van groei en als die stokt<br />

is er geen beweging. Wanneer de vleesindustrie<br />

krimpt komt er geen voedsel meer in de<br />

supermarkten, lijden veel mensen honger<br />

en sterven. Met dat beeld maken ze de mensen<br />

bang, maar in feite moet de ‘meatocracy’<br />

bang zijn voor ons. Wanneer je in een lekke<br />

kano zit weet je dat die uiteindelijk zinkt<br />

en als er geen andere boot is vaar je verder<br />

tot dat gebeurt. De veganistische beweging<br />

laat de kano fundamenteel zinken en wacht<br />

tot iedereen veganist is en alles krimpt om<br />

daarna de verantwoordelijkheid te nemen<br />

een andere kano te bouwen, die niet lek is.<br />

Met andere woorden een systeem zonder lek<br />

– dat kunnen we immers dichten met onze<br />

technologie – waarin compassie en respect<br />

voor mens en dier de norm is en iedereen een<br />

goed leven heeft.”<br />

ZOOTJE<br />

Rao vertelt over een lunch met de voorzitter<br />

van het internetcomité waarvan hij in de<br />

jaren negentig deel uitmaakte. “Ik zei tegen<br />

hem dat ik me soms slecht voelde, omdat ik<br />

me afvroeg of ik door te werken aan de hardware-infrastructuur<br />

van het internet een<br />

zootje van de planeet had gemaakt. Gebrui-

VEGANISME EN KLIMAATVERANDERING<br />

kers hadden in die tijd een zandloper nodig.<br />

De ruggengraat van het internet was niet<br />

betrouwbaar. Wij maakten het robuust en<br />

zorgden voor een geweldige gebruikerservaring.<br />

Tijdens de lunch wees ik mijn gesprekspartner<br />

erop dat aan een ander tafeltje vier<br />

mensen zaten die uitsluitend op hun telefoon<br />

en niet naar elkaar keken. We hadden<br />

geprobeerd mensen via het web te verbinden,<br />

maar nu leek het erop alsof we hen juist<br />

hadden losgekoppeld. Hij zei me te stoppen<br />

met die negatieve gedachten en uit te zoeken<br />

hoe mensen het internet kunnen gebruiken<br />

zoals het bedoeld was. En ik moet zeggen dat<br />

internet mij heel erg helpt bij het verspreiden<br />

van mijn boodschap en misschien wel vaker<br />

mensen verbindt dan loskoppelt.”<br />

EETKAMER VAN 95<br />

BIJ 95 KILOMETER<br />

Op internet, in zijn video’s en tijdens<br />

de 2026 Great Transformation Tour praat<br />

Sailesh Rao over vier dingen als het gaat om<br />

de op planten gebaseerde leefstijl. Het eerste<br />

is onze gezondheid, waarover hij een prachtige<br />

documentaire heeft gemaakt. Dan volgt<br />

het milieu, dat alleen kan herstellen als we<br />

veganistisch gaan leven. “Daar geef ik argumenten<br />

voor.” Vervolgens heeft hij het over<br />

de dieren. “De filmpjes over wat we ze aandoen<br />

op YouTube breken je hart.” Over het<br />

vierde onderwerp, ‘Gebed voor compassie’,<br />

bestond nog geen film. Daarin is nu verandering<br />

gekomen. Deze film gaat over ethiek<br />

en hoe onethisch het is dieren te blijven eten.<br />

“Jongeren en studenten vraag ik of ze zich<br />

willen inbeelden dat ze iedere mens op aarde<br />

uitnodigen voor een gezamenlijke maaltijd.<br />

Om alle zeven miljard aardbewoners te<br />

kunnen ontvangen is een eetkamer van 95<br />

bij 95 kilometer nodig. Voor dat ene maal<br />

gaat er 1,5 miljoen ton biologisch plantaardig<br />

voedsel doorheen. Tussen de maaltijden<br />

door redden we 40.000 levens, besparen we<br />

biljoenen liters water en kunnen we met alle<br />

zaadjes uit het voedsel 4.000 m² land herbebossen.<br />

Tegelijk redden we de dieren en de<br />

aarde. Dat is verbijsterend. Als we een conventionele<br />

vleesmaaltijd serveren hebben<br />

we negen miljoen ton voedsel nodig, dreigen<br />

70.000 soorten uit te sterven, vermoorden<br />

we twee miljard dieren, vernielen we<br />

8.100 hectare bos en maken we 28.000 m²<br />

land waardeloos. Dat wordt zo begraasd,<br />

dat we er chemische kunstmest op moeten<br />

gooien om planten te laten groeien. Niemand<br />

wil dat toch. Iedereen wil het eerste”,<br />

zegt Sailesh Rao. Voor de zekerheid zij nog<br />

vermeld dat het in deze voorbeelden steeds<br />

gaat om maaltijden van alle zeven miljard<br />

aardbewoners bij elkaar opgeteld.<br />

Sailesh Rao probeert zijn verhaal zo te vertellen<br />

dat mensen inzien dat de metamorfose<br />

nodig is. “Al Gore weet het ook, maar door<br />

het probleem te beperken tot fossiele brandstoffen<br />

geeft hij overheden alle macht in handen.<br />

Als we het zien als een voedingskwestie<br />

kunnen mensen als hoeders en rentmeesters<br />

van de planeet de macht overnemen en daarmee<br />

buiten de ‘meatocracy’ om het systeem<br />

veranderen.”<br />

REALISTISCH?<br />

Op de vraag hoe realistisch het is dat de<br />

metamorfose een feit is rond 2026, antwoordt<br />

hij: “Als je mij in 1995 had verteld<br />

dat het internet ons leven zou gaan beheersen,<br />

had ik dat niet geloofd. Binnen tien jaar<br />

waren er mensen die niet meer zonder konden.<br />

Het homohuwelijk is een andere nietlineaire<br />

verschuiving die tot ongeloof van<br />

velen binnen enkele jaren een feit was. Nu zie<br />

ik dat het aantal veganisten in de Verenigde<br />

Staten de afgelopen drie jaar met zeshonderd<br />

procent is toegenomen en in het Verenigd<br />

Koninkrijk zelfs met zevenhonderd procent.<br />

Als de vlees- en zuivelconsumptie, waar het<br />

systeem nu afhankelijk van is, grotendeels<br />

wegvalt is verandering onafwendbaar. Niet<br />

alleen op voedingsgebied. Nu vermoorden<br />

we jaarlijks twee biljoen dieren en is geweld<br />

tegen andere mensen een weerspiegeling<br />

daarvan. Daarnaast eten veel mensen vlees,<br />

maar ze kunnen zelf geen dier doodmaken,<br />

dat moeten anderen doen, wat normaal is in<br />

een geweldscultuur. We negeren het geweld<br />

in de slachthuizen én om ons heen.<br />

Als iedereen veganistisch eet verdwijnt<br />

ook het geweld tussen mensen en wordt<br />

geweldloosheid normaal. Wie dieren respecteert<br />

en vrijheid gunt, gunt dat automatisch<br />

ook mensen. De mens is niet de kanker<br />

op aarde, zoals vaak is beweerd, maar onderdeel<br />

van een groter veranderproces dat ons<br />

op een hoger niveau brengt. Zo werkt de<br />

natuur. Nogmaals, het is volop aan de gang,<br />

zie het groeiende aantal bedrijfjes dat zich<br />

richt op veganistisch eten. Zij gebruiken<br />

het kapitalisme om het kapitalisme te vermoorden<br />

en schudden daarmee gelijk ook<br />

de ‘meatocracy’ wakker. Ik denk dat als<br />

mijn kleindochter volwassen is, de wereld<br />

er uitziet zoals ik nu voorzie. Vol compassie,<br />

gezond, duurzaam en respectvol naar alle<br />

levende wezens toe.”<br />

Boek Sailesh Rao exclusief bij<br />

Speakers Academy ®<br />

info@speakersacademy.nl<br />

Sailesh Rao heeft zijn Ph.D Electrical Engineering behaald aan de Stanford Universiteit. Hij heeft in hoge functies gewerkt voor<br />

onder andere Silicon Design Experts, Level One Communications, Intel en Phyten Technologies. In 2007 heeft hij in Phoenix, Arizona,<br />

climatehealers.org opgericht, waarvan hij sindsdien uitvoerend directeur is. Boeken: ‘Carbon Dharma’ (2011), ‘Carbon Yoga’ (2016) en<br />

‘Meat the Meatocracy’. Zie ook de vele video’s van Sailesh Rao op YouTube. Een van de laatste is: ‘Human’s True Purpose’.<br />

SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2019</strong> 241

De andere kant<br />

van kanker<br />

GEZONDHEID<br />

De reguliere medische wetenschap en geneesmiddelenfabrikanten verwijten alternatieve therapeuten patiënten<br />

de juiste behandelingen te onthouden, waardoor mensen onnodig sterven. Volgens Ty Bollinger – die geen arts is<br />

maar een Amerikaanse promotor van alternatieve kankertherapieën en criticus van de reguliere geneeskunde –<br />

overlijden patiënten juist doordat traditionele ‘toxische’ behandelingen zoals chemotherapie en bestraling het toch<br />

al verzwakte immuunsysteem nog verder aantasten. Hij is ervan overtuigd dat kanker geen doodvonnis hoeft te<br />

zijn voor wie voldoende nutriënten binnenkrijgt door gezond te eten, voldoende beweegt en giftige behandelingen<br />

vermijdt. Beide kampen melden hun eigen successen en elkaars falen. <strong>ACADEMY</strong> ® <strong>Magazine</strong> kiest geen kant, maar<br />

wil zijn lezers altijd ook laten ‘kennismaken’ met de andere kant, zodat zij zich een eigen mening kunnen vormen.<br />

Bij twijfel kan een goed gesprek met de huisarts geen kwaad.<br />

Ty Bollinger<br />

Tekst: Jacques Geluk | Fotografie: Ty Bollinger<br />

Als Ty Bollinger opgroeit den aan kanker, onder wie twee grootvaders betekent dit dat zijn of haar immuunsysteem<br />

gelooft hij dat alles wat de en mijn moeder. We ervoeren keer op keer is gecompromitteerd. Wat is de behandeling?<br />

Het injecteren van chemicaliën die het<br />

dokter zegt waar is. Er is dat de reguliere behandelingen niet werkten<br />

en begrepen aanvankelijk niet waarom. immuunsysteem verder aantasten en je nog<br />

geen reden voor twijfel. Ook<br />

niet in de periode dat hij als Door grondig onderzoek te doen kwamen zieker maken. Dat slaat nergens op.”<br />

