Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
<strong>ACADEMY</strong>®<br />
MAGAZINE<br />
<strong>2017</strong><br />
DAVID ICKE<br />
‘Als de mens ontwaakt is het spel<br />
van de machthebbers uit’<br />
JACQUES ATTALI<br />
‘Kan de wereld voorkomen dat<br />
we afglijden naar het slechte?’<br />
PROF. DR. GUSZTI EIBEN<br />
‘Robotbaby trapt de<br />
industriële evolutie af ’<br />
RICHARD VAN HOOIJDONK<br />
‘De toekomst is gearriveerd in<br />
het leven van vandaag’<br />
SJEIK IMRAN NAZAR HOSEIN<br />
‘Geweldig nieuws: Amerikanen<br />
kunnen toch denken!’<br />
FRANÇOIS FILLON<br />
‘Franse ‘Thatcher’ vindt economie<br />
belangrijker dan verworvenheden’<br />
EVERT JAAP LUGT<br />
‘Succes kan innovatie<br />
juist belemmeren’<br />
PROF. DR. IRIS SOMMER<br />
‘Waarnemingen zijn<br />
niet altijd waar’<br />
DR. ANDRÉ KUIPERS<br />
‘Een unieke kijk in het<br />
leven van een astronaut’
INFORMEER NAAR DE<br />
TURN-KEY<br />
CONGRESPAKKETTEN<br />
VOOR 150 TOT 1.000 PERSONEN<br />
Check FokkerTerminal.nl<br />
Fokker Terminal - Binckhorstlaan 249 - Den Haag<br />
Informatie en boekingen: Tim Rosman 06 52038755 en Tom Verhaar 06 20603286
EEN MULTIFUNCTIONELE<br />
CONGRESLOCATIE IN DEN HAAG<br />
• Industriële uitstraling<br />
• Flexibel in te richten<br />
• 17 subruimtes!<br />
• Zeer goede bereikbaarheid<br />
• 380 parkeerplaatsen<br />
FOKKERTERMINAL.NL
Omdat de<br />
Arnon Grunberg | ‘360 is een<br />
waardevolle aanvulling op het<br />
Nederlandse tijdschriftenaanbod’<br />
Matthijs van Nieuwkerk | ‘Ik<br />
noem mij pas een man van de<br />
wereld sinds ik 360 lees’ Bas<br />
Heijne | ‘360 — Onmisbaar in<br />
verwarrende tijden’ Adriaan van<br />
Dis | ‘De wereld is ingewikkeld,<br />
maar leesbaar in 360’ Jan Mulder |<br />
‘360? Schit-te-rend!’<br />
4<br />
SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2017</strong>
werkelijkheid<br />
overal anders is<br />
360 <strong>Magazine</strong> brengt het beste uit zo’n 900 buitenlandse<br />
dagbladen, tijdschriften en online media in het Nederlands.<br />
We hebben 50.000 redacteuren — nu nog 50.000 lezers.<br />
50%<br />
korting<br />
Maak voordelig kennis met<br />
360 <strong>Magazine</strong> en ontvang<br />
5 nummers voor slechts €15<br />
Ga naar: www.360magazine.nl/probeer<br />
SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2017</strong> 5
interviews<br />
columns<br />
INHOUDSOPGAVE<br />
20 jaar Speakers Academy®_____________________________ 8<br />
‘Uitgesproken marktleider is nog lang niet uitgepraat’<br />
De kracht van Speakers Academy®______________________ 11<br />
Speakers Academy® International_______________________ 12<br />
Europa's grootste online sprekersinstituut________________ 14<br />
Bram Moerland: een wereldvraag voor <strong>2017</strong>______________ 15<br />
Prof. Stephen Hawking_____________________________ 16<br />
Wereldberoemde natuurkundige vreest dat het over<br />
1.000 jaar afgelopen is met de mens<br />
Ir. Thomas Rau en Sabine Oberhuber_________________ 18<br />
Economie transformeert: ‘Niet bezitten, maar genieten’<br />
Daarom: Speakers Academy® - testimonials_______________ 21<br />
Prof. dr. Jan Peter Balkenende_______________________ 22<br />
‘Ik heb gewoon iets met auto’s’<br />
Jort Kelder_________________________________________ 25<br />
Liever een biertje dan een selfie<br />
François Fillon_____________________________________ 27<br />
Franse ‘Thatcher’ vindt economie belangrijker dan verworvenheden<br />
Prof. dr. ir. Mathieu Weggeman_________________________ 29<br />
Beklijvende visie op leidinggeven<br />
Richard van Hooijdonk_____________________________ 30<br />
De toekomst is gearriveerd in het leven van vandaag<br />
Drs. Marjan Haselhoff________________________________ 33<br />
‘Het is mijn filosofie dat leidinggeven aan anderen begint<br />
met leidinggeven aan jezelf’<br />
Verkiezing etnische zakenvrouw van Nederland <strong>2016</strong>__ 35<br />
‘De belangrijke andere kant van Nederland’<br />
Jelle Kuiper_________________________________________ 39<br />
‘Fake of serieus, lachen is altijd een goede keus’<br />
Prof. dr. Iris Sommer_______________________________ 40<br />
‘Waarnemingen zijn niet altijd waar’<br />
Dirk Zeelenberg_____________________________________ 43<br />
Niet bepaald een succesverhaal<br />
Marc Lammers_____________________________________ 45<br />
Een elftal tips om organisaties gezonder te maken<br />
Charles Groenhuijsen______________________________ 46<br />
De Mohammed Ali van de Amerikaanse politiek’<br />
Jacques Attali______________________________________ 49<br />
Leve overmorgen<br />
Top 20 Speakers Academy®____________________________ 51<br />
De top 20 sprekers op alfabetische volgorde<br />
Drs. Carlien Roodink_________________________________ 53<br />
‘Zonder start-ups zou de financiële wereld stil zijn blijven staan’<br />
22<br />
30<br />
66<br />
27<br />
prof. dr.<br />
Jan Peter<br />
Richard van<br />
Annemarie<br />
François<br />
Balkenende<br />
Hooijdonk<br />
van Gaal<br />
Fillon<br />
6<br />
© SUITABLE IMAGES<br />
© ROBERT TJALONDO<br />
SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2017</strong><br />
© JOOST GOVERS<br />
Johan Doesburg_____________________________________ 55<br />
Sally Moore en de semi-autonome sociale velden<br />
Hélène Oosterhuis___________________________________ 57<br />
Durven doen wat je wilt doen!<br />
Evert Jaap Lugt____________________________________ 58<br />
‘Succes kan innovatie juist belemmeren’<br />
Pierre Wind_______________________________________ 63<br />
Bringing Knowledge to the World als inspiratie voor<br />
een heerlijke tongsalade<br />
Karin Bruers________________________________________ 65<br />
De Dementie Welkomdoos<br />
Jacobine Geel, Annemarie van Gaal en Sabine Uitslag__ 66<br />
‘Het is tijd voor verschilligheid’<br />
Lama Jigmé Namgyal_______________________________ 71<br />
De wetenschap van het innerlijk wijst de weg naar geluk en succes<br />
Dr. Jacque Fresco | Roxanne Meadows BFA___________ 74<br />
‘In een maatschappij van overvloed is geld irrelevant’<br />
Vivianne Bendermacher______________________________ 82<br />
Mannen kijk uit!De Techionista’s komen eraan!<br />
Willem Reimers_____________________________________ 85<br />
Eigenwijs of eigenzinnig!!<br />
Sjeik Imran Nazar Hosein___________________________ 86<br />
‘Geweldig nieuws: Amerikanen kunnen toch denken!’<br />
Eva Brouwer________________________________________ 89<br />
BAM!<br />
Carlo Ratti MPhil PhD_____________________________ 91<br />
Slimme steden bewegen mee<br />
Prof. dr. Bas Haring__________________________________ 93<br />
Waarom cola duurder is dan melk<br />
Arjan Postma______________________________________ 95<br />
‘Nederigheid is hét ‘medicijn’ tegen de desastreuze gevolgen van hoogmoed’<br />
Prof. dr. Paul van Geest_____________________________ 99<br />
Impulsen voor de 21e eeuw uit de geschiedenis van het christendom<br />
Dr. Aart Bontekoning_______________________________ 101<br />
Opvolgende generaties en cultuur<br />
Iris Hond_________________________________________ 103<br />
‘Dear world’ - Muzikale brieven aan de wereld<br />
Peter Ros_________________________________________ 107<br />
‘Vrijheid en vertrouwen geven, een recept voor succes’<br />
Marius Smit______________________________________ 111<br />
‘Skateboards bakken van plastic doppen’<br />
Luitenant-generaal b.d. Alexander Schnitger_________ 114<br />
Ex-topmilitair gelooft in offensieve innovatie<br />
© MARIE-LAN NGUYEN<br />
© ELSKE KRAMER<br />
drs. Marjan<br />
Haselhoff<br />
33<br />
© MICHIEL SPIJKERS<br />
Eva<br />
Brouwer<br />
89
Dr. André Kuipers_________________________________ 117<br />
Een unieke kijk in het leven van een Astronaut<br />
Prof. dr. Harald Benink, drs. Arend Jan Boekestijn en<br />
dr. Mathijs Bouman_______________________________ 134<br />
