ACADEMY Magazine 2019-2020

ACADEMY

MAGAZINE 2020

MAGAZINE

®

© CASPER RILA

Pieter Cobelens in gesprek met André Kuipers

tijdens een Grand Speakers event.

®

GRAND SPEAKERS

BUSINESS & KNOWLEDGE CLUB

The n o 1

Business Club

Een initiatief van Speakers Academy® en

Grand Hotel Huis ter Duin

grandspeakers.com

4 Rijkste Nederlanders

SPEAKERS ACADEMY® MAGAZINE 2020

DE NIEUWE QUOTE 500

STAAT BOL VAN DE

ONDERNEMERSLESSEN

EN IS DUS WAARDEVOLLER

DAN OOIT!

NU IN DE

WINKEL

Of bestel de Quote 500 online via quotenet.nl/shop

SPEAKERS ACADEMY® MAGAZINE 2020 5

INHOUDSOPGAVE A-Z

Inhoudsopgave_________________________________________6

Sokia_________________________________________________8

Voorwoord____________________________________________9

Dienstverlening_______________________________________10

Speakers Academy® International_________________________12

World of Consciousness®________________________________14

Galaprogramma André Kuipers___________________________22

prof. dr. Maarten van Rossem theatervoorstelling____________122

Aart Bontekoning______________________________________45

Generatiediversiteit benutten en ‘bij de tijd’ blijven

dr. André Kuipers______________________________________16

‘De blik van buitenaf op onze prachtige planeet doet

ons beseffen: dit is alles wat we hebben’

Annemarie van Gaal____________________________________96

Democratie

Arko van Brakel_______________________________________82

‘Strategische diversiteit is beter dan alle neuzen dezelfde kant op’

Arno Folkerts________________________________________156

Het brein en verandering

Astrid Engels_________________________________________214

‘Nieuwe inzichten, maar wonderen blijven’

Astrid Joosten________________________________________112

Verleiden is beter

dr. Barry Derksen_____________________________________133

“De basis van ‘Agile’ is om het zo snel mogelijk onder controle

te krijgen, zodat je behendig waarde kan toevoegen”

prof. dr. Bas Haring____________________________________94

Tegendenken is omdenken

prof. dr. Bas Jacobs_____________________________________74

‘Het herstelmechanisme van de economie is stuk’

Batul Loomans_______________________________________216

‘Werkt dat wel, mediteren?’

drs. Bennie Mols______________________________________104

Slim, slimmer, slimst: wat iedereen zou moeten weten over

kunstmatige intelligentie

Brian Farley_________________________________________146

‘Krachten verbinden maakt een team sterk’

Bruno Fabre_________________________________________149

‘Data Driven’ Ondernemen - Trend 2020

dr. Caldwell B. Esselstyn________________________________182

‘Gebruik nooit het woord ‘vegan’, want ook veganisten krijgen hartkwalen’

Carlien Roodink______________________________________166

‘Smart cities zijn niet langer alleen maar ‘nice to have’’

Charles Groenhuijsen___________________________________88

Is er leven na circus Trump?

Chris Flink MSc______________________________________139

Gevoel met feiten combineren

Christianne van Wijk__________________________________186

Mind the Matrix ll

Colin Campbell PhD__________________________________170

‘Voeding is de allerkrachtigste discipline’

Cor Berkelaar________________________________________203

CORporate Yoga

6 SPEAKERS ACADEMY® MAGAZINE 2020

© ERIC FECKEN FOTOGRAFIE

Thomas

Rau

34

© WALTER KALLENBACH

Bas

Haring

94

Daniel Seesink_______________________________________128

Kijk je naar apen, dan kijk je naar mensen

Danny Mekić_________________________________________134

‘Kijk voorbij de trends, die kennen we al’

Dennis Karpes_______________________________________196

Justdiggit schept een groene aarde

Dirk Zeelenberg______________________________________161

Acteur, ondernemer en trouwambtenaar

drs. Dirk-Jan de Bruijn MMC___________________________144

Innovaties komen tot stand tussen organisaties!

Edwin en Liesbeth ter Velde______________________________50

Champignonbakje effent de weg voor een circulair bestaan

Egbert Jan van Bel_____________________________________124

Klantgerichtheid zonder strategie is kansloos

Feike Cats___________________________________________158

‘Laat u inspireren door klanthousiasme & verleuken!’

Francesco Wessels_____________________________________114

‘Leiderschap draait altijd om mensen’

Frank Suárez_________________________________________206

‘Nederlanders zijn minder dik, maar hebben veel meer stress’

Frans Hiddema_______________________________________152

Angst werkt niet, een ‘Just Culture’ wel

5G_________________________________________________210

‘Zijn voordelen van 5G het gezondheidsrisico waard?’

Gerd-Jan Poortman____________________________________66

‘Zonder mij is er geen wij en dus geen team’

professor Guus Berkhout_______________________________174

There is no climate emergency

brigadegeneraal b.d. Hans Damen _______________________168

Mag het wat meer Rijnlands?

Hélène Oosterhuis_____________________________________98

‘Ware verandering: denk groter dan je je voelt’

prof. dr. Henkjan Honing_______________________________120

Hoezo, dieren muzikaal?

prof. dr. ir. Hennes A.J. de Ridder_________________________41

Kunstmatig versnelde evolutie als oplossing voor de

bestuurlijke chaos in de wereld?

Jacques Brinkman______________________________________49

Ondernemen is topsport

James Ehrlich________________________________________200

‘Leven met de natuur in ecologische dorpen’

Jan Lammers_________________________________________110

‘Autoracen is gewoon het gevecht om een stukje asfalt’

prof. dr. Jan Peter Balkenende____________________________30

‘Verbinden geeft hoop’


88

Charles

Groenhuijsen

INHOUDSOPGAVE A-Z

Jan Reinder__________________________________________130

‘Magie en metaforen geven verandering kracht’

Jan Vermeiren_________________________________________81

De Mythe van weerstand tegen verandering

dr. Jane Goodall______________________________________204

De beroemdste primatoloog

drs. Jeroen Smit_______________________________________42

Het grote gevecht

Jitske Kramer_________________________________________86

‘Corporate’ Antropoloog

prof. Kitty Koelemeijer__________________________________62

‘Retail is straks overal, ook in de winkelstraat’

Kristel Groenenboom__________________________________160

Kan meneer Kristel komen spreken?

Luc van Bussel________________________________________150

De nieuwe CEO is een warme cultuurmaker

Maarten van der Weijden________________________________24

‘Het begint allemaal met de vraag wat iemand zelf wil’

prof. dr.Maarten Verkerk________________________________73

De combinatie doen en denken

Manuel Adamini_______________________________________57

Klimaatverandering: niet langer schuilen achter complexiteit – doen!

Marc de Hond_________________________________________85

Dagvoorziter des Vaderlands

Maria Genova_________________________________________33

‘Passie, kennis en humor zijn het belangrijkste voor een presentatie’

Marieke van der Weiden MA_____________________________38

‘De dood moet gaan leven’

prof. dr. ir. Mathieu Weggeman__________________________180

Selecteren op diversiteit gaat ten koste van productiviteit en sfeer

Menno Lanting________________________________________90

‘Disruptie is meer dan technologie’

dr. ir. Mindy Howard__________________________________109

Ruimte inspireert ook aardse missies

Odiel Mennink_______________________________________209

Van twee walletjes...

Pascal Fredrik_________________________________________61

‘Het succes zit al in je, alleen jij bepaalt of je het naar boven haalt’

Patrick van Gils________________________________________53

Een onvergetelijke bijeenkomst?

dr. Paul Gelderloos____________________________________192

‘Zonder meditatie functioneer je alleen aan de oppervlakte van je geest’

Paul Smit____________________________________________154

Neurowetenschap, verandering en gedrag

Pierre Wind_________________________________________142

‘Koken tot het kookpunt’

Pieter Sprangers______________________________________118

‘Is het meest fantastische leren wel mogelijk in een school?’

Ralf Knegtmans______________________________________162

Talent en Leiderschap

Ramon Beuk__________________________________________46

‘De smaak van een merk moet je proeven en beleven’

René Repko___________________________________________70

‘Waarom een distributiecentrum voor online als je al

duizend winkels hebt?’

René van Leeuwen MSc._________________________________54

‘Dumpert ‘reet’ uitstekend bij de online generatie’

Roland Kahn__________________________________________58

‘Ondernemen is uit het niets iets creëren’

dr. Roy Martina_______________________________________106

Verbinden met het kwantumveld is de nieuwe vorm van ondernemen

Sabine Oberhuber en ir. Thomas Rau_______________________34

De ‘circulaire economie’ is geen ‘uberfication of everything’

Sadhguru___________________________________________188

‘De enige uitweg is naar binnen’

Sander Duivestein_____________________________________36

Digitaal Darwinisme vereist een nieuwe agenda

Saskia Maarse________________________________________117

Drie redenen waarom Nederlanders zo graag om de tafel zitten

drs. Sven Rickli_______________________________________138

De beste resultaten door mensgerichtheid

mr. Tjibbe Joustra_____________________________________101

‘Geschikt voor elke publieke functie’

Tom Sligting__________________________________________78

‘Bedrijven zijn niet disruptief, mensen wel!’

Viktor, Erik en Stephen Steijger__________________________126

‘Wij coachen mensen en teams naar het volgende niveau’

Wesley dos Santos_____________________________________164

‘Tijd om met de technologie mee te rennen?’

dr. Will Tuttle________________________________________176

‘Vleeseters verschuilen zich achter hun innerlijk gordijn’

Willem Reimers______________________________________140

Klantvriendelijkheid, gastvrijheid of misschien beide?

Sprekersatlas ____________________________________217

Een selectie inspirerende sprekers


196 204 42 38 58

78

© MARCO EDELMAN

© MARCO EDELMAN



© SVEN VAN DER VLUGT

Dennis

Karpes

Jane

Goodall

Jeroen

Smit

Marieke

Van der Weijden

Roland

Kahn

Tom

Sligting


Speakers Academy® Team

Fotografie: Speakers Academy ® | Walter Kallenbach

Albert de Booij

CEO

Nina Kesar

Adjunct-directeur

René Warmerdam

Directeur sales

Walter Kallenbach

Consultant

Andrea den Hartog

Consultant

Desmond de Jong

Consultant

Marisa Butter

Consultant

Maureen Zuidhof

Consultant

Melanie Martens

Front Office

Kiki Verschuuren

Front Office

Yonca Kiliç

Front Office

Sonja Diener

Financial Controller

Sonata Gogar

Procesinnovatie & Communicatie

Rebecca Teschner

Marketing & Communicatie

Femke Visser

Sociale Media & Communicatie

Nick Lindeijer

IT

Jacques Geluk

Journalist

Don de Bruijn

Grafisch vormgever

8


De unieke dienstverlening

Daarom Speakers Academy ®

Speakers Academy ® heeft een transparant

prijsbeleid. Duidelijkheid vooraf, geen boekingsfee

of verborgen kosten.

Het consultancyteam van Speakers Academy ®

is het meest ervaren team in de Europese

sprekerswereld. Met een gezamenlijke ervaring van

zo’n 100 jaar heeft het tienduizenden aanvragen

voor zijn relaties in behandeling genomen.

Relaties van Speakers Academy ® ontvangen

het ACADEMY ® Magazine kosteloos evenals

de periodieke Nieuwsbrief, waarin de laatste

ontwikkelingen worden besproken en de meest

recente sprekers worden voorgesteld. Zo krijgt

de relatie up-to-date kennis van de steeds

veranderende sprekersmarkt.

Een internationaal netwerk dat zijn weerga niet

kent en toegang geeft tot meer dan 25.000

sprekers wereldwijd.

De boeiende en inspirerende werkomgeving op

het Speakers Academy ® hoofdkantoor garandeert

optimale professionaliteit en klantgerichtheid en

staat borg voor het hoogst denkbare niveau van

dienstverlening.

Nadat een boeking tot stand is gekomen stemt

Speakers Academy ® de werkbesprekingen af,

controleert de optredens en evalueert de optredens

die hebben plaatsgevonden.

Onze Knowledge Ambassadors staan 365 dagen

per jaar voor u klaar en zorgen ervoor dat u binnen

24 uur een offerte ontvangt.

In geval van ziekte en/of overmacht draagt

Speakers Academy ® te allen tijde zorg voor een

vervangende spreker of dagvoorzitter. Uiteraard in

overleg met de klant.

Kosteloos advies.

Speakers Academy ® hanteert een onbesproken

ethisch gedrag naar haar klanten, medewerkers,

toeleveranciers, Faculty Members en de

samenleving, hetgeen resulteert in een

onberispelijke reputatie en een ongeëvenaard

betalingsgedrag.

Speakers Academy ® is al meer

dan 20 jaar het beste Sprekers

Adviesbureau van Nederland en

geeft vrijblijvend advies op maat. Bel

ons op 010-4333322 of bezoek onze

website speakersacademy.com voor

uitgebreide profielen en interessante

artikelen, foto’s en video’s.

André Kuipers over Speakers Academy®

“Bringing knowledge to the world. Dit motto van Speakers Academy

verwoordt óók mijn missie als astronaut. Het is verrijkend én inspirerend

om opgedane kennis te delen met anderen. Ik leer veel van de organisaties

waar ik word uitgenodigd om te spreken en ik hoop dat mijn publiek wijzer

weggaat dan ze is gekomen. Speakers Academy speelt een belangrijke rol bij

de uitwisseling van kennis tussen veelal heel verschillende werelden.”

Daarom Speakers Academy®

3Al meer dan 20 jaar uw partner 3Meest ervaren team van consultants

3Service van de hoogste kwaliteit 335.000 + sprekers wereldwijd

Telefoon 010-4333322 | info@speakersacademy.nl | speakersacademy.com


21st Century Art

.NL

10


Bestel de gratis catalogus

Living - Art - The Art of Living

via solange@speakersacademy.nl

Voorwoord

Met veel plezier en dankbaarheid

sturen wij u

ACADEMY® Magazine

2020. Bijna honderd interviews,

columns en artikelen

over tal van interessante onderwerpen

staan garant voor veel leesplezier. Bovendien

reiken wij u graag een schat aan ideeën

en suggesties aan voor uw eigen evenementen.

Onze overzichtelijke Sprekersatlas, die

onderdeel is van dit magazine helpt u daarbij.

© MARIE CECILE THIJS

Gezien de vele positieve reacties op de

interviews en artikelen in de ‘Conscious Edition

I’ hebben wij besloten dit katern voort

te zetten.

Speciale aandacht deze keer voor de

nieuwe tiendelige serie ‘Mind The Matrix

II’ (‘Coming home to authentic consciousness’),

geproduceerd door World of Consciousness

(zuster van Speakers Academy®).

De serie helpt iedereen die deel wil uitmaken

van een positieve nieuwe tijdlijn. In tien

delen krijgen de kijkers praktische instrumenten

om te veranderen en hun ware

essentie te hervinden. Ook aandacht voor

de sponsoring van ‘The Real Truth About

Health’, ’s werelds grootste live-conferentie

op het gebied van gezondheid, duurzaamheid

en voeding in Long Island, New York.

Een aantal van de autoriteiten die daar

aanwezig zijn is door ons geïnterviewd.

Onder hen dr. T. Colin Campbell, dr. Caldwell

Esselstyn en dr. Will Tuttle. Lees vooral

het artikel over de gevaren van het 5G-netwerk

en de brief van professor Guus Berkhout

(mede namens 500 topwetenschappers

van over de gehele wereld) gericht aan António

Guterres, de secretaris-generaal van de

Verenigde Naties.

Mijn team en ik wensen u buitengewoon

veel (kritisch) leesplezier.

Albert F.T. de Booij

Oprichter en CEO Speakers Academy® en

World of Consciousness®

'The more real you get, the more unreal the world gets'

John Lennon

Colofon

HOOFDREDACTEUR - Albert de Booij

REDACTIE - Jacques Geluk (tekst) en het

Speakers Academy ® Team

SPEAKERS ACADEMY ® BEZOEKADRES

Postbus 22307 Schiedamse Vest 67-71

3003 DH Rotterdam 3012 BE Rotterdam

info@speakersacademy.nl Tel.: +31 (0)10 433 33 22

GRAFISCH ONTWERP DRUKWERK

Speakers Academy ® Roularta Printing NV,

Don de Bruijn

Roeselare België

COPYRIGHT

Copyright© 1997-2020 Speakers Academy ® . Niets uit deze

uitgave mag worden verveelvoudigd en / of openbaar worden

gemaakt door middel van druk, fotokopie, microfilm of op welke

wijze dan ook zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van

de uitgever. Alle rechten voorbehouden. Speakers Academy ® heeft

de grootst mogelijke inspanning gepleegd om de copyrights van

de geplaatste artikelen en foto’s aan de makers daarvan te doen

toekomen. Speakers Academy ® vraagt de auteurs, fotografen en

de sprekers copyrightvrije foto’s aan te leveren. In het geval het

foto’s betreft die beschikbaar zijn gesteld door externe fotografen,

vermeldt Speakers Academy ® de naam van de fotograaf op

de foto zelf. In een aantal gevallen is het wellicht niet mogelijk

(geweest) de te achterhalen. Mocht u menen rechthebbende

te zijn van een of meerdere foto’s, neem dan contact op met

Speakers Academy ® via e-mail: info@speakersacademy.nl

De interviews, artikelen en columns zijn van onafhankelijke

auteurs. ACADEMY ® Magazine neemt een metapositie in ten

aanzien van geloof, religie, gender, ras, seksuele geaardheid en

aanvaardt geen enkele verantwoordelijkheid voor de statements

die worden gemaakt. ACADEMY ® Magazine heeft vanuit deze

onafhankelijk positie mensen uitgenodigd, die vanuit verschillende

gezichtspunten hun visie naar voren brengen.

FOTOSTOCK

Bedrijven of organisaties die fotomateriaal nodig hebben, kunnen

tegen een vergoeding hiervan gebruik maken. U kunt contact

opnemen met de informatiedesk van Speakers Academy ® :

fotostock@speakersacademy.nl

TOESTEMMING HERDRUK / GEBRUIK FOTO’S EN

ILLUSTRATIES

Voor toestemming van herdruk van artikelen, interviews, columns,

foto’s en illustraties, kunt u contact opnemen met Speakers

Academy ® : magazine@speakersacademy.nl

COLUMNSERVICE

Veel van onze sprekers zijn tevens goede schrijvers. In een aantal

gevallen bestaat de mogelijkheid om een column te laten schrijven

voor uw personeelsblad, huisorgaan, verenigingsblad, corporate

magazine, jaarverslag, website, publiekstijdschrift. Ook kunnen wij

op verzoek een column, kort verhaal of gedicht ter ondersteuning

van een congres (laten) verzorgen.


SPEAKERS ACADEMY ® INTERNATIONAL

Our keynote speakers

performed in 68 countries

Antarctica

Argentina

Aruba

Australia

Austria

Bahamas

Belarus

Belgium

Bolivia

Brazil

Canada

China

Croatia

Cuba

Curaçao

Cyprus

Czech Republic

Denmark

dubai

England

Estonia

Finland

France

Germany

Ghana

Greece

Greenland

Guernsey

Hong-Kong

Hungary

India

Ireland

Israel

Italy

Jamaica

Jersey

Lithuania

Luxembourg

Malaysia

Malta

Mauritius

Mexico

Monaco

Morocco

Netherlands

New Zealand

Nigeria

Norway

Panama

Poland

Portugal

Russia

Saudi Arabia

Serbia

Singapore

Slovakia

Slovenia

South Africa

South Korea

Spain

Suriname

Sweden

Switzerland

Taiwan

Thailand

Turkey

USA

Vatican CITY

12


Worldwide Bookings

+31 (0)10 - 433 33 22 | speakersacademy.com


© ENITH STENHUYS

© EVERT-JAN DANIËLS

© BORIS CYRULNIK

© XAVIER VERDAGUER

© JOSCHKA FISCHER

© ROBERT ESPALIEU

© PHILIPPE DOUSTE-BLAZY

© LUCY ALEXANDER

© ROY BEUSKER

© SIMON NEWBURY

© RIANNE NOORDEGRAAF

© SUSAN NEIMAN

© ENITH STENHUYSEN

© RÜDIGER JÜRGENSEN

© GINO DEPINTO

Bernard

Kouchner

Mikheil

Saakashvili

dr. Susan

Neiman

prof. dr. Peter

Sloterdijk

Anja

Kohl

David

Shing

Tasha

de Vasconcelos

Virginie

Raisson

Philippe

Douste-Blazy

Lucy

Alexander

Dominique

Moïsi

Alastair

Campbell

Jack

Lang

Jacques

Attali

Jeremy

Rifkin

Boris

Cyrulnik

Xavier

Verdaguer

Joschka

Fischer

Abidjan

Aken

Amsterdam

Ankara

Antwerpen

Avignon

Bad Kissingen

Bad Orb

Barcelona

Berlijn

Bled

Brest

Brugge

Brussel

Casablanca

Dubai

Dublin

Düsseldorf

Edmonton, AB

Essen

Freiburg

Genève

Gent

Graz

Hamburg

Ile de la Réunion

Istanboel

Keulen

Kingsland, GA

Kitzbühel

Koblenz

Kopenhagen

Lago Maggiore

Las Vegas, NV

Le Touquet

Leuven

Lima

Lissabon

Londen

Luxemburg

Lyon

Madrid

Mallorca

Marrakech

Marseille

Melbourne

Milaan

Montpellier

Montreal

München

Nantes

Nice

Nordhorn

Oostende

Parijs

Portoroz

Praag

Rome

Rotterdam

Schwerin

Sint- Niklaas

Stavanger

Stockholm

Strassbourg

Strömstad

Taipei

Thonon-les-Bains

Tours

Vilnius

Warschau

Wenen

Zürich

'Bringing Knowledge to the World'

Order a free copy of the

international edition

info@speakersacademy.com


A free publication, for educational use only

In Pursuit of Global Awareness

OMEGA_2019_V2.indd 1 19-01-19 10:39

Subscribe to our monthly newsletter and be the first to view our monthly selections

Uncommon

Conversations: Thich

Is Consciousness the

Unified Field?,

Alan Watts - The Story

of the Chinese Farmer

What is consciousness?

The Economist

Nhat Hanh and Br.

David Steindl-Rast and

Gratefulness

John Hagelin

Explanation of how

transcendental

meditation works given

by David Lynch

The Biggest Lie

Death inspirational

ft Sadhguru, Eckhart

Tolle, Neil deGrasse

Tyson and more

The POWER of

VULNERABILITY and

BELONGING

Brené Brown

Novak Djokovic’s

MINDBLOWING Diet

Transformation

WORLDOFCONSCIOUSNESS.COM

FREE DOWNLOADS OF INTERVIEWS, ARTICLES AND REPORTS WITH

THE WORLD’S LEADING AUTHORITIES

World of Consciousness

The Four Noble Truths

World of Consciousness

We all have the potential to be free of suffering and to find happiness

Whole Food Plant Based Lifestyle

OMEGA

The Lifestyle that will change the world

An introduction to Buddhism

Compiled by Albert de Booij

By Albert de Booij

Albert de Booij

A free publication

Powered by



© REDTEA

A PLATFORM FOR CONSCIOUS KNOWLEDGE, MIND SCIENCE,

SPIRITUALITY AND UPLIFTING, INSPIRING AND TRUTHFUL INFORMATION

CONSCIOUSNESS

All about awakening the mind, experience pure

enlightment.

SOCIETY

Learn more about the inspiring and sometimes

destructive expressions of society.

NATURE

Discover the beauty of Nature and the measures

needed to safeguard it.

COSMOS

Vast, infinite and mysterious. The cosmos remains

the realm of the unkown.

A

BETTER

WORLD

CHANGE

(YOURSELF)

AWARENESS

KNOWLEDGE

IGNORANCE

BODY

Nutrition and health. Nurture your body with health and

exercise tips. Find worldwide retreats.

MIND/SPIRIT

All about mindfulness, mindscience,

spirituality and compassion.

MUSIC

This music section is selected for you to take a deep

breath and to enter the world of positive vibration.

WORLDOFCONSCIOUSNESS.COM

PO BOX 22307 | 3003 DH ROTTERDAM | THE NETHERLANDS

INFO@WORLDOFCONSCIOUSNESS.COM


RUIMTEVAART

‘DE BLIK VAN

BUITENAF OP

ONZE PRACHTIGE

PLANEET DOET

ONS BESEFFEN:

DIT IS ALLES WAT

WE HEBBEN’

© CASPER RILA

In gesprek met:

André Kuipers

over zijn nieuwe lezing

16


© NASA

Earth Rise 1968, het moment waarop

mensenogen voor het eerst in de geschiedenis

de aarde zagen opkomen boven de maan.


RUIMTEVAART

‘Innovatie is cruciaal om de mensheid en

onze planeet vooruit te helpen’

De medewerkers van NASA sloeg de schrik om het hart toen president J.F. Kennedy in mei 1961 aankondigde

binnen 8 jaar een Amerikaan op de maan te willen zetten. Het leek een onmogelijke opdracht. Er werkten minder

dan vijfhonderd mensen bij de ruimtevaartorganisatie en de Amerikanen waren er nog niet eens in geslaagd een

mens in een baan om de aarde te brengen, laat staan dat men wist hoe een astronaut op de maan te zetten. De

organisatie stond voor de ultieme uitdaging: het leveren van een niet eerder vertoonde, welhaast bovenmenselijke

prestatie op het gebied van innovatie, samenwerking en doorzettingsvermogen.

We kennen de afloop: de

onmogelijke opdracht

slaagde. Vijftig jaar

geleden, op 21 juli

1969 zette Neil Armstrong

als eerste mens voet op de maan. Er

werd onderzoek gedaan en maanstenen

werden meegenomen, maar misschien wel

belangrijker was het gegeven dat mensenogen

van buitenaf hun eigen planeet konden

aanschouwen. Een uniek uitzicht dat in de

afgelopen vijftig jaar voorbehouden is gebleven

aan minder dan 600 mensen. André Kuipers

is één van hen. Hoe kijkt hij terug op

de historische gebeurtenissen? Wat doet die

blik van buitenaf op onze planeet met een

mens? En welk historisch moment staat ons

volgens de astronaut te wachten? Speakers

Magazine in gesprek met André Kuipers.

Een mens op de maan zetten voor

het eind van het decennium leek in 1961

een volkomen onrealistische opdracht.

Waarom kondigde president Kennedy

desondanks dit ambitieuze plan aan?

‘Juist omdat het zo ontzettend moeilijk

en kostbaar was. Dat wist Kennedy en hij

noemde het ook in zijn wereldberoemde

toespraak in september 1962 aan Rice University

in Houston (foto hierboven): ‘We

choose to go to the moon in this decade and do

the other things, not because they are easy, but

because they are hard.’ Ze moesten gaan voor

het ‘ultieme’. Vergeet niet dat het de tijd was

van de Koude Oorlog; Amerika en de Sovjet-Unie

hielden elkaar met argusogen in de

gaten en tot dan toe incasseerden de Russen

iedere primeur. Zij brachten als eerste een

object in een baan om de aarde, rap volgde

de eerste man, de eerste vrouw, de eerste

meerkoppige bemanning met drie kosmonauten

en de eerste ruimtewandeling. Wat

kon Amerika daar tegenover zetten? De eerste

stap op de maan! Het was de meest prestigieuze

prestatie die ze konden leveren.’

Hoe heeft NASA deze monsterklus in

slechts 8 jaar kunnen volbrengen?

‘Men is aan de slag gegaan en heeft alles

op alles gezet. Alle knappe koppen werden

bij elkaar gezet, want er was niets in een tijd

waarin computers een fractie van de rekenkracht

van tegenwoordig hebben. Er moest

ongelooflijk veel gebeuren. Het maanprogramma

is een buitengewoon knap staaltje

management; 400.000 mensen waren aan

het werk om het programma te doen slagen.

Moet je je voorstellen dat de gemiddelde

knappe kop in het vluchtleidingscentrum

pas 27 jaar oud was. Dat heeft ongetwijfeld

een grote rol gespeeld. Deze jongelui hadden

simpelweg nog niet de ervaring dat ze

konden falen, en dus geloofden ze in hun

eigen succes. Een jonge generatie denkt niet

in problemen, maar in oplossingen. Daar

moeten wij het nu ook weer van hebben. De

drang om te slagen was destijds groter dan de

angst om te falen.’

Wat heeft het maanprogramma voor

de mensheid betekend?

‘Er was een ruimterace gaande en de wens

om te winnen was allesbepalend voor Amerika.

Ze moesten en zouden de Russen een

18


© NASA

‘De drang

om te slagen

was groter

dan angst

om te falen’

lesje leren. De kosten waren gigantisch hoog, naar de hedendaagse

maatstaven zo’n 200 miljard dollar. En het afbreukrisico

was zeer groot want de hele wereld keek mee. Veel tijd

om te testen en ervaring op te doen, was er niet. Toch was het

geen echte militaire strijd. Amerika’s prestige reikte veel verder.

De maanlanding was betekenisvol voor de hele mensheid;

600 miljoen mensen zaten aan de buis gekluisterd, in

die tijd een zesde van de wereldbevolking. Neil Amstrong

kon het niet beter uitdrukken dan hij heeft gedaan: ‘One

small step for a man, one giant leap for mankind.’ Armstrong

stond op de schouders van reuzen, al die mensen die hadden

meegewerkt. Het is een ongelooflijke prestatie. Voor mij

is de maanlanding het meest belangwekkende moment in de

geschiedenis van de mensheid.’

De Saturnus V raket is het

meest krachtige vervoermiddel

ooit door mensen gemaakt

Is er opnieuw een 'space race' gaande naar de maan?

‘Er zijn op dit moment veel verschillende ontwikkelingen

waar je vanuit verschillende invalshoeken naar kunt kijken.

Landen wedijveren weer met elkaar. China voert bijvoorbeeld

een eigen ruimtevaartprogramma. Zij hebben de techniek

van de Russen gekocht, verbeterd en gaan rap. China

heeft begin dit jaar een rover laten landen aan de andere kant

van de maan, een primeur. Het zou me niet verbazen als zij

als eerste terug zijn op de maan om daar een taikonaut te

laten landen.

Vanzelfsprekend zetten deze ontwikkelingen andere naties

aan om te willen bijblijven. Aanwezigheid op de maan is niet

langer een kwestie van prestige, er zijn belangrijke economische

redenen om erbij te willen zijn. Europa heeft plannen om

een maanbasis te bouwen, Moon Village, waar mensen het

langere tijd kunnen uithouden. Er ligt bijvoorbeeldeen grote

hoeveelheid helium 3, neergeslagen door de zonnewind. Er

is berekend dat, wanneer we kernfusie onder de knie krijgen,

er voor 1000 jaar energie ligt opgeslagen op de maan. Economische

belangen zijn altijd een belangrijke drijfveer geweest

voor de exploratie van onbekende bestemmingen. Met de

maan is dat niet anders.’


© NASA

20 Hoe is de huidige rolverdeling tussen de nationale ruimtevaartagentschappen

en commerciële ruimtevaartbedrijven?

‘Ruimtevaartagentschappen als NASA en ESA lopen voorop met

hun programma’s om kennis te vergaren en onderzoek te doen. Zij

plaveien de weg voor bedrijven als SpaceX van Elon Musk en Blue

Origin van Jeff Bezos. Deze ondernemingen houden zich vooral

bezig met praktische toepassingen zoals het ontwikkelen van herbruikbare

raketten en voorraadschepen. Het allereerste voorraadschip

van SpaceX heb ik destijds zelf aan het ISS gekoppeld,

een grootse en spannende gebeurtenis. Commerciële bedrijven

werken vaak economischer – want sneller en voordeliger – dan

de door overheden gefinancierde agentschappen. Daarom is het

goed dat beide sectoren nauw samenwerken. Commerciële ruimtevaartbedrijven

bouwen in opdracht van de agentschappen allerlei

hardware. Op dit moment zitten we in een ontwikkelingsfase

en zijn er relatief weinig astronauten in de ruimte. Jaarlijks worden

er wereldwijd gemiddeld slechts zes astronauten gelanceerd.

Wanneer er over een jaar of twee astronauten naar het internationale

ruimtestation ISS gaan met ruimteschepen van Boeing en

SpaceX, en we in de nabije toekomst naar de maan kunnen terugkeren

met de Orion van ESA en NASA, gaan de ontwikkelingen

op het gebied van bemande ruimtevaart weer in de versnelling.’

Gaan we straks echt op 'honeymoon' naar de maan?

‘Je kunt er rekening mee houden dat onze achterkleinkinderen

op vakantie kunnen in de ruimte. Zoals met iedere ontwikkeling

duurt het even voordat een dienst betaalbaar wordt en voor iets

grotere aantallen geschikt gemaakt. In de scheepvaart en de luchtvaart

hebben we dezelfde ontwikkeling gezien. We moeten geduld

hebben, maar een bedrijf als Bigelow is druk bezig met de ontwikkeling

van een ruimtehotel van opblaasbare modules. Ze hebben

zo’n module al aan het internationale ruimtestation ISS gehangen

om te testen. Wat vandaag science fiction lijkt, is morgen een feit.

Het zijn fascinerende ontwikkelingen. Stel je zo’n hotel toch eens

voor: dat is nog eens a room with a view…

We moeten wel oog blijven houden voor de impact die groot-

‘De jongelui in Mission

Control hadden

simpelweg nog niet de

ervaring dat ze konden

falen, dus geloofden ze in

hun eigen succes.’


© NASA

© NASA

Opluchting na de

succesvolle lancering

van Apollo 11

Apollo 11-bemanning

op weg naar de

raketlancering

Zichtbare spanning in

Mission Control tijdens de

maanlanding

RUIMTEVAART

‘Een jonge generatie denkt niet in problemen, maar in

oplossingen. Daar moeten wij het nu ook weer van hebben.’

schaliger ruimtevaart kan hebben op het

milieu en daarom zoeken we naar schone

vormen van energie. Lanceringen mogen

niet ten koste gaan van de ozonlaag door

er talloze gaten in te prikken. Dat geldt ook

voor de zogenaamde suborbitale vluchten –

sprongetjes naar 100 km hoogte – die door

Richard Branson’s Virgin Galactic en Bezos’

Blue Origin gemaakt zullen gaan worden.

Zou een reis naar de ruimte helpen

om mensen een groter besef te geven

van onze kwetsbare planeet?

‘Het liefst zou ik iedereen meenemen op

ruimtereis. De reis is spannend, het zweven

fantastisch en het uitzicht fenomenaal.

Het zien van die prachtige blauwe bol in het

zwarte niets doet je beseffen: deze prachtige

aarde is ons thuis. We delen deze planeet met

alle mensen, dieren en planten. Dit is wat

we hebben, hier moeten we het met elkaar

rooien. De ontwikkelingen in de ruimtevaart

gaan steeds verder, we gaan terug naar

de maan en uiteindelijk naar Mars, maar het

heelal is uitermate vijandig. Dit is de enige

plek waar we echt thuishoren.’

Wat wordt de grootste historische

gebeurtenis waarvan wij in de

komende jaren getuige zullen zijn?

‘Dat zal ongetwijfeld het moment zijn

waarop de eerste mens voet zet op Mars. We

zijn al tientallen jaren bezig met onderzoek

en ontwikkeling om dat mogelijk te maken,

en het duurt nog wel een aantal jaren voordat

het zo ver is.’

Net als in de jaren zestig is de opdracht

enorm kostbaar en uitermate ingewikkeld.

Een reis naar de maan duurt drie dagen,

die naar Mars vele maanden en onderweg is

ruimtestraling een groot probleem. Op Mars

zelf is het bitterkoud, er is geen dikke dampkring

om ons te beschermen tegen de levensgevaarlijke

straling, er is geen water, geen

zuurstof. Je moet er een ruimtepak dragen en

ondergronds leven, je eigen gewassen verbouwen

waar geen ziektes in mogen komen.

De kleine gemeenschap waarin je leeft, moet

ondanks deze levensbedreigende omstandigheden

prettig met elkaar blijven omgaan.

Een medisch probleem kan al snel fataal zijn.

Kortom: de uitdaging is groot maar er komt

een dag dat de mens deze volgende reuzensprong

zal maken.’

© ESA, P. CARRIL

Artistieke impressie van Moon Village

NIEUWE LEZING

To boldy go where no man has gone before

André Kuipers is één van de weinige mensen in de wereld, en de enige levende Nederlander, die onze planeet van buitenaf

heeft gezien. Uit eigen ervaring vertelt André over de reusachtige inspanning die de mens moest leveren om naar de maan te

kunnen reizen. Een ogenschijnlijk onmogelijke missie waarin een ultiem beroep werd gedaan op de organisatie, kennis en kunde,

communicatie en samenwerking om - met pure bluf én de nodige portie geluk - uiteindelijk het onbereikbare te bereiken. Een

machtig moment in de geschiedenis van de mensheid.

Rondom dit thema neemt de ruimtevaarder zijn publiek mee op een reis langs historische gebeurtenissen. Zijn magische verhaal

over dromen en ontdekkingen bevat authentieke beelden en geluidsfragmenten van verleden en heden en zoomt in op onze

toekomst. Voor boekingen of meer informatie: T 010 - 433 33 22 | speakersacademy.nl


© JOSTIJN LIGTVOET

Galaprogramma 2020

'Magische, muzikale reis naar de maan met André Kuipers'


De maan en de sterrenhemel hebben in de geschiedenis altijd tot

de verbeelding gesproken. Componisten lieten zich erdoor inspireren

en mensen droomden van reizen naar de maan en verder. Een

halve eeuw geleden zetten twee mensen voor het eerst voet op een

ander hemellichaam, een prestatie van wereldformaat en een machtig

moment in de geschiedenis van de mensheid.

Speciaal voor bijzondere bijeenkomsten en evenementen heeft

Speakers Academy® samen met Friendly Fire Theatre rondom dit

thema een uniek programma voor haar relaties samengesteld voor

2020. Andrés boeiende verhaal wordt geïllustreerd met talloze his-

22

torische filmbeelden en geluidsfrgmenten en afgewisseld met klassieke

muziek geïnspireerd op het universum, variërend van het

beroemde ‘Clair de Lune’ van Debussy en het betoverende ‘Palladio’

van Karl Jenkins tot klassiekers als James Horner’s filmmuziek uit

Apollo 13 en John Williams’ beroemde Hedwig’s Theme uit Harry

Potter. In een bijzondere uitvoering door het 20-koppige strijkorkest

Kamerata Zuid o.l.v. dirigent Frank Adams.

Na een reeks succesvolle theatercolleges en SpaceXperience in

de Ziggo Dome, verzorgt André Kuipers in 2020 met plezier deze

onvergetelijke ervaring voor uw medewerkers en gasten.

‘Fly me to the moon’

Neem voor nadere informatie of voor boekingen van deze muzikale reis naar de ruimte contact op met Speakers Academy®


‘HET BEGINT

ALLEMAAL MET

DE VRAAG WAT

IEMAND ZELF WIL’

24


MOTIVATIE, INNOVATIE, SAMENWERKING

Maarten van der Weijden

Tekst: Jacques Geluk | Fotografie: Casper Rila

Doorzettingsvermogen, ambitie en een winnaarsmentaliteit hebben, omgaan met tegenslagen en

gezondheid. Als professioneel spreker behandelt Maarten van der Weijden deze thema’s aan de hand van wat

hij in zijn leven persoonlijk, sportief en bedrijfskundig heeft meegemaakt. De mooiste metafoor vormen de

Elfstedentochten die hij in 2018 en 2019 in Fryslân als vrijwilliger heeft gezwommen. Dankzij zijn ervaringen

tijdens de eerste poging, die hij na 163 kilometer moest opgeven, volbrengt hij een jaar later de tweede. Zijn

geleerde lessen zijn zowel voor sporters als het bedrijfsleven interessant, inspirerend en motiverend en

bovendien verpakt in een mooi verhaal op maat. Zijn baan als professioneel spreker stelt Maarten in staat veel

vrijwilligerswerk te doen voor zijn stichting, de Maarten van der Weijden Foundation.

Alle dingen die ik doe komen

voort uit wie ik ben. De thema’s

waarover ik spreek tijdens

lezingen en presentaties

sluiten vanzelf aan op dingen

die mij zijn overkomen. Dat is de kracht.

Tevoren heb ik daar helemaal niet over nagedacht.

Als ik nieuwe dingen aanpak passen

die ook in het verhaal dat ik al die tijd al vertel.

Het zou gek zijn wanneer dat verhaal door

de 11stedenzwemtochten ineens verandert.

Van die twee Friese zwemtochten heb ik wel

geleerd dat verbinding zoeken en maken

heel belangrijk is”, vertelt Maarten van der

Weijden. Die bevinding is zowel interessant

voor andere sporters die hun doel willen

bereiken als voor het bedrijfsleven. “Bij de

Olympische Spelen speelde het minder een

rol, maar bij de 11stedenzwemtochten des te

meer. Het feit dat mijn vrouw Daisy mij op

zondagochtend bij de eerste tocht het water

in praatte, dat Fryslân zo massaal meeleefde,

mij door het water schreeuwde, heeft letterlijk

geholpen. Daardoor kwam ik echt verder

en heb ik het dit jaar gehaald. Het enthousiasme

van het publiek stimuleerde enorm,

aan de andere kant wilde ik mij daar als sporter

voor afsluiten. Dat was mijn eerste idee,

omdat ik vooral focuste op zwemmen. Ik heb

echter ondervonden dat als je die verbinding

juist wel maakt, alles draaglijker wordt. Dan

deel je de ballast en kun je het beter aan.”

Samenvattend zegt hij: “Het maakt niet

zoveel uit of je een bedrijfsdoel wilt halen,

Olympisch goud wilt winnen of de Elfstedentocht

wil uitzwemmen. Dezelfde dingen

komen erin terug. Sommige zijn wat

minder fijn en moet je proberen daarmee

om te gaan.”

ERVARINGEN MEENEMEN

Dat het Maarten de tweede keer wel lukt

de 196 kilometer lange Elfstedentocht binnen

75 uur uit te zwemmen, komt mede

doordat hij zijn ervaringen van de eerste

keer meeneemt. “Ik begreep nu beter hoe

het met eten zat, hoe ik onderweg het beste

kon slapen. De lessen van 2018 – achteraf

gezien de generale repetitie – hebben er dus

in geresulteerd dat het in 2019 wel lukte.”

Eerder zwemt hij onder meer heen en weer

Het Kanaal over. Ook doet hij een recordpoging

om 24 uur achtereen te zwemmen. Dat

haalt hij eveneens de eerste keer net niet, de

tweede keer ruim. Althans qua afstand, maar

niet volgens de regelgeving van het Guinness

Book of Records. “Alle andere lange afstanden

ik de afgelopen jaren zwom stonden in

het teken van mijn wens de Elfstedentocht

in 2018 te zwemmen, met als grootste drijfveer

het goede doel van het leed dat ik zelf

heb ervaren.” Maarten doelt daarmee op het

feit dat hij in 2001 hoort dat hij acute lymfatische

leukemie heeft. Na vier chemokuren

en een stamceltransplantatie, een proces



dat twee jaar duurt, verklaren artsen hem in

2005 volledig genezen. “Het zwemmen van

de Elfstedentocht was voor mij het middel

om zoveel mogelijk geld in te zamelen voor

mijn stichting, de Maarten van der Weijden

Foundation. Die heeft zelf in overleg met

kankerpatiëntenverenigingen de onderzoeken

en projecten geselecteerd die vanuit de

opbrengst van beide zwemtochten – opgeteld

bijna 12 miljoen euro – ondersteuning

krijgen. Dit zijn onderzoeken/projecten

waarvan patiënten zelf aangeven dat ze het

verschil kunnen maken en hiervoor is een

samenwerking aangegaan met KWF, KiKa

en de Roparun. Het geven van presentaties

is mijn baan en stelt mij in staat veel vrijwilligerswerk

voor mijn stichting te kunnen

doen en zoveel mogelijk bij mijn vrouw en

dochters te zijn".

De meeste sporters hebben een langetermijnvisie

of misschien beter een -ambitie.

Voor sommige ondernemingen geldt dat

wellicht minder, maar de meeste zijn daar

wel degelijk mee bezig. Maarten: “Als bedrijven

net als ik maatschappelijk relevanter

willen zijn en iets willen bijdragen komt dat

26

‘Alle dingen die

ik doe komen

voort uit wie

ik ben’


natuurlijk ergens vandaan. Dat is geen proces

van een paar weken. Dan gaat het vaak

om ideeën, lijnen en richtingen die al jaren

en jaren spelen.”

INTELLECTUELE UITDAGING

Maarten van der Weijden stopt in de loop

van 2015 als financieel manager bij Unilever,

waar hij tot dan financieel verantwoordelijk

is voor Ahold. Hij vindt dat heel tof,

maar het is niet waar zijn hart ligt. “Ik geloof

dat alleen dingen doen vanuit wie ik ben en

waar ik vandaan kom goed voor mij werkt.

Dan denk ik aan mijn ziektegeschiedenis en

patiënten helpen. Daar doe ik veel liever iets

mee.” Als hij zich dat realiseert vertrekt hij bij

Unilever en richt hij niet veel later de Maarten

van der Weijden Foundation op, waarvan

hij dus ook voorzitter is. “Daar besteed

ik de meeste tijd aan, meer nog dan aan

zwemmen, maar de mensen zien dat niet

en waarderen me vooral om mijn sportieve

prestaties. In Fryslân waren er 500 vrijwilligers

betrokken bij de Elfstedentochten.

Dat allemaal organiseren was een hele grote

klus. Dat is wel mijn intellectuele uitdaging.

Het zwemmen is een manier om de impact

ervan te vergroten en de publiciteit te genereren

die uiteindelijk de stichting ten goede

komt.” Eerlijk is eerlijk, hij zwemt nog steeds

graag en is er ook op zijn 38ste nog steeds

goed in. “Toch komt daar zoals gezegd mijn

drijfveer niet vandaan, maar het past wel bij

me. Ik voel me heel comfortabel als ik zwem,

vooral tijdens lange afstanden. Ik heb in mijn

leven bijna anderhalf keer de wereld rondgezwommen

als je alle stukjes bij elkaar telt.

Ik voel me thuis in het water en bereik tijdens

het zwemmen bijna een soort meditatieve

status.”

TIJD NEMEN OM NA

TE DENKEN

Zowel in de sport als zakelijk is het een

belangrijke vraag hoeveel tijd mensen

nemen om echt na te denken over grote keuzes

die ze maken. Bijvoorbeeld over wat ze

willen studeren of wat ze willen doen voor

de kost. “Daar gaat een ander gedeelte van

mijn verhaal over, belangrijk want die keuzes

maken we eigenlijk wel heel snel. We

leven maar één keer. Het enige dat we kunnen

doen is de tijd die we hebben zo optimaal

mogelijk besteden en dat betekent ook

dat het loont wat langer na te denken over de

keuzes die goed voor ons zijn en het beste bij

ons passen. Daar nemen we echter de tijd niet

voor. We rennen van de ene naar de andere

deadline of vergadering, zonder ons de vraag

te stellen wat we echt willen. Het gevolg is

dat we in een grote carrousel terechtkomen,

die blijft ronddraaien, zonder dat we

komen waar we willen. Dat is zowel op persoonlijk

als bedrijfskundig niveau zonde. Ik

geloof dat bijvoorbeeld werknemers die voor

zichzelf weten dat hun werk zinvol is en wat

bijdraagt gemotiveerder zijn en dus beter

presteren.” Volgens Maarten hebben bedrijven

hier aandacht voor, maar bedenken dan

bijvoorbeeld dat hun medewerkers sportiever

moeten worden. Dan komt er alleen in

de carrousel wat bij, maar met de basisvraag

hoe zij hun tijd willen besteden en vooral wat

zij zelf willen gebeurt niets. “Daar begint het

mee, niet met sporten, hoewel dat er vaak

wel bij past.”

INSPIRERENDE VERHALEN

OP MAAT

Bedrijven die Maarten van der Weijden

inhuren voor een lezing of presentatie willen

vaak iets weten over zwemmen in combinatie

met innovatie en samenwerken. “Al

die facetten spelen een rol of je nu op weg

bent naar Olympisch goud of een Elfstedentocht

zwemt. Mensen willen daar graag meer

over horen en hebben er ook in bedrijfssituaties

veel aan, omdat diezelfde thema’s goed

passen bij waarmee zij en hun medewerkers

bezig zijn. Ik kan de boodschappen overbren-


‘Ik kan boodschappen

overbrengen die nodig zijn

om doelen te halen’

gen die zij nodig hebben om doelen te

stellen en die in een mooi inspirerend

en interessant verhaal gieten. Hoewel

sommige elementen bij verschillende

opdrachtgevers hetzelfde zijn, hebben

ze wel allemaal hun eigen thema’s en

focusgebieden. Daarom vertel ik nooit

een standaardverhaal, maar pas ik het

altijd aan de wensen en prioriteiten

van de opdrachtgevers aan. Helemaal

op maat, want dan slaan de boodschappen

het beste aan.”

Kunnen we op sportief gebied nog

veel van hem verwachten? Maarten:

“Zwemmen vind ik nog steeds leuk en

er zijn zeker nog ambities. Hoe ik die

precies ga invullen weet ik nog niet.

Voor de stichting wil ik ook op de langere

termijn geld blijven inzamelen.

Mijn zwemmen kan daarin een rol

spelen. De Elfstedentocht is gezwommen

en behaald, dus moeten we kijken

hoe we daaraan op een andere

manier een vervolg kunnen geven,

wetende dat er genoeg open water

maar slechts één tocht der tochten is.

Dit jaar ging het om de spanning (gaat

Maarten het nu wel halen?), maar die

is nu weg en dus moeten we de uitdaging

vernieuwen.”

Voor boekingen of

meer informatie:

T 010 - 433 33 22

E info@speakersacademy.nl

I www.speakersacademy.nl

Maarten van der Weijden is openwater- en marathonzwemmer en won

in 2008 een gouden medaille op de Olympische Spelen in Beijing (10

km openwaterzwemmen). In 2001 kreeg Maarten de diagnose leukemie,

waarvan hij tegen de verwachting in herstelde. In zijn jeugd was Maarten

al een veelbelovend zwemtalent en studeerde hij wiskunde. Na zijn

behandeling voor leukemie begon hij, als onderdeel van zijn revalidatie,

weer te zwemmen. In 2004 zwom Maarten in recordtijd het IJsselmeer

over. Hiermee zamelde hij 50.000 euro in voor KWF Kankerbestrijding.

Op het EK van 2006 behaalde Maarten voor het eerst een medaille bij

een titeltoernooi: hij won zilver op de 10km. In 2008 won hij onder meer

de 25 km op het WK in Sevilla. In 2009 verscheen zijn autobiografie 'Beter',

een boek waarin hij eerlijk over de tegenslagen in zijn leven en de

weg naar zijn gouden succes vertelt. Sinds 2016 heeft Maarten zijn eigen

stichting, de Maarten van der Weijden Foundation. Middels de 11stedenzwemtocht

zamelde hij met zijn stichting tot nu toe ruim 11 miljoen euro

in voor kankeronderzoek en -projecten.


12 - 16 DECEMBER 2019

RAI AMSTERDAM

10 - 14 DECEMBER 2020

LXRY.NL

prof. dr.

Jan Peter

Balkenende

Tekst: Jacques Geluk

Fotografie: Casper Rila

“Mijn beste moment als premier op het gebied

van geopolitieke ontwikkelingen was de

G20-bijeenkomst van 2009 in Londen. We

zaten midden in een financiële crisis. Het ging

slecht, maar regeringsleiders beseften dat ze

elkaar nodig hadden om een nieuwe financiële

architectuur te realiseren en een succes te

maken van de Klimaattop in Kopenhagen. Dat

is allemaal niet zo gebeurd, maar er was een

sfeer van verbondenheid en samen optrekken.

Een enorm verschil met nu.” Het goede

nieuws: prof. dr. Jan Peter Balkenende ziet een

kentering. Steeds meer mensen, overheden

en bedrijven omarmen de Duurzame Ontwikkelingsdoelen

van de Verenigde Naties en

morele vraagstukken komen vaker naar voren.

“We komen in een fase waarin mainstream

een andere kant uitgaat. Dat is hoopvol.”

‘VERBINDEN

GEEFT HOOP’

Onder leiding van president Donald

Trump is het ‘America First’, met als

gevolg handelsoorlogen en conflicten.

Hij wil nieuwe akkoorden sluiten,

in het voordeel van de Verenigde

Staten, maar grote opponent China is desondanks op

weg de grootste economie ter wereld te worden. “Niet

alleen economisch, ook geopolitiek drukt China zijn

stempel op de internationale verhoudingen. Daarnaast

hebben we te maken met Rusland, dat soms meedoet

en nodig is, zoals in de strijd tegen IS, maar zich

dan weer buitensluit of probeert te infiltreren in Europese

zaken.” In Europa ziet prof. Balkenende dat het

besef dat we elkaar nodig hebben op talloze gebieden,

variërend van migratie, veiligheid en concurrentiekracht

tot duurzaamheid en klimaat, er nog steeds is.

Tegelijk wordt ook hier de eenheid op de proef gesteld

door Brexit, het vertrek van de Duitse Bondskanselier

Angela Merkel, de interne problemen van de Franse

30


GEOPOLITIEK | NIEUWE ECONOMIE | DUURZAAMHEID

president Emmanuel Macron, conflicten

met Hongarije en Polen en een Italiaanse

regering die zich weinig aantrekt van de

Europese financiële spelregels. “De politieke

setting van Europa is tamelijk complex. Een

aantal mondiale conflicten wordt uitgevochten

op Europees terrein. Neem de Iran-deal.

Trump stopt ermee en stelt sancties in tegen

bedrijven die zaken doen met Iran. Dat raakt

Europa.” Er is een oplossing. Samen optrekken

en samenwerken. Zover is het nog niet.

Iran en de VS praten niet met elkaar, maar de

islamitische republiek houdt Europa wel aan

gemaakte afspraken en gaat intussen door

met zijn nucleaire programma. “Buitengewoon

riskant. Als Europa en Amerika niet

één lijn trekken profiteert Iran daarvan en

gaat het gewoon zijn gang.” Ook de discussie

over wie de communicatietechniek mag

leveren voor het 5G-netwerk wordt mede

in Europa uitgevochten. Dat heeft te maken

met wie de standaarden gaat bepalen.

HET GIST OVERAL

Balkenende verbindt al die onderwerpen,

want het gist overal. “Het is een buitengewoon

interessante tijd. Europa heeft

een nieuw perspectief nodig, waarin de landen

hun krachten bundelen. De voormalige

Britse premier Tony Blair zei laatst: ‘Wie

zitten aan tafel? Amerika, China en India,

de grote spelers. Europa kan aanschuiven,

maar dat veronderstelt wel samenwerking

en met één stem spreken. Dat houdt mij

bezig.” Het brengt hem op het boek ‘How to

run the world’ dat Parag Khanna, een Indiaas-Amerikaanse

specialist in internationale

betrekkingen, op zijn 33ste heeft geschreven.

“Khanna was adviseur bij Obama, werd

beschouwd als een van de 75 invloedrijkste

personen ter wereld en zei ruim acht jaar

geleden al dat de vragen van deze tijd van

dusdanige orde zijn dat ze de mogelijkheden

van afzonderlijke landen overstijgen.

Het klimaatvraagstuk, veiligheid en migratie

zijn volgens Khanna onderwerpen met

een supranationaal karakter. Hij ziet de ontwikkeling

van nieuwe allianties van landen,

grote multinationals, maatschappelijke

organisaties en religieuze groeperingen – die

de problemen gezamenlijk gaan oplossen’.

Als ik dat beeld vergelijk met nu, constateer

ik dat de natiestaat volledig terug is. Ongelooflijk.

Daar moeten we ons echt bewust

van zijn. Het Europese krachtenveld is afgenomen

ten opzichte van 2009, landen trekken

minder met elkaar op en tegelijk neemt

het eigenbelang toe.”

‘SDG's

bieden een

perspectief

dat verrijkend

is ten opzichte

van het gedoe

dat we in de

wereld zien’

DEMOCRATIEËN

“Na het einde van het communisme, het

apartheidsregime en bepaalde Zuid-Amerikaanse

dictaturen schreef socioloog, politicoloog

en filosoof Francis Fukuyama zijn

bekende essay ‘The end of history’. Daarin

beschreef hij de wereldwijde overwinning

van de liberaal-democratische orde. Hoe

anders is dat nu. Dit model is in een ander

vaarwater terechtgekomen. Er komen steeds

meer sterke leiders.” Gelukkig zijn er ook

tegengestelde ontwikkelingen. Inwoners

van Hong Kong vechten voor hun vrijheid

en zijn daarin vrij succesvol. In Istanboel is

iemand van de oppositie toch burgemeester

geworden. “Geopolitiek, de natiestaat,

democratie en wat gebeurt er op economisch

terrein? De nieuwe economie is fascinerend

en biedt tal van mogelijkheden. Met technologieën

als internet, internet of things, big

data, robotica, 3D-printen en kunstmatige

intelligentie kunnen we veel aan. Daar zitten

positieve kanten aan, maar ook risico’s wat

betreft banen(creatie) en ongelijkheid. De

nieuwe (deel)economie heeft ook een sociaal

aspect. In dit socio-economische systeem

waarin delen en collectief consumeren centraal

staan, gaat het om gezamenlijke creatie,

productie, distributie, handel en consumptie

van goederen en diensten. Een andere verhouding

tussen gebruik en bezit.”

GIGANTEN

Balkenende adresseert ook de morele

kant. “Tijdens een conferentie in Singapore

hield Masayoshi Son, voorzitter en CEO van

de Japanse SoftBank Group, een mooi verhaal

over de nieuwe economie. Dat ging ook

over de semi-humanoïde robot Pepper die

daar optrad. Japan kampt met een bevolkingsafname

en wil sommige activiteiten

laten uitvoeren door robots. Son denkt dat

de Peppers mensen gelukkig kunnen maken.

Iemand uit het publiek vroeg zich af wat er

gebeurt als die robots in handen van terroristen

vallen en veranderen in moordmachines.