wedstrijd-bodybuilder spieren kweekt (en<br />

daarvoor een ongezonde hoeveelheid proteïnen<br />

inneemt) om er beter uit te zien. Dat<br />

verandert op 1 juli 1996 als zijn vader sterft<br />

aan kanker. Binnen 25 dagen na de diagnose.<br />

“Daardoor besefte ik voor het eerst dat<br />

er iets heel erg mis is met de manier waarop<br />

de medische wetenschap, die zo geavanceerd<br />

is op andere terreinen, omgaat met kanker.<br />

Op dat moment begon mijn queeste. De<br />

jaren erna verloren we nog meer familiele-<br />

we er steeds meer achter dat er een heleboel<br />

natuurlijke mogelijkheden zijn om kanker<br />

te voorkomen of zelfs te genezen”, vertelt Ty.<br />

Tien jaar na zijn vaders overlijden resulteert<br />

dat in zijn eerste boek ‘Cancer – Step Outside<br />

the Box’. “Daarin ondersteunen we de<br />

aanname dat chemotherapie en bestraling<br />

niet goed werken. Het zijn echter in de Verenigde<br />

Staten – naast een operatie – wel de<br />

enige opties. Dat is wat mij betreft absurd.<br />

Wanneer iemand de diagnose kanker krijgt<br />

Traditionele methoden kunnen ervoor<br />

zorgen dat kankertumoren slinken. Veel<br />

mensen worden dan ook beter volgens Ty,<br />

maar de meeste op de lange termijn niet. “De<br />

overlevers danken dat bovendien niet zozeer<br />

aan de ondergane therapieën, maar aan het<br />

veranderen van hun leefstijl. Het probleem<br />

met het huidige kankerbehandelingssysteem<br />

is dat we symptomen behandelen en<br />

niet de oorzaak. Een tumor is zo’n symptoom,<br />

dat ik vaak vergelijk met een waar-<br />

SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2019</strong>

© BROWN | COURTESY OF TY BOLLINGER<br />

‘De overlevers danken het slinken<br />

van tumoren niet zozeer aan de<br />

ondergane therapieën, maar aan het<br />

veranderen van hun leefstijl’<br />

SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2019</strong> 243

GEZONDHEID<br />

schuwingslampje op het dashboard van de<br />

auto dat gaat branden als er iets mis is met<br />

de motor. Dat lampje met een hamer kapotslaan<br />

helpt niet, omdat het onderliggende<br />

probleem blijft bestaan. Als de chirurg de<br />

tumor met succes heeft verwijderd of het<br />

gezwel is geslonken, feliciteert hij de patiënt,<br />

die dan in remissie is. Maar doordat het probleem<br />

niet bij de wortel is aangepakt, keert<br />

de kanker vaak weer terug.”<br />

FLEXNER-RAPPORT<br />

Ty wijst erop dat er betere behandelingen<br />

zijn, bijvoorbeeld met kruiden en acupunctuur<br />

of door over te stappen op een grotendeels<br />

op planten gebaseerd eetpatroon.<br />

“Daar is alleen geen geld mee te verdienen,<br />

waardoor de medische opleidingen er nauwelijks<br />

les in geven.” Eén van de conclusies<br />

uit zijn negendelige documentaire ‘The<br />

truth about cancer: a global quest’ (2015) is<br />

dat het medische systeem is gekaapt en geld<br />

een drijfveer is voor medici. Ty nuanceert<br />

dat: “We moeten individuele artsen niet de<br />

schuld geven, zij doen gewoon wat ze hebben<br />

geleerd. Wel vind ik dat ze hun verantwoordelijkheid<br />

moeten nemen door zich af te<br />

vragen waarom traditionele behandelingen<br />

niet werken en uit te zoeken hoe dat komt.”<br />

Een van de oorzaken dat opleidingen weinig<br />

doen aan alternatieve behandelmethoden<br />

is het Flexner-rapport uit 1910 over het<br />

standaardiseren van medische opleidingen.<br />

Daarin staat de aanbeveling tijdens lessen<br />

alleen aandacht te besteden aan algemeen<br />

erkende wetenschappelijk opvattingen.<br />

“Homeopathie en natuurlijke medicijnen<br />

werden toen al afgewezen. De Rockefellers<br />

en de Carnegies hebben destijds, samen met<br />

de American Medical Association, in feite<br />

het medische opleidingssysteem bepaald,<br />

dat scholen in de Verenigde Staten nog<br />

steeds ondersteunen. Niet zo gek, want zij<br />

krijgen financiële steun van farmaceutische<br />

bedrijven. De farma-lobby is verbazingwekkend<br />

genoeg groter dan de olielobby en<br />

bereid met flink wat geld te zwaaien.”<br />

‘GHOST WRITING’<br />

“In medische vakbladen – de ‘gouden<br />

standaards’ voor veel (aankomende) artsen –<br />

244<br />

SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2019</strong><br />

staan relatief veel artikelen met onderzoeksresultaten.<br />

Die zijn echter niet altijd echt<br />

geschreven door de artsen wier namen eronder<br />

staan, maar door vertegenwoordigers<br />

van farmaceutische bedrijven (‘ghost writers’).<br />

De inhoud lijkt dan legitiem en onbevooroordeeld,<br />

maar in werkelijkheid is dat<br />

niet zo. Dat is crimineel, want die onjuiste<br />

informatie kan mensen schaden.” En er is<br />

meer. “De Amerikaanse Food and Drug<br />

Administration (FDA) moet alle medicijnen<br />

goedkeuren voordat ze mogen worden<br />

verkocht. Dat is een duur en vaak langdurig<br />

proces. Daarna schrijven artsen de geneesmiddelen<br />

voor en nemen de patiënten ze<br />

op de voorgeschreven manier in. Een paar<br />

jaar geleden heb ik echter de schrik van mijn<br />

leven gekregen toen ik open en bloot op de<br />

FDA-website las dat 100.000 mensen per jaar<br />

sterven aan (de bijwerkingen van) goedgekeurde<br />

medicijnen. Daar gebeurt niets mee,<br />

wat laat zien dat er veel mis is met de gezondheidszorg,<br />

in Amerika en wereldwijd. Denk<br />

je eens in dat een bedrijf een kruidensupplement<br />

zou voorschrijven waaraan jaarlijks<br />

100.000 mensen overlijden. Als één persoon<br />

er buikpijn van krijgt grijpt de FDA al<br />

in en moet dat bedrijf onmiddellijk sluiten.”<br />

In Nederland mag het niet, maar in de VS<br />

mogen geneesmiddelenfabrikanten op radio<br />

en televisie en in gedrukte media reclame<br />

maken voor medicijnen die uitsluitend op<br />

recept verkrijgbaar zijn. “De bijwerkingen<br />

krijgen nauwelijks aandacht, maar het resultaat<br />

is wel dat patiënten tegen hun arts zeggen<br />

dat ze die medicijnen willen hebben en<br />

in vijftig procent van de gevallen gebeurt dat<br />

ook. Zo moet de gezondheidszorg niet werken.<br />

De FDA staat echter op het standpunt<br />

dat fabrikanten waarschuwen voor bijwerkingen<br />

en dus niet aansprakelijk zijn.”<br />

‘GEEN DOODVONNIS’<br />

Ty Bollinger gelooft dat kanker geen<br />

doodvonnis is en vaak te genezen en zelfs<br />

voorkomen is. “Een groot aantal oncologen<br />

ziet iemand met een ziek lijf, wiens immuunsysteem<br />

is aangetast. Vervolgens grijpen ze<br />

naar toxische chemotherapie, die in de jaren<br />

veertig is ontdekt en verder ontwikkeld, en<br />

tasten ze zoals gezegd het systeem nog verder<br />

aan. Onlangs las ik een citaat van een<br />

oncoloog, die hetzelfde standpunt inneemt<br />

als ik. Hij zei: ‘Forensisch pathologen waren<br />

tijdens de autopsie enthousiast dat de tumor<br />

bijna weg was, maar de patiënt ook. Die was<br />

dood’. Hier kom ik dus terug op mijn punt<br />

dat we niet in eerste instantie de symptomen,<br />

maar de oorzaak moeten bestrijden.<br />

Vaak betekent dat ontgiften en het lichaam<br />

een overdosis biologische nutriënten geven,<br />

zodat er weer een balans ontstaat en de<br />

tumor kan verdwijnen.” Ty kent mensen die<br />

de diagnose kanker kregen, maar weigerden<br />

chemo of bestraling te ondergaan, omdat ze<br />

al zo ziek waren. In plaats daarvan hebben ze<br />

hun eetpatroon aangepast. “In de documentaire<br />

vertelt Chris (26) dat hij na de diagnose<br />

darmkanker overstapte op een rauw vegetarisch<br />

dieet en zichzelf een overdosis voedingsstoffen<br />

gaf. Zes maanden later was de<br />

kanker weg. De kanker was dus niet behandeld,<br />

maar Chris gaf zijn lichaam wat nodig<br />

was om goed te functioneren”, aldus Ty die<br />

ervan overtuigd is dat het lichaam zichzelf<br />

geneest. “We hebben ingebouwde zelfhelende<br />

mechanismen in ons lichaam die het<br />

van energie voorzien, waardoor kanker vaak<br />

lijkt te verdwijnen. Jammer genoeg geven we<br />

ons lichaam vaak niet voldoende brandstof.”<br />

MOORDENAAR<br />

Volgens de reguliere wetenschap is Ty een<br />

moordenaar, omdat hij mensen ‘een noodzakelijke<br />

medische behandeling onthoudt’. Op<br />

talloze websites spreken artsen en vele ande-

GEZONDHEID<br />

ren schande van zijn opvattingen of proberen<br />

die te weerleggen. ‘Jonge vrouw slachtoffer<br />

van kwakzalverij’ valt er te lezen of ‘De<br />

waarheid over kanker is niet waar’. “Klopt.<br />

Op internet is daarover veel te lezen, onder<br />

andere dat kankerpatiënten sterven doordat<br />

ze naar mij luisteren. In het begin werden we<br />

ook regelmatig bedreigd door veelal onbekenden.<br />

Belachelijk, maar het hoort erbij.<br />

De waarheid is dat boodschappen als die van<br />

mij de kankerindustrie bedreigen. Die richt<br />

zich op langdurige behandelingen en zelden<br />

op genezing, waardoor veel patiënten de rest<br />

van hun leven patiënt blijven. Deze werkwijze,<br />

die volgens mij niet is wat oncologen<br />

willen, levert natuurlijk veel geld op. Patiënten<br />

durven ook vaak niet te kiezen voor<br />

een natuurlijke behandeling, omdat de reguliere<br />

geneeskunst totale angst verspreidt. Een<br />

oncoloog zegt tegen patiënten dat zij over zes<br />

maanden dood zijn, zeker als ze de door hem<br />

voorgestelde behandeling weigeren. Natuurlijk<br />

accepteren ze die, want ze vertrouwen de<br />

dokter, die hen bovendien heel bang heeft<br />

gemaakt. Ze doen wat hij zegt om niet dood<br />

te gaan aan kanker, maar sterven vaak alsnog<br />

aan de behandeling. Soms is de kanker<br />

weg en gaan ze alsnog dood, omdat ze zich<br />

daarop hadden ingesteld. Een goede vriend,<br />

een arts in North Carolina, behandelde een<br />

man die was verteld dat hij nog een half jaar<br />

te leven had. Na behandeling was zijn kanker<br />

totaal verdwenen, maar de man stierf<br />

toch. De arts, die bang was dat hij uitzaaiingen<br />

over het hoofd had gezien, stuurde het<br />

lichaam naar een forensisch patholoog om<br />

antwoorden te krijgen. De lijkschouwer liet<br />

weten dat hij niet kon ontdekken waarom<br />

deze man was gestorven, hij had geen kanker.<br />

De reden dat hij stierf was dat onze overtuigingen<br />

(hij wist zeker dat hij zou sterven),<br />

angsten en emoties onze gezondheid en<br />

levensduur enorm beïnvloeden. Daarom<br />

had zich hier een zichzelf vervullende profetie<br />

voltrokken. Bedenk daarom dat er altijd<br />

hoop is.”<br />

ONTWAAKT<br />

Twaalf jaar na zijn eerste boek zijn veel<br />

mensen ontwaakt. Zij hebben de transitie<br />

gemaakt naar de natuurlijke en alternatieve<br />

‘Mijn boodschappen<br />

bedreigen de<br />

kankerindustrie’<br />

gezondheidszorg. Ty noemt dat zeer bemoedigend.<br />

Uiteraard hebben ook hij en zijn<br />

gezin hun leefstijl aangepast. “Ik ben geen<br />

veganist, we eten dierlijke producten, maar<br />

alleen als ze ‘schoon’ zijn, dus biologisch<br />

vlees en vrije-uitloopeieren. Dieren moeten<br />

goed zijn behandeld. Ik beveel geen specifiek<br />

eetpatroon aan, omdat wat werkt voor<br />

de een, niet werkt voor de ander. Over het<br />

algemeen geldt: blijf zoveel mogelijk dichtbij<br />

de natuur, eet zoveel mogelijk op planten<br />

gebaseerd voedsel. Kruiden, wortels, fruit,<br />

groenten en kiemen zijn de sleutel. Deze<br />

voedingsmiddelen hebben een hoog nutriëntengehalte.<br />

Wanneer je naar de supermarkt<br />

gaat moet je verpakte, dus bewerkte<br />

producten in dozen, zakken en blikken, vermijden<br />

en altijd kiezen voor vers of diepvrees.<br />

Nog beter is het kweken van je eigen<br />

groenten en fruit.” Ty heeft, naast het onbewerkte,<br />

biologische dieet nog meer tips om<br />

kanker te voorkomen en genezen of gewoon<br />

om gezond te blijven. “Kanker is mede de<br />

consequentie van een toxische lading die<br />

het lichaam overbelast en het immuunsysteem<br />

aantast. Dat betekent dat we ons hele<br />

lijf, inclusief de organen, geregeld moeten<br />

ontgiften. Zweten helpt daarbij, het liefst 45<br />

minuten per dag, bijvoorbeeld door buiten<br />

veel te bewegen en in de zon tegelijk vitamine<br />

D aan te maken. Vitamine D3 werkt goed als<br />

kankerpreventie en ontstekingsremmer. De<br />

beste beweging die ik altijd aanbeveel is open-neerspringen<br />

op een mini-trampoline,<br />

omdat dit het lymfevatenstelsel en het vervoer<br />

van nutriënten door het lichaam stimuleert.”<br />

Op de valreep heeft Ty Bollinger nog<br />

nieuws. “In <strong>2018</strong> hebben we in Azië opnamen<br />

gemaakt voor de nieuwe serie ‘The<br />

truth about cancer goes Asia’, over oosterse<br />

gezondheidszorg, traditionele Chinese<br />

geneeskunde, acupunctuur en allerlei<br />

behandelingen die ze toepassen in Japan,<br />

op Taiwan, de Filippijnen, Maleisië, Singapore.<br />

De film is vanaf april <strong>2019</strong> gratis<br />

online te zien.”<br />

Boek Ty Bollinger exclusief bij<br />

Speakers Academy ®<br />

info@speakersacademy.nl<br />

Ty Bollinger is een Amerikaanse<br />

ex-bodybuilder, accountant, voorvechter<br />

voor de vrijheid van gezondheidszorg,<br />

(leek) kankeronderzoeker<br />

en auteur. Videoserie: ‘The truth<br />

about cancer’. Boeken o.a.: ‘De waarheid<br />

over kanker’ en ‘Cancer – Step<br />

outside the box’.<br />

© COURTESY OF TY BOLLINGER<br />

SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2019</strong> 245

Andro Vos<br />

Tekst: Jacques Geluk | Fotografie: Speakers Academy ® | Walter Kallenbach<br />

‘Nieuwe academie leert<br />

rangers en dierenartsen<br />

hoe ze moeten omgaan met<br />

een plaats delict’<br />

246<br />

SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2019</strong>

‘CSI WILDLIFE CRIME’<br />

Eerste forensische<br />

academie in de strijd<br />

tegen stroperij<br />

De waterbottelarij in het natuurgebied van Wijnhuis Chamonix bij het Zuid-Afrikaanse Franschhoek<br />

verandert binnenkort – na een grote verbouwing – in een academie mét campus waar lokale<br />

natuurparkwachters (‘wildlife rangers’) en internationale dieren- en veeartsen in opleiding leren hoe zij<br />

forensische kennis en geavanceerde technologieën kunnen gebruiken om daders van misdaden tegen<br />

wilde dieren op te sporen. Volgens NFI-programmamanager Andro Vos, oprichter van ’s werelds eerste<br />

International Wildlife Forensic and Veterinary Academy, kan goed forensisch onderzoek op plaatsen delict<br />

in de wilde natuur zelfs het internationale terrorisme flinke klappen toebrengen.<br />

Alle seinen staan op groen voor de komst van de internationale<br />

forensische en veterinaire ‘wildlife’-academie<br />

in Zuid-Afrika, de allereerste ‘CSI’-opleiding in<br />

de strijd tegen ‘wildlife crime’. Locatie en financiering<br />

zijn rond, binnenkort begint de opbouwfase. “Het<br />

heeft heel wat voeten in de aarde gehad om dit punt te bereiken”, vertelt<br />

oprichter Andro Vos in zijn gezellige Barendrechtse woning. Hoe<br />

lang het duurt voordat hij die inruilt voor een huis in Franschhoek<br />

is onzeker, maar laten we bij begin beginnen. Enkele jaren geleden<br />

ontwikkelt Andro in Nederland, namens een consortium waarvan<br />

naast het NFI – waar hij programmamanager is – ook gerenommeerde<br />

organisaties en bedrijven deel uitmaken, al een indringend<br />

publiek-privaat project om Afrikaanse politie- en opsporingsdiensten<br />

te laten kennismaken met forensische kennis en expertise. Dat<br />

is nodig omdat daar veel sporen verloren gaan door onwetendheid,<br />

waardoor daders onnodig vrijuit gaan. “De behoefte aan forensische<br />

kennis was en is er groot. Nu belanden mensen vaak op basis van een<br />

getuigenverklaring – ‘die kerel met die groene broek aan heeft het<br />

gedaan’ – achter de tralies, zonder ondersteunend bewijs.”<br />

Andro bouwt een strategische relatie op tussen de Nederlandse<br />

overheid, het NFI en de politiële en justitiële autoriteiten in Zuid-<br />

Afrika. “Een langdurig proces. Je moet allereerst het vertrouwen<br />

winnen van de Nederlandse ambassadeur voordat je toegang krijgt<br />

tot zijn netwerk en aan het werk kunt.” De Stellenbosch Universiteit<br />

vraagt Andro een lezing te geven tijdens een bedrijfsbijeenkomst voor<br />

vertegenwoordigers van alle professionele domeinen in het land over<br />

wat zij kunnen opsteken van het toonaangevende Nederlands Forensisch<br />

Instituut. Het publiek is onder de indruk.<br />

COLLEGE IN HET KRUGER PARK<br />

Andro: “Na afloop vroeg een vertegenwoordigster van het in het<br />

Kruger Park gelegen Southern Africa Wildlife College mij of ik langs<br />

wilde komen. Duizenden ‘wildlife rangers’ leren daar vaardigheden<br />

op het gebied van natuurbehoud, dieren, wapens en het uit de<br />

weg gaan van stropers, maar tot mijn verbazing niets over forensisch<br />

onderzoek. Ik besefte op dat moment dat het eigenlijk niet uitmaakt<br />

of een mens of (wild) dier slachtoffer is van een misdaad. In het laatste<br />

geval zijn er vrijwel nooit getuigenverklaringen, omdat het meestal<br />

gaat om een afgelegen plaats delict, maar sporen die naar de dader<br />

kunnen leiden zijn er altijd. Kogelhulzen, kruitresidu, voetafdrukken,<br />

bandensporen, peuken en een mobiele telefoon vol data zijn uitstekende<br />

informatiebronnen. Parkwachters en dierenartsen hebben<br />

daar door een gebrek aan forensische kennis echter geen benul van en<br />

vertrappen zelfs belangrijke sporen, wat betekent dat de meeste misdaden<br />

tegen wilde dieren onopgelost blijven.”<br />

Andro vliegt inderdaad van Kaapstad naar Hoedspruit en staat er<br />

SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2019</strong> 247

‘CSI WILDLIFE CRIME’<br />

versteld van dat zich midden in het nationale<br />

Kruger Park een college bevindt met<br />

een campus en honderden studenten. “Het<br />

enige dat studenten en docenten scheidt<br />

van de wilde dieren is een wildrooster. Op<br />

een avond kom ik directieleden tegen. Hun<br />

ogen vol tranen. Ze hebben net van de politie<br />

gehoord dat een neushoorn enkele kilometers<br />

verderop is doodgeschoten en haar kalf<br />

ergens ronddoolt. Het jong is in gevaar en<br />

de hele tijd vliegt een helikopter met zoeklichten<br />

over om het te zoeken. Ik vind het<br />

intrigerend dat volwassen mensen zo geëmotioneerd<br />

kunnen zijn vanwege een dier dat ze<br />

waarschijnlijk nooit eerder hebben gezien.<br />

Nu begrijp ik waarom ze zo gemotiveerd<br />

strijden tegen stroperij. De volgende morgen<br />

nodigen ze me uit mee te vliegen in de<br />

helikopter om de plaats delict te bezoeken.<br />

Daar ligt een neushoorn die drie keer zoveel<br />

weegt als een middenklasse auto, met daar<br />

omheen allemaal forensische sporen. De<br />

onderzoekers proberen met een metaaldetector<br />

de kogel te zoeken in het lichaam van<br />

de rinoceros, maar met de peuken, voet- en<br />

bandensporen doen ze niets. Ik besef dat ik<br />

op dit gebied in Nederland het verschil niet<br />

kan maken, maar in Afrika wel.”<br />

HET GOUDEN UUR<br />

Terug in Nederland vraagt Andro het<br />

ministerie van Economische Zaken, waaronder<br />

dan ook Landbouw valt, subsidie om<br />

forensisch onderzoek op dierlijke ‘crime<br />

scenes’ in Afrika mogelijk te maken. Hij<br />

krijgt een miljoen euro. “Van dat geld hebben<br />

NFI-ers vierhonderd natuurrangers zonder<br />

forensische en technische kennis getraind in<br />

Botswana. Ze hebben geleerd beschermende<br />

kleding te dragen, de plaats delict te beschermen<br />

en niet te verstoren bij betreden, sporen<br />

veilig te stellen en geen eigen DNA achter<br />

te laten. Vrij basaal,maar heel belangrijk in<br />

het gouden eerste uur, wanneer de sporen<br />

nog vers zijn.” De trainingen in Botswana<br />

zijn succesvol. De parkwachters krijgen na<br />

afloop van de politie, die door capaciteitsgebrek<br />

de handen al vol heeft aan het oplossen<br />

van misdaden tegen mensen, het mandaat<br />

onderzoek te doen op dierlijke plaatsen<br />

delict. Mede op basis van deze goede resultaten,<br />

die een Botswaanse minister tijdens een<br />

248<br />

SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2019</strong><br />

‘Door onwetendheid<br />

gaan sporen verloren<br />

en komen daders<br />

van ‘wildlife crime’<br />

ermee weg’<br />

lezing benadrukt, probeert Andro Vos ‘Brussel’<br />

achter zich te krijgen. Hij omzeilt gebruikelijke,<br />

langdurige procedures en maakt via<br />

een netwerk contact met DEVCO, het directoraat-generaal<br />

van de Europese Commissie<br />

voor internationale samenwerking en<br />

ontwikkeling dat wereldwijd ook projecten<br />

financiert ter bestrijding van mensenhandel-<br />

en smokkel, drugs, wapenhandel en<br />

witwassen. “Ik vroeg waarom ze niets deden<br />

aan ‘wildlife’-misdaad, maar ze vonden die<br />

vorm van criminaliteit niet groot genoeg.<br />

In een lezing heb ik ze duidelijk gemaakt<br />

dat er miljarden dollars per jaar omgaan in<br />

natuurmisdaden en dat de syndicaten die<br />

betrokken zijn bij de handel in verdovende<br />

middelen en wapens dezelfde routes gebruiken<br />

als terroristen. Het zijn dezelfde omgekochte<br />

douaniers die stropers hun gang<br />

laten gaan, waardoor met de opbrengsten<br />

van de verkoop van bijvoorbeeld ivoor, huiden<br />

of botten – die in Azië worden gebruikt<br />

voor traditionele medicijnen – terroristische<br />

acties van Boko Haram of Al-Shabaab kunnen<br />

worden gefinancierd.”<br />

WIJZE MANNEN SCHRIKKEN<br />

De wijze mannen in Brussel verschieten<br />

als ze horen hoeveel verschillende soorten<br />

dieren stropers ombrengen en beseffen dat<br />

als het zo doorgaat over twintig jaar alle dieren<br />

op het Afrikaanse platteland zijn uitgestorven.<br />

Dan verdwijnt het toerisme, is er<br />

geen werk meer en migreren de mensen eerst<br />

naar de steden om vervolgens te vertrekken<br />

richting Europa. Dat laatste is dé trigger voor<br />

Europarlementariërs, die vragen of Andro<br />

een plan heeft. Dat heeft hij. “De oprichting<br />

van een academie voor forensische training,<br />

waar mensen leskrijgen over forensische<br />

fotografie en plaats delict-conservering en<br />

leren hoe groot de kracht van forensisch<br />

onderzoek is en wat dat kan betekenen in de<br />

rechtbank voor het vervolgen van de daders.”<br />

De NFI-programmamanager krijgt 200.000<br />

euro voor het uitvoeren van een haalbaarheidsstudie<br />

in Afrika. “Begin 2016 hebben<br />

we in het Southern Africa Wildlife College in<br />

het Kruger Park drie dagen lang een belangrijk<br />

seminar gehouden, waaraan in totaal<br />

zo’n zestig vertegenwoordigers van de Verenigde<br />

Naties, de Europese Commissie, de<br />

Werelddouaneorganisatie, Afrikaanse politiële<br />

en justitiële partijen en tien Afrikaanse<br />

landen hebben deelgenomen. De conclusie:<br />

‘Wij gaan het doen!’. Bij terugkeer in Nederland<br />

had ik al een uitnodiging van hoge vertegenwoordigers<br />

van de VN en de EC om in<br />

Afrika een locatie te zoeken. Een moeilijke<br />

klus, omdat verschillende landen de academie<br />

graag wilden hebben.”