Trump, Brexit en populisme zijn goed voor ons, of toch niet?<br />
Annemarie Mars___________________________________ 137<br />
De niet-leuke kant van veranderen<br />
Prof. dr. Guszti Eiben______________________________ 138<br />
Robotbaby trapt de industriële evolutie af<br />
Dr. ir. Koert van Mensvoort___________________________ 143<br />
NANO supermarkt<br />
Prof. dr. mr. Bernard Schols________________________ 144<br />
‘Ik proef de emotie in een nalatenschap’<br />
Lezersactie________________________________________ 147<br />
Bahman Panahi MA_______________________________ 149<br />
‘Kalligrafie leert ons buiten kaders te denken’<br />
Drs. ir. Tim van Koolwijk__________________________ 153<br />
Eten wat de vis eet: spirulina is super gezond<br />
Paul Wouters______________________________________ 155<br />
België-Nederland, de eeuwige interland<br />
Grondlegger prof. dr. ir. Guus Berkhout_____________ 156<br />
Big data intelligence voor welvaartsontwikkeling<br />
Drs. Bert Boer____________________________________ 160<br />
Geschiedenis proeven is het verleden beleven<br />
100% Nederlandse veiligheidsketen beschermt<br />
onze vitale kroonjuwelen__________________________ 164<br />
Kolonel b.d. Henk Bank MA Bc_____________________ 168<br />
Piloten voor één dag stijgen boven zichzelf uit<br />
Tom van 't Hek_____________________________________ 171<br />
Nog lang niet uitgesproken<br />
Bart Maes en Chantal Voets________________________ 173<br />
‘Voeding als medicijn’ - Amanprana<br />
Speakers Academy® Erasmus Rotterdam Open___________ 176<br />
Grootste internationale studentendebattoernooi van Nederland<br />
David Icke________________________________________ 179<br />
‘Als de mens ontwaakt is het spel van de machthebbers uit’<br />
Prof. dr. Peter Gøtzsche____________________________ 185<br />
‘Maken medicijnen meer kapot dan je lief is?’<br />
Drs. Patrick van Veen________________________________ 187<br />
‘Liegen is een groot goed’<br />
Dr. Gábor Lenkei_________________________________ 189<br />
De verzwegen waarheid over vitaminen<br />
Serdar Gözübüyük__________________________________ 191<br />
Jongste internationale arbiter inspireert en motiveert<br />
René Pluijm______________________________________ 192<br />
‘Voorkomen dat we onze eigen toekomst opvreten’<br />
Prof. drs. Jeroen Smit________________________________ 195<br />
De vele wegen naar goed leiderschap<br />
Janneke Monshouwer______________________________ 197<br />
Journaalpionier geeft verzwegen nieuws een stem<br />
Prof. dr. Maarten van Rossem_________________________ 199<br />
Theaterproductie <strong>2017</strong><br />
Mr. Sandra Lutchman_____________________________ 201<br />
‘Diversiteit in besturen levert meer op’<br />
Prof. dr. Vincent Icke________________________________ 203<br />
Gravity does not exist<br />
Liesbeth Mekkering-van Velzen____________________ 204<br />
‘Nooit opgeven, wat ze ook zeggen’<br />
Prof. dr. Paul Louis Iske______________________________ 207<br />
De vele wegen naar goed leiderschap<br />
Prof. dr. René Smits_______________________________ 209<br />
Hoe Europa’s monetaire unie dynamischer en menselijker kan worden<br />
Aanbevolen boeken_________________________________ 211<br />
Drs. Harry Starren__________________________________ 214<br />
Zoekgemaakt verleden<br />
Nick van Ruiten MBA Msc_________________________ 216<br />
‘Scientology en het onbedoelde lot van disruptieve kennis’<br />
Sierd Nutma_______________________________________ 219<br />
‘Train je mentale veerkracht en word beter, sterker en gelukkiger dan ooit’<br />
Esther Ritman____________________________________ 220<br />
In de Ambassade van de Vrije Geest zijn de boeken voortdurend in gesprek<br />
Haim Divon LLB__________________________________ 224<br />
‘Hallo! Kijk eens wat er echt gebeurt in Israël’<br />
Midas Dekkers_____________________________________ 228<br />
Biologie op eigen wijze<br />
Prof. dr. mr. Geert-Jan Alexander Knoops _______________ 230<br />
Geweldstoepassing door de politie: naar een<br />
strafrechtelijk nieuw tijdperk<br />
GALERY - De categorieën____________________________ 233<br />
Een selectie van Speakers Academy® Faculty Members ingedeeld per categorie<br />
Inspirerende bekende Nederlanders____________________ 287<br />
Humor is noodzakelijk in het bedrijf___________________ 288<br />
Maatschappelijke ontwikkeling________________________ 289<br />
SOKIA - Solange Kirschen_________________________ 290<br />
© MET DANK AAN MARC LAMMERS<br />
45 40 46 63 82 103<br />
© PETRA OUDSHOORN<br />
© ALEKSANDRA STRIAPUNINA<br />
© ENITH STENHUYS<br />
© IRIS PLANTING<br />
© ENITH STENHUYS<br />
Marc<br />
Lammers<br />
prof. dr. Iris<br />
Sommer<br />
Charles<br />
Groenhuijsen<br />
Pierre<br />
Wind<br />
Vivianne<br />
Bendermacher<br />
Iris<br />
Hond<br />
SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2017</strong> 7
© ENITH STENHUYS<br />
Solange & Albert de Booij<br />
8<br />
SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2017</strong>
20 JAAR SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>®<br />
‘Uitgesproken marktleider<br />
is nog lang niet uitgepraat’<br />
Tekst: Jacques Geluk<br />
Nederland kent tot 1997 geen echte sprekerscultuur. Dat jaar ziet Albert de Booij kans het spreken professioneel in<br />
de markt te zetten. Het De Booij Instituut groeit onder de naam Speakers Academy® snel uit tot een begrip. In mei<br />
viert Speakers Academy® haar 20-jarig bestaan. De Booij constateert dat de groei van zijn bureau al die jaren nooit is<br />
onderbroken – ook niet door de crisis – en verwacht opnieuw een grote internationale doorbraak.<br />
Zoals alles begint ook Speakers Academy®<br />
in 1997 met een gedachte.<br />
Albert de Booij heeft dan al 25 jaar<br />
een bedrijf, De Booij Party & Congresarchitecten,<br />
dat congressen, seminars,<br />
bedrijfsevenementen en concerten van grote<br />
namen als Sarah Vaughan, Art Blakey en<br />
Udo Jürgens organiseert in binnen- en buitenland.<br />
Vierhonderd evenementen per jaar,<br />
die meestal en tot in de kleine uurtjes plaatsvinden<br />
op vrijdag en zaterdag en om een<br />
grote logistieke inspanning vragen. “Ik wilde<br />
het wat rustiger aan doen en ineens bedacht<br />
ik dat we van die drukke weekeinden konden<br />
afkomen als ik doordeweeks een spreker<br />
in plaats van een zanger in bijvoorbeeld De<br />
Doelen zou zetten. Er was nog vrijwel niets<br />
op dat gebied. Voor mij was het een kans de<br />
sprekersmarkt te professionaliseren, zonder<br />
afscheid te hoeven nemen van mijn medewerkers<br />
en mijn kantoor. Niet wetend dat het<br />
sprekersinstituut zo’n groot succes zou worden<br />
dat we het juist drie keer zo druk zouden<br />
krijgen.”<br />
Het eerste levensteken is twintig jaar geleden<br />
een brochure. Uit de inleiding blijkt dat<br />
positief denken en doen in 1997, ‘als leidraad<br />
voor succes in een begripvolle samenleving’,<br />
de uitgangspunten zijn van het eerste professionele<br />
Nederlandse sprekersbureau, dat dan<br />
nog de naam De Booij Instituut draagt. ‘Wie<br />
werkelijk communiceert, heeft de basis voor<br />
‘Winners never quit<br />
and quitters never win’<br />
succes gelegd’, schrijft oprichter De Booij.<br />
‘Sport, kunst en wetenschap lenen zich bij<br />
uitstek voor communicatiedoeleinden’ en<br />
‘Bekruipt u nooit het gevoel dat automatismen<br />
geijkt moeten worden? Dat opvattingen<br />
aan roest onderhevig zijn? Dat het tijd<br />
wordt voor vernieuwing? Dat effect proberen<br />
wij te bereiken via de bij het De Booij<br />
Instituut aangesloten topsprekers: impulsen<br />
via kruisbestuiving.’ Naar die sprekers moeten<br />
De Booij en zijn medewerkers zelf op<br />
zoek, want contacten moeten ze nog opbouwen.<br />
Gelukkig vinden de meeste mensen die<br />