Waarop Son antwoordde dat een morele

code dat soort risico’s bij kunstmatige intelligentie

moet voorkomen. De nieuwe economie

biedt vele technische mogelijkheden

en kent daarnaast een aantal bedreigingen.

Welke rol spelen de giganten daarin?

Grote spelers hebben voordelen, maar zijn

ze niet te dominant? Een goede bekende van

mij Geert Noels heeft een boek geschreven

‘Gigantisme’, waarin hij zich afvraagt of de

macht van de grote techbedrijven doorslaat,

waardoor kleine bedrijven het onderspit delven

en de privacy te zeer wordt aangetast. Ik

kwam laatst in The New York Times een artikel

tegen van Roger McNamee, die jarenlang

grote spelers heeft geadviseerd: ‘Brief history

of how your privacy was stolen’. De Amerikanen

vinden dat de verantwoordelijkheid van

de bedrijven, China van de staat en wij van

de mensen zelf. Wat doet dit met onze visie

op de economie?”

NIEUWE STRIJD OP KOMST

Michel Albert, een Franse econoom en verzekeringsman,

schrijft begin jaren negentig

dat de strijd tussen communisme en kapitalisme

voorbij is. Een nieuwe strijd, nu tussen

twee vormen van kapitalisme, komt ervoor

in de plaats en die is ook in het kader van

Balkenendes verhaal relevant. “Het Rijn-


GEOPOLITIEK | NIEUWE ECONOMIE | DUURZAAMHEID

lands kapitalisme focust op de lange termijn. Bedrijfsleven, overheid, bedrijven refereren eraan. Ik zie heus dat er nog vaak sprake is van

maatschappelijke organisaties, sociale partners werken samen en vinden

solidariteit belangrijk en hebben meer oog voor publieke voor-

dat wel eens mainstream kan worden. Dat geeft me hoop en dat is cru-

gelddenken is en gewin op korte termijn, maar ik voel iets ontstaan

zieningen. In het Angelsaksisch model zit veel meer dynamiek, maar ciaal om te blijven geloven in die betere toekomst. Het mooie van de

alles draait om de korte termijn. Winsten worden per kwartaal afgerekend

en openbare voorzieningen en solidariteit tellen minder mee. van het gedoe dat we in de wereld zien. Daar word ik warm van. Ik

SDGs is dat ze een perspectief bieden dat verrijkend is ten opzichte

Hoewel Rijnlandse economieën en organisaties superieur zijn, kiest vind die doelstellingen op zich al mooi, maar vooral dat je elkaar erop

men, aldus Albert, voor het Angelsaksisch kapitalisme, omdat snel kunt aanspreken.”

winst maken sexyer is. Nu ontstaat de discussie over het soort kapitalisme

en welke economische orde we willen. Volgens het Financieele STEVE YOUNG

Dagblad wil men vooral een beter kapitalisme en er verschijnen meer Steve Young, die nu directeur is van de Caux Round Table en

boeken over moreel, bewust en inclusief kapitalisme. Is er een positieve

wereldagenda? Ik denk van wel.”

enkele jaren geleden uitgenodigd deel te nemen aan een conferentie

bekend is van zijn visie op ‘Moral Capitalism’ , heeft prof. Balkenende

in Bangkok over SDG’s. De centrale vraag: Hoe kunnen mensen vanuit

verschillende religieuze en wereldbeschouwelijke achtergronden

Ondanks alle verdeeldheid en moeilijkheden spreken vooral

ondernemers en jongeren steeds vaker dezelfde taal. In Azië komt bijeenkomen en samen reflecteren over wat zij gezamenlijk kunnen

prof. Balkenende steeds vaker jongeren tegen die de button van de bijdragen aan die SDGs? Fantastisch. Daar werd ik warm van. Dat je

Duurzame Ontwikkelingsdoelen van de Verenigde Naties (ook aangeduid

met de Engelse term ‘Sustainable Development Goals’, SDG’s) ding tussen mensen te blijven werken. Als dat niet gebeurt vallen lan-

elkaar aanspreekt op wat bindt. Het is noodzakelijk aan de verbin-

op hun revers dragen. “Daardoor realiseer ik mij dat die set doelstellingen,

het klimaatvraagstuk en het thema circulaire economie volk kiezen en niet voor verbinden, moet je niet boos zijn, vindt Balden

uit elkaar.” Op populisten, die juist uitsluitend voor eigen land en

onderwerpen zijn die landen juist kunnen verbinden. Het gaat uiteindelijk

om de kwaliteit van leven voor iedereen nu en later. Ik ben ervaren. Het is volgens hem wel belangrijk te weten wat erachter zit

kenende. Zij zijn een uiting van de onzekerheid die sommige burgers

enorm geporteerd om die positieve wereldagenda vorm en inhoud en onzekerheid en ongelijkheid aan te pakken.

te geven. Door te kiezen voor de Duurzame Ontwikkelingsdoelen in

samenspraak met circulair denken en klimaatvraagstuk, overstijg je REFLECTEREN OP EUROPA

alle toestanden van nu. Handelsgeschillen, natuurlijk ze zijn er. Maar De laatste tijd wordt Balkenende niet alleen gevraagd te praten

als je in staat bent van die agenda werk te maken kan dat verbindend over duurzaam en de nieuwe realiteit voor bedrijven, maar ook om te

werken in deze wereld en problemen oplossen.”

reflecteren op Europa. “Het gaat dan ook vaak om de combi van geopolitiek,

de rol van Europa daarin, de nieuwe economie en gigantisme

DUURZAME ONTWIKKELINGSDOELEN

en de verbinding daartussen. Dat heeft mede te maken met de handelspolitiek,

het gedoe tussen Amerika en China, en ook met Iran en

“De in 2000 vastgestelde Millennium Ontwikkelingsdoelen waren

onder meer bedoeld om binnen 15 jaar armoede en kindersterfte Noord-Korea. Brexit is ook onderdeel van het Europese perspectief

terug te dringen en gelijke rechten voor vrouwen en betere educatie en ik vind het erg als de Britten daarvan geen deel meer uitmaken.

te bevorderen. Dat programma richtte zich vooral op ontwikkelingslanden.

Tussen zeventig en tachtig procent van alle doelen is gerea-

parlement en de democratie, maar de laatste tijd gaat het over per-

Groot-Brittannië staat aan de bakermat van de soevereiniteit van het

liseerd! De SDG’s focussen op alle landen en zijn overal ter wereld soonlijke belangen, ego’s. Bedenkelijk, want dan draait het alleen om

onderwerp van discussie. In de Nederlandse context werkt het CBS onzekerheid, twijfel, ongenoegen en boosheid. In Amerika herkent

aan het ontwikkelen van een instrument waarmee de meetbaarheid de middenklasse zich niet in de politiek, die daarom Trump steunt en

van die doelen te vergroten is en een beter beeld ontstaat van wat in de in Frankrijk uiten de gele hesjes hun ongenoegen. Dat is allemaal in

praktijk gebeurt. De Duitse Bertelsmann Stichting vergelijkt wat landen

ermee doen. Het Europees Parlement heeft onlangs onderzocht terwijl die in Azië het steeds beter krijgt. Het is in ieders belang, ook

de westerse wereld, waar de middenklasse het steeds moeilijker heeft,

hoe goed het bestuur rondom de SDG’s is. Bij ons hebben alle hboinstellingen

met elkaar afgesproken de doelstellingen te integreren Gelukkig valt het me op dat morele vraagstukken steeds meer naar

van bedrijven, daarvoor oog te hebben en rekening mee te houden.

in de curricula. Universiteiten zijn met deze thematiek bezig. Grote voren komen en dat is hoopgevend.

Prof. dr. Jan Peter Balkenende is als extern adviseur voor EY specialist op het gebied van ‘Corporate Responsibility’ en hoogleraar

‘Governance, Institutions and Internationalisation’ aan de Erasmus Universiteit Rotterdam. Verder is bij onder meer voorzitter van de

Dutch Sustainable Growth Coalition en de Maatschappelijke Alliantie. Eerder was de CDA-politicus onder andere Tweede Kamerlid

en minister-president (2002-2010). Voor boekingen of meer informatie: T 010 - 433 33 22 | speakersacademy.nl


IDENTITEITSFRAUDE | CYBER SECURITY

Passie, kennis en humor zijn het

belangrijkst voor een presentatie

Maria Genova

Door haar enthousiasme en no-nonsense aanpak is schrijfster Maria Genova uitgegroeid tot een van de meest gevraagde

sprekers op het gebied van privacy, identiteitsfraude en informatiebeveiliging. In dit interview legt ze uit waarom de meeste

Nederlandse bedrijven en organisaties simpel te hacken zijn en of je dat door middel van een presentatie kunt voorkomen.

Toen ik aan het schrijven van

mijn boek ‘Komt een vrouw bij

de h@cker’ begon, had ik geen

idee dat het zo simpel is geworden

om bedrijven te hacken en

volledige identiteiten te stelen. Ik kwam min

of meer per toeval in de wereld van de hackers

terecht en keek mijn ogen uit. Toen ik

eenmaal wist wat de meeste mensen verkeerd

deden, kwam ik tot de ontdekking dat

het niet eens zo moeilijk is om jezelf beter

digitaal te beschermen. Vergelijk het met

wat je doet tegen de gewone dieven: het kost

natuurlijk wat tijd en moeite om alle deuren

op slot te doen en alle ramen dicht te

doen voordat je naar je werk gaat, maar je

doet het wel. Onze digitale ramen en deuren

sluiten kost niet meer tijd en moeite, maar

grote groepen medewerkers weten niet hoe.

Omdat ik dat op een leuke, simpele en interactieve

manier kan uitleggen, krijg ik zo’n

twintig keer per maand uitnodigingen voor

lezingen en presentaties. Dat gaat allemaal

via-via. Ik geef bijvoorbeeld een lezing aan

een energiebedrijf en dan willen veel andere

energiebedrijven opeens ook een lezing. Ik

geef een 'awareness'-sessie bij een gemeente

en opeens ontvang ik aanvragen van alle

omringende gemeentes. Ik ben inmiddels

op de mooiste en ook op de meest gekke

plaatsen geweest om presentaties te geven:

van skyboxen tot werkplaatsen waar ik tussen

allerlei machines stond om te presenteren.

De ene keer is het voor een klein groepje

ondernemers, een andere keer in een theater

© FRANK VERSTEEG

met 700 man. Omdat ik steeds de interactie

met het publiek zoek, is elke lezing weer

anders. De voorbeelden pas ik altijd aan de

doelgroep aan voor maximaal effect.

De meest gehoorde reactie na afloop

is: ‘Dit was een eye-opener’. Veel mensen

komen ook bedanken voor de praktische

tips. Daar word ik heel blij van, want ik wil

vooral dat de lezing heel praktisch is, dat ze

met veel kennis en nieuwe inzichten naar

huis gaan. Passie, kennis en humor zijn wat

mij betreft het meest belangrijk voor een

presentatie. Het is echt mijn missie geworden

om mensen, maar ook organisaties

digitaal weerbaar te maken. Ik heb ook een

cyberquiz gemaakt die ik naar iedereen op

verzoek mail. Vrijwel niemand scoort daar

goed op. Het is niet eens een heel moeilijke

quiz, alle vragen komen uit de praktijk.

Waarom het dan zo moeilijk is? Omdat

ik precies weet wat de gemiddelde gebruiker

niet weet, want zo ben ik ook begonnen.

Soms is het een voordeel om juist geen icter

te zijn. Ik hoef geen ingewikkelde technische

termen uit te leggen, want die gebruik

ik gewoon niet. Kun je door zo’n presentatie

hacks en datalekken voorkomen? Ja, de

deelnemers horen heel veel voorbeelden en

worden een stuk alerter. En niet te vergeten:

ze weten hoe ze voortaan de digitale ramen

en deuren moeten sluiten.”

Maria Genova, schrijfster en onderzoeksjournalist, werd na haar bestseller ‘Komt

een vrouw bij de h@cker’ één van de meest gevraagde vrouwelijke sprekers in

Nederland. Haar praktische en interactieve lezingen trekken volle zalen. Door haar

enthousiasme en passie voor het onderwerp, weet ze iedereen te overtuigen dat

je serieus moet nadenken over de onderwerpen privacy en cybercrime en door

middel van duidelijke voorbeelden laat ze ook zien hoe en waarom.

Voor boekingen of meer informatie: T 010 - 433 33 22 | speakersacademy.nl


© HOB LAND

DE ‘CIRCULAIRE

ECONOMIE’ IS

GEEN ‘UBER-

FICATION OF

EVERYTHING’

Sabine Oberhuber en

ir. Thomas Rau

Tien jaar geleden nog bijna onbekend is de ‘circulaire economie’

inmiddels een 'hot-topic'. Maar zoals altijd bij nieuwe

begrippen: de manier hoe wij ze begrijpen bepaalt hun effect

– vooral op lange termijn. Wetenschappers hebben inmiddels

114 verschillende definities gevonden van de term ‘circular

economy’. Van bezit naar gebruik - Het idee dat louter het scheiden

van eigendom en gebruik voldoende is om circulair te zijn, is een van de

grootste misverstanden rondom de circulaire economie. Overal duiken

leasing-, sharing– of andersoortige ‘servicemodellen’ op die van het label

‘circulair’ worden voorzien, de ‘Uberfication of everything’ als weg naar

een circulaire economie? Juist niet!

Maar wat is nou wel de kern van de circulaire economie? De aarde is een

begrensd systeem en omdat alle hulpbronnen op deze planeet eindig zijn,

moeten wij onze economie zodanig inrichten dat alles wat we nu gebruiken

behouden blijft voor een nieuwe bestemming in de toekomst, want

alles wat eindig is is een ‘limited edition’.

Om dit te bereiken hebben wij een compleet nieuwe architectuur van

de economie nodig. Nieuwe businessmodellen kunnen materiaal behoud

bevorderen, maar alleen als ze gepaard gaan met andere ontwerpprincipes,

nieuwe financieringsconstructies en nieuwe afspraken in de keten.

Deze nieuwe architectuur vereist dat wij materialen als asset beschouwen.

Daarvoor moeten ze ook goed geregistreerd en gedocumenteerd worden.

Alles eindige moet oneindig beschikbaar blijven.

Een van de meest belangrijke voorwaarden is dat de macht over hoe bij-

34


© ERIC FECKEN

voorbeeld een product tot stand komt en de verantwoordelijkheid daarvoor

bij dezelfde partij verblijven – bijvoorbeeld de producent.

Een servicemodel à la Uber of Airbnb garandeert dit niet, sterker nog,

in deze businessmodellen zijn macht en verantwoordelijkheid volledig

van elkaar gescheiden, en dit leidt dikwijls tot meer materiaalverspilling.

Terwijl platforms als Uber en Airbnb vaak met de belofte zijn gestart verspilling

tegen te gaan door onbenutte capaciteiten beschikbaar te maken,

bereiken ze het tegenovergestelde effect. Volgens onderzoek had Uber een

belangrijk aandeel in het toenemen van files in Londen en New York. Vele

toeristische trekpleisters zoals Amsterdam, Barcelona en Berlijn kampen

met de negatieve gevolgen van Airbnb: de schaarste op de huizenmarkt

neemt toe, de vastgoedprijzen exploderen. In plaats dat er minder hotels

nodig zijn, kopen beleggers schaarse woonruimte op om deze via Airbnb

te verhuren. Daarbij komt nog dat deze businessmodellen zich op geen

enkele wijze richten op het behoud van materiaal in de toekomst of rekening

houden met de impact die ze hebben op de omgeving.

Maar hoe bereiken we circulariteit dan wel? Het is een complexe reeks

aan stappen naar een fundamenteel nieuwe economische werkelijkheid

waarin we de hele keten opnieuw moeten ontwerpen. En alles wat wij voor

ons leven nodig achten: huizen, auto’s, smartphones, kortom elk product,

fungeert als een ontworpen depot van materialen en vervolgens ook zo

wordt gebruikt, gedocumenteerd en beheerd – de economie als een grote

bibliotheek – de circulaire economie. En hiervoor is het herenigen van

macht en verantwoordelijkheid cruciaal.

Begrip komt van begrijpen en wat dat betreft staan wij nog aan het

begin om te begrijpen wat de transitie naar een circulaire economie echt

inhoudt. Laten wij dan ook hiermee beginnen en het begrijpen oefenen

en niet alleen aandacht aan het begrip geven. Wij hopen, dat circulariteit

niet de volgende lege huls wordt, maar het begrip voor een nieuwe economische

architectuur, die gestoeld is op het bewustzijn, dat wij ons zijn te

danken hebben aan alles wat er is.

Thomas Rau (architect, ondernemer en innovator), wordt de meest radicale bouwmeester van Nederland genoemd. Hij ontwerpt

gebouwen die energie produceren in plaats van gebruiken en tekende voor het eerste ‘circulaire’ gebouw van Europa. In 2013 heeft

hij de ARC oeuvre award ontvangen voor zijn werk en in 2016 werd hij genomineerd voor de Circular Leadership Award van het

World Economic Forum. Rau is een van de meest gevraagde sprekers over circulaire economie en innovatie, nationaal en internationaal.

Het VPRO-programma 'Tegenlicht' vroeg hem zijn ideeën toe te lichten. De uitzending werd in 2017 verkozen tot de meest

favoriete aflevering van het seizoen. Sabine Rau - Oberhuber (bedrijfseconoom) heeft samen met Thomas Rau Turntoo opgericht.

De eerste op de circulaire economie gespecialiseerde onderneming in Nederland. Oberhuber studeerde aan de Universiteit van

Münster en aan de ESCP European Business School. Zij begeleidt ondernemingen en openbare instellingen bij de ontwikkeling

en implementatie van circulaire bedrijfsmodellen en is gastdocent aan verschillende universiteiten. Een uitgebreide visie over de

architectuur op de circulaire economie beschrijven de auteurs in hun boek 'MATERIAL MATTERS'. ISBN: 9789461562258.

Voor boekingen of meer informatie: T 010 - 433 33 22 speakersacademy.nl


35

© COPYRIGHT CLEARED

DIGITAAL DARWINISME

VEREIST EEN NIEUWE

AGENDA

In augustus 2019 maakte de invloedrijke Amerikaanse zakenclub Business Roundtable bekend dat

de CEO’s van 181 grote Amerikaanse multinationals – waaronder Coca Cola, Amazon, JPMorgan Chase

en Apple – hun handtekening onder een verklaring hadden gezet, waarin ze plechtig beloofden om

Milton Friedmans doctrine 'De enige plicht van een bedrijf is het creëren van maximale waarde voor zijn

aandeelhouders' niet langer aan te hangen. Het gaat niet langer alleen om de aandeelhouder, maar om

alle belanghebbenden. Er moet ook oog zijn voor de belangen van klanten, werknemers, leveranciers,

de gemeenschap en het milieu. Het sluit aan bij een grotere tendens, bedrijven moeten een hoger doel

hebben en bestaan om goed te doen. De Amerikaanse Financial Times vatte het op zijn voorpagina

kernachtig samen. We hebben een reset van het kapitalisme nodig. Bedrijven moeten een nieuwe

agenda maken waarin ‘profit with purpose’ de nieuwe leidraad wordt.

36


COLUMN

Sander Duivestein

Falend politiek leiderschap, de niet

aflatende toestroom van vluchtelingen,

globalisering, handelsoorlogen,

een nieuwe wapenwedloop,

het opwarmen van de aarde, de

wereldwijd toegenomen economische ongelijkheid,

robots die het werk dreigen over

te nemen, polarisatie, vaccinaties, secularisatie,

afnemende sociale normen en waarden

en ontwrichting van onze economie en

samenleving door nieuwe technologische

ontwikkelingen zorgen voor een groeiende

behoefte aan betrouwbare bedrijven en merken

die moreel leiderschap tonen. De advertentiecampagne

van Nike, met de gewezen

American footballspeler Colin Kaepernic

als het nieuwe boegbeeld, laat zien hoe

het moet. ‘Believe in something. Even if it

means sacrificing everything’ is een duidelijk

politiek statement, waarmee het bedrijf

zich aan de goede kant van de geschiedenis

plaatst. Ook de uitspraken van Apple's

Tim Cook over het migratiebeleid van de

regering Trump: ‘The [Deferred Action for

Childhood Arrivals] situation isn’t an immigration

issue, it’s a moral issue’, laten een duidelijk

moreel leiderschap zien. Vanaf 2019

kunnen overheden, bedrijven en merken

zich niet langer verschuilen achter weten

regelgeving, ze moeten hun mond opentrekken

en kleur bekennen. Ze moeten optreden

als de beschermheer van het (digitale) klanten

medewerkersgeluk. Een juiste presentatie

van de waarden van het merk zijn hierbij

van levensbelang, burgers en consumenten

pikken het niet langer. Authenticiteit, de

behoefte aan diversiteit, genderneutraliteit,

inclusiviteit, duurzaamheid, radicale transparantie,

intimiteit, traditie en zingeving zijn

de nieuwe kernwaarden.

BENT U AL 'WOKE'?

Om te controleren of bedrijven daadwerkelijk

achter hun uitingen staan, heeft de

nieuwe generatie een eigen lakmoesproef

bedacht: is jouw merk wel ‘woke’ genoeg?

Hetgeen volgens de Oxford English Dictionary

betekent of iemand wel alert genoeg

is ‘op raciale of sociale discriminatie en

onrecht’. Vaak wordt het ook geassocieerd

met een activistische houding: maatschappelijk

bewustzijn is niet meer genoeg. De

nieuwe generatie eist geen loze woorden,

maar daden die voor zichzelf spreken! En

doet u dit niet, dan komt de nieuwe generatie

in actie door haar portemonnee voor

zich te laten spreken, die laten ze namelijk

dicht. Ze groeperen zich online en besluiten

en masse om niet met uw merk in zee te gaan,

omdat uw ideeën niet ‘woke’ genoeg zijn. Dit

is de nieuwe vorm die activisme in het internettijdperk

aanneemt: het is activisme 2.0.

Bedrijven die niet oprecht zijn in hun

uitingen, worden genadeloos onderuit

gehaald, zo overkwam ook het frisdrank

merk Pepsi. In een nieuwe reclame sluit

model Kendall Jenner, een telg van de Kardashian-familie,

zich tijdens een fotoshoot aan

bij een voorbijtrekkende protestmars. Door

een agent van de oproerpolitie een blikje

cola te geven, lost ze alle problemen tussen

de twee partijen in een keer op. Veel mensen

hadden na het zien van de commercial

het idee dat Pepsi misbruik maakte van de

Black Lives Matter-beweging. Een vorm van

culturele toe-eigening die zwaar tegen de

borst stuitte. ‘Faking wokeness’ en ‘#wokewashing’

werd het genoemd. De frisdrankfabrikant

kon niets anders dan het spotje off

line halen en publiekelijk excuses maken.

GOED DOEN LOONT

Uit onderzoek van mediabedrijf Havas

blijkt dat betekenisvolle merken de afgelopen

10 jaar 206 procent beter hebben gepresteerd

dan hun concurrenten. Steeds meer

merken erkennen deze nieuwe realiteit en

passen hun werkwijze aan om tegemoet te

komen aan de wensen van de nieuwe generatie.

Ook Nike heeft dit gemerkt. In de eerste

72 uur na het lanceren van de campagne

noemden meer dan 5,2 miljoen mensen het

merk Nike op sociale media, waarmee meer

dan $43 miljoen aan gratis media ‘exposure’

werd gegenereerd. Het aandeel van Nike

steeg na een kleine dip naar recordhoogte,

hetgeen het sportmerk uiteindelijk 6 miljard

dollar opleverde. Goed doen is niet alleen

het juiste om te doen, maar het betaalt zich

ook nog eens uit!

Voor boekingen of

meer informatie:

T 010 - 433 33 22



Sander Duivestein is sinds 2005 onderzoeker, analist, auteur, internetondernemer en trendwatcher. Sander is een graag geziene

spreker op jaarlijks zo'n 100+ (inter)nationale events. Gewapend met een goed gevuld ‘slidedeck’, neemt hij de zaal mee in zijn visie

over de impact van technologie op mens, bedrijf en maatschappij. Bizarre beelden worden afgewisseld met lachwekkende video’s

die de zaal doen beseffen dat we in een krankzinnig tijdperk leven. Tussendoor legt Sander verbanden en doet zijn voorspelling voor

de toekomst: "We leven in een tijdperk van Digitaal Darwinisme - het is verander of verdwijn."


‘DE DOOD

MOET GAAN

LEVEN’

Marketing- en merkspecialist Marieke van der Weiden doet als innovatieve uitvaartfuturist al enkele

jaren onderzoek naar de uitvaartbeleving van de toekomst. Ze spreekt zowel met en voor verzekeraars

en ondernemers als consumenten. Nederland loopt voorop als het gaat om producten en technologieën

rondom begraven en cremeren, maar door te vaste afspraken tussen bijvoorbeeld grote uitvaartbedrijven

en verzekeraars blijft veel hetzelfde. De sector moet zich vernieuwen én er moet ruimte zijn voor nieuwe

businessmodellen: een bierbrouwer die uitvaartcafés uitbaat, Rituals dat heerlijk geurende rouwtuinen

exploiteert, de ANWB die asverstrooiingsplekken creëert en faciliteert. En wat te denken van doodskisten die

mensen bij IKEA kopen en zelf in elkaar zetten. Uitvaarten zijn over vijf jaar vooral persoonlijke ervaringen.

Bestaande zakelijke afspraken moeten overboord om die te faciliteren.

38


UITVAARTFUTURISME

Marieke van der Weiden MA

Tekst: Jacques Geluk | Fotografie: Speakers Academy ® Walter Kallenbach

De onverwacht snelle dood

van haar goede, super culturele

vriend Eric den Hartigh,

komt in 2015 hard aan

bij Marieke van der Weiden.

Het is haar ‘eerste dichtbij-dood’. “Tien jaar

lang waren we dik en dun. We deden allerlei

acties bijvoorbeeld met bordurende senioren

in nachtclubs of stalen bloemen van

het Bloemencorso in Zundert om daarmee

Rotterdam groener te maken en hadden een

galerie. ‘Ik geloof dat ik doodga’, zei hij op een

dag via de telefoon. Zes weken later was hij

dood. Kanker. Daar stonden we in die aula

in Crooswijk. Aan de ene kant zeer christelijke

familie en bekenden, aan de andere

de paradijsvogels van Rotterdam. Het was

een klassieke, saaie uitvaart. Alles was geregeld.

De familie wilde het zo. Waarom was er

niets aan Erics vrienden gevraagd? Daarom

hebben wij in de Arminiuskerk een ‘grieve

relief ’-party gehouden. Een enorme ‘rave’

in zijn en onze stijl. Heel veel kleine merken

sponsorden dat. Dat was de eerste keer dat

ik me afvroeg waarom dat niet in het groot

zou kunnen. Ik moest nog wetenschappelijk

onderzoek doen voor de afronding van

mijn masterstudie brandmanagement, dus

besloot ik eigenlijk op dat moment te onderzoeken

of ik grote merken – die zich daar tot

dan toe niet mee hadden bemoeid – kon koppelen

aan de compleet vastgeroeste uitvaartbranche.”

Die bestaat, ontdekt Marieke, uit

lagen. Verzekeraars, familiebedrijven en wat

kleine jongens. Ze zijn lid van brancheorganisaties,

maar een overkoepelend orgaan

dat naar de toekomst kijkt is er niet. “Er

zijn verdienmodellen en al jarenlange partnerschappen.

Daarom gebeurt er niets. De

toekomst is gemanipuleerd en zakelijk vastgezet,

zodat die voor hen goed uitkomt.” Het

is de reden dat ‘business innovator’ Marieke

tijdens trainingen aan het bedrijfsleven en

tijdens haar keynote lezingen, zoals onlangs

nog een TEDtalk, vertelt hoe die toekomst

moet veranderen en wat mensen daaraan

hebben.

DOODSKISTEN VAN IKEA

Tijdens haar onderzoek praat ze met bijna

alle gevestigde organisaties. Op haar vraag

‘Wat als Amstel een uitvaartcafé begint, TUI

rouwretraitereizen organiseert, Rituals bij

eigen rouwtuinen op begraafplaatsen zorgt

voor een geurexplosie, IKEA doodskisten

gaat aanbieden die mensen zelf op zolder in

elkaar kunnen zetten of de ANWB samen

met Google Maps of TomTom routes naar

door haar beheerde asverstrooiingsplaatsen

introduceert? Dan doen ze naar eigen zeggen

‘niks’. “Sommige erkenden wel dat ze een

probleem zouden hebben als dat toch werkelijkheid

zou worden. Ook waren er die

zeiden dat het tof zou zijn, omdat het taboe

rond de dood erdoor zou verminderen.” Een

deel van de branche komt daardoor langzaam

in beweging. Dat er niet meer vaart

achter zit komt ook doordat de consumenten

– degenen die weten dat ze overlijden

of nabestaanden – niet weten wat allemaal

mogelijk is. Met lezingen wil Marieke daarin

verandering brengen en die zijn dan ook heel

tweezijdig. “Zakelijke toehoorders stimuleer

ik te gaan nadenken over hoe ze die veranderingen

kunnen faciliteren, ook al weten

zij ook niet wat er allemaal kan.” Ze zullen

daar volgens Marieke ook actiever naar

op zoek moeten, want anders verandert er

nog niet veel en blijft de begrafenisondernemer

de komende tijd gewoon thuiskomen

met een boek vol standaardmogelijkheden.

De eiken kist, vijftig rouwkaarten, volgauto’s.

Veel mensen zijn zo van de kaart dat ze

gewoon kiezen waarvoor ze al die jaren premie

hebben betaald. Een standaard uitvaart

voor vijf- tot tienduizend euro. Dat betekent

eigenlijk dat als we verandering willen, onze

kijk op dood ook moet veranderen. “Een

vriendin zei ‘De dood is eigenlijk een transitie

naar je hart. Een innerlijke drijfveer’. Dus

moet er een oplossing komen om mensen

virtueel te laten voortleven.” Na een analoog

leven online verdergaan. “Onder anderen

studenten van de TU Delft bleken al met een

soort zakapparaat bezig te zijn. Tijdens hun

leven gaan mensen door een soort scan. Dat

levert data op over hoe en wanneer ze lopen,

lachen en huilen en zelfs wat hun intonatie

is. Zoveel dat diegene na overlijden virtueel

is terug te halen. Ook dit probeer ik aan de

vertegenwoordigers van al die vastgeroeste

organisaties te laten zien”, lacht de super

enthousiaste Marieke.

BLOEMENAUTOMATEN

“Ze moeten weten wat er allemaal gaande

is en dat ze straks voorbijgestreefd worden

door nieuwkomers op de markt als ze niet

beseffen dat de dood niet per se de dood

is zoals zij die zien. Dat klinkt nu heel eng,

maar daar raken we aan gewend. Binnen vijf

jaar is er al heel veel anders”, weet ze zeker.

“Ik leer de uitvaartbedrijven kleine kneepjes

om bestaande processen te veranderen, een

soort guerrillamarketing om uitdagende uitvaartmarkten

te creëren. Dat kan beginnen

met bloemenautomaten op begraafplaatsen,

mogelijkheden om ter plekke banners

af te drukken met welkom erop of in

de stad een schommel neerhangen met een

tekst of video erachter in plaats van rouwkaarten

versturen. Ik ben een mens van de

straat, daar zijn mijn marketingacties altijd

ontstaan. Heel volks en vanuit liefde voor de

mens. Dat genereert ook media-aandacht en

daar zoeken we naar. Bedrijven in de branche,

die samen 150.000 doden per jaar begeleiden

naar het definitieve afscheid, moeten

meer samenwerken. Dat gebeurt nog niet,


UITVAARTFUTURISME

maar is wel nodig, want iedereen kan zonder aan speciale eisen te toffe dingen doen met ‘augmented reality’ en hologrammen bijvoorbeeld.

“Ik probeer bedrijven te inspireren heel groot te denken en hun

hoeven voldoen toetreden tot deze markt.”

gedachten te verwezenlijken. Individuen zijn minder angstig en hebben

soms een veel beter idee van waar het naartoe gaat. Ze willen, net

NEDERLAND ALS VOORBEELDLAND

Het lijkt wel of Nederland in alles op uitvaartgebied achterloopt, als in België, de urn direct na afloop mee naar huis kunnen nemen

maar dat is allesbehalve waar. “We zijn juist zeer progressief en een en uit dat betonnen zaaltje en bijvoorbeeld de kroeg in. Een volledige

voorbeeldland op beurzen. Wateropbaring is bijvoorbeeld een mooie gefaciliteerde locatie is straks super belangrijk. De lifestyle-, reis-,

uitvinding. Lijkwades zijn in, maar het is ook mogelijk in een recycleerbare

plastic schelp te gaan liggen of te picknicken op begraaf-

volledig verzorgen. Voor consumenten probeer ik tijdens lezingen

technologie- en modemerken gaan die uitvaartervaringen straks

plaatsen. Het probleem is alleen dat we met een laag zitten die dat dingen uit de wekelijkse actualiteit te pakken die refereren aan die

niet kan presenteren, doordat met andere lagen is afgesproken dat de volledige uitvaartmerkervaringen. Laatst ging een bericht viraal over

businessmodellen die er zijn voorlopig blijven.” De nieuwkomers zullen

steeds vaker tegen Monuta, Dela en Yarden aanschurken. “Yarden toch ook bij een uitvaart? Datzelfde geldt voor ‘funeral food trucks’ of

een mobiele prosecco-kar voor huwelijken en feesten, maar dat kan

heeft trouwens een mooie multiculturele tak, die de anderen niet hebben,

maar ook zij moeten kijken hoe ze die op een andere manier kun-

mijn onderzoek en illustreer dat met toffe beelden.” Op de vraag waar

rouwauto’s met een tijgerprint. Ik vertel in gewone mensentaal over

nen vangen. Mensen snappen steeds beter wat er gebeurt en vragen ze met haar missie wil eindigen zegt ze: “Eigenlijk heb ik totaal geen

zich af of het echt nodig is maandelijks tientjes bij een verzekeraar te einddoel. Ik wil dat de antennes aangaan, zowel bij bedrijven als consumenten.

Mensen blijven hangen in het nu en kijken niet naar wat

sparen om uiteindelijk te worden begraven in een eikenhouten kist

die ze ooit mooi vonden, maar niet is meegereisd met hun gedachten”, er komt. Daardoor zien ze niet dat er al heel wat aan de gang is. Dat

zegt de marketeer. “Mijn onderzoek laat zien dat mensen uitvaarten komt een keer aan de oppervlakte en dan is er ineens een keerpunt

vanaf een afstand beleven als toeschouwers, terwijl ze zich er eigenlijk

in zouden moeten laten zuigen. Ze moeten terug naar het begin, ik ze helpen met het aanzetten van hun antennes, zodat het hele uit-

waar iedereen klaar voor moet zijn. Dat zijn ze totaal niet. Daarom wil

zodat herinneringen naar boven komen en het levensverhaal van de vaartproces straks minder klinisch, productachtig en in mijn gevoel

overledene ontstaat. Dat hoeft niet in een aula, dat kan ook tijdens een onmenselijk is. Ik hoop dat de vrouw met de klikkende hakjes die in

festivalletje, in het uitvaartcafé of tijdens een tiendaagse cruise. Zodra de aula met een klik aangeeft dat iemand nog iets mag zeggen voorgoed

verdwijnt en dat niet meer zes keer per dag hetzelfde toneel-

iemand denkt aan een transitie naar het hart of iets virtueels verandert

alles vanzelf. Gisteren zei iemand: ‘Het is nog erger, een transitie

naar nieuwe energie. Het kan bijna niet dat je in 2019 nog zo in de

stukje wordt opgevoerd.”

oven wordt geschoven, nadat in 45 minuten drie liedjes voorbijgekomen

zijn en dat na afloop een glaasje wijn wordt geschonken of niet ‘De dood

eens, koffie met cake. Dát. Sinds de jaren zeventig is er niets veranderd’.”

Bestemmingsplannen en religieuze bezwaren kunnen de transitie

vertragen. Daarom richt Marieke zich niet op de grote massa.

is eigenlijk een

“Eerst is de volgende generatie aan de beurt. De dertigers tot en met transitie naar je hart’

de zestigers van nu. De millennials, die vaak van baan wisselen en veel

reizen, volgen. Zij zijn de nieuwe groep nabestaanden, die daarna zelf

doodgaat. Zij kunnen dat niet meer verkroppen.”

ANTENNES MOETEN AAN

Voor boekingen of meer informatie:

Marieke van der Weiden merkt tijdens haar lezingen ook dat commerciële

bedrijven van buiten de uitvaartbranche meer open staan

T 010 - 433 33 22


voor het naar deze tijd halen van de uitvaartbranche en het bieden


van aanvullende faciliteiten, zoals stilteplekken in drukke steden of

in de natuur. Technologiemerken kunnen volgens haar aanvullend

Marieke van der Weiden (Master of Arts en Brandmanagement) is ‘funeral futurist’, keynote spreker, gastdocent en senior onderzoeker

en staat bekend om het feilloos aanvoelen van trends en het introduceren van totaal ontwrichtend gedachtegoed, nieuwe

zakelijke kansen en marketingconcepten. Rond 2005 profileerde zij zich als TRUUS, een ultieme strategische adviserings- en

guerrillamarketing-cel voor de overheid, musea, modemerken en organisaties zonder winstoogmerk. Twee van haar belangrijkste

projecten zijn Bibliotheek van de toekomst en onderzoek naar de uitvaart van de toekomst. Marieke heeft diverse prijzen gewonnen

voor sociale experimenten, publieke installaties en stadsmarketing.


COLUMN

Kunstmatig versnelde evolutie als oplossing

voor de bestuurlijke chaos in de wereld?

prof. dr. ir. Hennes A.J. de Ridder

© SPEAKERS ACADEMY ® | WALTER KALLENBACH

Door globalisering en vooral

door internet is de mensheid

al geruime tijd bezig een

complex systeem te worden,

omdat iedereen via de Cloud

in principe een directe relatie met iedereen

heeft. Er zijn inmiddels al verscheidene

mondiaal opererende commerciële systemen

zoals Google, Amazon en Facebook die

dit succesvol exploiteren en een klein voorproefje

geven van waar de wereld naar toegaat.

Dit heeft een keerzijde omdat complexe

systemen groeien, hun omgeving plunderen

en steeds meer energie nodig hebben om

niet uit elkaar te vallen. Zo zien we de bevolkingsgroei,

verstedelijking, energiegebruik,

aantasting van natuur en milieu, tekort aan

grondstoffen, opwarming van de aarde en

de kloof tussen arm en rijk met de dag toenemen.

De onzekerheden nemen toe en wat

vandaag wordt bedacht is morgen alweer

verouderd.

Ernstiger is dat de oude vertrouwde 'verdeel

en heers' besturingssystemen in de wereld

niet meer werken. Niet voor beleid, niet voor

bedrijven en zeker niet voor projecten. De

verticale gelaagdheid van de hiërarchische

besturing in combinatie met de horizontale

fragmentatie in talloze departementen is –

met al zijn afspraken – machteloos in die

steeds sneller veranderende wereld.

Interessant is het in meerdere landen toegepaste

Chinese systeem, waarin met behulp

van gezichtsherkenning goed gedrag met

'social credits' wordt beloond, met als doel

de burgers in bedwang te houden. Dat betekent

dus het direct – zonder tussenlagen –

besturen van een complex systeem. Indien

iets dergelijks onder democratische controle

komt (waar nu geen sprake van is) zou

dat straks wel eens mondiaal kunnen worden

toegepast. Ik moet er niet aan denken,

maar toch…

Het principe van sturen zonder tussenlagen

heb ik in 1988 voor de eerste keer in

praktijk gebracht met de roemruchte Ekofisk

Protective Barrier, een groot offshore project

Prof. dr. ir. Hennes A.J. de Ridder is emeritus hoogleraar Integraal Ontwerpen aan

de faculteit der Civiele Techniek van de Technische Universiteit Delft en werkte

voor zijn universitaire loopbaan 22 jaar bij de grootste Nederlandse aannemer

als inhoudelijk projectleider en uitvinder (dus niet als projectmanager!) op grote

projecten in binnen- en buitenland, waaronder 7 jaar op de Stormvloedkering in

de Oosterschelde en 5 jaar op de Stormvloedkering in de Nieuwe Waterweg. Hij

publiceerde twee boeken over bovenstaand onderwerp: Living Building Concept

(2006) en LEGOlisering van de Bouw (2011). Momenteel is hij bezig met zijn nieuwe

boek over KVE, waarin onder meer de principes van zijn Digitale Design Machine

worden behandeld.

in de Noordzee. Toen ging het er gelukkig

niet zozeer om de grote ploeg ingenieurs in

bedwang te houden, maar om het concept

razendsnel te ontwikkelen. Wekelijks resultaten

ophalen, in een integraal model stoppen

en met behulp van simulaties kijken

welke ingenieurs het element – waarvoor ze

verantwoordelijk waren – het beste, het snelste

en tegen de laagste kosten konden veranderen

om met het systeem letterlijk en

figuurlijk te overleven. Deze methode, die

ik inmiddels Kunstmatig Versnelde Evolutie

(KVE) heb genoemd, is uitermate geschikt

voor alle soorten sturing in onze steeds sneller

veranderende wereld, zoals bijvoorbeeld

voor grote projecten, voor innovatie of voor

het terugbrengen van het CO 2

gehalte in de

atmosfeer. Evolutie is iets anders dan disruptie,

kanteling, of revolutie. Beseft moet worden

dat een systeem in de huidige wereld

alleen kan overleven als de elementen van

dat systeem – onder directe centrale sturing

– continu en hoogfrequent in kleine stapjes

worden veranderd.



HET GROTE

GEVECHT

Veel multinationals kijken naar de korte termijn en gaan voor snelle winst. Na de door hebzucht veroorzaakte

crisis van 2008 gooit Unilever-topman Paul Polman het over een andere boeg. Hij zet in op duurzaamheid en

het verkleinen van de kloof tussen arm en rijk. Eerst de wereld beter maken, daarna komt het geld vanzelf

is zijn devies. De strijd om de ziel van het kapitalisme begint, maar na enkele jaren gooit een enorm bod van

concurrent Kraft Heinz roet in het eten. Vervolgens mislukken ook Polmans pogingen van het Nederlands-

Britse bedrijf één onderneming met het hoofdkantoor in Rotterdam te maken. Jeroen Smit schrijft en vertelt

hierover boeiend en meeslepend op het podium en in zijn nieuwe boek ‘Het grote gevecht - Moed, overmoed

en onvermogen bij Unilever’.

42


DUURZAAM ONDERNEMEN

drs. Jeroen Smit


“

Het grote gevecht. Deze drie

woorden die samen de titel

vormen van mijn boek dienden

zich meteen aan toen ik

er in het voorjaar van 2017

aan begon. Eerdere boeken, ‘Het Drama

Ahold’ en ‘De Prooi’, gingen vooral over topmannen

Cees van der Hoeven (Ahold) en

Rijkman Groenink (ABN Amro) die, zoals

zovelen, gegrepen waren door het adagium

dat het verdienen van geld voor de aandeelhouders

de hoogste prioriteit moest krijgen.

Beiden gingen onderuit. Sinds de crisis van

2008 groeit het besef dat banken en grote

ondernemingen zich niet primair moeten

richten op geld verdienen, maar in de eerste

plaats dienstbaar moeten zijn aan de samenleving

waarin ze opereren. Daarvoor moeten

ze lange termijn belangen centraal stellen

in hun bedrijfsvoering. Maar hoe doe je dat

in een tijd waarin het vertrouwen in multinationals

laag is en dagkoersen nog steeds

het sentiment bepalen?! Wat is eigenlijk de

ruimte voor enorme bedrijven als Unilever

om het goede te doen? Deze vragen wilde ik

beantwoorden in mijn derde grote journalistieke

onderzoek”, zegt de bedrijfskundige,

tot enkele jaren geleden hoogleraar journalistiek.

“In 2011 leerde ik Paul Polman kennen,

toen net twee jaar de baas bij Unilever.

Een opmerkelijke CEO die steeds sprak over

800 miljoen mensen die met honger naar

bed gaan, het klimaatvraagstuk. wat onze

planeet aankan en het enorme belang van

een duurzame economie. Hij vindt dat grote

multinationale bedrijven als Unilever daarbij

voorop moeten lopen. Ook omdat overheden

er maar niet in slagen met regelgeving

het voortouw te nemen. Fascinerend!” Dit

nieuwe geluid wordt vooral door overheden

en NGO’s enthousiast ontvangen. De

Verenigde Naties vragen Polman te helpen

om de nieuwe Duurzame Ontwikkelingsdoelen

te ontwikkelen, Polman speelt een

belangrijke rol bij de totstandkoming van het

Klimaatakkoord van Parijs. Zelfs paus Franciscus

vraagt hem mee te denken over de

‘Laudato Si’(‘Geprezen zijt gij’), diens tweede

encycliek over de zorg voor de schepping.

In februari 2017 wordt de filosofie van

Polman getest. Smit beschrijft hoe het Amerikaanse

Kraft Heinz voor 135 miljard euro

de Brits-Nederlandse multinational probeert

over te nemen . “Ik dacht meteen; dit is

een boek, dit is het gevecht tussen de langetermijnvisie

van mensen als Polman die geld

verdienen als middel zien versus de regerende

opvatting van Milton Friedman die

50 jaar geleden stelde: ‘the business of business

is business’. In de ogen van de beroemde

Amerikaanse econoom is het simpel: als je

bijvoorbeeld een zak geld kan verdienen

door een oerwoud te kappen, dan moet je

dat gewoon doen. Anders ben je een slechte

ondernemer, doet iemand anders het. Zorgen

over het klimaat los je maar op door

privé geld te investeren in het planten van

bomen. Als een gemeenschap niet wil dat

het oerwoud wordt gekapt, moeten ze een

regering kiezen die wetten maakt die dat

verbieden. Volgens Polman is de visie van

Friedman gedateerd. Het lukt overheden

nauwelijks om wetten te maken die bijvoorbeeld

de verandering van het klimaat aanpakken,

of de groeiende kloof tussen arm

en rijk helpen oplossen. Daarom moet het

bedrijfsleven zich wel degelijk door een verstandige

op lange termijn resultaten gerichte

moraal laten leiden.”

Het boek begint met dat agressieve bod

van de eigenaren van Kraft Heinz, drie Braziliaanse

miljardairs en superinvesteerder

Warren Buffett. “Polman wist dat het

na een overname van Unilever alleen zou

gaan over kosten besparen. Met die duurzame

opdracht zouden ze zich nauwelijks

bezighouden”, zegt Jeroen Smit, die sympathiseert

met Polmans gedachtegang. “Ik

bewonder zijn authenticiteit. Hij wil echt de

wereld redden, voelt zich daar verantwoordelijk

voor, was meer een wereldverbeteraar

dan CEO, liep daardoor eigenlijk te ver voor

de troepen uit.”

HOGE PRIJS

Terugblikkend: “Polman wist op een briljante

manier Kraft Heinz het bos in te sturen,

maar betaalde een hoge prijs. Op de

beurs werd Unilever na de overnamedreiging

ruim 30 miljard euro meer waard. Het

bedrijf moest een deel van de agenda van

Kraft Heinz uitvoeren om te voorkomen

dat het alsnog zou worden overgenomen.

Zo moest de marge versneld van 16 naar 20

procent. Aandeelhouders bleven Unilever

trouw, ook omdat onder hen de opbrengst

van de verkoop van de margarineafdeling

(het Nederlandse DNA van Unilever), bijna

acht miljard euro, werd verdeeld. Die aandeelhouders,

zoals onze grote pensioenfondsen,

vinden duurzaamheid belangrijk, maar

als iemand honderden miljoenen extra wil

betalen voor het belang dat ze in een bedrijf

als Unilever hebben, dan verkopen ze toch.

Zeker nu pensioenen niet kunnen worden

geïndexeerd, waarschijnlijk zelfs worden

verlaagd.” Heel frustrerend voor Polman,

die juist aandeelhouders nodig heeft die zich

voor de lange termijn aan zijn doelen willen

verbinden.


DUURZAAM ONDERNEMEN

Smit: “Ik probeer in mijn boek de spanningsvelden te schetsen en

te laten zien dat het grote gevecht ook over jou en mij gaat. Die ongeduldige

aandeelhouder die nu rendement wil, zit in ons allemaal. We

hebben de wereld te leen van onze kinderen en maken ons zorgen

over hun toekomst, over het klimaat, het groeiende aantal mensen dat

niks heeft, maar zodra we in een economisch wezen veranderen willen

we vooral geen dief van onze eigen portemonnee zijn. Of het nu

gaat over consumeren, geld verdienen of beleggen: we genieten van

onze vrijheid en vinden het lastig om verantwoordelijkheid te nemen.

Zeker als dat nu geld kost en het rendement waarschijnlijk pas over

10-15 jaar kan worden genoten. Het heeft ook iets elitairs. Gele hesjes-demonstranten

in Frankrijk verwijten hun president Macron dat

hij zich zorgen maakt over het einde van de wereld, terwijl zij zich zorgen

maken over het einde van de maand.”

160 GESPREKKEN

De afgelopen twee jaar heeft Jeroen Smit 160 gesprekken gevoerd

met mensen binnen Unilever én vertegenwoordigers van concurrenten,

pensioenfondsen, politici en NGO’s. Om net als in zijn eerdere

boeken tot een lopend verhaal te kunnen komen, citeert hij niemand

direct. Hij vertelt ook niet met wie hij heeft gesproken, maar checkt

hun verhalen. “Ik laat dus in het midden of ik Polman wel of niet heb

gesproken. Met het perspectief van de ‘alwetende verteller’ neem ik

weer een risico. Ik kan alleen maar hopen dat de hoofdrolspelers dit

boek als een valide reconstructie zullen erkennen. Net als in mijn eerdere

boeken gaat het vooral over leiderschap. Over Polman, maar ook

over diens voorgangers. Dat is belangrijk, ook voor Polman was Unilever

al met duurzaamheid bezig. Wist je bijvoorbeeld dat het bedrijf

in 1996 als eerste een samenwerkingsverband met het Wereld Natuur

Fonds aanging? Dat de Marine Stewardship Council is gericht op het

duurzaam maken van de visvangst? Bij Unilever realiseerden ze zich

dat ze nog een tijdje veel geld konden verdienen aan vissticks, maar

dat uiteindelijk niemand gebaat is bij het leegvissen van de oceanen.

Dat is een ramp voor alle betrokkenen, ook voor Unilever. Als de vis

op is, is er ook geen verdienmodel meer.”

Niemand kan succesvol zijn in een wereld die faalt, is een uitdrukking

die Smit graag overneemt. “Het bedrijfsleven moet zich over de

samenleving en de langetermijnvraagstukken gaan ontfermen. Polman

is daarin een moedige pionier gebleken. Een maand na zijn

aantreden in 2009 hield hij op met het presenteren van kwartaalresultaten.

Hij gaf daarmee vooral aan dat hij dat kortetermijndenken

verfoeide. De aandeelhouders waren boos en de Financial Times

sprak er schande van: ‘Wat is in deze man gevaren?’ In 2010 presenteerde

hij het Unilever Sustainable Living Plan, waarin stond: ‘In 2020

is de omvang van Unilever verdubbeld en de milieubelasting gehalveerd,

hebben we een miljard mensen geholpen met het verbeteren

van hun hygiënische leefomstandigheden en kopen we al onze landbouwproducten

duurzaam in’. Een paar jaar later realiseerde hij zich

dat de wereld pas duurzaam kan worden als er geen armoede meer is

en ging Unilever zich ook richten op het mogelijk maken van een leefbaar

inkomen. Een deel van al die doelstellingen is gerealiseerd. De

omzet groeide van 40 naar 53 miljard euro. Polman is er vooral trots

op dat de omzet van de duurzaam geproduceerde producten harder

groeide dan de rest. Maar hij had ook de pest in. In de tien jaar dat hij

aan het roer stond, hebben financieel analisten hem nooit een vraag

‘Ik laat in het

midden of ik

Polman wel of niet

heb gesproken’

gesteld over de duurzame doelen van Unilever, ze wilden alleen maar

weten hoeveel flesjes Dove en Magnum ijsjes waren verkocht. Polman

had veel verder willen zijn. Het is de tragiek van de pionier dat erkenning

pas veel later komt.”

DE WERELD TE LEEN

“Ik hoop dat de lezer door het verhaal van Unilever-Polman wordt

geïnspireerd”, zegt Jeroen Smit. In zijn vorige boeken schrijft hij

vooral wat er is misgegaan, nu stelt hij onomwonden dat bedrijven

het kortetermijndenken moeten loslaten, voor het duurzame resultaat

moeten gaan en die morele plicht hebben. “Oplossingen? Wie

ben ik? Ik beschrijf de geschiedenis van Unilever en Polman. Hij heeft

het vertrouwen gekregen om een paar zeer belangrijke stappen te zetten.

Ik hoop dat meer bedrijven hierop gaan voortborduren. Polman

heeft vijf stappen vooruit gezet en na Kraft Heinz misschien twee stappen

terug moeten doen. Vooral het mislukken van het creëren van

een hoofdkantoor in Rotterdam doet pijn. Dat had een veilige haven

moeten worden voor de duurzame, multi ‘stakeholder’-ambities van

Unilever. De multinational zou na bijna 90 jaar de Nederlandse nationaliteit

krijgen. Het gedoe rondom de voorgenomen afschaffing van

de dividendbelasting, maar vooral ook door de Brexit gestuurde nationalistische

sentimenten frustreerden dit plan. Als ik een ding heb

geleerd is het dit: overheden zullen actiever moeten worden, langs

de weg van grensoverschrijdende afspraken en wetgeving bedrijven

moeten helpen om duurzamer te gaan werken. De kosten van nu

niks doen, vallen straks veel hoger uit als het mis gaat. Laatst vertelde

iemand mij dat ingenieurs biddend tot God vragen om hun dagelijks

brood en af en toe een watersnood…. Pas na die ramp in Zeeland werden

miljarden vrijgemaakt voor de Deltawerken. Ik hoop met Paul

Polman dat we geen rampen nodig hebben om ons gedrag stap voor

stap te veranderen.”

Drs. Jeroen Smit is bedrijfskundige, onderzoeksjournalist, schrijver, spreker en voormalig hoogleraar journalistiek aan de Rijksuniversiteit

Groningen. Bekend is hij van zijn boeken ‘De Prooi, blinde trots breekt ABN AMRO’ (2008), waarvoor hij de Machiavelli-prijs

heeft gekregen, en eerder ‘Het drama Ahold’ (2004). Smit presenteerde de documentaireserie ‘Leiders gezocht’. Eind oktober 2019

is ‘Het grote gevecht - Moed, overmoed en onvermogen bij Unilever’ uitgekomen (ISBN: 9789044634716).

Interesse in een lezing? Bekijk het volledige profiel op speakersacademy.com, bel 010 - 433 33 22 of e-mail naar info@speakersacademy.nl

44


IN DE SCHIJNWERPERS

Generatiediversiteit benutten

en ‘bij de tijd’ blijven

Aart Bontekoning

Aart Bontekoning laat zijn publiek op een interactieve en vermakelijke manier ervaren hoe generatiediversiteit

bewust inzetbaar is om ‘bij de tijd’ te blijven. “De toekomst van de vele vergrijzende organisaties en instituten

is afhankelijk van de jeugdigheid van alle generaties. Een te sterke focus op de jongste als vernieuwers van de

organisatie is een grote valkuil. De interactie tussen generaties is bepalend”, aldus Aart.

© MAX KNEEFEL


Mede aan de hand van videobeelden

laat hij zien hoe

‘real time’ waarneembaar

is wat de organisatie

‘veroudert’ en wat je kunt

DOEN om gedateerde processen te updaten.

Alle generaties, van de oudste tot de jongste,

zijn bij die updateprocessen betrokken.

Aart: “Let op, een ge-update organisatie is

aantrekkelijker voor medewerkers en klanten!

Bovendien is een organisatie met een

ge-update cultuur beter in staat de mogelijkheden

van nieuwe technologieën te zien en

te benutten. Een gedateerde organisatie heeft

het omgekeerde effect.”

Hij belicht ook het vermogen van de

allerjongste generatie om haarscherp en

razendsnel gedateerde processen in beeld

te brengen. Dat vermogen wordt vaak

niet gezien en in veel gevallen te weinig

gebruikt. Met behulp van videobeelden van

de bewuste generatie Z (2000-2015) gaat hij

in op de updates van deze jongeren uit de

kleinste generatie. De meeste jongeren gaan

werken in flink vergrijzende organisaties en

zijn daar tijdens hun opleiding niet goed op

voorbereid.

GENERATIETHEATER

Zijn optreden met het generatietheater

is een sterke aanrader, vooral voor wat grotere

groepen. Het is een prachtige en afwisselende

mix van wetenschap, theater en humor.

De scènes zijn gebaseerd op zijn onderzoek

en kunnen tenenkrommend levensecht zijn,

ontroerend en vooral raak. Hij kan ook de

uitkomsten van generatieonderzoek in uw

bedrijf met behulp van het generatietheater

‘rapporteren’. “Nu begrijp ik pas écht waar dit

over gaat”, is na afloop vaak de reactie.

Aart is in 2007 gepromoveerd op

‘Generaties in Organisaties’. De komende

decennia vergrijst 85% van de Nederlandse

en Europese organisaties. Dat maakt zijn

werk actueel. Veel organisaties gebruiken de

uitkomsten van zijn unieke en voortdurende

generatieonderzoek. Hij heeft meerdere

boeken, ‘white papers’ en talloze artikelen

gepubliceerd. Zijn laatste boek is ‘The

Power of Organisations; how to keep aging

organisations up-to-date’.

De volgende thema’s zijn geïntegreerd in

zijn benadering: benutten van generatiediversiteit

en het updaten van sociale processen,

als organisatie sociaaleconomisch en

ecologisch gezond blijven, leiderschap en de

evolutie van menselijk gedrag, de bedrijfscultuur

fris en medewerkers vitaal houden,

kansen en risico’s van de vergrijzing in organisaties,

zelfsturend teams ‘up-to-date’ houden,

energiek duurzaam werken en burn-out

voorkomen.