‘CSI WILDLIFE CRIME’<br />

OP EIGEN BENEN VERDER<br />

Toch gaat het project van het consortium<br />

onder auspiciën van het NFI niet door. “Na<br />

vijf jaar hard werken was het mijn kindje<br />

geworden en dan is het moeilijk te verwerken<br />

als het stopt. Mijn dochter had inmiddels<br />

de vader van een vriendin leren kennen<br />

en hem over het project verteld. Na een zetje<br />

van mijn vrouw Petra heb ik een afspraak<br />

gemaakt met deze Fred van Alphen, die zijn<br />

geld heeft verdiend in de onroerend goedwereld.<br />

Hij vertelde dat hij de helft van het<br />

jaar in Zuid-Afrika woont, lid is van netwerken<br />

met gefortuneerde mensen en wil<br />

investeren in projecten met een groot maatschappelijk<br />

belang. Hij wilde me verder<br />

helpen, waarop ik het project ben gaan herschrijven.”<br />

Andro richt zich op parkwachters<br />

(‘wildlife rangers’), maar hoort dat Australische,<br />

Japanse, Amerikaanse en Chinese studenten<br />

die vee- of dierenarts willen worden<br />

graag ervaring in de Afrikaanse wilde natuur<br />

willen opdoen. Hij onderzoekt of hij ook hen<br />

op zijn academie kan faciliteren en ontdekt<br />

dat 53 Amerikaanse en Canadese universiteiten<br />

en colleges geïnteresseerd zijn in het<br />

sturen van studenten naar Afrika. Met het<br />

geld dat zij meebrengen, is het mogelijk ook<br />

lokale ‘wildlife’ rangers, die zelf weinig of<br />

niets kunnen betalen, op te leiden zonder<br />

dat de organisatie in gevaar komt. Andro,<br />

die de koning te rijk is omdat hij van het<br />

NFI ‘vanwege het maatschappelijk belang’<br />

dit project naast zijn werk mag doen, neemt<br />

contact op met de Universiteit van Florida,<br />

waarmee hij een intentieverklaring tekent.<br />

“Zij zullen de programmamanager van hun<br />

‘wildlife’ dierenartsenfaculteit 2,5 dag per<br />

week bij ons detacheren, zodat een stevige<br />

verbinding ontstaat.” Oprichter Andro Vos<br />

en medeoprichter Fred van Alphen van de<br />

International Wildlife Forensic and Veterinary<br />

Academy - met gescheiden opleidingen<br />

voor rangers en veterinaire artsen<br />

– werken samen met nog twee medeoprichters,<br />

een ‘wildlife’-chirurg en een forensisch<br />

specialiste. “Zij heeft een neushoornweeshuis<br />

in Zuid-Afrika waar ze ongeveer veertig<br />

neushoorns laat opgroeien om ze daarna<br />

uit te zetten.” Voor hij vertelt over de zoektocht<br />

naar een locatie, benadrukt Andro dat<br />

ook verzekeringsmaatschappijen belangstelling<br />

hebben. “De ‘wildlife’-markt is voor<br />

een groot deel in private handen van grote<br />

Afrikaanse boeren en rijke buitenlanders.<br />

Zij bezitten grote gebieden waar wilde dieren<br />

rondlopen. De verzekeringsmaatschappijen<br />

willen de premies voor het verzekeren<br />

van het wild verlagen wanneer de eigenaren<br />

personeel in dienst nemen met forensische<br />

kennis, zodat daders kunnen worden gepakt<br />

en schade op hen kan worden verhaald.”<br />

WATERBOTTELARIJ<br />

VERANDERT IN COLLEGE<br />

Veel vermogende ondernemers die beseffen<br />

dat hun natuurgebieden steeds meer<br />

marktwaarde krijgen doen graag wat terug.<br />

Andro Vos belt ook investeerder Albert<br />

Hartog. “Ik had zijn nummer gegoogeld<br />

en hij nam zowaar zelf op. Hij was net<br />

terug uit Zuid-Afrika en nadat ik hem had<br />

verteld over ons project wilde hij ongezien<br />

meedoen. We hebben nu een netwerk van<br />

gefortuneerde Nederlanders bij elkaar verzameld.”<br />

Het enige dat dan nog niet is geregeld,<br />

is de locatie. Daar komt verandering als<br />

Fred van Alphen hem belt met de mededeling<br />

dat een Duitse wijnboer, de eigenaar van<br />

Wijnhuis Chamonix die een ‘wildlife ranch’<br />

bewoont in Franschhoek het idee geweldig<br />

vindt, maar eerst met Andro zelf wil spreken.<br />

“Vervolgens zijn we gaan kijken en<br />

bleek dat de waterbottelarij in het gebied<br />

snel vrijkomt. We willen op 1.200 m² niet<br />

alleen leslokalen creëren, maar een natuurlijke<br />

omgeving nabouwen, inclusief plaatsen<br />

delict en camera- en trackingtechnologie om<br />

alles in de gaten te houden vanuit een observatieruimte.<br />

Ook komt er een huis op ware<br />

grootte. De studenten moeten in een levensechte<br />

omgeving leren hoe ze een voetspoor<br />

naast een gedood dier kunnen identificeren<br />

en linken aan een persoon, bijvoorbeeld<br />

via een laptop die ze in een auto vinden,<br />

waarna ze in diens huis onderzoek kunnen<br />

doen. In dat ervaringslaboratorium komt<br />

ook een rechtbank, zodat we kunnen naspelen<br />

wat met het gevonden bewijs op basis<br />

van forensisch onderzoek gebeurt. Dit hele<br />

proces, waarin rollenspel een rol speelt en<br />

waarbij we ook gebruik maken van ‘serious<br />

gaming’, laten we begeleiden door docenten.<br />

De trainers zijn allemaal academici en geaccrediteerd<br />

door de Universiteit Florida. De<br />

investeerders kunnen geld terugkrijgen als<br />

we wat verdienen, anders niet. Ze weten dat<br />

het voor iets goeds is.”<br />

DANKZIJ HET NFI<br />

“Het idee is uiteindelijk te stoppen bij het<br />

NFI”, besluit Andro Vos, “maar besef tegelijkertijd<br />

dat ik dankzij hen zover ben gekomen.<br />

Er werken ongeveer zevenhonderd<br />

mensen die zich vanuit één gebouw richten<br />

op meer 35 deskundigheidsgebieden, variërend<br />

van forensische pathologie tot ‘wildlife<br />

forensics’ en alles daar tussenin. Een instituut<br />

als NFI vind je nergens ter wereld en<br />

zonder hen had ik dit nooit kunnen doen.”<br />

Boek Andro Vos exclusief bij Speakers<br />

Academy ®<br />

info@speakersacademy.nl<br />

Andro Vos werkt vijftien jaar bij het Nederlands Forensisch Instituut, sinds 2012 als programmamanager. Hij is bij velen bekend van<br />

zijn inspirerende TEDtalks en vele andere presentaties en lezingen. Andro is oprichter van de International Wildlife Forensic and<br />

Veterinary Academy (IWFVA) en vertelt ook daar boeiend over. Binnenkort worden de eerste concrete stappen gezet om deze academie<br />

te realiseren in Franschhoek, Zuid-Afrika.<br />

SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2019</strong> 249

250 SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2019</strong><br />

VEGANISTISCHE LEEFSTIJL<br />

‘Maak het leven gemakkelijk voor de<br />

onwetenden en we lossen alles op’<br />

Tegenwoordig is Heather Mills een zeer succesvolle ondernemer, bekend van haar vele malen bekroonde<br />

bedrijf VBites, dat meer dan 104 veganistische producten aanbiedt. Het voormalige Britse model leert als kind<br />

al groenten te eten en te koken, maar wordt op 25-jarige leeftijd letterlijk per ongeluk veganist. Na het verlies<br />

van haar onderbeen bij een vreselijk verkeersongeval in 1993 maakt ze kennis met de genezende kracht van<br />

een natuurlijk plantaardig dieet. Niet zo lang geleden heeft ze bewezen dat een veganistische levensstijl nog<br />

gezonder en energieker is dan de meeste mensen denken, door het record te breken als de snelste ‘speed’ skiër<br />

met een beperking ter wereld te worden. "Ik ben nu 51 en niemand heeft me intussen verslagen".<br />

Heather Mills<br />

Tekst: Jacques Geluk | Fotografie: met dank aan Heather Mills Press<br />

Het klinkt vreemd. Heather<br />

den heeft de oprichter van het Instituut,<br />

Mills verliest haar been niet<br />

visionair en humanist Ann Wigmore, een<br />

als ze in het begin van de<br />

eenvoudig concept ontwikkeld, dat voor<br />

jaren negentig tijdens de Balkancrisis<br />

in het voormalige<br />

vader van de moderne geneeskunde: 'Laat<br />

het eerst is verwoord door Hippocrates, de<br />

Joegoslavië verblijft, omringd door landmijnen<br />

en sluipschutters, maar enkele jaren<br />

later in Engeland. Een hard rijdende politiemotor<br />

raakt haar tijdens het oversteken en<br />

sleurt haar over een afstand van 25 meter<br />

mee. Ze verliest niet alleen jaar onderbeen,<br />

maar loopt ook een gebroken schedel, een<br />

verbrijzeld bekken, gebroken ribben en een<br />

geperforeerde long op. "Een infectie in wat<br />

er van mijn been over was wilde niet genezen,<br />

ondanks zware antibiotica. Uiteindelijk<br />

raakte het bot geïnfecteerd, wat leidde<br />

tot de amputatie van nog eens vijf centimeter<br />

onderbeen. Ik wilde echt niet mijn<br />

knie verliezen, zoals bij mijn moeder was<br />

gebeurd toen ze even oud was. Dat zou tot<br />

nog meer complicaties leiden. Een goede<br />

vriendin stelde voor dat ik veganist zou worden,<br />

maar 25 jaar geleden wist niemand wat<br />

dat was, ook ik niet. Op dat moment wilde<br />

ik echter alles proberen. Zij adviseerde het<br />

Hippocrates Health Institute in West Palm<br />

Beach, Florida. Daar waren de laatste sporen<br />

van haar borstkanker verdwenen. Ze<br />

vertelde daarover zo enthousiast, dat ik zelf<br />

ging geloven dat een veganistische leefstijl<br />

mij kon redden.” Meer dan zestig jaar gele-<br />

voedsel uw medicijn zijn en medicijnen uw<br />

voedsel'. Natuurlijk bedoelde hij plantaardig<br />

voedsel. "Dus heb ik mezelf uit het ziekenhuis<br />

ontslagen en ben ik naar Florida gevlogen<br />

om aan mijn alternatieve therapie te<br />

beginnen. Ze vertelden me dat ik mij volledig<br />

en zeker twee jaar lang moest overgeven<br />

aan het veganisme. Ik ben er gebleven, heb<br />

uitsluitend geleefd op tarwegrassap en rauw<br />

plantaardig voedsel en ben genezen.”<br />

"Ik was nog maar 25 jaar oud en had, wat<br />

ik noem een hondenmaag. Daarin zat veel<br />

zoutzuur bevattend maagzuur, waardoor<br />

ik al die vezels kon verteren", legt Heather<br />

uit. "Als mensen ouder worden, hebben de<br />

meesten gewoonweg niet genoeg zoutzuur<br />

om dat soort ongekookt voedsel volledig<br />

te kunnen verteren, wat niet alleen stinkt,

maar zelfs kan leiden tot een gebarsten blindedarm<br />

en galblaasproblemen. Daarom heb<br />

ik slechts twee jaar een volledig rauw dieet<br />

gevolgd. Daarna ben k het voedsel een beetje<br />

gaan verhitten en koken om mijn maag te<br />

ontlasten. Wie gewicht moet verliezen kan<br />

wat water of bouillon gebruiken en het eten<br />

stomen, anderen kunnen kokosolie gebruiken<br />

en de ingrediënten bijvoorbeeld wokken.<br />

Ik ben echt een actieve sporter dus ik<br />

heb al die goede vetten nodig. Dus wat je<br />

gebruikt, hangt af van wie je bent. Iedereen<br />

is anders."<br />

JONGE CREATIEVE KOK<br />

Heather Mills heeft vlees een tijd lang lekker<br />

gevonden. “Als kind genoot ik als ik op<br />

zaterdag een worstje kreeg. Ik hield ook van<br />

cakes, waarin eieren waren verwerkt. Kaas<br />

heb ik nooit lekker gevonden.” Terugkijkend<br />

legt ze uit hoe ze ook in aanraking is<br />

gekomen met groenten. "Mijn moeder vertrok<br />

toen ik 9 was. Ik werd de kok van het<br />

gezin. We hadden geen geld, dus moest ik<br />

leren minder dure producten te kopen. In<br />

die tijd waren blikken met bonen, linzen<br />

en peulvruchten goedkoop in vergelijking<br />

met vlees, vis en kazen. Ik begreep toen nog<br />

niet dat het eigenlijk goed was dat we geen<br />

geld hadden, omdat we daardoor gedwongen<br />

waren meer natuurlijke dingen te eten.<br />

Ik had het geluk, besef ik nu, dat mijn leven<br />

volledig in het teken stond van groenten en<br />

dingen die goed voor je zijn. Thuis moest<br />

ik leren creatief te zijn en maakte bijvoorbeeld<br />

bonenstamppotten, zodat onze magen<br />

goed gevuld zouden zijn.” Een veganistische<br />

leefstijl is dan echter nog lang geen realiteit.<br />

Als ze 13 is verandert het gezinsleven van<br />

Heather drastisch. "Mijn vader moest voor<br />

18 maanden naar de gevangenis na een veroordeling<br />

wegens fraude. Mijn broer, zus<br />

en ik werden van Newcastle naar Londen<br />

gebracht om weer bij mijn moeder te gaan<br />

wonen. Ze had een vriend die niet van kinderen<br />

hield, dus toen ik 14 was rende ik weg en<br />

woonde zes maanden op straat in Londen. Ik<br />

stal eten uit supermarkten om te overleven.<br />

Uiteindelijk kreeg ik mijn eerste baan in een<br />

croissantwinkel. Ik was een echt mager kipje<br />

en misschien wel daarom mocht ik zoveel<br />

croissants eten als ik wilde. Ze realiseerden<br />

zich niet dat ik er 20 per dag zou eten, dus<br />

verloor ik mijn baan al na een week.” Om<br />

een lang verhaal kort te maken, na 1,5 jaar<br />

ontmoet Heather haar vader weer 'die nog<br />

steeds geen goed mens was' en raakt ze geïnspireerd<br />

door een advertentie voor ‘stick on’-<br />

beha’s om haar eerste eigen zaak te beginnen.<br />

Ze is dan 15. "Ik heb erdoor geleerd hoe ik<br />

producten moet importeren en verkopen.<br />

Niet veel later heb ik mijn bedrijf verkocht<br />

voor veel geld. Nadat ik ook mijn volgende<br />

bedrijf, een modellenbureau, van de hand<br />

had gedaan, ging ik met vakantie en leerde<br />

ik skiën. Ik besloot – 21 jaar oud – dat ik meer<br />

van skiën hield dan van het zakenleven, dus<br />

ik verkocht alles en verhuisde naar het deel<br />

van Joegoslavië dat toen Slovenië werd."<br />

‘HET MOET LIJKEN<br />

OP VLEES’<br />

"Ik heb vlees en kip gegeten totdat ik op<br />

mijn 25ste overstapte op rauwkost. Ik miste<br />

het om met vrienden naar restaurants te<br />

gaan, omdat daar eigenlijk voor mij niets<br />

op het menu stond. Vegaburgers bestonden<br />

nog niet en vegetarische hamburgers<br />

smaakten naar karton. Daarom ging ik me<br />

verdiepen in voeding en voedingswetenschappen<br />

en begon ik met het voor mezelf<br />

en mijn familie ontwikkelen van plantaardige<br />

versies van vleesproducten die ik miste.<br />

Zestien jaar gelden realiseerde ik mij dat we<br />

de planeet konden redden door te stoppen<br />

met het gebruik van dierlijke producten en<br />

die te vervangen door plantaardige alternatieven.<br />

Testen onder duizenden mensen<br />

hadden toen allang aangetoond dat het heel<br />

belangrijk is dat veganistische producten er<br />

precies zo uitzien als gewone voedingsmiddelen.”<br />

Heather zet haar voedingsmiddelenbedrijf<br />

op en begint met het serveren van<br />

veganistische hamburgers in haar restaurants.<br />

Ze weet ook dat het voor veel mensen<br />

erg moeilijk is te stoppen met kaas eten. "Dat<br />

is een soort opiaat voor hen. Vegetarisme is<br />

helemaal niet goed, omdat vegetariërs normale<br />

melk, eieren en kaas blijven eten,<br />

wat slecht is voor hun gezondheid. De vissen<br />

en het mariene ecosysteem even buiten<br />

beschouwing latend, is het vanuit gezondheidsoogpunt<br />

is beter een pescotariër (visen<br />

schaaldiereter) te zijn dan een vegetariër.”<br />

SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2019</strong> 251

SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2019</strong><br />

VEGANISTISCHE LEEFSTIJL<br />

‘De groei in de<br />

supermarkten is de<br />

afgelopen jaren al 987<br />

procent geweest’<br />

Pratend over het mariene ecosysteem, zegt<br />

Heather dat omega-3 olie de meest verwoestende<br />

factor is. "We doden miljarden vissen<br />

om kleine hoeveelheden olie te verkregen.<br />

Volledig overbodig, want het gaat om een<br />

secundaire bron. De oorspronkelijke bron<br />

zijn de echte algen die door de vissen worden<br />

gegeten. Toch is visolie afkomstig van de<br />

visverwerkende industrie de meest voorkomende<br />

bron van de omega-3 vetzuren EPA<br />

en DHA. Om het mariene ecosysteem te ontlasten<br />

heeft Heather Algal-algenolie geproduceerd<br />

met hoge EPA- en DHA-waarden,<br />

die niet alleen primair en duurzaam alternatief<br />

is, maar tevens mensen met bepaalde verteringsproblemen<br />

helpt. "Ik had een aantal<br />

vrienden die last hadden van zware depressies,<br />

die erger werden nadat ze waren gestopt<br />

met vis eten. Ik ben gaan uitzoeken waarom<br />

en ontdekte dat een klein percentage van de<br />

mensen lijnzaad niet kan omzetten van een<br />

korte naar een lange vetzuurketen. Die lange<br />

keten zit van nature in vis, daarom moest ik<br />

een hoogwaardig alternatief vinden.”<br />

‘ALLESETERS HET<br />

ONGEZONDST’<br />

"Sommige mensen eten alles. Over het<br />

algemeen zijn zij op de lange termijn het<br />

ongezondst. Mensen die volledig veganistisch<br />

zijn en helemaal geen vlees, zuivel of<br />

visvervangers eten, zijn het gezondst, maar<br />

dat zijn er relatief heel weinig. Dat is logisch,<br />

want ze moeten alles onder controle houden,<br />

zeer streng zijn en veel wilskracht hebben.<br />

Maar, zoals ik al eerder heb uitgelegd,<br />

is het eten van uitsluitend rauw voedsel het<br />

ergste, tenzij je echt de perfecte maag hebt<br />

die dat makkelijk kan verteren. Dat geldt<br />

echter slechts voor vijf procent van de bevolking.<br />

Hoe dan ook, als je mensen wilt hel-<br />

252<br />

pen hun levensstijl te veranderen, moet dat<br />

stap voor stap gebeuren. Je kunt een Kentucky<br />

Fried Chicken-burger eter niet laten<br />

overstappen op rauwkostdieet, tenzij ze erg<br />

ziek zijn, of zelfs een gekookt gezond dieet,<br />

zonder die burger te vervangen door gelijkwaardige<br />

veganistische producten.” Het is<br />

alsof je iemand van heroïne afhaalt, zonder<br />

methadon aan te bieden. “Door de juiste<br />

vervanging veranderen hun stofwisseling<br />

en smaakpapillen. We hebben een experiment<br />

van vier weken gedaan in de Bronx<br />

(New York), waar we 4.000 kinderen hebben<br />

gevoed door ze een hamburger van één<br />

dollar te geven, het bedrag dat ze normaal<br />

gesproken aan voeding konden uitgeven.<br />

Na twee weken voegden we sla en tomaat<br />

toe. Dat leken ze lekker te vinden. Een week<br />

later lieten we hen zien hoe ze groenten op<br />

daken kunnen verbouwen. Daarna zijn we<br />

begonnen met het trainen van de smaakpapillen<br />

en de stofwisseling. Tegen die tijd aten<br />

ze nog steeds hun hamburger, maar beseften<br />

ze niet dat het een veganistische was, omdat<br />

de smaak niet was veranderd." De gemakkelijkste<br />

manier om verandering op gang te<br />

brengen is kinderen, tieners en volwassenen<br />

exacte kopieën te geven van het voedsel<br />

waaraan ze al jaren gewend zijn. "Je begint<br />

met een 100 procent gewone veganistische<br />

hamburger, pizza en/of kokoskaas. Na een<br />

tijdje voeg je groenten toe. Een jaar lateris<br />

80 procent van de borden gevuld met bonen,<br />

linzen en groenten en slechts 20 procent,<br />

één of twee keer per week, met een veganistisch,<br />

zuivel-, vlees- of visalternatief. Mensen<br />

die ziek of intelligent, gemotiveerd en<br />

sportief zijn, gaan natuurlijk voor echt goed<br />

eten, maar ook ik houd nog steeds van een<br />

pizza of hamburger, maar slechts één of twee<br />

keer per maand.”