zij benaderen het leuk. “Het was er nog niet<br />
en ze dachten er profijt van te zullen hebben”,<br />
herinnert De Booij zich.<br />
‘IK LEEF VAN MIJN PEN<br />
EN MIJN WOORD’<br />
“Zelf heb ik professor Pim Fortuyn, een<br />
van onze allereerste sprekers, gebeld met de<br />
vraag of hij soms lezingen gaf of een column<br />
schreef. Hij schaterde het uit en gilde door de<br />
telefoon ‘Ik leef van mijn pen en mijn woord’.<br />
Vervolgens ben ik naar hem toegegaan met<br />
voorstellen om zijn marketing te verbeteren.<br />
‘Als je denkt dat je dat kunt, moet je dat doen’,<br />
zei hij. Enkele jaren later ben ik met hem<br />
meegegaan in de LPF, maar bewust altijd<br />
buiten de politiek gebleven. Daardoor lieten<br />
en laten ook (ex-) politici en bestuurders<br />
van welke achtergrond dan ook zich graag<br />
door ons vertegenwoordigen. Denk aan Jan<br />
Peter Balkenende, Ad Melkert, Ivo Opstelten,<br />
Femke Halsema en Rob Oudkerk.” De<br />
zorgvuldig bewaarde brochure, ‘die achteraf<br />
gezien niet helemaal was wat die moest zijn’,<br />
vermeldt ook andere sprekers van het eerste<br />
uur. Onder hen FC Volendam-doelman<br />
Harry Kwakman, Pierre Janssen, Maurice de<br />
Hond, Nelli Cooman, Chriet Titulaer, Regilio<br />
Tuur, Yonina, psycholoog Piet Vroon,<br />
Emile Ratelband en Martin Gaus. “Voor<br />
Regilio hadden we als decor een boksring<br />
gemaakt, met zijn jas, belt en bokshandschoenen<br />
ernaast aan een kapstok. Een intelligente<br />
vent met een goed verhaal. Hij haalde<br />
vaak de uitspraak 'Winners never quit and<br />
quitters never win' van Vince Lombardi aan.<br />
Dat was Regilio ten voeten uit.”<br />
OVERAL TER WERELD<br />
LEZINGEN<br />
De naam De Booij Instituut maakt al<br />
snel plaats voor Speakers Academy®, met<br />
de Hoogstraat als nieuwe locatie. Niet lang<br />
daarna koopt Albert de Booij het huidige<br />
SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2017</strong> 9
20 JAAR SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>®<br />
pand aan de Schiedamse Vest. Van de oorspronkelijke<br />
ploeg is niemand over, behalve<br />
sales director René Warmerdam, aan wie De<br />
Booij refereert als ‘kennisambassadeur van<br />
het eerste uur’. “Sindsdien heeft Speakers<br />
Academy® een gestage groei doorgemaakt en<br />
zijn we onafgebroken marktleider. Het eerste<br />
jaar zaten we op zo’n 100 sprekersaanvragen<br />
per jaar, nu zijn dat er gemiddeld 5.000.<br />
De afgelopen twintig jaar zijn 75.000 aanvragen<br />
behandeld, waarvan de helft heeft geleid<br />
tot een definitieve boeking. In ons bestand<br />
staan nu geen 20, zoals in het allereerste<br />
begin, maar 6.000 nationale sprekers. Daarnaast<br />
hebben we toegang tot 35.000 à 40.000<br />
internationale sprekers. In principe kan<br />
Speakers Academy®, ‘The Global Home of<br />
Intellect’, overal ter wereld lezingen verzorgen<br />
en daarmee kennis overbrengen. ‘Bringing<br />
Knowledge to the World’ – het motto<br />
van Speakers – is belangrijk voor De Booij,<br />
die een lange lijst met steden toont waar<br />
‘zijn’ sprekers staan of hebben gestaan. Om<br />
er een paar te noemen: Abidjan, Aken, Antwerpen,<br />
Avignon, Barcelona, Brugge, Brussel,<br />
Dubai, Düsseldorf, Edmonton, Genève,<br />
Graz, Hamburg, Kopenhagen, Las Vegas,<br />
Lissabon, Londen, Madrid, Marseille, Melbourne,<br />
Milaan, Montréal, München, Taipeh,<br />
Vilnius, Warschau, Wenen en Zürich.<br />
“En natuurlijk is het ook geen probleem als<br />
een Nederlands bedrijf een buitenlandse<br />
spreker wil.”<br />
<strong>ACADEMY</strong> ® MAGAZINE<br />
Speakers Academy® is uitgegroeid tot<br />
een begrip en op afstand de grootste. Kleinere<br />
bureaus moeten soms een beroep doen<br />
op de marktleider om sprekers geboekt<br />
te krijgen voor hun klanten. Albert de<br />
Booij is steeds weer verbaasd als blijkt hoeveel<br />
mensen Speakers Academy® kennen.<br />
Dat is mede te danken aan het dikke glossy<br />
<strong>ACADEMY</strong>®<strong>Magazine</strong>, dat sinds 2004 (met<br />
de Dalai Lama en Desmond Tutu op het voorblad)<br />
minimaal een keer per jaar in een grote<br />
oplage verschijnt met altijd een groot aantal<br />
onafhankelijke journalistieke interviews met<br />
10<br />
SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2017</strong><br />
‘Ik heb geleerd dat<br />
ons product geen<br />
luxe is, maar<br />
een investering’<br />
vooraanstaande sprekers, aanstormend talent<br />
en andere interessante nationale en internationale<br />
prominenten, maar ook andere artikelen<br />
en informatie over de Academy en haar<br />
‘faculty members’. “Sinds we met het magazine<br />
zijn begonnen is de omzet verdubbeld.<br />
Vanaf het begin zijn er mensen, ook intern,<br />
die zich afvragen waarom je überhaupt nog<br />
een papieren blad zou uitgeven. Natuurlijk is<br />
het kostbaar, maar weglaten kost het bedrijf<br />
meer. Het magazine is iets tastbaars, maakt<br />
onze onderneming compleet. Als mensen<br />
in ons blad een interessant persoon tegenkomen<br />
gaan ze googelen en komen ze op onze<br />
website terecht. Dat levert gemiddeld 4.000<br />
unieke bezoekers per week op, een paar honderdduizend<br />
per jaar. De combinatie website<br />
en magazine is goud waard.”<br />
CRISIS IS EEN HYPE DIE<br />
VRAAG GENEREERT<br />
“Sinds de oprichting zijn we elk jaar<br />
gegroeid en hebben we nooit omzet ingeboet.<br />
Ook niet toen in 2008 de crisis uitbrak<br />
en zelfs ik dacht dat op het inhuren<br />
van sprekers, die toch al gauw een paar duizend<br />
euro per lezing kosten, zou worden<br />
bezuinigd. Dat is nooit gebeurd. Ook toen<br />
waren we, net als nu, voor zover ik weet het<br />
enige Nederlandse bedrijf dat al zijn rekeningen<br />
binnen 24 uur betaalt en geen leningen,<br />
financieringen of hypotheken heeft. We<br />
hebben sprekers in 25 categorieën en een<br />
aantal subcategorieën. Marketing-management,<br />
sales (‘zet drie stappen en je omzet<br />
verdubbelt'), motivatie, leiderschap en creativiteit<br />
zijn constanten die het altijd goed<br />
doen. Daarnaast zijn er geregeld hypes. Die<br />
crisis was er een van en er was ineens een<br />
enorme vraag naar sprekers over het te lijf<br />
gaan en overleven ervan.<br />
Nu gaat het vooral over duurzaamheid,<br />
klimaatverandering, energie en de visie van<br />
trendwatchers en futuristen. Door op alle<br />
ontwikkelingen snel en professioneel in te<br />
spelen en doordat we kunnen putten uit dat<br />
enorme arsenaal aan sprekers, doen wij het<br />
zo goed en ondervinden we nauwelijks concurrentie.<br />
Ook onze theaterproducties, met<br />
onder anderen André Kuipers en Maarten<br />
van Rossem, zijn succesvol”, vertelt De<br />
Booij. “Ik heb geleerd dat ons product geen<br />
luxe is, maar een investering.”<br />
Vooruitkijkend verwacht De Booij dat er<br />
marginaal nog groei mogelijk is tussen Bergen<br />
op Zoom en Delfzijl. Een omzetverdubbeling<br />
in Nederland alleen zit er niet<br />
in. Daarvoor is het gebied te klein. “Het is<br />
al bijzonder dat er zoveel aanvragen zijn! De<br />
wereld houdt echter niet op bij Bergen op<br />
Zoom. Daar begint zij pas. We zijn bezig met<br />
een internationale organisatie, waardoor we<br />
ons vanaf dit jaar op veel meer plaatsen kunnen<br />
en zullen manifesteren. Die internationale<br />
doorbraak komt eraan.”<br />
GEDEELDE WAARDEN<br />
Integriteit in alles wat we doen<br />
De kracht van culturele diversiteit<br />
Verbondenheid met elkaar en<br />
onze klanten<br />
Niet alleen doen wat mag, maar ook<br />
wat moreel gewenst is<br />
Focus op toegevoegde waarde<br />
Vertrouwen in elkaar en<br />
de toekomst
De kracht van<br />
Speakers Academy ®<br />
1<br />
Speakers Academy® heeft<br />
een transparant prijsbeleid.<br />
Duidelijkheid vooraf, geen<br />
boekingsfee of verborgen<br />