Dr. Aart Bontekoning is managementconsultant, schrijver en spreker. Al twintig jaar onderzoekt hij de evolutionaire kracht van

generatiediversiteit in organisaties, vooral in Nederland. Voor boekingen of meer informatie: T 010 - 433 33 22 | speakersacademy.nl


‘DE SMAAK VAN

EEN MERK MOET JE

PROEVEN EN BELEVEN’

46


CULINAIRE CONCEPTEN

Ramon Beuk

Fotografie: Speakers Academy ® Walter Kallenbach

Ramon Beuk is de afgelopen jaren nauw betrokken geweest bij de totale conceptontwikkeling voor de nieuwe hotelketen

BUNK Hotels, die te beginnen in getransformeerde kerken in Utrecht en Amsterdam een brug slaat tussen hotels en hostels.

En natuurlijk is hij de bedenker van het ‘food and beverage’-concept met als centrale slogan ‘verrassen met herkenbaarheid’.

Ramon is door de jaren heen een echte conceptenmaker geworden en deelt zijn visie graag met anderen.

Ik word door mijn achtergrond natuurlijk

nog veel als kok gezien en gevraagd

voor cateringopdrachten. Dat is op

zich logisch. Ik doe het ook nog graag.

Ik zit dan niet meer op de stoel van de

kok, maar meer op die van de ontwikkelaar.

Ik ontwikkel dan het totale foodconcept

en de beleving eromheen op maat voor

de opdrachtgever en ben bij de uitvoering

betrokken en aanwezig. Ik instrueer de cateraar

met wie ik samenwerk om de gerechten

volgens mijn visie te bereiden. Het grote verschil

is dat ik niet meer actief in de keuken

sta maar er wel voor zorg dat de gasten mijn

eten krijgen en volgens mijn visie een door

mij ontwikkelde eetbeleving ervaren, die ik

voor het eerst heb laten zien in mijn restaurantconcept

‘Restaurant voor een Maand’.”

‘Restaurant voor een Maand’? Leg uit!

“Het concept wat ik daar liet zien laat zich

maar lastig uitleggen. Het draaide vooral

om een gevoel dat ik met mijn gasten wilde

delen. Nog altijd spreken mensen mij daarop

aan. ‘Wat was dat geweldig wat je daar toen

deed!’, zeggen ze dan. Wat ik deed had eigenlijk

één basis. ‘Heel dicht bij mezelf komen’.

Klinkt vaag, maar ik zal het proberen uit te

leggen. Mijn moeder inspireerde mij ooit

om kok te worden”, vertelt Ramon. “Ik zag

haar ingrediënten in de pan doen, roeren en

proeven. Een beetje meer en een beetje minder.

Ik vond dat een fascinerend proces om

te aanschouwen. Mijn moeder maakte haar

eigen creaties. Vervolgens zette ze de pannen

en schalen op tafel. Wat volgde waren blije

reacties van haar gasten. Ik realiseerde mij

dat zij iets bijzonders deed. Dat wilde ik ook

kunnen. Later kwam ik tot het inzicht dat

niet wat zij deed het belangrijkste was, maar

de gedachte erachter. De reden waarom ik

kok wilde worden was dus niet dat ik koken

zo leuk vond. Mijn moeder liet mij zien dat

zij iets van zichzelf ontwikkelde, aan mensen

gaf en mensen blij werden van dat wat

zij gecreëerd had. Ik denk dat in elk creatief

beroep dit de kern is. In de restaurantkeuken

(achter een muurtje) miste ik deze totaalbeleving

en besloot vervolgens op zoek te gaan

maar dat gevoel.”

CREËREN, GEVEN,

BLIJ MAKEN

Creëren, geven en blij maken zijn vanaf

dat moment de drie belangrijkste pijlers

waarop hij zich richt en die hem uiteindelijk

het grote geluk brengen. In zijn presentaties

vertelt Ramon Beuk hoe belangrijk het

is echt tot de kern te komen. Vaak zoeken we

te ver buiten ons zelf naar iets unieks. Het

is juist de kunst om onszelf vragen te stellen.

Wanneer de antwoorden echt van jezelf

zijn en je weet dat te vertalen naar iets tastbaars

dan heb je altijd iets unieks ontwikkeld.

Want er is maar één jij. “Als ik uit eten

ging miste ik vaak dingen. Ik stelde zelf de

vraag welke dat waren. Met alle antwoorden

op die vragen ontwikkelde ik een restaurantconcept

waarin ik alles stopte wat

echt van mij was. Een uniek concept dus dat

nooit iemand mij heeft nagedaan. Dat zal

ook nooit lukken, om de doodsimpele reden

dat mijn eigenheid daarin zit. En er is maar

één ik...” Terugkomend op zijn concept ‘Restaurant

voor een Maand’, laat Ramon weten

hoe hij telkens een maand lang iedereen verraste.

“Een van de drie belangrijkste onderdelen

van ‘Restaurant voor een Maand’ was

de open, interactieve keuken. Wat betekende

dat de gasten in de keuken konden stappen

en mee mochten koken met de koks. Tussen

de gangen door vertelde ik mijn verhalen

over het gerecht en de wijn.” Mensen maakt

hij (in zijn ogen) op de juiste manier warm

voor wat ze gaan ervaren.

Dat maakt het heel speciaal. “Ik wilde mijn

inzichten en verhalen doorgeven en niet

alleen uitleggen waaruit het gerecht bestond,

maar vooral vertellen waarom ik het had

gemaakt en wat het idee erachter was. Ik

wil mensen laten begrijpen wat er werkelijk

speelt.” Elke avond gaat het eten over in

een feestje. “Door de setting kwamen gasten

gemakkelijk met elkaar in contact en ontstond

aan het einde van de avond een soort

familiegevoel. Een dj, artiesten en top eten

vulden het totaal aan. Zonder te veel toeters

en bellen. Maar heel mooi en bescheiden.” >


CULINAIRE CONCEPTEN

RESULTAAT MINDER

BELANGRIJK

Eén enkel resultaat is minder belangrijk

dan de totaalbeleving. Het feit dat we naar

een schilderij kunnen kijken maakt dat we

het kunnen beoordelen met ‘mooi!’, ‘lelijk’

of ‘het gaat wel’. Wanneer we eerst leren wat

het idee achter het kunstwerk is, gaan we het

vanuit een ander perspectief bekijken. Dat

werkt volgens Ramon Beuk precies zo bij uit

eten gaan. “Het is de kunst mensen warm te

maken voor de beleving die je met hen wilt

delen. Als we iemands eigenheid begrijpen

wordt de persoon veel interessanter.”

MEER ONDERNEMER

DAN KOK

Ramon heeft na zijn koksopleiding pedagogiek

gestudeerd en een aantal marketing-

en managementcursussen gevolgd om

vervolgens uit de horeca te stappen en zijn

geluk te beproeven bij multinationals als

Unilever en KBB. Daar heeft geleerd anders,

vanuit een commerciëlere gedachte tegen

eten aan kijken. “Ik ontwikkelde nieuwe

producten en gaf regelmatig presentaties

over het gebruik en de voordelen daarvan.”

Zijn natuurlijke manier van presenteren

blijft niet onopgemerkt en al snel wordt hij

ontdekt als tv-gezicht. Hij presenteert verschillende

culinaire programma’s en vliegt

daarvoor de hele wereld over. Hij schrijft

tien kookboeken waarvan er twee bekroond

worden als Kookboek van het Jaar.

Als ondernemer start hij diverse succesvolle

ondernemingen op. “Ik heb in mijn

carrière veel mooie dingen mogen doen,

maar daarbij altijd vastgehouden aan mijn

kern. Natuurlijk heb ik door de jaren heen

ook fouten gemaakt. Ik heb grote successen

gekend en ben keihard in valkuilen gestapt.

Ik heb altijd het gevoel gehad dat ik het zelf

Jaar gewonnen.

48


moest doen. Dus heb ik zowel mijn positieve

als mijn negatieve ervaringen geanalyseerd

en verwerkt in nieuwe methodieken.

Het mooie is dat ik daar nu zelf heel krachtig

over kan vertellen en anderen verder kan

helpen in hun succes of kan behoeden voor

de valkuilen. De kunst van communiceren

blijft hierbij heel belangrijk. Het is vaak makkelijker

een plankje over een valkuil te leggen

waar de ander vervolgens vrolijk overheen

loopt, dan dat je de valkuilen aanwijst en de

ander laat begrijpen wat de gevaren zijn. Dat

laatste kost tijd en energie maar levert uiteindelijk

het meeste op.”

Door al zijn ervaringen is Ramon uitgegroeid

tot een boeiende spreker. Vanuit zijn

culinaire kern weet hij bijzondere vertaalslagen

te maken naar verschilde bedrijfsvormen.

‘Mijn

concepten

zijn uniek

omdat mijn

eigenheid

erin zit’

ETEN ALS KRACHTBRON

Ramon Beuk vraagt zich daarbij altijd af

hoe hij middels eten een verhaal kracht kan

bijzetten. Als hij een voor een groot elektronicabedrijf

via eten een uniek verkoopkenmerk

of thema moet versterken vindt hij

daarin zijn grootste uitdaging. “Ik heb vorig

jaar automerken verpakt in gerechten. Hoe

smaakt de auto, oftewel waar staat die auto

voor en wat wil je communiceren? Een merk

vertalen naar eten en dat verhaal vertellen.

Laatst heb ik een zaal vol kappers gevraagd

van welk gerecht ze een foto op de muur zouden

hangen omdat het symbool staat voor

hun bedrijf. Diepgang en karakter bijvoorbeeld,

alles waar het bedrijf voor staat kun

je erin verwerken. Ik doe het altijd, maar als

ik dat op voorhand vertel snapt niet iedereen

wat ik bedoel. Op het moment dat ik het

doe krijgen ze een ‘whoa’-gevoel en dringt

het door.” We zijn het erover eens dat dit lastig

in woorden is te vangen. Je moet het proeven

en beleven om precies te weten waar het

over gaat. Ramon zegt het zo: “Het makkelijkste

is friet bakken of een hamburgertent

openen. Dan weet iedereen wat je doet. Als

je met iets totaal afwijkends komt, kost het

veel energie dat goed uit te leggen. Mensen

boeken mij niet omdat kok ben, maar omdat

ik een mijn eetbelevingen centraal stel bij het

behalen van resultaten.”

Voor boekingen of

meer informatie:

T 010 - 433 33 22



Ramon Beuk heeft pedagogiek gestudeerd en is ondernemer, presentator, kookboekenschrijver, productconceptontwikkelaar

(binnen en buiten de horeca), docent (consumptieve technieken), (culinair) adviseur (eerder voor onder andere Unilever, Lidl en

KBB), spreker, dagvoorzitter en natuurlijk van huis uit chef-kok. Hij is ook bekend van televisie, van tv-kok in ‘Koffietijd’, tot ‘Born-

2Cook’ en in 2010 ‘Terug naar mijn roti’. In 2017 heeft hij samen met huisarts Rutger Verhoeff het boek ‘Lekker beter’ gepubliceerd.

Ramon heeft in 2010 de Wine Professional Diamond Award gekregen. Twee keer heeft hij de prijs voor het Kookboek van het

IN DE SCHIJNWERPERS

Ondernemen is topsport

Jacques Brinkman

• Topsport begint in de wieg

• Karakter is belangrijker dan talent

• Zwijgen is zilver, spreken is goud

• Dwarsliggers houden de rails recht

© KJP | PHOTOGRAPHY

© WILLEM VERNES

Jacques Brinkman is voormalig werelden

Olympisch kampioen hockey. Hij kreeg

als topsporter door de vele reizen naar India

en Pakistan belangstelling en waardering

voor de ambachtelijke productiemethode

van hockeysticks en ontwikkelde zich

uiteindelijk tot brouwmeester in het ambacht

bierbrouwen.

Inmiddels is Brinkman eigenaar van

Bierbrouwerij De Uddelaer. Met de

huisvesting in het koetshuis van Kasteel

Staverden beschikt De Uddelaer over een

unieke ambiance. Een inspirerende plek

voor uw team of bedrijf voor een presentatie,

eventueel aangevuld met een arrangement

op maat.

Bierbrouwen is topsport. Ondernemen is

topsport. Tien principes, vijf regels en vijf

rollen vormen zijn Model Winnaarsmentaliteit.

Het is weggelegd voor iedereen. Nieuwsgierig

naar het complete verhaal?

Bel 010 - 433 33 22 of kijk op

speakersacademy.nl



CHAMPIGNONBAKJE

EFFENT DE

WEG VOOR EEN

CIRCULAIR BESTAAN

Het Zaanse echtpaar Edwin en Liesbeth ter Velde is begin dit jaar teruggekeerd van een expeditie naar

Antarctica. Daar hebben zij uiteindelijk 650 kilometer afgelegd in de voornamelijk van gerecycled afvalplastic

gebouwde zestien meter lange Solar Voyager. Een duurzame, zelfrijdende truck op zonne-energie. Als

vervolg op hun Clean2Antarctica-project willen ze de komende vijf à tien jaar eerst sloepjes en daarna een

VOC-fluitschip op ware grootte bouwen. “We werken niet met eiken, maar met door stadsjutters verzameld

afvalplastic om planken van te maken voor het schip. Uiteindelijk gaan we ook met het schip varen om

mensen ervan bewust te maken dat afval niet bestaat. Het is materiaal waarvoor we respect moeten hebben.”

50


DUURZAAMHEID

Edwin en Liesbeth ter Velde

(expeditie Clean2Antarctica)


De transitie naar een circulaire maatschappij is soms

ongemakkelijk en complex, maar bij Edwin en Liesbeth

ter Velde is die zo’n vier jaar geleden begonnen

met iets heel simpels dat uiteindelijk is uitgegroeid tot

iets groots: een leeg plastic champignonbakje. “Liesbeth

en ik zijn beiden opgegroeid in gereformeerde gezinnen, waar

we het begrip rentmeesterschap meekregen. We zijn netjes getrouwd,

hebben drie inmiddels volwassen kinderen. Ik had een goede baan,

Liesbeth ook en daarna een eigen bedrijf. We waren redelijk gesetteld,

tot we samen in de keuken stonden en Liesbeth het bakje van

de champignons weggooide. Op dat moment sprong ik op en vond

het nodig het weer uit de vuilnisbak te halen.” Edwin ter Velde weet

dan al dat het slecht gaat met de wereld en duurzaamheid te weinig

kansen krijgt in de lineaire economie. Hij heeft net als Liesbeth de

intentie te willen leven in een circulaire maatschappij. “We trekken

de wereld leeg, consumeren tegen de klippen op en gooien spullen

weg zodra we ze zat zijn. Gescheiden of niet. Dus toen we zo met dat

bakje stonden realiseerden we ons dat het te gek voor woorden was

dat we die intentie hadden en tegelijk bleven bijdragen aan een groot

mondiaal probleem.” Liesbeth en Edwin krijgen het inzicht dat ze het

anders moeten doen, want ze willen als ze van deze wereld verdwijnen

niet het gevoel hebben maar wat aan te hebben geleefd ter meerdere

glorie van henzelf. “We konden niet meer net doen alsof er niets

aan de hand was. Eerst dachten we nog dat wij een druppeltje op de

gloeiende plaat waren en dat overheid en industrie alles maar moesten

oplossen. Ik liep lang genoeg mee om te beseffen dat het daar juist

niet vandaan zou komen, dat we samen absoluut niet te klein waren.”

Liesbeth: “Vele druppels maken een plas.”

GEWOONTEGEDRAG

Het gezin gaat afvalloos leven door anders in te kopen. Als je geen

afval hebt hoef je het ook niet weg te gooien. Liesbeth en Edwin proberen

draagvlak te creëren, allereerst bij de kinderen, dan bij anderen.

Liesbeth: “Als je merkt dat mensen er niets van willen weten moet je je

mond houden, dan raken ze geïrriteerd en bereik je niets. Dat is sjorren

aan een dood paard.” Edwin vertelt dat ze net zoals bedrijven dat

doen eerst de problemen zijn gaan analyseren. Letterlijk. “Ik draaide

de kliko om op de tuintafel, waarna we de hele inhoud bekeken. De

kinderen stonden erbij en zeiden dat wij het maar moesten uitzoeken,

want zij gingen niet onder een steen leven. Ze hadden het geluk dat ik

hun opvoeder was, die het hen gewoon verplichtte. Vrij snel zagen we

een bij ons ‘verboden’ Redbull-blikje, waarvan mijn jongste zoon zei

dat hij het van een vriendje had gekregen. “We hadden het niet over

weggegooid materiaal, maar over ons gewoontegedrag, over ons! Dat

inzicht kreeg ik ineens toen hij dat zei”, zegt Edwin. “We praten over

afval, terwijl dat in feite materiaal is. Ook als het is afgedankt blijft

het kunststof, hout, glas of metaal en is er geen molecuul veranderd.

Toch hebben we er kennelijk geen binding mee en respecteren we

het niet. Toen dat champignonbakje de vuilniszak inging was dat een

door het onderbewuste ingegeven automatische handeling. Gewoontegedrag.

Als we willen veranderen moet het dus in ons hoofd gebeuren.”

“Dat werkt door in je huishouden”, vult Liesbeth aan. “Er volgt

een opruimslag, een soort reiniging. Als je boodschappen doet ga je

anders inkopen en op den duur weet je precies wat je wil hebben. Het

is eerst wat ongemakkelijk, daarna krijg je er plezier in.” Zonder ongemak

geen vooruitgang blijkt telkens weer in het gesprek met dit bevlogen

Zaanse koppel.

TECHNOLOGIE BESTAAT AL

De transitie van lineair naar circulair is geen technologisch vraagstuk.

Alle technologie om een circulaire maatschappij mogelijk te

maken bestaat volgens Edwin al. “Maar we willen het niet! We kiezen

ervoor in onze comfortzone te blijven en zolang gewoontegedrag

de boventoon voert verandert er niets.” Liesbeth: “Boyan Slat ruimt

met zijn stichting The Ocean Cleanup een deel van de plastic rotzooi

in de oceanen op, maar wij blijven het maar overal neergooien. Daarentegen,

als wij ons allemaal anders gedragen heeft Boyan straks niks

meer te doen. Daar zou het om moeten gaan, maar helaas laten mensen

zich niet op hun gedrag aanspreken.” Dat werkt volgens Edwin

ook niet, Hij benadrukt dat Liesbeth en hij geen activisten en puristen

zijn. Ze vinden dat mensen net als zij zelf de eerste stap moeten

zetten. “Voor ons is het een mooi avontuur gebleken. Door in winkels

te vragen plastic verpakkingen weg te laten ontstaan mooie gesprekken

over essentiële zaken met de winkeliers, maar ook met de klanten.

Wij raakten wij er al snel van overtuigd dat de circulaire economie

gaat zorgen voor enorme welvaartsgroei. De vraag is dus alleen hoe

we gewoontegedrag zo kunnen veranderen dat de transitie mogelijk

wordt, want waarom zouden mensen het ongemak willen omarmen?”

IDEE VOOR DE EXPEDITIE

Daarover nadenkend is het idee voor de expeditie naar Antarctica

ontstaan. “Als we een wagen printen uit afvalplastic en die laten rijden

op zonne-energie laten we in één keer zien dat het niet over technologie

gaat. Dat was het idee. Als omdenkers die in waardeloos afval waardevolle

grondstof zien, was het bedenken van een bestemming niet

moeilijk. Het hele verhaal was begonnen met het 180° omkeren van

een kliko, volgens mijn kompas wijst dat naar het zuiden en Antarctica

is het zevende en zuidelijkste continent. Het enige waar niet de


DUURZAAMHEID

‘De eerste stap is gewoon

stoppen met weggooien’


mens maar de natuur heerst.” Er is geen afval

te vinden. Het gebied is nog beschermd tot

2048 door een verdrag. Daarna loopt de milieuparagraaf

af. “Het behoud van ’s werelds

grootste natuurgebied, de thermostaatknop

van de aarde, is van levensbelang.” De industrie

vertelt de Ter Veldes al meteen dat zo’n

wagen niet te maken is, maar Edwin is een

groot aanhanger van de filosofe P. Langkous,

die ooit zei: ‘Ik heb het nooit gedaan, dus ik

denk dat ik het kan’. Dat blijkt zo te zijn. De

industrie is verbaasd, maar komt later langzij.

Edwin en Liesbeth weten zeventig bedrijven

– van mkb tot multinational – aan zich

te binden. Wil, houding en gedrag bij de

start van dit innovatieve experiment zijn

bepalender dan de techniek, die ondersteunend

is. “Onderweg struikelen bij zo’n project

kan, maar richt je op opstaan en daarna

snel verder. Onze werkwijze is gebaseerd op

snel falen, want dan leer je sneller en ontdek

je veel eerder welke richting je uit moet. Te

veel theoretiseren is ook niet goed. Er zijn

zoveel variabelen en het is zo complex dat

je er dan toch niet uitkomt. Doe gewoon en

als je op je platte plaat gaat juich dat dit het

mooiste is dat je kan overkomen. Dit is een

leermoment.”

‘Wij zijn een team van volwassen kinderen,

want met ‘waarom?’ en een speelse aanpak

komen we tot creatieve oplossingen. We

hebben grote dromen, maar richten ons op

de kleine stappen die we vandaag kunnen

zetten. Werk hard, speel het hard’, schrijven

ze op hun website. Een positieve benadering.

“In de huidige economie overwegen

bedrijven een investering of innovatie als

de ‘spreadsheet’ sluitend is. Daar krijgen we

geen circulaire maatschappij mee. We moeten

durven experimenteren, dingen doen

waarvan de uitkomst onbekend is. Einstein

zei al: ‘Het is krankzinnig dezelfde dingen

te blijven doen en andere resultaten te

verwachten’. Een ontdekking doen en jezelf

ook qua gedrag op een niveau hoger bren-

52

gen, nieuwe inzichten krijgen, dat motiveert

en brengt je in beweging. Dat is de reden

waarom we het verhaal rond de expeditie

hebben vormgegeven.”

ZONDER BRANDSTOF

De Solar Voyager, een zestien meter lange

truck van afvalplastic, komt er. “We reden

en leefden dertig dagen op Antarctica zonder

een druppel brandstof. Onmogelijk op

een plateau zonder dieren en vegetatie. Ook

zonne-energie was volgens critici geen optie.

Knap dat het ons als twee simpele inwoners

van Zaanstad toch lukte? We hadden ons

zo goed voorbereid dat professionele partijen

verbaasd waren over onze organisatie.”

Op het plateau doet het innovatieve duo, in

navolging van anderen, onderzoek naar de

hoeveelheid straling vanuit het heelal, seismologisch

en weeronderzoek. Ze faciliteren

zelfs een satellietlancering. Ze bewijzen

bovendien dat het niet meer nodig is op

Antarctica met olie vretende, milieuverkwistende

voertuigen te rijden. De Solar

Voyager is de eerste van een nieuwe generatie

wetenschappelijke arctische trucks,

die bovendien onbemand kunnen rijden en

zichzelf kunnen stilzetten om de accu’s op

te laden. Op gevaarlijk terrein met ijsspleten

maakt dat uit voor het risicoprofiel. Het

Clean2Antarctica-team heeft 650 kilometer

afgelegd. Het plan was 2.400 kilometer te

rijden naar de geografische Zuidpool, maar

extreme weersomstandigheden hebben dat

verhinderd. Edwin: “We hadden 23 jaar

NASA-gegevens geanalyseerd om een beeld

te krijgen van de hoeveelheid zonne-energie

we konden ophalen. Het slechtste scenario

was een sneeuwstorm van drie dagen en

verder zon. Wij hadden te maken met veel

bewolking, sneeuwstormen en ‘white outs’

en slechts drie dagen zonneschijn. De meteorologen

in het Union Glacier Camp, het

basiskamp van waaruit we vertrokken, hadden

dat in de dertig jaar dat zij er zitten nooit

meegemaakt.” Is dit het omslagpunt van een

klimaatverandering op Antarctica, dat vooralsnog

nauwelijks heeft bijgedragen aan de

zeespiegelstijging? Liesbeth: “Als dat verandert

gaat ons dat veel kosten. Daarom moeten

we in actie komen en niet wachten tot

overheden wat doen, want dan verandert er

niks. Helaas hebben mensen er geen gevoel

meer bij.”

WEGGOOIEN IS ZONDE

Daarom is het de missie van Liesbeth en

Edwin iedereen te laten ontdekken dat weggooien

zonde is van het materiaal. “Het is

onnozel op de huidige wijze door te gaan

met consumeren. Dan gaan we regelrecht

onze ondergang tegemoet. Klimaatverandering

is van alle tijden, denk aan de ijstijden,

maar die plastic rotzooi is echt van ons.

De wereld overleeft het wel, wij waarschijnlijk

niet. Daarom is ons advies: respecteer en

koester materiaal. Poog het een toekomst te

geven als ware het je kind. Dat champignonbakje

is overal meegereisd. We hebben het

met fluwelen handschoenen behandeld en

samen met de Solar Voyager geëxposeerd

tijdens ons symposium in het Scheepvaartmuseum

in Amsterdam, van waar de expeditie

ook is vertrokken.” Tijdens het opruimen

blijkt dat iemand dIt voor Edwin en Liesbeth

belangrijkste onderdeel gewoon heeft weggegooid.

“Dat bakje was de aanleiding, het

heeft me een beter, rijker mens gemaakt, de

relatie met Liesbeth nog beter gemaakt en

anderen overal ter wereld geïnspireerd.”

Edwin ter Velde is oprichter van de stichting Clean2Antarctica en was kapitein van de gelijknamige expeditie naar Antarctica in

2018-2019. Liesbeth ter Velde was co-piloot en verantwoordelijk voor het nieuwe project Zero Waste.

Voor boekingen of

meer informatie:

T 010 - 433 33 22



IN DE SCHIJNWERPERS

Een onvergetelijke bijeenkomst?

Boek TOP-spreker Patrick van Gils

WIE IS PATRICK VAN GILS?

• Keynote-spreker;

• Ambassadeur-maker;

• TOP-moderator.

Al vele jaren te boeken via

Speakers Academy®!

WAAROM PATRICK VAN GILS?

• Inspiratie, interactie en inzichten!

Voor een TOP-bijeenkomst waar publiek

én organisatieteam blij van worden. Persoonlijk,

authentiek en direct toepasbaar!

HIGHLIGHTS

• 1 uur gepitcht en gepresenteerd voor

Koningin Máxima;

• 5 jaar zelfstandig ondernemer met z’n

eigen pitchen presentatiebedrijf

TOPpresentaties. Ontstaan, na een reorganisatie,

vanuit Patricks passie voor pitchen

en presenteren. ‘TOP’ is altijd het

meest genoemde woord na Patricks

podium-optreden;

• 20 jaar marketingcommunicatie-topman

en woordvoerder bij:

McDonald’s Nederland (ruim 13

jaar), Studio100 van Gert Verhulst,

Content & Schoevers van

Sylvia Tóth en Makro van Fentener

van Vlissingen.

Patrick heeft meer dan 25.000

mensen geleerd en geïnspireerd

hoe je door kort,

krachtig en overtuigend

te spreken en

pitchen je impact

kunt vergroten.

THEMA’S EN MASTERCLASSES

1. Kort & Krachtig Pitchen!

Deze sessie brengt op energieke en inspirerende

wijze het gesprek op gang bij de deelnemers

in uw publiek! In 6 en 60 seconden.

Pak je podium! Wat vertel jij?

2. De allerbeste ambassadeur ben jijzelf!

Hoe overtuigend spreek jij? Deze sessie

inspireert en leert mensen hoe zij de allerbeste

versie van zichzelf, of bijvoorbeeld

van de afdeling, het project, de organisatie

of uw bijeenkomst kunnen uitdragen!

3. Vergroot jouw zichtbaarheid en naamsbekendheid!

Deze sessie bevat een inspirerende ‘rollercoaster’

aan praktische marketing- en

communicatiegeheimen! Hoe komt bijvoorbeeld

McDonald’s in Nederland aan

3 miljoen klanten per week? Hoe benut

je sterke storytelling? Dat ontdek je; voor

jouw organisatie of bedrijf!

WAAR IN TE ZETTEN?

Tijdens Klantevenementen, tijdens relatiebijeenkomsten

of -congressen en tijdens

'op de zeepkist'- en medewerkersbijeenkomsten.

Inzetbaar voor bijeenkomsten van

10 tot 10.000 deelnemers

WAT ANDEREN ZEGGEN

· Erica Terpstra: “Patrick is

een energiek en vakkundig

spreker” ;

· “De pitchkoning

van Nederland”;

· “Gewoon TOP”;

· “Wat een sprankelende ‘pitch-fit-energizer’”;

• “Patrick heeft onze dag gered... wat een

passie, verbinding en beleving!”

OPDRACHTGEVERS

• Profit: dienstverlening, foodsector, retail,

corporates, e.v.a.;

• Non-profit: zorg, overheid/gemeenten,

vrijwilligersorganisaties, dienstverlening,

e.v.a .;

• Verenigingen: branche-, bedrijfs-,

beroeps- en ondernemersverenigingen in

heel Nederland.

WAT IS DE VOLGENDE STAP?

• Altijd mogelijkheid tot vrijblijvend telefonisch

contact, via Speakers Academy®;

• Presentatie (inhoud, lengte, vorm) altijd

afgestemd op uw bijeenkomst en doelen;

• Zie voor meer informatie over Patrick van

Gils de site van Speakers Academy®.

WAAROM DOET PATRICK WAT

HIJ DOET?

• Patrick van Gils: “Ooit vond ik het knap

lastig en spannend om mijzelf te laten

zien en horen… Sinds ik dit durf en doe

ben ik succesvol. Ik stoorde me jarenlang

mateloos aan saaie, langdradige presentaties

en oneindige powerpoint-monologen.

Ik laat zien hoe het anders kan:

boeiend, compact en bomvol interactie!

Mijn droom: ieder mens verdient z'n

podium en z'n pitch!”

T 010 - 433 33 22



© JACQUES KOK

© JACQUES KOK


‘DUMPERT ‘REET’

UITSTEKEND BIJ DE

ONLINE GENERATIE’

René van Leeuwen (1988) is vooral bekend van online videoplatform Dumpert TV. Hij bedenkt, produceert en

presenteert reportages, series en originele formules, zoals ‘DumpertReeten’ en ‘Dumpert filmt je werkplek’. In de

humoristische show ‘DumpertReeten’ zijn niet alleen geüploade filmpjes en eigen content te zien, maar ook in

samenwerking met partners ‘branded content’ die via dit platform precies bij de goede doelgroep terechtkomt.

Hij praat jong en wat ouder tijdens boeiende lezingen bij over Dumpert, pr, marketing, het bereiken van jonge

doelgroepen en het internet.

54


ONLINE MEDIA

René van Leeuwen Msc


“

Dumpert is een succesvol

videoplatform, dat niet is

afgeleid van televisie. Maxim

Hartman en ik zijn vijf jaar

geleden met de show ‘DumpertReeten’

begonnen. Komische filmpjes

kijken bestond hier al, maar nauwelijks op

internet. SBS had wel compilatieprogramma’s,

zoals ‘Lachen om video’s’, dat body kreeg

doordat tv-persoonlijkheid Hans Kraaij het

presenteerde. Bij ‘DumpertReeten’ zijn persoonlijkheden

en hun inbreng nog belangrijker

en spelen zij een nog grotere rol dan op

televisie. Zelfs als het onbekende gasten zijn

die we uitnodigen naar aanleiding van filmpjes

die ze hebben geüpload, zoals in aflevering

180. Jelle had zijn auto in vlammen zien

opgaan. Dat was gefilmd en dus een prima

sollicitatie om bij Nick, Sylvana en mij te

komen zitten om met ons de week doormidden

te breken”, vertelt René van Leeuwen.

“Dumpert is geen negatieve verzamelplaats

voor filmpjes waarin mensen letterlijk op

hun bek gaan of uitgescholden worden. Je

kunt niet alleen gebaseerd op negativiteit

zo’n enorm platform bouwen.” De filmpjes

in de show zijn vaak afkomstig van de website

en staan vast, maar de presentatoren

weten niet tevoren welke dat zijn. Een groot

gedeelte is ingeladen door de kijkers of komt

van het internet. De mensen van Dumpert

gaan zelf ook op zoek naar het verhaal achter

de ‘viral’ en maken daar korte filmpjes van

die losstaan van ‘Dumpert Reeten’. ‘Dumpert

Nazorg noemen we dat.”

“Laatst was stand-upcomedian, cabaretier

en acteur Henry van Loon te gast. Die show

begon gewoon met stilte. Henry, die niet is

te regisseren, had niets te maken met een

filmpje, maar kwam om zijn nieuwe serie te

promoten. Als een bedrijf of organisatie, in

dit geval een streamingdienst, naar ons toekomt

maken wij content die precies past bij

de helemaal op online georiënteerde doelgroep.

Deze jonge mensen kijken – behalve


live voetbalwedstrijden of samen met hun

ouders – nauwelijks nog reguliere televisie,

zijn niet anders gewend dan online en weten

eigenlijk niet beter. Hoe je hen het beste kunt

benaderen vertel ik graag tijdens lezingen of

minicolleges. Dan geef ik voorbeelden, zoals

van een ministerie dat jongeren wilde bereiken

met een gelikte, duidelijk voor televisie

gemaakte reclamefilm. Dat werkt niet bij

deze doelgroep.” ‘Branded content’ als marketinginstrument

is volgens René van Leeuwen,

‘creative producer’ bij het Mediahuys

(Telegraaf Media Groep), waaronder ook

Dumpert valt, een beter idee. Dit concept

versmelt de merkuiting met amusement of

informatie die waarde toevoegt voor de consument-kijker.

In tegenstelling tot adverteren

staat bij deze contentvorm de commerciële

boodschap van een merk niet direct centraal.

Het is reclame, maar voelt niet zo. “Ik zit met

m’n 30 jaar op de grens van twee werelden

en ben als kind nog opgegroeid met televisie.

Met internet kwam ik pas in aanraking

tussen mijn negende en elfde. Ik kijk nog tv,

maar heb vaak het idee naar allerlei generieke,

inwisselbare poppetjes te kijken die

wat voorlezen van de autocue. Bij Dumpert

werk ik met collega’s Nick en Sylvana, een

mooie meid met een heel eigen karakter die

zonder uitgeschreven tekst presenteert en

interviewt. Ik wil haar niet authentiek noemen,

want dat woord wordt zoveel gebruikt

dat het niet meer authentiek is, maar wel origineel.

Zij is de persoonlijkheid die wij op

internet wilden en heeft, al ben ik bevooroordeeld,

de potentie heel groot te worden.”

Misschien ook wel op de reguliere televisie.

Voor zichzelf ziet René dat niet zo. “Ik denk

dat televisie op den duur niet duurzaam is.”

‘REETEN’

Terug naar ‘DumpertReeten’, waarin

René, Nick en Sylvana samen met gasten de

populairste internetvideo’s van de voorbije

week ‘reeten’ (van het Engelse ‘to rate’). De

filmpje die voorbijkomen geven ze tussen 1

en 5 ‘reeten’ in de vorm van ♥.Uit die filmpjes

bestaat negentig procent van de content

van de show.” Kijkers moeten het idee

kunnen hebben dat als er morgen iets geks

gebeurt, ze ook bij ons kunnen zitten. We

nodigen mensen uit op gevoel en het is altijd

even spannend als de camera’s aangaan. We

hebben Arjen Lubach gehad. Die is waanzinnig

getalenteerd en gewend met een

script of autocue te werken. Bij ons moest hij

het ineens uit de losse pols schudden. Dat

maakte het spannend. Iemand ziet een filmpje

en moet daar liefst op het juiste moment

een gevatte opmerking bij maken, wat best

ingewikkeld kan zijn. Dat geldt ook voor ons.

Bij een filmpje getiteld ‘Bier aan een touwtje’

plaatste ik een harde opmerking over Bonnie

St. Claire, maar zoals altijd met een knipoog.

In deze setting kan dat, maar in een andere

omgeving kunnen mensen met mij een serieus

gesprek voeren.” Niet elke opmerking

haalt de show. “Wij draaien een uur of iets

langer in de studio en houden twintig minuten

over waarvan de helft videobeeld is. We

knippen driekwart weg, maar twintig minuten

internettijd is nog steeds bizar lang.” Op

de website staat de top 5 altijd rechtsboven

op de app staan de ‘toppers’. Het aantal ‘pluskudos’

dat kijkers geven bepaalt de rangorde.

‘DUMPERT FILMT JE

WERKPLEK’

René denkt dat ‘DumpertReeten’ zeker

aflevering 200 haalt. Elke week komt er een


ONLINE MEDIA


nieuwe aflevering. Veel risicomanagers kennen

Dumpert ook via Facebook. Dat blijkt

als hij in de zaal vraagt wie Dumpert kent

en waarvan. “Het internet droogt niet op.

Rob Dyrdek van de gelijksoortige MTVshow

‘Ridiculousness’ hoorde ik in het ‘achter

de schermen’-stukje na de bumper aan

het einde van de show zeggen dat hij dacht

dat het internetaanbod na twee seizoenen

op zou zijn. Elke dag zijn er nieuwe filmpjes

en plaatjes. Qua materiaal stopt het nooit.”

Hij vertelt graag over het succes van ‘DumpertReeten’

en ‘Dumpert filmt je werkplek’,

met exclusieve kijkjes achter de schermen

van bijvoorbeeld de Jostiband, de brandweer

en de Mobiele Eenheid. Pure professionele

documentaires, waarin René ook

als interviewer in zijn element is. “Daarin

kunnen we veel kwijt, ook op het gebied

van het in de markt zetten van werkgevers

en arbeidsmarktcommunicatie. Belangrijk

voor bedrijven en organisaties, want zij

bereiken met hun medewerking jonge mensen

die bijvoorbeeld hun bedrijf kunnen

versterken, waar we met ‘DumpertReeten’

misschien eerder kritische jonge consumenten

trekken. Wij weten hoe we die doelgroepen

moet bereiken en benaderen, zonder ze

weg te jagen.” René kan boeiend en informatief

vertellen over wat de nieuwe privacywetgeving

betekent. Niet alleen voor

internetgebruik in het algemeen, maar ook

voor videoplatforms. “Privacy is altijd al een

dingetje. Mensen denken vaak dat ze portretrecht

hebben, maar dat geldt niet als

ze op straat lopen en worden gefilmd.” Het

controversiële Europese artikel 13 regelt het

auteursrecht op internet en is volgens velen

een inperking van het vrije verkeer op het

wereldwijde web. “Wij krijgen ook materiaal

waarvan we niet altijd weten hoe het zit

met auteursrecht, maar hoe dat uiteindelijk

uitpakt weet niemand. Dumpert, maar ook

het web in brede zin, moet wat dat betreft

nog een hele ontwikkelingsfase doormaken.

Ik zie internet na 20 jaar nog steeds een

beetje als een puber, waarvoor nog geen hel-

56

dere regels zijn. Auteursrecht is belangrijk,

maar er is een verschil tussen brutaal materiaal

jatten of het bewerken. Bedrijven betalen

ons vaak om hun content bij ons te laten

zien. Dat zal in de toekomst het probleem

niet zijn. Vaak gaat het ook om citaatrecht.

Ik heb liever dat men zich druk maakt over

wie de controleurs controleert en de gigantische

platforms in bedwang houdt. Volgens

internetondernemer, blogger en journalist

Alexander Paul Klöpping zijn Facebook

en Twitter al groter dan de economie van

een staat. Ze hebben vanwege hun grootte

een bepaalde nutsfunctie, maar in hoeverre

mogen zij beslissen Geert Wilders bijvoorbeeld

van hun platforms af te gooien.

Dat is heel arbitrair. Ook YouTubers kunnen

van het ene op het andere moment worden

geweerd. En als iemand een filmpje op

internet post, dat niets te maken heeft met

muziek, film of sport, moeten we daar niet

met een auteursrechtblik naar kijken. De tijd

is niet terug te draaien.”

‘Je kunt niet

alleen op

negativiteit een

enorm platform

bouwen’

RISICOMANAGERS EN

STUDENTEN

René van Leeuwen heeft gesproken voor

studenten pedagogiek, psychologie en

bestuurskunde aan de Erasmus Universiteit.

Hij heeft expertise op het gebied van reputatiemanagement

en pr-schade en spreekt

daar ook over, zoals laatst voor een groep

‘risk managers’. Divers publiek met verschillende

kennisniveaus.“Public relations-schade

is eigenlijk niet te verzekeren.

Je weet nooit wanneer iets gebeurt dat het

imago van jouw bedrijf aantast. Dat kun je

niet afbakenen. Organisaties vragen mij

hoe ze daarmee moeten omgaan. Ik zeg niet

dat ik het weet, maar heb wel enkele jaren

ervaring. Ook over schadelijke internetvideo’s

die nog jarenlang op internet blijven

ronddolen. Hoe haal je die weg? Vaak kan

dat niet, omdat het vaak gaat om openbaar

– en meestal niet door ons – gefilmde dingen.

Soms maken we iemand op voorhand al

onherkenbaar of halen beelden van een minderjarige

weg, maar dat heeft niet altijd zin

doordat die filmpjes vaak al oud zijn en niemand

ze nog bekijkt. Publiek vertel ik soms

over het Streisand-effect. Barbra Streisand

wilde haar villa verkopen, maar een luchtfoto

ervan van het internet laten halen.

Daarmee bereikte ze een averechts effect.

Het werd er juist interessanter door en voor

de gemiddelde nieuwsconsument onweerstaanbaar.

Het was niet lang wachten op

koppen als ‘Barbra Streisand wil niet dat je

dit ziet’. Wanneer ze geen actie had ondernomen,

was de publiciteit minder geweest.”

“Ik dacht als spreker gevraagd te worden

door marketeers, ‘brand managers’, communicatiewoordvoerders

of overheidsmensen

die een bepaalde doelgroep willen bereiken.

Ik denk nu dat mensen juist meer willen

horen over alles dat met internet of pr

te maken heeft. Ik weet naast Dumpert en

marketing veel van onlinemogelijkheden én

hoe ze jongeren kunnen bereiken. Dumpert

is een vrij uniek platform. De kritische doelgroepen

waarnaar ze allemaal op zoek zijn

zitten bij ons. Ze kijken de hele dag op de app

en sociale media. Dus maken wij voor hen

content op maat in een aansprekende setting.

Dan vreten ze het op.” Alleen wie zijn

merk op de juiste manier neerzet voor het

juiste publiek heeft succes.”

Voor boekingen of

meer informatie:

T 010 - 433 33 22



René van Leeuwen is ‘creative producer’ in het Mediahuys (Telegraaf Media Groep) en presentator van online videoplatform

Dumpert. Hij werkt samen met professionals op het gebied van marketing, pr en communicatie en is bedenker van campagnes

voor merken die jonge mensen willen bereiken die zijn opgegroeid met het internet. Daarnaast is hij professioneel spreker. Van

Leeuwen heeft een BA in geschiedenis (‘major’ internationale relaties) en een Msc-graad in arbeids- en organisatiesociologie.

COLUMN

Klimaatverandering: niet langer schuilen

achter complexiteit – doen!

Manuel Adamini

Als we over klimaatverandering

spreken, dan maken we

het heel complex. En complexiteit

vormt een prima

excuus om tot nader order

niets te doen.

Toegegeven, de wetenschap achter klimaatverandering

is waanzinnig ingewikkeld.

Veel systemen op aarde, of het nou gaat

om water- of luchtstromingen, het ijs te land,

ter zee of in de bodem, de pH-waarde van de

oceanen of woestijnvorming, we begrijpen

het nog amper. Laat staan dat we de wisselwerking

tussen deze systemen overzien.

Alleen al in juli 2019 is door extreme

warmte 200 km 3 (!) ijs op Groenland gesmolten.

Dat is een blok van 20 x 10 x 1 km! Giet

je hetzelfde smeltwater over Engeland uit,

dan staat het 1,5 meter hoog! Dat dit de zeespiegel

doet stijgen, begrijpt iedereen. Maar

wat gebeurt er met de permafrost, de Golfstroom,

de jetstream, neerslagpatronen? En

de impact op de reële of de financiële economieën

weten we nog slechter in te schatten.

Toch is de basis simpel: de veranderingen

zijn groot en zullen een omvangrijke en blijvende

impact op de aarde en haar bewoners

hebben. Willen we de planeet voor mens en

dier leefbaar houden, dan moeten we ons

handelen fundamenteel aanpassen. En snel.

Zo vraagt het Internationaal Energieagentschap

om extra investeringen in klimaatmaatregelen

van 2.500 miljard dollar

per jaar. Volgens de secretaris-generaal van

de Verenigde Naties moeten we aan minstens

het dubbele denken, willen we bredere

duurzame ontwikkelingsdoelen realiseren,

die zijn gericht op een einde aan extreme

armoede, ongelijkheid, onrecht, conflict én

klimaatverandering.

‘We moeten

ons handelen

fundamenteel

aanpassen.

En snel’

Het International Institute for Sustainable

Development berekende dat we de energietransitie

op een totaal ander niveau kunnen

tillen als we maar 10-30% van alle huidige

subsidies voor fossiele brandstoffen inzetten

voor duurzame energie. Gemiddeld investeren

we wereldwijd jaarlijks ongeveer 300

miljard dollar in hernieuwbare energievormen

- tegenover 600-700 miljard voor

olie- en gasproductie plus 400-500 miljard

aan subsidies (heel even: hoe kan het dat we


nog steeds geen BTW op vliegtickets betalen…?).

De Nationale Akademie der Wissenschaften

Deutschlands bracht eind juli een vernietigend

rapport uit over de klimaatprestaties

van mijn geboorteland. De kernboodschap

is een dringende vraag om een ‘sectoroverkoepelende

en identieke’ prijs voor CO 2

-

emissies, ver boven de prijsniveaus van nu.

De opbrengsten moeten op transparante en

sociaal draagbare wijze (denk aan de gele

hesjes…) geïnvesteerd worden in klimaatmaatregelen.

Niets nieuws onder de zon –

wel is de toon verrassend scherp.

Daarnaast zullen we ook ons voedselpatroon

moeten wijzigen. Elke seconde wordt

een hectare regenwoud (een opslagplaats

van CO 2

) gekapt of neergebrand om ruimte

te maken voor de teelt van veevoer. Het klimaatorgaan

van de VN, de IPCC, heeft ons

in een recent onderzoek wederom opgeroepen

om minder dierlijk eiwit te consumeren,

zeker met een almaar groeiende

wereldbevolking. Het gezaghebbend tijdschrift

The Lancet gaf eerder een studie in

opdracht waarin een compromis tussen lekker

en gezond vlees eten en het klimaat werd

gezocht: 98 gram rood vlees per week (!), 203

gram gevogelte, 196 gram vis… voor carnivoren

niet veel, maar anders best okay.

Het is allemaal zo moeilijk niet. We weten

wat ons te doen staat. Nu!

Voor boekingen of

meer informatie:

T 010 - 433 33 22




ONDERNEMERSCHAP

‘ONDERNEMEN

IS UIT HET NIETS

IETS CREËREN’

Rasondernemer Roland Kahn (67) is de pensioengerechtigde leeftijd gepasseerd, maar voelt zich beter dan toen hij 50

was. Het strakke lijf is er. De zin om leuke dingen te blijven doen, als hij per 1 januari 2021 het directievoorzitterschap van

Cool Investments overdraagt aan tweelingzonen Joshua en Jonathan (35), straalt er vanaf. “Er zijn nog zoveel uitdagingen,

zoveel ideeën bijvoorbeeld voor nieuwe ondernemingen die ik kan opdoen tijdens de reizen die ik wil maken. Ik heb 42

jaar ervaring als ondernemer en wil mensen inspireren, adviseren, kennis met hen delen en tegelijk betrokken zijn bij een

wereld die voor iedereen werkt vanuit liefde, zorg en tolerantie.”

Roland Kahn


Achter de ingang van zijn kantoorpand

in Diemen begint

een andere wereld. Met een

moderne restaurantruimte

en een binnentuin. Op het

bruggetje over de vijver met aaibare koi

poseert ‘Mr. CoolCat’. Even later zegt hij in

zijn gezellige en met bijzondere ‘schilderijen’

geïllustreerde kantoor: “Juist nu bestaat

veel behoefte aan connectie en moeten we

ons focussen op wat ons bindt in plaats van

scheidt. Dat laatste zie je helaas het vaakst.

Dat is erg.” Die opmerking tekent hem, net

als zijn liefde voor ondernemerschap. Roland

Kahn noemt zichzelf een createur,

omdat ondernemen volgens hem synoniem

is voor uit het niets iets creëren. “Managen

betekent letterlijk iets in stand houden,

waardoor je het risico loopt dat je creativiteit

en innovativiteit na enige tijd zoekraken.

Dat is erg gevaarlijk.” Een ondernemer repareert

het dak als de zon schijnt, want als hij

dat niet doet, komt hij in de ellende terecht,

vindt Kahn. “Soms is dat lekker, want doordat

je in de shit zit word je scherper en weet

je weer dat het niet had mogen gebeuren.”

HOOFDREKENEN IS

BELANGRIJK

Zijn leven bestaat uit bergen en dalen,

maar de bergen zijn hoger dan de dalen.

Dat is al zo sinds hij op zijn zestiende kennismaakte

met de detailhandel. “Ik zat nog

op school toen ik in een kledingwinkeltje

ging werken. Niet zo gek dat ik daar affiniteit

mee had. Mijn opa van vaderskant importeerde

stoffen uit Frankrijk. Mijn andere opa

en later mijn vader, die het van hem overnam,

had een confectiefabriek. Ik had talent,

was extravert, geïnteresseerd in mensen en

empathisch. Verkopen en vooral het adviseren

van klanten vond ik leuk. Ze kwamen

uit heel Nederland en ik wist de hele oude

voorraad te verkopen door voor iedereen de

juiste spullen te vinden.” Zara, H&M en Primark

bestaan vijftig jaar geleden nog niet.

Zijn ouders zijn uit elkaar als hij bedenkt

dat het geweldig zou zijn als er een tienerformule

zou komen met betaalbare hippe

kleding. Het zaadje voor wat rond 1979

CoolCat zou worden is geplant. Als 17-jarige

gaat hij bij de Bijenkorf werken als assistent

van de assistent van de assistent van de inkoper.

Na negen maanden is hij zelf assistent

van de inkoper.

Het wordt spannend als tegen 1970 de

automatisering in de kledingbranche haar

intrede doet. “Ik heb het geluk dat zowel

mijn linker als rechter hersenhelft goed werken.

Daardoor ben ik heel creatief, maar

kan ik ook extreem goed rekenen. Jammer

dat mensen niet meer leren hoofdrekenen,

want dat helpt ze met grootheden bepalen

en dingen inschatten. Als ze alles op een

rekenmachientje uitrekenen, begrijpen ze

niet wat getallen inhouden en verliezen ze

flexibiliteit en zekerheid.” Roland Kahn heeft

ook nog eens een enorm goed gevoel voor

locatie en oog voor schoonheid. “Dat alles

tezamen heeft van mij een goede ondernemer

gemaakt. Zoals gezegd heb ik pieken en

dalen gekend, maar uiteindelijk heb ik het

58


voor een jongen die op zijn zestiende begon zonder een cent op zak niet verkeerd

gedaan. Niet alleen als ondernemer, maar ook tien jaar lang als lid van de

raad van advies van het AMFI (Amsterdam Fashion Institute), waarvan drie

jaar als voorzitter.” Nyenrode Universiteit, een van de onderwijsinstellingen

waar hij gastdocent annex ‘lecturer’ is, heeft hem een ‘Lifetime Achievement

Award’ gegeven en hij heeft een penning gekregen voor zijn betrokkenheid bij

het mbo, waarop hij later tijdens ons gesprek terugkomt. “Het feit dat je niet

ongemerkt op deze planeet bent is leuk. Dat je iets van jezelf toevoegt aan het

leven van anderen heeft waarde.”

ZONEN

Daarvan kunnen zijn zonen Joshua en Jonathan volop profiteren als zij in

2021 de zaak, waarin ze alweer een flink aantal jaren actief zijn, overnemen

van hun vader. “Joshua heeft hbo fashion management gedaan en is creatief

en nieuwsgierig, Jonathan heeft een MBA en is heel cijfermatig, serieus en

heeft veel overzicht. Beiden houden als zonen van een Aziatische moeder van

diepgang, zijn zelfbewust en tegelijk bescheiden en nederig. Als zij CEO zijn

van de groep word ik ‘consigliere’, een adviserende rol waarin ik mijn kennis

zoveel mogelijk wil delen met hen (en anderen), naar goed joods gebruik,

want vader heeft een grote bek en zij presteren veel. Ik ben fier op mijn

kinderen, van wie mijn dochter Joëlle het creatiefst is en de meest vrije geest

heeft. Ze heeft de New York Film Academy gedaan en is nu bachelor in Fine

Arts Film Direction. Het zijn alle drie prachtige mensen en zeer betrokken bij

de wereld. Ik ben trots dat ik iets heb mogen bijdragen aan hun ontwikkeling.

Mijn volgende stap is hen helpen hun dromen te verwezenlijken. Want

mensen helpen succes te hebben is een nieuwe uitdaging die ik wil aangaan.

Bijvoorbeeld jonge mensen die hun bedrijven groot willen maken. Dat

doen we nu al via ons door Jonathan geleide investeringsbedrijf, waarvan ik

adviseur ben. Dan zijn er bedrijven waarin we investeren die het leuk vinden

als ik regelmatig met de directie praat. Ik bereid me voor straks vaker de rol

van nieuwsgierige observant, raadgever, coach en adviseur te spelen. Ik moet

alleen oppassen niet te veel de schoolmeester te gaan uithangen, want het rare

is dat ik van al die jonge mensen, op wie we best trots mogen zijn, meer leer

dan zij van mij. Zij hebben nog onbevangenheid, drijfveer en passie.”

‘Mensen die

vragen zijn maar

‘even’ dom’

V&D

Was V&D een icoon in de winkelstraat en wilde hij de keten vanuit zijn passie

voor ondernemerschap redden? “Ik heb zes jaar bij de Bijenkorf gewerkt,

V&D was altijd de tegenstander. Toen het warenhuis naar de Filistijnen ging

had ik absoluut geen fiducie in Hudson’s Bay. Ik noemde dat zelfs een fata morgana,

maar dat wilden degenen die hoopten dat het een succes zou worden

niet horen. Frappant trouwens dat zovelen moeite hebben met een oprechte,

directe of afwijkende mening.” Kahn probeert V&D in 2016 een doorstart

te geven, maar krijgt zijn plannen niet rond. Hij heeft dan wel ideeën over

hoe zijn warenhuis van de toekomst eruit moet zien. “Een winkel met etages

die allemaal een eigen thema hebben en dat verhaal vertellen, bijvoorbeeld

onderwijs of reizen. Mode hoeft niet, kleding is overal al te vinden.

De Bijenkorf heeft op dit moment een vintage shop met tassen, horloges en

sieraden. Een enorme klapper. Unieke dingen doen, de klant centraal stellen,

daar gaat het om.” Samen met Jaco Scheffers en Ronald van Zetten, die

mede-eigenaar en directeur is, neemt Kahn nog datzelfde jaar de merknaam

en een aantal concepten van V&D over. Webwinkel vd.nl loopt inmiddels

steeds beter. Het Prijzencircus is terug en via de 'influencers’ op het platform



ONDERNEMERSCHAP

Frendz worden twee tot drie miljoen mensen

ventileren. Spelers zijn in de minderheid. “Ik

bereikt. Dat sterkt hem in het idee dat ben altijd speler geweest. Een aantal goede

je zowel leert van de dingen die je goed spelers wordt coach. De beste goede spelers

doet als van de dingen die fout gaan. Over

worden leiders. Daarvan zijn er nooit

die dynamiek en andere ervaringen uit zijn genoeg. We hebben in dit land een ongelooflijke

lange ondernemersloopbaan spreekt Roland

neiging te nivelleren. De cultuur is

Kahn voor en met bedrijven, vaak tegen zesjes halen. Degenen die daar met kop en

een vergoeding die naar zijn CoolCat Foundation

schouders bovenuit steken en dat niet wil-

gaat. “Die ANBI-stichting is in 1999 len worden soms verketterd. Gelukkig is dat

opgericht om financieel bij te dragen aan de nu minder dan vroeger, maar daarvoor in

ontwikkeling van kinderen in achterstandssituaties

de plaats is het ‘milieucommunisme’ geko-

in Nederland en het buitenland. men, dat zover gaat dat mensen zich moeten

Hoe vaker ik dus word uitgenodigd, des te schamen om in een vliegtuig te stappen. Het

meer geld ik kan weggeven. Ik hoef voor is ongelooflijk hoe hypocriet mensen zijn.

mezelf geen geld meer te verzamelen, dat heb Het aller bizarste is biobrandstof. We kappen

ik al voldoende, maar ik wil wel bijdragen

bomen om CO₂ te bestrijden, in plaats

aan een betere wereld.” Na het faillissement van dat we die bomen het werk laten doen!

van CoolCat heeft Roland Kahn het bedrijf We bouwen windmolens, maar laten de

teruggekocht. De voorraad is opgeruimd, de natuur niet doen wat ze moet en kan doen.

complete bankschuld is terugbetaald. De stenen

De milieumaffia beperkt ons en daar ben ik

winkels verdwijnen desondanks en net redelijk verbaasd over. Die hypocrisie hoort

als bij V&D veranderen de ‘bricks’ in ‘clicks’. bij mensen en het mooie daarvan is wel dat

“Zo’n overdracht is geen feestje en uiteindelijk

we ervan kunnen leren.” Niet alleen over

is het door omstandigheden niet gelukt hoe we omgaan met het milieu en klimaat-

op de oude voet door te gaan en alle betrokkenen

verandering, maar ook over ons onderwijs

te steunen. CoolCat komt als online maakt Roland Kahn zich zorgen. Al jaren.

kinderen jongerenmerk terug. Daarvan “Wij merkten twintig jaar geleden al dat het

hebben we hoge verwachtingen. Ik help het zeer moeilijk is mensen te vinden die in een

team weer met opstarten. Daarnaast hebben winkel leiding willen geven. Dat komt deels

we het lingeriemerk Sapph en zeventig America

doordat scholen mensen al tientallen jaren

Today-winkels. De eerste pilot in Duits-

vooral dingen leren die niet meer nodig zijn.

land is pas geopend en internet groeit hard. Het schoolsysteem is, net als de overheid en

MS Mode grote maten telt nu 180 winkels in eigenlijk ons allemaal, echt aan innovatie

de Benelux, Frankrijk en Spanje. Die doorstart

toe. Het is te gek dat er een onderwijzerste-

loopt redelijk, hoewel er nog veel te kort is, terwijl iedereen een laptop heeft. De

doen valt. Naast de oudere klanten, zijn er nu beste docenten kunnen online op elk niveau

steeds meer jongere mensen aangewezen op lesgeven, leerlingen van alle leeftijden kunnen

grotere maten. Het is best een uitdaging hen

de digitale lessen opnemen en afspelen

er leuk te laten uitzien. De een is graag strak, wanneer ze willen en indien gewenst begeleiding

de ander kiest ervoor maat 46-48 te hebben.

krijgen van een leraar. Dat heeft

Dat is de vrije keuze waarop iedereen recht immense voordelen. Iemand die ziek is mist

heeft, ongeacht de eventuele gezondheidsrisico’s.

nu een les. Niet meer van deze tijd! Onzintefeuille

Ten slotte hebben we een vastgoedpornig!