VEGANISTISCHE LEEFSTIJL<br />

GEEN REDEN OM VLEES TE ETEN<br />

VBites is wereldwijd uitgegroeid tot een van de belangrijkste leveranciers<br />

van veganistisch vlees, vis en zuivel, met een assortiment<br />

van 104 producten, dat verkrijgbaar is in 24 landen. "Alles van hamburgers<br />

tot vis en chorizo, we maken elk product dat mensen lekker<br />

vinden, dus er is geen reden waarom iemand vlees, vis of zuivel<br />

zou willen eten. Om te voorkomen dat mensen zich zorgen maken,<br />

kan ik hen verzekeren dat onze hamburgers en andere producten<br />

een hoger eiwitgehalte hebben dan normaal vlees. Bovendien hebben<br />

mensen niet zoveel eiwitten nodig als ze denken. Eiwit van planten<br />

is, in tegenstelling tot eiwit van vlees, zuur en bewezen zeer goed<br />

voor mensen. Ze kent de voordelen van plantaardige proteïnen ook<br />

uit eigen ervaring. "Ik ben 51 en mijn wereldrecord ‘speed’skiën, dat<br />

pas enkele jaren geleden is gevestigd, is nog steeds niet door iemand<br />

anders gebroken”, zegt Heather, die pas op haar 42ste is gaan leren<br />

skiën. “Ik word niet ziek, werk negentien uur per dag en de laatste<br />

1,5 jaar is er geen tijd geweest om met vakantie te gaan, omdat ik de<br />

behoefte voelde het bedrijf uit te breiden. Grote ondernemingen proberen<br />

onze producten namelijk na te maken, maar kunnen niet vertrouwen<br />

op 25 jaar ervaring. Daarom hebben veel mensen onterecht<br />

het idee dat veganistische producten verschrikkelijk smaken.”<br />

Heather is teruggegaan naar haar geboortestad Newcastle, waar ze<br />

ontdekte dat de fabriek van de Pepsi Cola-Walker’s werd gesloten vanwege<br />

Brexit. "Ik heb de fabriek gekocht. Op één locatie produceer ik<br />

nu allergenenvrije veganistische producten: kokosnoot, kaas (blokken,<br />

plakjes), boter, mayonaise, ijs en yoghurt. In een andere fabriek<br />

zijn dat havermelk, amandelmelk, kokosmelk, enz. De 104 producten<br />

die ik al eerder noemde, waaronder ook veganistische eend en<br />

rundvlees, worden op een andere locatie gemaakt. Ik heb ook een<br />

durfkapitaalfonds en adviseer kleine bedrijven, die ik ook help met<br />

schaalvergroting, zodat grote ondernemen ze niet kunnen opeten. Ik<br />

heb nu nog zes andere bedrijven en lanceer er nog eens drie. Ik probeer<br />

zoveel mogelijk veganistische mensen en bedrijven te helpen.<br />

Zo kunnen we de planeet op een gezonde en diervriendelijke manier<br />

duurzaam houden. Mijn langetermijnplan is fabrieken in Engeland<br />

te hebben om Engeland te voeden, in Oostenrijk om Europa te voeden<br />

(we bouwen er een) en in de VS voor de Amerikanen. Onze producten<br />

zijn nu eveneens verkrijgbaar in Amerikaanse supermarkten,<br />

omdat ze beter zijn en het assortiment groter is dan dat van de concurrentie.<br />

Tot <strong>2018</strong> hebben we nooit wat aan marketing gedaan, omdat<br />

we de enige waren op deze markt, maar nu hebben we voor het eerst<br />

te maken met het feit dat anderen ons gaan kopiëren". En natuurlijk<br />

mogen we niet vergeten de introductie van Heathers veganistische<br />

make-up assortiment in Holland & Barrett winkels en Algal Oil in<br />

<strong>2019</strong> te noemen.<br />

NIET GEWENST: ONMOGELIJKE HAMBURGERS<br />

"Weet je dat ze bezig zijn met een volkomen onnodige technologie,<br />

die leidt tot wat ik zou omschrijven als een onmogelijke hamburger?”<br />

Vlees kweken uit stamcellen van koeien is volgens Heather een<br />

compleet overbodige vorm van genetische manipulatie. “Waarom<br />

zou je het doen als je met planten dezelfde kwaliteit kunt bereiken?<br />

Bedrijven die zich bezighouden met voedingstechnologie financieren<br />

wetenschappers, omdat ze niet begrijpen dat er al natuurlijkere en<br />

gezondere alternatieven zijn, die beter passen bij ons spijsverteringssysteem<br />

dan genetisch gemodificeerde producten. Tijdens educatieve<br />

lezingen probeer ik hen ervan te overtuigen dat ze hun tijd niet langer<br />

moeten verspillen aan het kweken van dingen in laboratoria, terwijl<br />

de toekomst is om de totale melkveehouderij te veranderen in plantenteelt.<br />

Boeren kunnen hier geld mee verdienen!”<br />

‘EEN VEEL GEMAKKELIJKERE WERELD’<br />

Er is nog veel werk te doen, maar vergeleken met 25 jaar geleden<br />

is de wereld nu veel eenvoudiger. "Het is nu gemakkelijker voor het<br />

publiek onze producten tegen concurrerende prijzen te kopen, wat<br />

hopelijk ook zal helpen bij het oplossen van het obesitasprobleem<br />

bij kinderen en volwassenen. "In januari lanceren we onze veganistische<br />

producten in nog meer winkels. De groei in de supermarkten is<br />

de afgelopen jaren al 987 procent geweest. Dat zet door. In vele landen<br />

word ik gevraagd als deskundige spreker op het gebied van plantaardige<br />

vlees-, zuivel- en visalternatieven. Meestal komen na afloop<br />

van een lezing vertegenwoordigers van vijf of zes bedrijven naar mij<br />

toe, die mij vragen of ze bijvoorbeeld onze veganistische kaas in hun<br />

producten mogen gebruiken, omdat de producten van andere fabrikanten<br />

niet voldoen." Om haar missie samen te vatten, zegt Heather:<br />

"Gewoon stoppen met alle dierlijke producten. Alles moet veganistisch<br />

en betaalbaar zijn. Ik denk heel eenvoudig en heb wel eens het<br />

idee dat anderen alles zo moeilijk maken. De enige hindernissen in<br />

het leven worden opgeworpen door onwetende mensen. Dat zijn<br />

degenen die nog wat moeten leren. Maak het hen gemakkelijk, dan<br />

kun je alles oplossen.”<br />

Boek Heather Mills exclusief bij Speakers Academy ®<br />

info@speakersacademy.nl<br />

Heather Mills is een Britse ondernemer, veganiste en dierenactiviste, sportvrouw en voormalig model. Ze begon haar zakelijke<br />

carrière op 14-jarige leeftijd en bouwde en verkocht drie bedrijven met succes toen ze 20 was. Heather verhuisde naar het voormalige<br />

Joegoslavië, nu Slovenië, en raakte betrokken bij de Balkancrisis. Ze richtte een crisiscentrum voor vluchtelingen op in Londen en<br />

begon een carrière in liefdadigheid en campagne voeren. In 2009 richtte ze VBites op en in 2010 startte ze op professionele basis<br />

met Alpine Ski Racing en won ze talrijke medailles. Vele onderscheidingen volgden daarna. Nu werkt ze aan de uitbreiding van haar<br />

zakelijke activiteiten. Voor meer informatie bezoek www.vbites.com and www.heathermills.org<br />

SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2019</strong> 253

‘Ons onderzoek biedt een<br />

geheel nieuw en betaalbaar<br />

perspectief op een<br />

effectieve kankertherapie’<br />

254<br />

SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2019</strong>

GEZONDHEID<br />

‘Doorbraaktherapie helpt het lichaam<br />

antistoffen te maken tegen kanker’<br />

Wereldwijd blijft kanker de op een na grootste epidemie, waarbij jaarlijks meer dan zeven miljoen mensen<br />

sterven. Dat kan in de niet al te verre toekomst veranderen. Een team van onderzoekers van het Dr. Rath<br />

Research Institute in Californië heeft een kankervaccin ontwikkeld dat tumorgroei effectief kan verminderen.<br />

Het op peptiden gebaseerde vaccin richt zich niet willekeurig op aangetaste cellen, maar op specifieke<br />

enzymen – metalloproteïnasen of MMP's – die verantwoordelijk zijn voor de groei en het uitzaaien van kanker.<br />

Hoewel verder onderzoek nodig is, is dr. Matthias Rath optimistisch. "We hebben octrooibescherming<br />

verkregen voor onze technologie, die we aan patiënten wereldwijd tegen betaalbare prijzen ter beschikking<br />

willen stellen en zijn nu op zoek naar overheids- en publieke onderzoeksorganisaties en andere instellingen<br />

zonder winstoogmerk om deze veelbelovende technologie samen te ontwikkelen met als doel kanker met<br />

succes te behandelen, voorkomen en – als alles goed gaat – uiteindelijk elimineren."<br />

dr. Matthias Rath<br />

Tekst: Jacques Geluk | Fotografie: Suitable Images<br />

“<br />

We vaccineerden proefdieren met peptiden die<br />

specifieke sequenties van MMP-2 en MMP-9<br />

bevatten. Daarna zijn deze muizen blootgesteld<br />

aan agressieve huidkankercellen. De<br />

grootte van hun tumoren nam gemiddeld af<br />

met 76 procent in vergelijking met de niet-ingeënte controlegroep.<br />

Sommige gevaccineerde dieren ontwikkelden zelfs helemaal geen<br />

kanker. Aanvullend onderzoek heeft dit bevestigd", legt dr. Matthias<br />

Rath uit. "Ik hoop dat ons Research Institute in de Verenigde Staten,<br />

onder leiding van dr. Aleksandra Niedzwiecki en de Dr. Rath<br />

Health Foundation in Heerlen met deze doorbraak bereiken dat men<br />

de gezondheidszorg niet meer ziet als een reparatie-, maar als een preventief<br />

systeem. Dit zal uiteindelijk zowel het individu als de samenleving<br />

als geheel ten goede komen.”<br />

Een van de potentiële voordelen van deze nieuwe, op peptiden<br />

gebaseerde vaccinatiestrategie ten opzichte van bestaande kankertherapieën,<br />

zoals chemotherapie en bestraling, is dat zij zeer specifiek is<br />

en in staat ziektemechanismen te blokkeren die voor kankersoorten<br />

gelden, ongeacht hun oorsprong. "Het onderzoek toont aan dat ons<br />

vaccin de vernietiging van het bindweefsel van het lichaam door kankercellen<br />

kan blokkeren. Door het wegnemen van de voorwaarden<br />

kunnen potentieel kwaadaardige tumoren niet groeien en kan de kanker<br />

niet uitzaaien. Het peptidenvaccin, een korte aminozuurketen,<br />

stimuleert het eigen immuunsysteem antistoffen te produceren die<br />

de vernietigende enzymen kunnen blokkeren.” Samenvattend zegt dr.<br />

Rath: "We kunnen geen wereld zonder kanker beloven. Dit is echter<br />

de eerste anti-kanker aanpak die – als de klinische ontwikkelingen<br />

succesvol zijn – kan uitgroeien een preventief middel dat in potentie<br />

het risico op kankerontwikkeling kan elimineren en op de lange duur<br />

zelfs de wereldwijde bedreiging van de volksgezondheid door kanker<br />

kan verminderen.” Hoe weten we dat deze enzymen zo specifiek<br />

gericht zijn? “We moeten de taal begrijpen die eiwitten gebruiken en<br />

leren hoe ze met elkaar communiceren. Zodra de belangrijke sequenties<br />

in een eiwitreeks zijn geïdentificeerd, kun je ze gebruiken als vaccins<br />

en het immuunsysteem stimuleren.”<br />

MEEST ELEGANTE MEDISCHE THERAPIE<br />

"Het stimuleren van het eigen immuunsysteem is de meest elegante<br />

therapeutische benadering van kanker. Alle kankercellen gebruiken<br />

namelijk hetzelfde cruciale mechanisme: de vernietiging van<br />

het omliggende bindweefsel door enzymen – ook wel ‘biologische<br />

scharen' genaamd - die collageenmoleculen kunnen verteren. Dat is<br />

SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2019</strong> 255

GEZONDHEID<br />

de enige manier waarop kankercellen naar het omliggende weefsel<br />

kunnen migreren en uiteindelijk kunnen uitzaaien. De belangrijkste<br />

enzymen van dit type – die kankercellen bij voorkeur gebruiken –<br />

zijn de zogenormde metalloproteïnasen (MMP's). Mijn collega's en<br />

ik gingen er daarom van uit dat als we deze enzymen, met name de<br />

subtypes MMP-2 en MMP-9, zouden kunnen blokkeren, het mogelijk<br />

zou moeten zijn de verspreiding van kanker te remmen. De eerste stap<br />

in deze richting was de identificatie van de bindingsplaatsen waarlangs<br />

de MMP's zich aan de bindweefselmoleculen 'vastzetten'. Deze<br />

peptidenconstructies repliceren we vervolgens 'in de reageerbuis' om<br />

te kunnen vaccineren. Vervolgens injecteren we de proefdieren, in<br />

dit geval muizen, met dit peptidenvaccin. Deze dieren produceren<br />

daarna hun eigen defensieve antilichamen<br />

tegen de bindingsplaatsen van de<br />

destructieve kankerenzymen, wat de<br />

verspreiding van kankercellen remt of<br />

volledig blokkeert.”<br />

Dr. Rath benadrukt dat het bijzondere<br />

voordeel van deze benadering is dat het<br />

lichaam zelf de kankerremmende stof<br />

fabriceert. "Dit nieuwe vaccin is ontwikkeld<br />

in ons onderzoeksinstituut in<br />

Californië samen met dr. Aleksandra<br />

Niedzwiecki, de directeur van het instituut,<br />

en dr. Waheed Roomi, het hoofd<br />

van onze kankeronderzoeksgroep. Het Dr Linus Pauling en Dr Matthias Rath (1992)<br />

is heel anders dan conventionele therapieën<br />

zoals chemotherapie en bestraling, waarvan bekend is dat ze<br />

kanker en gezonde weefsels vernietigen en ernstige bijwerkingen<br />

kunnen hebben.”<br />

HOE ZIT HET MET DE MONOKLONALE<br />

ANTILICHAMEN?<br />

“De farmaceutische industrie erkent het dubieuze karakter van<br />

chemotherapie en bestralingen en is sinds enkele jaren pleitbezorger<br />

van zogenoemde monoklonale antilichamen (Mabs) als een moderne<br />

benadering van kanker. Uit een nadere beschouwing van deze technologie<br />

blijkt echter dat de voordelen ervan bescheiden zijn. Bovendien<br />

is vaak sprake van ernstige bijwerkingen, waaronder hartfalen.<br />

Terwijl de gemiddelde jaarlijkse kosten $ 100.000 dollar per patiënt<br />

bedragen, kunnen ze oplopen tot $ 700.000. De wetenschappelijke<br />

redenen waarom Mabs-therapieën niet opwegen tegen een succesvol<br />

ontwikkeld vaccin zijn voor iedereen duidelijk: het businessmodel<br />

van Mabs is afhankelijk van de productie van antilichamen – de<br />

wapens tegen ziekten - buiten het lichaam. Dat wil zeggen in laboratoria<br />

en productie-eenheden van grote farmaceutische bedrijven.<br />

Door niet het lichaamseigen vermogen te gebruiken voor produceren<br />

van de juiste antistoffen in de goede hoeveelheid te produceren<br />

– zoals elk succesvol vaccin zou doen – creëren de farmaceutische<br />

bedrijven bewust afhankelijkheid om zichzelf financieel te kunnen<br />

bevoordelen. Het is dan ook niet verwonderlijk dat de markt voor<br />

deze artificiële Mabs nu al ruim 80 miljard dollar waard is.” Dr. Rath:<br />

256<br />

SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2019</strong><br />

"Het is de hoogste tijd dat het grote publiek – en de politieke besluitvormers<br />