kosten.<br />
2<br />
Aankondigingen van<br />
congressen, seminars of<br />
andersoortige bijeenkomsten<br />
worden kosteloos vermeld op<br />
onze website.<br />
3<br />
Het consultancyteam van<br />
Speakers Academy® is het<br />
meest ervaren team in de<br />
Europese sprekerswereld. Met<br />
een gezamenlijke ervaring<br />
van zo’n 100 jaar heeft het<br />
tienduizenden aanvragen voor<br />
zijn relaties in behandeling<br />
genomen.<br />
4<br />
Relaties van Speakers<br />
Academy® ontvangen het<br />
<strong>ACADEMY</strong>® <strong>Magazine</strong><br />
kosteloos en de periodieke<br />
Nieuwsbrief, waarin de laatste<br />
ontwikkelingen worden<br />
besproken alsmede de meest<br />
recente sprekers worden<br />
voorgesteld. Zo krijgt de<br />
relatie up-to-date kennis<br />
van de steeds veranderende<br />
sprekersmarkt.<br />
5<br />
Een internationaal netwerk<br />
dat zijn weerga niet kent en<br />
toegang geeft tot meer dan<br />
35.000 sprekers wereldwijd.<br />
6<br />
Speakers Academy® hanteert<br />
een onbesproken ethisch<br />
gedrag naar haar klanten,<br />
medewerkers, toeleveranciers,<br />
Faculty Members en naar<br />
de samenleving, hetgeen<br />
resulteert in een onberispelijke<br />
reputatie en een ongeëvenaard<br />
betalingsgedrag.<br />
7<br />
De boeiende en<br />
inspirerende werkomgeving<br />
op het Speakers Academy®<br />
hoofdkantoor garandeert<br />
optimale professionaliteit en<br />
klantgerichtheid en staat borg<br />
voor het hoogst denkbare<br />
niveau van dienstverlening.<br />
8<br />
Nadat een boeking tot<br />
stand is gekomen stemt<br />
Speakers Academy® de<br />
werkbesprekingen af,<br />
controleert de optredens en<br />
evalueert de optredens die<br />
hebben plaatsgevonden.<br />
9<br />
Kosteloos advies. Onze<br />
Knowledge Ambassadors staan<br />
365 dagen per jaar voor u klaar<br />
en zorgen ervoor dat u binnen<br />
24 uur een offerte ontvangt.<br />
10<br />
In geval van ziekte en/of<br />
overmacht draagt Speakers<br />
Academy® te allen tijde zorg<br />
voor een vervangende spreker<br />
of dagvoorzitter. Uiteraard in<br />
overleg met u.<br />
CELINA<br />
SCHÜLLER<br />
HUGO<br />
DE REUS MA<br />
MARTINE<br />
VRINS<br />
SONJA<br />
DIENER<br />
DON<br />
DE BRUIJN<br />
BONNETTE<br />
VAN ZUIJLEN<br />
Met ingang van april <strong>2017</strong><br />
mr. NINA<br />
KESAR<br />
WALTER<br />
KALLENBACH<br />
MELANIE<br />
MARTENS<br />
NICK<br />
LINDEIJER<br />
RENÉ<br />
WARMERDAM<br />
JESSE<br />
SLUIMER<br />
JACQUES<br />
GELUK<br />
KIKI<br />
VERSCHUUREN<br />
info@speakersacademy.nl<br />
010-433 33 22 | speakersacademy.nl<br />
SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2017</strong> 11
INTERNATIONAAL<br />
Speakers Academy ® International<br />
The Global Home of Great Intellect<br />
Het afgelopen seizoen heeft Speakers Academy® honderden een diepgaande kennis en met veel enthousiasme. De jarenlange<br />
sprekers geboekt in Europa en ver daarbuiten. Steeds meer ervaring en expertise van deze mannen en vrouwen staan borg voor<br />
internationale bedrijven en organisaties weten Speakers Academy® een zeer interessante dag of avond. Veelal wordt de mogelijkheid<br />
te vinden als het gaat om kwalitatieve, inhoudelijke topsprekers en geboden tot interactie. Bent u geïnteresseerd in het engageren<br />
op menig Europees congres en seminar ontmoet u onze faculty van een internationale spreker neemt u dan contact op met ons<br />
members. Deze keynote speakers presenteren hun onderwerp met hoofdkantoor te Rotterdam.<br />
12<br />
SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2017</strong>
17-01-17 15:37<br />
Faculty members van Speakers Academy® hebben in het afgelopen seizoen opgetreden in onder meer:<br />
Abidjan<br />
Aken<br />
Amsterdam<br />
Ankara<br />
Antwerpen<br />
Avignon<br />
Bad Kissingen<br />
Bad Orb<br />
Barcelona<br />
Berlijn<br />
Bled<br />
Brest<br />
Brugge<br />
Brussel<br />
Casablanca<br />
Dubai<br />
Dublin<br />
Düsseldorf<br />
Edmonton, AB<br />
Essen<br />
Freiburg<br />
Genève<br />
Gent<br />
Graz<br />
Hamburg<br />
Ile de la Réunion<br />
Istanboel<br />
Keulen<br />
Kingsland, GA<br />
Kitzbühel<br />
Koblenz<br />
Kopenhagen<br />
Lago Maggiore<br />
Las Vegas, NV<br />
Le Touquet<br />
Leuven<br />
Lima<br />
Lissabon<br />
Londen<br />
Luxemburg<br />
Lyon<br />
Madrid<br />
Mallorca<br />
Marrakech<br />
Marseille<br />
Melbourne<br />
Milaan<br />
Montpellier<br />
Montreal<br />
München<br />
Nantes<br />
Nice<br />
Nordhorn<br />
Oostende<br />
Parijs<br />
Portoroz<br />
Praag<br />
Rome<br />
Rotterdam<br />
Schwerin<br />
Sint- Niklaas<br />
Stavanger<br />
Stockholm<br />
Strassbourg<br />
Strömstad<br />
Taipei<br />
Thonon-les-Bains<br />
Tours<br />
Vilnius<br />
Warschau<br />
Wenen<br />
Zürich<br />
© GUILLAUME PAUMIER<br />
© ENITH STENHUYS<br />
© EVERT-JAN DANIËLS<br />
© BORIS CYRULNIK<br />
© XAVIER VERDAGUER<br />
© JOSCHKA FISCHER<br />
© TASHA DE VASCONCELOS<br />
© ROBERT ESPALIEU<br />
© PHILIPPE DOUSTE-BLAZY<br />
© LUCY ALEXANDER<br />
© ROY BEUSKER<br />
© SIMON NEWBURY<br />
© FANNY SCHERTZER<br />
© ALEXIS DUCLOS<br />
© SUSAN NEIMAN<br />
© ENITH STENHUYSEN<br />
© RÜDIGER JÜRGENSEN<br />
© GINO DEPINTO<br />
Bernard<br />
Kouchner<br />
Bernard-Henri<br />
Lévy<br />
dr. Susan<br />
Neiman<br />
prof. dr. Peter<br />
Sloterdijk<br />
Anja<br />
Kohl<br />
David<br />
Shing<br />
Tasha<br />
de Vasconcelos<br />
Virginie<br />
Raisson<br />
Philippe<br />
Douste-Blazy<br />
Lucy<br />
Alexander<br />
Dominique<br />
Moïsi<br />
Alastair<br />
Campbell<br />
Jack<br />
Lang<br />
Jacques<br />
Attali<br />
Jeremy<br />
Rifkin<br />
Boris<br />
Cyrulnik<br />
Xavier<br />
Verdaguer<br />
Joschka<br />
Fischer<br />
&<br />
uber<br />
ls rentmeesters’<br />
te artikel<br />
emy.com<br />
SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE | 15 DE JAARGANG | N O 23 | JUBILEUMUITGAVE | OPLAGE 70.000<br />
MAGAZINE<br />
<strong>ACADEMY</strong>®<br />
MAGAZINE<br />
<strong>2017</strong><br />
DAVID ICKE<br />
RICHARD VAN HOOIJDONK<br />
EVERT JAAP LUGT<br />
‘Als de mens ontwaakt is het spel ‘De toekomst is gearriveerd in<br />
‘Succes kan innovatie<br />
van de machthebbers uit’<br />
het leven van vandaag’<br />
juist belemmeren’<br />
JACQUES ATTALI<br />
SJEIK IMRAN NAZAR HOSEIN<br />
PROF. DR. IRIS SOMMER<br />
‘Kan de wereld voorkomen dat<br />
‘Geweldig nieuws: Amerikanen<br />
‘Waarnemingen zijn<br />
we afglijden naar het slechte?’<br />
kunnen toch denken!’<br />
niet altijd waar’<br />
PROF. DR. GUSZTI EIBEN<br />
FRANÇOIS FILLON<br />
DR. ANDRÉ KUIPERS<br />
‘Robotbaby trapt de<br />
‘Franse ‘Thatcher’ vindt economie<br />
‘Een unieke kijk in het<br />
industriële evolutie af ’<br />
belangrijker dan verworvenheden’<br />
leven van een astronaut’<br />
HOOFDREDACTEUR - Albert de Booij<br />
REDACTIETEAM - Jacques Geluk (tekst) en het Speakers<br />
Academy ® Team olv algemeen directeur Celina Schüller<br />
SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong> ® BEZOEKADRES<br />
Postbus 22307 Schiedamse Vest 67-71<br />
3003 DH Rotterdam 3012 BE Rotterdam<br />
info@speakersacademy.nl Tel.: +31 (0)10 433 33 22<br />
GRAFISCH ONTWERP<br />
Speakers Academy ®<br />
Don de Bruijn<br />
DRUKWERK<br />
Roularta Printing NV,<br />
Roeselare België<br />
COPYRIGHT<br />
Copyright© 1997-<strong>2017</strong> Speakers Academy ® . Niets uit deze uitgave mag<br />
worden verveelvoudigd en / of openbaar worden gemaakt door middel van<br />
druk, fotokopie, microfilm of op welke wijze dan ook zonder voorafgaande<br />
schriftelijke toestemming van de uitgever. Alle rechten voorbehouden.<br />
Speakers Academy ® heeft de grootst mogelijke inspanning gepleegd om<br />
de copyrights van de geplaatste artikelen en foto’s aan de makers daarvan<br />
te doen toekomen. Speakers Academy ® vraagt de auteurs, fotografen en<br />