Eigenlijk houdt de overheid vooruit-

in Nederland, België, Duitsland en gang op een geweldige manier tegen door

sinds tien jaar in Amerika.”

op zulke dingen niet optimaal in te zetten.

Ze zijn bang voor vooruitgang uit angst voor

‘IK BEN EEN SPELER’

banenverlies.” Enige tijd geleden heeft Kahns

Volgens Kahn zijn de meeste mensen toeschouwers

bedrijf samen met een Brabantse mbo een

(“De oude Romeinen zeiden het joint venture opgericht om medewerkers in

al: ‘Geef het volk brood en spelen’.”), maar staat te stellen een mbo-opleiding binnen

zijn er in Nederland ook abnormaal veel enkele jaren te voltooien, met nadruk op

commentatoren. Mensen die aan de kant praktijklessen en -ervaringen die de leerlingen

staan en hun mening over alles en iedereen

daarna theoretisch konden onderbouwen.

“Dynamische jongeren die heel snel

met computers zijn moet je niet de hele dag

in een klaslokaal opsluiten, vandaar deze

aangepaste opleiding. Die hebben we later

opgeheven omdat andere instellingen dat nu

beter kunnen.” De flamboyante ondernemer

constateert dat de huidige leiders compleet

achter de feiten aanlopen. Een boeiende ontwikkeling.

“Als we die niet weten te stoppen

komt West-Europa erg in problemen. Om

ons heen zijn er geen of minder beperkingen.

Kijk naar de enorme groei van Azië en

de dynamiek van die landen. Dan zie je dat

veel dictatorialer geregeerde landen zich

sneller ontwikkelen dan landen waar iedereen

zich met alles bemoeit. Kijk naar China,

dat kennis koopt, steelt en ontwikkelt.

Voor we afscheid nemen geeft Roland

Kahn nog enkele tips. “Leg focus op waarin

je goed bent en vlak de rest zoveel mogelijk

af. Dan maak je enorme stappen.” En: “Zoek

hulp als je er niet uitkomt. Mensen die vragen

zijn maar ‘even’ dom.”

Roland Marcel Kahn is eigenaar

van investeringsbedrijf Cool Investments

(CoolCat junior, Sapph, America

Today, MS Mode grote maten)

en een van de initiatiefnemers van

VD.nl. Daarnaast handelt zijn bedrijf

in vastgoed. Kahn opende zijn eerste

eigen kledingwinkels in 1976 en

de eerste CoolCat in 1979.

© R EMCO VAN DEN BRAAK

COLUMN

Pascal Fredrik

Ken je het verhaal van de bokser die kampioen wilde worden om zijn armoede

te ontvluchten? Hij werd geïnspireerd door de wereldkampioen boksen die

bekend staat als The Greatest (Muhammad Ali). De jongen groeide op in

het getto van Brooklyn, New York. Zijn vader verdween toen hij 2 jaar oud

was en zijn moeder overleed op zijn 16e. Hij raakte op het criminele pad en

kwam terecht in de jeugdgevangenis. Totdat een bokstrainer zich over hem

ontfermde en hem weer op het rechte pad bracht. De jongen bleek talent te

hebben voor het boksen en maakte indruk door als amateurbokser van zijn

24 partijen er 21 te winnen. Hij zag een uitweg om uit zijn situatie van pijn

te komen en richting het succes te gaan. Met zijn 20 jaar werd hij de jongste

wereldkampioen ooit in het zwaargewicht…

‘Het

succes zit

al in je,

alleen jij

bepaalt

of je het

naar

boven

haalt’

VAN PIJN NAAR SUCCES

Ondanks zijn successen heeft Mike Tyson

ook vele schandalen gekend. Hieruit blijkt

wel waarom het belangrijk is om ook op

mentaal vlak te groeien. Zijn talent en zijn

honger waren mooie drijfveren, maar mentaal

is hij blijven hangen in zijn armoede.

Oude gewoontes verdwijnen niet zomaar.

Hij zei altijd: ‘Iedereen stapt met een plan de

ring in, maar dat plan is meteen vergeten als

je die eerste klap hebt gekregen’. Met ratio en

verstand kunnen we onszelf het een en ander

wijs maken, maar wanneer de emoties het

overnemen komt de ware aard bovendrijven.

En het is die ware aard die ons succesvol

maakt, ongeacht wat we willen bereiken. Die

persoonlijke ‘why’ komt voort uit die ware

aard. De ‘pijn’ waar we iets aan willen doen

en daardoor in actie komen.

‘MINDSET’

Als ‘recruiter’ heb ik meer dan 2000 sollicitatiegesprekken

gevoerd met kandidaten.

Dan dan ga je vanzelf patronen herkennen

en door de presentatie van de kandidaat

heen prikken. Het zijn de ervaring en persoonlijkheid

van de persoon die een betere

voorspelling geven van hoe diegene in die

rol zal functioneren. Zelfs als we die ervaring

nog niet eerder hebben opgedaan, kunnen

we daar een beeld bij schetsen en inschatten

hoe die ervaring moet zijn. Het gaat dan ook

om het gevoel wat daaraan ten grondslag ligt.

Daar komt ons gedrag uit voort. Het is de

invulling die we zelf geven aan datgene wat

we waarnemen.

Die zintuigelijke waarneming op zich kent

geen waardeoordeel. Dat komt pas nadat we

er met onze eigen filters overheen gaan. Dit

zelfinzicht is me als ondernemer goed van

pas gekomen met als gevolg dat ik anderen

daarin kan trainen en coachen. Dat vormt

tevens de basis van mijn bedrijf Speaker’s

Night Productions.

Vanuit zijn missie om onrechtvaardigheid

tegen te gaan en meer

begrip voor elkaar te realiseren,

besloot Pascal zich te ontwikkelen

tot ‘Motivational Speaker’. Met

zijn studie Communicatie, 10 jaar

werkervaring als ‘recruiter’ en NLPkennis

is Pascal een bekrachtigende

‘mindset’-expert.

Voor boekingen of meer

informatie: T 010 - 433 33 22

speakersacademy.nl


‘RETAIL IS STRAKS

OVERAL, OOK IN DE

WINKELSTRAAT’

62


RETAIL- EN GERELATEERDE TRENDS

prof. Kitty Koelemeijer

Tekst: Jacques Geluk | Fotografie: Eric Fecken

Kitty Koelemeijer is hoogleraar Marketing & Retailing aan de Nyenrode Business Universiteit. Wanneer er

binnen of in relatie tot de detailhandel ook maar iets gebeurt vragen de media haar om commentaar en visie.

Ze analyseert en blikt vooruit. Kitty schrijft en spreekt over digitale disruptie en de ontwrichting van de fysieke

winkelstraat (“die blijft, maar niet overal”) en kijkt naar betaal- en ecosystemen. Als China-kenner op retailgebied

weet ze welke impact dat land ook op de langere duur op ons kan hebben en hoe we ons daartegen kunnen

wapenen. “Algemeen gesteld kan het nog vijf jaar goedgaan en dan ineens over zijn. Sommigen weten dat allang,

maar anderen schud ik goed wakker tijdens colleges, lezingen en in mijn publicaties.”

Retaildeskundige prof. Kitty

Koelemeijer is voor het interview

naar de rand van Utrecht

Centraal gekomen, tegenover

het pas verbouwde en

druk bezochte winkelcentrum Hoog Catharijne.

In deze on-Nederlandse ‘mall’ lijken

fysieke winkels nog ver van verdwenen en

is van leegstand nauwelijks sprake. Kitty

ondersteunt de gedachte dat kleinere plaatsen

veranderen in spooksteden op winkelgebied,

terwijl winkelen in de grote steden

juist aan aantrekkingskracht wint, omdat de

mensen dat als een beleving ervaren. “Voor

zaken waarvoor je niet ver wilt rijden, zoals

de dagelijkse boodschappen, gaan ze naar de

kleine winkelgebieden, maar die hebben het

vaak moeilijk.” Verrassend zegt Kitty: “De

winkelstraat verdwijnt nooit helemaal, maar

is alleen niet meer vanzelfsprekend. Mensen

zijn fysieke wezens en hebben stenen winkels

nodig om gezellig te kijken, zoeken en

inspiratie op te doen. De grote verandering

is dat retail straks echt overal is waar mensen

zijn en de verschillen tussen online, offline

en de winkel vervagen. Je kunt ook via Facebook,

Pinterest, Instagram en andere nationale

en internationale platforms kopen en

op alle mogelijke manieren betalen. Die ontwikkeling

is al in gang gezet en gaat steeds

sneller.” Ontwrichting van de detailhandel is

volop bezig. Fysiek door de komst van succesvolle

discounters als Action (zelfs een

aparte bestemming voor veel mensen), dat

allerlei artikelen door elkaar heen verkoopt

tegen lage prijzen. Ook het mede daardoor

verdwijnen van de branchering – een drogist

verkoopt allang niet alleen meer drogisterijartikelen,

maar ook speelgoed, koffie en

kleding – draagt bij aan die disruptie. Online

kopen bij websites zorgt voor digitale ontwrichting

van de stenen detailhandel. Vooral

kledingwebwinkels hebben echter extreem

veel last van de vele retouren. Dat drukt de

winsten, omdat consumenten er nu (nog)

niet voor hoeven betalen. Primark laat wel

zijn collectie zien op zijn website, maar klanten

moeten naar de winkel om te kopen. “Ze

zouden teruggestuurde spullen anders vernietigen,

omdat het niet loont alles uit te

zoeken en opnieuw neer te leggen.” Kitty

Koelemeijer wijst ook op geluiden dat de

mensen te hard en te lang achter elkaar werken

in de distributiecentra van webshops en

dat de maatschappelijke verantwoordelijkheidsdiscussie

over online verkopen nog

maar aan het begin staat. Dat thema neemt

ze mee in haar verhaal, net zoals de ontwrichtende

impact van nieuwe technologieën

zoals 3D-printen.

ECOSYSTEMEN

“Ik ben vanuit mijn studie Economie

aan de Universiteit Wageningen in de retail

gerold, maar zie mijn expertisegebied graag

breder door er onder andere technologie,

e-commerce, en innovatie bij te betrekken.

Ik houd me ook bezig met groeistrategieën,

‘omni-channel retailing’, digitale transformatie

en ketensamenwerking en welke lessen

uit de retail toepasbaar zijn op andere

sectoren, die ook te maken krijgen met ontwrichting”,

zegt Kitty. Ook platforms, of

marktplaatsen, zijn blijvertjes en daarom een

ander geliefd onderwerp dat ze graag behandelt.

“Ik spreek over ecosystemen, waarin

verschillende marktplaatsen verenigd kunnen

zijn. Denk aan het Chinese Alibaba dat

daar een schil van diensten omheen heeft

gebouwd op het gebied van betalen, logistiek,

marketing en ‘cloud computing’.” Digitalisering

leidt niet alleen tot meer transparantie,

maar ook tot aantasting van lokaal gebonden

of monopolistische branches. De winkelstraat

is niet meer nodig om informatie

te vergaren over producten en diensten. Net

zoals het bezoeken van fysieke ziekenhui-



‘Sinds de opkomst van online winkelen is het

vergroten van het winkelnetwerk niet per se de

beste strategie’


zen niet altijd meer hoeft voor onderzoek en

diagnose. Software neemt veel over (SAAS:

‘Software as a service’), maar bijvoorbeeld

Ahold Delhaize stelt daar RAAS (‘Retail as a

service’) tegenover. “Vroeger moest iedereen

naar de winkels, die gingen zitten waar de

vraag was en alle synergie- en inkoopvoordelen

doorgaven aan de klant in de vorm van

lagere prijzen. Het draaide om strategische

groeimodellen, volume- efficiëntie en het

bouwen van winkelnetwerken om de toetreding

van concurrenten te voorkomen en

dus de concurrentiepositie verstevigen.” De

Nederlandse detailhandel wilde ooit overal

zijn waar directe concurrenten ook waren.

Het feit dat sommige bedrijven het aantal

Nederlandse vestigingen wil verminderen is

een teken dat de retail is veranderd. “Sinds

de opkomst van online winkelen is het vergroten

van het winkelnetwerk niet per se de

beste strategie.”

‘SLIMME ZET’

Het feit dat de Bijenkorf, die het nu goed

doet, enkele jaren geleden een aantal kleine

vestigingen heeft gesloten is volgens de

retaildeskundige eveneens ‘een slimme zet’.

“In deze markt zouden die winkels wellicht

een blok aan het been zijn geweest. Nu zitten

ze in het juiste, hoogste segment op

de beste locaties.” Naar nu blijkt tijdelijke

nieuwkomer Hudson’s Bay heeft vanaf het

begin tussen wal en schip gelaveerd. “Ik ben

in het begin een tijdje meegegaan met hun

gedachte dat een dynamisch assortiment

voor de millennial, met ongewone en inspi-

64

rerende combinaties en ondersteund door

sociale media, een troef zou zijn. Daar is in

de praktijk niets van terechtgekomen, doordat

de van de Bijenkorf afkomstige jonge

managers zich blindstaarden op de millennials

en de millenniumvisie niet goed uitvoerden.

Ik kan niet zeggen of dat een verkeerde

strategische keuze of een executiefout was,

maar als het management er niet meer in

gelooft kun je het vergeten. Aan de andere

kant had het ook geen zin zich te richten op

het oude V&D-publiek, dat bedrijf bestaat

niet meer en dat is niet voor niets.”

TOEKOMST

De toekomst van de detailhandel gezien

door de ogen van en verteld door Kitty

Koelemeijer. Daarbij aanwezig zijn verveelt

geen moment. “Online, offline, in de Ubertaxi,

de winkelstraat, op de raarste plekken.

Overal kun je dingen zien en kopen.

Dat heet ‘The great dispersal’, de grote spreiding.

Alle kanalen vermengen zich. We vinden

het nog steeds gewoon producten in de

winkel of via exotische platforms te kopen en

ze tevoren via ‘augmented reality’ vast virtueel

en levensecht te bekijken. Straks kunnen

we dus overal kijken, zoeken en aanschaffen,

wat leidt tot grote structurele veranderingen,

ook in de detailhandel. Retail was altijd een

verzameling functies en activiteiten, die we

straks uiteenrafelen. Er komen nieuwe partijen

en dienstverleners die daarvan gedeelten

oppakken om bestaande handelaren te

beconcurreren. In veel sectoren zal de rol

van intermediairs binnen de distributieketens

wegvallen. Bij de infrastructuur van

banken zie je juist veel informatie-intermediairs

komen die hun diensten aanbieden

op het gebied van betaaloplossingen. In het

steeds meer door data gedreven betaalverkeer

gebeurt van alles. ING die Apple Pay

introduceert, slimme portemonnees, overal

koppelbare loyaliteitssystemen, in combinatie

met een enorme privacy-discussie. Die is

al aan de gang met PSD2. We krijgen straks

allemaal onze eigen gegevens onder beheer.

Dan geef je een leverancier toegang wanneer

jij daarvoor expliciet toestemming geeft.”

Kitty legt uit hoe groot het contrast is met

China en wat dat betekent voor de handel.

Niet straks, maar nu al. “Daar zit de overheid

in twee grote platforms, Tencent en AliBaba

Group die alles van iedereen weten. Tencent

heeft de Wechat-app waar miljoenen

Chinezen dagelijks op zitten om te chatten,

kopen, daten en betalen. Dit entertainmenten

sociale media-platform koppelt patiënten

aan specialisten, heeft een verzekeringsfunctie,

koopt ziekenhuizen op en scant

jaarlijks heel veel mensen met enge aandoeningen

met kunstmatige intelligentie. De

andere helft van de betalingen gebeurt met

Ali Pay, een veel handelsgerichter logistieken

mediaplatform. Privacy telt daar niet,

het draait in China vooral om vertrouwen.

SkyNet kan met 220 miljoen camera’s vrijwel

alle Chinezen constant in de gaten houden,

in afgelegen gebieden via telefoons. Nog

een verschil is dat het Westen denkt in landsgrenzen,

waar Chinese bedrijven als AliBaba

zichzelf beschouwen als een economische


entiteit. AliBaba wil trouwens een distributiecentrum

in Luik vestigen – hoewel premier

Rutte het bedrijf wil overhalen dat in

Nederland te doen. Die logistieke verschuiving

is nodig. De steden gaan op slot voor

al die vervuilende bezorgbusjes van leveranciers.

Een partij als online supermarkt

Picnic speelt daar handig op in door nu al

elektrische wagentjes in te zetten en die ook

te gebruiken voor het bezorgen van artikelen

van andere leveranciers.”

WAKKER SCHUDDEN

“Mijn perspectief is altijd distributie,

klantgedrag en technologie. Ik ben geen

blockchainexpert, maar raak er wel aan, bijvoorbeeld

als het over agrofoodketens gaat.

Samengevat leg ik vooral nadruk op hoe je

uit de vroege ontwrichting van de detailhandel

de gevolgen voor andere sectoren kunt

detecteren. Ik laat zien wat we nog kunnen

verwachten van de voorsprong van China op

dat gebied. Dat is een ruggengraat van mijn

verhaal, waarna ik kan doorsteken naar bijvoorbeeld

kunstmatige intelligentie. Of naar

wat in de fysieke winkels gebeurt. Als het

publiek daarin is geïnteresseerd heb ik het

bijvoorbeeld over ‘Food innovaties’ in winkels

(de Jumbo Foodmarkten) of de Amazon

viersterrenwinkel in New York, die is

gevuld met bestsellers van de website inclusief

de recensies. Ik heb ook verhalen vanuit

klantgedrag en vertel over hoe mensen

gewend raken aan nieuwe serviceniveaus of

hoe de grote techreuzen denken en elkaar

beconcurreren.” De kennis van Kitty Koelemeijer

is breed en dus spreekt en schrijft ze

niet alleen over platforms en ecosystemen,

maar ook over (de toekomst van) franchising

(eerst ‘Hema wil van franchisenemers

af ’ en nu ‘Hema wil meer franchisenemers’)

en logistieke systemen. Waar mogelijk geeft

ze voorbeelden uit China. “Ik kijk naar al

die ontwikkelingen, ook de economische,

die ik vaak academisch insteek, zonder dat

het publiek dat doorheeft. Dat is mijn toegevoegde

waarde.” Enthousiast: “Ik heb pas

voor Shopping Tomorrow, hét netwerk voor

‘digital commerce’-professionals, een verhaal

gehouden over de ‘Customer Journey’

en hoe organisaties zich moeten aanpassen

aan de reis die de klant maakt.” Het mooie is

dat vrijwel geen lezing hetzelfde is, ook deze

niet, omdat Kitty Koelemeijer er altijd voor

zorgt actueel te zijn.

‘Samengevat leg ik vooral

nadruk op hoe je uit de

vroege ontwrichting van de

detailhandel de gevolgen

voor andere sectoren kunt

detecteren’

Voor boekingen of

meer informatie:

T 010 - 433 33 22



Prof. Kitty Koelemeijer is hoogleraar marketing & retailing aan de Nyenrode Business Universiteit en directeur van de Marketing and

Supply Chain Management Cluster. Ze heeft daarnaast diverse commissariaten bij onder andere Brunel, Intergamma, B&S Group,

Coram Internationaal en het Centraal Boekhuis. Kitty is gespecialiseerd in retail, koopgedrag van consumenten en het neerzetten

van merken. Ze is kenner van de Chinese markt. Daarnaast schrijft ze columns, becommentarieert ze actuele retailontwikkelingen

in de media en is ze spreker en dagvoorzitter.


© SANDER VAN DER BORCH

‘ZONDER MIJ IS ER

GEEN WIJ EN DUS

GEEN TEAM’

66


NIEUW LEIDERSCHAP

Gerd-Jan Poortman


Drie keer is Gerd-Jan Poortman de wereld rondgevaren met de Volvo Ocean Race. Hij is winnaar van diverse

Europese en wereldkampioenschappen. Tijdens zijn professionele zeilcarrière ontdekt hij dat teamwerk heel

erg belangrijk is om uiteindelijk succesvol te kunnen zijn. In de sport én het bedrijfsleven. In zijn boek ‘We by me

– Teamwork begint bij jezelf’ en tijdens lezingen en trainingen gaat Gerd-Jan in op zijn eigen ervaringen en het

concept ‘high performing teamwork’ en geeft hij waardevolle adviezen, ook over aspecten als eigenaarschap,

talentmanagement, intrinsieke motivatie en nieuw leiderschap. “Succes is de reis, niet de eindbestemming.”

De dag dat hij naar Palma de

Mallorca vliegt om daar

aan een zeilwedstrijd deel te

nemen, spreek ik Gerd-Jan

Poortman (43) op het terras

van zijn ‘thuishaven’, de Koninklijke Roei- en

Zeilvereniging ‘De Maas’ aan de Veerdam in

Rotterdam. In de wind, met uitzicht op de

Nieuwe Maas. Het gesprek gaat vooral over

‘We by me’: concrete stappen die samen de

basis vormen van zijn concept om als sportof

bedrijfsteam succesvol topprestaties neer

te kunnen zetten. Hij vertelt ook welke (positieve)

rol zijn dyslexie heeft gespeeld bij het

bereiken van zijn doelen. “In 2014-2015 heb

ik als lid van Team Brunel mijn tot nu toe

laatste Volvo Ocean Race gevaren. Vorige

zomer, bij de finish in Den Haag van de

vorige race waaraan ik niet heb deelgenomen,

speelde ik puur een ambassadeursrol.”

Hij is dan schipper van een jeugdteam. Edicola

Publishers benadert hem. De uitgeverij

wil een boek publiceren over de dames in

de Volvo Ocean Race. “Dat snapte ik, maar

vroeg me gelijk af of zij er blij mee zouden

zijn weer in een hokje te worden geduwd.

Bovendien was er zoveel meer te vertellen.”

Uiteindelijk is begin dit jaar ‘Het spel met

de oceaan’ uitgekomen, waarin Gerd-Jan

vertelt over zijn ervaringen. In interviews

komen sleutelfiguren bij de prestigieuze

Volvo Ocean Race aan het woord. Dat levert

een uniek inkijkje op. Van de elf hoofdstukken

gaat er één specifiek over de vrouwen in

de race, alle andere gaan over zaken als voorbereiding,

teamwerk, het leven aan boord,

tactiek en navigatie en de gevaren die de zeilers

onderweg tegenkomen.

Gerd-Jan vertelt tegen de uitgever dat

hij hard werkt aan een ‘high performance

teamwork’-verhaal, waarover hij veel lezingen

geeft. Dat resulteert in zijn tweede boek

dit jaar, ‘We by me’ – Teamwork begint bij

jezelf ’. “Het is een onderbouwing van de

reis die ik heb gemaakt naar waar ik nu

ben, na twintig jaar topsport en vele jaren

zeilen in kleine bootjes sinds mijn zevende.

Daarin heb ik altijd mijn passie gevonden.”

Gerd-Jan Poortman is dyslectisch. Als hij 6

jaar is gaat hij daarom naar een school voor

kinderen met leer- en opvoedingsmoeilijkheden.

Aan zijn denkvermogen en intelligentie

mankeert niets. Die gebruikt hij bij

het zeilen, een ingewikkelde sport waarin

het gaat om tactiek, strategie en verantwoordelijkheid.

“Een absolute denksport,

waarvoor je niet hoeft te kunnen lezen en

schrijven om te kunnen uitblinken tussen

kinderen en jongeren die vaak hoger opgeleide

ouders hebben. Dyslectische mensen

kunnen beter het grote plaatje zien en buiten

gebaande paden denken.”

’WERKNEMER VAN

DE TOEKOMST’

Adviesbureau EY heeft in april een stuk

gepubliceerd waarin staat dat dyslectici de

werknemers van de toekomst kunnen zijn,

doordat ze beschikken over zogenoemde

‘21st Century skills’ en daardoor problemen

beter aankunnen en oplossen. “Dat is voor

mij vanaf het begin een absoluut een voordeel

in mijn sportcarrière, naast het feit dat ik

ook wel een fysieke sterke gast ben.” Hij komt

al snel op het voordek. Er is één groot zeil,

maar de bemanning moet de verschillende

voorzeilen onder alle condities kunnen wisselen.

Fysiek zwaar werk, management en

de noodzaak samen te werken komen hier

samen. “Dat managen heb ik door mijn dyslexie

ook jong geleerd. Ik moest leren compenseren.

Je kunt bepaalde dingen trainen,

maar er zit een draadje los in je hersenen en

dat blijft zo. Ik oefende elf uur op een dictee

en haalde in plaats van een 1 een 3. Daar ben

ik mee gestopt. Ik haalde liever een 10 voor

begrijpend lezen, dat kon ik wel. Zo haalde ik

m’n gemiddelde op.” Lachend: “Geen school

wilde mij in eerste instantie aannemen, maar

ik heb alles gehaald – mavo, daarna havo 4

en 5 in een jaar . Uiteindelijk ben ik afgestudeerd

aan de Solent Universiteit in Engeland

met een ‘bachelor honours degree’ in ‘Mari-


© STEFAN COPPERS

‘Ieder

individu

heeft zijn

eigen

motivatie en

doelstelling’

time Leisure Management’. Net als Marc

Lammers zeg ik: maak van een 6 een 10 en

excelleer in iets dat je leuk vindt of goed kan.”

‘KEYNOTES’ VOOR

BEDRIJVEN

Managen bevalt Gerd-Jan zo goed dat hij

ermee doorgaat. Sinds 2005 geeft hij ‘keynote’-lezingen

met zeilen als metafoor voor het

bedrijfsleven. Gerd-Jan 2.0: “Ik heb intussen

veel opgestoken van de allereerste coach leiderschap

en -teamontwikkeling die Team

Brunel heeft begeleid. Dat was tijdens de

Volvo Ocean Zeilrace van 2014-2015.” Organisatiepsycholoog

Anje-Marijcke van Boxtel

schrijft later het voorwoord van ‘We by me’.

Gerd-Jan: “Ik moest uitzoeken wat ik echt

vond om zelf verder te kunnen als coach.

Toen ik tijdens een ‘delivery’ – geen race –

als schipper met Team Brunel op de oceaan

voer was ik er na vijf minuten nadenken uit:

het belangrijkste teamwerkaspect tijdens

EK’s en WK’s, pogingen voor het Guinness

Book of Records en andere prestaties was

ik! Ik deed ertoe en leverde meerwaarde en

kon het talent inzetten dat ik wilde. Dat gold

68


overigens niet alleen voor mij, maar voor alle

individuele teamleden. De cultuur was dat

iedereen het uiterste uit zichzelf en de anderen

wilde halen. Dat was puur intrinsieke

motivatie.” De naam ‘We by me’, wij door mij,

komt daar vandaan. “Als ik er niet ben is er

ook geen wij. Wanneer iedereen dat gevoel

heeft, kun je ergens aan beginnen. Bij goed

presterende teams maakt de schipper of de

manager/leidinggevende in een bedrijf dat

mogelijk.”

De eerste stap in het boek is investeren in

ieder individu. “We praten vaak over team-,

project-, bedrijfsdoelstellingen, maar beseffen

te weinig dat teams bestaan uit verschillende

personen die ieder hun eigen

doelstelling en motivatie hebben. De een

zit aan het begin van zijn carrière, de ander

aan het einde. Sommigen zijn ambitieus,

anderen vinden het prima. Wanneer je dat

van elkaar weet kun je samen aan de gang

en stappen zetten als het gaat om intrinsieke

motivatie. “Talent is niet helemaal

onderdeel van het concept. Ik heb er wel

ideeën over. Zestig procent van de Olympische

sporters heeft talent, anders nemen ze

niet deel aan de Spelen, maar ik durf beweren

dat zij altijd landgenoten hebben die in

dezelfde sportdiscipline talentvoller zijn. De

enige reden waarom die zich niet kwalificeren

en presteren is dat zij de motivatie missen.

Talent alleen is onvoldoende. De basis

is met elkaar praten over die motivaties, de

doelstellingen, de wijze van communiceren.

Daarna creëer je teamkernwaarden en

vastzetten in iets tastbaars.” Gerd-Jan visualiseert

dat met een voorbeeld: “We namen

ons voor elkaar als team na de finish in Göteborg,

Zweden, op de steiger in de ogen te kijken,

elkaars hand te schudden en te zeggen:

‘Ik heb honderd procent van mezelf gegeven

tijdens dit project en tegelijk honderd procent

uit jou willen halen. Ik respecteer je en

hoop in de toekomst weer met je te kunnen

zeilen’. Voor de race hebben we dat neergezet

als ons doel bóven het winnen, maar ook

onderweg al toonden we respect naar elkaar

als we het moeilijk hadden of er doorheen

zaten.” Nadenkend: “Waarden zijn woorden

die je vergeet, maar dankzij een goede metafoor

of beeldspraak worden ze onderdeel van

een cultuur die iedereen veel brengt, zowel in

NIEUW LEIDERSCHAP

de sport als het bedrijfsleven. Als iedereen

elkaar helpt en respecteert kun je dat vast in

je zak stoppen en meenemen.”

‘PLAY BOOKS’

In de sport is het redelijk normaal om ‘play

books’ te hebben, waarin standaardsituaties

stap-voor-stap zijn opgeschreven en uitgewerkt.

Iedereen kan volgens Gerd-Jan een

wedstrijd zeilen, maar het gaat erom of ze in

teamverband extra inspanningen willen en

kunnen leveren ten opzichte van de competitie.

“Het bedrijfsleven moet, net als in de

sport, groeiruimte creëren, zodat alle teamleden

de capaciteiten kunnen ontwikkelen

om dat waar te maken. Pas dan kunnen ze

het ‘high performance’-domein te betreden.

Door de ‘play books’ als leidraad te gebruiken

kunnen teamleden basismanoeuvres

en -handelingen automatisch en vlekkeloos

uitvoeren, waardoor ze kunnen ontspannen

en tegelijk anticiperen op de steeds veranderende

omgeving. Door simpele dingen

extreem goed te doen en poppetjes op de

juiste plek te zetten kun je zeer effectief en

efficiënt werken.” Gerd-Jan wijst erop dat

geen race of bedrijfsproces eender is. De

concurrentie kan rare dingen doen of de economie

kan tegenwerken. Door basistaken te

standaardiseren, de taken goed te verdelen

en te weten waar de motivatie ligt, blijft er

tijd over om adequaat op uitdagingen te reageren

en te groeien. “Soms kom je er achter

dat je te weinig kennis hebt van belangrijke

zaken. Creëer leerpunten of huur experts in.”

BALLENBAK

Een leider/schipper die weet wat hij of zij

doet en de taken goed verdeelt en indeelt,

kan mensen nog beter motiveren. “Da’s echt

een wapen. Als iemand zijn hele leven ‘sales’

heeft gedaan en aangeeft meer marketing te

willen doen is het een prima idee dat goed

te vinden, bijvoorbeeld in een verhouding

80-20. Dat motiveert die werknemer, ook bij

de uitvoering van zijn huidige taak. Dat eigenaarschap

maakt dat deze medewerker zich

belangrijk en onderdeel van het team voelt,

dat daardoor een nog betere basis krijgt.” Zo

gaat het nog niet altijd. Er zijn nog zat schippers

en leiders die denken dat commanderen

de beste manier van leiden is. Om topprestaties

te krijgen is echter nieuw leiderschap

nodig, waarbij de leider faciliteert, motiveert

en indien nodig richting geeft. Dankzij zijn

dyslexie kan Gerd-Jan Poortman goed visualiseren

en dat helpt bij het creëren van een

leeromgeving. “Stel je een ballenbak voor.

Die ballen zijn de talenten die als moleculen

op elkaar rammen en omhoog klimmen.

Af en toe heeft er één een zetje nodig. Laat

ze binnen de kaders waarin ze functioneren

kans zichzelf en hun talent te ontwikkelen.

Dat gaat veel sneller dan wanneer iemand

hen constant vertelt wat te doen. Dat kan

ook niemand, een leider is eerder coach dan

opdrachtgever.”

Anje-Marijcke heeft een model van Bruce

W. Tuckman geïntroduceerd bij Team Brunel

over de gedragsstadia ( ‘Behavourial stages’)

in de teamontwikkeling. ‘Forming’ is

door haar in de tweede ronde geschrapt.

De teamleden hebben immers al kennisgemaakt.

‘Storming’ kijkt naar het aanwezige

talent, taakverdeling, vertrouwen en

samenwerking. Dit stadium kost energie.

“Met behulp van een ‘play book’ zoeken we

dat uit en dan kom je bij ‘norming’(keuzes

maken) en ten slotte ‘performing’. In die fase

worden de keuzes getraind. Dat creëert een

verbetering, die leidt tot ‘high performance’.

In ‘We by me’ is uitgebreid aandacht voor

dit model, waar ieder team een keer doorheen

gaat.” Voor het gelijknamige concept

heeft Gerd-Jan de cirkel van succes ontwikkeld,

die bestaat uit de onderdelen motivatie,

bewustwording, taakverdeling (wat

moet er gebeuren om het doel te bereiken

en hoe doen we dat) en op topniveau presteren.

“Telkens als je die cirkel doorloopt presteer

je beter.” Volgens Gert-Jan pakken ook

vooraanstaande bedrijven en alle managementlagen

het model en de cirkel goed op.

“Het is simpel. Dat geldt ook voor het boek.

Door mijn dyslexie ben ik iemand van simpele

taal. Dat werkt heel effectief.”

GENIETEN

Ten slotte zegt Gerd-Jan: “Iedereen

denkt dat je op een boot van de omgeving

en het weer geniet. Zo werkt het voor mij

niet. Ik geniet van het winnen, topprestaties

neerzetten, niet per se van de zon of

een voorbij zwemmende walvis. Dat zijn

mooie zijdingen. Ik geniet als ik de prijs

omhoog houd én van een rondje mountainbiken

in Zeist door het bos. Dat zie ik

niet zoveel, water zie ik dagelijks. Daar ben

ik een beetje op uitgekeken.”


Voor boekingen of

meer informatie:

T 010 - 433 33 22



Gerd-Jan Poortman (1976) is professioneel zeiler. Hij werd veelvuldig Europees-en Wereldkampioen en zeilde drie keer de wereld

rond met de Volvo Ocean Race. Tijdens zijn avonturen op het water staat teamwerk centraal. Alleen dan kun je successen behalen.

Volgens Poortman is dat niet alleen zo op het water, maar ook in het bedrijfsleven. Tijdens ‘keynotes’ en ‘high performance’-

trainingen brengt hij al jaren zijn boodschap succesvol over op het bedrijfsleven. Boeken: ‘We by me’ en ‘Het spel met de oceaan’.


‘WAAROM EEN

DISTRIBUTIECENTRUM

VOOR ONLINE ALS JE

AL DUIZEND

WINKELS HEBT?’

“Als ik nu retailer zou zijn en er een nieuwe geografische markt bij wil pakken, zoals Frankrijk of Spanje, zou ik

hoogstwaarschijnlijk niet meer uitgaan van een zeer zwaar fysiek winkelnetwerk. Dat kan niet meer, ook al komt

online in die landen wat later en langzamer op gang.” In Nederland verwacht retail- en marketingexpert René

Repko (voormalig marketingbaas bij onder andere Action, HEMA, Rituals en Sligro) dat de kleine kernen het nog

moeilijker krijgen. Een aantal bedrijven evolueert van multichannel naar omnichannel, waarbij retailers klanten

optimaal bedienen via alle mogelijke kanalen. In China doen ze het nog anders. Met succes.

70


RETAIL MARKETING

René Repko

Tekst: Jacques Geluk | Fotografie: Merce Mouthuysen

“

Ik ben verschrikkelijk enthousiast over

wat in China gebeurt. De ontwikkelingen

op het gebied van retail-innovatie

zijn er nog interessanter dan de groeiende

omnichannel-benadering van

retailers hier. Eén van de vele experimenten

van e-commercegigant AliBaba is Hema

(spreek uit: Gemma), een moderne, kwalitatief

hoogstaande keten van stenen supermarkten,

die overigens niets heeft te maken

met de Nederlandse naamgenoot. Hema

heeft nu 140 fysieke winkels in China, in

2022 ongeveer 2.000. Dat is althans de ambitie.

Ze verkopen er heel veel verse vis, die tot

het laatst zwemt in enorme aquaria. Er zijn

meer ‘food counters’ te vinden dan in welke

Jumbo ook.” Detailhandeldeskundige René

Repko vertelt over het feit dat alle artikelen

scanbaar zijn met de speciale Hema-app. Dat

is niet alleen handig bij het zelf afrekenen,

maar levert ook allerlei informatie op. Bijvoorbeeld

waar het voedsel vandaan komt,

hoe lang het onderweg is geweest en onder

welke gemiddelde temperatuur verse producten

zijn vervoerd. “De Chinees is na alle

voedselschandalen erg gefocust op kwaliteit.”

Caissières zijn in de supermarkten niet

te vinden. Mobiel betalen is de norm, waarbij

gezichtsherkenning ervoor zorgt dat het

nog sneller gaat. Natuurlijk kan de klant zijn

boodschappen laten bezorgen op vrijwel elk

gewenst tijdstip. “Wanneer je niet meer dan

een paar kilometer van de winkel afwoont

kun je 24/7 een bestelling, boodschappen of

een maaltijd, laten bezorgen binnen dertig

minuten. Hema regelt alles, want de klant

is het vertrekpunt en alle relevante data zijn

bekend.”

Hema lijkt op onze grote supermarkten.

Hypermarkten kennen we in Nederland niet

(al staan er een paar vlak over de grens in

bijvoorbeeld Brugge en Turnhout). In China

zijn ze er wel. RT-Mart en het Franse Auchan

vormen samen de Sun Art Retail Group. Ali-

Baba investeert in het bedrijf, dat in 2013 zijn

eerste hypermarkt op het Chinese vasteland

heeft geopend. “Bijzonder is dat er – net als

bij Hema – niet alleen klanten rondlopen,

maar ook ‘runners’ die met een digitale persoonlijke

assistent (PDA) in de hand producten

verzamelen en die via een lopende

band aan het plafond naar de achterkant van

de winkel transporteren. Daar staan koeriers

met elektrische scooters klaar om de spullen

te bezorgen. De winkel is tegelijk het distributiecentrum

(DC). De producten staan

daar toch al, dus waarom een apart DC voor

online? Dat supermarkten en bijvoorbeeld

bouwmarken in Europa wel een aparte leveringsketen

(‘supply chain’) hebben vinden

de Chinezen gek en dat kan ik me voorstellen.

Waarom zou Home Depot, de Praxis van

Amerika, dertig van die centra bouwen als ze

al duizend winkels verspreid over het land

hebben?” René kan toch een reden bedenken.

In China zijn de lonen laag en hier hoog.

Al die dure ‘order pickers’ op de winkelvloer

laten rondlopen is misschien minder efficiënt

dan robots het werk te laten doen in een

DC. De toekomst zal het leren.

‘Als IKEA naar

de binnenstad

gaat is dat

revolutionair’

HEMA EN ALBERT HEIJN

In twee stedelijke HEMA’s – Rotterdam

(Koopgoot) en Utrecht – komt een Albert

Heijn met een volledig assortiment vers en

houdbare producten. “Ik ben er wat kritisch

over”, zegt René Repko. “In mijn perceptie

als voormalig CMO (‘Chief Marketing Officer’)

van HEMA komt dit niet voort uit een

technologische of klantgedreven gedachte,

maar is het gewoon een oplossing voor het

feit dat met name de Rotterdamse HEMA

een teveel aan vierkante meters heeft. Dat

geldt zeker voor het HEMA-restaurant dat

te groot is nu er in de directe omgeving veel

aanbod is van horeca. Voor Albert Heijn, dat

waarschijnlijk één verdieping overneemt,

zijn deze pilots een kans zich te vestigen op

een mooie locatie in het centrum met niet

te veel concurrenten in de buurt. Kortom, ik

denk niet dat ze samen veel spannends gaan

doen.” La Place is volgens de detailhandelexpert

wel een club die innoveert. Dat kan

doordat eigenaar Jumbo een familiebedrijf

is en pragmatischer is ingesteld. Niet beursgenoteerd,

dus geen aandeelhouders en geen

bank die voortdurend meekijkt. “Jumbo is

een formule die echt goed bezig is en investeert.

In de fysieke retail hebben ze een van

de mooiste transformaties ooit volbracht. Ze

hebben de afgelopen jaren met succes Super

De Boer, C1000, Emté en La Place overgenomen,

Foodmarkten gecreëerd en nu hun

portfolio uitgebreid met Jumbo City-vestigingen,

een wat kleiner concept. “Digitaal

is er wat achterstand. Er is flink in online

geïnvesteerd, maar het duurt even voordat

de resultaten zichtbaar zijn. Jumbo staat als

online supermarkt nu op de derde plaats na

AH en Picnic, die als nieuwkomer in postcodes

waar ze alle drie beschikbaar zijn de helft

van alle klanten bedient. Hun app is super

en lijkt op die van Uber. Hun autootjes zijn

leuk, de bezorgers zijn aardig en er zijn meer

bezorgmomenten zodat klanten beter weten

wanneer hun boodschappen komen. Bovendien

is de bezorging gratis.”

IKEA IN DE WINKELSTRAAT

René Repko vindt IKEA vanaf het begin

fantastisch. Hij is weg van de nieuwe ‘augmented

reality’-app waar klanten bijvoorbeeld

een fauteuil virtueel in hun huiskamer

kunnen plaatsen en tegelijk met de bekleding


RETAIL MARKETING

en kleuren kunnen variëren. In Parijs – één van de pilots in Europa wel het bedrijf wel aanwezig is op online marktplaatsen als Zalando).

en Amerika – bekijkt hij of en hoe het nieuwe concept met IKEA-vestigingen

in winkelstraten werkt. “Als IKEA naar de binnenstad gaat app, waarop de persoonlijke voorkeur, besteltransacties, profielen en

De keten gebruikt vooral eigen winkels en e-commerce en heeft een

is dat revolutionair. In dat segment ken ik niet veel formules die dat maten van consumenten zijn terug te vinden. De bon uit de fysieke

doen. Ik vind deze formuledifferentiatie wel een slimme gedachte. winkel wordt online opgeslagen. Hunkemöller was één van de eerste

winkels die het mogelijk maakte via een console of tablet een niet

Eerst hadden ze een grote bak, daarna is online erbij gekomen en nu

dan die stadswinkel. Respect.” Iedereen kent het bedrijf met 330 vestigingen

in 43 landen, waaronder moeilijke markten als India waar het het qua omnichannel ook redelijk voor elkaar, sinds het warenhuis

voorradig artikel te bestellen en te laten bezorgen.” De Bijenkorf heeft

verplicht een percentage van zijn producten lokaal moet laten produceren.

In Nederland heeft IKEA dertien woonwarenhuizen. “De van zet. “Kleinere winkels met een niet volledige Bijenkorf-belevenis ver-

zo’n tien jaar geleden een gedurfde strategieverandering heeft inge-

oorsprong Zweedse onderneming is hier relatief flink vertegenwoordigd

doordat de Scandinavische stijl populair is, die we ook heb toe-

als in online veel investeren. Ook daar zijn alle klantgegevens overal

dwenen. Sindsdien doen ze het perfect in zeven winkels, waarin ze net

gepast bij HEMA design.” Voor het eerst ligt de competitie op de loer. en altijd bekend. Een naadloze winkelen online-ervaring, snelle en

Die casus heet made.com: “Dat is een onlinewinkel die een significante

overlapping heeft met IKEA-producten, zoals stoelen, banken, ben een mijn account-omgeving, al dan niet in een app., en een 'pri-

gratis bezorging, ook van artikelen die niet op voorraad zijn. Ze heb-

tafels en lampen, qua stijl, ontwerp en prijs. De nieuwe online motor is vilege members'-omgeving, vergelijkbaar met Amazon Prime. Tik er

gigantisch succesvol. Inmiddels zijn er fysieke showrooms in Amsterdam,

Berlijn en Londen. Over vijf à tien jaar kunnen we zeggen of zaam zijn meer retailers aan het opschalen, maar deze bedrijven zijn

nog een paar aan en je hebt een redelijke omnichannelcasus. Lang-

made.com wel of niet in staat was in het grote sterke bastion IKEA een voorlopers.”

bres te slaan. Ik gebruik daarvoor Darwin als metafoor, omdat het te

maken heeft met hoe de digitale evolutie daar plaatsheeft.” Het assortiment

van de woonwinkel bestaat overal uit dezelfde ruim 10.000 Zeeman maakt, zij het in een heel ander segment dan De Bijenkorf,

ZEEMAN STAAT VOOR UITDAGING

producten. Dat geldt ook voor de internationaal succesvolle formule de keuze het fysieke winkelnetwerk in Nederland te verkleinen en te

Action, waarvan René recent marketingdirecteur is geweest. Inmiddels

heeft de discounter 1.400 winkels in zeven landen. “Je kunt niet zegt René Repko, "een e-commercepropositie voor lageprijsformu-

expanderen in Spanje en zegt nu ook in online te investeren. "Maar",

per regio andere producten aanbieden, want alleen door schaalbaarheid

en eenvoud kun je een groot aantal artikelen tegen lage prijzen onder 30 euro onhaalbaar is. Action heeft geen e-commerce, Zeeman

les is moeilijker, omdat gratis en snelle bezorging voor bestellingen

blijven verkopen. Je kunt wel ‘minmaxen’ door kleinere aantallen van wel maar als dat opeens echt hard zou gaan hoop ik voor hen dat klanten

meer afrekenen dan de 7 tot 12 euro die ze in de winkel besteden.

artikelen die in een bepaalde streek niet zo populair zijn te leveren aan

de winkels daar. En omgekeerd.”

Deze detaillisten moeten dan hun CMS en digitale marketingsysteem

zo inrichten dat ze consumenten verleiden veel meer te besteden. Ze

OMNICHANNEL

moeten ook uitkijken voor het monster dat kannibalisatie heet.” Als

Veel detaillisten gebruiken een aantal kanalen om hun klanten te die Zeemanklanten massaal online gaan eet het bedrijf zijn eigen winkels

op. “Wanneer ik nu retailer zou zijn en er een nieuwe geografische

bereiken. Dat is de multikanaal- of multichannelaanpak. Sommigen

maken de transitie naar de geëvolueerde variant omnichannel, waarbij

alle beschikbare kanalen op elkaar zijn afgestemd om de klant een schijnlijk niet meer uitgaan van een zeer zwaar fysiek netwerk. Dat

markt wil bijpakken zoals Frankrijk of Spanje, zou ik hoogstwaar-

optimale ervaring te bieden. De twee sterkste bedrijven met een omnichannelpropositie

zijn volgens René Repko in Nederland Rituals en mer.” Betekent dit in de toekomst dat we alleen nog ouderwets kun-

kan niet meer, ook al komt online in die landen wat later en langza-

Hunkemöller.” Rituals, waar ik heb gezeten als interim CMO, hangt nen winkelen in de steden? “Ik ben pessimistisch over kleine kernen,

op vier kanalen. Deze privéonderneming heeft fysieke winkels, vierkante

meters in vestigingen van onder andere Sephora, Douglas en dicht. Daar zal niets voor in de plaats komen.” De winkelstraten in

behalve de lokale supermarkt en misschien de drogist. Dicht, dicht,

De Bijenkorf, bedient reizigers op luchthavens en e-commerce. Het grotere steden en ‘malls’ met veel diversiteit en beleving kunnen sterk

omnichannelaspect daarvan is dat Rituals verbindingen legt tussen blijven. Winkelliefhebbers kunnen gerust zijn.

de kanalen. Als je naar de fysieke winkel gaat om iets te ruilen, kunnen

ze daar de internetbon vinden en alles naar wens regelen. Een zogenoemde

naadloze ervaring. Rituals moet nog een stapje maken en is Voor boekingen of meer informatie:

pas helemaal omnichannel als alle productvarianten ook bij Douglas

T 010 - 433 33 22

uitruilbaar zouden zijn. Internationaal lingeriebedrijf Hunkemöller,


dat pas heeft aangekondigd te willen uitbreiden naar China, heeft het


wat simpeler. Daar ontbreekt het winkel-in-winkelconcept (alhoe-

René Repko is retail- en marketingdeskundige en heeft een passie voor het ontwikkelen en bouwen van sterke merken. Hij heeft

dat gedaan in topposities bij onder andere Rituals, HEMA, Sligro en Action en nu bij Expert en zijn eigen bedrijf The New Bazaar.


IN DE SCHIJNWERPERS


De combinatie

doen en denken

prof. dr. Maarten Verkerk

Maarten Verkerk is een doener die altijd de combinatie met denken opzoekt. Hij heeft leiding gegeven aan grote organisaties

in de industrie en de zorg. Deze chemicus, organisatiedeskundige, ethicus en filosoof houdt van complexe vraagstukken en

komt met spannende oplossingen.

Prof. dr. Maarten Verkerk is

gepromoveerd in technologie én

organisatiekunde/filosofie. Hij

heeft leidinggegeven aan (grote)

organisaties en complexe netwerken

en is een doener die altijd de combinatie

met denken opzoekt. Een bekwame

fabricagemanager die baanbrekende sociale

innovaties durft te implementeren. Een

ervaren bestuurder die complexe problematiek

weet te vertalen naar praktische oplossingen.

Een liefhebber van Marx, Nietzsche

én de Bijbel.

Innovatie is een rode draad in de lange

carrière van Maarten Verkerk. Hij heeft in de

industrie nieuwe producten en nieuwe processen

ontwikkeld. Zelfs een geheel nieuwe

fabriek gebouwd. Hij heeft leiding gegeven

aan sociale innovaties in de fabricage, zorginnovaties

in een psychiatrisch ziekenhuis

en een innovatienetwerk in de zorg. Hij is

tevens actief in innovatie in het onderwijs.

Steeds weer weet hij de praktijk te verrijken

met ethische inzichten en filosofische overwegingen.

Altijd leidt dit tot meer inzicht en

betere oplossingen. Hij heeft onder andere

gewerkt bij Philips, Psychiatrisch Ziekenhuis

Vijverdal, VitaValley en de universiteiten

van Eindhoven en Maastricht.

NIEUWE WEGEN INSLAAN

Maarten Verkerk daagt mensen, van de

‘boardroom’ tot de werkvloer, uit om nieuwe

wegen in te slaan. Hij kan mensen enthousiast

maken om lastige problemen op te lossen.

Hij werkt graag in een context waarin

aan de ene kant de diepte ingegaan wordt en

aan de andere kant praktische oplossingen

worden gerealiseerd. Maarten durft vragen

rond zingeving en ethiek in de organisatie

aan de orde te stellen. Als hoogleraar Christelijke

filosofie daagde hij zijn studenten

graag uit verder te denken. Dat ‘verder denken’

heeft hij als bestuurder binnen verschillende

organisaties en netwerken toegepast.

In 2014 als lid van de commissie Schnabel,

die is opgesteld om advies te geven over ‘voltooid

leven’. Hij heeft hierbij sterk bijgedragen

aan het leggen van de ethische basis voor

de besluitvorming.

Maarten Verkerk heeft verschillende speerpunten, die hij tijdens lezingen adresseert: Innovatie in de zorg en het onderwijs, Duurzaam

ondernemen, innovatie en zingeving, Leiderschap en zingeving/Leiderschap, macht en vertrouwen, Ethiek van het ondernemen/

Ethiek van het ontwerpen, Voltooid leven. Hij heeft veel publicaties op zijn naam staan, waaronder ‘Iedereen beter. Een toolbox voor

zorginnovatie’ (BSL, 2019; als hoofdredacteur), samen met Jan Hoogland: 'Ecclesiastes for Managers'. Worldly Wisdom for Executives

and Professionals’ (Dordt College Press, 2018). Hij was één van de redacteuren van ‘Breakthrough: From Innovation to Impact’ (The

Owls Foundation, 2014).

Interesse in een lezing? Bekijk het volledige profiel op speakersacademy.com, bel 010 - 433 33 22 of e-mail naar info@speakersacademy.nl


‘HET

HERSTELMECHANISME

VAN DE ECONOMIE

IS STUK’

De Nederlandse economie is over haar top heen. Als de huizenmarkt stokt en de aandelenmarkt minder vrolijk is,

blijkt dat het macro-economisch herstelmechanisme stuk is en lange discussies gaan volgen over wat te doen met

het monetaire en begrotingsbeleid. Bas Jacobs trekt zich al acht jaar de haren uit het hoofd, omdat de overheid

met negatieve rentes maar geen investeringsagenda ontwikkelt. “Het verminderen van staatsschuld door daarvoor

begrotingsoverschotten te gebruiken kost geld doordat we daarover negatieve rentes betalen. Dat er geen geld

is voor het Klimaatakkoord is een lachertje als de overheid bij een tienjaarslening tegen -0,5 procent rente of

lager kan lenen. Dit is de tijd om te investeren in onderwijs, onderzoek, energietransitie en infrastructuur. De

kapitaalmarkt schreeuwt om zinvolle investeringen, maar de overheid houdt vast aan het huishoudboekje.”

74


ECONOMIE

prof. dr. Bas Jacobs


“

Mensen begrijpen niet goed

waarom die rentes zo laag

zijn. Ze houden de Europese

Centrale Bank (ECB)

verantwoordelijk voor het

lage rendement op hun spaargeld en problemen

met de pensioenen. Dat is echter

in beperkte mate het geval. De economie

gedraagt zich al jaren niet ‘normaal’. We zijn

aangeland in de liquiditeitsval, een situatie

waarbij de rente van de centrale bank op

nul of er net onder staat en niet verder kan

dalen”, zegt hoogleraar economie en overheidsfinanciën

prof. dr. Bas Jacobs.

Veel mensen vragen zich volgens Jacobs af

waarom de overheid voor 10 jaar tegen een

negatieve rente van -0,5 procent kan lenen.

Dus eigenlijk geld toe krijgt. “Wereldwijd

bestaat zowel in de private als publieke sector

een grote wens om te sparen. Mensen

willen geld opzijzetten voor hun oude dag.

Daarnaast lossen ze schulden af, een na-ijleffect

van de Grote Recessie, net als overheden.

De inkomens- en vermogensongelijkheid

neemt ook toe. Niet zozeer in Nederland,

maar wel in de rest van de wereld. Dat verhoogt

de wereldwijde besparingen aangezien

rijke mensen relatief meer sparen. Ook

vereisen nieuwe investeringen steeds minder

spaargeld. De economie draait veel minder

op gebouwen en machines en veel meer

op ICT. Dankzij nieuwe technologie zijn

die investeringen steeds goedkoper geworden.

Bovendien hebben banken, pensioenfondsen

en verzekeraars veel meer behoefte

aan risicovrije beleggingen nadat de toezichtregels

zijn aangescherpt. Tegelijkertijd

zijn er minder risicovrije beleggingen. Niet

alleen omdat staatsschulden omlaag gaan,

ook doordat sommige risicovrije beleggingen

dat niet bleken te zijn, zoals schulden

van Zuid-Europese landen en pakketten

met hypotheken. Door het grote aanbod van

besparingen, de geringe vraag daarnaar voor

investeringen en de grote behoefte aan zekerheid

zijn de rentes op obligaties zo laag.”

Centrale banken staan eigenlijk met

lege handen bij geldmarktrentes die op nul

staan. Daarom zoeken ze hun toevlucht tot

kwantitatieve verruiming (QE, ‘quantitative

easing’), waarbij ze op grote schaal waardepapieren,

zoals staatsobligaties, kopen van

banken. “Dat is echter zeer beperkt effectief.

Fundamenteel gezien kan onconventioneel

beleid alleen goed werken als de centrale

bank zich committeert aan een veel hogere

toekomstige inflatie. Feitelijk moet de centrale

bank daarvoor een hoogconjunctuur in

de toekomst creëren. De ECB heeft zich echter

nooit willen committeren aan een hoger

inflatiedoel dan twee procent. Als de centrale

bank niet in staat is de inflatieverwachtingen

te verhogen, en nominale rentes staan

op nul zoals nu, dan daalt de reële rente (de

voor inflatie gecorrigeerde rente) niet. Dus

lukt het de ECB niet meer de economie te stimuleren

zolang ze vasthoudt aan haar inflatiedoel

van twee procent.”

“Het opkoopprogramma komt nu vooral

neer op vervanging van de ene vermogenstitel

met nul rente – obligaties – door een

andere vermogenstitel met nul rente – geld

– in de portefeuilles van financiële partijen.

Dat is lood om oud ijzer. QE werkt alleen als

de markten daadwerkelijk geloven dat de

economie sterk opleeft en de toekomstige

inflatie hoger wordt. Een andere optie is het

monetair financieren van overheidsschulden,

ook dan krijg je meer inflatie, maar

beide mogen niet.”

“Het zou daarom goed zijn als de ECB

haar inflatiedoelstelling verhoogt naar zo’n

vijf procent. In een typische recessie moet

de rente met ongeveer drie procentpunten

omlaag kunnen gaan om de economie te stabiliseren.