– begrijpen waarom het bij het introduceren van Mabs bij de<br />

bestrijding van de kankerepidemie echt gaat. Ons onderzoek biedt<br />

een geheel nieuw en voor iedereen betaalbaar perspectief voor een<br />

effectieve kankertherapie.”<br />

VEELBELOVEND PAD<br />

"Wetenschappelijk gezien is dit nu het veelbelovendste pad dat is<br />

ingeslagen op weg naar de uitroeiing van kanker. Sommige uitdagingen<br />

blijven natuurlijk bestaan, zoals het feit dat de enzymen die<br />

door kankercellen worden gebruikt om zich te verspreiden, ook op<br />

een zeer minimaal niveau actief zijn tijdens normale processen in het<br />

lichaam. Wij begrijpen dat nog niet voldoende<br />

om absoluut te kunnen garanderen<br />

dat dit vaccin deze processen niet<br />

zal verstoren. Het waarschijnlijkste scenario<br />

is dan vanaf dat moment dat de<br />

overheid het gebruik van het vaccin bij<br />

kankerpatiënten zal moeten goedkeuren<br />

zodra ons vaccin met succes preklinisch<br />

is getest en effectief blijkt te zijn<br />

zonder bijwerkingen. De eersten die<br />

voor zo'n nieuwe behandeling in aanmerking<br />

komen zijn doorgaans patiënten<br />

bij wie alle andere behandelingen<br />

niet zijn aangeslagen. Als deze tests succesvol<br />

zijn en het vaccin is goedgekeurd<br />

door de medische autoriteiten voor algemeen gebruik, kan deze<br />

behandeling beschikbaar komen voor andere kankerpatiënten. Wanneer<br />

ook gedurende een langere periode van klinisch gebruik geen<br />

bijwerkingen worden waargenomen, kan het vaccin worden ingezet<br />

om gezonde mensen op jongere leeftijd preventief te vaccineren om<br />

de ontwikkeling van kanker te voorkomen. Op dat moment wordt de<br />

mogelijkheid kanker te verslaan zeer realistisch”, aldus dr. Rath. "Dit<br />

is het adembenemende perspectief van onze nieuwe aanpak: een reële<br />

mogelijkheid om met behulp van een vaccinatie het ontstaan van kanker<br />

te voorkomen, door het lichaam te leren zelf de wapens te produceren<br />

die nodig zijn om de ziekte te bestrijden voordat die zich kan<br />

ontwikkelen. Dat is heel wat anders dan behandeling met monoklonale<br />

antilichamen, die de farmaceutische industrie een miljardenomzet<br />

oplevert. Geen van de benaderingen die de industrie aanbiedt is<br />

in staat kanker te voorkomen. Deze behandelingen leren het lichaam<br />

niet hoe de ziekte te bestrijden, maar zijn gebaseerd op synthetisch<br />

geproduceerde geneesmiddelen die patiënten hun hele leven moeten<br />

laten injecteren.”<br />

VERMIJDEN VAN BIJWERKINGEN VAN<br />

CONVENTIONELE INENTINGEN<br />

Dr. Rath erkent dat mensen zich zorgen maken over en zich verzetten<br />

tegen conventionele inentingen. "Vaccinatie op zich is niet<br />

per definitie slecht. Het hangt af van wat je in het lichaam injecteert.<br />

Conventionele vaccinatie, bijvoorbeeld tegen mazelen, berust

GEZONDHEID<br />

op een niet-specifiek mengsel van geïnactiveerde<br />

mazelenvirussen. Om de niet-specifieke<br />

immuunreactie te verhogen, worden<br />

deze virussen vervolgens opgelost in zogenoemde<br />

adjuvantia. waaronder giftige stoffen<br />

zoals metalen (aluminium). Bij deze<br />

conventionele vormen van vaccinatie kunnen<br />

bijwerkingen optreden. Ons onderzoek<br />

effent de weg om deze ruwe, vaak niet specifieke<br />

vaccinatiemethoden te vervangen door<br />

het gebruik van zeer specifieke vaccinepeptiden<br />

afkomstig van cruciale eiwitten.”<br />

MEER DAN<br />

MICRONUTRIËNTEN<br />

Een tweede onderzoeksgebied van het dr<br />

Rath Research Institute is de studie naar de<br />

gunstige rol van micronutriënten in relatie<br />

tot menselijke ziekten, waaronder kanker.<br />

Dr. Raths onderzoeksteam heeft een<br />

samenstelling van micronutriënten, vitaminen,<br />

aminozuren en polyfenolen ontwikkeld,<br />

waarvan is aangetoond dat ze<br />

meer dan vijftig menselijke kankercellijnen<br />

remmen. Deze onderzoeksresultaten zijn<br />

internationaal gepubliceerd in ruim honderd<br />

publicaties in wetenschappelijke boeken<br />

en tijdschriften, die toegankelijk zijn<br />

via www.pubmed.com, de online medische<br />

bibliotheek van de Amerikaanse Nationale<br />

Gezondheidsinstituten (NIH). Samen<br />

met dr. Niedzwiecki heeft dr. Rath ook een<br />

samenvatting van dit baanbrekende werk<br />

gepubliceerd in het boek 'Victory Over<br />

Cancer', dat eveneens online toegankelijk<br />

is. Hij stelt: "Ondanks alle vooruitgang die<br />

is geboekt op het gebied van de strijd tegen<br />

kanker met micronutriënten, moeten we ons<br />

realiseren dat deze aanpak de kanker niet bij<br />

iedere patiënt kan helpen stoppen. Vooral bij<br />

kanker in een vergevorderd stadium en wanneer<br />

er uitzaaiingen zijn, kan het proces van<br />

weefselvernietiging door MMP-enzymen<br />

zo overweldigend zijn dat de patiënt niet<br />

meer te redden is. In die situatie is een extra,<br />

krachtiger wapen nodig om het ziekteproces<br />

te stoppen. Het nu ontwikkelde vaccin<br />

belooft zo'n krachtig wapen te zijn. Het zou<br />

in staat moeten zijn te voorkomen dat kankercellen<br />

door het lichaam migreren en uiteindelijk<br />

de ziekte een halt moeten kunnen<br />

toeroepen. Het beschikbaar hebben van een<br />

biologisch wapen als dit is ideaal. Daardoor<br />

kun je stapsgewijs tewerk gaan en een biologische<br />

blokkade opwerpen met antistoffen.<br />

Het mooie van het immuunsysteem is<br />

dat de antistoffen producerende ‘fabrieken’<br />

– de witte bloedcellen – zich vermenigvuldigen<br />

afhankelijk van de uitdaging waarvoor<br />

ze staan. Immuuncellen kunnen elkaar leren<br />

hoe ze vijanden zoals kankercellen moeten<br />

bestrijden en massa’s antilichamen kunnen<br />

produceren om ze onbeperkt te blokkeren,<br />

zelfs wanneer ze uitgezaaid zijn.”<br />

DE WEG VOORUIT<br />

"Uiteraard zal deze veelbelovende nieuwe<br />

benadering van de kankerepidemie geen<br />

steun vinden onder farmaceutische investeerders.<br />

De commerciële dreiging dat ze<br />

miljarden dollars kunnen verliezen doordat<br />

ze minder verdienen aan chemotherapie,<br />

Mabs en andere voor hen lucratieve geneesmiddelen,<br />

is gewoonweg te groot. Aan de<br />

andere kant zou je zeggen dat iedere minister<br />

van Volksgezondheid of ieder kaderlid van<br />

een ziektekostenverzekeraar deze nieuwe<br />

technologie zou willen onderzoeken en evalueren,<br />

zodat ze de snelle klinische ontwikkeling<br />

ervan kunnen ondersteunen". Zoals<br />

Dr. Rath het uitdrukt: "In vergelijking met de<br />

miljarden dollars die gezondheidsorganisaties<br />

wereldwijd betalen om de exploderende<br />

kosten van de kankerepidemie te kunnen<br />

blijven dekken, is een investering van een<br />

paar miljoen dollar in een veelbelovend antikankervaccin<br />

wat ik noem een voorzichtig<br />

besluit.” Hoe lang kan het duren vooraleer de<br />

nieuwe therapie beschikbaar komt voor klinisch<br />

gebruik bij patiënten? Dr. Rath is optimistisch.<br />

"Kijk naar de kracht van de fossiele<br />

energielobby tien jaar geleden. Wie had toen<br />

gedacht dat we het al binnen één generatie<br />

zouden hebben over de vervanging van fossiele<br />

brandstoffen door hernieuwbare energie?<br />

En het gebeurt ook al. De beslissende<br />

factor die historische veranderingen drijft,<br />

is de publieke opinie. Hetzelfde geldt voor<br />

de gezondheidszorg. Ondanks de lobby van<br />

de farmaceutische investeerders – die de<br />

ontwikkeling van vaccins als het onze willen<br />

tegenhouden – en het grote effect daarvan<br />

op het publiek, groeit het besef dat<br />

conventionele benaderingen er niet in slagen<br />

enorme wereldwijde epidemieën zoals<br />

kanker te bestrijden. De voorbije decennia<br />

zijn mensen zich wereldwijd gaan bevrijden<br />

van hun eeuwenlange afhankelijkheid van<br />

ongezonde, dure fossiele brandstoffen en<br />

nu gebeurt hetzelfde op gezondheidsgebied.<br />

Terwijl de geneesmiddelenproducenten zich<br />

blijven baseren op een bedrijfsmodel dat<br />

ziekten in stand houdt omdat ze hun afzetmarkten<br />

die miljarden waard zijn niet willen<br />

opgeven, belooft onze anti-kankervaccintechnologie<br />

een essentiële stap te zetten op<br />

weg naar een maatschappij met vrije mensen<br />

die de ware gezondheid kunnen bereiken.”<br />

Boek Mattias Rath exclusief bij<br />

Speakers Academy ®<br />

info@speakersacademy.nl<br />

Dr. Matthias Rath werkte als arts en wetenschapper aan de Hamburger Universitäts-Klinik en het Deutsches Herzzentrum<br />

Berlin. In 1990 trad hij in dienst bij dr. Linus Pauling in diens instituut in Californië om leiding te geven aan de cardiovasculaire<br />

onderzoekseenheid. Na het overlijden van de Nobelprijswinnaar richtte dr. Rath zijn eigen onderzoeksinstituut op dat sindsdien<br />

een toonaangevend is op het gebied van natuurlijke en preventieve gezondheid. Dr. Rath staat bekend om zijn baanbrekende<br />

wetenschappelijke concepten wat betreft natuurlijke beheersing van hart- en vaatziekten en kanker. Dr. Aleksandra Niedzwiecki<br />

is sinds de oprichting in 1999 hoofd van het Dr. Rath Research Institute. Ze promoveerde in de biochemie aan de Universiteit van<br />

Warschau en werkte samen met twee Nobelprijswinnaars, dr. Edelman (New York) en dr. Pauling. Ze wordt beschouwd als een<br />

vooraanstaand wetenschappelijk expert op het gebied van natuurlijke en preventieve gezondheid.<br />

SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2019</strong> 257

© FIONA OAKES<br />

Fiona Oakes<br />

Tekst: Jacques Geluk | Fotografie: Fiona Oakes<br />

Planten geven voldoende<br />

energie om extreme<br />

marathons te winnen<br />

258<br />

SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2019</strong>

LEEFSTIJL | DIERENWELZIJN<br />

Fiona Oakes is het levende bewijs dat een uitsluitend op planten gebaseerd eetpatroon excellente<br />

sportprestaties absoluut niet in de weg staat. De Britse, die ook nog honderden verwaarloosde en mishandelde<br />

dieren opvangt, heeft aan ruim 50 marathons deelgenomen met als beste tijd 2:38. Als snelste vrouw ooit heeft<br />

de Britse in zeven dagen zeven marathons op zeven continenten gelopen en de gruwelijk zware Marathon<br />

des Sables (circa 250 kilometer) driemaal voltooid. Die prestaties zijn extra bijzonder, want: “Na zeventien<br />

knieoperaties kreeg ik als tiener te horen dat ik nooit normaal zou kunnen lopen, laat staan rennen.”<br />