de sprekers copyrightvrije foto’s aan te leveren. In het geval het foto’s<br />
betreft die beschikbaar zijn gesteld door externe fotografen, vermeldt<br />
Speakers Academy ® de naam van de fotograaf op de foto zelf. In een aantal<br />
gevallen is het wellicht niet mogelijk (geweest) de te achterhalen. Mocht<br />
u menen rechthebbende te zijn van een of meerdere foto’s, neem dan<br />
contact op met Speakers Academy ® via e-mail: info@speakersacademy.nl<br />
De interviews, artikelen en columns zijn van onafhankelijke auteurs.<br />
<strong>ACADEMY</strong> ® <strong>Magazine</strong> neemt een metapositie in ten aanzien van geloof,<br />
religie, gender, ras, seksuele geaardheid en aanvaardt geen enkele<br />
verantwoordelijkheid voor de statements die worden gemaakt. <strong>ACADEMY</strong> ®<br />
<strong>Magazine</strong> heeft vanuit deze onafhankelijk positie mensen uitgenodigd, die<br />
vanuit verschillende gezichtspunten hun visie naar voren brengen.<br />
FOTOSTOCK<br />
Bedrijven of organisaties die fotomateriaal nodig hebben, kunnen tegen<br />
een vergoeding hiervan gebruik maken. U kunt contact opnemen met de<br />
informatiedesk van Speakers Academy ® : fotostock@speakersacademy.nl<br />
TOESTEMMING HERDRUK / GEBRUIK FOTO’S EN ILLUSTRATIES<br />
Voor toestemming van herdruk van artikelen, interviews, columns, foto’s en<br />
illustraties, kunt u contact opnemen met Speakers Academy ® :<br />
magazine@speakersacademy.nl<br />
COLUMNSERVICE<br />
Veel van onze sprekers zijn tevens goede<br />
schrijvers. In een aantal gevallen bestaat<br />
de mogelijkheid om een column te laten<br />
schrijven voor uw personeelsblad, huisorgaan,<br />
verenigingsblad, corporate magazine, jaarverslag,<br />
website, publiekstijdschrift. Ook kunnen wij op<br />
verzoek een column, kort verhaal of gedicht ter<br />
ondersteuning van een congres (laten) verzorgen.<br />
SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2017</strong><br />
13
ONLINE<br />
Europa's grootste<br />
online sprekersinstituut<br />
Het grootste sprekersportaal en voor iedereen toegankelijk. Per jaar wordt de website bezocht door<br />
honderdduizenden unieke bezoekers en biedt hiermee toegang tot ‘de wereld van kennis’. De zoekmachine is<br />
eenvoudig in gebruik. U kunt zoeken op naam, alfabet, trefwoord en op maar liefst 25 categorieën; een makkelijke<br />
manier om kennis te maken met de Faculty Members van Speakers Academy®. Tevens treft men op de website<br />
honderden interessante artikelen en columns, exclusieve interviews, videos en foto’s van onze Faculty Members.<br />
speakersacademy.com<br />
14 SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2017</strong>
Een wereldvraag voor <strong>2017</strong><br />
De bekende schrijfster Amanda Gefter heeft eens gezegd: ‘Er zijn net zoveel universums als er mensen zijn’. Hoe vaak gaat<br />
het niet mis in de intermenselijke communicatie omdat het lijkt alsof wij in totaal verschillende werelden leven! We zijn een<br />
bijzonder leuk (én leerzaam) verhaal tegengekomen van filosoof en vertaler Bram Moerland, dat wij met zijn toestemming<br />
en heel veel plezier publiceren in <strong>ACADEMY</strong>® <strong>Magazine</strong>. Een mooiere boodschap voor <strong>2017</strong> kunnen wij ons niet wensen.<br />
Bram Moerland<br />
Er was eens een man en die was heel<br />
erg bang voor honden. En dat werd<br />
almaar erger. Hij raakte er helemaal<br />
van overtuigd dat alle honden altijd<br />
gemeen zijn.<br />
“Rothonden zijn het, allemaal”, zei hij tegen<br />
zichzelf. “Het enige wat ze willen, is bijten in<br />
mijn kuiten.”<br />
Ten slotte durfde hij de deur niet meer uit, bang<br />
om zo'n gemene rothond tegen te komen.<br />
Nu was het ook een heel intelligente man.<br />
Dus besloot hij een list te verzinnen. Hij<br />
bestelde per postorder een voorraad van<br />
de allerlekkerste hondenbrokjes. Toen die<br />
waren afgeleverd, stopte hij wat hondenbrokjes<br />
in zijn jaszak en dat gaf hem de moed<br />
om weer de straat op te gaan. “Want”, zo had<br />
hij bedacht, “als er dan zo’n gemene rothond<br />
op me afkomt, dan werp ik die allerheerlijkste<br />
hondenbrokjes op straat en dan zal die<br />
rothond vast en zeker de voorkeur geven aan<br />
die brokjes boven mijn kuiten.”<br />
En zo durfde hij weer elke dag naar zijn werk.<br />
Elke dag nam hij een verse voorraad hondenbrokjes<br />
mee, voor onderweg.<br />
Op een dag kwamen er aan de overkant van<br />
de straat nieuwe bewoners. Die hadden een<br />
hond. Net als de man had ook die hond een<br />
vaste overtuiging. Die hond was er zeker van<br />
dat alle mensen altijd lief zijn.<br />
“Lieve mensen zijn het, allemaal”, zei hij<br />
tegen zichzelf. Hij had daar ook alle reden<br />
toe. Hij kreeg gratis eten en drinken, werd<br />
regelmatig geknuffeld en z'n baasjes letten<br />
goed op als het tijd was dat hij weer eens<br />
nodig naar buiten moest.<br />
Omdat die baasjes het zelf erg druk hadden,<br />
en moeite hadden met vroeg opstaan, zetten<br />
ze hem 's ochtends altijd even alleen buiten,<br />
© MET DANK AAN BRAM MOERLAND<br />
zodat hij dan zelf maar een goed plekje moest<br />
zoeken tussen de struiken om te doen wat hij<br />
moest doen.<br />
En toen gebeurde het.<br />
De man stapte 's ochtends zijn huis uit.<br />
Op datzelfde moment zetten de nieuwe<br />
overburen hun hond op straat.<br />
“Daar heb je zo'n gemene rothond”, bedacht<br />
de man vol schrik toen hij de hond zag.<br />
“Daar heb je weer zo'n lief mens”, bedacht de<br />
hond toen hij de man zag.<br />
De hond rende op de man af.<br />
“Zie je wel”, sprak de man tegen zichzelf, “die<br />
komt op m'n kuiten af.”<br />
En toen de hond hem genaderd was, wierp<br />
hij volgens plan meteen die hondenbrokjes<br />
op de grond.<br />
Het werkte als voorzien.<br />
“Zie je wel”, sprak de hond tegen zichzelf,<br />
“ook hier zijn alle mensen lief, ik krijg<br />
zomaar weer voor niks van die allerheerlijkste<br />
hondenbrokjes.”<br />
De volgende ochtend zei de man opnieuw<br />
tegen zichzelf: “Daar heb je alweer die<br />
gemene rothond.”En hij gooide weer de<br />
allerheerlijkste hondenbrokjes op de grond.<br />
En de hond zei opnieuw tegen zichzelf:<br />
“Daar heb je weer zo'n lief mens”, genietend<br />
van de brokjes. En dat herhaalde zich<br />
voortaan elke ochtend.<br />
En wat is nou de moraal van dit verhaal? Want<br />
dit is een verhaaltje met een moraaltje.<br />
Het opmerkelijke is dat voor de man en de<br />
hond elke ochtend de feiten precies dezelfde<br />
zijn. De hond rent naar de man. De man gooit<br />
hondenbrokjes op straat. De hond eet de hondenbrokjes.<br />
Dat zijn de feiten.<br />
Die feiten, die voor de man en de hond dus<br />
precies gelijk zijn, bevestigen echter de man<br />
in zijn overtuiging dat alle honden gemeen<br />
zijn. En precies diezelfde feiten bevestigen<br />
de hond in zijn overtuiging dat alle mensen<br />
lief zijn.<br />
En ook al delen man en hond dezelfde feiten,<br />
ze leven in twee geheel verschillende werelden.<br />
De man woont in een wereld van angst<br />
en wordt daar elke dag in bevestigd.<br />
De hond woont in een wereld van liefde en<br />
wordt daar ook elke dag in bevestigd.<br />
Zou het misschien kunnen zijn dat ieder ook<br />
zo z'n eigen wereld schept?<br />
En daarom de wereldvraag: in welke wereld<br />
woon jij?<br />
Hoe jouw wereld<br />
ook zij, ik hoop dat<br />
jij in het nieuwe jaar<br />
jezelf in jouw eigen<br />
wereld helemaal op<br />
je plek voelt, dat je<br />
daar gelukkig van<br />
wordt en dat je dat<br />
geluk in vrede met<br />
je medemens kunt<br />
delen.<br />
brammoerland@speakersacademy.nl<br />
© MET DANK AAN BRAM MOERLAND<br />
SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2017</strong> 15
© WIKIMEDIA COMMONS<br />
Wereldberoemde<br />
natuurkundige<br />