Maar als de beleidsrente nul is bij

een evenwichtige conjunctuur kan de ECB

niet naar -3 procent gaan bij laagconjunctuur.

Mensen stoppen hun geld dan in hun

matras of in een brandkast. Zolang contant

geld een vermogenstitel is die nul procent

rente oplevert, maar waarvoor je ook niets

hoeft te betalen, kun je de rente op andere

vermogenstitels niet ver onder nul krijgen.

Dit is een wezenlijk probleem van een

geldeconomie. Als de inflatie echter rond

de 5 procent ligt, dan is de beleidsrente van

de ECB bij een evenwichtige conjunctuur

ongeveer 3 à 4 procent. Dán is er wel genoeg

manoeuvreerruimte om een normale recessie

te kunnen bestrijden, zonder dat de rentes

negatief hoeven te worden.”

AANPASSINGSINSTRUMENT

WERKT NIET

Het grote macro-economische probleem

is dat de rente niet meer voldoende kan dalen

om evenwicht te brengen in de economie.

“Het macro-economisch aanpassingsinstrument

is stuk, wat de oorzaak is dat de economie

zich raar gedraagt. In normale tijden

kan de rente dalen om evenwicht te brengen

in de economie bij een recessie. Consumptie

en investeringen nemen dan toe, de euro

deprecieert en de export groeit. Maar door

genoemde structurele economische ontwikkelingen

– vergrijzing, ongelijkheid, technische

ontwikkelingen, tekort aan risicovrije

beleggingen – zijn de rentes zover omlaaggedrukt

dat het rentemechanisme bij een

nieuwe economische terugval niet meer kan

zorgen voor automatisch economisch herstel.”

“Als rentes zo langdurig op nul staan

treedt langdurige stagnatie op. Daar hebben

we in Nederland en Europa mee te maken


ECONOMIE

gezien de zeer matige groei en zeer lage inflatie. De inflatieverwachtingen

voor de eurozone zijn zelfs in een duikvlucht naar beneden

terechtgekomen. We zijn dan voor economisch herstel na een tegenslag

aangewezen op golven van optimisme of bubbels op financiële

en huizenmarkten.”

Bas Jacobs wijst erop dat de groei na de crisis nogal tegenvalt. “De

inkomens- en vermogensstijgingen zijn de drijvende kracht achter de

economische ontwikkeling geweest de afgelopen jaren in Nederland.

Maar de ramingen laten zien dat het hoogtepunt in 2018 achter ons

ligt en we alweer gaan vertragen. Tussen 1970 en 2008 was de gemiddelde

groei 2,6 procent. Vorig jaar, de top van het herstel na de Grote

Recessie, lag dat percentage op 2,7. Slechts marginaal beter dan het

historisch gemiddelde van voor de crisis. Een economische groei van

3,5 à 4 procent had normaal moeten zien in de voorbije periode met

meevallende omstandigheden. Er was inhaalgroei na de Grote Recessie,

de bezuinigingen zijn gestopt, de huizenmarkt is opgekrabbeld en

de aandelenmarkten zijn flink gestegen.”

“Als het economisch optimisme van de afgelopen jaren, huizenprijzen

en aandelen afvlakken, dan is nog steeds het economisch herstelmechanisme

stuk en staan we weer met lege handen. Centrale banken

kunnen niet veel meer. Eigenlijk werkt alleen nog budgettair beleid

goed om de conjunctuur te stabiliseren, maar dat is volledig ingesnoerd

in de Europese begrotingsnormen. Het is dan alsof je met je

auto in het zand staat!”, aldus Bas Jacobs.

HANDELSCONFLICTEN

Dat de groei vertraagt komt ook door het handelsconflict tussen

China en de Verenigde Staten en de Brexit, die al lange tijd als een

zwaard van Damocles boven Europa hangt. Jacobs: “Ik denk dat de

verstoring van de internationale handelsrelaties belangrijk is voor de

lange termijn, zeker voor een handelsland als Nederland. Een andere

oorzaak van de neerwaartse groeiverwachtingen zijn de problemen

in Italië met politieke instabiliteit en zwakke banken en de afvlakkende

groei in China.”

RENTES BLIJVEN TE HOOG

Jacobs: “In de Nederlandse discussie wordt niet erg benadrukt dat

de rentes misschien onvoldoende kúnnen dalen, met als gevolg dat de

kapitaalkosten te hoog blijven en investeringen en innovaties achterblijven.

Als bedrijven niet investeren en innoveren blijft de productiviteitsgroei

achter. Het spiegelbeeld van de lage productiviteitsgroei is

dat de lonen en inkomens onvoldoende groeien. De vertraagde loonontwikkeling

heeft in Nederland echter ook te maken met de uitholling

van vakbondsmacht en de opkomst van flexibele arbeid (zzp en

flexwerk).”

De rentes zijn laag en kunnen niet veel meer zakken. Maar op het

huidige niveau hebben ze al consequenties voor de pensioenfondsen.

“Nederland is een land met netto vermogen en de pensioenfondsen

spelen daar een hoofdrol in. Als een negatieve reële rente nodig is

om tot volledige bezetting in de economie te komen, heeft dat direct

gevolgen voor de dekkingsgraden. Die gaan dan verder onderuit. Dat

is natuurlijk heel vervelend voor gepensioneerden en mensen die


pensioen opbouwen. “Dieper liggend speelt daarom niet alleen een

belangrijk economisch probleem van langdurige stagnatie, maar ook

een enorm verdelingsvraagstuk tussen vermogenden (de crediteuren)

en mensen die schulden hebben (de debiteuren). Om langdurige

stagnatie te voorkomen moeten rentes eigenlijk negatief kunnen

worden. En dat gaat direct ten koste van vermogenden en pensioenfondsen

en komt ten gunste van de schuldenaren. Tegelijk gaat ook

de financiële wereld op z’n kop. Banken komen in problemen als ze

spaarders geen negatieve rente in rekening willen brengen. Misschien

zijn het wel die verdelingsconflicten tussen vermogenden en schuldenaren

samen met de politieke dominantie van vermogenden en de

financiële sector waardoor het onmogelijk is gebleken om adequaat

macro-economisch beleid te voeren.”

Jacobs bestempelt de tegenstellingen tussen mensen en landen met

vermogen en mensen en landen met schulden ook als het grote politieke

probleem tijdens de Eurocrisis. “Iedereen herinnert zich het

conflict tussen netto vermogende landen en netto schuldenlanden:

Noord- versus Zuid-Europa. Maar het oplossen van een crisis komt

eigenlijk altijd neer op herverdeling van crediteuren naar debiteuren.

En daar verzetten de crediteurenlanden zich tegen.”

FINANCIËLE ARCHITECTUUR

NIET OP ORDE

Jacobs vindt ook dat te weinig lessen zijn getrokken uit de crisis om

Nederland financieel beter te organiseren: “We zijn een netto vermogensland

vanwege onze enorme pensioenvermogens en huizenvoorraad,

maar dat vermogen is tamelijk illiquide, daar kunnen we niet of

nauwelijks bij. Tegelijkertijd hebben we bijna de hoogste huishoudschulden

van de OESO, vooral dankzij een reusachtige hypotheekberg.

Dat maakt onze economie fragiel en huishoudens kwetsbaar.

Als het goed gaat, gaan we hard omhoog en als het slecht gaat hard

omlaag. Dan kunnen we ons bezit niet aanspreken om van onze schulden

af te komen.”

Zo stond een derde van de woningen van huiseigenaren op het

hoogtepunt van de crisis onder water. Hun schuld was hoger dan hun

hypotheek. Jacobs: “Die mensen gingen hard op de rem met hun uitgaven.

Er is niet serieus nagedacht over het op een betere manier met

restschulden omgaan. Mensen kunnen bijvoorbeeld niet een deel van

hun pensioengeld aanspreken om een restschuld af te lossen en zo een

persoonlijk faillissement af te wenden.”

Zo zijn ook de pensioenen de voorbije tien jaar nauwelijks of niet

geïndexeerd en zijn zelfs uitkeringen gekort en premies verhoogd.

“We geven mensen die pensioen opbouwen harde garanties over de

hoeveelheid pensioen die er straks minimaal voor hen is. Maar als

iedereen zekerheid wil is dat extreem duur. Je moet je bij zeer lage

rentes een ongeluk sparen om een goed pensioen op te bouwen. Sterker,

de rentes zijn nu zo laag dat pensioenfondsen ook de nominale

toezeggingen niet meer kunnen garanderen. De kans is groot dat er

gekort gaat worden op de pensioenen en de pensioenopbouw.”

“Doordat we ons vermogen illiquide hebben gemaakt is alsof we

al ons bezit in de brandkast hebben gestopt en vervolgens de sleu-

ECONOMIE

‘De ECB

moet zich

verbinden

aan een

toekomstige

inflatie van

vier à vijf

procent’

tel hebben weggegooid. Daardoor gedraagt

onze economie zich macro-economisch als

een schuldeneconomie, terwijl we enorm

rijk zijn. Een deel van die enorme rijkdom

zou moeten worden gebruikt om meer risicodragend

vermogen in Nederlandse economie

te krijgen. Dan kunnen we veel beter

met financiële schokken omgaan dan nu.

Bijvoorbeeld als mensen meer van hun eigen

geld in hun huis steken, als banken meer

eigen vermogen aanhouden en als pensioenaanspraken

minder zeker worden. Zo

worden in het nieuwe Pensioenakkoord de

pensioenen wel wat onzekerder. Daardoor

wordt in slechte tijden eerder gekort en in

goede tijden eerder bijgeplust.”

GEEN RENTE, TOCH SPAREN

De rente op spaarrekeningen is het nulpunt

dicht genaderd en toch sparen Nederlanders

meer dan ooit. “Mensen hebben

tijdens de Grote Recessie ingeteerd op hun

vermogens. Ze willen hun schulden aflossen

en hun buffers aanvullen nu het beter

gaat. Het is natuurlijk prima als particulieren,

bedrijven en overheden zorgen voor een

appeltje voor de dorst. Maar het levert juist

een macro-economisch probleem op wanneer

iedereen dat tegelijkertijd doet. Daardoor

daalt de economische groei, stijgen de

besparingen, daalt de rente en dan zijn we

weer terug bij af.”

“Nederland spaart te veel en investeert

te weinig. Dat blijkt ook uit het megaoverschot

op de lopende rekening van zo’n 10

procent van het nationale inkomen. Dat

zit vooral bij het bedrijfsleven. Bedrijven

investeren dus niet in Nederland, maar zetten

onze spaaroverschotten in het buitenland

uit. Het feit dat bedrijven wel kunnen,

maar niet in Nederland willen investeren is

een van de redenen waarom de economie zo

matig draait en de productiviteitsgroei achterblijft.”

BELEIDSRELEVANTIE

In zijn wetenschappelijk onderzoek heeft

Jacobs heeft onlangs een aantal artikelen

geschreven over de vraag hoe verdelingsproblemen

bij het klimaatbeleid moeten

worden aangepakt. Arme mensen betalen

vaak relatief meer voor het verminderen

van de CO₂-uitstoot en het verbeteren van

het milieu. “Hoe haal je de klimaatdoelen

zonder dat de gele hesjes de straat op gaan,

omdat minder bedeelden onevenredig worden

geraakt? Voor mij is wetenschappelijk

onderzoek daarom eigenlijk alleen interessant

als het uiteindelijk ook maatschappelijk

of beleidsrelevant is.”

“De Grote Recessie en de eurocrisis hebben

mij totaal gevormd als econoom. Van

2008-2014 kon ik aan weinig anders meer

denken. Ik vond mijn wetenschappelijke

onderzoek naar optimale belastingen van

secundair belang ten opzichte van de economische

problemen waarmee de wereld toen

worstelde. Aanvankelijk begreep ik weinig

van wat er gebeurde met financiële markten,

de macro-economie en het monetaire beleid.

Tot aan ongeveer 2010 heb ik me suf gelezen

om het te snappen en dat heeft tot een

omwenteling in mijn denken geleid. Keynes

schijnt ooit te hebben gezegd: ‘Als de feiten

veranderen, verander ik van mening. Wat

doet u, meneer?’”

Prof. dr. Bas Jacobs is de Sijbren

Cnossen hoogleraar economie en

overheidsfinanciën aan de Erasmus

School of Economics van de

Erasmus Universiteit in Rotterdam.

Jacobs is analytisch, scherp en bevlogen.

Hij kan complexe economische

vraagstukken helder en gepassioneerd

uitleggen. Jacobs voelt zich

een telg van Jan Tinbergen, die zijn

wetenschappelijke inspiratie haalt

uit de beleidspraktijk. Zijn wetenschappelijke

onderzoeksbelangstelling

is breed: overheidsfinanciën,

belastingen, macro-, welvaarts-, arbeidsmarkt-

en onderwijseconomie.

Voor boekingen of

meer informatie:

T 010 - 433 33 22




© SVEN VAN DER VLUGT

‘BEDRIJVEN ZIJN

NIET DISRUPTIEF,

MENSEN WEL!’

78


KEYNOTE WELCOME TO DISRUPTIONLAND

Tom Sligting


Ruim 25 jaar geleden is Tom Sligting één van de eerste stand-up comedians van Nederland. Hij bezoekt

daarna meer dan duizend bedrijven en overheidsinstellingen met zijn maatwerkshows en blijkt bovendien

een krachtig wapen te zijn om evenementen mee af te sluiten. Nu timmert hij internationaal vooral aan de

weg met zijn keynote-lezing ‘Welcome to Disruptionland’. Met inhoud, interactieve elementen én natuurlijk

humor. In zes stappen leert Tom zijn toeschouwers, gevoed door bedrijfsinformatie, hoe zij zichzelf kunnen

ontwrichten. “Wanneer een patroon verandert, moet er iets nieuws komen. Disruptief zijn is dan positief, zorgt

voor creativiteit en nieuwe ideeën, begint bij mensen en is sterker dan veranderen.”

De afgelopen kwart eeuw heb

ik talloze bedrijven bezocht

met mijn maatwerkshows.

Dankzij die ervaringen weet

ik nu precies hoe ik de zaal

moet wakker schudden. Mijn opdrachtgevers

en het publiek verwachten heldere content

over waar de organisatie nu staat als het

gaat om innovatie en wat zij kunnen verwachten.

Na een voorgesprek met de CEO

zorg ik voor zes stappen ‘to disrupt yourself ’,

die ik verpak in een boeiende keynote vol

serieuze informatie, humor en interactie.”

Tom Sligting heeft in de loop der jaren heel

veel (keynote) sprekers meegemaakt. Goede

en minder goede. Enkele jaren geleden denkt

hij erover na wat er zou gebeuren als hijzelf

een keynote-lezing zou geven. Echt een serieus

verhaal, waaraan behoefte bestaat, over

jezelf ontwrichten, ‘disrupt yourself. “De

term ‘Disruptive Innovation’ is eind vorige

eeuw bedacht door Clayton Christensen en

op zich al disruptief. Iedereen heeft er zo

zijn eigen ideeën over, maar voor mij betekent

het dat niet bedrijven moeten veranderen,

maar de mensen die er werken. Bij hen

begint het. Door er zo in te gaan kan ik dat

ook spiegelen bij mezelf en mooie persoonlijke

voorbeelden geven. Met andere woorden:

als mensen niet ontwrichten, ontwricht

de organisatie ook niet en gebeurt er niets.

Dat in tegenstelling tot wat in negen van

de tien lezingen wordt verkondigd en veel

trainingsprogramma’s ons willen leren. Die

zeggen allemaal dat de bedrijven moeten

veranderen en we met z’n allen een bepaalde

kant uitmoeten. Waar ik vroeger daarna

voor de komische noot moest zorgen, vertel

ik nu als spreker en niet als comedian mijn

verhaal aan het publiek.” Tom hecht eraan

te vertellen dat hij het woord disruptie of

ontwrichting positief benadert. “Veel mensen

hebben er een soort negatieve connotatie

bij en denken dat het betekent dat je alle

schepen achter je moet verbranden. Dat is

in mijn beleving totaal niet waar. Disruptie

geeft juist veel energie, doordat je op nieuwe

ideeën en inzichten komt.” Het feit dat hij in

het buitenland, waar ze zijn achternaam niet

kunnen uitspreken, Tom Lightning wordt

genoemd is wat dat betreft zeer illustratief.

ZAKELIJKE ACHTERGROND

“Ik leef me tevoren goed in en weet wat de

problemen en uitdagingen zijn. Doordat ik

een zakelijke achtergrond heb – mijn vader

was ondernemer en ik heb commerciële economie

gestudeerd – kan ik de boodschap

goed en zakelijk overbrengen. Door metaforen

en komische inzichten op doelstellingen,

doelen en problemen te plakken wordt het

voor het publiek veel tastbaarder en onthouden

ze alles beter. Met dat idee in het achterhoofd

heb ik de keynote geschreven. In het

Engels, want ik wil hem graag internationaal

in de markt zetten. Daarom profileer ik mij

ook als ‘global keynote speaker’ in filmpjes

op LinkedIn en Facebook, Er zijn al succesvolle

shows geweest in Parijs, Singapore en

Antwerpen.” Een hele verandering: “Het is

altijd mijn werk geweest een serieuze conferentie

of bijeenkomst humoristisch af te

sluiten met maatwerk, of een ‘wrap up’ zoals

de Engelsen dat noemen. Ik ben dan de hele

tijd aanwezig, zie en hoor alles en verwerk

dat in mijn afsluitende speech. Dat betekent

dat ik inmiddels veel inzicht heb in wat

er bij al die bedrijven gebeurt, hoe het allemaal

in elkaar zit. Dat komt nu allemaal heel

mooi uit.” ‘Disrupt yourself ’ is geen ‘rocketscience’,

wel een leuke en dankbare manier

om mensen in een patroon te krijgen waarin

ze op een andere manier nadenken over

zakelijke beslissingen. “Ik mag in december

mijn keynote houden tijdens het Grand

Speakers-evenement, als één van de vijf van


KEYNOTE WELCOME TO DISRUPTIONLAND

‘Het feit dat hij in het buitenland, waar ze zijn

achternaam niet kunnen uitspreken, Tom Lightning

wordt genoemd is zeer illustratief’

de meer dan duizend sprekers van Speakers om radicale beslissingen. Dan komen die zes bedrijfsevenementen. Hij heeft daardoor

Academy®. Het geeft vertrouwen dat ik me stappen weer om de hoek kijken, die ik ook een goed idee gekregen van wat in Nederland

wordt verwacht van een presentator.

ook voor mijn collega sprekers kan waarmaken.”

veranderingstraject.”

“Ik weet wat goed en vooral wat fout gaat.

op mezelf heb geprojecteerd in mijn eigen

Daarom heb ik dit boek geschreven voor de

HET BEGIN

DE KATAPULT

zakelijke markt, voor mensen die op kantoor

Als Tom Sligting in de jaren negentig Bij de maatwerkshows werkt Tom vooral of binnen een organisatie een presentatie of

begint is er nog geen internet, geen Google met de content die hij van zijn opdrachtgevers

krijgt. De keynote speech is een vastteren.

Veel mensen hebben er moeite mee,

speech moeten geven of iets moeten presen-

en moet hij het als een van de eerste Nederlandse

beginnende stand-up comedians omlijnd verhaal, maar uiteraard speelt maar het gaat erom dat iedereen – behalve

maar uitzoeken. “Exact na mijn vijfde optreden

in 1994 vroeg een van de toeschouwers de bedrijfsleiding bijvoorbeeld dat hij de probeert zichzelf te verbeteren. Ik bied het

bedrijfscontent ook hierin een rol en wil de mensen met totale spreekangst – altijd

of ik de week erna op een bijeenkomst van medewerkers met iets confronteert of even totale plaatje aan, want ook microfoontechniek

en zaalsetting (hoeveel meter moeten

zijn bedrijf in Amstelveen wilde optreden. laat schrikken. “Daar heb ik onder andere

‘We hebben nu zo gelachen, kun je dat bij een levensgrote katapult – de Catapultizer – er zijn tussen de voorste rij en het podium)

ons doen?’ Op dat moment opende zich een voor, die op het podium staat tijdens mijn zijn belangrijke onderwerpen, die in andere

wereld, waarvan ik geen idee had wat die letterlijk

en figuurlijk kon opbrengen. Ik zag daarmee een ‘angry bird’ de zaal in. Daarin dat nodig is voor een goed optreden staat

speech. Op een gegeven moment schiet ik publicaties te weinig aan bod komen. Alles

het niet als een schnabbelcircuit, die optredens

waren mijn businessmodel. Inmiddels de interactie kan aangaan. Dat is redelijk dis-

graag wil profileren dat ik een goed verhaal

zit ook een microfoon zodat ik direct plenair erin. Ook het boek past bij het feit dat ik

ziet iedereen mij als een zakelijke spreker en ruptief. Die gesprekken, waarin ik mensen heb en mensen iets wil leren. Het liefst door

comedian en wat dat laatste betreft heb ik in uitdaag in een paar zinnen te zeggen wat nu over een serieuze boodschap een laag met

Nederland de meeste ervaring. Dat durf ik echt hun boodschap is, kan ik opnemen en humor en interactie te leggen.

hardop te zeggen. De kracht is echter absoluut

de combinatie, die ook nu weer in mijn komen. Dan sluit ik niet af met mijn woor-

aan het einde van de keynote laten terug-

keynote tot uiting komt. Zoals recent bij de den, maar met wat drie mensen uit de zaal

Kamer van Koophandel van Gorinchem. Ik twintig minuten eerder hebben gezegd. Dat

heb een serieus verhaal verteld, maar wat werkt heel krachtig. De opdrachtgever weet

hebben de mensen gelachen! Er was enorm tevoren dat ik ga opnemen. Ik vraag waar hij

veel reflectie en ik kon scherp reageren op of zij achter wil komen en pas daarop mijn

de opmerkingen uit de zaal”, vertelt Tom nog vraagstelling aan.”

nagenietend. “Ik durf te zeggen dat er weinig

keynote sprekers zijn die aan dat niveau SPREKERSBIJBEL

kunnen tippen. Aan de andere kant ben ik Begin 2019 heeft Tom Sligting de Sprekersbijbel

uitgebracht. Hij beschrijft de complete

ook geen professor met een wereld verbeterend

verhaal. Zo profileer ik mij ook niet. ervaring van wat hij in 25 jaar gedurende

Wel maak ik duidelijk dat alle verandering bijna vierduizend shows heeft ervaren als

bij jezelf begint en dat dit soms ook vraagt spreker/comedian in het theater en tijdens

Tom Sligting is keynote-spreker (‘Welcome to Disruptionland’) en stand-up comedian. Hij heeft daarvoor commerciële economie

gestudeerd en in het bedrijfsleven gewerkt, onder meer als trainer van marketingconcepten. Hij treedt vanuit die expertise en

ervaring nu veel op voor bedrijven en instellingen. De maatopdrachten van organisatoren van evenementen en bijeenkomsten

resulteren steevast in spetterende en tegelijk serieuze optredens.



© KARIN HUIJZENDVELD


PASSIEVOL ONDERNEMEN

De mythe van weerstand

tegen verandering

Jan Vermeiren

Er wordt vaak gezegd dat mensen

weerstand hebben tegen verandering.

Dat is echter niet zo.

Niet iedereen heeft weerstand en

voor degenen die weerstand vertonen,

gaat het niet om de verandering zelf,

maar om de spanningen die gelinkt zijn aan

de verandering.

De eerste (en meestal overgeslagen) stap

om hier duidelijkheid in te krijgen, is kijken

in welke vibe een individu of een team zich

bevindt. Is dat de negatieve of neutrale vibe

dan zal verandering meestal als iets bedreigend

gezien worden. Als het om de positieve

of inspirerende vibe gaat, dan wordt verandering

als een kans waargenomen.

In de positieve en inspirerende vibe zijn

mensen ook bereid om vol enthousiasme

voor doelen te gaan en bij te dragen tot het

vervullen van de purpose van de organisatie.

In de negatieve en neutrale vibe zijn mensen

eerst gefocust op het creëren of beschermen

van hun eigen (psychologische) veiligheid.

De reden dat spanningen door mensen

in de negatieve of neutrale vibe als negatief

worden ervaren, is dat ze niet weten hoe er

mee om te gaan. Dit geldt zowel voor leiders

als voor medewerkers. Ze hebben geen technieken

of tools ter beschikking. En dan ontstaat

het fenomeen van “the elephant in the

room”: het niet willen bespreken van wat

iedereen weet, ziet en voelt. Het gevolg is dat

er vaak een kluwen ontstaat van praktische,

persoonlijke en interpersoonlijke spanningen

waardoor het nog moeilijker wordt om

te onderscheiden waar het nu werkelijk om

gaat en aan te pakken. Dit is één van de redenen

waarom 70% van de veranderprojecten

© EVELIEN CEULEMANS

‘Eerst de ‘vibe’

verhogen, dan

pas veranderen’

hun doelen niet haalt (bron: McKinsey).

De sleutel tot succesvol samenwerken en

behalen van de doelen van veranderprojecten

is dus eerst de vibe verhogen door

spanningen op te lossen in de dagdagelijkse

werking. En dan pas over te gaan tot grote of

kleine change projecten.

Dit is niet zo moeilijk, tenminste als je

de juiste (eenvoudige) methodes kent en

dit door een leider of coach op de juiste

manier begeleid wordt. Er is namelijk een

andere dan de klassieke command and control

(bege)leiding voor nodig. Dit wordt

Compassionate Leadership genoemd. Meer

bepaald gaat het om “het vermogen om individuen,

teams en organisaties op een veilige

en inspirerende manier naar een hoger

niveau van welzijn en resultaten te brengen

(= een hogere vibe) wanneer spanningen

zich voordoen.”

Hoe de vibe te verhogen door spanningen

aan te pakken en hoe een Compassionate

Leader te worden kan je te weten

komen in het boek “The Compassionate

Leader” of in een sessie met de auteur Jan

Vermeiren die de oprichter is van het gelijknamige

bedrijf.

Jan Vermeiren is oprichter van The Compassionate Leader en auteur van het gelijknamige

boek (zijn vierde ondertussen). Na de verkoop van zijn vorig bedrijf Networking

Coach, dat de eerste training partner van LinkedIn ter wereld was, heeft hij zich

toegespitst op de onderliggende dynamieken van samenwerken. Jan heeft gewerkt

voor meer dan 450 organisaties, waaronder 3M, IBM, ING, Nike en Philips.


© MEDEA HUISMAN

Arko van Brakel is een veelgevraagd

spreker, inspirator, vertaler van

trends en expert op het gebied

van persoonlijk leiderschap en

ondernemerschap in onze betekeniseconomie.

Vanuit die context helpt hij

ondernemers, leiders, professionals

en organisaties betere keuzes te

maken en besluiten te nemen.

Hij gebruikt daarbij de allerbeste

inzichten, wetenschappelijke

modellen en natuurlijk zijn eigen

ervaringen als leider, bestuurder en

ondernemer. Thema’s als zelfsturing,

zelforganisatie, ‘agile’, wendbaarheid,

ondernemerschap en de rol van

mensen daarin staan centraal. In

zijn nieuwe boek 'Ondernemen met

impact' gaat hij daar uitgebreid

op in en legt hij als geen ander

verbanden tussen de exponentiële

lessen van internet en de duurzame

werkelijkheid van vandaag.

‘STRATEGISCHE

DIVERSITEIT IS

BETER DAN

ALLE NEUZEN

DEZELFDE

KANT OP’

Arko van Brakel

Eén van de vijf belangrijke waarden

van het internet is vertrouwen.

“Wanneer we elkaar mailen,

sturen onze computers elkaar

een certificaatje dat aangeeft dat

wij te vertrouwen zijn. Als dat niet op persoonlijk

niveau geregeld zou zijn, had het

internet nooit zo snel kunnen groeien. Het

is een plat, niet-hiërarchisch systeem zonder

eigenaren en totaal zelfsturend. Internet

regisseert zichzelf doordat alle gebruikers

dat met elkaar regelen”, vertelt serie-ondernemer

Arko van Brakel, in 1994 een van

de oprichters van EuroNet, de eerste commerciële

internetprovider in Nederland.

“Ondersteuning van die waarden is elementair.

Ondernemers hadden in het begin veel

moeite succesvol te zijn op internet, doordat

ze wel de techniek omarmden, maar niet

begrepen hoe de online cultuur werkt. Ze

vonden het lastig transparant te zijn, konden

moeilijk delen en samenwerken, terwijl dat

de sleutel tot succes bleek te zijn. Daar konden

we ze prima mee helpen.” Belangrijke,

82


PERSOONLIJK LEIDERSCHAP

vaak exponentiele wereldwijde ontwikkelingen, zoals disruptieve

technologie,, vergrijzing, ‘verobesisering’, duurzaamheid, en kunstmatige

intelligente, vragen volgens Arko van Brakel zeker in de huidige

tijd om een andere benadering van ondernemen en organiseren.

“De oplossing is voor individuen en organisaties bijna hetzelfde: georganiseerd

zijn en werken als ecosystemen in harmonie met de omgeving,

controle hebben zonder te controleren en betekenisvol zijn voor

mensen die belangrijk voor hen zijn. Nu economische en maatschappelijke

wetmatigheden verdwijnen is innovatie noodzakelijk. Neem

bijvoorbeeld vergrijzing. Deze ontwikkeling vraagt niet alleen om

hogere arbeidsproductiviteit, maar we zullen ook langer werk-fit

moeten blijven terwijl de generatiekloof op de werkvloer groeit.

Je kunt alle drie deze problemen oplossen door mensen ruimte te

geven om samen oplossingen te bedenken.” Arko voegt daaraan toe

dat dit vooral lukt als we beseffen dat strategische diversiteit op de

werkvloer noodzakelijk is. “Dat is beter dan alle neuzen dezelfde

kant op. Maar het betekent ook stoppen met management vanuit

macht of angst. Deze aanpak leidt niet alleen tot meer plezier, vitaliteit

en tevredenheid, maar ook tot innovatie, duurzaamheid en

financiële gezondheid.”

OORVERDOVENDE INNOVATIESTILTE

Ook voor bedrijven die als een ecosysteem in harmonie met hun

omgeving ondernemen is groei echter niet meer vanzelfsprekend.

Dat heeft een demografische oorzaak. Wanneer de bevolking krimpt

– zoals in een aantal landen al het geval is – kunnen niet alle sectoren

meer groeien. Hetzelfde geldt voor de economie als geheel, die

vooral door demografische oorzaken grote financiële uitdagingen

kent. Daardoor lijkt het een flinke uitdaging om onze welvaart op

peil te houden. Maar tegelijkertijd willen we dat onze planeet leefbaar

blijft. Lang voordat het water over onze duinen klotst door zeespiegelstijging,

dreigen rivierdelta’s al onleefbaar te worden, raken fossiele

brandstoffen op en kan schoon drinkwater schaars worden. Het

interessante is dat alle oplossingen voor deze combinatie van factoren

al lang voorhanden zijn. Er is in west-Europa nog nooit zo veel

geld geweest als nu, technologische oplossingen variërend van kunstmatige

intelligentie en blockchain tot zonne-energie en informatietechnologie

zijn al lang beschikbaar. Het enige probleem is een breed

gedragen verslaving aan traditionele businessmodellen en oude leiderschapsculturen.

Organisaties proberen hun winstgevendheid in

beton te gieten met regels, procedures, 'governance' en 'compliance'.

Maar dat is hetzelfde als in de herfst de blaadjes aan de bomen lijmen:

ze vallen misschien niet naar beneden, maar zijn wel dood. De prikkels

om te veranderen zijn weg-gestructureerd, waardoor zelfs grote

bedrijven door een oorverdovende innovatiestilte kunnen omvallen.

HET MENSELIJKE ASPECT

Daar komt het menselijke aspect nog bij. Arko: “Mensen voelen

zich van nature maar bij een beperkt stukje van de levenscyclus van

een organisatie thuis. Sommigen houden van structuren, regels en

processen, zijn normerend en zorgen ervoor dat de winstgevendheid

van een bedrijf lang aanhoudt. Deze groep zorgt voor consistentie

en financiële gezondheid, maar vermoordt tegelijk de innovatie.

Waarom veranderen als het goed gaat? Innovators maken winstgevendheid

juist lastig. Zij creëren weliswaar de toekomst, maar vervelen

zich snel en bedenken steeds wat nieuws, zonder ooit een cent

te verdienen. Elke organisatie heeft een ideale mix nodig, met zowel

exploratieve, waarden-gedreven medewerkers als zaakgerichte en

behoudende mensen. Wie van mensen houdt neemt niet altijd de

beste financiële beslissingen, in tegenstelling tot collega’s die zakelijker

zijn, maar de mens-kant soms vergeten. Het is zaak ook die twee

in evenwicht te brengen om tot betere en meer afgewogen besluiten

te komen. Ik pleit dus voor strategische diversiteit. De grootste bonus

van een juiste, diverse mix van mensen is dat zo’n groep per definitie

betere, meer integere besluiten neemt. Dit leidt tot meer klanttevredenheid

en medewerkersgeluk en minder stress, zonder dat de financiële

gezondheid hieronder lijdt.”

‘Organisaties

moeten in harmonie

met hun omgeving

ondernemen’

DIVERSITEIT

Arko van Brakel benadrukt dan ook het belang van een goede

balans tussen de normen van een bedrijf en de waarden die het naleeft

om optimaal integer te kunnen zijn. “Bedrijven die naar hun winstoptimum

streven hebben zoveel normen dat de waarden onherkenbaar

zijn. Klanten voelen zich daar niet prettig bij en dat heeft een negatief

effect op het innoverend vermogen. Afnemers – met uitzondering

van vroege adoptanten – voelen zich echter ook niet thuis bij een startend

bedrijf dat zich weliswaar op zijn innovatie optimum bevindt,

maar daardoor onvoorspelbaar en niet consistent is. De meerderheid

van de klanten wil een gezond bedrijf, waarin zowel stabiliserende

mensen werken die de ‘cash cows’ in de organisatie bewaken,

als innovatieve en exploratieve mensen die zorgen voor een gezonde

toekomst”. Naast strategische diversiteit spelen ook culturele en functionele

diversiteit een rol. Een team met bijvoorbeeld alleen westerse,

mannelijke verkopers van middelbare leeftijd, loopt het risico op het

ontstaan van tunnelvisie. Met meer diversiteit neemt het begrip voor

elkaar toe, wat leidt tot betere beslissingen. Multidisciplinaire teams

zijn altijd beter.” Binnen die teams is het van belang dat mensen de

ruimte hebben de beste versie van zichzelf te worden. Ze moeten hun


PERSOONLIJK LEIDERSCHAP

werk zo leuk vinden dat ze niet eens met pensioen willen. “Als mensen

meer autonomie ervaren om zelf hun tijd in te delen, blijven ze bijvoorbeeld

langer gezond. Door bovendien met elkaar te bepalen wat

de doelstellingen zijn, in plaats van die van bovenaf op te leggen, ontstaat

meer harmonie met de omgeving en verdwijnt de stress uit het

systeem.” Om dit mogelijk te maken, moeten leidinggevenden durven

loslaten, valt op te maken uit Arko’s woorden. “Dus niet alleen proberen

samen een doel te bereiken en behendig (‘agile’) te werken, ook

zorgen dat je de psychologische veiligheid creëert waarbinnen mensen

fouten durven maken, hun mening durven te geven en het oneens

mogen zijn. Dat is het fundament voor ondernemen met Impact. Ook

als je geen eigen bedrijf hebt.”

SEMCO STYLE INSTITUTE

Arko heeft samen met Ricardo Semler en twee Nederlandse partners

het Semco Style Institute opgericht dat organisaties helpt bedrijfsresultaten

te verbeteren door de bedrijfscultuur aan te pakken. Het instituut

focust op vertrouwen, respect, gelijkwaardigheid, verantwoordelijkheidszin

en het optimaliseren van het potentieel aan ambassadeurschap

bij medewerkers. Gelukkige werknemers zijn immers duidelijk

veel meer betrokken en productiever, omdat ze dat zelf willen. Dat

komt gedeeltelijk van Semler. Zijn werknemers mogen bijna alles zelf

beslissen en dat heeft hem geen windeieren gelegd. “Van Ricardo heb

ik geleerd dat je jezelf als leider niet te serieus moet nemen. Eigenbelang

is even belangrijk als het teambelang. Vanuit mijn calvinistische

opvoeding heb ik geleerd mezelf weg te cijferen voor het grotere

belang, maar dat houd je niet vol. Dat is zelfs bijna een garantie voor

een burn-out. Door een organisatie te creëren waarin iedereen de

mogelijkheid krijgt de beste versie van zichzelf te worden, groeit niet

alleen het team, maar ook ieder individu. Dat werkt door in het hele

bedrijf. Het resultaat is een ondernemende bedrijfscultuur met meer

innovatie en daarmee een grotere impact op klanten en samenleving.”

INTERNATIONALE RESULTATEN

“We zijn overal ter wereld actief. Maar ook in Nederland hebben we

grote klanten, waaronder enkele banken. De 3.500 man van een ‘personal

banking’ afdeling hebben we naar zelforganisatie begeleid. Die

bank heeft het roer verregaand omgegooid. Dat vergt veel lef en leiderschap

van het management, vooral als het even tegenzit. Bij deze

bank hebben ze dat bijzonder goed gedaan. Het aantal doelstellingen

is teruggebracht van meer dan dertig naar zeven, waardoor mensen

zich er beter mee kunnen identificeren. Klant- en medewerker-tevredenheid

zijn gestegen terwijl de kosten en het ziekteverzuim in het

eerste jaar al zijn gedaald. Minder hiërarchie leidt tot meer intern

ondernemerschap. Dat zie je bij alle bedrijven die dit hebben doorgevoerd.

Ook de kleinere ondernemingen.” Arko noemt webdesignbedrijf

Infocaster in Arnhem, waarvan hij aandeelhouder is. “Het laatste

besluit van de oprichters was nooit meer een besluit te nemen. De volwassenheid

van een organisatie waarin mensen eigenaarschap ervaren,

maakt werknemers ondernemend. Ze werken dan prettiger en

het bedrijf is daardoor gezonder, wendbaarder en weerbaarder, terwijl

innovaties tot voortdurende verbeteringen leiden.”

‘SPOTIFY EN APPLE WERKEN CONSTANT

AAN VERBETERING’

Als ander voorbeeld geeft Arko muziekdienst Spotify. “Dat bedrijf

is door dit model geïnspireerd en heeft een echt innovatief en gaaf

businessmodel gepresenteerd. Het streamen, downloaden en online

kopen van muziek kon daarvoor al, dus je zou kunnen stellen dat het

helemaal niet zo’n innovatief bedrijf is. Toch is dat te kort door de

bocht, want dankzij de transparante bedrijfscultuur, waarin alle medewerkers

eigenaarschap voelen, gaan ze slim om met artiesten en zetten

ze hun merk goed neer. Het bedrijf zet in op permanente verbetering

en blijft daardoor actueel. Hetzelfde geldt voor Apple, volgens velen

het meest innovatieve bedrijf ter wereld, terwijl het feitelijk al jaren

voortborduurt op maar een paar baanbrekende innovaties. Het bijzondere

is dat ze dit doen met een relatief laag innovatiebudget waarmee

exceptionele resultaten worden behaald. Dat komt doordat de

medewerkers net als bij Spotify in een cultuur werken waarin mensen

voortdurend met verbeteringen bezig zijn en ze daar inderdaad

de ruimte krijgen te falen (en daarvan te leren) en experimenteren.

Dat vind ik knap.”

Steve Jobs zei ooit: ‘Wij nemen geen talent aan om hen te vertellen

wat ze moeten doen, wij nemen talent aan om ons te vertellen wat wij

moeten doen’. Dat is een beetje de essentie. Het gaat er niet om dat je

denkt alles te weten, maar dat je je realiseert dat medewerkers op de

werkvloer ook goede ideeën hebben. Mensen die thuis grote besluiten

nemen, kunnen dat ook op hun werk.

Als ondernemer pur sang, inspirator en 'entrepeneurial influencer' is Arko van Brakel te boeken voor motiverende lezingen, workshops

en als dagvoorzitter. Arko leert zijn publiek talenten, competenties en gedachten op de juiste manier in te zetten en hierdoor

adequaat te reageren op innovatie, disruptie en verandering. Na zijn studie Marketing Management, krijgt Arko’s carrière als serieondernemer

in 1994 een vliegende start als medeoprichter van EuroNet Internet. Daarna volgen diverse ondernemingen, zoals de

Next Marketeer-opleiding, PuntEdu, Jamby, trainingen adviesbedrijf Nieuwe Helden en internationaal opleidingsbedrijf Semco

Style Institute, waar hij nog steeds werkt als ‘Chief Inspiration Officer’. Hij was ook bijna vier jaar directeur van de Baak, het eerste

bedrijf waarin hij geen aandeelhouder was, zodat hij het verschil tussen management en ondernemerschap heeft kunnen ervaren.

Arko heeft vier boeken geschreven: ‘Nieuwe Helden’, over ontwikkelingen in de nieuwe economie, ‘Iedereen Ondernemer’, over een

ondernemend leven als sleutel tot succes in de communicatiemaatschappij, ‘Ondernemen met Lef’, over hoe ondernemen een

manier van leven kan zijn en nu zijn nieuwe boek, ‘Ondernemen met Impact’, waarin hij ervoor pleit te ondernemen op basis van

vertrouwen en het creëren van ecosystemen als basisingrediënt voor de innovaties die de samenleving nodig heeft.


84


IN DE SCHIJNWERPERS

Dagvoorzitter des Vaderlands

Zoekt u een ervaren dagvoorzitter die bevlogen en vol

humor uw bijeenkomst tot een succes maakt?

Marc de Hond

Marc de Hond (bekend als presentator voor onder andere KRO-NCRV en NOS, cabaretier en schrijver) is de

Dagvoorzitter des Vaderlands! Op informele en ontspannen wijze geeft hij leiding aan uw evenement. Bevlogen

en ad rem maakt hij één vloeiend geheel van uw bijeenkomst. Zijn soepele stijl en humor worden zeer

gewaardeerd en hebben al van menig evenement een groot succes gemaakt.

Voor boekingen of meer informatie: 010 - 433 33 22 | info@speakersacademy.nl | www.speakersacademy.nl

© BASTIAAN MUSSCHER


© METINA JAGER

JITSKE KRAMER

'CORPORATE'

ANTROPOLOOG

86


MOTIVATIE EN INSPIRATIE

Jitske Kramer is 'corporate' antropoloog en reist de wereld over om te leren van traditionele healers,

leiders, verrassende innovators en willekeurige voorbijgangers. Zij heeft de ambitie om organisaties te

activeren om voor alles en iedereen woest aantrekkelijk te zijn. Zij een idealist, maar geen dromer.

SAMEN MENSEN ZIJN

Culturele antropologie is de discipline die

zich afvraagt wat het betekent om mens te

zijn tussen mensen, in organisaties en daarbuiten.

Hoe je kunt samenwerken met mensen

die je leuk vindt, maar vooral ook met

mensen die je niet zo leuk vindt. Over hoe

mensen culturen vormen, en culturen mensen.

Jitske is altijd op zoek naar manieren om

sterke 'tribes' te bouwen en onderlinge relaties

te verstevigen. En wat dit vraagt van leiders.

Ze brengt deze kennis via ijzersterke

lezingen en masterclasses naar de wereld

van organiseren, samenwerken, veranderen

en leiderschap.

HERKENBARE VERHALEN

Jitske neemt je mee in verhalen die ruimte

creëren voor nieuwe manieren van kijken en

handelen. Ze spreekt over verandermanagement,

'agile', innovatie, inclusie, teamcultuur,

leiderschap en zelforganisatie… maar

dan in termen van chiefs, magiërs, kampvuren,

jamsessies, sabotage en rituelen die

nodig zijn in het chaotische ondertussen

© LOWLANDS | SCHOOL OF LIFE

van een verandering. Gaandeweg wordt dat

wat vertrouwd is vreemd. En wat vreemd is

vertrouwd.

VAN LEZING TOT

'PERFORMANCE'

Jitske kan in korte tijd complexe menselijke

dynamieken helder en gedegen uitleggen.

Zij combineert theorie met prachtige

foto’s en spannende reisverhalen uit bijvoorbeeld

Iran (handeldrijven aan de oude zijderoute),

Togo (het buitengewone bekeken

door de ogen van een voodoo priester) en

Las Vegas (huwelijksrituelen om fusies beter

te begrijpen). Jitske weet haar publiek te

raken. Gelachen wordt er altijd en ontroering

en verbazing hebben ook hun plek. In

haar nieuwste lezing over inclusie gaat ze

nog een stap verder. Daarin treedt ze samen

met muzikanten op. Een indrukwekkende

en persoonlijke 'performance' die nog lang

blijft hangen.

INTERNATIONAAL

ONDERNEMER

Jitske bracht Deep Democracy in 2012

vanuit Zuid-Afrika naar Nederland. Ze is

oprichtster van Human Dimensions. Trainer

van het jaar 2013. Ze werkt zowel in profit

als non-profit, van fabrieken in India tot

scholen in Friesland tot glimmende kantoren

aan de Zuid-as. Als antropoloog voegt

ze overal in en verwondert en verbaast zij

zich over de enorme diversiteit aan mensen

en gewoonten. Als spreker beklimt ze

de podia van grote en kleine conferenties en

theaters. Ze spreekt in het Nederlands en in

het Engels.

‘DEEP DEMOCRACY -

‘JAM CULTURES – OVER

‘DE CORPORATE TRIBE –

‘BUILDING TRIBES – REISGIDS

‘VOODOO - OP REIS NAAR

DE WIJSHEID VAN DE

INCLUSIE: MEEDOEN,

ORGANISATIELESSEN UIT DE

VOOR ORGANISATIES’.

JEZELF VIA EEUWENOUDE

MINDERHEID’.

MEEPRATEN, MEEBESLISSEN’.

ANTROPOLOGIE’

Over hoe culturen en 'tribes'

RITUELEN’.

Over besluitvorming,

Over diversiteit, inclusie,

(managementboek van het

zich vormen in interactie en

Op uitnodiging van een

sabotage, omgaan met

macht, in- en uitsluiten en

jaar 2016)

besluitvorming, over tribale

voodoo priester ondergaat

conflicten en de rol van

culturele ritme werelden.

Over hoe je als antropoloog

'guilty pleasures', de power en

Jitske Kramer in Togo een

leiders en begeleiders

Zware thema’s die zij

naar jouw organisatie

love van leiderschap, tribale

week lang eeuwenoude

hierin. Deep Democracy is

middels verhalen en muziek

kunt kijken. Over

archetypen en het belang

voodoo ceremonies. Is

ontwikkeld in post-apartheid

voor iedereen bespreekbaar

organisatiecultuur en

van kampvuurgesprekken.

voodoo net zo duister als het

Zuid-Afrika.

maakt. Een vernieuwende

cultuurverandering.

Over hoe we omgaan met

imago doet vermoeden? Kun

Een zienswijze en een

visie op het thema inclusie.

anderen tijdens fusies. Hoe

je een beetje in iets geloven?

methode die de onderstroom

Te boeken in combinatie met

we rituelen nodig hebben

Over hoe je in de confrontatie

in groepen zichtbaar en

muzikanten en/of comedy.

bij verandering. Over hoe we

met de ander vooral jezelf

hanteerbaar maakt.

rituelen maken en uitvoeren.

ontmoet.

Wat anderen over Jitske zeggen: “Jitske Kramer is een van de beste sprekers van Nederland. Verbindend, heeft humor, is onbevangen

en energiek. Ze prikkelt je om stevig na te denken en je stem te laten horen. Met flair en met lef zoekt ze de diepgang op. Op zoek

naar verrassende nieuw inzichten en praktische toepasbaarheid. Verbindend en daadkrachtig.”



87

© SJAAK RAMAKERS

COLUMN

Charles

Groenhuijsen

Donald Trump is als een circusdirecteur.

Hij prijst luidruchtig zijn wereldacts aan

alsof er nooit een mooier, spannender

circusnummer is vertoond. Het publiek

weet wel beter, maar ach: “Het is The

Donald.” Hij overdrijft natuurlijk maar dat doet hij zijn

hele leven al. Het applaus voor de ene act is nog niet verstomd

of het volgende glitterige en lawaaiige nummer

is er al. Aan het einde van de voorstelling ben je alweer

vergeten wat er aan het begin van de voorstelling zat.

Zo werkt het met Donald Trump dus ook. De schandalen

en scheldpartijen volgen elkaar zo snel op dat je

ze ook weer snel vergeet. Dat is precies zoals Trump het

wil. Door die permanente overdrijving staat hij in het

middelpunt van de belangstelling. De schijnwerpers

zijn áltijd op hem gericht.

IS ER

LEVEN NA

CIRCUS

TRUMP?

Echt waar: De VS wordt een

steeds progressiever land!

De president beschimpt en beledigt naar hartenlust

tegenstanders, lapt internationale verdragen aan zijn

laars, zegt vreselijke dingen over vrouwen en immigranten,

en neemt gemiddeld tien keer per dag een

loopje met de waarheid. Zijn duizenden, veelal boze

tweets borrelen over van de aantoonbare jokkebrokkerij.

Kritiek daarop wijst de president nijdig van de hand.

Hij gaat er ook niet over in discussie. Cowboy Donald

Trump heeft zijn eigen variant op het welbekende 'handen

omhoog of ik schiet'. De Trump-variant? 'Handen

omhoog of ik tweet'. De Democraten in het Congres

zijn Trump zat. Ze zijn in september 2019 een procedure

gestart om de president af te zetten (impeachment).

Veel Nederlanders kijken met afgrijzen naar het

nieuws uit Amerika: draconische abortuswetten, het

drastisch terugdraaien van milieuwetten, razzia’s om

vluchtelingen op te pakken, steeds meer racistische

incidenten en de zoveelste massaschietpartij.

Maar toch is dit slechts een deel van het verhaal. Ja,

het is waar dat de sfeer in het land verhardt. Als de vertrouwde

dreun van CNN, Fox of MSNBC met 'Breaking

News' door de Amerikaanse huiskamers dendert, is het

heel soms goed nieuws (over de florerende economie

en lage werkloosheid bijvoorbeeld), maar veel vaker

88


COLUMN

slecht nieuws: over conflicten en ruzies, beledigingen en scheldpartijen.

Wat we dan horen en zien, is een eenzijdig relaas over de gekkigheid

van gisteren en vandaag. De verslavende 24-uurs nieuwsfabriek

vertelt ons níet over de minstens even spannende en hoopgevende

ontwikkelingen in de Amerikaanse samenleving die zich over jaren

uitstrekken. En ja, dan is er hoop.

AMERIKA WORDT JONGER EN

VEELKLEURIGER

Echt waar: Amerika wordt snel een progressiever land. Er ontstaat

een ánder, progressiever Amerika. Een paar voorbeelden: ik had in

mijn beginjaren als NOS-correspondent (1986-1989) niet durven

voorspellen dat Amerika nog eens het homohuwelijk zou legaliseren.

Toch is het gebeurd en de meeste Amerikanen – zelfs veel Republikeinen

- vinden dat nu prima.

Na vele jaren van hysterische opsluitgekte denken Democraten én

Republikeinen – ja, gelukkig ook Donald Trump – eindelijk nuchter

na over een minder bruut en racistisch gevangenissysteem.

Marihuana is in steeds meer staten legaal. Amerika heeft Nederland

al lang links ingehaald. In Amerikaanse coffeeshops zijn oer-

Hollandse stroopwafels met marihuana (‘Dutch Girl Stroopwaffles’)

te koop. Marihuanawinkels hebben ook een rijk assortiment aan vrolijk

makende chocola, snoepjes, kauwgum en drankjes in de aanbieding.

In Nederland zijn die producten amper te verkrijgen. Wij zijn

conservatiever geworden en dit uit zich ook in ons gedoogbeleid (ontmoedigingsbeleid).

BILL CLINTON: ZELFREINIGENDE,

PRESIDENTIËLE KLETSPRAAT

Wie had dat 10, 15 jaar geleden verwacht? Marihuana legaal! Er

zitten halve gevangenissen vol met betrapte gebruikers en kleine dealers.

In 1992 zei Bill Clinton wel eens een ‘stickie’ te hebben gerookt.

Hij voegde er – weinig geloofwaardig – aan toe: “I did not inhale”. Dit

soort zelfreinigende, presidentiële kletspraat lijkt érg lang geleden.

We moeten ook hoognodig ons beeld bijstellen van Amerika als

een fanatiek godsdienstig land. De kerken lopen leeg. Vooral jongeren

keren God massaal de rug toe. Ze zijn niet meer godsdienstig. De

ontkerkelijking, die in West-Europa in de vorige eeuw het fundament

onder veel kerken verpulverde, heeft nu Amerika in zijn greep. De

gevolgen voor politiek en samenleving zijn vergaand. En niet terug te

draaien. Zelfs niet door Donald Trump en zijn companen.

Ook onomkeerbaar is de verkleuring van de Verenigde Staten.

Het aantal 'whites' neemt percentueel snel af, met name in de

oudere generaties. Onder jongeren tot achttien jaar zijn blanken al

in de minderheid. De gekleurde minderheden stemmen overwegend

Democratisch. Op den duur trekt

demografie het land onstuitbaar naar

links! Is Trump zo tegen immigranten

omdat hij deze potentiële Democratische

kiezers buiten de deur wil houden?

Of is dat te cynisch?

De jonge generatie van millennials

(1981-1996) en de nog jongere Generation

Z vormen nu al de grootste groep

kiezers. Ze willen een ánder Amerika:

duurzamer, socialer, minder ongelijk.

De kritiek van jonge kiezers op Amerika

en zijn merendeels bejaarde leiders

is diepgaand. Deze groep kiezers

tot pakweg 35 jaar bepaalt het eigen levenspad. Zij

zijn de energieke, creatieve en veelal progressieve leiders van morgen.

Welkom in de 21ste eeuw.

EEN ANDER AMERIKA

Maar de beeldvorming over Amerika is anders: Niemand komt

boven herrie van de Trumpmachine uit. Hoe dit afloopt? Misschien

zeggen linkse Amerikanen over 10 jaar: “Vréselijke man was die

Trump toch. Maar achteraf is het ‘t beste wat ons had kunnen overkomen.

Hij probeerde ons uit elkaar te drijven maar bracht ons juist

samen. En eh…, over Trump gesproken: wanneer komt hij eigenlijk

uit de gevangenis?” Wat een scenario zou dat zijn! Of is ‘t naïeve dagdromerij

van Trumphaters?

In mijn lezingen bespreek ik met mijn toehoorders altijd de Amerikaanse

actualiteiten (politiek, economie, internationale ontwikkelingen

en dreigingen) en natuurlijk neem ik de laatste schandalen

door. Ik praat mijn publiek ook bij over de stille revoluties van dat

ándere Amerika. Wie de verkiezingen van 2020 wil begrijpen moet

beide verhalen volgen.

Nog even naar dat circus en The Donald als directeur. Trump is

een unieke president. Schandalen en rechtszaken lijken hem niet te

deren. Van kritiek lijkt hij te genieten. Alleen zo blijft hij – bij goed én

slecht nieuws – áltijd het middelpunt van het nieuws. Zo ziet Donald

het graag. Het is bijna Cruijffiaans. Die had in zijn topdagen als adagium:

“Als wij de bal hebben kunnen hun niet scoren'. Dat had Trump

kunnen bedenken.

PS. Ik krijg elke dag de vraag een paar keer: Wordt hij herkozen?

De meeste Nederlanders denken dat de Amerikanen dom genoeg zijn

om Trump een tweede termijn in het Witte Huis te gunnen. Wat ik

voorspel? Niet verder vertellen: Ik denk dat Trump op 3 november

2020 verliest.

Charles Groenhuijsen is journalist en moderator. Hij schreef vanaf 2007 zes boeken over de VS en Amerikaanse politiek. Al sinds zijn

eerste jaren in Washington (1986-1990) is hij op radio en televisie een graag geziene gast en houdt hij overal in het land lezingen over

zijn ‘Good Old USA’. Voor boekingen of meer informatie: T 010 - 433 33 22 | speakersacademy.nl


© KENNETH TAN

‘DISRUPTIE IS MEER

DAN TECHNOLOGIE’

Menno Lanting is dé expert als het gaat om de impact van wereldwijde snelle veranderingen op het gebied van

innovatie, organisaties en leiderschap. In zijn boek ‘De disruptieparadox’ (2017) – en het vervolg ‘Disruptie in

de overheid’ (2019) – kijkt hij op verfrissend nuchtere wijze naar het modewoord disruptie (ontwrichting) en de

hype er omheen. Lanting duikt onder bij de bedrijven zelf, niet alleen om te adviseren, maar ook om te zien hoe

zij omgaan met ontwrichting en vernieuwing, waarbij technologische ontwikkelingen niet altijd leidend zijn.

Hoe passen zij zich aan? Kunnen ze het goede behouden en daarmee het nieuwe financieren?

90


INNOVATIE | DISRUPTIE

Menno Lanting


Veel disruptieve ontwikkelingen

hebben weinig met technologie

te maken, maar wel

met het introduceren van

nieuwe organisatie- of samenwerkingsvormen

in bedrijven die toch al

slimmer zijn georganiseerd. Dat is onderbelicht.

Ondernemers denken dat ze iets moeten

met digitalisering, maar dan maken ze

van technologie het doel en niet het middel

dat het zou moeten zijn. Snelheid, kunnen

veranderen, aanpassen, falen, leren en experimenteren.

Daar draait het om”, zegt Menno

Lanting die al twintig jaar meeloopt in het

veld en als consultant van grote partijen

actief is. “Op een dag, na te vaak in bestuurskamers

van niet al te opwindende organisaties

te zijn geweest die in één keer een soort

Uber hoopten te worden, bedacht ik dat de

termen disruptie en innovatie te pas en te

onpas worden gebruikt. Ik zou dat wel even

doorgronden, maar het heeft me uiteindelijk

anderhalf jaar gekost.” Gelukkig vindt hij

het leuk zo’n hypethema uit te pluizen en te

ontdekken hoeveel paradoxen of schijnbare

tegenstellingen dat oplevert. “Natuurlijk zit

in de rol van de technologie een kern van

waarheid, bijvoorbeeld wanneer WhatsApp

binnen enkele jaren sms verdringt, maar de

echte waarheid ligt altijd ergens in het midden.”