“<br />

Opwindend nieuws!” Fiona<br />

Oakes en haar partner<br />

Martin hebben hun toevluchtsoord<br />

voor dieren,<br />

de Tower Hill Stables Animal<br />

Sanctuary in Essex, verplaatst naar een<br />

nieuwe, grotere locatie. “Vlakbij de plek<br />

waar we 21 jaar geleden zijn begonnen, hebben<br />

we een voormalige boerderij met bijgebouwen<br />

en ruim zestien hectare graasland<br />

gekocht. Daardoor kunnen we meer dieren<br />

redden. In ons Vegucatiecentrum kunnen<br />

bezoekers zien hoe wij de dieren opvangen<br />

én ervaren hoe een gezonde, al ruim veertig<br />

jaar veganistische vrouw haar idealen en<br />

ideeën in de praktijk brengt. Ik wil hen ervan<br />

proberen te overtuigen dat we onze manier<br />

van denken moeten veranderen en moeten<br />

overstappen op een plantaardig eetpatroon,<br />

voor het voortbestaan van onze planeet en<br />

het welzijn van toekomstige generaties.”<br />

Het komt zoals het komt. Fiona plant niets.<br />

“Ik had geen plannen als marathonloopster<br />

wereldrecords te verbeteren of heel veel dieren<br />

op te vangen. Achteraf denk ik dat ik<br />

de juiste weg heb gevolgd. Een dierentoevluchtsoord<br />

beheren is wel altijd een droom<br />

geweest. Als kind wilde ik al dieren redden<br />

van elk denkbaar vreselijk lot en ze een<br />

beter leven geven. Martin en ik zijn daarmee<br />

kleinschalig mee begonnen. Dat was<br />

niet ideaal, maar een grote opvang konden<br />

we niet betalen.” Het omslagpunt komt als<br />

het vroegere rijpaard Oscar een verschrikkelijk<br />

ongeluk krijgt. De boer op wiens veld hij<br />

loopt laat jagers toe die op konijnen schieten.<br />

Oscar schrikt daar zo van dat hij gaat rennen<br />

en keihard tegen een hek loopt. Dertien<br />

weken is het dier onder behandeling van een<br />

veearts. “Dat veranderde alles. Het ging nu<br />

om leven en dood. We stonden bij wijze van<br />

spreken al een tijdje op de rand van de klif<br />

en twijfelden of we zouden springen of niet.<br />

Door dit voorval kwam alles in een versnelling.<br />

Mijn ouders hebben altijd achter me<br />

gestaan. Toen ik de transitie naar een plantaardig<br />

eetpatroon maakte op mijn zesde, tijdens<br />

mijn vele ziekenhuisopnames als tiener<br />

(en mijn moeder van kindermishandeling<br />

werd beschuldigd omdat men veganisme<br />

beschouwde als een eetstoornis) en nu weer.<br />

Mijn moeder sprak wat hypotheken aan en<br />

ging familieleden langs die bereid waren<br />

hun spaargeld aan te spreken. Mijn oudtante<br />

Nancy van 98 gaf de 1.000 pond die ze in een<br />

sok onder haar matras bewaarde voor haar<br />

begrafenis en zei: ‘Ik moet doodgaan nog<br />

maar even uitstellen’. Het lukte en we konden<br />

mijn droom realiseren.”<br />

Medio <strong>2018</strong> telt het toevluchtsoord circa 450<br />

‘gepensioneerde’, geredde en soms ook zieke<br />

dieren, waaronder veel grote vogels, 72 paarden,<br />

25 koeien en 111 varkens, die blijven tot<br />

ze een natuurlijke dood sterven. “Ze komen<br />

niets tekort. We bevorderen de interactie<br />

tussen de dieren door oud en jong, mannetjes<br />

en vrouwtjes te mengen, zodat ze net als<br />

mensen van elkaar kunnen leren. De mannetjes<br />

zijn wel gecastreerd, omdat we niet<br />

te veel baby’s willen hebben. De paarden<br />

leven samen in een natuurlijke grote kudde.”<br />

Fiona legt uit dat in het toevluchtsoord dieren<br />

leven die nergens anders te zien zijn.<br />

Normaal mogen veel dieren immers hooguit<br />

drie of vier jaar worden, omdat dan hun<br />

productieve leven wat de mens betreft voorbij<br />

is en ze naar het abattoir gaan. In Essex<br />

lopen koeien rond die ouder zijn dan 20 en<br />

ex-rijpaarden, die 20 jaar hun werk hebben<br />

gedaan, van boven de 40. “Je kunt het<br />

hart van een kalkoen horen kloppen omdat<br />

er bij ons geen overtollig vlees omheen zit.”<br />

Mensen vragen Fiona vaak hoe ze het allemaal<br />

doet. “Ik kan ze nog steeds geen definitief<br />

antwoord geven, maar geef ze wel het<br />

advies elke kans te grijpen en niet per se<br />

hun hoofd te volgen, maar vooral hun hart<br />

te laten spreken bij het maken van beslissingen.<br />

Als ik alleen mijn hoofd had gevolgd<br />

en gedaan had wat verstandig was, hadden<br />

we het waarschijnlijk niet gedaan. En nu<br />

SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2019</strong> 259

LEEFSTIJL | DIERENWELZIJN<br />

onze uitbreiding is gerealiseerd op een heel<br />

natuurlijke, organische en zelfs idyllische<br />

plek, krijgen veel meer dieren meer ruimte<br />

en kan ik het veganisme promoten”, vertelt<br />

Fiona, die tot 2016 in haar eentje voor de<br />

dieren heeft gezorgd. “Martin werkte om de<br />

opvang te kunnen betalen, tot hij zijn baan<br />

verloor. Nu wonen mijn ouders bij ons, die<br />

veel hebben geïnvesteerd in het toevluchtsoord.<br />

Mijn moeder doet het huishouden en<br />

mijn vader onderhoudt een kleine biologische<br />

tuin waar onze groenten groeien.”<br />

‘RUNNING FOR GOOD’<br />

De hulp van haar ouders en Martin, die het<br />

werk in de opvang overneemt, maken het<br />

Fiona mogelijk deel te blijven nemen aan<br />

vele marathons en daarvoor veel te trainen.<br />

Ze heeft er wereldwijd al meer dan vijftig<br />

gelopen, vijf koersrecords gebroken, waaronder<br />

de Antarctic Ice Marathon. Regisseur<br />

Keegan Kuhn heeft Fiona voor zijn documentairefilm<br />

‘Running for Good’ gevolgd<br />

tijdens haar pogingen een nieuw duursport-wereldrecord<br />

neer te zetten, waarvoor<br />

veel uithoudingsvermogen nodig is,<br />

en de zwaarste, 250 kilometer lange voetrace<br />

op aarde door de Sahara – de Marathon<br />

des Sables 2017 – te voltooien. Fiona’s prestaties<br />

zijn des te verbazingwekkender doordat<br />

ze op 14-jarige leeftijd te horen kreeg dat<br />

ze nooit meer normaal zou kunnen lopen.<br />

“Als tiener was ik heel sportief, maar moest<br />

door een foute diagnose van orthopedische<br />

klachten geregeld naar het ziekenhuis.<br />

Na zeventien operaties zijn een knieschijf<br />

en -gewricht verwijderd. Enkele jaren geleden<br />

kreeg ik pijn tijdens het rennen op de<br />

weg. Voor het eerst heb ik toen een sportdokter<br />

bezocht. Hij was geschokt dat ik een<br />

marathon in 2 uur 38 minuten had gelopen.<br />

Dat kon volgens hem niet zonder knieschijf,<br />

omdat die cruciaal is voor de stabiliteit. Hij<br />

260<br />

© SPORTIVEPHOTO LTD<br />

SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2019</strong><br />

liet een echografie maken en geloofde niet<br />

wat hij zag. Alles zat aan elkaar gestikt. Keegan<br />

liet mij tijdens de opnamen voor de film<br />

in de Sahara beelden zien van mijn deelname<br />

aan de Marathon des Sables. Normaal kijk<br />

ik liever niet naar mezelf, nu viel mij op hoe<br />

mank ik loop tijdens het rennen.” Ondanks<br />

dat en de drukte van het toevluchtsoord is<br />

Fiona eigenlijk altijd doorgegaan. Misschien<br />

noemt de BBC haar daarom wel ‘de veganistische<br />

koningin van het extreme’. “Ik wijd al<br />

een groot deel van mijn leven aan marathonrennen.<br />

Elke minuut die ik kan vrijmaken<br />

besteed ik eraan. Dat betekent vaak opstaan<br />

om half vier ’s morgens. Dan doe ik mijn eerste<br />

trainingssessie. ’s Avonds nog een. Ik loop<br />

zo’n 160 kilometer per week. Dat is zwaar.”<br />

RECORD IN KOEIENPAK<br />

Eerst doet Fiona twee wegmarathons per jaar<br />

en spendeert ze de rest van de tijd aan trainen.<br />

Nu diversifieert ze meer. In juni <strong>2018</strong> neemt<br />

ze – net als eerder op de luchthaven van Abu<br />

Dhabi – in het Noorse Tromsø deel aan de<br />

voor het Guiness Book of Records geaccrediteerde<br />

halve marathon in dierenkleding.<br />

”Ik wilde niet te ver weg vanwege de verhuizing<br />

en de kans dat ik een promotietournee<br />

zou moeten maken voor Keegans film. Dit<br />

was echter een mooie gelegenheid reclame te<br />

maken voor veganisme en te pleiten voor het<br />

stoppen met het eten en drinken van zuivel.”<br />

Onder barre, natte omstandigheden – “Mijn<br />

koeienpak wapperde en ik was bang dat ik<br />

de Noordelijke IJszee zou worden ingeblazen”<br />

– breekt ze wel het record met dertien<br />

minuten. Gevraagd naar andere successen<br />

vertelt ze dat ze twee keer rond de wereld<br />

heeft gelopen en een wereldrecord heeft verbroken<br />

op de Noordpool. Ze noemt specifiek<br />

de ‘777 Challenge: zeven marathons in<br />

zeven dagen op zeven continenten. De enige<br />

rust krijgt ze als ze in het vliegtuig zit op weg<br />

‘Mijn moeder werd van kindermishandeling<br />

beschuldigd omdat men veganisme<br />

beschouwde als een eetstoornis’<br />

naar het volgende continent. “Echt een uitdaging.”<br />

Op de vraag waarom ze rent, antwoordt<br />

ze: “Ik ben competitief en ik wil altijd<br />

het beste uit mezelf halen. Ik ben geen getalenteerde<br />

renner. Ik heb veel doorzettingsvermogen<br />

en ren om het volgende niveau te<br />

halen. Voor alles dat ik doe is een reden, die<br />

ik meestal kan terugvoeren op dierenwelzijn<br />

en de promotie van dierenrechten.”<br />

VEGETARIËR VANAF<br />

HAAR DERDE<br />

Fiona is vegetariër sinds haar derde. “Ik kreeg<br />

enorme driftbuien als ze mij vlees voorzetten<br />

en vond het vervelend andere mensen vlees<br />

te zien eten. Mijn relatie met dieren was op<br />

die leeftijd al diep. Toen ik mezelf als zesjarige<br />

wat beter kon uitdrukken, begon ik vragen<br />

te stellen en wees ik zuivel en eieren af.<br />

Dat was meer een reactie op wat ik weerzinwekkend<br />

vond, dan een besluit veganistisch<br />

te worden. Ik wist niet eens wat het woord<br />

betekende. Een koe hoort niet het hele jaar<br />

melk te geven. Veel mensen vinden zuivel<br />

oké, omdat de koe niet wordt gedood,<br />

maar in essentie is het een soort levende<br />

dood waarin ze verkeert en is ze het slachtoffer<br />

van frustratie en exploitatie. En wat te<br />

denken van de jonge stiertjes. De meeste<br />

wacht direct na de geboorte een gruwelijke<br />

dood. Hetzelfde geldt voor eieren en haantjes.<br />

Ik wilde en wil nooit iets dat van een<br />

dier afkomstig is. Daarbij komt dat het niet<br />

alleen over dieren gaat, maar ook over menselijke<br />

dieren. Mensen vinden het vaak misselijkmakend<br />

als ze op televisiebeelden zien<br />

van de uitbuiting van andere mensen. Ik projecteer<br />

dat ook op dieren, want ik ga uit van<br />

gelijkheid van alle wezens.” Zelfs sinds ze het<br />

uiterste van zichzelf vergt met marathon- en<br />

duurlopen neemt Fiona Oakes geen supplementen,<br />

natuurlijke additieven of medicatie.<br />

Alleen een basisdieet, bestaande uit op<br />

planten gebaseerd voedsel, rijst, pasta, (het<br />

liefst) groenten en fruit van het seizoen. “Bij<br />

voorkeur heel kleurrijk met tien of twaalf<br />

verschillende groenten op één bord. Ik heb<br />

nooit het gevoel gehad dat ik iets tekortkwam<br />

en niemand heeft me ooit gezegd dat<br />

ik vitaminesupplementen moest innemen.<br />

Vitamine B12 krijg ik misschien wel doordat

LEEFSTIJL | DIERENWELZIJN<br />

© LAURA BELL<br />

‘Een koe<br />

hoort niet<br />

het hele<br />

jaar melk<br />

te geven’<br />

ik buiten veel in aanraking kom met de dieren.<br />

Ik eet ook veel Marmite, een kruidenpasta.<br />

Ik ervaar dagelijks de kracht die deze<br />

leefstijl mij geeft, bijvoorbeeld in de consistentie<br />

van mijn prestaties. Jaar na jaar.”<br />

SPREEKBUIS VOOR DIEREN<br />

Lang voordat ze begint met marathons lopen<br />

wil Fiona al een spreekbuis zijn voor dieren.<br />

Op haar dertigste beseft ze dat ze dieren kan<br />

redden en een mooi leven kan bieden, bijvoorbeeld<br />

door de politie bezorgde biggetjes<br />

die op weg naar het slachthuis uit de zijlaadkleppen<br />

van vrachtwagens zijn gevallen,<br />

maar dan gaat het om enkele honderden. Dat<br />

frustreert haar, omdat jaarlijks 3 à 4 miljard<br />

dieren in het abattoir belanden. “Dat is nog<br />

steeds zo, omdat mensen constant bewust<br />

en onbewust de boodschap meekrijgen dat<br />

ze vlees en zuivel nodig hebben om sterk en<br />

gezond te blijven en denken dat ze anders<br />

zeker in de sport niet kunnen excelleren. Ik<br />

had een platform nodig om hun ongelijk te<br />

bewijzen. Door te gaan hardlopen kreeg ik<br />

een geïnteresseerd publiek, dat wilde weten<br />

hoe ik mijn doelen wil bereiken. Diëten<br />

spelen een belangrijke rol in het leven van<br />

sporters. Als ik hen kon laten zien dat mijn<br />

eetpatroon een alternatief is dat excellente<br />

prestaties absoluut niet in de weg staat, zouden<br />

ze wellicht luisteren. Hoe beter ik ren, des<br />

te beter zijn mijn resultaten, des te gemakkelijker<br />

kan ik mijn boodschap overbrengen.<br />

Wanneer ze ervaren dat ik mijn tegenstanders<br />

met anderhalf uur kan verslaan, willen<br />

ze weten wat het geheim van mijn succes<br />

is.” Fiona is samen met andere lopers in<br />

2004 een veganistische club begonnen, die<br />

nu de grootste is in het Verenigd Koninkrijk<br />

en overal ter wereld navolging krijgt. “In<br />

2005 ben ik uitgenodigd door de coach van<br />

Haile Gebrselassie om als enige veganistische<br />

loper mee te doen aan de Amsterdam<br />

Marathon. Ik was heel trots. Haile was overall<br />

winnaar in een tijd van 2:06:19, ik heb het<br />

in 2:48:06 gedaan. Het gaat mij altijd om het<br />

op een positieve manier promoten van veganisme,<br />

vooral op plaatsen waar men niet zo<br />

snel een ‘vegan’ persoon verwacht. Zoals<br />

toen in Amsterdam, later in Buckingham<br />

Palace om koningin Elizabeth te ontmoeten<br />

en later als brandweervrouw. Laten zien dat<br />

een plantaardige leefstijl je op geen enkele<br />

manier beperkt aan mensen die daar waarschijnlijk<br />

nooit mee in aanraking komen,<br />

dat is waar mijn leven om draait”, aldus<br />

Fiona. “Elisabet Barnes uit Zweden, die de<br />

Marathon des Sables in 2015 en 2017 heeft<br />

gewonnen, heeft qua gezondheid een slecht<br />

jaar achter de rug. Ze schreef me pas dat ze<br />

nu compleet veganistisch is en meer energie<br />

heeft en sneller herstelt. Ook zij is nu een rolmodel.<br />

Veganisme is nu veel meer geaccepteerd<br />

en promoot zichzelf, maar er is nog een<br />

lange weg te gaan.” Tegelijk constateert Fiona<br />

dat de vlees- en zuivelindustrie terugvechten.<br />

“Ik ben geen agressief persoon, maar<br />

achteroverzitten is geen optie. Het beste dat<br />

we kunnen doen voor dieren, het milieu en<br />

andere mensen is overstappen op een veganistisch<br />

eetpatroon. Marathons lopen of<br />

dieren opvangen is niet nodig, veganist zijn<br />

op het werk of in jouw sociale omgeving is<br />

genoeg. Vragen om veganistische producten<br />

in supermarkten en andere winkels helpt<br />

ook. Laat beslissers weten dat er vraag is<br />

naar plant-gebaseerde producten. Voor mij<br />

was een marathon rennen op de Noordpool<br />

nooit een doel, maar een strategie. Zeker als<br />

je ook de mannen verslaat, bewijst dat dat je<br />

kunt excelleren als veganist.”<br />

Boek Fiona Oakes exclusief bij<br />

Speakers Academy ®<br />

info@speakersacademy.nl<br />

SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2019</strong> 261

© PORTRET IN BEDRIJF | ENITH VAN TONGEREN<br />

262<br />

SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2019</strong>

VEGANISTISCHE LEEFSTIJL<br />

Grappige figuurtjes wijzen<br />

de weg naar volledig<br />

plantaardige leefstijl<br />

Oprichter en creatief directeur Miki Mottes van Simple Happy Kitchen heeft een diepgewortelde<br />

passie voor twee dingen: hij houdt van dieren én plantaardig voedsel, al vindt hij venkel een beetje<br />

vreemd smaken. Hij is geen activist in de gebruikelijke zin van het woord, maar gebruikt liever zijn<br />

talenten en kwaliteiten als ontwerper om de waarden waarin hij gelooft te verspreiden en mensen<br />

ervan te overtuigen dat het niet meer consumeren van dierlijke producten de wereld totaal zal<br />

veranderen. In positieve zin. Aan die missie wijdt Miki zijn hele leven.<br />

Miki Mottes<br />

Tekst: Jacques Geluk | Fotografie: Simple Happy Kitchen<br />

“<br />

Ik begon als pasgeborene met illustreren”,<br />

schrijft Miki Mottes op zijn website.<br />

Waaruit valt op te maken dat hij<br />

zijn gedachten en de mijmeringen<br />

van anderen – al zolang hij zich kan<br />

herinneren – via door hem bedachte en<br />

getekende ‘lelijke en beetje enge wezentjes’<br />

overbrengt. Tegenwoordig gebruikt<br />

de professionele ontwerper/tekenaar zijn<br />

vaardigheden vooral om via zijn Simple<br />

Happy Kitchen Book en website een op planten gebaseerde, dus veganistische<br />

leefstijl te promoten. Zijn inmiddels wat vriendelijker, maar<br />

nog steeds grappige figuurtjes zorgen ervoor dat alle informatie heel<br />

toegankelijk en gemakkelijk te begrijpen is. Miki Mottes is niet over<br />

één nacht ijs gegaan. Zijn ‘geluksproject’ is gebaseerd op betrouwbare<br />

bronnen en veel onderzoek. Alle voedingsinformatie die hij geeft is<br />

beoordeeld en goedgekeurd door een veganistische voedingsdeskundige.<br />

Nu is hij druk bezig met het ontwikkelen<br />

van nieuwe producten. Daardoor<br />

heeft hij weinig tijd. Toch wil hij graag in<br />

<strong>ACADEMY</strong>®<strong>Magazine</strong> een aantal vragen<br />

over zijn werk en passie beantwoorden.<br />

Wanneer en waarom ben je begonnen<br />

met het tekenen van lelijke, enge en tegelijk<br />

fascinerende wezentjes?<br />

“Mijn figuurtjes zijn al vanaf het begin<br />

eng en lelijk. Het tekenen van ‘gewone’ wezentjes vond ik saai en vervelend.<br />

Ik heb mij vooral laten inspireren door de poppen van Jim<br />

Henson in ‘Sesamstraat’ en de ‘Muppet show’ en hield van de grappige<br />

en schattige manier waarop ze keken, zeker omdat de meeste niet<br />

eens op echte dieren leken.”<br />

Voordat je met Simple Happy Kitchen begon, heb je jouw talen-<br />

SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2019</strong> 263

VEGANISTISCHE LEEFSTIJL<br />

ten ingezet voor veel goede doelen, waaronder<br />

Freedom Farm Sanctuary en de Meatless<br />

Monday Israel-organisatie. Dat geeft aan<br />

dat je altijd van dieren hebt gehouden. Ben<br />

je je hele leven vegetariër of veganist geweest<br />

of heb je die leefstijl pas later ontwikkeld?<br />

“Acht jaar geleden ben ik veganist geworden,<br />

na twaalf jaar vegetariër te zijn geweest. Ik heb<br />

nooit geloofd in het eten van dierlijke producten<br />

en altijd huisdieren gehad. Daardoor kon<br />

ik niet begrijpen waarom we honden en katten<br />

beter behandelen dan een koe. Overigens<br />

heb ik pas na het verlaten van het ouderlijk huis<br />

gekozen voor het vegetarisme, doordat die stap<br />

toen makkelijker te nemen was.”<br />

Waarom besloot je je ontwerperskwaliteiten<br />

te gebruiken om de waarden die belangrijk<br />

voor je zijn te promoten?<br />

“Het is gewoon de beste combinatie die je<br />

kunt bedenken. Ik houd van tekenen én van<br />

dieren en kan de manier waarop we ze behandelen<br />

niet negeren. Ik houd niet van demonstreren<br />

of preken en heb er daarom voor<br />

gekozen mijn boodschap op een grappige en<br />

toegankelijke manier over te communiceren.”<br />

‘Als de meeste<br />

mensen<br />

overstappen<br />

op een<br />

veganistische<br />

leefwijze<br />

verandert de<br />

wereld compleet’<br />

Wanneer ontstond het idee te beginnen<br />

met Simple Happy Kitchen, de ultieme gids<br />

voor een simpele en gelukkige op planten<br />

gebaseerde leefstijl?<br />

“Ik ontdekte dat mensen die overwegen<br />

veganistisch te gaan leven altijd vragen<br />

naar bronnen van plantaardige proteïnen.<br />

Daarom besloot ik op een vel grappige<br />

figuurtjes te tekenen die deze bronnen op<br />

een simpele, overzichtelijke manier uitbeelden<br />

en daarmee duidelijk maken hoeveel<br />

proteïnen er in veel gebruikte veganistische<br />

voedingsmiddelen zitten. Het vel ging, nadat<br />

ik het op mijn Facebookpagina had gepost,<br />

meteen viraal en is door meer dan een miljoen<br />

mensen bekeken! Daardoor werd voor<br />

mij duidelijk dat mensen op zoek zijn naar<br />

toegankelijke en grappige manieren om te<br />

264<br />

SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2019</strong>

SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2019</strong> 265

VEGANISTISCHE LEEFSTIJL<br />

leren begrijpen wat een op planten gebaseerd<br />

zouden overstappen op een compleet veganistische<br />

leefstijl? Wat is jouw ultieme doel,<br />

voedingspatroon inhoudt. Dat was voor mij<br />

ook de reden een boek te maken dat de op dit<br />

wat wil je bereiken?<br />

gebied relevantste onderwerpen behandelt.<br />

“Het zal de wereld compleet veranderen,<br />

Ik heb het Simple Happy Kitchen genoemd,<br />

invloed hebben op het milieu en onze leefomgeving<br />

en ervoor zorgen dat mensen<br />

om deze informatie op een simpele en vrolijke<br />

manier toegankelijk te maken.”<br />

meer compassie hebben voor anderen en<br />

dieren. Ze zullen gezonder leven en minder<br />

Op de website geef je veel waardevolle<br />

medicijnen nodig hebben, waardoor meer<br />

informatie over gezonde gerechten, ei-vervangers,<br />

superfoods, maar ook over wat het<br />

Het kost tijd, ik ben niet naïef, maar nu is een<br />

middelen overblijven voor welzijn en groei.<br />

eten van vlees en andere dierlijke producten<br />

enorme groei te zien die een positieve richting<br />

uitgaat.”<br />

(zuivel, eieren) doet met het milieu en alles<br />

dat leeft. Behandelt het boek dezelfde onderwerpen?<br />

Werk je samen met een team of ben je<br />

“Het boek gaat over deze en vele, vele<br />

alleen verantwoordelijk voor de figuurtjes,<br />

andere onderwerpen. Ik heb het verdeeld<br />

de vormgeving en de tekstuele inhoud?<br />

in negen hoofdstukken, waarin uitleg wat<br />

“Ik werk samen met klinische voedingsdeskundigen<br />

om er zeker van te zijn dat de<br />

de voornaamste redenen zijn om op planten<br />

gebaseerde voeding te gaan eten. Daarnaast<br />

nutritionele inhoud klopt, maar verder ben<br />

vertel ik hoe je dat kunt doen en een week<br />

ik zelf verantwoordelijk voor zowel de visuele<br />

als tekstuele inhoud van het boek.”<br />

vooruit kunt plannen. Er is bijvoorbeeld een<br />

hoofdstuk over vervangende opties voor<br />

mensen die het voedsel waar ze gek op zijn<br />

Komen er nog meer projecten aan?<br />

willen blijven eten, maar dan op een veganistische<br />

manier. Een ander hoofdstuk gaat<br />

dingseducatie en een merchandise-collectie,<br />

“Bij het boek horen producten voor voe-<br />

over nutriënten, vitaminen, mineralen en<br />

waardoor het tot leven komt. Op dit moment<br />

alles wat je moet weten over voedsel en wat<br />

ben ik bezig met het ontwikkelen van een<br />

erin zit. Ten slotte zijn er hoofdstukken over “Ze zijn vriendelijker, omdat ik zoveel nieuwe collectie producten, die ik over niet<br />

kinderen en het gezin, bewegen en gewicht mogelijk verschillende mensen wil bereiken.<br />

Toch denk ik dat sommige figuurtjes<br />

al te lange tijd zal presenteren.”<br />

en natuurlijk over dieren en het milieu.”<br />

nog steeds eng zijn, doordat ze meer dan<br />

Het lijkt erop dat de figuurtjes die je tekent twee ogen hebben of juist maar één of alleen Boek Miki Mottes exclusief bij<br />

nu een stuk vriendelijker en grappiger zijn maar één grote tand :-).”<br />

Speakers Academy ®<br />

en absoluut niet eng. Wil je daarmee laten<br />

info@speakersacademy.nl<br />

zien dat je optimistisch bent over de toekomstneet<br />

betekenen wanneer de meeste mensen<br />

Wat zou het voor ons, de dieren en de pla-<br />

Miki Mottes is een onafhankelijke illustrator en animator met meer dan vijftien jaar ervaring. Onder zijn klanten zijn bekende namen,<br />

waaronder Nickelodeon, CodeMonkey, eBay, Viber, het Israëlische ministerie van Onderwijs, de Israëlische Consumentenraad, het<br />