vreest dat het<br />
over 1.000 jaar<br />
afgelopen is met<br />
de mens<br />
prof. Stephen Hawking<br />
Tekst: Jacques Geluk<br />
16<br />
SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2017</strong>
WETENSCHAP<br />
Het klinkt akelig dichtbij. Nog slechts dertig generaties en het kan zomaar voorbij zijn. Voor de mens en de meeste dieren.<br />
Stephen Hawking waarschuwt dat de aarde over duizend jaar waarschijnlijk onbewoonbaar is. Daarom herhaalt de<br />
wereldberoemde, aan een rolstoel gebonden theoretische natuurkundige keer op keer: “Onze enige toekomst ligt in de ruimte.”<br />
Een komeetinslag of enorme natuurramp<br />
kan vrijwel al het leven op<br />
aarde in één keer wegvagen, maar<br />
Stephen Hawking denkt eerder dat<br />
de mens zijn eigen graf graaft. Tijdens een<br />
lezing voor de debatclub van Oxford Union,<br />
eind <strong>2016</strong>, noemt hij – volgens de Britse<br />
krant The Telegraph – als risico’s nucleaire<br />
oorlogen, de ontwikkeling van autonome<br />
krachtige wapens, klimaatverandering en<br />
toenemende resistentie tegen antibiotica.<br />
“Maar zelfs zonder daarmee rekening te<br />
houden, hebben we er geen idee van wat<br />
er op ons afkomt en wie onze vijanden zullen<br />
zijn”, aldus Hawking, die in Cambridge<br />
waarschuwt dat kunstmatige intelligentie<br />
(AI) ons uiteindelijk de das kan omdoen.<br />
Om de risico’s enigszins te beperken heeft<br />
Hawking zich eind 2015 al aangesloten bij<br />
een coalitie van meer dan 20.000 onderzoekers<br />
en deskundigen die ijveren voor een ban<br />
op het ontwikkelen van autonome wapens,<br />
die zonder menselijke interventie op doelen<br />
kunnen vuren. Onder hen Steve Wozniak,<br />
Elon Musk en Noam Chomsky. De website<br />
ScienceAlert en de app Futurism citeren<br />
Hawking over pogingen de effecten van<br />
de klimaatverandering te verzachten: “Er<br />
is straks onvoldoende land om voedsel te<br />
verbouwen, onze kusten verdwijnen en het<br />
enige eetbare dat in de zeeën overblijft is dan<br />
waarschijnlijk gekookt, vanwege de snel stijgende<br />
temperaturen. Dat gaat nog heel veel<br />
strijd en inspanning kosten.”<br />
KUNSTMATIGE<br />
INTELLIGENTIE<br />
Over artificiële intelligentie zegt Hawking:<br />
“AI is het beste of het slechtste dat<br />
de mensheid kan overkomen.” De oprichters<br />
van OpenAI, een onderzoeksinitiatief<br />
van Musk naar de ethische aspecten van AI,<br />
hebben in 2015 gezegd dat onze robots volledig<br />
onderdanig zijn aan de mens. Ze vragen<br />
zich echter af wat er gebeurt als we te veel<br />
beperkingen loslaten.” De krant The Guardian<br />
schrijft dat Hawking daarom de oprichting<br />
toejuicht van het Leverhulme Centre<br />
for the Future of Intelligence van de universiteit<br />
van Cambridge, dat vragen wil beantwoorden<br />
over de snelle opkomst van AI. “We<br />
besteden veel tijd aan het bestuderen van<br />
de geschiedenis, wat – laten we eerlijk zijn<br />
– meestal de geschiedenis van onze stomheid<br />
is. Het is dan ook een welkome verandering<br />
dat mensen nu eindelijk de toekomst<br />
van intelligentie onderzoeken.” Hawking is<br />
bang dat AI het risico vergroot dat de mens<br />
door het ontwikkelen van een superintelligentie<br />
met een eigen wil de architect wordt<br />
van zijn eigen vernietiging. Desondanks ziet<br />
hij ook grote potentiële voordelen. “We kunnen<br />
niet voorspelen wat we kunnen bereiken<br />
wanneer AI ons brein versterkt. Deze technologische<br />
revolutie kan er misschien voor<br />
zorgen dat de schade die door industrialisatie<br />
is toegebracht aan de natuur gedeeltelijk<br />
terug te draaien is. Uiteindelijk kan AI ons<br />
helpen ziekte en armoede uit te roeien.”<br />
OPTIMISME<br />
The Independent meldt naar aanleiding<br />
van Hawkings uitspraken dat zelfvoorzienende<br />
menselijke koloniën op Mars,<br />
waarvoor nu al verder gevorderde plannen<br />
bestaan, de komende honderd jaar nog<br />
geen reële optie zijn. Dat betekent dat de<br />
mens de komende decennia ‘heel voorzichtig’<br />
moet zijn en moet blijven zoeken naar<br />
bewoonbare werelden. We moeten dan wel<br />
op onze hoede zijn voor buitenaardse intelligente<br />
volken, die wellicht net zo agressief<br />
zijn als wij, “en ons zien als een soort bacteriën.”<br />
Toch is er ook ruimte voor optimisme.<br />
In een van zijn lezingen zegt Hawking dat het<br />
misschien ook wel 10.000 jaar (of 300 generaties)<br />
kan duren voordat de aarde wordt<br />
‘Wat gebeurt er als<br />
robots niet meer<br />
ondergeschikt zijn aan<br />
de mens?’<br />
vernietigd. Volgens de Christian Science<br />
Monitor is de kans groot dat we tegen die tijd<br />
– of dat nu 1.000 of 10.000 jaar verder is – de<br />
ruimte hebben bevolkt en een aardse ramp<br />
niet meer betekent dat de mens uitsterft.<br />
“NASA zoekt naar zogenoemde exoplaneten<br />
waar menselijk leven mogelijk is en Musk wil<br />
Mars al in deze eeuw koloniseren.” Hawking:<br />
“Kijk in de tussentijd naar de sterren en niet<br />
naar je voeten. Probeer wat je ziet te begrijpen<br />
en vraag je af waardoor het universum<br />
kan bestaan. Wees nieuwsgierig. Hoe moeilijk<br />
het leven ook is, er is altijd iets dat je kunt<br />
doen en bereiken. Het is belangrijk om niet<br />
op te geven”, aldus citeert The Independent.<br />
Terugkijkend zegt hij: “Er is veel om optimistisch<br />
over te zijn. <strong>2016</strong> was een heerlijk jaar<br />
om te leven en onderzoek te doen naar theoretische<br />
fysica.”<br />
Stephen Hawking is een vooraanstaand Brits natuurkundige, kosmoloog en wiskundige. Hawking is gespecialiseerd in zwarte gaten en<br />
singulariteiten in de kosmologie. Hij heeft het begrip imaginaire tijd ontwikkeld, waardoor hij hoopt singulariteiten zoals bij de oerknal in zwarte<br />
gaten te kunnen oplossen. Sinds 1962 lijdt hij aan de ziekte ALS en is nu geheel aan een rolstoel gebonden.<br />
SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2017</strong> 17
© ENITH STENHUYS<br />
top<br />
20<br />
spreker<br />
Economie transformeert:<br />
‘Niet bezitten, maar genieten’<br />
Thomas Rau en Sabine Oberhuber nemen de lezers van hun recente boek ‘Material Matters’ mee op een<br />
spannende ontdekkingstocht, die hen laat nadenken over onze rol op aarde. In negen hoofdstukken zetten beide<br />
auteurs de wereld op z’n kop en werken ze toe naar een nieuw economisch model. Daarin is de consument niet<br />
langer eigenaar maar gebruiker, krijgen materialen rechten en is afval voltooid verleden tijd. Een utopie? Daar<br />
lijkt het niet op. Dit is hét model dat de revolutie die onze aarde nodig heeft mogelijk maakt.<br />
ir. Thomas Rau | Sabine Oberhuber<br />
18 SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2017</strong>
ECONOMIE VAN DE TOEKOMST<br />
Hij wordt wel een van de radicaalste<br />
bouwmeesters van Nederland<br />
genoemd. Architect Thomas Rau<br />
ontwerpt gebouwen die energie<br />
produceren in plaats van gebruiken. Samen<br />
met bedrijfseconome Sabine Oberhuber is<br />
hij oprichter van Turntoo, de eerste op de circulaire<br />
economie gerichte onderneming in<br />
Nederland. In ‘Material Matters’ presenteren<br />
ze diverse casussen en voorbeelden die aantonen<br />
dat de toekomstbestendige wereld niet<br />
ver weg is. Het zijn complexe zaken, maar die<br />
zijn zo helder en intrigerend beschreven dat<br />
het een zeer toegankelijk verhaal is geworden.<br />
Zeker voor mensen die zich herkennen<br />
in het motto ‘Niet bezitten, maar genieten!’<br />
en openstaan voor uitdagingen en revolutionair<br />
denken.<br />
“Wij leven in een tijd van grote en snelle veranderingen.<br />
Geen dag gaat voorbij zonder<br />
dat we vertrouwde zekerheden zien afbrokkelen<br />
of dingen die wij tot dan toe voor<br />
onmogelijk hielden ineens als nieuwe realiteit<br />