Menno geeft een voorbeeld. Hij beseft dat

mensen morele problemen kunnen hebben

met het Uber-concept. Een traditionele vernieuwing

zou zijn taxi’s goedkoper te laten

rijden en benzineauto’s te vervangen door

elektrische. Uber kiest een asymmetrische

benadering. ‘Wat gebeurt er als iedereen met

een privéauto taxichauffeur kan zijn of maaltijden

bezorgt?’. “Dat is disruptief en tegelijk

een paradox, doordat Uber geen nieuwe

technologie gebruikt. Alle technologie is er

in principe, alleen het gebruik is anders en

in andere combinaties. Uber is totaal anders

georganiseerd dan andere taxibedrijven en

heeft geen kapitaal in de vorm van auto’s. Een

andere paradox is dat disruptie de bestaande

markt veelal niet vernietigt, maar zelfs vergroot.

Bijvoorbeeld in de luchtvaart. Organisaties

als KLM en British Airways bestaan

al lang, maar sinds de komst van budgetmaatschappijen,

die een heel ander organisatiemodel

hebben, is vliegen voor veel

meer mensen mogelijk. Ook hier is technologie

niet leidend, maar zorgt omdenken

– de tickets zijn bijvoorbeeld voor deze

maatschappijen niet meer de voornaamste

inkomstenbron – voor de ontwrichting. Die

duurt nog voort. KLM moet haar organisatie

er nog steeds op aanpassen.”

STARTUP-HYPE TENIET

“Ik heb veel leuke dingen gevonden die

veel hypeverhalen lichtjes teniet doen. Neem

wat ik noem de startup-hype”, zegt Menno.

“De indruk bestaat dat alle startups met

nieuwe ideeën komen. Dat is totale quatsch.

Ruim negentig procent mislukt, daar hoor

je nooit meer wat van.” Om voor zijn boeken

een goed beeld te krijgen van wat daar

gebeurt loopt hij bij veel ‘van die clubs’ een

tijdje rond, zoals hij ook drie dagen bij Spotify

en een week bij NASA doorbrengt. “Ik

wil meer dan een casus beschrijven. Daarom

maak ik mijn ervaringen en gesprekken met

de mensen in die bedrijven onderdeel van

mijn boek. Ik ben ongeveer drie maanden

per jaar op reis en inmiddels heb ik tussen

honderd en honderdvijftig succesvolle en

vermeende innovatieve bedrijven bezocht.

In die periodes zeg ik nee tegen andere klussen,

maar later vertel ik mijn opdrachtgevers

en de zaal wat ik daarvan heb geleerd,

bijvoorbeeld dat het ook in bedrijven die

er op het oog gaaf uitzien ‘klote’ kan zijn.

Uit het zicht zie je daar bij wijze van spreken

de faxmachines nog staan en hoor je de

matrixprinters ratelen. Ook daar rommelen

ze soms maar wat aan, hoe hip ze ook zijn.”

Hij bereidt zich goed voor als hij op

bedrijfsbezoek gaat, zodat zijn gesprekspartners

snappen dat hij weet waarover hij het

heeft. Menno gelooft in het persoonlijke en

haalt ook veel informatie en inspiratie voor

zijn boeken uit wat om hem heen gebeurt.

Dat leidt soms zelfs tot bijzondere ontmoetingen.

“Ik interviewde een oud-collega van

John Sculley, voormalig president-directeur

van Apple die met Steve Jobs heeft samengewerkt

en normaal onbenaderbaar is. Toen

ik zei dat ik hem graag zou spreken belde hij

ter plekke. Twee dagen later sprak ik Sculley

op een New Yorkse luchthaven. Twintig

minuten lang, gezeten op twee tegen

elkaar geduwde bagagekarretjes. Hij hoefde

de tekst van het gesprek, dat ik had opgenomen,

niet eens te lezen, ik kon hem zo citeren

in mijn boek.”

ALLES KLOPT IS OOK

DISRUPTIEF

Terug redenerend zijn er maar zo’n twintig

ontwrichtende bedrijven die succesvol

zijn, denk aan Netflix en Airbnb. Zij behoren

tot de voorlopers. Er zijn overigens veel

onbekende disruptieve ontwikkelingen die

minder ‘fancy’ zijn, maar wel veel impactvoller.

Ontwrichting klinkt negatief, maar

kan ook heel positief en zelfs noodzakelijk

zijn. Menno: “Het is hoe je er inzit. ‘Disruptio’

is Latijn voor uit elkaar scheuren. Zoals

gezegd zitten de disruptiefste ontwikkelingen

zelden aan de technologiekant, soms

vormen ze een businesscasus, maar vaak

betreffen ze de organisatiekant. Professor

Henk Volberda, bedrijfskundige en hoogleraar

Strategisch Management en Ondernemingsbeleid,

heeft daarnaar onderzoek

gedaan en al jaren geleden geconcludeerd

dat veel bedrijven vooral innoveren in hun

eigen organisatie. Dat heeft niets te maken

met het hebben van een pingpongtafel of



© HENNIE KEERIS

flipperkast, maar bijvoorbeeld wel met het loslaten van het denken in

loondienstverband. Deze bedrijven werken graag met onafhankelijke

gasten met wie het klikt. Soms zijn dat bestaande ondernemingen,

zoals Volvo. Daar zijn ze zich disruptief aan het heruitvinden. Alle

mannen en vrouwen die er werken hebben een enorm oog voor detail.

Dat begint bij de balie, waar ze weten dat je komt en alles klopt. Dat

is ook ontwrichting. Soms zijn er sessies over disruptie waar heel veel

ellende voorbijkomt, maar waar uiteindelijk klantgerichter opereren

de oplossing is.” Lachend: “Soms ontmoet ik mannen en vrouwen die

me in een moment van openhartigheid vertellen dat hun secretaresse

de nieuwe apps op hun telefoon installeert.”

DOMINANTE LOGICA

Menno Lanting haalt een term uit de sociale psychologie aan die

hij vaak gebruikt, dominante logica. Bij familiebedrijven en andere

succesvolle organisaties waar alle neuzen dezelfde kant opstaan is die

heel sterk. Daar zie je een doorgaande lijn, een olietanker die door

blijft varen. Wanneer de ondernemer zich alleen op de techniek focust

bestaat het gevaar dat speedbootjes van andere bedrijven de tanker

inhalen. Om snelle bootjes toch bij te kunnen houden, moet hij flexibel

en open zijn om proactief, wendbaar, met de blik naar buiten en

verbonden in een netwerk waarde te kunnen toevoegen en constant

blijven leren. Menno heeft daarover het boek ‘Olietankers en speedboten’

geschreven, dat nu aan zijn zevende druk toe is. “In tijden van

gewenste verandering is dominante logica de allergrootste barrière.

Dan hoor je ‘Dat hebben we al eens geprobeerd’ of ‘Als we dat gaan

doen zijn we geen verzekeraar of bank meer’. Niet zozeer uit angst

voor het nieuwe, maar eerder voor het loslaten wat je hebt. Daarin

92


zit ook de paradox die we elkaar hebben aangepraat dat we het oude

móeten loslaten en het nieuwe omarmen, terwijl de ervaring leert dat

je gewoon moet blijven doen wat je doet. Met andere woorden: Laat

de tanker doorvaren, voorkom dat die aan de grond loopt voordat je

wat nieuws hebt, zet de speedbootjes er omheen en vorm desnoods

een vloot. Daardoor verdien je met het oude en kun je daarmee het

nieuwe financieren. Zo biedt disruptie eerder kansen dan bedreigingen

en vaak vergroot dat je markt.”

Hij noemt een bijzonder voorbeeld. “Oprichter Reed Hastings van

Netflix had een film gehuurd bij de videotheek. Hij moest 40 dollar

boete betalen omdat hij de dvd te laat terugbracht. Daar was hij zo

gepikeerd over dat hij een dienst begon, waarbij mensen dvd’s kregen

opgestuurd en konden doorsturen als zij er klaar mee waren. Dat

idee is doorontwikkeld naar streaming video, maar de analoge dvdservice

bestaat ook nog steeds met 2,2 miljoen abonnees in de Verenigde

Staten.” Ook al zit het water vol speedbootjes, Netflix houdt de

olietanker in de vaart.

OPJAGEN

Er zijn organisaties die zich door goedbedoelde verhalen verschrikkelijk

laten opjagen. “Door technologie te omarmen, omdat ze

denken dat het moet om te kunnen vernieuwen, verbranden ze zoveel

geld.” Dat geldt ook voor de volgende hype: kunstmatige of artificiële

intelligentie. “Ik geloof daar op bepaalde onderdelen zeer in. Het

lastige van al die technologie is dat het vaak langer duurt dan gedacht

voordat het manifest is. E-commerce heeft er bijna twintig jaar over

gedaan en nog steeds is met online-verkoop, mede vanwege het

‘Een paradox is dat

disruptie een bestaande

markt veelal niet vernietigt,

maar zelfs vergroot’


enorme aantal retourzendingen, zelfs door

grote spelers als Zalando nauwelijks winst te

behalen.” Samengevat vertelt Menno dat veel

bedrijfsbestuurders zich inderdaad niet realiseren

dat het toepassen van bestaande technologie

vaak voldoende is om een probleem

te adresseren. “Dat geeft al in de bestuurskamer

al veel meer richting, daar kunnen de

bestuurders wat mee. Als de technologie er al

is, kunnen ze kijken hoe ze daarmee bijvoorbeeld

zelf een probleem bij een klant kunnen

attaqueren, voordat een startup het doet. Ik

houd van teruggaan naar de basis.”

DE VOLGENDE DISRUPTIE

Disruptie is een hype. Nederland en

Scandinavië lopen voorop, het Verenigd

Koninkrijk volgt en China walst – ook wat

kunstmatige intelligentie betreft – over alle

regels heen. Ze zijn daar veel verder met

gezichtsherkenning en komen met nieuwe

producten en diensten. Ontwrichtend, maar

niet op een goede manier. De volgende disruptie

is in aantocht. “Er komt een enorme

‘clash’ tussen wat de consument wil en wat

dat privacy-technisch gaat betekenen. Dat is

opnieuw paradoxaal. De grote massa installeert

steeds meer apps, maar wil tegelijk dat

een heleboel dingen geheim blijven. Dat zal

de komende jaren veel frictie opleveren. De

wetgever loopt hopeloos achter de ontwikkelingen

aan, maar we willen ook een overheidssysteem

dat beter te controleren is. In

Dubai daarentegen kopen ze gewoon vijfhonderd

drones om paspoorten thuis te

bezorgen, zonder dat het parlement zich

daarmee bemoeit en let op de privacy.” De

vraag of disruptie zich ook binnen de overheid

kan afspelen heeft Menno Lanting altijd

beziggehouden. “Als ik lezingen houd voor

overheden vergelijk ik de overheid vaak met

een bedrijf. Dat levert eveneens frictie op.

Waarom? Ook de overheid heeft een businessmodel

dat toegevoegde waarde heeft

voor een groep mensen. Het bedrijfsleven

verdient aan de overheid, die op haar

beurt belastinginkomsten terugkrijgt voor

de diensten die zij levert. Ik zie het verschil

niet zo erg, De dynamiek is wel anders.

Het marktmechanisme speelt minder bij de

overheid. Wie Netflix niet meer leuk vindt

gaat online naar een andere aanbieder, maar

een nieuw paspoort kun je maar op één plek

halen, aan het loket.”

GEEN TOEGANG TOT TALENT

Er ligt volgens Menno een negatieve disruptie

in het verschiet: de overheid zal wellicht

in de niet al te verre toekomst geen

of onvoldoende toegang meer hebben tot

talenten. Die willen graag werken op innovatieve

werkplekken, die vaak te vinden zijn

bij bedrijven die veel innoveren. De overheid

loopt, zegt hij, op dat gebied erg achter

en is nog niet ver met het bevorderen

van samenwerking en het terugbrengen van

hiërarchie. “Ik was bij de NASA. Je zou zeggen

dat iedereen bij die overheidsdienst wil

werken, maar feit is dat ze met moeite mensen

binnenkrijgen. Ook daar willen hoogopgeleiden

niet meer in loondienst werken

en hebben ze al helemaal geen zin in stoffige

bazen en vergaderingen. Een van de

grootste uitdagingen bij NASA is niet alleen

nieuwe raketten ontwikkelen, maar ook toegang

houden tot talent. Het gaat om anders

kijken naar hiërarchie, carrièrepaden ideeën

over dienstverbanden.” Menno houdt niet

van het benadrukken van scherpe tegenstellingen

tussen generaties, maar constateert

dat de huidige jonge generatie minder

hecht aan bezit, status, functietitels en eigen

kantoren en bureaus. “Het probleem is dat

de gemiddelde organisatie nog niet is ingesteld

op deze zeer disruptieve, maar onderschatte

gedragsverandering. We zijn de 21ste

eeuw ingegaan met organisatiestructuren uit

de 20ste en leiderschapsprincipes die hun

oorsprong vinden in de 19e eeuw. Ook dat

maakt dat de technologische ontwikkeling

per definitie sneller gaat dan de organisatieen

politieke ontwikkeling. Wij zijn in onze

DNA-opmaak ongeveer nog hetzelfde als

toen we op de steppen rondholden.”

MISVATTINGEN

Menno besluit, zoals hij het gesprek is

begonnen met te zeggen dat er veel misvattingen

bestaan over disruptie. “We moeten

praktisch bekijken hoe we ontwrichting

kunnen terugbrengen naar de essentie en er

dus vooral geen hype van maken. Als mensen

drie kwartier naar me luisteren denken

ze waarschijnlijk dat ze verder van huis zijn

dan ze waren, tot ze het laten bezinken en

alles op zijn plaats valt. Ik kom bij De Baak

vandaan, hét trainingsinstituut voor leiderschap

en persoonlijke ontwikkeling. Ik heb

altijd organisaties begeleid, zelf bedrijven

gehad. Die poot houd ik vast. Die voedt me

enorm en geeft me enorm veel inzichten en

inkijkjes. Ik ben nu ook bezig met een boek.

De werktitel is ‘Re-connect’ en het verschijnt

tien jaar na ‘Connect’, destijds managementboek

van het jaar over nieuwe manieren van

verbinden voor bedrijven. Het is leuk vanuit

2020 vooruit, maar ook terug te kijken of

die verbindingen zijn gelegd. Ik wil praten

met dezelfde mensen die ik toen heb geïnterviewd,

die ook van alles hebben geroepen

waarvan veel anders of niet is uitgekomen.

Dat stilstaan en reflecteren doen we veel te

weinig. Dat geldt ook voor mij.”

Voor boekingen of

meer informatie:

T 010 - 433 33 22



Menno Lanting is deskundige op het gebied van de impact van de snel veranderende wereld op innovatie, organisaties en leiderschap.

Hij is veelgevraagd spreker, schrijver en adviseur. Zijn lezingen en workshops blinken uit door een bijzondere mix van humor,

praktijkvoorbeelden en onderbouwde casussen. Meer dan 100.000 mensen lazen zijn bestsellers waaronder ‘Connect!’, managementboek

van het jaar, ‘De disruptieparadox’ en 'Disruptie in de overheid'. Eerder was hij bijna tien jaar in diverse managementfuncties

werkzaam voor het leiderschapsinstituut De Baak en succesvol internetondernemer.


TEGENDENKEN

IS OMDENKEN

94


COLUMN

prof. dr. Bas Haring

Fotografie: Speakers Academy ® Walter Kallenbach

Afgelopen lente kreeg ik plots van verschillende kanten SMS-jes: Ik ‘zat’ in het eindexamen VWO. Ik wist niet

precies wat ‘zat’ zou betekenen, maar spannend was het wel. Het bleek om het eindexamen Nederlands te

gaan en tot mijn spijt ging het niet om een tekst van mij – dat had ik mooi gevonden – maar om een tekst over

mij. In het eindexamen was een column opgenomen naar aanleiding van een boek dat ik geschreven had.

Alweer een paar jaar terug. Allicht; het duurt wel enige tijd voordat een tekst in het eindexamen belandt.

In de column beweerde de auteur dat ik besloten had geen ‘Fair

Trade’-koffie meer te kopen. Dat zou economisch gezien onverstandig

zijn, had ik in dat boek geschreven. Ik kon me niet herinneren

dat ik zoiets opgeschreven had, maar het kwaad was al

geschied: Honderden boze eindexamenkandidaten stuurden

foto's van mij rond met een groot rood kruis er doorheen. "Wat een

domme filosoof! Hoe durft die lul te beweren dat het kopen van ‘Fair

Trade’-koffie onverstandig is?"

Ik heb toen m'n eigen boek er eens op nageslagen om te checken

wat ik nou precies beweerd had en tot mijn stomme verbazing

schrijf ik daar dat ik juist ‘Fair Trade’-koffie ben gaan kopen! Het stuk

begint met een vraag, een vraag die in me opkomt naarmate ik meer

van economie begin te begrijpen – het is een boek over economie: "Is

het wel zo verstandig om ‘Fair Trade’-koffie te kopen?", vraag ik me

af. "Ben ik door zulke koffie te kopen misschien inefficiënte boeren

aan het stimuleren boer te blijven; en zou iedereen misschien beter

af zijn als ze wat anders zouden doen?" Daarop verdiep ik me wat in

die vraag en kom dan tot de slotsom dat het antwoord "nee" is en dat

ik in het vervolg wel degelijk beter ‘Fair Trade’-koffie kan gaan kopen.

Terwijl die columnist glashard het tegenovergestelde beweerde! Hoe

kan dat nou?

Nu kende ik de columnist in kwestie een beetje en ik nam contact

met haar op. "Ach, of je nou wel of niet die koffie ging kopen is een

detail. Het ging me om de vraag die je stelde. Iedereen begrijpt dat het

verstandig is om ‘Fair Trade’-koffie te kopen en alleen die vreselijke

economen kunnen twijfelen aan dat soort vanzelfsprekendheden."

Het was veel beter geweest, aldus de columnist, als ik me gevoegd had

in wat mensen met hun hart op de juiste plaats wel weten, in plaats

van twijfel te zaaien met zo'n irritante vraag.

Ik ben het daar niet mee eens. Het is flauw, braaf en zinloos om de

bevestiging te zoeken van wat iedereen al weet. Het is veel spannender

en zinvoller om vanzelfsprekendheden te bevragen. Alleen wordt

dat je niet altijd in dank afgenomen.

Ik merk dat ik dat vaker doe en ook dat dingen mij vaker niet in

dank worden afgenomen. Zo bemoei ik me af en toe met het begrip

‘biodiversiteit’. Iedereen weet dat het daarmee slecht gaat en iedereen

voelt ook aan zijn water aan dat dat ernstige gevolgen zou kunnen

hebben. Maar klopt dat wel? Zijn die gevolgen wel zo ernstig? Een

voor mij logische vraag, maar wederom boze reacties.

Geen foto's met rode kruizen erdoorheen, maar wel reacties die

daar op lijken.

Het is niet leuk om ongemakkelijke vragen te stellen, maar ik denk

wel dat het moet. We weten helemaal niet zeker wat we zeker denken

te weten. ‘Omdenken’ is hip. "Kijk er eens op een andere manier

tegenaan", is het motto van de omdenkers. Maar ‘tegendenken’ is volgens

mij net zo belangrijk. Of eigenlijk is tegendenken een vorm van

omdenken. Probeer de boel eens volledig op zijn kop te zien. Neem

een zin die vanzelfsprekend waar lijkt en gooi het woordje ‘niet’ erin

of draai hem om: "Je hebt helemaal niet een diploma nodig”, in plaats

van "Je hebt een diploma nodig." Of "Ik kook met zoveel mogelijk

kunstmatige producten", in tegenstelling tot natuurlijke producten.

Ik ben ervan overtuigd dat we beter af zijn met tegendenkers in

ons midden. En ik hoop er soms eentje te zijn. Maar het is niet altijd

leuk. Hoewel ik wel kan proberen het zo leuk mogelijk te maken.

Voor boekingen of

meer informatie:

T 010 - 433 33 22



Prof. dr. Bas Haring denkt en vraagt, schrijft en spreekt. Op een heldere en prikkelende manier probeert hij wetenschap en filosofie

betekenis te geven voor UW leven. Dat doet hij door het schrijven van boeken, columns en het maken van televisieprogramma's.

Bas Haring is hoogleraar aan Universiteit Leiden, waar hij de leerstoel 'publiek begrip van wetenschap' bekleedt en hij is oprichter

van het masterprogramma Media Technologie voor creatieve wetenschap. Bas Haring is een veelgevraagd spreker bij Speakers Academy®,

Het zijn nooit standaardverhalen en hij bedenkt altijd weer iets nieuws; en over uiteenlopende onderwerpen. Bas Haring

hoopt dat mensen na een lezing denken “Hmmm… interessant. Hier moet ik nog eens over nadenken.”


DEMOCRATIE

96


COLUMN

Annemarie van Gaal

Fotografie: Casper Rila

Democratie laat mij niet koud. Integendeel. De reden dat ik de negentiger jaren in Rusland een mediabedrijf begon, had alles

te maken met democratie. Dit was de tijd dat Gorbatsjov pleitte voor openheid, vernieuwing en democratie, maar Rusland

kwam net uit het communisme en kon de ommezwaai niet zo snel maken. Een echte democratie kan niet bestaan zonder

onafhankelijke pers, maar in die jaren schreven Russische journalisten nog klakkeloos wat hun baas hen opdroeg, anders

hadden ze de volgende dag geen baan meer. Het was onze overtuiging dat democratie alleen kan bestaan in een land waar

de media betrouwbaar zijn en onafhankelijk van de politiek. Ons bedrijf heette niet voor niets Independent Media.

Ik volg nu ook met een kritische blik de

discussies over vooringenomenheid van

de publieke omroep en het gebrek aan

diversiteit bij de verschillende redacties.

Toch mogen we in onze handen knijpen

met de persvrijheid in ons land.

Nee, er is iets anders op het gebied van

democratie in ons land waar ik me steeds

meer zorgen om maak en dat is dat onze

democratie steeds verder afstaat van waar

wij als burgers voor hebben gekozen en dat

wij, als kiezers, daarop reageren met een

steeds grotere onverschilligheid.

Kijk, terwijl de wereld verandert en continu

innoveert, zitten wij nog steeds opgezadeld

met een kieswet uit ver vervlogen

tijden waardoor de gemiddelde Nederlander

er steeds minder gevoel bij heeft.

Er sluipen steeds meer ondemocratische

kwesties in onze democratie.

Ik noem even een paar voorbeelden.

Neem de zetelroof. Waarom accepteren we

dat gemeenteraadsleden, Statenleden en

Kamerleden opstappen omdat ze het niet

eens zijn met de koers van de politieke partij

waardoor ze er zitten en vervolgens doodleuk

hun zetel houden? Het lijkt steeds vaker

voor te komen en wordt van beide kanten

gedoogd onder het mom van de democratie.

Degene die doorgaat zegt dat hij het volste

recht op die zetel heeft omdat hij door de

kiezers gekozen is. En ook de politiek vindt

het volstrekt logisch dat individuele leden

hun eigen mening hebben en zich niet klakkeloos

schikken naar de koers van de partij.

Ook democratie, aldus de overheid. Maar

even een vraag; als we het zo belangrijk vinden

dat individuele leden hun eigen mening

houden, waarom hebben we dan nog politieke

partijen?

Wij, de kiezers, moeten lijdzaam toezien

hoe de partij waarop gestemd is, steeds minder

kans krijgt om haar ideeën uit te voeren

doordat zij uitgehold wordt door afvalligen.

Nog een voorbeeld, we stemmen op de

partij waarvan wij willen dat die ons vertegenwoordigt.

Tenminste, zo zou het moeten

zijn, maar dat is het niet. Als er coalities

gesmeed worden dan gebruiken de gevestigde

partijen hun macht om nieuwkomers

te weren.

Nóg een voorbeeld. De gemeenteraad,

Provinciale Staten of de Eerste en Tweede

Kamer zouden een afspiegeling van onze

samenleving moeten zijn, maar zijn het niet.

Twee derde van de Tweede Kamerleden was

hiervoor wethouder, burgemeester, werkte

op het ministerie, bij de politie, jeugdzorg

of in het onderwijs. Kortom een werkzaam

leven als ambtenaar, waarbij hun salarissen

werden betaald uit gemeenschapsgeld.

Bij een juiste afspiegeling zouden het er niet

meer dan 30 in de Tweede Kamer moeten

zijn.

De Eerste Kamer is niet anders. Die

bestaat vooral uit voormalige burgemeesters,

gedeputeerden, hoogleraren, beroepsambtenaren,

wethouders of bestuurders

van een zorginstelling of scholengemeenschap.

Kortom, ook hier vrijwel allemaal

een werkzaam leven gehad als ambtenaar.

De politieke partij bepaalt de kieslijst en

weert de ‘vreemde eenden in de bijt’. Maar

die ‘vreemde eenden’ voor de politieke partij

zijn toevallig wel 80% van de kiezers die nu

niet vertegenwoordigd zijn.

Voor de banen van burgemeester, wethouders

of gedeputeerden wordt geput uit het

ledenbestand van de politieke partij die de

persoon mag leveren. Dan vis je wel in een

hele kleine vijver, want minder dan 2% van

de Nederlandse bevolking is lid van een politieke

partij. Logisch dat je niet altijd de beste

mensen op deze posten krijgt.

Waarom accepteren wij als kiezers onervaren

partijaanhangers op die plek? Waarom

eisen we niet gewoon de beste man of vrouw

met de beste kwaliteiten voor de plek? Onze

democratie is het waard om aangepast te

worden aan de huidige tijd.

Annemarie van Gaal is ondernemer, columnist en investeerder. Haar ondernemerscarrière begon in de negentiger jaren in Rusland,

waar ze de grootste onafhankelijke uitgeverij van Rusland opzette. In 2000 verkocht ze haar bedrijf en vervolgde ze haar ondernemerscarrière

in Nederland. Bij het grote publiek werd ze vooral bekend door haar inzet voor bewustwording in financiële zaken,

bijvoorbeeld door haar boeken en tv-optredens (‘Dragon’s Den’, ‘Ten einde raad’, ‘Een dubbeltje op zijn kant’ en ‘Divorce Hotel’).

Daarnaast is ze investeerder in verschillende bedrijven en ondernemingen. Ze spreekt bevlogen over onderwerpen als ondernemerschap,

financiële fitheid of inclusieve organisaties. Voor boekingen of meer informatie: T 010 - 433 33 22 | speakersacademy.nl


© PETRINA

‘WARE

VERANDERING:

DENK GROTER DAN

JE JE VOELT’

98


COLUMN

Hélène Oosterhuis

Een organisatie in een veranderingstraject houdt een middag vol workshops. De bedoeling is medewerkers

te motiveren ‘de verandering’ te omarmen. Als keynote-spreker verzorg ik die dag de afsluiting en geef

antwoord op vragen als: ‘Hoe leid je succesvol jezelf? ‘En ‘Wat is de grootste uitdaging?

Na mijn inspiratiesessie zijn de reacties enthousiast. Voldaan

stap ik mijn auto in. Terwijl ik mijn navigatiesysteem

instel, lopen er twee mannen voorbij. Ze praten

hardop.

De een zegt: “Ze willen weer zoveel, maar dat moet

ik nog zien. Na twee eerdere pogingen lukte het ook niet.” Waarop de

ander lacht: “Nou ja joh, we hebben het weer gehad. Niemand kan

zeggen dat we niet betrokken zijn. We zijn geweest toch?”

Herken je in je omgeving zulke reacties? Dat is logisch. Want elke

verandering vraagt ook om een gedragsverandering, een andere

manier van voelen, denken en doen. Alleen wat stuurt wat aan? Is je

brein de baas over je lichaam? Of is je lichaam de baas over je brein?

We zijn gewoontedieren, dagelijks houden 60.000 tot 70.000

gedachten ons bezig. Maar liefst 90% van die gedachten zijn precies

dezelfde als die van de vorige dag. Eigenlijk leiden we het merendeel

van ons leven ‘op de automatische piloot’. Dat is prima, tenzij we willen

veranderen.

Wij creëren dezelfde routines en wij reageren constant hetzelfde op

mensen die op onze emotionele knoppen drukken.

Zo wordt je gisteren ook je morgen. En zo bepaalt je verleden in

werkelijkheid je toekomst. Daarom reageerden de twee mannen in

mijn anekdote zo. We kunnen geen nieuwe toekomst creëren als wij

met onze ‘negatieve’ emoties in het verleden leven. Dat is simpelweg

onmogelijk. Als we steeds dezelfde emoties opnieuw beleven doen we

geen nieuwe ervaringen op.

JE GEVOELENS WORDEN NAMELIJK JE

MANIER VAN DENKEN

Emoties zijn de chemische eindproducten van onze ervaringen en

vroegere herinneringen. Er bestaat een neuro-chemische relatie tussen

brein en lichaam.

Wanneer je bepaalde dingen denkt, maakt ons brein stoffen aan.

Die zorgen er op hun beurt voor dat jij je precies voelt zoals je denkt.

Voel je je zoals je denkt, dan begin je te denken zoals je je voelt.

We zitten gevangen in deze cyclus. Tenminste, dat gelooft ons

lichaam. Dat komt doordat ons onbewuste brein werkelijk dezelfde

ervaringen uit het verleden doorleeft. Emoties kennen geen tijd.

Onze gedachten en gevoelens vereenzelvigen zich met het verleden.

We kunnen niet groter denken dan wij ons voelen. We zijn verslaafd

aan onze vertrouwde gememoriseerde emoties. De hersenen

geven het signaal af: maak meer chemicaliën aan, wanneer aan emotionele

chemische behoeften niet wordt voldaan. Zo overheerst het

lichaam het denken.

Echt veranderen vereist meer. Het vereist dat jij uitstijgt boven het

lichaam. Dat je meer wordt dan je beperkende emotionele herinneringen,

verslavingen en onbewuste gewoonten.

POSITIEF DENKEN OP ZICHZELF HAALT

NIETS UIT

‘Je moet meer positief denken’, roepen ze vaak. Maar klopt dat wel?

Sommige menen dat ‘positief denken’ de oplossing is voor de chemische

disbalans tussen emoties, gedragingen en percepties. Dat beeld

is niet helemaal waar. Het klopt bijvoorbeeld niet wanneer sommigen

proberen positief te denken, terwijl ze in werkelijkheid verdringen

hoe ze zich voelen. Ze denken bewust op de ene manier, maar

zijn eigenlijk het tegenovergestelde. Als lichaam en geest tegenwerken,

verandert er nooit iets.

AAN DE SLAG MET JE GEVOELENS

Wist je dat boosheid je immuunsysteem verlamt? Onderzoek wijst

uit dat alléén al het denken aan een boze ervaring de werking van

het immuunsysteem zes uur lang sterk vermindert. Immers, zoals

gedachten de taal zijn van ons brein, zijn gevoelens de taal van ons

lichaam. Emoties als frustratie, boosheid of bezorgdheid veroorzaken

extra stress. Het belemmert ons denken en vraagt veel van onze

energievoorraad. Het is belangrijk dat we bewust worden van wat


© PETRINA

we voelen. Dat we onze emoties zelf in de

hand hebben. ‘Ongezonde’ emoties zorgen

voor minder helder denken, minder efficiënt

besluiten nemen, minder duidelijk communiceren,

verminderde lichaamscoördinatie.

Het verhoogt de kans op hartziekten en een

hoge bloedruk.

Ik hoor: “Fijne avond en ik zie je morgen”

en de twee mannen stappen weer

in hun auto. Ik zie ze wegrijden. Voordat

mijn ‘ongezonde’ emoties met mij aan de

haal gaan, haal ik diep adem en gebruik de

‘Freeze-Frame’-techniek.

Ik herken mijn gevoelens en gedachten.

Even neem ik een ‘time-out’. Ik richt mijn

aandacht op het gebied rond mijn hart en

stel mezelf voor dat ik door mijn hart adem.

Dan haal ik langzamer en dieper adem. Ik tel

zo’n 4 à 5 seconden voor elke in-en uitademing.

Terwijl ik dat doe, roep ik een gevoel

op van waardering, dankbaarheid of plezier.

Hierdoor vermindert de stress. Ik denk helderder,

presteer beter. En bovenal heb ik het

meer naar mijn zin.

100


Door het

gebruik van de

‘Freeze-Frame’-techniek

verschuif je de aard van signalen

die van je hart naar je hersenen

gaan. Dat verhoogt de samenwerking van

je zenuwstelsel, je hart en je hersenen. Het

haalt de ruis van de lijn.

Nogmaals: je kunt geen verandering verwachten

als je op de ene manier denkt en

op een andere voelt. Elke seconde worden

in je brein nieuwe neurale verbindingen

gemaakt en weer vernietigd. Wat goed

is om te weten: voor nieuwe neurologische

hardware hoeven we niet echt fysiek de ervaring

te hebben. Het lichaam kan ook zonder

die ervaring veranderen. Wil je in een

bepaalde situatie anders reageren? Bereid

je dan voor op die situatie. Vraag jezelf af:

Hoe wil ik me niet voelen? Hoe zal ik me niet

gedragen? En stel jezelf de vraag: hoe verander

ik mijn gedrag – mijn handelingen –

en mijn reacties zo dat mijn nieuwe ervaring

tot een nieuw gevoel leidt. Blijf dit repeteren

zodat je eigenlijk in je brein nieuwe software

installeert. Dit zorgt ervoor

dat je oude gedachtepatronen

loslaat, aangeleerde emoties

onderbreekt en impulsieve gedragingen

vermijdt.

Willen wij veranderen dan moeten we

breken met de gewoonte onszelf te zijn.

Hélène Oosterhuis is schrijver, spreker,

trainer, coach en gedragsdeskundige:

‘Meer groei, verbinding en

positieve impact op de werkvloer’. Ze

is auteur van het boek ‘Succesvol jezelf

zijn. Het mooiste wat je jezelf en

de wereld kunt geven’.

Voor boekingen of

meer informatie:

T 010 - 433 33 22



ONAFHANKELIJK ONDERZOEK

‘GESCHIKT

VOOR ELKE

PUBLIEKE

FUNCTIE’

mr. Tjibbe Joustra

Tekst: Jacques Geluk | Fotografie: Martijn Beekman

De meeste mensen kennen Tjibbe Joustra als Nationaal

Coördinator Terrorismebestrijding en, recenter, als voorzitter

van de Onderzoeksraad voor Veiligheid (OVV), die onder

meer heeft gerapporteerd over MH-17. Minder bekend is hij

nu nog als de jongste secretaris-generaal van het ministerie

van Landbouw en Visserij (vanaf 1987) en hoogste baas van

uitkeringsinstantie UWV. Wat hij ook doet, in zijn hoofd is hij

altijd onafhankelijk. Die geestelijke gesteldheid kan hij als

onderzoeker in hart en nieren nog steeds goed gebruiken.

Je kunt allerlei voorwaarden scheppen om onafhankelijk te

zijn, maar het moet wel in je zitten. Het is belangrijk een eigen

mening en ruggengraat te hebben, zonder meteen dwars

tegen iedereen in te gaan. Onafhankelijkheid wordt een

enkele keer betwist, ook doordat je als onafhankelijk onderzoeker

dingen zegt waar niet iedereen blij mee is. Dat is altijd inherent

aan mijn werk geweest en zal dat blijven. Ik denk goed over dingen

na en als ik dan vind dat ik weet hoe iets in elkaar steekt, moet ik daar

ook voor staan”, zegt Tjibbe Joustra, die kantoor houdt in de toren van

VNO-NCW in Den Haag. “Het is een houding”, vult hij aan. “Als Nationaal

Coördinator Terrorismebestrijding (NCTb) was dat eigenlijk niet

zo, maar als voorzitter van de Onderzoeksraad van Veiligheid (OVV)

was ik formeel zeer onafhankelijk. Natuurlijk zat ik ook toen al in net-



werken en verbanden en ontmoette ik veel en nu een functie kreeg die de vertrouwenwekkendste

persoon die er rondloopt zou

mensen. Dat bracht mijn onafhankelijkheid

echter niet in gevaar.”

moeten vervullen. Dat was voor hen even

Een sprong terug in de tijd maakt duidelijk

hoe Tjibbe Joustra op 27 april 2004 kan waren voorbereid.” Hij vergelijkt het Neder-

wennen, maar nodig omdat we niet goed

beginnen als Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding.

Dat jaar wil minister november 2004) is vermoord, met het Noorland

voor Theo van Gogh, die later dat jaar (2

Aart Jan de Geus (Sociale Zaken) dat hij zijn wegen van voor Anders Behring Breivak (nu

functie als directeur van het UWV neerlegt, Fjotolf Hansen), die in 2011 77 voornamelijk

vanwege een overschrijding van de inrichtings-

en verbouwingskosten van het hoofd-

Utøya. “In beide gevallen zag je dat overhe-

jonge mensen heeft vermoord op het eiland

kantoor. “Ik vond dat ik in mijn recht stond den bijvoorbeeld niet over goed materiaal

en had ruzie met de minister. Op een gegeven

moment vroeg ik mij af wat de zin daar-

wisten hoe ze moesten handelen. Daar is bij

en voldoende helikopters beschikten en niet

van was en of ik de organisatie een plezier ons na de komst van de NCTb (later NCTV,

zou doen door te blijven. Na bemiddelingspogingen

door onder anderen toenmalig geleidelijk beter georganiseerd.” De voor-

omdat het woord Veiligheid is toegevoegd)

minister Cees Veerman en toenmalig staatssecretaris

Mark Rutte, kwam er een comstrijding

een gezicht krijgt, dezelfde persoon

naamste verandering is dat terrorismebepromis

en hield ik op met het UWV. Het die ook in de media commentaar geeft. “Zo

eindigde met een soort convenant tussen de iemand was er nog niet. Het NCTb-woordvoerderschap

deed ik op een soort eigen

minister en mij, waarin stond dat ik geschikt

was voor elke publieke functie. Het grappige

is dat ik dat zelf al jaren wist. Kennelijk ministeriële verantwoordelijkheid. Het is

titel, maar viel voor honderd procent onder

was het voor hem een ontdekking en vond ook de kern van waar de staat voor staat. Ik

hij het nodig dat schriftelijk vast te leggen.” deed veel rechtstreeks met de minister, had

Joustra is een paar dagen thuis als minister eigenlijk weinig bevoegdheden, maar naar

Piet-Hein Donner van Justitie hem nu vijftien

jaar geleden belt, een paar dagen na een behoorlijk onafhankelijk persoon was die

buiten toe overheerste het imago dat ik een

terroristische aanslag in Spanje. Explosies in ervoor moest zorgen dat het ging lopen. Een

een forensentrein in Madrid kosten aan 191 ding was van groot belang. We begonnen met

mensen het leven. “Donner constateerde dat dreigingsbeelden. Elke drie maanden werd

er op het gebied van terrorismebestrijding de situatie beoordeeld en het dreigingsniveau

bepaald. Dat was een bevoegdheid van

van alles gebeurde, maar dat samenhang

ontbrak. Hij vroeg mij hoe we dat anders op de NCTB en niet van de minister. Dat was

poten konden zetten. ‘Kun je morgen komen bewust zo afgesproken omdat dit volgens de

en volgende week beginnen’, zei hij. Zo werd minister professioneel het beste moest zijn

ik onderdeel van het terrorismebeleid en wat we op dat moment vonden, zonder dat

begonnen we met inventariseren wat en wie daaraan een politiek oordeel was verbonden.

zich ermee bemoeiden. Dat was inderdaad De minister moest die beslissing wel honderd

procent dekken.” Dat is nog steeds zo.

redelijk onoverzichtelijk.”

“De veiligheidssector was en is druk bezet,

NATIONALE COÖRDINATOR met veel ingewikkelde diensten die allemaal

Joustra doet voorstellen om het anders te eigen bevoegdheden en een eigen zelfstandigheid

hebben, denk aan inlichtingendien-

organiseren, wat resulteert in zijn benoeming

tot Nationaal Coördinator. “Sommige

mensen vonden het wonderlijk dat ik Het is dan laveren. Ik heb van al die diensten,

het Openbaar Ministerie of de politie.

door allerlei gedoe weg moest bij het UWV sten, soms met vallen en opstaan, toch veel


medewerking gekregen, waardoor het beeld

is ontstaan dat binnen Nederland terrorismebestrijding

gecoördineerd gebeurt en we

allerlei instrumenten ontwikkelen om aanslagen

te voorkomen. Enkele maanden geleden

werd het systeem beproefd nadat een

man het vuur had geopend op een tram in

Utrecht. Dat optreden was professioneel en

totaal anders dan het tien jaar geleden zou

zijn geweest. Met ons is de professionalisering

begonnen, maar destijds kwam de

meerwaarde van de samenwerking er niet

uit. Dat is vanaf 2004 elke keer verbeterd.”

CYBERSECURITY

Tjibbe Joustra voegt eraan toe dat cybersecurity

nu een belangrijk thema is in de terrorismebestrijding

en inmiddels een grote

groep is binnen de NCTV. “Cybertechniek

was in mijn tijd nog echt in opkomst. Nu

gaat er veel dreiging vanuit.” Kwaadwillenden

kunnen immers sluizen, rivierkeringen,

elektriciteitscentrales en openbaarvervoersystemen

hacken, met grote maatschappelijke

ontwrichting tot gevolg. “In dit soort

en andere gevallen moet de coördinator

altijd bereid zijn te reageren op gebeurtenissen

in binnen- en buitenland (dat laatste

kan hier repercussies hebben) en bedenk

geen nieuws is ook nieuws. Bovendien zie je

nu dat burgemeesters, ministers, de minister-president,

soms de koning, hun betrokkenheid

uiten bij rampen. Dat is heel anders

dan veertig jaar geleden, toen alles niet zo

direct was. Nu staan mensen overal op de

eerste rij en dat verandert de maatschappelijke

impact.”

TOTAAL ISOLEMENT

VERMIJDEN

Wanneer de Onderzoeksraad voor Veiligheid

ter sprake komt, waarvan hij voorzitter

was van 2011-2019, komt het belang van

onafhankelijk onderzoek direct weer naar

boven. Joustra: “Als je onafhankelijk onderzoek

doet, is het hebben van een netwerk een

voordeel. Er moet een band blijven met de

organisaties die je onderzoekt. Je moet een


totaal isolement vermijden en vertrouwen

geven dat het onderzoek eerlijk gebeurt. Het

is belangrijk dat mensen weten wie ik ben en

mij kunnen bellen als ze willen, hoewel dat

niet vaak is voorgekomen. Ze hebben altijd

begrepen – ook al kende ik mensen persoonlijk

– dat ik een bepaalde rol had, die inhield

dat ik afstand bewaarde zodra het om de

inhoud ging. Ik heb nooit te klagen gehad

over respect voor de onafhankelijkheid van

de Onderzoeksraad. Ook niet bij ingewikkelde

onderzoeken, zoals MH-17. De minister-president

respecteerde volstrekt dat wij

onafhankelijk van de regering ons werk

deden. Dat benadrukten we ook, omdat

anders de geloofwaardigheid van onze rapporten

ten dele weg zou zijn.” Dan: “Als je

iets wilt onderzoeken vindt niet iedereen dat

meteen een ontzettend aardig idee. Slachtoffers

wel, zij hebben schade opgelopen en

willen weten waarom het hen is overkomen.

Organisaties, zeg maar de institutionele

kant, zitten niet op zo’n onderzoek te wachten.

Ze weten tegelijk dat het een slecht idee

is te zeggen dat ze niet willen meewerken.

Dus roepen ze voor de Bühne het tegenovergestelde.

Daar moet je dan doorheen prikken

en een beetje eigenwijs zijn.”

Ter illustratie geeft Joustra een voorbeeld

van een volgens hem uiterst nuttig onderzoek

naar de aardbevingen in Groningen.

“Dat voldeed vanwege de maatschappelijke

verstoring absoluut aan de wettelijke onderzoekcriteria.

Meestal denk je bij de OVV

aan grote explosies en instortende gebouwen,

maar dit was een sluipender proces. Wij

onderzochten hoe rekening was gehouden

met de veiligheid van de Groninger burgers.

Het ministerie van Economische Zaken was

boos, alles was volgens hen goed. Ook de

officiële deelnemers vonden het niks. De uitslag

was echter dat inderdaad in het geheel

geen rekening was gehouden met de burgers.

Een helder en goed onderbouwd antwoord.

Niemand kon er afbreuk aan doen.

Ik vind het achteraf heel bevredigend dat dit

onderzoek heeft meegewerkt aan een cultuurverandering.

De conclusies waren toen

zeer omstreden, maar nu zegt de minister

dat nooit met de veiligheid van Groningers

rekening is gehouden. Er wordt anders naar

gekeken. Eerst was de hele gasproblematiek

alleen financieel, inmiddels is die in een

heel ander vaarwater terechtgekomen. Niet

alleen door ons rapport, maar we hebben er

wel aan meegewerkt.” Voor het eerst hebben

de Groningers het idee serieus te worden

genomen en dat is waardoor dit type onderzoek,

aldus Joustra, de soms wat eigenwijze

opstelling van de OVV rechtvaardigt.

‘Onafhankelijk

zijn moet in je

zitten’

LANDBOUWCARRIÈRE

ONDERBELICHT

Hij zegt met plezier voor de NCTb en de

OVV te hebben gewerkt, maar missen doet

Tjibbe Joustra beide organisaties niet. “Ik

heb het met veel plezier gedaan, maar ben

ook met veel plezier weggegaan. Ik vertel

er graag over zonder erin te blijven hangen.

Wat altijd onderbelicht blijft in mijn curriculum

is dat ik een groot deel van mijn leven

in de landbouw heb gewerkt. Veertien jaar

secretaris-generaal bij het ministerie van

Landbouw, in een tijd met veel grote crises

rond BSE (gekkekoeienziekte), varkenspest,

klauwzeer en dioxine. Met name de laatste

vijf jaar was ik altijd de voorzitter van de crisisstaf.

Er was zoveel opvolgend dat niet goed

ging in de voedselketen! Soms hadden alleen

dieren er last van, maar dat maakte de problematiek

niet minder.” Hij grijpt niet terug

op het verleden, maar gebruikt wel zijn ervaringen.

Bijvoorbeeld als voorzitter van Agri

NL, een netwerkorganisatie van de grootste

agrarische industrieën. “Het is jammer dat

de ervaringen uit de ene sector zo moeilijk

mee te nemen zijn naar de andere.”

Tjibbe Joustra is de pensioengerechtigde

leeftijd gepasseerd, maar stoppen met

onafhankelijk onderzoek komt niet in zijn

vocabulaire voor. “Ik doe een kort onderzoek

naar wat gebeurd is bij ProDemos

(Huis voor democratie en rechtstaat), het

voorlichtingscentrum dat onder meer de

Tweede Kamer bedient.” Daar zou sprake

zijn van een misbruikschandaal. “Een

tweede groot, buitengewoon interessant en

voor betrokkenen ingrijpend onderzoek

is dat naar interlandelijke adoptie. Ik kijk

breed naar wat vanaf de vijftiger jaren misgegaan,

rekening houdend met de steeds

veranderende maatschappelijke context.

Thema’s waar een indringende maatschappelijke

problematiek achter zit en waar we

iets mee kunnen spreken mij aan. Daaruit

zijn lessen te trekken voor de toekomst.”

Mr. Tjibbe Joustra was in 1987 de jongste secretaris-generaal op het ministerie van Landbouw en Visserij. Hij was de hoogste baas

van uitkeringsloket UWV.. Meteen daarna werd hij medeoprichter van de Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding (NCTb, nu

NCTV). De laatste acht jaar viel hij op als voorzitter van de Onderzoeksraad voor Veiligheid (OVV), met onder meer het rapport over

MH-17. Joustra heeft Nederlands recht gestudeerd in Groningen en is afgestudeerd op een scriptie over de Amerikaanse antitrustwetgeving.

Huidige nevenfuncties zijn onder andere voorzitter van de Raden van Toezicht van de NPO en de Rijksuniversiteit Groningen.



drs.

Bennie Mols

Fotografie: Walter Kallenbach

Sinds het begin van de industriële

revolutie zijn technologische

innovaties de drijvende kracht van

economische groei. De belangrijkste

innovatie van dit moment is

kunstmatige intelligentie: het steeds

slimmer maken van computers en

robots. Maar ondanks de spectaculaire

toename van het aantal toepassingen

van kunstmatige intelligentie in de

afgelopen tien jaar, is menselijke

intelligentie op tal van terreinen

nog superieur. Voor een succesvolle

toepassing van kunstmatige

intelligentie in uw onderneming of

organisatie is het daarom cruciaal om

het beste van computers en robots

te combineren met het beste van

mensen. De toekomst is aan hybride

intelligentie.

DE SUPERKRACHT VAN

KUNSTMATIGE

INTELLIGENTIE

In de afgelopen twintig jaar hebben computers

’s werelds beste menselijke spelers

SLIM, SLIMMER,

verslagen in spellen als schaken, go en recent

SLIMST: WAT

zelfs poker. Deze computers zijn niet eens

meer getraind door mensen, maar hebben

zichzelf bovenmenselijk leren spelen door

IEDEREEN ZOU

miljoenen malen tegen zichzelf te oefenen

en binnen een paar dagen beter te worden

MOETEN

dan menselijke wereldkampioenen.

Deze doorbraken in kunstmatige intelligentie

hebben tot talloze innovaties geleid.

WETEN OVER

Burgers en consumenten, bedrijven en overheden

hebben de afgelopen jaren kennis

KUNSTMATIGE

gemaakt met kunstmatige intelligentie die

teksten vertaalt, gezichten en andere beelden

herkent, fraude detecteert, artsen helpt

INTELLIGENTIE

bij het stellen van medische diagnoses, producten

aanbeveelt bij het online-winkelen


COLUMN

en klantenvragen schriftelijk of zelfs mondeling

beantwoordt.

Tegelijkertijd zijn fysieke robots geëvolueerd

van loodzware armen die alleen maar

auto’s in elkaar kunnen zetten naar flexibele,

lichtgewicht, lerende robotarmen die in een

handomdraai nieuwe taken kunnen uitvoeren.

Robots zijn ook mobiel geworden. Ze

rijden spullen rond in magazijnen, bezorgen

pizza’s en zijn hard op weg als taxi dienst te

doen. Ze zijn onze ogen en oren in de lucht

en onder water. En robots kunnen steeds

beter met ons communiceren. Kunstmatige

intelligentie is de drijvende kracht achter de

huidige robotica.

Al deze slimme computers en robots worden

niet moe, hebben geen last van emoties,

maken geen domme fouten en kunnen

veel meer informatie verwerken dan zelfs de

slimste mensen. Soms kunnen ze zelfs creatief

zijn en met onverwachte oplossingen

komen. De supermenselijke go-computer

deed enkele zetten waarvan de beste menselijke

spelers dachten dat het domme zetten

waren, maar het bleken geniale zetten te zijn

die menselijke vooroordelen over het gospel

genadeloos blootlegden. In de wetenschap

hebben computers al nieuwe planeten

ontdekt en veelbelovende moleculen voor

het maken van nieuwe materialen en geneesmiddelen.

WAARIN MENSEN NOG

STEEDS BETER ZIJN DAN

MACHINES

Toch moeten we ondanks deze superkracht

van computers en robots niet onderschatten

wat mensen heel goed kunnen.

Mensen zijn nog steeds veel beter dan computers

en robots in een algemeen lerend vermogen

(we kunnen met een en hetzelfde

brein leren voetballen, viool leren spelen

en een nieuwe taal leren), mensen leren van

veel minder voorbeelden, mensen zijn veel

beter in sociaal-emotionele intelligentie, in

gezond verstand en in verbeelding. Driejarige

kinderen begrijpen al meer van de

wereld om hen heen dan de beste supercomputer.

Het menselijk brein werkt ook ongelofelijk

efficiënt: het verbruikt slechts twintig

watt, een factor honderdduizend minder

dan de beste supercomputers.

Daarnaast zijn onze cognitieve vermogens

ingebed in een lichaam van vlees en bloed.

We hebben een wil om te leven, te overleven

en betekenis te geven aan ons eindige

bestaan. Zoals de Britse neurowetenschapper

Steven Rose het zegt: “De informatieverwerking

waaruit wij bestaan, evolueerde in,

en zou weleens in geen ander medium kunnen

werken dan in dat van een sociale, emotionele,

door seks geobsedeerde primaat van

vlees en bloed.”

Tegelijkertijd is de mens altijd een technologisch

wezen geweest dat instrumenten

bouwt om zijn eigen beperkte capaciteiten

mee uit te breiden. De mens ontwerpt zijn

instrumenten en die instrumenten veranderen

op hun beurt het doen en laten van de

mens, of het nu gaat om de uitvinding van

het wiel, de stoommachine, de pil of slimme

computers en robots.

HYBRIDE INTELLIGENTIE

HEEFT DE TOEKOMST

Door ons te realiseren waarin machines

beter zijn dan mensen en waarin mensen

beter zijn dan machines, kunnen we nadenken

over hoe we het beste van beide werelden

kunnen combineren. Alleen zo kunnen we

optimaal profijt trekken uit slimme machines.

De toekomst is niet aan kunstmatige

intelligentie, maar aan hybride intelligentie:

mensen samen met machines. Liever een

arts die met een slimme computer samenwerkt

dan een arts die dat niet doet. Liever

een vliegtuig bestuurd door een combinatie

van mens en machine dan een vliegtuig dat

alleen maar vertrouwt op een van beide.

Elke toepassing van kunstmatige intelligentie,

of het de automatische piloot is in een

vliegtuig of auto, automatische gezichtsherkenning

of een zoekmachine, is nog steeds

bedacht en geprogrammeerd door mensen.

De mens houdt de supervisie, ontwerpt de

interface tussen mens en machine, voedt de

machine met voorbeelden, doet de aanpassingen

en de tests in de praktijk. Hiermee is

elk kunstmatig intelligente systeem in essentie

nog steeds een mens-machine-systeem.

Ten slotte, wanneer kunstmatige intelligentie

in een organisatie wordt geïntroduceerd,

dan verandert er niet alleen iets voor

de werknemers die de toepassing gebruiken

(bijvoorbeeld de chirurg die de operatierobot

bedient), maar vaak verandert de

hele dynamiek in een organisatie (bijvoorbeeld

de dynamiek tussen de chirurg en zijn

assistenten die naast de operatierobot staan).

Willen we kunstmatige intelligentie optimaal

benutten, dan is het belangrijk om ook

voor deze dynamiek oog te hebben.

Net zoals de stoommachine, de elektriciteit

en de verbrandingsmotor in de 19e en

20e eeuw, is kunstmatige intelligentie in de

21e eeuw een ‘general-purpose’-technologie

die vrijwel alle sectoren in de samenleving

gaat veranderen: van de gezondheidszorg

tot de detailhandel, van de landbouw tot de

financiële sector, van het onderwijs tot de

energiesector. Kunstmatige intelligentie is

een soort turbo-boost voor de menselijke

geest.

Kunstmatige intelligentie helpt ons bij het

optimaliseren van oplossingen voor talloze

problemen, maar wij als mensen bepalen wat

we willen optimaliseren en wat als optimaal

geldt. Uitgangspunt zou steeds moeten zijn

dat de mens met computers en robots meer

floreert dan zonder.

Drs. Bennie Mols is wetenschapsjournalist (o.a. voor NRC Handelsblad), auteur en spreker. Hij is gespecialiseerd in kunstmatige intelligentie,

robots en het menselijk brein. Met zijn achtergrond als gepromoveerd natuurkundige en afgestudeerd filosoof biedt hij

een unieke, multidisciplinaire kijk op de digitalisering van onze samenleving. Hij geeft regelmatig commentaar op radio en tv over

actuele onderwerpen in de kunstmatige intelligentie en robotica. Hij is ook auteur van de succesvolle populair-wetenschappelijke

boeken ‘Turings tango’ (over kunstmatige intelligentie) en ‘Hallo robot’ (over robots). Voor de WRR schreef hij als onafhankelijk expert

het rapport ‘Internationaal AI-beleid − Domme data, slimme computers en wijze mensen’.



ANDERS ONDERNEMEN

dr. Roy Martina

Tekst: Jacques Geluk | Fotografie: Grietje Mesman

Het kwantumveld, ook gespeld quantumveld, is volgens

Roy Martina absoluut niet zweverig en tijdens de

Koude Oorlog al ontdekt door de CIA. “Ze merkten

dat de Russen hen steeds enkele stappen voor waren

doordat zij gebruik maakten van helderzienden die

door in te tappen op die frequentie een locatie vanop afstand konden

spioneren. De dienst gaf opdracht aan het Stanford Research Institute

te onderzoeken of een vorm van buitenzintuiglijke waarneming,

‘remote viewing’, nuttig kon zijn bij het vergaren van militaire inlichtingen.”

Dit ‘analytisch en structurele’ programma is enkele jaren

later – tot 1995 – overgenomen door het Defence Intelligence Agency

(DIA). “Majoor Ed Dames, bekend van zijn ‘remote viewing’-trainingen,

heeft een voorspellingsscore van honderd procent. Hij heeft de

Japanse tsunami en specifieke gebeurtenissen in Noord-Korea voorspeld,

maar kan ook scannen op welke locatie mensen het succesvolst,

veiligst en gelukkigst zullen zijn.”