Weizmann Institute of Science en McCann Erickson. Hij heeft zijn talenten als vrijwilliger ingezet voor dierenwelzijnsorganisaties en<br />

het interieurontwerp gedaan voor de kinder- en jongerenafdeling van een ziekenhuis, maar ook veel games ontwikkeld, waaronder<br />

Dan Ariely’s succesvolle ‘Irrational Game’. Hij is nu vooral bekend als de oprichter van de visuele wereld van Simple Happy Kitchen,<br />

bestaande uit onder andere een website, een boek en bijbehorende producten. Mottes werkt vanuit San Francisco, Californië.<br />

266<br />

SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2019</strong><br />

‘Ik werk samen<br />

met klinische<br />

voedingsdeskundigen<br />

om er zeker<br />

van te zijn dat de<br />

nutritionele inhoud<br />

klopt’

Het Speakers Academy® team<br />

Albert de Booij<br />

Melanie Martens<br />

Jesse Sluimer<br />

Andrea den Hartog<br />

René Warmerdam<br />

Nina Kesar<br />

Maureen Zuidhof<br />

Desmond de Jong<br />

Kiki Verschuuren<br />

Jacques Geluk<br />

Roxanne Cobben<br />

Walter Kallenbach<br />

Sharon Langendoen<br />

Don de Bruijn<br />

Marisa Butter<br />

Gino de Lange<br />

Sonja Diener<br />

Nick Lindeijer<br />

presenteert op de volgende pagina's<br />

een selectie van inspirerende sprekers<br />

Voor boekingen bel 010-4333322 of mail naar info@speakersacademy.nl<br />

SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2019</strong> 267

© CARLI HERMES<br />

© DAVID CENZER<br />

© SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong> ® | WALTER KALLENBACH<br />

© SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong> ® | WALTER KALLENBACH<br />

Aldith Hunkar<br />

Freestyle multimedia journalist | Presentatrice<br />

dr. André Kuipers<br />

Astronaut, arts, ambassadeur van de aarde<br />

Annemarie van Gaal<br />

Ondernemer | Investeerder<br />

Arjen Lubach<br />

Schrijver | Radio-, televisie- en theatermaker<br />

268<br />

SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2019</strong>

© SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong> ® | WALTER KALLENBACH<br />

© BRENDA DE VRIES<br />

© COPYRIGHT CLEARED<br />

© COPYRIGHT CLEARED<br />

Astrid Joosten<br />

Televisiepresentator | Vinoloog<br />

prof. dr. Barbara Baarsma<br />

Hoogleraar marktwerking- en<br />

mededingingseconomie<br />

prof. dr. Bas Haring<br />

Volksfilosoof | Hoogleraar publiek begrip van<br />

wetenschap | Schrijver | Televisiepresentator<br />

Bas Lansdorp MSc<br />

Ondernemer | Oprichter Mars One<br />

SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2019</strong> 269

© SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong> ® | WALTER KALLENBACH<br />

© SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong> ® | WALTER KALLENBACH<br />

© ELISABETH ISMAIL<br />

© SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong> ® | WALTER KALLENBACH<br />

dr. Ben Tiggelaar<br />

Bestsellerauteur | Internationaal spreker |<br />

Gedragswetenschapper<br />

Brenno de Winter<br />

Expert op het gebied van cybersecurity, privacy,<br />

veiligheid en spionage<br />

Carolijn Brouwer<br />

Zeiler | Winnaar Volvo Ocean Race <strong>2018</strong><br />

Charles Groenhuijsen<br />

Journalist | Publicist | Theatermaker<br />

270<br />

SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2019</strong>

© SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong> ® | WALTER KALLENBACH<br />

© MARCO DE SWART<br />

© KAREN SCHEFFENS<br />

© KEKE KEUKELAAR<br />

Diederik Jekel<br />

Wetenschapsjournalist<br />

prof. dr. Erik Scherder<br />

Hoogleraar Klinische Neuropsychologie<br />

dr. Erik-Jan Vlieger<br />

Arts | Ondernemer | Oprichter Alii<br />

Farid Tabarki<br />

Trendwatcher | Columnist<br />

Auteur ‘The end of the middle’<br />

SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2019</strong> 271

© SUSHILLA KOUWEN<br />

© EVERT JAN DANIELS<br />

© SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong> ® | WALTER KALLENBACH<br />

© NOS<br />

Gerd-Jan Poortman<br />

Zeiler | Deelnemer Volvo Ocean Race<br />

Gerrit Hiemstra<br />

Meteoroloog | Weerpresentator NOS journaal<br />

Guido Weijers<br />

Cabaretier | Masterclass Geluk<br />

prof. dr. ir Guus Berkhout<br />

Emeritus hoogleraar akoestiek en geofysica | Emeritus<br />

hoogleraar innovatiemanagement<br />

272<br />

SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2019</strong>

© EVERT JAN DANIELS<br />

© CAROLINE D'HOLLOSY<br />

© PETRINA DERKSEN<br />

© GERARD DE HAAN<br />

Hélène Oosterhuis<br />

Schrijver | Trainer | Gedragsexpert<br />

Helga van Leur<br />

Meteoroloog | Ambassadeur van klimaat en<br />

duurzaamheid<br />

prof. dr. Herman Pleij<br />

Cultuurhistoricus | Emeritus hoogleraar<br />

Historische Nederlandse Letterkunde<br />

Ilja Gort<br />

Wijnboer | Schrijver | Televisiemaker<br />

SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2019</strong> 273

© PICASA<br />

© MARCEL BAKKER<br />

© SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong> ® | WALTER KALLENBACH<br />

© POU FOTOGRAFIE<br />

prof. dr. ir. Ionica Smeets<br />

Wetenschapsjournalist | Wiskundige | Hoogleraar<br />

Wetenschapscommunicatie<br />

prof. dr. ir. Iris Sommer<br />

Psychiater | Schrijver | Expert op het gebied van<br />

hersenen | Hoogleraar<br />

Jaap Korteweg<br />

De Vegetarische Slager | EY Emerging Entrepreneur<br />

Of The Year 2016<br />

mr. drs. Jan Kees de Jager<br />

CFO KPN | Future of Finance | Kunstmatige<br />

Intelligentie | Robotica<br />

274<br />

SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2019</strong>

© VICTOR DURÁN<br />

© COPYRIGHT CLEARED<br />

© SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong> ® | WALTER KALLENBACH<br />

© SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong> ® | WALTER KALLENBACH<br />

prof. dr. Jan Latten<br />

Demograaf | Voormalig anchor CBS<br />

prof. dr. Jan Peter Balkenende<br />

Voormalig Minister-President| Hoogleraar<br />

Governance, Institutions and Internationalisation<br />

Jan Reinder<br />

Illusionist | Trainer | Creatief denker<br />

Jeffrey Spalburg<br />

Comedian | Cabaretier | Acteur | Schrijver<br />

SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2019</strong> 275

© JIMMY NELSON<br />

© MARTE<br />

© SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong> ® | WALTER KALLENBACH<br />

© JULIETTE POLAK<br />

Jelle Kuiper<br />

Theatermaker | Cabaretier<br />

prof. drs. Jeroen Smit<br />

Onderzoeksjournalist | Schrijver<br />

Jimmy Nelson<br />

Fotograaf | Wereldreiziger | Fotojournalist<br />

Jort Kelder<br />

Journalist | Programmamaker | Columnist<br />

276<br />

SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2019</strong>

© SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong> ® | WALTER KALLENBACH<br />

© JAN-PIERRE VAN DER ZANDEN<br />

© COPYRIGHT CLEARED<br />

© MARCEL KRIJGER<br />

drs. Jos Burgers RM<br />

Schrijver | Marketingdeskundige<br />

dr. ir. Julia Cramer<br />

Quantumfysica | Wetenschapscommunicatie<br />

Kay Formanek<br />

Diversiteit | Adviseur | Auteur | Coach<br />

Kim Jansen<br />

Sociaal Psycholoog | Millennials<br />

SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2019</strong> 277

© COPYRIGHT CLEARED<br />

© JULIETTE POLAK<br />

© SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong> ® | WALTER KALLENBACH<br />

© GOVERT DE ROOS<br />

dr. ir. Koert van Mensvoort<br />

Next Nature Filosoof | Artiest | Wetenschapper<br />

Lucien Engelen<br />

Oprichter Radboud REshape Center<br />

Digital Health Influencer<br />

Maarten van der Weijden<br />

Olympisch Kampioen | Zwemmer<br />

prof. dr. Maarten van Rossem<br />

Historicus | Presentator | Schrijver<br />

Emeritus hoogleraar<br />

278<br />

SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2019</strong>

© NATASJA NOORDERVLIET<br />

© DANIEL MAISSAN<br />

© TRACTORGIRL<br />

© ROY BEUSKER<br />

Manon Ossevoort<br />

Actrice | Theatermaakster | Entrepreneur<br />

Marc Lammers<br />

Coachen | Innovatie | Leiderschap<br />

Marius Smit<br />

Professioneel Plastic Visser | Oprichter Plastic Whale<br />

Martijn Aslander<br />

Stand-up filosoof | Ideeënbedenker | Boardroom<br />

sparring partner | Organizonderdeskundige<br />

SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2019</strong> 279

© CARLI HERMES<br />

© NUON SOLAR TEAM<br />

© SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong> ® | WALTER KALLENBACH<br />

© SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong> ® | WALTER KALLENBACH<br />

prof. dr. Mathieu Weggeman<br />

Hoogleraar Organisatiekunde | Organisatieadviseur<br />

dr. Mathijs Bouman<br />

Econoom | Journalist | Redacteur Nieuwsuur |<br />

Columnist Financieele Dagblad<br />

Minchenu Maduro<br />

Ontwapende spreker | dagvoorzitter | Trainer |<br />

Presentatrice | Pedagoog<br />

NUON Solar Team<br />

Negenvoudig wereldkampioen zonneracen met een<br />

passie voor duurzame energie en techniek<br />

280<br />

SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2019</strong>

© SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong> ® | WALTER KALLENBACH<br />

© BRENDA DE VRIES<br />

© J ELMDER DE HAAS<br />

© SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong> ® | WALTER KALLENBACH<br />

drs. Patrick van Veen<br />

Gedragsbioloog | Bioloog | Sociaal oergedrag<br />

prof. dr. Paul Iske<br />

hoogleraar Open Innovation & Business Venturing |<br />

oprichter Instituut voor Briljante Mislukkingen<br />

Pedro De Bruyckere PhD<br />

Onderzoeker | Pedagoog | Deskundige op het gebied<br />

van jongeren en onderwijs<br />

Peter Ros<br />

Ondernemer | Toekomststrateeg | Founder van<br />

Permanent Beta<br />

SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2019</strong> 281

© SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong> ® | WALTER KALLENBACH<br />

© COPYRIGHT CLEARED<br />

© MINISTERIE VAN BEELD<br />

© SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong> ® | WALTER KALLENBACH<br />

Pierre Wind<br />

Kok | Food Stylist | Schrijver | Presentator<br />

drs. Pieter Cobelens<br />

Generaal-Majoor b.d. | Voormalig Directeur Militaire<br />

Inlichtingen en Veiligheidsdienst<br />

drs. Pieter de Rijk<br />

Caberetier | Dagvoorzitter<br />

Quintis Ristie<br />

Programmamaker | Presentator | Dagvoorzitter |<br />

Acteur | Hartelijke media-professional<br />

282<br />

SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2019</strong>

© COPYRIGHT CLEARED<br />

© LOEK VAN DER KLIS<br />

© SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong> ® | WALTER KALLENBACH<br />

© JEANNETTE SCHUFFELEN<br />

Roelof Hemmen<br />

Journalist | Interviewer | Dagvoorzitter<br />

Sabine Oberhuber<br />

Medeoprichter van Turntoo | Bedrijfseconoom<br />

Sander Duivestein<br />

Trendwatcher | Internetondernemer | Adviseur |<br />

Auteur | Columnist<br />

Theo Jansen<br />

Uitvinder van 'strandbeesten' | Schrijver<br />

SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2019</strong> 283

© MERLIJN DOOMERNIK<br />

© FRITS VAN ELDIK<br />

© SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong> ® | WALTER KALLENBACH<br />

© JEANNETTE SCHUFFELEN<br />

Thijs Launspach<br />

Psycholoog | Schrijver | Millennial<br />

Thomas Rau, architect<br />

Ondernemer | Architect | Innovator | Inspirator |<br />

Visionair<br />

TINKEBELL<br />

Expert in storytelling | Kunstenaar | Schrijver<br />

Tom Coronel<br />

Ras ondernemer | Autocoureur<br />

284<br />

SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2019</strong>

© PETER VAN ENK<br />

© SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong> ® | WALTER KALLENBACH<br />

© SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong> ® | WALTER KALLENBACH<br />

© MARC DEURLOO<br />

Tom van ’t Hek<br />

Huisarts | Voormalig Tophockeyer en bondscoach van<br />

het dameshockeyelftal | Radiopresentator<br />

Victor Mids<br />

Illusionist | Arts<br />

prof. dr. Walther Ploos van Amstel<br />

Organisatieadviseur | Bedrijfseconoom | Hoogleraar<br />

Willem Reimers<br />

Expert in etiquette | Mijn tent is top | Herrie in het hotel<br />

| Knallen in de Horeca<br />

SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2019</strong> 285

INSPIRERENDE BOEKEN VAN ONZE FACULTY MEMBERS<br />

JAN VAN SETTEN MBA<br />

‘L.I.V.E.’ – Leven Is Verwarrend<br />

Eenvoudig’<br />

Jan van Setten is veelgevraagd spreker en coach op het gebied<br />

van (persoonlijk) leiderschap, klantgerichtheid en organisatieverandering.<br />

In ‘L.I.V.E.’ bespreekt hij de natuurwetten voor een<br />

lichter leven. Hij legt uit hoe we terug kunnen gaan naar de eenvoud.<br />

Hij ziet humor als gel voor de ziel en als inspiratiebron<br />

om de regie in eigen handen te houden. Dat vereist veel zelfreflectie<br />

en moed. Een van zijn stellingen: ‘Als je anders kijkt naar<br />

dezelfde dingen, veranderen ze’.<br />

Uitgever: Business Innovation Group<br />

ISBN 978082799903<br />

KEES KLOMP | NADINE<br />

MAARHUIS<br />

‘Pioniers van de nieuwe welvaart’<br />

In dit boek vertellen impactondernemers openhartig over<br />

hun pieken en dalen en delen ze praktijklessen. Parallel schetsen<br />

Klomp en Maarhuis de essentiële elementen van de betekeniseconomie.<br />

Daarom is deze uitgave verplichte kost voor<br />

beginnende én groeiende pioniers, maar ook voor leiders in<br />

gevestigde bedrijven die hun maatschappelijke impact willen<br />

versterken.<br />

Uitgever: Business contact<br />

ISBN: 9789047011651<br />

CHLOE RUTZERVELD<br />

'Food Futures’- ‘How design and<br />

technology can reshape our food system'<br />

(Engelstalig) Chloé Rutzerveld presenteert een collectie van speculatieve<br />

scenario’s om niet in kaart gebrachte mogelijkheden<br />

van voedingstechnologieën te onderzoeken en te kijken hoe we<br />

die voeding efficiënter, gezonder en duurzamer kunnen maken.<br />

Dit boek bevat zes hoofdstukken die ervoor zorgen dat de lezer<br />

trek krijgt, naast doe-het-zelfexperimenten en recepten die bijzondere<br />

ervaringen opleveren.<br />

Uitgever: BiSPUBLISHERS<br />

ISBN: 9789063695170<br />

KRISTEL GROENENBOOM<br />

‘Mag ik meneer Kristel even spreken?’<br />

FRANS DE GROOT<br />

‘BITSing’- Garanties voor groei’<br />

286<br />

Overlevingsgids voor ondernemende vrouwen die willen afrekenen<br />

met vooroordelen en gewoon willen werken. Groenenboom<br />

stelt dat niet iedere werknemer man, blank en 46 is en<br />

niet iedere vrouw een hekel heeft aan techniek, boekhouden en<br />

auto’s. Ze is directeur van een containerbedrijf, geeft leiding aan<br />

dertig medewerkers en realiseert een omzet van 4 miljoen euro.<br />

Ze is enkele jaren geleden uitgeroepen tot veelbelovendste<br />

zakenvrouw en internationaal onderneemster van het jaar.<br />

Uitgever: Haystack<br />

ISBN: 9789461262417<br />

Frans de Groot, #1-bestsellerauteur en grondlegger van de BITsing-methode,<br />

garandeert dat grote en kleine organisaties aan<br />

de hand van de zeven ‘revolutionaire’ stappen in dit boek hun<br />

doelen realiseren. Omzet, groei en rendement gaan daarna<br />

zeker omhoog. Met verhelderende statistieken, schema’s en<br />

tekeningen.<br />

Uitgever: Bertram+de Leeuw Uitgevers<br />

ISBN: 9789461561213<br />

SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2019</strong><br />

FEIKE CATS<br />

‘365 Dagen klantenthousiasme’- Uw<br />

dagelijkse dosis klantgerichtheid<br />

Elke dag een spreuk, tip of brainstorm in deze kalender die verandering<br />

van denken stimuleert. Zoals: ‘Wacht veranderingen<br />

niet af, veroorzaak ze zelf’, ‘Als u niet weet wie uw waardevolste<br />

klanten zijn, hoe weet u dan welke klanten u extra aandacht<br />

moet geven?’ en ‘Wie klantenthousiasme als een trucje ziet, gaat<br />

het niet lang volhouden!’ Feike Cats is directeur van 'Houden van<br />

Klanten', klantgerichtheidexpert en schrijver van de boeken.<br />

Uitgever: Houden van Klanten<br />

ISBN: 97890820676-2-0<br />

TZACHI ZAMIR<br />

‘Ethics and the Beast’<br />

(Engelstalig) Een boek over de bevrijding van soorten (‘speciesism-liberation’)<br />

dat verfrissende inzichten biedt over de relatie<br />

en meer bepaald de compatibiliteit tussen pro-menselijke vooroordelen<br />

en de bevrijdingen van dieren. Het belicht bovendien<br />

specifieke kwesties rond dieren. Wanneer buiten we ze uit en<br />

wat is moreel acceptabel en wanneer mogen we dieren gebruiken<br />

bij therapieën die ons ten goede komen?<br />

Uitgever: Princeton University Press<br />

ISBN: 9780691164656<br />

THIJS LAUNSPACH<br />

‘Fokking druk’- Het ultieme antistressboek<br />

Psycholoog Thijs Launspach legt uit waarom we onszelf over de<br />

kop werken en wat je kunt doen om dat te voorkomen. Op een<br />

praktische manier vertelt hij hoe je stress het hoofd kunt bieden<br />

en meer rust kunt creëren in je leven. Hij gebruikt hiervoor de<br />

nieuwste wetenschappelijke inzichten, methoden van experts<br />

en verhalen van ervaringsdeskundigen. Die voorbeelden zijn<br />

heel verhelderend in dit toch al gemakkelijk leesbare boek.<br />

Uitgever: Spectrum<br />

ISBN: 9789000363698<br />

ROEL WOLBRINK | STEFAN DE<br />

VRIES - ‘Het Blauwe Boekje’- Stijlgids<br />

voor manieren, eten, drinken en kleding<br />

Slechte manieren herkent iedereen, maar wat zijn goede<br />

manieren en waarom zijn die zo belangrijk? Het Blauwe Boekje<br />

is al sinds 1999 dé referentie voor het juiste gedrag in allerlei situaties.<br />