moeten accepteren – Brexit bijvoorbeeld,<br />
of de compleet ‘onwaarschijnlijke’<br />
verkiezingsuitslag in de Verenigde Staten.<br />
Maar is dit allemaal echt zo verrassend of<br />
hebben we de onderliggende oorzaken simpelweg<br />
over het hoofd gezien, de voortekens<br />
genegeerd? Al jaren zijn er urgente problemen<br />
in onze globale maatschappij die wij<br />
stelselmatig ontkennen. Zolang de consequenties<br />
niet direct voor onze neus staan,<br />
permitteren wij ons een lakse houding. Pas<br />
als urgente problemen zo actueel geworden<br />
zijn dat ze het dagelijkse nieuws bereiken,<br />
zijn wij tot handelen bereid, maar dan<br />
is het voor een adequaat antwoord meestal<br />
te laat – kijk naar de vluchtelingencrisis. Een<br />
probleem dat aan urgentie blijft winnen is de<br />
ecologische crisis, die ons af en toe via het<br />
tv-scherm bereikt in de vorm van wervelstormen<br />
of overstromingen. In de drukke<br />
mediawereld raken die beelden echter al<br />
snel weer naar de achtergrond. Deze crisis<br />
is het gevolg van een economisch systeem,<br />
waarin de waarden van de winst- en verliesrekening<br />
de enige echte parameters zijn voor<br />
besluitvorming. Sterker nog: onze cultuur is<br />
zo doordrenkt van eenzijdig economisch<br />
denken, dat die puur kwantitatieve kijk op<br />
de wereld het negeren van problemen blijkbaar<br />
rechtvaardigt”, aldus Thomas, die mede<br />
namens Sabine spreekt.<br />
‘Alles is tijdelijk,<br />
alleen de<br />
gevolgen zijn<br />
permanent’<br />
‘ONS VERBLIJF IS TIJDELIJK’<br />
“Grote mondiale vraagstukken hangen<br />
samen met ons lineair georganiseerde economische<br />
systeem waarin wij grondstoffen<br />
delven, gebruiken en vervolgens weggooien.<br />
Dit heeft niet alleen een gigantische verspilling<br />
van grondstoffen tot gevolg, maar ook<br />
het verlies van ecosystemen en de klimaatcrisis.<br />
De aarde is een gesloten systeem en<br />
ons verblijf hier is tijdelijk. In plaats van ons<br />
op deze planeet te gedragen als verantwoordelijke<br />
gasten en bewust met alles omgaan<br />
wat ons verblijf mogelijk maakt, hebben<br />
wij een systeem gecreëerd dat ons bestaan<br />
en dat van vele andere wezens op aarde in<br />
gevaar brengt. Sinds de vorige eeuw hanteren<br />
wij een economisch systeem dat is<br />
gericht op continue, exponentiële groei.<br />
Onze welvaart hangt ervan af. Om dat systeem<br />
in stand te houden, moeten mensen<br />
producten in steeds grotere hoeveelheden<br />
consumeren. Wij hebben van producten<br />
dan ook een probleem gemaakt en verkorten<br />
kunstmatig hun technische levensduur<br />
of laten ze – onder het mom van innovatie<br />
– in hoog tempo ‘verouderen’. Steeds wisselende<br />
modetrends zorgen ervoor dat men<br />
elk seizoen iets nieuws aanschaft. Dit systeem<br />
is niet te repareren met kleine verbeteringen,<br />
maar wel door onze economie<br />
fundamenteel anders te organiseren.”<br />
“Allereerst moeten wij ons realiseren dat<br />
eigendom verantwoordelijkheid met zich<br />
meebrengt. Tegenwoordig krijgen we<br />
noodgedwongen allerlei zaken in ons bezit<br />
waarvoor wij op de lange termijn geen verantwoordelijkheid<br />
kunnen dragen. Als onze<br />
laptop bijvoorbeeld niet meer aan onze eisen<br />
voldoet, is het moeilijk verantwoord om te<br />
gaan met het eigenaarschap. Wij kunnen<br />
niet zorgdragen voor alle grondstoffen en<br />
materialen die in een product verwerkt zijn<br />
– laat staan dat we ze kunnen hergebruiken.<br />
Vaak weten we niet eens om welke grondstoffen<br />
en materialen het gaat, of wat daarvan<br />
de kenmerken zijn. Dat dilemma is<br />
alleen op te lossen door anders tegen eigendom<br />
aan te gaan kijken: door te regelen dat<br />
we producten niet langer in eigendom hoeven<br />
te hebben om ze te gebruiken. Alleen zo<br />
kunnen we zorgen dat we materiaal niet langer<br />
verbruiken, maar slechts gebruiken.”<br />
PRODUCENT BLIJFT<br />
VERANTWOORDELIJK<br />
“We moeten dus naar een model toe<br />
waarin de producent verantwoordelijk blijft<br />
voor zijn product en waardevolle grondstoffen<br />
daardoor niet langer tot afval verworden,<br />
maar blijvend in ons (economische) systeem<br />
circuleren. Daarbij horen nieuwe verdienmodellen<br />
en een consequente registratie van<br />
de locatie van materialen in een Materialen<br />
Paspoort. Afval is immers in feite niets meer<br />
dan een verzameling grondstoffen zonder<br />
identiteitsbewijs. Dat is nog niet alles. Wanneer<br />
we ons daadwerkelijk bewust zijn van<br />
het feit dat we de meeste producten (en dus<br />
grondstoffen) maar voor korte tijd gebruiken,<br />
realiseren we ons dat dit in een uitgezoomd<br />
perspectief ook voor producenten<br />
opgaat. Daarom moeten we ons afvragen<br />
waar het eigendomsrecht op de grondstoffen<br />
zelf moet komen te liggen – ook de producent<br />
raakt anders op den duur overvraagd.<br />
Naar ons idee moeten we door de hele productieketen<br />
heen, van de ‘mijn’ tot aan de<br />
eindgebruiker, opnieuw bepalen in hoeverre<br />
SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2017</strong> 19
ECONOMIE VAN DE TOEKOMST<br />
eigendom functioneel of onontbeerlijk is.<br />
Binnen het Turntoo-model is de consequentie<br />
van die gedachte dat niet alleen producten<br />
maar ook materialen vallen onder dienstverlening.<br />
Aan de huidige waardencreatieketen<br />
voegen we een ‘waardenbehoudketen’ toe,<br />
wat leidt tot een ingrijpende verandering van<br />
ons hele economische systeem.”<br />
‘Afval is niets<br />
meer dan een<br />
verzameling<br />
grondstoffen<br />
zonder<br />
identiteitsbewijs’<br />
‘ECONOMIE WEERSPIEGELT<br />
ONS BEWUSTZIJN’<br />
“Om onze economie te veranderen, dienen<br />
we ons echter eerst te realiseren dat die<br />
een weerspiegeling is van ons bewustzijn<br />
en het daarin besloten wereldbeeld. Hoewel<br />
al sinds de zestiende eeuw bekend is<br />
dat de aarde om de zon draait en onze planeet<br />
één van vele in een oneindig uitgestrekt<br />
universum is, gedraagt de mens zich nog<br />
steeds alsof hij het centrum van het heelal<br />
zou zijn. Alles maken we ondergeschikt<br />
aan onze belangen. Dit antropocentrische<br />
wereldbeeld biedt de culturele bedding aan<br />
het hierboven beschreven lineaire economische<br />
systeem dat ons in de huidige crisis<br />
heeft gebracht. Om daaruit te komen is<br />
het belangrijk niet alleen onze economische<br />
spelregels te veranderen, maar vooral ook<br />
de ziel van onze economie en maatschappij.<br />
Vandaar ook de titel ‘Material Matters’. We<br />
moeten ons realiseren dat materiaal ertoe<br />
doet, maar ook dat er, verbonden aan dat<br />
onderwerp, nog vele andere essentiële zaken<br />
zijn waarop we nu echt moeten acteren. We<br />
zijn immers slechts gasten op deze aarde.<br />
Voor onszelf was deze wetenschap de aanleiding<br />
om in 1992 RAU Architecten op te<br />
richten. Gaandeweg zagen we echter dat de<br />
vragen die we tegenkwamen een bepaalde<br />
dimensie misten. Voor het behoud van een<br />
leefbare aarde is nu eenmaal meer nodig dan<br />
energieproducerende, gezonde gebouwen<br />
alleen.” Dat is in 2010 de reden voor Thomas<br />
Rau en Sabine Oberhuber om Turntoo op te<br />
richten, de eerste organisatie in Nederland<br />
die zich richt op het ideaal van de circulaire<br />
economie en het ontwikkelen van bedrijfsmodellen<br />
die ervoor zorgen dat waardevolle<br />
grondstoffen niet langer verloren gaan. Er is<br />
veel geïnvesteerd om het thema op de maatschappelijke<br />
agenda te krijgen en zo is ook<br />
dit boek ontstaan.<br />
TRANSFORMATIE<br />
“Tijdens het traject van de afgelopen jaren<br />
vormde zich in ons hoofd het idee dat de circulaire<br />
economie weliswaar een belangrijke<br />