“Aan de hand van de structuur van ‘remote viewing’ leer ik entrepreneurs

technieken hoe ze net als ik vanuit hun analytische linker

brein kunnen communiceren met het kwantumveld en zonder

in trance te geraken cruciale informatie kunnen krijgen.” Het kwantumveld

is volgens Martina het speelveld van ons echte bewustzijn,

van waaruit je met je geest naar andere parallelle tijdlijnen kunt springen

(‘quantum jump’). Alles dat je zou wensen kan en bestaat er al. In

feite verander je je instellingen. Het is Martina vanuit het veld gelukt

te springen naar een tijdlijn waarin hij nu zegt moeiteloos te kunnen

leven van het licht, niet hoeft te eten en drinken. Ook krijgt hij de

kans samen met een groep mensen een nieuwe, effectievere en sneller

werkzame vorm van integrale geneeskunde te ontwikkelen, die verzekeraars

veel minder geld kost. “Visualiseren doe je vanuit je eigen

beperkingen en werkt dus niet. Het gaat echt om de sprong die je vanuit

het kwantumveld maakt naar een tijdlijn, waarvan jezelf de coördinaten

tevoren vaststelt zodat je jouw wensen kunt verwezenlijken.”

RARE KENNISMAKING

“Mijn kennismaking met het kwantumveld is op een rare manier

tot stand gekomen. Mijn vrouw Joy en ik bezochten in 2011 Dolores

Cannon, een hypnotherapeute die kwantumhypnose toepast, die

ik als hypnose-expert niet kende. Zij had ontdekt dat het mogelijk is

mensen in zo’n ontspannen staat te brengen dat zij een stem horen

die alles over hen weet, maar die niet de hunne is.” De Martina’s zijn

vervolgens acht jaar bezig met uitzoeken hoe het werkt en vooral om

verbinding te maken met de beste versies van henzelf waarin hun

potentieel het best ontloken is. Ze noemen dat hun Kwantum-zelf.

“Toen ik met de Kwantum Hypnose Joy hypnotiseerde was zij door

de diepe trance niet cognitief alert. Ik vroeg rechtstreeks aan de stem

106


die via haar sprak ‘Wie ben je?’. Het antwoord was ‘Ariel, de geestelijke

essentie van degene die jij kent als Joy’.” Martina legt uit dat ze zo

in het kwantumveld zijn gekomen en dat ze zich sindsdien realiseren

dat er vele parallelle tijdlijnen zijn met in die realiteiten klonen/dubbelgangers

van jezelf die jouw leven allemaal op een andere manier

leiden. “Ik krijg nu regelmatig beelden door, hoor dingen en kan op

een gegeven moment communiceren met mijn kwantum-zelf aan de

andere kant. Hoe vaker je dit doet des te meer informatie je krijgt. In

het kwantumveld zijn er, in tegenstelling tot visualisatie, geen beperkingen.

Je gaat vol voor het allergrootste. Door je te verbinden met

die realiteit en er meer tijd in door te brengen gebeurt iets magisch.

Er ontstaat een enorme toename van synchroniciteit (het samenvallen

van twee gebeurtenissen, die op een of andere manier verwant zijn

met elkaar, waardoor toeval geen toeval lijkt). Allerlei toevalligheden

gebeuren waardoor je versneld in je gewenste tijdlijn komt.”

‘BIG BROTHER’

“Als ik zeg dat ik leef van het licht, zeggen mensen ‘Dat zal wel’.

Daarom ben ik met allerlei partijen aan het praten over een soort

‘Big Brother’-realitytelevisieserie met een wetenschappelijke achtergrond,

waarin ik kan bewijzen dat het mogelijk is via een systeem

van geleide meditatie de DNA-code die ieder mens heeft te activeren,

waardoor we geen voedsel en drinken nodig hebben. Reguliere artsen

houden de gezondheid van de deelnemers in de gaten en camera’s

laten constant zien hoe ze leven zonder iets te nuttigen. Ik heb het

vier weken lang in de kelder van mijn huis non-stop gedaan en voor

mij werkt het.” Martina is van origine huisarts en weet dat wie niet eet

en drinkt binnen een week dood is. “Medisch kan het niet, al na vier

dagen niet drinken raken je nieren in de stress, vanaf de vijfde dag

dreigt nierfalen en de zevende dag raken ze onherstelbaar beschadigd

met de dood tot gevolg. Het lichaam gaat bovendien bepaalde

vitaminen, aminozuren en essentiële vetten missen en kan ook geen

vitamine C aanmaken. Mijn lichaam doet dat wel. Mijn bloedsuiker

is sinds ik leef van het licht honderd procent stabiel.” Hoe wekken en

activeren we dat sluimerende stukje DNA? “Door mentaal, al dan niet

gedwongen door de omstandigheden, af te stemmen op de frequentie

van je geestelijke essentie of het kwantumveld. Bij aardbevingen

en andere rampen blijkt dat bepaalde mensen die vastzitten en niet

meteen vindbaar zijn voor hulpverleners langer overleven dan anderen.

Zonder uitzondering bidden zij of roepen iets groters aan. Wat

ze geloven maakt niet uit. Na acht dagen zonder drinken herstellen

zij volledig. Indianen in Amerika kunnen dat ook als zij meer dan een

week in trance zijn, hetzelfde geldt voor Tai Chi- en Qi-Gong-meesters.

Het blijft een keuze en ik ben er groot voorstander van dat mensen

bijvoorbeeld voor de helft leven van het licht en daardoor minder

‘Ik help

ondernemers

hun DNA-code

te activeren’

VERBINDEN MET HET

KWANTUMVELD IS DE

NIEUWE VORM VAN

ONDERNEMEN

“Genieën als Albert Einstein, Nikola Tesla, Thomas Edison en musicus Carlos Santana hebben hun briljante

ideeën niet bedacht, maar ontvangen via hun verbinding met het kwantumveld, met als gevolg een hogere vorm

van intuïtie.” Holistisch arts en businesscoach Roy Martina leert ondernemers met zijn programma Voyage

hoe ze hun leven en bedrijf op een hoger niveau kunnen brengen door in te tappen op het veld. “Vaak zitten ze

gevangen in een emotionele realiteit die niet de echte is. Wij leren hen uit die programmering te springen en een

nieuwe tak met een andere werkelijkheid te creëren. Alleen dan wordt het onmogelijke mogelijk.


ANDERS ONDERNEMEN

eten en drinken, maar niet volledig stoppen.

moeilijk er af te geraken. Op het moment dat

Dat maakt het toegankelijker. De voordelen LINEAIR ZAKELIJK DENKEN het wel klinisch bewezen is betekent dit een

zijn bijna even groot.” Een goed advies. Helemaal

ophouden kunnen, willen en mogen interessante propositie voor de zakenwereld. pijen. Ik ben uitgenodigd volgend jaar naar

Roy Martina heeft naar eigen zeggen een voordeel voor de verzekeringsmaatschap-

we niemand aanraden. Het is altijd verstandig

eerst een bijeenkomst van Roy Martina te veld kunnen zij een versnelde transformatie raties van ontsnapte slaven wonen die kennis

Door gebruik te maken van het kwantum-

de Surinaamse jungle te komen, waar gene-

bezoeken, te kijken of de realityserie bewijs doormaken van lineair- naar kwantumdenken

en super-intuïtie. Hij brengt ondertigste

sjamanen ter wereld weten welke krui-

hebben meegebracht uit Afrika en de krach-

oplevert en de huisarts te consulteren.

Wat is het licht eigenlijk? “Het is de hoogste

frequentie gerelateerd aan de combinatie theta-hersengolven: niet denken, maar ver-

niet aan blanken, omdat ze bang zijn dat zij

nemers in een staat van zogenoemde den tegen welke ziekten helpen. Ze geven die

liefde, passie, compassie, blijheid, enthousiasme

en geluksgevoel. Deze liefdesfrequentie benodigde informatie krijgen om de toe-

als de brug tussen die twee werelden. Dit ene

binden met het kwantumveld, waarin ze alle er misbruik van maken. Mij beschouwen ze

is niet dezelfde als ‘ik hou van jou’. De liefdesfrequentie

voedt mij en geeft een gevoel bare informatie die ze niet konden weten.

komst te creëren die zij willen. Dat is bruik-

voorbeeld is al miljarden waard.”

van vrede, waardoor alles goed is zoals het is. Bovendien kunnen entrepreneurs het voorvoelen

als een beslissing niet het beoogde Bij ondernemers neemt de synchronici-

DEUREN GAAN OPEN

Daardoor is relatie met mijn vrouw volledig

veranderd. Zij is door allerlei angsten heengegaan

toen ik in de kelder zat. Ze wist niet grote denkers – Albert Einstein, Thomas tina. “Als je een onmogelijk doel hebt en je

resultaat zal opleveren. “Ze halen evenals teitsfactor enorm toe, constateert Roy Mar-

of en hoe ik zou terugkomen, maar is blij met Edison, Nikola Tesla – en ‘disrupters’ zoals steeds naar die tijdlijn toegaat, gaan steeds

wie ik nu ben. Mijn ego bepaalt niet meer Elon Musk informatie uit het kwantumveld. meer (vaak onverwachte) deuren voor je

alles. Er zijn minder heftige discussies. Mijn Hierdoor ontstaat een toename van synchroniciteit

of gelijktijdigheid. Dat maakt veld een intentie uitzendt op een zuivere lijn

open. Het gaat zo snel dat wanneer je in het

normale egopatronen vechten en vluchten

zijn niet meer nodig. Ook als iemand 50 procent

leeft van het licht zie je ook die verschui-

ze niet hoeven weten hoe ze het gewenste staat. In de ‘Business Mind Stretch’ leer ik

het onmogelijke mogelijk. Het enige is dat zonder ruis er een enorm rimpeleffect ontving

weg van het ego. Veel problemen lossen onmogelijke moeten doen. Dat kúnnen ze ondernemers hoe zij en hun business exponentieel

kunnen groeien en de kwantumver-

zich op in die energie. Nu begrijp ik pas wat niet bedenken. Als je drie jaar geleden had

onvoorwaardelijke liefde betekent. Dualiteit gevraagd of ik een toekomst zou zien waarin schuiving van het denken kunnen realiseren.

valt weg. Kritiek lokt geen verdediging meer ik miljardair zou kunnen worden zou ik Een voorbeeld is Elon Musk, die bedrijven

uit en je leert observeren zonder te oordelen,

waardoor spanningen wegvallen. Dat heden en krijg ik kansen, die niets te maken zoals de auto- en ruimtevaartindustrie, en

absoluut nee zeggen. Nu zie ik vele mogelijk-

begint in sectoren waarvan hij niets weet,

maakt mensen veel vriendelijker. Nu ik het hebben met geld. Ik heb een goed leven en desondanks miljardencontracten afsluit.

ook meer uitstraal, is men ook veel vriendelijker

naar mij toe.”

complexer maken. Het moet een functie veld neemt zijn creativiteit, de hoogste vorm

miljarden bezitten zou alles alleen maar Doordat hij is verbonden met het kwantum-

hebben.” In de nieuwe realiteit waarin Martina

zich bevindt heeft hij ideeën die volgens Carlos Santana is een voorbeeld. Hij vertelde

van intelligentie toe. Ook een musicus als

hem de geneeskunde veranderen en betaalbaar

maken voor iedereen. Hij heeft al finankrijgt.

Dat is inspiratie en die komt uit dat

mij dat hij de muziek en de woorden door-

‘Openstaan

ciers. “Een Zuid-Amerikaan heeft een kruid veld. Die verbondenheid is de nieuwe vorm

uit het oerwoud gehaald dat zou helpen van ondernemen.”

voor wat uit

tegen diabetes. Hij heeft al diverse vrienden

binnen twee weken van de insuline af gekregen.

Ik ga dit met een cardioloog helemaal Voor boekingen of

het kwantumveld

naar je

meer informatie:

testen en verifiëren of dat werkelijk zo is. Ik

weet uit eigen praktijk dat diabetes 2 (niet

T 010 - 433 33 22

insulineafhankelijk) met diëten en kruiden

toekomt’


omkeerbaar kan zijn. Dat is me nooit gelukt


bij diabetes. Eenmaal aan de insuline is het

Roy Martina M.D. is holistisch arts met veertig jaar ervaring, 30 jaar ‘Inner Game Business Coach’, bestseller auteur van 86 boeken,

8e dan zwarte Band Karate met drie wereldrecords. Hij geeft workshops en trainingen op het gebied van persoonlijke ontwikkeling,

kwantumtechnieken voor succes, vitaliteit en zelfheling en is grondlegger van onder andere Omega Health Coaching en NEI

(Neuro-Emotionele Integratie). Op 4 en 5 januari 2020 geven Roy Martina en Giovanni Eleonara in Arnhem de tweedaagse workshop

'Quantum Start 2020'. Ook te volgen via online streaming in twee talen.


IN DE SCHIJNWERPERS

Ruimte inspireert ook aardse missies

dr. ir. Mindy Howard

Er zijn maar weinig mensen die de kans hebben gekregen een ruimtevaartreis te maken: 536 om precies te zijn. Dr. ir. Mindy

Howard zal in de toekomst bij dit illustere aantal horen, door ook deze reis naar de ruimte te maken. Vanaf het moment dat zij

‘De man van zes miljoen’ op de televisie zag, is het haar droom geweest astronaut te worden. De allereerste ruimtewandeling

met alleen maar vrouwen heeft net plaatsgevonden en daarom is zij ook verheugd om haar inspiratie voor de ruimtevaart met

anderen te delen. In haar nieuwe boek ‘Blast off! Train like an astronaut for success on earth’ beschrijft zij hoe iedereen zijn

persoonlijke missie op aarde kan ontdekken en succesvol bereiken.

Astronauten hebben altijd tot

de verbeelding gesproken

van velen en nu is het mogelijk

hun specifieke trainingstechnieken

in te zetten en te

gebruiken om onze eigen aardse missies succesvol

te volbrengen.

Howard is zelf één van NASA’s ´Highly

Qualified Astronaut Candidates’ en tijdens

haar eigen astronautentraining, heeft

ze deelgenomen aan parabolische vluchten.

Dit zijn speciale vluchten waarin passagiers

heel even gewichtloosheid kunnen

ervaren. Verder bestaat de astronautentraining

onder andere uit testen in een ‘high-G

(gravity)’-centrifuge, waarin iemand wordt

rondgeslingerd waardoor de fysieke druk

van een raketlancering kan worden gesimuleerd.

“Het meemaken van de ‘high-G’-

krachten is een intense ervaring geweest en

heeft me laten inzien met welke uitdagingen

astronauten te maken krijgen onderweg

naar en in de ruimte”, stelt Mindy Howard.

Ze gebruikt deze inzichten nu voor haar

astronautentrainingsprogramma, zodat

door het volgen van haar trainingen, ruimtevaarders

succesvol voorbereid zijn op hun

eigen missie.

Ook al is Mindy Howard nog niet in de

ruimte geweest, ze is nu wel al bezig de dingen

die zij heeft geleerd over te brengen aan

de volgende generatie astronauten. Ze leert

ruimtevaarders over de mentale kracht die

nodig is om de ruimte in te gaan. Hierbij

© PAUL KLUKHUHN

gebruikt ze technieken die ze voor haar eigen

bedrijf Inner Space Training heeft ontwikkeld.

Mindy Howard geeft deze trainingen

en lezingen in zowel Engels als Nederlands.

Recent zijn Inner Space Training en het

Amerikaanse bedrijf AdvancingX een partnerschap

aangegaan. AdvancingX wilt commerciële

ruimtevluchten mogelijk maken

voor mensen die staan te trappelen om zelf

de ruimte in te gaan. Dit gebeurt door middel

van een wereldwijde wedstrijd, genaamd

‘Career Astronauts’, waaraan iedereen met

een afgeronde bacheloropleiding kan deelnemen.

De kandidaten zullen binnen deze

competitie tot het uiterste gedreven worden

in het uitvoeren van diverse taken. Uit

de meest succesvolle kandidaten kan zo het

Meer informatie over haar boek kunt u vinden op de Inner Space Training-website:

www.innerspacetraining.com/shop. Dr. ir. Mindy Howard woont nu in Nederland.

Haar ruimtemissie is gepland voor 2023.

perfecte ruimteteam worden samengesteld.

Uiteindelijk zullen vier gelukkige winnaars

de kans krijgen daadwerkelijk de ruimte in

te gaan in 2023 en Mindy Howard zal deze

winnaars begeleiden voor en tijdens de missie

in de ruimte.

ENERVERENDE REIS

Deze trainingstechnieken zijn niet alleen

bruikbaar voor astronauten, maar kunnen

ook worden toegepast voor ieder die

een enerverende reis voor de boeg heeft op

aarde. De reis is voor ieder verschillend,

maar iedereen kan handvatten gebruiken

om zo goed mogelijk te kunnen presteren om

onze persoonlijke missie op aarde te kunnen

volbrengen. Mindy Howard heeft meerdere

mensen geholpen om van hun vliegangst af

te komen. Daarnaast heeft ze zowel ‘corporate’

als expeditieteams geholpen met het

werken onder hoge druk. Eveneens is Mindy

Howard recent ruimtevaart ambassadeur en

rolmodel geworden en geeft ze motiverende

lezingen zoals haar TEDx Talk om kinderen

te inspireren hun eigen dromen na te jagen.

Dr.ir. Howard is duidelijk enthousiast over

haar missie hier op aarde en in de ruimte. U

kunt daarvan profiteren! Start uw missie en

realiseer uw dromen door middel van coaching

of training van Mindy Howard.



109

AUTOSPORT

‘AUTORACEN IS

GEWOON HET GEVECHT

OM EEN STUKJE ASFALT’

Jan Lammers

Tekst: Jacques Geluk | Fotografie: John Brooks


Autocoureur Jan Lammers is sportief directeur van Dutch Grand Prix, de Formule 1-race die er tussen 1952 en 1985

dertig maal is verreden en in 2020 terugkeert op het Circuit Zandvoort. Hij onderhoudt de contacten met de media.

Als analist voor de NOS-televisie, -radio en -podcast ziet hij het als zijn taak Formule 1-kijkers en luisteraars te helpen

begrijpen wat ze zien en horen. Racen is zijn vak, dus een fan wil hij zich niet noemen. Ongetwijfeld is hij dat wel van

zoon René (11) die nu al een verdienstelijk karter is. “De nieuwe Lammers! De nieuwe Max Verstappen – die samen met

zijn vader dezelfde weg heeft afgelegd als René – komt eens in de honderd jaar voorbij.”

Het feit dat de belangstelling

manier een Formule 1-expert te zijn. “Er

voor de Formule 1 is aangewakkerd

door de komst van

daardoor veel meer van de Formule 1 weten.

zijn mensen die het internet vaak scannen en

Max Verstappen is super. Het

Ik ben op mijn twaalfde met racen begonnen,

won op mijn zestiende zonder rijbewijs

aantal mensen dat de races

volgt op televisie, naar Spa of Hockenheim

gaat, is enorm gestegen. Honderdduizend

mensen komen af op de Max Racedagen van

Jumbo in Zandvoort, een evenement waarbij

Max alleen een paar demootjes doet.

Door dat succes heeft de Formule 1-organisatie

beseft dat een Grand Prix op Zandvoort

drie dagen achtereen uitverkocht is. Die verwachting

is uitgekomen, de GP 2020 is bij

voorbaat een economisch succes. Ik geloof

dat er al ruim 300.000 kaarten zijn besteld.”

Volgens Jan Lammers is prins Bernhard jr.,

die het circuit in 2016 samen met Menno

de Jong heeft gekocht, direct begonnen met

lobbyen, waarna werd gesuggereerd dat er

onvoldoende geld zou zijn om de Formule 1

te kunnen organiseren. “Vanaf dag één was

het geld er, maar ze zochten natuurlijk wel

naar manieren om het weg te zetten in de

markt om rendement te maken. Het resultaat

is er.” Ook voor Lammers, die dankzij

de hernieuwde belangstelling voor de autosport

nu de opgedane kennis en ervaring kan

gebruiken, die hij de afgelopen vijftig jaar

heeft opgedaan.

Lammers pretendeert op geen enkele

de Groep 1 Toerwagens, heb tussen 1979 en

1982 en in 1992 rondgereden in de Formule

1 en daarnaast deelgenomen aan de Dakar

Rally, BTCC en de 24 uursrace van Le Mans.

Daardoor weet ik meer van de racerij dan

99 procent van Nederland, maar dat betekent

niet dat ik mezelf zie als deskundige.

Ik ben analist voor de NOS en kan feiten en

omstandigheden verklaren. Kennis klinkt

zo pretentieus, het is gewoon hartstikke fijn

dat ik mijn ervaring kan gebruiken en benutten,

zonder dat ik gasten op een verjaardagsfeestje

steeds hoef lastig te vallen met mijn

verhalen”, zegt de autocoureur bescheiden.

‘ALS JE FOCUS HEBT KUN JE

SCHERPSTELLEN’

Feit is wel dat de media hem geregeld om

AUTOSPORT

‘Het

hoeft

niet

allemaal

zo klef’

commentaar vragen als het gaat over de Formule 1, Zandvoort en natuurlijk

Max. Bijvoorbeeld over de straffen die in het begin van het afgelopen Formule

1-seizoen zijn uitgedeeld door de wedstrijdleiding, soms na het vallen van de

vlag, wat tot grote frustratie van coureurs en fans heeft geleid tot verschuivingen

in de uitslag. Lammers is blij met de veranderingen van de laatste tijd. De

wedstrijdleiding is milder en lijkt niet alles meer te bestraffen. “In het begin

werd te veel overgereguleerd, -gecontroleerd en -gemoraliseerd. Wie over een

lijntje ging kreeg al straf. Dat was verschrikkelijk voor de kijker. Autoracen is

gewoon het gevecht om een stukje asfalt.” En dat moet je volgens Jan Lammers

niet kapot regelen. “Het hoeft niet allemaal zo klef. Het zijn geen koorknaapjes,

laat ze het tijdens de race onderling uitzoeken. Dat zal best geciviliseerd

gaan. En wat maakt een beetje bekvechten uit? De organisatie moet zich er

niet gelijk mee bemoeien. Ik maakte me eerst zorgen dat de Formule 1 te saai

zou worden, maar dat is nu dus aardig bijgedraaid, zeker vanuit een Nederlands

perspectief.” Natuurlijk zorgt ook de jonge garde, met Max Verstappen

(22), Charles Leclerc (22) en Alex Albon (23) voor het nodige vuurwerk. “Leclerc

en Verstappen kennen elkaar al lang van haver tot gort en hebben vaak

tegen elkaar geracet. Wanneer je een internationaal kartevenement op topniveau

ziet, realiseer je je dat Formule 1 voor die mannen, vooral onder elkaar,

vele malen makkelijker is dan een race op de kartbaan. In de kartwereld is

ook veel oog voor talent. Daar twijfelde men er geen seconde over toen Max

op zijn zestiende de Formule 1 inging dat hij het zo goed zou doen.” Zien we

hem en zijn collega’s echt in mei op Zandvoort racen? “Ik mag hopen dat het

zeker is. Er ligt gewoon een overeenkomst tussen de Formule 1-organisatie en

het Circuit Zandvoort. Het draait nu om de uitvoering. Natuurlijk hebben we

dan te maken met het rondmaken van een heleboel administratieve bijkomstigheden,

maar dat geldt voor de bouw van elk groot project. Brandweervoorschriften,

verkeersregelingen, natuurbehoud. Daaraan moeten we ons

conformeren. Er is nog veel werk te doen, maar dat maakt het niet onzeker.”

RAAKVLAKKEN MET BEDRIJFSLEVEN

Jan Lammers houdt geregeld spreekbeurten. Over de racerij, variërend van

zijn eigen ervaringen als coureur tot de Formule 1 en wat daar allemaal bij

komt kijken, maar er zijn ook vele raakvlakken met het bedrijfsleven. “Voor

mij zijn een paar dingen belangrijk: hoeveel mensen er zijn, wat hun profiel

is en de boodschap die ik moet overbrengen. Het kan gaan over teamwerk,

snelheid en kwaliteit, presteren onder druk en omgaan met angsten. Door

mijn ervaringen tijdens de 24 uur van Le Mans kan ik ook heel goed spreken

over een 24 uurs mentaliteit en wat die betekent. Ik pas mij altijd aan de wensen

van een bedrijf of de opzet van een evenement aan met lezingen op maat.

Vaak heeft een bedrijf een interne of externe campagne of wil het juist met een

bepaald thema de consument bereiken. Wanneer ze die plannen eerst intern

moeten presenteren, kan het handig zijn iemand uit een andere discipline in

te schakelen. Dat kan een bondscoach van het hockey zijn, maar ze kunnen

ook iemand als ik optrommelen die een andere invalshoek kan laten zien.”

Autocoureur Jan Lammers, geboren in Zandvoort in 1956, is sportief

directeur van Dutch Grand Prix. Als kind werkt hij al op de antislipschool

van Rob Slotemaker, waar hij in 1972 de racecursus wint.

Naast de Formule 1 en de Sportscars heeft hij veel andere klassen

succesvol gereden.


© NICK VAN ORMONDT

VERLEIDEN

IS BETER

112


COLUMN

Astrid Joosten

Het scherpe interview mag dan in hoog aanzien staan bij een krant of talkshow, maar is het altijd effectief?

Voor een geslaagde paneldiscussie geloof ik, naast een goede voorbereiding, veel meer in het creëren van

een sfeer waarin mensen bereid zijn open te zijn. Zoals die keer dat ik een panel leidde met onder anderen

Sylvia Tóth over de vraag ‘hoe krijgen we meer vrouwen aan de top?’

‘Het doel

werd bereikt

met humor,

geen hard

interview’

Alle panelleden hadden hun

licht er al over laten schijnen,

toen Sylvia het woord kreeg.

Ze richtte zich tot een van de

heren in het panel, voorzitter

van een groot consultancybedrijf die zich

net positief had uitgelaten over diversiteit.

Sylvia complimenteerde hem met zijn standpunt

en vroeg vervolgens hoeveel vrouwelijke

partners zijn bedrijf had. Het viel even

stil voor hij zachtjes zei: “Nul, maar we zijn

ermee bezig.” “Mooi”, zei Sylvia, “dan ga ik u

een handje helpen.” Sylvia had met mij iets

voorbereid. Ze haalde uit haar tas een pakje

dat ze overhandigde aan de man. Enigszins

onzeker haalde hij strik en cadeaupapier er af

en zagen we een mooi kristallen vaasje. Vragend

keek hij beurtelings naar mij en naar

Sylvia, die uitleg gaf. “Dit vaasje heb ik voor

u gekocht. Vraag uw secretaresse elke week

om er een verse roos in te zetten, net zo lang

tot u een vrouwelijke partner in het bedrijf

hebt. Die roos zal u dagelijks aan uw belofte

herinneren.”

Schaakmat! Grote lach en applaus vanuit

de zaal. Ook de man kon het waarderen.

Het doel werd bereikt met humor. Geen

hard interview. Een paar jaar later zou Sylvia

gebeld worden dat de vrouwelijke partner

was aangetreden, maar dat de roos zou

blijven als vrolijke noot op zijn bureau.

Een andere keer was het onderwerp: het

veranderen van de cultuur in je bedrijf. Er

zat onder anderen een theaterdirecteur aan

tafel. In het theater wordt ’s avonds gewerkt

en nagezeten in de artiestenfoyer. In dit theater

werd veel gedronken. Door het personeel!

Men had er een gewoonte van gemaakt

te werken met een alcoholische versnapering

erbij. Onverantwoord, maar de nieuwbakken

directeur vreesde voor haar populariteit

als ze dit zou verbieden. Ze riep iedereen

bijeen en zei: “Als tijdens het werk iemand

van een ladder valt, z’n rug breekt en er is

alcohol in het spel kunnen we onszelf niet

meer in de spiegel aankijken. Laten we morgenavond

na de voorstelling alle koelkastjes

met drank die jullie overal hebben staan in

dit gebouw leeghalen en met z’n allen lekker

opdrinken. Laten we daarmee een periode

afsluiten en overgaan op een nieuwe werkelijkheid:

we nemen alleen nog een drankje

nadat het werk klaar is en spreken elkaar er

op aan.” Op de bewuste avond zijn ze met z’n

allen dronken geworden.

Wat ik vaak terugkrijg van opdrachtgevers

is dat mijn voorbereiding zo goed is. Uiteraard;

daar hebben ze recht op. Mijn journalistieke

achtergrond zorgt voor een gedegen

inhoudelijke basis en mijn ervaringen met

de ‘entertaining’-kant van het vak maken

dat ik in staat ben een sfeer te creëren waarin

mensen bereid zijn vaak meer te delen dan ze

van plan waren. Zo vertelde de theaterdirecteur

aan mijn paneltafel openhartig dat zij,

sámen met haar medewerkers dronken was

geworden die bewuste avond.

Harde interviews? Die laat ik graag aan

anderen over.

Januari 1983 maakt Astrid Joosten haar televisiedebuut als omroepster bij de VARA. Ze studeert op dat moment Spaans, maar laat

de studie varen om zich geheel te richten op haar televisiecarrière. In 1987 maakt ze een overstap naar de TROS om met Jaap Jongbloed

het succesvolle ‘Jongbloed & Joosten’ te presenteren. In 1990 keert Joosten terug naar de VARA en maakt sindsdien talloze

talkshows en andere programma’s. Zo is ze al ruim 25 jaar het vertrouwde gezicht van de kennisquiz ‘2 voor 12’ en presenteert ze

de satirische consumentenrubriek ‘Kanniewaarzijn’. Voor boekingen of meer informatie: T 010 - 433 33 22 | speakersacademy.nl


‘LEIDERSCHAP

DRAAIT ALTIJD

OM MENSEN’

Francesco Wessels is expert op het gebied van leiderschap en de impact daarvan op prestaties. Hij maakt

het effect van gedrag bespreekbaar en legt de relatie met het behalen van doelstellingen. Vooral in situaties

waarbij weerbaarheid een rol speelt en mensen veel druk ervaren. Ex-Defensieman Francesco, die zich tijdens

missies naar Afghanistan, Bosnië en Macedonië heeft gespecialiseerd in presteren als het echt moet, is nu

teamleider bij het ‘High Performance Team’ van sportkoepel NOC*NSF. Hij is coach van de Olympische coaches

bij TeamNL en geeft zijn kennis graag door aan organisaties, waar leiderschap en gedrag net zo bepalend zijn

als in de sport en bij Defensie. Francesco geeft inspirerende, energieke en humorvolle lezingen en prestaties

die zijn publiek op z’n minst aan het denken zetten.

114


MOTIVATIE

Francesco Wessels


Leidinggeven staat niet op zich, maar heeft met veel prikkels

er omheen te maken. Vooral als het lastig en moeilijk is en

sprake is van druk. Zijn mensen zich dan bewust van het effect

van hun eigen gedrag en zijn ze efficiënt of besteden ze aandacht

aan verkeerde dingen? “Vaak bestaat onder druk meer

behoefte aan relationele dan taakgerichte verbinding, maar wordt de

mens die het moet doen juist vergeten. Dan voelen mensen zich niet

meer gewaardeerd en ontstaan scheuren. Leiderschap blijft het beïnvloeden

van andermans gedrag en dus draait het altijd om mensen.”

Het is de kern van het verhaal van Francesco Wessels, die ook constateert

dat men woorden als autonomie, zelfsturing en coachen steeds

vaker koppelt aan het woord leiderschap. “Leiderschap is niet te koppelen

en betekent in de basis nog steeds het beïnvloeden van gedrag

van anderen en dat kan op vele manieren en in vele vormen plaatsvinden.

Zo is het inzetten van zelfsturende teams in organisaties alleen

mogelijk in een hoog competente omgeving.” Francesco legt dat – en

vele andere dingen die te maken hebben met (het effect van) gedrag

en leiderschap in relatie tot het halen van doelen – graag uit tijdens

boeiende presentaties en lezingen op maat.

“Ik draai nooit een standaardverhaal af. Na te zijn uitgenodigd

voor een lezing vraag ik opdrachtgevers altijd wat de kern van de

bijeenkomst is, welke punten ik moet raken en waarmee ik hen blij

kan maken voordat ik wegloop. Vaak vragen ze mij wat het verschil

is tussen sport en Defensie of sport en het bedrijfsleven, maar

eigenlijk is het vooral één grote overlapping: het gaat om mensen.

In alle disciplines draait het erom dat leiders het gedrag van anderen

beïnvloeden, zodat die een gevecht of een wedstrijd winnen of door

hun organisatie gestelde doelen halen. Bij het beter maken en aansturen

van mensen maakt het niet uit of het bijvoorbeeld gaat om een soldaat,

sporter of werknemer van 18 of welke leeftijd dan ook, die verschillen

niet zoveel van elkaar. Het zijn altijd mensen die hun ambities en

doelstellingen moeten waarmaken. Het is wel zo dat maatschappelijke

verhoudingen zijn veranderd. Ervaren leiders met hoge anciënniteit

weten niet altijd aan te sluiten op de behoeften van jongere mensen

binnen hun snel veranderende team of organisatie, met de valkuil

dat ze onvoldoende gebruikmaken van nieuwe mogelijkheden en

manieren om problemen op te lossen. Dit vraagstuk is echter van alle

tijden. Het gaat erom dat leidinggevenden en -ontvangers in staat zijn

ervaring en kennis te koppelen aan jeugdig enthousiasme, zodat zij

binnen een raamwerk van wederzijdse acceptatie samen succesvol

kunnen zijn in relatie tot hun ambities.”

Francesco waarschuwt ervoor oudere leidinggevenden niet meteen

af te serveren, ook niet degenen met ouderwetse ideeën. “Dan

gooi je zoveel kennis en ervaring overboord. Historisch perspectief is

ergens goed voor en ook hier is het belangrijk heden en verleden op

een goede manier te verbinden om gezamenlijke ambities te kunnen

verwezenlijken. Dat geeft kracht, net zoals dat geldt voor het verbinden

van mensen met verschillende culturele achtergronden, geloven

en opvattingen. Het aansturen van die verbintenissen vraagt een

bepaalde leidersvaardigheid en respect voor ethiek.”

DRUK IS PERCEPTIE

Tijdens de ruim twintig jaar dat hij bij Defensie zit zwerft Francesco

de wereld over. Als Operationeel leidinggevende bij de Luchtmobiele

Brigade van de Koninklijke Landmacht gaat hij soms extreme, avontuurlijke

uitdagingen aan. In 2010 komt hij in aanraking met topsport

en begint hij daar met het reflecteren op en inzichtelijk maken van (de

effecten van) leiderschapssituaties waarbij hoge druk wordt ervaren.

Omstandigheden waarin de leider het verschil kan en moet maken,

ook wanneer hij zelf onder druk staat. “Wat betekenen leiderschap en

weerbaarheid en hoe kun je leiders helpen het juiste gedrag te vertonen?

Over die componenten heb ik gesproken tijdens het Nationaal

Coach Platform van NOC*NSF en naar aanleiding daarvan ben ik

gevraagd te gaan doceren aan de Nederlandse Bondscoaches. Toen

ben ik hier begonnen met het begeleiden van een aantal coaches om

hen inzicht te geven in het effect van hun eigen gedrag op de spelers

en het bereiken van doelstellingen. Plat gezegd: wordt de sporter

beter door het gedrag dat zijn coach vertoont? Van lieverlee ben

ik steeds meer coaches gaan begeleiden en op een gegeven moment

kwam de vraag of ik daarin meer tijd wilde steken. Defensie stelde mij

een jaar lang twee dagen per week ter beschikking aan NOC*NSF. Na

de Olympische Spelen in Londen 2012 maakte ik de keuze, waarvan

ik nooit had gedacht dat ik die ooit zou maken: ik verliet Defensie om

bij NOC*NSF te gaan werken. Als zzp’er hielp ik daarnaast bedrijven

en organisaties reflecteren op de effecten van leiderschap en het behalen

van doelen. Natuurlijk ging het ook daar over besluitvorming en

gedrag onder druk en in spannende situaties.” Dat is zo’n beetje waar

zijn werkveld zich sindsdien beweegt. De toon van de stem, de woorden

die de leider zegt en het moment waarop dat gebeurt kunnen de

afloop van een spannende situatie bepalen.

GEDRAG EN HET JUISTE MOMENT

Van coach van coaches groeit Francesco Wessels door naar prestatiemanager,

die ook leiders en managers van organisaties met passie

en plezier naar een topniveau begeleidt, zodat zij in staat zijn het

uiterste uit hun medewerkers te halen. Tevens biedt Francesco leiders

een handvat in de reflectie, wat tot beter leiderschap leidt. Bij

NOC*NSF is hij verantwoordelijk voor een aantal sporten waarbij

hij een aansturende rol speelt. Als dank voor zijn eerdere betrokkenheid

bij het topsportprogramma van de Nederlandse Boksbond is hij


MOTIVATIE

‘Leiders moeten bovenal het juiste gedrag op het

juiste moment kunnen, willen en durven vertonen’

onlangs benoemd tot lid van verdienste. Hij is nu teamleider bij de Soms is een reflector van buiten nodig om even naar binnen te kijken,

sportkoepel en verantwoordelijk voor de operationele kant van topsport,

bestaande uit bondsprogramma’s, talentontwikkeling, infra-

zoals ze zijn en wat hun aandeel daarin is geweest. Reflectie van buiten

zodat de leidinggevende zich bewust wordt van waarom dingen zijn

structuur en coaches. “Dat zijn vier verschillende afdelingen waarvan is niet bezwaard door interne politiek of andere gevoeligheden.” Francesco

geeft aan dat hij in veel van die gevallen iets benoemt wat ieder-

ik de teams aanstuur. Ik ondersteun deze mensen bij het vertonen van

het juiste gedrag op het juiste moment en ga daarbij uit van de coach, een ziet, maar moeilijk bespreekbaar te maken is. Soms loopt het niet

want die moet het overbrengen op de sporters. Ik vertel de coach niet en wijs je naar buiten, een andere keer ben je zelf de bron, Dat zie je

wat hij moet doen. Zonder oordeel, als dat al kan, wil ik met hem kijken

naar wat en hoe hij wat doet, hoe, wat en wanneer hij wat zegt en derschapsgedrag, zowel aan de bewuste als de onbewuste kant. Door

dan niet. Ik geloof sterk in dat gedrag goed te vormen is, dus ook lei-

of dat in lijn is met het bereiken van de gestelde ambities. Die reflectie een omgeving te creëren waarin leiderschap kan floreren.”

zie je terug in groepsdynamica. Je kunt je voorstellen wat het betekent

voor de sporters als de coach onzekerheid of juist veel vertrouwen uitstraalt.

Gedrag zegt soms meer dan woorden. Dat geldt ook buiten de Coachen vraagt lef. Het gaat immers om dingen durven benoemen

COACHEN VRAAGT LEF EN TIJD

sport. Ik geef tijdens lezingen vaak uit eigen ervaringen op het slagveld

voorbeelden, zoals wat er gebeurt bij een wegblokkade in een gen en een vertrouwensbasis, zodat een situatie kan ontstaan waarin

en reflecteren zoals ze zijn. Het opbouwen van functionele verbindin-

uitzendgebied in Afghanistan. Dan kun je je voorstellen wat het verschil

is in de reactie van degenen die op je afkomen wanneer je zeker-

coachen vanuit een gezagsverhouding. “Door het hiërarchische ver-

echt gedeeld kan worden, kost ook tijd. Francesco zet vraagtekens bij

heid uitstraalt of weifelend staat de draaien. Houding en gedrag zijn schil is de kans groot dat het niet tot een gelijkwaardige verbinding

een heel bepalend en sturend mechanisme. Bij de topsport is het kenmerk

dat het nooit over goed of fout gaat. Het moet namelijk altijd wel een techniek die een leidinggevende kan toepassen, maar ver-

komt met het risico dat echte zaken niet op tafel komen. Coachen is

beter. Je bent zo goed als je laatste prestatie.” Organisaties die in spannende

of onbekende omstandigheden niet weten wat te doen hebben chen vraagt om een brede blik, maar – zoals gezegd – door woorden

war het niet met ‘normale’ of andere begeleidingstechnieken. Coa-

uit angst voor consequenties de neiging besluitvorming uit te stellen, voor leiderschap te plakken (vitaal of inspirerend bijvoorbeeld) treedt

wat het alleen maar spannender maakt. “Dat kan in een uitzendgebied

en in de sport niet, want dan is het te laat. In die zin is het belang-

overtuigd dat als je goed begrijpt wat het effect van je gedrag is op het

slechts een verlenging van het begrip op. Dat is zonde. Ik ben ervan

rijk dat mensen, leiders, weten wat het effect van hun gedrag is, gedrag efficiënt kunnen toewerken naar je doelstellingen, je in het kleurenpalet

van leidinggeven zoveel mogelijk kleuren en stijlen (zoals coa-

dat ze bovenal op het juiste moment moeten kunnen, willen en durven

vertonen.”

chen) kunt inzetten op de momenten die nodig zijn.” Francesco komt

zo nog een keer terug op zijn uitspraak dat het gedrag dat leidinggevenden

vertonen in lijn moet zijn met de ambities die zij willen rea-

VOORBEELDGEDRAG

Voorbeeldgedrag is zo’n kreet waarvan iedereen weet dat het liseren. Hij heeft een unieke combinatie van ervaringen bij het leger,

belangrijk is, maar wat betekent het? Reflectie is ook hier nodig, net in de topsport en nu ook met het bedrijfsleven en andere organisaties,

waardoor hij ook een groot aantal anekdotes paraat heeft die hij

zoals aanpassing van het gedrag als dat niet in lijn ligt met het behalen

van de doelstellingen. “Er is sprake van een potentieel conflict als kan delen tijdens zijn lezingen, Hij ondersteund zijn lezingen uitsluitend

met foto’s en filmpjes. Dat maakt van een lezing ook echt een

Iemand die taakvolwassen is een leidinggevende heeft die voortdurend

behoefte heeft aan controle. Andersom hetzelfde. Als een manager

iemand vrijlaat in zijn werk die nog niet competent is die taak beter blijft hangen.

beleving. Je wordt in het verhaal gezogen waardoor zijn boodschap

zelfstandig uit te voeren, is er wellicht juist behoefte aan meer begeleiding.

Om dit soort situaties te voorkomen denk ik dat het voor een Voor boekingen of meer informatie:

leidinggevende goed is te weten wat zijn authentieke stijl is en met

T 010 - 433 33 22

welke vaardigheden en competenties of extra stijlen hij zichzelf kan E info@speakersacademy.nl I www.speakersacademy.nl

verrijken om efficiënt toe te werken naar het halen van de doelstelling.

Francesco Wessels is, na een loopbaan bij Defensie, alweer geruime tijd werkzaam bij NOC*NSF en begeleidt binnen teamNL de

(Olympische) coaches. Hij ondersteunt de persoonlijke ontwikkeling van bondscoaches op het gebied van leiderschap, groepsdynamische

processen en mentaal vormende aspecten. Francesco is inzetbaar als sport en -motivatiespreker, ook treedt hij graag op

als trainer/ coach binnen organisaties. Hij kan helpen als teamanalist, vormer, opleider of gedragsbeïnvloeder.


COLUMN

Drie redenen waarom Nederlanders

zo graag om de tafel zitten

Saskia Maarse

Toen talkshowpresentator Beau van Ervan Dorens begin september begon met zijn praatprogramma ‘Beau’, koos hij voor

een ander decor: een minidesk en een bank. Hij wilde wel eens wat anders dan die eeuwige tafel met stoelen eromheen

die je bij Nederlandse talkshows altijd ziet. Zijn nieuwe opstelling leverde hem veel kritiek op. Een maand later was hij te

gast bij ‘De wereld draait door waar’ hij zich hardop afvroeg: ”Waarom zitten mensen allemaal aan tafel in Nederland?”

Er zijn drie belangrijke redenen waarom

Nederlanders zo graag rondom een tafel

plaatsnemen.

1. OVERLEGCULTUUR

WAARBIJ ELKE MENING TELT

Door onder andere de strijd tegen het

water kent Nederland al eeuwenlang een

overlegcultuur met informele omgangsvormen.

Dat overleggen gebeurt veelal rondom

een tafel. Heel belangrijk daarbij is dat iedereen

zijn mening geeft. Het verzamelen van

ideeën en meningen is essentieel om – bijvoorbeeld

tijdens vergaderingen – sneller

een gezamenlijke beslissing te kunnen

nemen. Managers uit andere landen verbazen

zich vaak over het feit dat er tijdens

vergaderingen in Nederland van hen wordt

verwacht dat ze actief meedoen in de discussies:

“Waarom moet ik altijd een mening

over iets hebben?” Ook bij de Nederlandse

talkshows zit de presentator met zijn gasten

aan tafel zodat iedereen kan participeren in

de gesprekken.

2. GELIJKEN

Om alle meningen en ideeën even serieus

© KARIN HUIJZENDVELD

te kunnen nemen, moeten we elkaar zien

als gelijken. Een tafel lijkt daarbij de ideale

setting, omdat iedereen op dezelfde hoogte

zit en op gelijke afstand ten opzichte van

elkaar. Bovendien hebben we een afkeer

van hiërarchie en dikdoenerij. Als een

presentator hoger zit dan zijn gasten –

zoals bijvoorbeeld in Amerika – of als een

manager op een andere plek gaat zitten dan

zijn team, wordt dat al snel als overdreven

ervaren.

3. DOE MAAR GEWOON

Ook in de privésfeer zien we die ronde

opstelling vaak terug. Denk aan het ‘kringetje’

bij veel verjaardagen in Nederland.

Hiervoor geldt eveneens: in een kringetje is

iedereen gelijk. Daarom feliciteren we niet

alleen de jarige, maar ook vaak alle andere

aanwezigen, tot grote verbazing van mensen

uit andere landen en culturen.

Een algemene norm bij een zakelijk bijeenkomst,

een talkshow of een feestje is ‘doe

maar gewoon’. Het is een vorm van communicatie

en tegelijkertijd een sfeer die samenhangt

met prettig gezelschap. Je mag voor je

mening uitkomen, graag zelfs. Maar negatieve

uitlatingen – zeker als ze gepaard gaan

met heftige emoties – worden niet getolereerd.

Laten we het vooral gezellig houden!

Om de betrokken personen in deze situaties

bij elkaar te houden biedt de tafel houvast.

Rondom de tafel zitten zorgt voor interactie,

dynamiek en gezelligheid.

WEG MET DIE BANK

Beau besloot afscheid te nemen van zijn

bank. De tafel is terug en de kloof tussen

de presentator en de gasten is verdwenen.

Iedereen kan elkaar weer recht in de ogen

kijken, comfortabeler zitten en… makkelijker

praten.

Door haar werkervaring in het buitenland (toeristische sector), de wereldreis die ze maakte, de cultuurtrainingen die ze volgde en de

interviews die ze – terug in Nederland – zes jaar lang voerde met ondernemers en managers uit 30 verschillende landen ontwikkelde

Saskia Maarse veel kennis over de Nederlandse cultuur in relatie tot andere culturen. Ze schreef daarover twee boeken: 'Tutti frutti

– het succes van kleurrijk en ondernemend Nederland' en 'Onder de zeespiegel – samenwerken en samen leven met Nederlanders'.

Met beide boeken kreeg Saskia veel media-aandacht, waaronder BNR, ‘Koffietijd’, de Volkskrant, AD en NU.nl. Saskia heeft als missie

om mensen en organisaties op humoristische en inspirerende wijze – via haar lezingen en workshops – culturele inzichten en

bewustwording mee te geven zodat meer wederzijds begrip ontstaat.



‘IS HET MEEST

FANTASTISCHE

LEREN WEL

MOGELIJK IN EEN

SCHOOL?’

Pieter Sprangers is een ‘educational futurist’, onderwijsdesigner, visionair ondernemer en universitair docent die in

parallelle werelden leeft. Hij onderscheidt zich door met een ‘designerblik’ naar leren en onderwijs te kijken. Een

onderbouwde en originele blik, die leidt tot verrassende inzichten. Zijn missie? Leren én onderwijs zó motiverend

maken dat levenslang en met plezier leren vanzelfsprekend is.

118


ONDERWIJS

Pieter Sprangers

Tekst: Kristien Verbist-Domo de Refontiro | Fotografie: Yves Verbeeck-Domo de Refontiro

Leren doe je 24/7 en overal. Onderwijs

is gesystematiseerd, verdiepend

leren, meestal in een instituut dat we

school noemen. Dat is een fundamenteel

verschil. De vraag is of scholen

momenteel in staat zijn om het meest

fantastische leren mogelijk te maken. Ik trek

dat in twijfel. Ik zie zoveel demotivatie bij

lerenden. Tegelijk kreunen leraren onder

werkdruk. Hoe kunnen we scholen anders

vorm geven zodat leren weer motiverend

wordt voor iedereen? We moeten het systeem

omdenken, wetenschappelijk onderbouwd

én vanuit een designperspectief.

Daar doe ik wetenschappelijk onderzoek

naar onder de titel ‘Redesign of educational

systems’. Hetzelfde geldt voor leren in andere

contexten, bedrijven bijvoorbeeld. Ook daar

krijgen werknemers te vaak een gestandaardiseerd

leerpakket aangeboden dat niet

inspireert.”

ONDERWIJSINNOVATIE

IN DE PRAKTIJK

“In mijn doctoraal onderzoek staat het

construct ‘learner experience’ centraal. Ik

bekijk leren met een designerblik, niet louter

onderwijskundig. Hoe ervaart de lerende

dat leren? Je ontdekt al gauw dat heel wat

dingen op zijn minst niet meer natuurlijk

te noemen zijn in scholen. Leren speelt zich

dominant af in een klaslokaal waarin leerlingen

van dezelfde leeftijd per 20 worden

gestopt met een leraar erbij en een gestandaardiseerd

lessenpakket. Vroeger werd er

meer intergenerationeel geleerd, in interactie

met de omgeving.

Daarom ontwikkelde ik het concept van

nomadisch leren. Ik trek met mijn studenten

de stad in om te leren in de maatschappelijke

realiteit. Dat maakt hele andere interacties

met de omgeving mogelijk. Een andere

onderwijsinnovatie die ik ontwikkelde en in

de praktijk heb gebracht is bewegend leren.

Het is heel onnatuurlijk om jonge, gezonde

mensen 7 à 8 uur per dag stil te laten zitten.

Met doelgericht gekozen bewegingsmixen,

vanuit wetenschappelijk onderzoek samengesteld,

kan je in je klaslokaal met behulp van

ondersteunende filmpjes aan de slag.”

TECHNOLOGIE ALS

ONDERSTEUNING

“Ik geloof sterk in de ondersteunende rol

van technologie bij leren. In scholen komt

de digitale transformatie maar langzaam

op gang. Jammer, want digitalisering zorgt

ervoor dat de leraar bezig kan zijn met zijn

kerntaak, motiveren en ondersteunen, en

minder tijd moet besteden aan repetitief

werk. In de toekomstvisie die ik heb, blijft de

leraar centraal staan in dat leren van jonge

mensen. Maar ‘educational technology’ zal

ondersteunen, de leraar zal een ‘digital twin’

naast zich krijgen die zorgt voor een flow van

'learning analytics' waardoor leraren hun

lerenden gepersonaliseerder kunnen benaderen

én tegelijk minder werkdruk ervaren.

Onze onderneming Domo de Refontiro

werkt daarom momenteel samen met het

Finse bedrijf Eduten en de universiteit van

het Finse Turku aan een met wetenschappelijk

onderzoek geflankeerd project rond een

op artificiële intelligentie gebaseerde tool

voor rekenen en wiskunde. Met de bedoeling

om die tijdens het schooljaar 2020-2021

volledig op de markt te brengen in onderwijs

in Vlaanderen en Nederland.”

BLIJVEN SCHOLEN

WEL RELEVANT?

“Is het meest fantastische leren mogelijk

in een school? Ja, maar dan moeten we

scholen herdenken. De manier waarop ze

leren vandaag in systemen gieten motiveert

jongeren gewoon minder. Ik durf zelfs verder

te gaan. Als scholen dit niet doen, dan gaan

ze zichzelf voor een stuk irrelevant maken.

Scholen én bedrijven moeten zich ervan

bewust zijn dat grote technologieproviders

de leermarkt betreden.

Het valt mij op dat mijn studenten op

hun sociale media niet opscheppen met

een deelcertificaat dat ze behaalden aan

hun hogeschool of universiteit maar dat ze

wel pochen met zo’n certificaat van Google

University. De 'learner experience' is er

blijkbaar aangenamer.”

Pieter Sprangers is 'scientific educational design researcher' aan de Creative University IADE (Lissabon). Hij is co-auteur van meerdere

boeken, onderwijsexpert en docent (Universiteit Antwerpen, Karel de Grote Hogeschool Antwerpen). Hij heeft met zijn onderneming

Domo de Refontiro (onderwijs.domoderefontiro.be of www.domoderefontiro.be)meer dan 15 jaar ervaring in het begeleiden van

scholen, schoolleiders en leraren op alle onderwijsniveaus. Pieter Sprangers denkt graag met u mee om een programma op maat

uit te werken. Met zijn uitdagende, gedreven en interactieve aanpak weet hij uw publiek ongetwijfeld te boeien zowel via een

keynote als via 'delight thinking' workshops! Voor boekingen of meer informatie: T 010 - 433 33 22 | speakersacademy.nl


119

© BOB BRONSHOFF

HO EZO,

DIEREN

MUZIKAAL?

120


MUZIKALITEIT

prof. dr. Henkjan Honing

Tekst: Farfields&Honey | Fotografie: Bob Bronshoff

Ieder mens is muzikaal, maar waarom die aanleg zich juist bij mensen zo sterk ontwikkeld heeft, is een

wetenschappelijk raadsel. Prof. dr. Henkjan Honing maakte een ontdekkingsreis naar muzikaliteit bij mensen en dieren

en kwam er tot zijn verrassing achter dat onze naaste verwant, de chimpansee, minder gevoel voor ritme heeft dan een

kaketoe en een zeeleeuw. Wat zeggen (a-)muzikale dieren over onze liefde voor Bach, Beyoncé of Kenny B?

Een zeeleeuw die enthousiast headbangt

op 'Everybody' van de Backstreet Boys… wat

zegt dat over haar muzikale aanleg?

Hoe onderzoek je of een dansende kaketoe

maatgevoel heeft of niet? En waarom is

dat belangrijk?

Hoe komt het dat een Franse baby anders

huilt dan een Duitse?

In zijn onderzoek loopt Henkjan Honing

vaak tegen vragen aan waar je in eerste

instantie om moet lachen, maar die bij nader

onderzoek verrassende nieuwe inzichten

blijken op te leveren over muzikaliteit bij

mens en dier.

BABY AAP ZEELEEUW

Een hoogtepunt in zijn eigen onderzoek

was dat hij bij pasgeboren baby’s gevoel voor

de beat wist aan te tonen. Tot zijn verbazing

bleken resusapen veel slechter te scoren.

Nieuwsgierig toog hij daarop naar een

onderzoeksgroep in Japan, waar hij chimpansees

mocht observeren tijdens vrijwillige

luisteren keyboardsessies. Chimpansees

staan genetisch gezien zo dicht bij de mens

dat je zou verwachten dat ook zij over muzikale

aanleg beschikken. Gek genoeg lijkt een

Californische zeeleeuw hen ver te overtroeven.

En hoe zit het eigenlijk met voor componisten

zo inspirerende vogels? Honing

combineert eigen onderzoek met dat van

collega-wetenschappers die hem deelgenoot

maken van hun onderzoeksvragen,

-methoden, twijfels en -resultaten. Van deze

spannende reizen doet hij in zijn lezingen

enthousiast verslag.

LUISTER VEEL EN

GEVARIEERD

Sinds hij zich aan de wetenschap van

muziek besloot te wijden, heeft Henkjan

Honing zijn muzikale carrière als toetsenist

aan de wilgen gehangen. Maar als het gaat

om muziek luisteren is hij een omnivoor. Hij

haalt dan ook graag mythes onderuit als zou

alleen het luisteren naar klassieke muziek

goed zijn voor het brein of de concentratie.

Luister veel en gevarieerd, is zijn motto.

Want daarmee ontwikkelen we dat grootse

talent waarover we allemaal beschikken en

dat ons leven zoveel waardevoller maakt:

onze muzikaliteit.

HEEFT MUZIEK NUT?

Henkjan Honing: ‘Het idee is dat muzikale

aanleg geholpen heeft om groepen van

de vroege mens bij elkaar te houden. Als je

samen wilt dansen, zingen, muziek maken of

marcheren, moet iedereen maatgevoel hebben.

In hetzelfde tempo kunnen denken. Zo

niet, vergeet dat dansen en zingen dan maar.

En dat zijn allemaal zaken die binden, cruciaal

zijn voor een groepsgevoel. Apen kunnen

elkaar nog vlooien, maar bij de mens

werden die groepen waarschijnlijk al snel

veel te groot voor dat soort tijdsintensieve

dingen. Dan is muzikaliteit en het kunnen

bewegen op muziek een heel mooie oplossing,

een die in de evolutie blijkbaar overeind

is gebleven. En ook echt iedereen heeft

dat talent trouwens. We onderwierpen naast

baby’s en apen ook grote groepen volwassenen

aan die luistertest met omissies in de

beat, zowel musici als niet-musici. Maar daar

bleek wat dit betreft geen verschil tussen. Als

ik tijdens lezingen vraag of mensen vinden

dat ze muzikaal zijn, gaan er weinig handen

omhoog. Dat zie ik vooral in Europa. In Brazilië,

waar ik vaak geweest ben, hoor je dat

nooit. Muziek is daar een belangrijk deel van

het dagelijks leven. Het zou mooi zijn als het

er ook in Nederland meer bijhoorde, thuis,

op school, in de zorg. Zelf maakte ik vroeger

muziek op zolder, met vriendjes: de een

had een trompet, de ander een saxofoon.

Het maakte niet uit of je goed was of niet,

het gaat om het samen spelen en het genieten

van muziek. Ik ben dan ook een groot

voorstander van muziekles op scholen. Wat

dat betreft ben ik wel een missionaris, ja.’

Henkjan Honing (1959) is nieuwsgierig naar de cognitieve en biologische bouwstenen van muzikaliteit bij mens en dier. Naast een

onderzoeksagenda 'The Origins of Musicality, MIT Press 2018' verschenen van hem de populairwetenschappelijke boeken 'Iedereen

is muzikaal' en 'Aap slaat maat' (Nieuw Amsterdam 2012 en 2018). Boeken en lezingen van Honing trekken een breed publiek en

vinden zowel binnen als buiten de wetenschap waardering.