De editie <strong>2018</strong> is aangepast aan deze tijd en geeft niet<br />

alleen adviezen, maar geeft ook voorbeelden in de vorm van<br />

anekdotes en zelfs nutteloze feiten. Inclusief wijn-, kook- en kledinglexicon<br />

en de volledige tekst van het Wilhelmus, het Belgische<br />

en Vlaamse volkslied.<br />

Uitgever: Bluebeard Publications<br />

ISBN: 9789082589627

INSPIRERENDE BOEKEN VAN ONZE FACULTY MEMBERS<br />

Speakers<br />

Academy ®<br />

TIP<br />

RICHARD DE LETH<br />

‘Persoonlijk leefstijlplan’- Voor een<br />

gezond en gelukkig leven<br />

Richard de Leth heeft geneeskunde gestudeerd en zich gespecialiseerd<br />

om preventieve leefstijlgeneeskunde. Zijn boek biedt<br />

inzicht in de noodzaak te investeren in jezelf, de vier belangrijkste<br />

gezondheidspijlers (voeding, beweging, ontspanning en<br />

‘mindset’, tien direct te gebruiken leefstijlregels en een kader<br />

voor een persoonlijk leefstijlplan. Met De Leths methode krijgt<br />

iedereen op maat de regie over zijn/haar eigen lichaam en<br />

leven.<br />

Uitgever: Bertram+de Leeuw Uitgevers<br />

ISBN: 9789461562395<br />

BEN TIGGELAAR - ‘De Ladder’ –<br />

Waarom veranderen zo moeilijk is én…<br />

welke drie stappen wel werken<br />

Aan de hand van een slim en eenvoudig model – ‘De Ladder’-<br />

beschrijft Ben Tiggelaar hoe je de doelen stelt die wel werken,<br />

het gedrag kiest dat wél tot succes leidt en welke ondersteuning<br />

wél helpt bij verandering. Zijn boek biedt de beste actuele<br />

inzichten uit de veranderpsychologie en bevat als extra een<br />

praktijkgids met ruim tachtig tips.<br />

Uitgever: Tyler Roland Press<br />

ISBN 9789079445899<br />

BEN TIGGELAAR - ‘Waarom je beter<br />

een baas met een dochter kunt hebben’<br />

Wekelijks beschrijft Ben Tiggelaar in NRC Handelsblad over<br />

werk en leven: leiderschap, stress, menselijk gedrag, management,<br />

innovatie, geluk, veranderen, karakter, motivatie, ondernemen<br />

en succes. Dit boek bevat 52 recente columns en de lessen<br />

uit Bens interview met de voormalige Amerikaanse president<br />

Barack Obama.<br />

Uitgever: Tyler Roland Press<br />

ISBN 9789079445912<br />

Speakers<br />

Academy ®<br />

TIP<br />

SIDNEY BROUWER<br />

‘KIantgericht leiderschap’ – 8 principes<br />

voor een klantgerichte cultuur<br />

WILL TUTTLE<br />

‘The World Peace Diet’- Eating for<br />

spiritual health and social harmony<br />

AD BROERE<br />

‘G€ld in de bijrol’- Op weg naar een<br />

menswaardige samenleving<br />

Sidney Brouwer is specialist op het gebied van klantbeleving en<br />

-gerichtheid. In dit boek legt hij de verbinding tussen klantgerichtheid<br />

en leiderschap. Hij zoomt in op de leider, want die is<br />

verantwoordelijk voor het creëren van een cultuur die stimuleert<br />

dat iedereen het belang van de klant inziet. Aan de hand van<br />

acht principes en anekdotes laat Brouwer zien hoe leiders dat<br />

kunnen doen en bereiken.<br />

Uitgever: Van Duuren management<br />

ISBN: 9789089653932<br />

(Engelstalig) Dr. Will Tuttle presenteert een verzameling universele<br />

principes voor alle bewuste mensen, ongeacht hun religieuze<br />

achtergrond, die hun bewustzijn willen versterken, opdat<br />

de menselijke soort vrijer, intelligenter, gelukkiger en liefdevoller<br />

keuzes kan maken. Dat betekent ook overstappen op een<br />

gezond (veganistisch) dieet en een geweldloze leefstijl.<br />

Uitgever: Lanternbooks.com<br />

ISBN: 9781590565278<br />

In deze uitgave staat centraal hoe het vastgelopen financiële<br />

stelsel zodanig te vernieuwen is dat ruimte ontstaat aan de ontwikkeling<br />

van een menswaardiger samenleving. Die verandering<br />

is geen vage utopie, maar pure noodzaak wanneer wij willen<br />

dat de aarde huidige en toekomstige generaties een reële kans<br />

biedt op welzijn en geluk voor velen.<br />

Uitgever: Humane Economy Publishing<br />

ISBN 9789081628037<br />

TINKEBELL<br />

‘Het gevaar van angst’- Hypochonderen<br />

in Fukushima<br />

Tinkebell heeft zeven weken gereisd door Fukushima, dat in<br />

2011 is getroffen door een kernramp. Ze deelt haar reisdagboek<br />

en een pijnlijk openhartige brief. Ze ontdekt dat angst soms<br />

gevaarlijker is dan het gevaar zelf. Samen vormen haar verhalen<br />

een uniek en wervelend verslag dat een haarscherp beeld geeft<br />

van feiten, emoties en de ramp.<br />

Uitgever: Atlas Contact<br />

ISBN: 9789045034751<br />

MIKE HOFSTEE<br />

‘Oermens 2.0’- Oude genen in nieuwe<br />

tijden<br />

We hebben het nog nooit zo goed gehad, toch zijn we massaal<br />

te dik, depressief, gestrest en verslaafd aan beeldschermen<br />

en slechte voeding. Dit boek laat zien dat mensen niet<br />

zijn gemaakt voor de moderne manier van leven. Onze prachtige<br />

oeroude genen worstelen met alledaagse verleidingen. Dat<br />

maakt ons doodongelukkig. Dichter bij de natuur gaan staan is<br />

zo’n gek idee nog niet.<br />

Uitgever: Uitgeverijwater.nl<br />

ISBN: 9789492495341<br />

MAARTEN VAN ROSSEM<br />

‘Wat is geluk?’<br />

Een persoonlijk getinte zoektocht. Historicus Maarten van Rossem<br />

reflecteert kritisch, eigenzinnig, gevoelig én nuchter op<br />

het bestaan en zijn leven vol geluksmomenten. De receptuur<br />

voor geluk is even gevarieerd als de mensheid zelve. Bovendien<br />

wordt het vaak verward met tevredenheid, terwijl het in feite<br />

gaat om een sterke doch tijdelijke emotie. Zijn advies: houd het<br />

leven simpel.<br />

Uitgever: NwA’dam<br />

ISBN: 9789046824412<br />

SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2019</strong> 287

INSPIRERENDE BOEKEN VAN ONZE FACULTY MEMBERS<br />

CARMINE GELLO<br />

‘Vijfsterrencommunicatie’- Het geheim<br />

van een onuitwisbare indruk<br />

Voormalig CNN- en CBS-correspondent Gello beschrijft hoe je<br />

anderen kunt overtuigen van de waarde van jouw idee, grote<br />

groepen kunt inspireren en jezelf kunt ontwikkelen van goed<br />

naar geweldig, zodat jouw vijfsterrenkwaliteiten helder voor het<br />

voetlicht komen. Voor zijn boek heeft hij gesproken met neurowetenschappers,<br />

economen, historici, miljardairs en CEO’s van<br />

bijvoorbeeld Google, Nike en Airbnb.<br />

Uitgever: Business contact<br />

ISBN: 9789047011675<br />

EGBERT JAN VAN BEL<br />

‘Klote klanten 3.o’<br />

Vijf professionals, vijf topmanagers en alle vijf winnaar van ‘Het<br />

klantvriendelijkste bedrijf van Nederland’. Van Bel heeft deze<br />

ware klantgerichte managers geïnterviewd, zodat zijn lezers<br />

kunnen leren van hun ervaringen, strategieën, de hobbels die<br />

zij hebben genomen, het gewonnen plezier en de geboekte<br />

winst. Wat heeft klantvriendelijkheid hen gebracht? Lees het<br />

in dit boek.<br />

Uitgever: Boom uitgevers<br />

ISBN: 9789024421947<br />

PETRA STIENEN<br />

‘Terug naar de Donderdag’- Portret van<br />

een wereldwijk<br />

In 1984 heeft Petra Stienen de Roermondse wijk Donderberg<br />

verlaten en de eerste stappen gezet richting de Arabische<br />

wereld. In haar boek onderzoekt ze wat er na al die jaren geworden<br />

is van Donderdag. Ze ontmoet tal van bewoners en noteert<br />

hun bijzondere verhalen. Samen laten ze zien dat, ondanks<br />

problemen en tegenkrachten, samenleven in een wereldwijk<br />

mogelijk is.<br />

Uitgever: NwA’dam<br />

ISBN 9789046817636<br />

Speakers<br />

Academy ®<br />

TIP<br />

INA SMITTENBERG<br />

‘Organitopia’ – Het schone, ware en<br />

goede en organisatieverandering<br />

Continue verandering is voor velen de nieuwe werkelijkheid,<br />

maar het is moeilijk er goed mee om te gaan. Organisatieveranderingen<br />

beklijven niet of stranden voortijdig. Ina geeft in haar<br />

boek met ‘het schone, goede en ware’ richtingaanwijzing om<br />

een organisatie met een hart te bereiken. Daarbij put ze uit psychologische<br />

en filosofische bronnen en haar eigen professionele<br />

ervaring met advieswerk.<br />

Uitgever: Scriptum<br />

ISBN: 9789463190510<br />

JAN ROTMANS<br />

‘Omwenteling’ van mensen, organisaties<br />

en samenleving<br />

Onze samenleving en economie veranderen fundamenteel in<br />

een tijdperk waarin grote maatschappelijke verschuivingen<br />

chaos en instabiliteit veroorzaken. Jan Rotmans beschrijft hoe<br />

bedrijven daarop kunnen reageren en wat dit betekent voor ons<br />

persoonlijke leven. Hij verbindt hoofd, hart en handen met aansprekende<br />

verhalen van mensen die de transitie aandurven.<br />

Uitgever: Arbeiderspers<br />

ISBN: 9789029520379<br />

288<br />

SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2019</strong><br />

DR. MATTHIAS RATH<br />

‘Waarom dieren geen hartinfarct<br />

krijgen… maar mensen wel’<br />

De grootste 'epidemie' op aarde wordt veroorzaakt door hartinfarcten,<br />

beroertes en cardiovasculaire aandoeningen. Inmiddels<br />

zijn we tot het inzicht gekomen dat deze cardiovasculaire epidemie<br />

eigenlijk geen ziekte is, maar het gevolg van een langdurig<br />

tekort aan vitaminen en andere essentiële voedingsstoffen in<br />

miljoenen lichaamscellen. Dit boek doet verslag van de wetenschappelijke<br />

ontdekkingen die kunnen leiden tot een sterke<br />

inperking van allerlei hart- en vaatziekten, waardoor wereldwijd<br />

miljoenen mensenlevens kunnen worden gered.<br />

Uitgever: Dr. Rath Health Foundation<br />

ISBN: 9789076332024<br />

PAUL TANG<br />

‘Dijk van Europa’- Kunnen we de<br />

Europese Unie nieuw elan geven?<br />

Volgens Europarlementariër en econoom Paul Tang (PvdA)<br />

moeten we de EU niet overleveren aan nationalisten en federalisten.<br />

Zijn boek begint met een harde analyse van werkelijke en<br />

gespeelde onmacht in de politiek en eindigt met een hoopgevende<br />

toekomstvisie.<br />

Uitgever: Atlas Contact<br />

ISBN: 9789045037325<br />

HANS ROSLING - ‘Feitenkennis’- 10 redenen<br />

waarom we een verkeerd beeld van de wereld hebben en<br />

waarom het beter gaat dan je denkt<br />

Een boek vol anekdotes, aangrijpende verhalen en de kenmerkende<br />

grafieken van Hans Rosling. Het is een onthullend, inspirerend<br />

en ook essentieel boek dat de manier waarop je de<br />

wereld ziet compleet verandert.<br />

Uitgever: Unieboek | Het Spectrum<br />

ISBN: 9789000351220<br />

WALTER BAETS - ’99 Things to learn<br />

in business schools’/’Values in action’-<br />

Walter’s Picture Book<br />

Een boek waarin Baets lessen, dus geen leringen, wil delen die<br />

gegeven worden op business schools. ‘Om er een leerboek van<br />

te maken is het een boek geworden waarmee je aan de slag<br />

kunt. Je mag erin schrijven. Beantwoord de vragen en op magische<br />

wijze begint het leren’. Door het boekje om te draaien ontstaat<br />

een plaatjesboek. Beelden spreken meer dan duizend<br />

woorden.<br />

ISBN: 9780620695206

COLUMN<br />

Luizterverhaal<br />

Jolanda Bazen verzorgt een bijzonder originele opening of<br />

afsluiting van een bedrijfsevenement, symposium of congres<br />

in de vorm van een op maat gemaakt Luizterverhaal.<br />

Een LuizterVerhaal is een constante afwisseling van<br />

gesproken woord en bijpassende live gezongen liedfragmenten<br />

uit bekende popsongs.<br />

Zo ontstaat een op maat gemaakte muzikale ode, onder constante<br />

begeleiding van piano op een ongeëvenaarde manier, waarbij humor<br />

en emotie perfect in balans zijn.<br />

Met een Luizterverhaal wordt uw boodschap, uw verhaal op een<br />

indrukwekkende manier vertaald naar een zeer toegankelijke en<br />

boeiende performance,<br />

De toehoorders worden diep geraakt en de boodschap komt gegarandeerd<br />

aan. Een LuizterVerhaal wordt ook regelmatig op bruiloften,<br />

privéfeesten en uitvaarten ingezet om een levensloop ten gehore<br />

te brengen.<br />

Bedrijven gebruiken een LuizterVerhaal graag om bijvoorbeeld,<br />

klanten met hun product kennis te laten maken, (een van) hun medewerkers<br />

in het zonnetje te zetten, een nieuwe koers van het bedrijf<br />

kenbaar te maken, de openingshandeling van een bedrijf in te leiden,<br />

een congres mee te beginnen of te eindigen en ga zo maar door.<br />

Jolanda Bazen heeft een vele facetten van het bedrijfsleven in binnen-<br />

en buitenland leren kennen in haar carrière. Zo was ze technisch<br />

tekenaar, personal coach en trainer verandermanagement. Ze<br />

gaf training over persoonlijke ontwikkeling voor volle zalen en na<br />

de Academie voor Lichte Muziek combineerde ze het beste van twee<br />

werelden.<br />

Zowel voor groot publiek als 1 op 1 is zij ijzersterk en heeft ze de<br />

gave om iedereen te raken. Tijdens een LuizterVerhaal kun je dan ook<br />

een speld horen vallen.<br />

Boek Jolanda Bazen en een Luizterverhaal<br />

exclusief bij Speakers Academy ®<br />

info@speakersacademy.nl<br />

Luizterverhaal voor team van<br />

Rico Verhoeven<br />

“Het Luizterverhaal waarin Rico zijn team<br />

wilde bedanken voor hun inzet rondom het<br />

gevecht met Badr Hari, heeft veel indruk<br />

gemaakt op het hele team. Twee jaar<br />

nadien praten ze er nog steeds over”<br />

Jacky Duchenne, vriendin van Rico<br />

Verhoeven, Wereldkampioen Kickboksen<br />

© KOOL FOTOGRAFIE

INFORMEER NAAR DE<br />

TURN-KEY<br />

CONGRESPAKKETTEN<br />

VOOR 150 TOT 1.000 PERSONEN<br />

Check FokkerTerminal.nl<br />

Fokker Terminal - Binckhorstlaan 249 - Den Haag<br />

Informatie en boekingen: 070 262 90 66

EEN MULTIFUNCTIONELE<br />

CONGRESLOCATIE IN DEN HAAG<br />

• 18 subruimtes rondom de congresvloer<br />

• Daglicht in alle ruimtes<br />

• Industriële en frisse uitstraling<br />

• Zeer goede bereikbaarheid<br />

• 380 parkeerplaatsen<br />

FOKKERTERMINAL.NL

Our keynote speakers perform in 66 countries<br />

ARGENTINA<br />

ARUBA<br />

AUSTRALIA<br />

AUSTRIA<br />

BAHAMAS<br />

BELARUS<br />

BELGIUM<br />

BULGARIA<br />

BRAZIL<br />

CANADA<br />

CHINA<br />

CROATIA<br />

CUBA<br />

CURAÇAO<br />

CYPRUS<br />

CZECH REPUBLIC<br />

DENMARK<br />

ENGLAND<br />

ESTONIA<br />

FINLAND<br />

FRANCE<br />

GERMANY<br />

GREECE<br />

GREENLAND<br />

GUERNSEY<br />

HONG-KONG<br />

HUNGARY<br />

INDIA<br />

IRELAND<br />

ISRAEL<br />

ITALY<br />

JAMAICA<br />

JERSEY<br />

LITHUANIA<br />

LUXEMBOURG<br />

MALAYSIA<br />

MALTA<br />

MAURITIUS<br />

MEXICO<br />

MONACO<br />

MOROCCO<br />

NETHERLANDS<br />

NEW ZEALAND<br />

NIGERIA<br />

NORWAY<br />

PANAMA<br />

POLAND<br />

PORTUGAL<br />

RUSSIA<br />

SAUDI ARABIA<br />

SERBIA<br />

SINGAPORE<br />

SLOVAKIA<br />

SLOVENIA<br />

SOUTH AFRICA<br />

SOUTH KOREA<br />

SPAIN<br />

SURINAME<br />

SWEDEN<br />

SWITZERLAND<br />

TAIWAN<br />

THAILAND<br />

TURKEY<br />

UAE<br />

USA<br />

VATICAN CITY<br />

worldwide bookings<br />

+31 (0)10 - 433 33 22 | speakersacademy.com

logo

products

Resources

Company

Terms of service
Privacy policy
Cookie policy
Cookie settings
Imprint
Change language
Made with love in Switzerland
© 2024 Yumpu.com all rights reserved

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!