“Het kan alle kanten opgaan tijdens

mijn theaterlezing. Dat maakt het niet

alleen voor het publiek, maar vooral

voor mezelf boeiend”

122

PROF. DR.

MAARTEN

VAN ROSSEM

THEATERCOLLEGE


© KIEKKO FOTOGRAFIE

PROF. DR.

THEATERVOORSTELLING

MAARTEN

EEN AVOND LACHEN LEREN MET DE

BEKENDSTE HISTORICUS VAN NEDERLAND

VAN

SEIZOENSOVERZICHT

ROSSEM

2019/2020

MAARTENVANROSSEMONLINE.NL

MAARTEN VAN ROSSEM IS BEKEND ALS AUTEUR VAN ONDER ANDERE ‘NEDERLAND VOLGENS MAARTEN

VAN ROSSEM’ (2012) EN ZIJN BOEK ‘EUROPA VOLGENS MAARTEN VAN ROSSEM’. DAARNAAST VERSCHIJNT

HIJ VAAK OP TELEVISIE BIJ TALKSHOWS ZOALS ‘DE WERELD DRAAIT DOOR’ EN IS HIJ VAST JURYLID BIJ ‘DE

SLIMSTE MENS’. ZIJN CHARME WAS SAMEN MET DIE VAN ZIJN BROER EN ZUS TE BEWONDEREN IN HET

PROGRAMMA ‘HIER ZIJN DE VAN ROSSEMS’. IN EEN AVOND MET MAARTEN VAN ROSSEM LEERT EN LACHT

HET PUBLIEK NIET ALLEEN VEEL, HET ZAL OOK VERSTELD STAAN VAN DE ONGELOOFLIJKE VERHALEN

WAARIN HIJ HEDENDAAGSE GEBEURTENISSEN SCHERP ANALYSEERT EN MISCONCEPTIES BLOOTLEGT.

SEIZOENSOVERZICHT 2019/2020

2019

zaterdag 07-12-2019 20:15 HOOFDDORP Schouwburg De Meerse 023-5563707 demeerse.nl

donderdag 12-12-2019 20:15 BARENDRECHT Theater het Kruispunt 0180-615958 theaterhetkruispunt.nl

dinsdag 17-12-2019 20:00 NIJMEGEN Stadsschouwburg 024-3221100 stadsschouwburgendevereeniging.nl

vrijdag 20-12-2019 20:15 CAPELLE AD IJSSEL Isala theater 010-4586400 isalatheater.nl

2020

vrijdag 03-01-2020 20:15 HELMOND Theater Speelhuis 0492-587000 theaterspeelhuis.nl

woensdag 08-01-2020 20:15 DEN HAAG Koninklijke Schouwburg 0900-3456789 (10 cpm) hnt.nl

vrijdag 10-01-2020 20:00 MIDDELBURG Stadsschouwburg Middelburg 0900-3300033 (45 cpg) zeelandtheaters.nl

maandag 13-01-2020 20:00 ZWOLLE Schouwburg Odeon 0900-1435 (45 cpm) zwolsetheaters.nl

zaterdag 25-01-2020 20:00 Theaterweekend Locatie wordt t.z.t. bekend gemaakt

donderdag 30-01-2020 20:15 DELFZIJL Congrescentrum de Molenberg 0596-614000 demolenberg.nl

dinsdag 04-02-2020 20:00 ALMELO Theaterhotel Almelo 0546-803000 theaterhotel.nl

woensdag 05-02-2020 20:00 ROTTERDAM oude Luxor Theater 010-4843333 luxortheater.nl

zaterdag 07-03-2020 20:15 WEERT Munttheater 0495-513575 munttheater.nl

dinsdag 10-03-2020 20:00 STEENWIJK Rabo Theater De Meenthe 0521-514004 demeenthe.nl

woensdag 18-03-2020 20:00 STADSKANAAL Theater Geert Teis 0599-631731 theatergeertteis.nl

donderdag 26-03-2020 20:00 ROERMOND TheaterHotel De Oranjerie 0475-391491 theaterhotelroermond.nl

donderdag 14-05-2020 20:30 ENSCHEDE De Kleine Willem 053-4858500 wilminktheater.nl

MAARTENVANROSSEMONLINE.NL

PRODUCENT: SPEAKERS ACADEMY ®

TOURNEEPLANNING EN PUBLICITEITSMATERIAAL: SENF THEATERPARTNERS | TEL. +31 (0)10 592 31 55 OF WWW.SENF.NL


© NADINE MAAS

Egbert Jan van Bel

Tekst: Jan Sunderland

Met veel humor, harde feiten en prachtige

casussen vertelt Egbert Jan van Bel aan een

volle zaal over het belang van klantgerichtheid.

Met een trits aan verhelderende voorbeelden

van weinig klantvriendelijke uitingen

van organisaties, trapt Egbert Jan zijn verhaal

af. Hij toont daarmee de managers in de zaal

aan dat het niet vanzelfsprekend is voor veel

organisaties om daadwerkelijk klantvriendelijk

te opereren. Door (te) sterke focus op

‘operational excellence’ is in veel organisaties

het klantcontact gereduceerd tot een kostenbesparende

machine waarin de menselijke

maat tekortschiet. Dat moet anders en Egbert

Jan laat ook met pakkende voorbeelden zien

hoe organisaties klantgericht en succesvol

kunnen opereren. Uit de zaal komt een vraag:

‘Maar waar begin ik dan?’

KLANTGERICHTHEID

ZONDER STRATEGIE

IS KANSLOOS

Egbert Jan: “Klantgericht werken is een strategie.

Organisaties die jaar in jaar uit hoog in de

lijst staan van klantvriendelijkheid, hebben een

aantal zaken consequent goed voor elkaar”:

• Behandelen klanten niet als een

nummertje > luisteren

• Zetten vaak een extra stap > verwachtingen

overtreffen

• Brengen het gevoel over van ‘ons kent ons’ >

we begrijpen elkaar

• Zijn ook betrokken na een aankoop >

service- en oplossingsgericht

• Zijn er op het moment dat de klant er om

vraagt en niet andersom > geen opdringerig

gedrag

• Zijn ook betrokken bij de (lokale)

omgeving > duurzaam en betrokken

• Hebben intern de klantrelatie en

samenwerking goed vastgelegd > een

klantgerichte cultuur

124


IN DE SCHIJNWERPERS

‘TOPDOWN’? NEE, VAN BINNENUIT…

Het valt op dat deze bedrijven radicale keuzes maken voor het geven

van verantwoordelijkheden voor bevoegdheden aan dié medewerkers

die rechtstreeks contact hebben met de klanten. Service wordt

niet uitbesteed aan een afdeling of externe partij die geen ‘band met de

klant’ heeft. Deze bedrijven hebben door dat degenen die het dichtst

bij de klant staan het beste weten wat nodig is om een uitzonderlijke

klantbeleving te bieden. Egbert Jan: “De managers in zulke organisaties

zijn strategische facilitators die hun collega’s de unieke ruimte

geven hun talenten te benutten.”

Egbert Jan constateert dat deze organisaties ook minder sturen op

strakke en beklemmende richtlijnen en procedures. Egbert Jan: “Deel

met elkaar waarden, ambities en het ‘why’ van de organisatie. Bijvoorbeeld

door meer nadruk te leggen op enthousiaste klanten en minder

op zaken als productiviteit zoals wachttijden, koude ‘sales-targets’ en

gemiddelde gesprekstijden.”

‘Egbert Jan vroeg een directeur marketing

en sales van een grote organisatie wat zijn

definitie van een klant is: “Een klant? Dat is

iemand met mijn geld in zijn zak…!”

KLANTVRIENDELIJKHEID ALS STRATEGIE

De belangrijkste tip die Egbert Jan bedrijven wil meegeven is: “Zet

klantvriendelijkheid neer als strategie.” Dat is wat alle organisaties

die hoog scoren in klantvriendelijkheid doen. Daarnaast adviseert

hij bedrijven om in te zetten op klantkennis. “Klantinzichten zijn ontzettend

belangrijk. Probeer je klant echt te begrijpen. Doe je dit niet

en je concurrent wel, dan verlies je de strijd om de klant. Je kunt een

klant pas goed bedienen als je weet wat deze wenst en nodig heeft.”

Goed kunnen omgaan met data en technologie is hierbij van belang.

Egbert Jan: “Maar niet alles is data-gedreven en kunstmatige intelligentie.

Klanten zijn echte mensen die gewoon door intuïtie en emoties

worden gedreven en handelen. Het zijn geen robots die je kunt

programmeren. We maken als klant vaak keuzes op gevoel, op basis

van gewoonten en emoties en verantwoorden deze achteraf met rationele

argumenten. Een klantgerichte organisatie heeft daarom ook de

‘klantreis’ goed op orde; vóór, tijdens en ná de aankoop.

Ja, de prijs is belangrijk in het aankoopproces. Prijs staat altijd in de

top 5 maar nooit in de top 3. Wat daar wel staat? Vertrouwen, oprechtheid,

kwaliteit… Feitelijk de waarde van een organisatie.

DRIE X ‘KLOTEKLANTEN’ OP RIJTJE

Bijzonder is dat de bestseller ‘Kloteklanten’, voor het eerst verschenen

in 2007, inmiddels twee opvolgers heeft: ‘Kloteklanten 2.0’ (2013) en

‘Kloteklanten 3.0’ (2018). Drie keer dezelfde titel dus, maar steeds

met een geheel nieuwe inhoud. De ondertitels verschillen dan ook.

De eerste versie had als subtitel ‘De klant als noodzakelijk kwaad’,

‘Kloteklanten 3.0’ heeft ‘Leer van de winnaars in klantvriendelijkheid’.

Basis van de boekenserie is een grootschalig onderzoek over klantvriendelijkheid,

dat al jarenlang op continue basis wordt gehouden

Ja, de prijs is

belangrijk in het

aankoopproces.

Prijs staat altijd

in de top 5 maar

nooit in de top

3. Wat daar wel

staat? Vertrouwen,

oprechtheid,

kwaliteit… Feitelijk

de waarde van een

organisatie.

onder tienduizenden consumenten in Nederland. Elk jaar weer en

dat leidt tot prachtige leidende inzichten die Egbert Jan inzet in zijn

workshops en seminars.

In twaalf jaar tijd is er enorm veel veranderd. “Klantvriendelijkheid

was hét agendapunt van 12 jaar geleden”, zegt Egbert Jan. “Dik zes jaar

geleden werden sociale media en ‘customer engagement’ belangrijker;

de kunst om verbinding te maken met de klant. En nu is de focus

op klantkennis, de ‘customer insights’. Data zijn de brandstof voor het

begrijpen van je klanten. Succesvolle bedrijven als Coolblue, ANWB

maar ook Van der Valk zetten hun propositie en belofte steeds zichtbaarder

in op wat de klant wil en daadwerkelijk nodig heeft.” Klantgerichtheid

is een spel met de klant. Dat moet op alle fronten prettig

en interessant zijn.

BRONNEN

‘Klantvriendelijkste Bedrijf van Nederland’: www.SAMR.nl

Whitepapers Beeckestijn Business School: www.Beeckestijn.org en

CustomerTalk www.CustomerTalk.nl

Egbert Jan van Bel is ondernemer, schrijver van (internationale) bestsellers, hoofdredacteur van CustomerTalk en kerndocent bij

Beeckestijn Business School. Egbert Jan is via Speakers Academy® in te zetten als keynote speaker, dagvoorzitter, docent voor

workshops en inspiratiesessies. Hij heeft inmiddels vele honderden lezingen voor Speakers Academy® verzorgd in binnen- en buitenland.

Onderwerpen zoals klantgerichtheid, ondernemen, innovatie & trends, strategie, sales en service zijn hem op het lijf geschreven.



© JUDIMAGE/JUDITHKUIVENHOVEN

‘WIJ COACHEN

MENSEN EN

TEAMS NAAR HET

VOLGENDE NIVEAU’

126


IN DE SCHIJNWERPERS

Viktor, Erik en Stephen Steijger

“Een ratrace-maatschappij met razendsnelle veranderingen, digitalisering, hyperconcurrentie, scheve balans

tussen werk en privé en knetterhoge werken prestatiedruk, vereist meer dan ooit dat medewerkers ‘niet

harder, maar slimmer werken’. Talentontwikkeling en wendbaarheid van medewerkers is een absolute

topprioriteit bij onze opdrachtgevers. Anders gezegd, je creëert een voorsprong als mensen juist nu vitaal

succesvol en succesvol vitaal blijven.” We spreken met de drielingbroers Viktor, Erik en Stephen Steijger.

Viktor en Stephen zijn oprichters en managing partners

van bureau Optimaal Talent. Sinds 2001 verzorgen zij

organisatie-, team- en coachtrajecten op het gebied

van talentontwikkeling, loopbaanadvies, persoonlijk

leiderschap en communicatie voor bedrijven en overheidsorganisaties.

Erik, momenteel ‘Head of Global Sales & Business

Development’ bij de verpakkingsmultinational SIG, wordt vaak ingehuurd

door Optimaal Talent als businesscoach of trainer op grond

van zijn expertise en ervaring bij marketing en sales, veranderen

talentmanagement uit zijn directiepraktijk.

Er melden zich veel organisaties met vragen over doorontwikkeling,

met thema’s als werkdruk, zelforganisatie en regie nemen in werk

en loopbaan in tijden van verandering. Stephen: “Je wordt de hele

dag overspoeld met techno-stress van apparaten en boodschappen,

verzoeken en opdrachten. Je móet zoveel. Je relatie, je kinderen, je

carrière, je klanten… De lat ligt voor veel mensen wel heel erg hoog,

met alle gevolgen van dien.” Zijn broer Erik haakt daarop in: “De

informatiedruk van ons volle gedigitaliseerde leven, levert gedoe op.

Niet iedereen kan dat bijbenen en dan schiet je in de overlevingsstand.

Dan ondermijn je je innovatie, creativiteit en lerend vermogen.

Daarom kunnen organisaties maar beter werk maken van wendbaarheid

en vitaliteit: gelukkige en gezonde medewerkers leveren 45%

meer productiviteit, 80% minder burn-out en 300% meer creativiteit

op, tel uit je winst.” Viktor: “Het is daarom noodzaak een tegengif

te hebben voor de ratrace van alledag op het werk door te investeren

in talentbenutting, toekomstbestendig vakmanschap, werkgeluk en

vitaliteit. Daarom is onze eigentijdse missie: mensen op een gezonde

en gebalanceerde manier helpen versterken om toekomstbestendig

te worden en te blijven, het beste uit hun talenten te halen en helpen

meer (werk)geluk te ervaren.”

Ze schreven er recent hun vijfde boek over. Het heet ‘Wendbaar

werken, coachen bij vitaliteit en werkgeluk’ en ze ontwikkelden een

APK wendbaarheidsscan. Een online tool die duurzame inzetbaarheid

helder in kaart brengt voor individuen en teams. “Wij geloven

in onze eigen kennis en aanpak en brengen die ook zelf in de praktijk,

in ons bedrijf en in ons vrijwilligerswerk als bestuurders van organisaties

van meer dan 500 mensen. Bovendien blijven wij ons ook

opnieuw uitvinden. Ons motto: ‘Pak de regie, speel met de punt naar

voren en blijf bouwen aan de tent én talent’. Je hoeft echt niet ‘ziek’ te

zijn om beter te worden”, aldus de bevlogen drielingbroers.

WAAROM ZOU U HEN BOEKEN ALS SPREKER?

Een drieling en drie gedreven professionals die in verschillende

rollen op meerdere schaakborden (bedrijfsleven, boeken, studie,

bestuurders van een voetbalvereniging) met hun eigengereide ‘metde-punt-naar-voren’-filosofie

(individuen, teams en organisaties

naar het volgende niveau brengen) aantoonbaar het verschil maken

en dat op bevlogen en energieke wijze uitdragen.

Voor boekingen of

meer informatie:

T 010 - 433 33 22



In 2001 hebben Viktor en Stephen Steijger (1973) Optimaal Talent B.V. opgericht, een bureau voor talent-, team- en organisatieontwikkeling

in Oud-Beijerland. De betrokken talentontwikkelaars, die hun broer met zijn ruime internationale managementervaring

inhuren, zetten zich dagelijks in om mensen en teams te versterken vanuit het besef dat iedereen veel meer in zijn mars heeft dan

hij dikwijls laat zien. In de rol van teamcoach, trainer, loopbaancoach of adviseur vervult het bureau uiteenlopende opdrachten voor

commerciële en overheidsorganisaties, zoals ‘in-company’-trajecten op het gebied van management-, team- en talentontwikkeling,

cultuur, communicatie, loopbaanplanning, persoonlijke effectiviteit, duurzame inzetbaarheid, vitaliteit en wendbaarheid. Het doel

is op zoek te gaan naar de beste versie van mensen en organisaties, met als motto: ‘Bouwen aan de tent én talent’.


© LIEKE SCHOTMAN - BEWUST ZOO

KIJK JE

NAAR

APEN,

DAN KIJK

JE NAAR

MENSEN

128


COLUMN

Daniel Seesink

Door het gedrag van apen aan

het gedrag van mensen te

spiegelen besef je ineens dat

het verschil niet zo groot is

als je graag zou willen geloven.

Ik vind het daarom enorm leuk om te

doen. Niet om mensen voor aap te zetten,

integendeel.

Door mensen op een toegankelijke manier

nader kennis te laten maken met het gedrag

van ‘our closest living relatives’ – chimpansees,

gorilla’s, orang oetans en bonobo’s –

geef ik inzicht en maak ik hen bewust van

hoe gedrag in de basis werkt. Ik laat zien dat

vanuit de biologie bekeken de verschillen

tussen mensen en mensapen en zeker ook

tussen mensen onderling niet zo groot zijn.

Toch willen mensen elkaar graag laten geloven

dat die verschillen wel groot zijn.

Ze plaatsen elkaar daarom graag in hokjes.

Bijkomend voordeel: het in hokjes plaatsen

voorziet in de onbewuste behoefte om in

gezelschap van gelijkgestemden te zijn. Dat

verkleint de kans op agressie en verhoogt het

empathisch vermogen. Immers: “Wij begrijpen

elkaar”. Het gevaar bestaat dat mensen

daardoor minder openstaan voor andersdenkenden.

Voor mij de uitdaging om deze

mensen bewust te maken van het kleine

verschil dat er feitelijk tussen al die hokjes

is door ze daaruit te halen en te laten zien

waarin zij juist niet van elkaar verschillen.

Het gedrag van apen is daarvoor het perfecte

hulpmiddel. De wijze waarop en het

doel waarmee bijvoorbeeld een zilverrug

gorilla imponeert verschilt niet veel van de

manier waarop sommige managers zich

laten zien wanneer zij zichzelf weer eens op

de borst slaan, ongeacht het hokje waaruit ze

komen. Hoe anders gaat de alfaman bij de

chimpansees om met zijn ‘ondergeschikten’

binnen de groep. Imponeren alleen is dan

niet voldoende. Daar zijn een gezonde dosis

inlevingsvermogen en politieke behendigheid

onmisbaar. Vaardigheden die niet

iedere alfaman in dezelfde mate bezit. Elke

manager trouwens ook niet.

Hoeveel verder zijn wij dan gekomen in

al die miljoenen jaren van ontwikkeling?

Dat is een vraag die mij vaak wordt gesteld

na afloop van een lezing of een masterclass.

Een logische vraag: wij kunnen tenslotte

praten; apen niet. Wij zijn in staat

om afspraken op papier vast te leggen;

apen niet. Ja, op dat punt zijn we een heel

stuk verder gekomen. Toch laat onderzoek

zien dat we in de basis nog heel dichtbij de

apen staan. Mooie woorden kunnen namelijk

niet verbloemen wat ons lichaam zegt.

Mensen reageren – onbewust – op

lichaamstaal zoals houding en uitdrukkingen

in het gezicht. Niet alleen op de mooie

woorden die worden uitgesproken, vaak

zorgvuldig gekozen om het gewenste effect

te bereiken. Dat maakt het bijzonder interessant

om juist het non-verbale gedrag dat

mensen vertonen te observeren en vast te

leggen. Wederom niet om de betreffende

mensen voor aap te zetten, maar wel om

ze letterlijk de spiegel voor te houden en ze

bewust te maken van hoe hun gedrag kan

worden ontvangen en geïnterpreteerd. Zo

blijft het verhaal over de apen niet op zichzelf

staan, maar leg ik een herkenbare link

naar het eigen gedrag. Een veilige manier om

je bewust te worden van het effect van jouw

gedrag op een ander. Als nieuw vertrekpunt

waar vanuit je jezelf nog miljoenen jaren verder

kunt ontwikkelen. Om te voorkomen dat

apen op enig moment zullen zeggen: “Kijk je

naar mensen, dan kijk je naar apen”.

© PAUL BARENDREGT

Voor boekingen of

meer informatie:

T 010 - 433 33 22



© RAMON VAN JAARSVELD

Daniel Seesink gebruikt zijn kennis over de gedragsbiologie van mensapen in zijn lezingen en masterclasses om mensen bewust

te maken van de oorsprong van hun eigen gedrag. Daarnaast observeert hij gedrag van mensen, legt het vast om er vervolgens

feedback op te geven. Heel effectief in veranderprocessen en bij reorganisaties, waar het aankomt op het ‘meekrijgen’ van mensen.

‘De wens tot meer diversiteit is een romantisch

verlangen met een discriminerend tintje’

Daniel werkt samen met Denise Dechamps van Body Language Academy. Denise staat bekend als dé lichaamstaalexpert van Nederland.

De van origine psycholoog houdt zich al ruim 10 jaar bezig met het bestuderen van menselijk gedrag en ontwikkelde zich

onder internationale deskundigen tot gecertificeerd lichaamstaalexpert. Ze is een veelgevraagd spreker en bekend van radio en tv

(RTL, SBS, BNR, NPO).


© HANS VAN EIJSDEN

‘MAGIE EN

METAFOREN GEVEN

VERANDERING

KRACHT’

Jan Reinder


Keynote-spreker, illusionist, mentalist en creatief denker Jan

Reinder daagt zijn publiek uit open te staan voor verandering

door zijn kennis over het beïnvloeden van de menselijke geest te

combineren met visuele magische trucs en krachtige metaforen.

Daardoor verslapt de aandacht van de zaal niet als hij tijdens zijn

‘Magic Minded’-shows spreekt over keuzes maken, uitdagingen

aangaan, motivatie, het onmogelijke mogelijk maken, succes,

leren, gedrag, presteren, ondernemen, innoveren en groeien.

Wat Jan laat zien zegt meer dan woorden. De boodschap die

een bedrijf via hem overbrengt komt beter en sterker over dan

tijdens de ochtendvergadering. “Ik ben nu bezig de impact van

de show te verlengen naar de toekomst door zaadjes te planten

die mensen herinneren aan hun dromen en het vervullen ervan.”

130


MOTIVATIE

Als professioneel illusionist

inspireert hij niet alleen

mensen meer te halen uit

hun werk en leven, Jan Reinder

verwondert ze ook, zet ze

aan het denken en stimuleert hun creativiteit.

Daarnaast reist hij de hele wereld over

om theater-, tv- en bedrijfsshows te geven

met bijzondere acts. Zijn geblinddoekte rattenvaltruc

is al 19,8 miljoen keer bekeken via

YouTube. “Dat is puur entertainment. ‘America’s

got talent’ vraagt al twee jaar of ik als

kandidaat mee wil doen, maar daaraan heb

ik geen behoefte. Een talentenshow kan je

maken of kraken, ook al ben je heel goed”,

vertelt Jan die onder andere op de Bühne

heeft gestaan in Las Vegas en Los Angeles.

“Wat ik doe komt voort uit de goochelkunst,

die allerlei categorieën omvat, zoals manipulatie

(vingervlugheid), illusionisme (denk

aan Hans Klok), mentalisme (dan ben je

bijna een psycholoog en gaat het over gedrag

begrijpen, mensen beïnvloeden, manipuleren

en gedachten lezen). Het is geen gave.

Ik ben niet geboren met een zesde zintuig,

maar kan wel de illusie geven dat het zo is en

gedachten planten. Het publiek twijfelt dan

over wat echt is en niet. Het antwoord moeten

ze zelf bepalen. Dat is een spannende mix

die aansluit op wat ik voor bedrijven doe met

mijn ‘Magic Minded’-shows, waarmee ik

met behulp van magie individuen inspireer

hun prestaties te verhogen door hun denken

te veranderen.”

METAFOREN

“Ik gebruik metaforen. Die hebben meer

impact en mensen onthouden ze beter. Kijk

naar sprekers. Powerpoint-presentaties blijven

vaak niet hangen, maar sprekers die

een goed verhaal met beeldende metaforen

combineren raken mensen. Wanneer ik als

illusionist en mentalist in een act iets loslaat,

versterkt magie die metafoor en wordt

duidelijker wat ze daarmee in hun leven of

bedrijf kunnen doen. Vooral mentalisme

is nauw verbonden met psychologie”, aldus

Jan, die ook geschoold is in neuro-linguïstisch

programmeren (NLP) en daardoor

veel weet over menselijk gedrag. Hij bezoekt

seminars van onder anderen Tony Robbins

en bestudeert hoe deze levens- en bedrijfsstrateeg

mensen stimuleert en in beweging

© BAS LOSEKOOT

brengt. Ook bekijkt hij wat hij kan met de

‘Seven Habits of Highly Effective People’

van de inmiddels overleden Stephen Covey,

wiens seminar hij eveneens heeft bezocht, en

bezoekt hij ijsman Wim Hof, die zijn geest en

ademhaling zo heeft getraind dat hij vrijwel

naakt vrieskou kan doorstaan. “Al die mensen

zijn specialist op een bepaald onderdeel

en ik onderzoek hoe zij dat doen. Mensenkennis

is belangrijk. Ik wil weten of ik hun

kennis kan gebruiken, wat interessant is en

goed werkt. Daarop heb ik trucs gebaseerd,

waarmee ik mooie dingen kan doen.”

‘MAGIC MINDED’

Inmiddels heeft Jan Reinder meer dan

drie uur materiaal met mooie metaforen

en interessante onderwerpen voor ‘Magic

Minded’. “Per bedrijf kijk ik op welke boodschap

ik mijn presentatie kan aanpassen en

met welke metaforen, verhalen en trucs ik

die kan overbrengen. Na heel veel shows kan

ik een goede mix maken, doordat ik snap

ik hoe de wereld – ook zakelijk – in elkaar

zit. Elk bedrijf denkt originele problemen

te hebben, maar uiteindelijk komt het altijd

neer op tien uitdagingen, zoals communicatie,

het onmogelijk mogelijk maken en veranderen.

Steeds zijn er nieuwe problemen

die zich voordoen, vooral in deze tijd. Alles

verandert en ontwikkelt zich snel, waardoor

flexibiliteit en bereidheid tot samenwerken

belangrijk zijn. Ik kom dan met een fascinerend

verhaal dat vooral gaat over patronen,

hoe mensen in elkaar zitten en waarom

veranderen zo moeilijk is. 35-plussers hebben

al een blauwdruk gecreëerd van hun

leven en zitten vast in een patroon. Ze denken

met originele ideeën te komen en alles

zelf onder controle te hebben, maar herhalen

eigenlijk gewoon gewoonten die ze zichzelf

hebben aangeleerd. Tegelijk staan jongere

geesten open voor vernieuwing en verandering.

Ouderen hebben ervaring en dus

wijsheid, maar doordat alles zo snel verandert

is het loslaten van ingesleten leefpatronen

voor hen ook lastig. Beide groepen zijn

nodig. Dat wil ik bedrijven en hun medewerkers

duidelijk maken, nadat ik mij eerst door

de directie heb laten briefen over wat binnen

de organisatie speelt.” Door het magische

randje rond de metaforen die Jan zijn

publiek voorhoudt blijft iedereen alert. Jan

noemt zijn show/presentatie ‘entertrainment’.

“Wanneer mensen niet geïnteresseerd

zijn een boodschap binnen te krijgen,

zien ze gewoon een fantastische show. Het is

entertainment, geeft hen energie en tegelijk

plant ik zaadjes. Dankzij de metaforen, die

niet heel specifiek zijn, plukt iedereen er wat

anders uit. Ieder individu is immers met z’n

eigen ding bezig en beschouwt zichzelf vaak

als de belangrijkste persoon.”

NEURO-LINGUÏSTISCH

PROGRAMMEREN

Het bestuderen van neuro-linguïstisch

programmeren (NLP) bij grondlegger

Richard Bandler heeft Jan het instrument

opgeleverd dat hem helpt begrijpen hoe ons

gedrag in elkaar zit, welke invloed dat heeft

op onze leefpatronen en hoe je daarmee kunt

spelen. “Dankzij NLP en andere instrumenten

kan ik mensen lezen en begrijpen, maar

ook beïnvloeden. Bij langere shows kan ik

iets meer de diepte in. Het is interessant na

afloop te horen wat het publiek eruit heeft

gehaald.” Later blijkt pas echt of en welk effect

de geplante zaadjes hebben. Op de vraag wat

de kracht is van zijn presentaties, zegt Jan:

“Als het publiek de hele dag heeft geluisterd

en gekeken naar zeer serieuze sprekers, is die

heel sterk. Mensen zijn niet meer in staat op

de ouderwetse manier informatie tot zich

te nemen. Daarom haal ik mensen op het

podium, betrek ik het publiek bij wat ik doe

en zorg ik ervoor dat ze in een andere staat

komen. Daardoor stijgt hun energieniveau

en begrijpen ze waarom het gaat. Veel mensen

hebben dan het idee dat ze anders moe-


MOTIVATIE

ten denken en doen. Dat is lastig, vanwege de patronen waarin ze toekomst die we willen. Hoe kunnen we dat resultaat beïnvloeden,

zitten. Hersenen vinden het ’t fijnst om op de automatische piloot te wetend dat vijf procent van ons gedrag en dus onze keuzes bewust is

werken. Het aansturen van nieuwe connecties kost immers veel energie.

Dan gaan mensen vanzelf smoezen verzinnen om iets niet te doen want altijd staat er iets op het spel. Ik pak vier zakjes. In één daarvan

en 95 procent onbewust? Toch hebben we invloed. Dat is spannend,

en blijven ze op dezelfde manier functioneren. Daarom zeg ik dat ze doe ik een rechtopstaande spijker. Ik vraag iemand wat hem of haar

zichzelf moeten prikkelen om nieuwe dingen te leren. Dat doe ik ook, gelukkig maakt en die gedachte in een zakje te plaatsen. Dat zakje sla

als ik nu in de file sta probeer ik mondharmonica te spelen. Door af ik plat. Het publiek houdt de adem in, niemand weet in welk zakje

en toe uit de comfortzone te stappen vormen neuronen nieuwe hersenverbindingen,

dat houdt het brein fit.” Verder maakt het volgens nog twee zakjes te gaan, de finale keuze maken. Die persoon moet

die gevaarlijke spijker zit. Na een paar vragen moet de kandidaat, met

Jan Reinder uit hoe iemand staat of zit. Houding is belangrijk. Uit iets noemen dat uitdagend is in zijn of haar werk. De zaal luistert

onderzoek blijkt dat mensen die een beetje gesloten zittend luisteren

naar een presentatie niet openstaan voor informatie. “Doe op het aanwijzen waarin de laatste positieve gedachte terecht moet komen,

mee, want dat houdt hen ook bezig. Dan moet de kandidaat het zakje

werk eens een pen tussen je tanden, dan heb je stiekem een lach op maar neemt hij of zij ook een risico door dat zakje plat te slaan als er

je gezicht en ben je tijdens het uitvoeren van een opdracht positiever een gevaarlijke spijker in kan zitten? Als je voor je droom wilt gaan

en haal je betere resultaten. Als je gelukkiger bent presteer je 31 procent

beter.” Voorover gebukt staan en het onmogelijke mogelijk wil-

het gaat over grenzen verleggen. Ik help de kandidaat natuurlijk door

moet je de risico’s durven nemen. Gekkenwerk? Het hoeft niet, maar

len maken is geen goede combinatie. Dat drukt zelfs depressiviteit uit. hem of haar de juiste richting in te sturen.” Er is voor zover bekend

Rechtop staan, goed ademen en bewegen werkt beter. “Ik laat mensen

ervaren dat ze tot meer in staat zijn dan ze denken, bijvoorbeeld

nog niemand gewond geraakt.

door ze op het podium uit te nodigen, te laten opstaan en dat ook echt

te laten ervaren. Dan voelen ze het verschil tussen verschillende houdingen.

Een ‘powermove’ geeft het hele lichaam energie, waardoor je

beter werkt. Mensen die tijdens een sollicitatiegesprek actiever overkomen

en een bepaalde energie uitstralen maken een grotere kans

op een baan, zelfs als ze niet de beste papieren hebben. Het werkt het

beste voorafgaand aan het gesprek twee minuten in een bepaalde houding

te gaan staan om de energie door je lichaam te laten stromen. Het

toilet is misschien de beste plek om dat te doen.”

INVLOED VAN INFORMATIE

Tijdens de show vraag ik iemand aan een willekeurig woord te denken

en of hij of zij verbaasd zou zijn als dat woord op mijn T-shirt zou

staan. Met grappen en interacties met het publiek toon ik aan hoe

gemakkelijk mensen te sturen zijn, in dit geval in de richting van het

goede antwoord. Daarna ga ik dieper in op de informatie de we tot

ons nemen en hoeveel invloed wat we lezen en sociale media op ons

hebben. Uit de experimenten die we daarna doen blijkt dat vrije keuzes

niet zijn wat ze lijken en patronen vaak flink zijn ingesleten. Iedereen

zit nu eenmaal in een soort bubbeltje.” Een matrix waar we niet Jan Reinder zoekt steeds naar manieren om ervoor te zorgen dat

doorheen kunnen kijken. “Mensen zijn lang gehersenspoeld om op zijn shows/presentaties langer resoneren. “Ik probeer het denken

een bepaalde manier te denken, wat de keuzevrijheid enorm beperkt. zodanig prikkelen, dat het effect ervan niet na een dag verdwijnt. Ik

Met magie laat ik zien hoe we in die bubbel leven en probeer ik een wil zaadjes planten zodat mensen terugdenken aan de show en daarmee

de impact verlengen tot een maand, een jaar of langer. Bijvoor-

boodschap mee te geven, waarna ik terugkom op de patronen waarin

we zitten en hoe we die in een bepaalde richting kunnen sturen.” beeld door te vertellen hoe ze een anker kunnen creëren (NLP), zodat

“Keuzes die we maken creëren onze toekomst, maar niet per se de hun dromen onthouden en vervullen.”

Jan Reinder is professioneel ‘keynote’-spreker illusionist en mentalist met een breed scala aan vaardigheden. Hij amuseert en

motiveert bedrijven en hun medewerkers al bijna 20 jaar met zijn ‘Magic Minded’-shows en korte ‘energy boosts’, met daarin twee

duidelijke stromingen: puur entertainment en een heldere boodschap om mensen in beweging te krijgen. Jan: “Mijn moeder introduceerde

me toen ik acht was op bij Circus Elleboog in Amsterdam. Ik kwam vrij jong in de voorstellinggroep. Op mijn elfde werd ik

gevraagd voor het WK Magic. Samen met mijn broer gaf ik vanaf mijn dertiende succesvolle straatshows.” Na een jubileumvoorstelling

van Circus Elleboog weet Jan dat hij niet achter maar voor de camera wil staan. Hij gaat fysiek theater studeren in Californië,

waarmee hij de eerste zaadjes plant voor zijn eigen carrière.



© MOMENTUM-NEXT_RT

IN DE SCHIJNWERPERS

“De basis van ‘Agile’ is om het zo snel

mogelijk onder controle te krijgen, zodat je

behendig waarde kan toevoegen”

dr. Barry Derksen


Ondernemend is Barry actief

als mede-directeur bij

i-InC.nl, eigenaar van het

Business & IT Trends Institute

(BITTI.nl) en Manager

Risk & Security (CISO) bij een financiële

instelling. Daarnaast heeft hij diverse ondernemers

geholpen om succesvol te groeien.

Onderzoekend is hij actief bij Secure Software

Alliance en ISACA. Als bestuurslid is hij

verantwoordelijk voor academische relaties.

Hij is actief als professor IT-management &

innovatie en publiceert onderzoeksresultaten

in artikelen en boeken waaronder: “Agile

Secure Lifecycle Management”, ‘De IT kersensensatie’

en het bestverkochte IT boek in

Nederland: ‘Trends in Business, IT & OT’.

Onderwijzend vervult hij vele lezingen,

dagvoorzitterschappen en colleges op de

gebieden Agile Cyber Security, IT Risk &

Control, Audit, Trends in IT, IT governance

& management en soft skills in IT. Samen

met prof.dr. Yuri Bobbert & prof.dr. Hans

Mulder werkt hij aan Agile Secure

Lifecycle management binnen

de Masterclass Information

Security Management van

de Antwerp Management

School.

Barry is een zeer energieke en enthousiaste

spreker die midden in de markt staat en

door zijn jarenlange onderzoek ook precies

weet waarover hij spreekt" – Herman van

Bolhuis

"Ik organiseer de ISACA round tables nu

zo'n 3 jaar en ik mag dr. Barry Derksen feliciteren

met de hoogste scores die ik tot dusver

heb gezien!" – Will Franken

“Barry is een gedreven spreker met een

brede deskundigheid uit de praktijk die zijn

publiek weet te enthousiasmeren”. –

prof.drs. Arno Oosterhaven

“Barry heeft de rol van keynote speaker

en moderator vervuld. Hij heeft dat uitmuntend

gedaan. Hij heeft een interessante

en relevante keynote gehouden, waarbij het

publiek ademloos luisterde. In zijn rol als

moderator was hij in staat om de discussie

tussen de deelnemende partijen, die af en toe

lijnrecht tegenover elkaar stonden, in goede

banen te leiden. "- Rosalie van Diemen.

“Barry is een bevlogen spreker die met

verve en voorbeelden zijn verhaal overbrengt

op het publiek; hij is geboeid door

technologische ontwikkelingen en kan de

boodschap vertalen naar relevantie voor het

publiek vanuit zijn achtergrond als lijnmanager

en consultant”. – Aart van der Vlist


‘KIJK VOORBIJ

DE TRENDS, DIE

KENNEN WE AL’

134


ONDERNEMEN

Danny Mekić

Tekst: Jacques Geluk | Fotografie: Arenda Oomen

Danny Mekić is een bijzonder veelzijdige spreker, dagvoorzitter en ondernemer die ingewikkelde zaken begrijpelijk

maakt en met een helikopterblik kijkt naar ontwikkelingen. Hij kent en respecteert het recht, beseft wat technisch

wel en niet kan en weet wat betaalbaar en wenselijk is. Door zijn ervaring met al deze aspecten kan hij ze

integreren en verbinden. Dat betekent dat hij in z’n eentje voorbij de trends kan kijken en de actualiteit voor kan

zijn door onderzoek te doen en zich in de voor de wereld meest relevante ontwikkelingen onder te dompelen.

Hij struint niet het internet

af op zoek naar trends over

technologie, innovatie en de

klant centraal stellen. Danny

Mekić ként ze en gaat verder

waar anderen ophouden. “Ik ga er achter

staan en laat mijn toehoorders en klanten

zien wat die trends inhouden, wat er gebeurt

als bezuinigingen door een nieuwe recessie

toch nodig zijn en hoe die kennis voor hen

van waarde kan zijn. Maar vooral probeer

ik ook de vragen te beantwoorden van het

publiek: wat betekent dit voor jou en hoe kun

je hier praktisch mee aan de slag? Ik ben aan

universiteiten en hogescholen als gastdocent

verbonden en probeer er in mijn leven een

soort ecosysteem van te maken, waarin ik in

verschillende werelden, door die verschillende

werelden waarde kan toevoegen. Als

docent voor mijn studenten, spreker of dagvoorzitter

tijdens congressen en bedrijfsbijeenkomsten,

adviseur voor mijn klanten en

opiniemaker voor de samenleving. Ik wil het

zo organiseren dat al die rollen elkaar versterken.”

Danny is ook een verhalenverteller, die

merkt dat mensen het waarderen als hij uit

ervaring spreekt en daardoor ook duidelijk

kan maken wat trends écht inhouden. Hoe

hangt af van het publiek, maar wat altijd

helpt is dat hij als bedrijfsadviseur wereldwijd

directies van grote organisaties in de

meest uiteenlopende branches adviseert.

“Als ik voor een zaal met artsen sta is de vraag

wat techniek voor hen en hun patiënten kan

betekenen. Het helpt dat ik zelf voor ziekenhuizen

en artsenorganisaties heb gewerkt,

waardoor ik verbinding kan maken met hun

belevingswereld. Zo weet ik van henzelf dat

het zeer frustrerend is dat ze veel uren moeten

besteden aan niet-primaire zorgtaken en

administratie en ze tegelijk te maken krijgen

met mondiger patiënten die googelen en als

ze op het spreekuur komen zelf de diagnose

al hebben gesteld en medicatie voorstellen.

Je kunt het hebben over big data, innovatie,

blockchain en andere trends, maar de arts

is op dat moment slechts geïnteresseerd in

wat hij morgen anders kan doen om optimaal

gebruik te kunnen maken van wat de

nieuwe wereld te bieden heeft en zich te verbeteren.”

Hij noemt het feit dat artsen vaak

niet in elkaars elektronische patiëntendossiers

kunnen kijken droevig, maar een goed

voorbeeld. “Ik roep al sinds 2014 tijdens

lezingen dat het grootste gevaar in de zorg

niet een gebrek aan innovatie of budget is,

maar het ontbreken van één standaard om

alle relevante innovaties met elkaar te kunnen

laten praten. Dat lukt nog steeds niet.

Het maakt me blij dat ik het destijds al heb

gezien, maar triest dat het niet gelukt is dit te

voorkomen.”

INTEGRATIE

Dit voorbeeld maakt duidelijk dat Danny

Mekić altijd tracht de actualiteit voor te zijn

doordat hij heeft gewerkt in de meest uiteenlopende

branches met bijna alle beroepsgroepen

en goed kijkt naar wat de grote

uitdagingen in die sectoren zijn, nu én in

de toekomst. Hij doet dat dus niet door uitsluitend

naar trends te kijken, maar door

onderzoek te doen, in gesprek te gaan en

bedrijven tegen betaling van goed advies te

voorzien. “Die werkwijze dwingt mij ook

hun problemen goed te begrijpen. Ik trek

me onderwerpen waarover ik mag spreken

vaak persoonlijk aan, waardoor ik er,

als daarover iets in het nieuws komt, weer

helemaal induik.” Het helpt dat Danny niet

alleen ondernemer en bedrijfsadviseur is

maar ook zowel een technische, als een

juridische achtergrond heeft. “De samenleving

is verkokerd. Dus nodigen organisaties

vaak verschillende deskundigen uit, die

ieder op hun manier een onderwerp behandelen.

De techneut roept dat iets niet kan,

de jurist dat niets niet mag – bijvoorbeeld

om privacyredenen – en een zorgverlener

of onderwijsdeskundige dat iets wel zou

moeten. Die verhalen komen niet bij elkaar.

Als openings- of juist afsluitende spreker of

dagvoorzitter probeer ik deze multidisciplinaire

werelden bijeen te brengen en het

publiek iets concreets mee te geven. Praktische

handvatten over hoe ze met complexe

thema’s daadwerkelijk samen aan de slag

kunnen.” Danny pleit voor een multidisciplinaire

en geïntegreerde aanpak en discussie

om de uitdagingen van de samenleving te

kunnen adresseren. “Doordat mensen vaak


‘Het combineren van volwassen intelligentie

met kinderlijke creativiteit kan heel wat

maatschappelijke problemen oplossen’

ONDERNEMEN

solo-disciplinair denken en slechts uitgaan

van hun eigen discipline gaat het vaak mis

met als gevolg eindeloze vertragingen, verkeerde

processen en uiteindelijk foute beslissingen.”

DE MENS

Lezingen in en over het onderwijs passen

ook goed bij Danny. Gechargeerd roept hij

dat krijtborden het helemaal niet slecht doen

vergeleken met iPads. “Kijk eens naar wat

voor mensen die krijtborden hebben opgeleverd.

Iedereen die nu succesvol is, is ermee

opgegroeid”, zegt Danny, die zelf zonder

zijn middelbare school afgemaakt te hebben

werd toegelaten tot de universiteit en tijdens

zijn studie docent en voorzitter werd van de

studentenraad en eindigde in een adviescommissie

van de ministers van Onderwijs

en Economische Zaken. Toch is volgens

hem het bestaande niet altijd de beste manier

om steeds een stapje verder te gaan. Er zijn

vele uitdagingen en oplossingen die een

zeer snelle ontwikkeling doormaken en vragen

om een overheid die de samenleving op

nieuwe, ondernemende wijze runt. In zo’n

maatschappij kan ook hij zijn ondernemerschap

kwijt. Dat is een reden dat hij zich in

de loop der jaren steeds meer is gaan verdiepen

in de mens. “Je kunt het over techniek,

innovatie, kostenbesparing, online marketing,

sales en cybersecurity hebben, alles

draait uiteindelijk om de mens. De menselijke

vraag hóe we iets gaan doen komt

onvoldoende terug in verhalen van anderen.

Juist daarom heb ik gekeken naar aspecten

van de psychologie om wat dat betreft mijn

eigen beperkingen te leren kennen. Dat helpt

mij helder te krijgen wat onze uitdagingen

zijn als het om mensen gaat. Wat hen mooi

maakt en tegelijk waarom zij zo vertragend

werken als het gaat om verandering en innovatie.

De eerste oorzaak is dat veranderen

veel mensen pijn doet, vooral in hun hoofd.

136


Er zijn steeds meer aanwijzingen dat ook

veranderingen in organisaties hersengebieden

activeren en mensen daarbij pijnprikkels

ervaren. Daardoor ontstaat weerstand

tegen veranderingen, want wie pijn voelt wil

de oorzaak stoppen. Vaak zetten we mensen

die niet willen veranderen in een hoek

en plakken we hen een etiketje op. Zij weten

zelf vaak niet precies waarom, waardoor ze

niet aan een oplossing kunnen werken.”

GEPROGRAMMEERD

“Wij zijn het product van een decennialange

programmatie door de maatschappij

waarin we leven”, zegt Danny Mekić.

“Dat begint op school. Kinderen zijn nog

niet bang voor experimenten. Ze willen

alles proeven, aanraken en uitproberen en

zijn eigenlijk de allerbeste innovators die je

kunt wensen. Het kunnen combineren van

volwassen intelligentie met kinderlijke creativiteit

zou heel wat maatschappelijke problemen

oplossen. Helaas leren kinderen veel

af op school. Hen wordt bijgebracht dat één

antwoord goed is, namelijk het antwoord dat

al eerder door iemand is bedacht. Dat leidt

tot geconditioneerd denken en maakt deze

kinderen minder creatief en ondernemend.”

Er is nog een probleem. “We richten ons bij

kinderen op datgene waarin ze niet goed zijn

en proberen van viertjes zesjes te maken, terwijl

we moeten kijken waarin ze al goed zijn

en hoe we van zevens tienen moeten maken.

Het is dus niet belangrijk of jouw school een

krijtbord of iPad gebruikt. Wél hoe wij de rol

van de mens in de toekomst zien en hoe het

onderwijs betere ‘producten’ kan afleveren.”

CURIOSITHEEK

We zitten gevangen in een matrix die ons

zo beperkt dat we niet zien niet wat daarbuiten

gebeurt. “Kijk niet alleen naar de huidige

wereld. Maak verbinding met de toekomstige.

Een tijdje geleden heb ik een presentatie

gehouden over de bibliotheek van de

toekomst voor mensen die in die branche

werken. Het toekomstbestendig maken van

het huidige concept werkt niet, want zitten

we straks nog wel te wachten op bibliotheken?”

De financiering is al veranderd en ook

de vraag naar papieren boeken neemt af.

“Lezen was lang de enige manier voor mensen

om een wereld te ontdekken waarin ze

zelf niet leven. Die nieuwsgierigheid is er

nog, maar het boek is niet altijd meer de

kennisdrager. Dat is vaker technologie. De

bibliotheek van de toekomst is straks een

curiositheek. Boeken en e-books spelen dan

nog een rol bij het bevredigen van onze specifieke

nieuwsgierigheid, maar ook cursussen,

workshops en activiteiten dragen bij aan die

beleving. Bovendien kun je andere dingen

lenen, zoals drones en VR-brillen om thuis

mee te experimenten en op ontdekkingsreis

te gaan.” Hij vindt het een groot compliment

dat de sector geruime tijd na zijn presentatie

nog steeds discussieert over de door hem

bedachte ‘curiositheek’ als mogelijke reële en

toekomstbestendige oplossing.

Danny raadt het boek ‘The social construction

of reality’ aan, dat aangeeft

waarom mensen zijn geprogrammeerd dingen

te accepteren zoals ze zijn. “Waarom

gaan we er vanuit dat vliegtuigen vervuilend

zijn? In plaats van vliegen minder ongezond

te maken, kunnen we ook inzetten op het zo

gezond maken van vliegen dat dokters een

uurtje vliegen voorschrijven. Waarom geen

technieken ontwikkelen waardoor vliegtuigen

de lucht zuiveren wanneer ze overvliegen?”

ARCHITECT VAN MORGEN

Danny is de architect van morgen die van

de ene naar de andere wereld hopt om oplossingen

te vinden. “We leven in een tijd van

trendkijkers. Hartstikke leuk, maar we hebben

niet meer de tijd om alleen maar te kij-

ken, we moeten aan de slag. Het aardige van het woord architect is ook

dat de nadruk ligt op bouwen. Dat past exact bij het nieuwe decennium

dat aanbreekt en komt ook terug bij congressen en evenementen van

allerlei beroepsgroepen. Ik vind zelf dat we ons door startups zouden

moeten laten inspireren als we ons afvragen wat en hoe we moeten bouwen.

Tegelijk moeten we nadenken over welke problemen we moeten

oplossen en wat uiteindelijk onze droom is. Ook daar kunnen nieuwe

organisaties, die vaak unieke eigenschappen bezitten, een voorbeeldrol

vervullen. Startups zijn snel en efficiënt. Ze hebben geen geld en tijd

om jaren ergens mee bezig te zijn en om dan te ontdekken dat het niet

werkt.” Doordat alleen een voorbeeld onvoldoende is, helpt Danny zijn

toehoorders en klanten graag bij het zélf leren bepalen wat zij moeten

doen om een nieuwe visie te implementeren in hun organisatie, maar

ook bij het snel realiseren van een project of instrument met een beperkt

budget. “De afgelopen twaalf maanden ben ik bezig geweest met het ontwikkelen

van het acht weken durende Engelstalige coaching- en trainingsprogramma

‘Innovation Accelerator’. Ik wil, net als tijdens mijn

lezingen, studenten en iedereen die de waarde ervan inziet leren hoe ze

innovatie in hun eigen organisatie of omgeving concreet kunnen toepassen,

zonder al te veel verzet en risico.”

VOORBEELD VOOR ONDERNEMENDE

JONGEREN

Het carrièreverloop van de nu 32-jarige topspreker en -adviseur is

op zich bijzonder genoeg als onderwerp voor een lezing. “Soms kom

je in het leven iets tegen dat groter is dan jijzelf. Dan moet je een keuze

maken: volgen wat de samenleving voor jou heeft bedacht of je eraan

overgeven. Dat laatste heb ik gedaan en dat heeft geleid tot de bijzondere

route die ik heb gevolgd.” Danny groeit op tussen de computers

en soldeerbouten van zijn vader en zijn vlammetje voor technologie

wakkert aan als hij ziet hoe dat levens kan verrijken en veranderen.

Op zijn 12e krijgt hij op school informatiekunde, maar daar leert hij

– gechargeerd – niet veel meer dan Word-documenten afdrukken,

terwijl Danny al wist hoe hij de webmail van de rector – die hij waarschuwt

– kon lezen. Hij gaat als vrijwilliger onder andere aan de slag

bij Het Net en begint in 2002 zijn eerste bedrijf. “Ik ben toen gestopt

met de middelbare school en mijn onderneming werd winstgevend.”

De rest is geschiedenis, wie kent Danny niet van het ‘Jongeren Lagerhuis’,

‘DWDD’, ‘Dreamschool’ en zijn andere becommentariërende tvoptredens?

Hij vertelt er nog steeds graag over.

Als lid van de eerste generatie die opgroeide in het digitale tijdperk was Danny Mekić niet de enige puber die zijn buitenschoolse

uurtjes sleet achter een computer. Wél was Danny in 2002 een van de weinigen die op vijftienjarige leeftijd de stap naar het ondernemerschap

durfde te maken en stopte met zijn middelbare school. Niet onverdienstelijk, want Danny werd in de jaren die volgden

alsnog toegelaten tot de universiteit, uitgeroepen tot meest succesvolle jonge ondernemer en is hij in Nederland uitgegroeid tot dé

autoriteit op gebied van technologie en innovatie. Als ondernemer, internet- en communicatiedeskundige, topspreker, dagvoorzitter,

schrijver en adviseur helpt hij directies van grote organisaties en overheden bij het strategisch gebruik van digitale technologieën,

innovatie en de ontwikkeling van nieuwe businessmodellen. Ook is Danny geregeld te zien en te horen op radio en televisie.



IN DE SCHIJNWERPERS

DRS. SVEN RICKLI:

DE BESTE RESULTATEN DOOR MENSGERICHTHEID

PERSOONLIJK &

PROFESSIONEEL

Sven woont in een boerderij op een prachtig

landgoed aan de kust, waar hij echt tot

rust komt en omringd is door een dierrijk

natuurlandschap. Hij is getrouwd, vader en

levensgenieter pur sang. Op jonge leeftijd

maakte hij ingrijpende gebeurtenissen mee

waarin hij geconfronteerd werd met ernstige

ziektes en de dood van dierbaren. Dit

waren 'lifechanging' momenten voor hem,

waarin zijn passie ontstond om de kwaliteit

van leven van mensen te verhogen.

Met zijn achtergrond in de organisatiepsychologie

en bedrijfskunde zag hij een

gat in de markt, want mensen met een hoge

levenskwaliteit blijken significant beter te

presteren. De business case was geboren.

Tegenwoordig wordt hij ook wel de geluksmanager

en cultuurgoeroe genoemd en

helpt hij vele vooraanstaande organisaties

(o.a. de Efteling, KLM, Transavia, Capgemini,

Shell, TNO, Rabobank, Miele, Coca

Cola, Holland Casino en DHL) om mensgericht

het beste uit medewerkers te halen.

Hij doet dit als high-end business coach en

vanuit zijn rol als strategisch directeur van

Nolost, The People Driven Partner.

'FEELING GOOD,

WORKING BETTER'

De overtuiging en inmiddels bewezen formule,

door meer dan 100 succesvolle projecten,

is dat mensen die zich goed voelen, beter

presteren. Zo simpel is het. Dit in de praktijk

brengen is echter uitdagender en daarom

hebben veel leidinggevenden en medewerkers

behoefte aan zijn expertise. De wereld

is drukker dan ooit tevoren en de consequenties

zijn pijnlijk duidelijk. Mensen vallen

massaal uit ten gevolge van spanningen,

stress en overbelasting. Daarnaast ligt er

steeds meer druk op werk/privé balans en

leefstijl met stijgende burnoutcijfers en personeelstekorten

als gevolg. Er moet dus een

kanteling komen en Sven heeft de oplossingen

in huis. Hij weet het optimum te vinden

in bevlogenheid en productiviteit, waardoor

medewerkers gelukkiger zijn en organisaties

betere resultaten bereiken.

'PRACTICE WHAT

YOU PREACH'

Al meer dan een decennium is Sven een

succesvolle ondernemer en inmiddels is hij

aan het promoveren met de bewijslast van de

sterke relatie tussen welzijn en prestatie. Vanuit

het moderne hoofdkantoor in Stadion

Galgenwaard laat hij het goede voorbeeld

zien hoe je als werkgever een werkomgeving

creëert waarbij medewerkers hun energie

optimaal kunnen reguleren, zodat ze gelukkig,

gezond en gedreven zijn en blijven en

in staat worden gesteld om duurzaam topprestaties

te leveren. Recent kwam zijn grote

droom uit, eigenaar worden van één van de

mooiste monumenten, namelijk de inspirerende

Watertoren Hollands Kroon, waar

tal van evenementen plaatsvinden met als

belangrijkste doel het bevorderen van welzijn

en het goed kunnen omgaan met druk,

in lijn met de oorspronkelijke functionaliteit.

MENSENWERK MAAKT

ECHT HET VERSCHIL

Door organisaties mensgerichter te maken

verbeteren de prestaties, reduceren ongewenst

verzuim en verloop en stijgt het rendement.

Kortom, door de juiste mensgerichte

interventies verlies je het meest waardevolle

kapitaal, de mensen, niet! Dus hoe beïnvloed

je op een positieve manier gedrag en welke

cruciale rol speelt leiderschap hierin? Sven

vertelt vol passie in zijn energieke sessies

middels herkenbare praktijkvoorbeelden,

gestaafd met een wetenschappelijke fundering,

wat je kunt doen om betere resultaten

te realiseren door het beste uit je medewerkers

te halen.

Ook benieuwd naar het geheim van succesvolle

organisaties? Sven is te boeken voor

lezingen, geheel afgestemd op jouw uitdagingen

op het gebied van mensgerichtheid,

organisatiecultuur, bevlogenheid, werkdruk,

stressmanagement en geluk.

Voor boekingen of meer informatie:

T 010 - 433 33 22 | speakersacademy.nl

© ELISA SMOOK

138


IN DE SCHIJNWERPERS

CHRIS FLINK MSc:

GEVOEL MET FEITEN COMBINEREN

DE JUISTE KEUZE MAKEN

In de gemiddelde zaterdagkrant staat

meer informatie dan iemand in de 19e eeuw

in zijn hele leven te verwerken kreeg. Niet

het hebben van kennis is macht, maar het

juist kunnen toepassen is macht!

Voor een directeur, manager of bestuurder

vertaalt dit zich naar een overdaad aan

goede ideeën, tips en mogelijke aanpassingen

voor de organisatie,

ACADEMY Magazine 2019-2020

Create successful ePaper yourself