stap is, maar dat uiteindelijk verdere stappen<br />
nodig zijn voor een fundamentele, totale<br />
transformatie van het bestaande systeem.<br />
Die moet uiteindelijk leiden tot een levensvatbaar<br />
economisch systeem, bestaande<br />
uit een reeks van bouwstenen die we in dit<br />
boek gezamenlijk ‘het Turntoo-model’ hebben<br />
genoemd. ‘Material Matters’ schetst een<br />
nieuw perspectief voor deze transformatie.<br />
Het is bemoedigend te zien dat ideeën voor<br />
een grote transformatie van ons economische<br />
systeem steeds meer maatschappelijke<br />
aandacht krijgen: verschillende overheden,<br />
overheidsinstanties en spelers in het<br />
bedrijfsleven beginnen de urgentie ervan<br />
op te pakken. Deze grote beweging kent<br />
ook voorlopers: mensen die zich al decennia<br />
hardmaken voor een dergelijke transformatie.<br />
Velen van hen hebben wij tijdens onze<br />
‘reis’ persoonlijk mogen ontmoeten; we zijn<br />
vol waardering voor hun werk. Wat ons allemaal<br />
met elkaar verbindt is samen te vatten<br />
in een uitspraak van Victor Hugo: ‘Niets is zo<br />
sterk als een idee waarvoor de tijd rijp is’.”<br />
Thomas Rau, CEO van Turntoo en RAU Architecten, is architect/ondernemer. Hij heeft een pedagogische opleiding<br />
gevolgd in Bonn, architectuur gestudeerd aan de Technische Universiteit Aken en dans en architectuur aan de<br />
Kunstacademie in Bonn. Sinds 1989 werkt hij in Nederland. Rau is een internationaal veelgevraagde spreker.<br />
Sabine Oberhuber is bedrijfseconome met een specialisatie op strategie en financiën. Ze heeft samen met Thomas<br />
Rau Turntoo opgericht en is gastdocent circulaire economie aan verschillende universiteiten. Oberhuber heeft<br />
gestudeerd aan de Universiteit van Münster en de ESCP European Business School. Hun gezamenlijke boek<br />
‘Material Matters’ (ISBN 9789461562258) is in december <strong>2016</strong> als paperback van 224 pagina’s verschenen.<br />
thomasrau@speakersacademy.nl; sabineoberhuber@speakersacademy.nl<br />
20 SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2017</strong><br />
© ENITH STENHUYS
Daarom: Speakers Academy ®<br />
Roelof Hemmen<br />
“Ik werk graag met Speakers Academy®. Een grote<br />
naam in de business, misschien wel de grootste.<br />
Professionals, komen niet met onzin; weten welke<br />
klus voor welke spreker geschikt is en welke niet.<br />
En het zijn fijne mensen!”<br />
Erica Terpstra<br />
“Ik werk graag met A-merken en Speakers<br />
Academy® is onbetwist in deze sector een A-merk!<br />
Het is een plezier om met hen te werken:<br />
als spreker én – zo hoor ik altijd – ook als<br />
opdrachtgever en cliënt.”<br />
Hadassah de Boer<br />
“Bij Speakers Academy® bevind ik me in<br />
uitstekend gezelschap. Aan de ene kant de top van<br />
presentatoren, dagvoorzitters en sprekers. Aan de<br />
andere kant een zeer professionele organisatie. Een<br />
genoegen om daarbij te horen!”<br />
Charles Groenhuijsen<br />
“Elke keer als ik voor Speakers Academy® optreed<br />
tref ik een aandachtig en intelligent publiek. Stel je<br />
voor dat je voor een zaal staat die alles voor zoete<br />
koek slikt of vervalt in oppervlakkige kritiek.”<br />
Harm Edens<br />
“Als ik voor het bedrijfsleven of de overheid dingen<br />
doe, dan moet dat professioneel geregeld zijn en<br />
dus zit ik ook bij de Speakers Academy® Family…<br />
sorry Faculty. Dat spreekt vanzelf.”<br />
Generaal-majoor b.d.<br />
Patrick Cammaert<br />
“Mijn ervaringen als spreker aangesloten bij<br />
Speakers Academy® zijn bijzonder goed. De<br />
medewerkers zijn goed georganiseerd, accuraat,<br />
voorkomend en zakelijk goed ingesteld. Gewoon<br />
een goede club om mee te werken.”<br />
prof. dr. Rob de Wijk<br />
“Door de Speakers Academy® kan ik mij volledig<br />
op de inhoud richten, omdat zij de hele organisatie<br />
rond mijn lezingen overnemen.”<br />
Cesar Zuiderwijk<br />
“Toen het aanbod kwam heb ik geen moment<br />
getwijfeld. Als drummer van een rockgroep hou ik<br />
van aftellen en spelen, duidelijkheid en recht door<br />
zee; precies de Speakers Academy®.”<br />
Astrid Joosten<br />
“Speakers Academy® zorgt niet alleen voor de juiste<br />
spreker voor de klant, maar zorgt ook goed voor<br />
ons, de sprekers. Vanuit hun kantoor in Rotterdam<br />
weten zij wat er speelt en leven zij mee.”<br />
SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2017</strong> 21
© SUITABLE IMAGES<br />
‘Ik heb<br />
gewoon iets<br />
met auto’s’<br />
prof. dr. Jan Peter Balkenende<br />
Tekst: Jacques Geluk<br />
Jan Peter Balkenende is zijn leven lang al gek op auto’s en<br />
autosport. Als 13-jarige jongen, geïnteresseerd in auto’s en<br />
autodesign, wil hij weten waarin Duitse, Franse en Italiaanse<br />
auto’s zich van elkaar onderscheiden. Hij volgt veranderingen<br />
in de industrie en de technologie, geniet van de dynamiek en<br />
merkt op dat het accent voor de oliecrisis van 1973 erg ligt op<br />
veiligheid en erna op zuinigheid. Met zijn ouders en twee broers<br />
bezoekt hij de AutoRAI, zelf gaat hij langs bij autodealers<br />
in Goes, waar hij op school zit. Hij raakt bevriend met Jan<br />
Lammers, die net als Max Verstappen nu, tot de verbeelding<br />
spreekt. “Het is leuk dat de belangstelling van vroeger altijd is<br />
gebleven en ik daarvan goed heb mogen profiteren.”<br />
22<br />
SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2017</strong>
AUTOMOBILITEIT<br />
"<br />
De RAI heeft mij, nadat mijn premierschap<br />
erop zat, het Gouden<br />
Wiel toegekend. Ze beschouwden<br />
mij als de meest gepassioneerde<br />
autoliefhebber van Nederland die het Catshuis<br />
ooit heeft gekend. Ik heb altijd veel plezier<br />
aan auto’s en de autosport beleefd, maar<br />
mijn belangstelling gaat veel dieper. Ik ben<br />
zeer geïnteresseerd in de betekenis van automobiliteit<br />
en de economische kansen die<br />
daaruit voortkomen. In de automobielindustrie<br />
komt veel samen. De sector biedt<br />
werkgelegenheid aan ruim 120.000 personen,<br />
verdeeld over de maak- en de serviceindustrie<br />
en indirect ook aan toeleverende<br />
bedrijfstakken. De metaalsector behaalt<br />
jaarlijks een omzet van 2,3 miljard euro<br />
door leveringen aan autofabrikanten. Duurzaamheid<br />
en het gebruik en de ontwikkeling<br />
van nieuwe materialen zijn twee andere<br />
aspecten. Mijn betrokkenheid daarbij komt<br />
sinds kort tot uiting als voorzitter van de<br />
New Mobility Foundation, een stichting<br />
die mensen die het slechter hebben in onze<br />
maatschappij toch wil laten profiteren van<br />
mobiliteit. Daarnaast ben ik juryvoorzitter<br />
van de Automotive Innovation Award.” Jan<br />
Peter Balkenende vertelt enthousiast over<br />
de hoge kwaliteit van de inzendingen in drie<br />
categorieën: technologie, diensten en uitdagende<br />
concepten.<br />
De initiatiefnemers van de Award – RAI<br />
Vereniging, BOVAG, LeasePlan Nederland.<br />
Roland Berger en AutomotiveNL – willen<br />
met de tweejaarlijkse prijs ook het minder<br />
zichtbare deel van de sector bredere bekendheid<br />
geven en de innovatiekracht verder<br />
versterken. Kennisdeling, krachtenbundeling<br />
en het stimuleren van publiek-private<br />
samenwerking zijn de onderliggende doelstellingen.<br />
“De jury beoordeelt hoe innovatief<br />
de ideeën werkelijk zijn en of ze echt<br />
bijdragen aan verandering. Tevens kijken we<br />
naar de marktkansen en de financiële kant<br />
van het verhaal.” Nederland is volgens Balkenende<br />
op automotivegebied gewoon goed.<br />
We zijn geen autoproducerend land, vergeleken<br />
met landen als Duitsland en Frankrijk,<br />
maar wat de inmiddels teruggetreden<br />
VDL-topman Wim van der Leegte heeft<br />
gedaan met Nedcar is, zegt hij stellig, ‘geweldig’.<br />
“Door BMW te bewegen de productie<br />
van de Mini in Nederland te laten plaatsvinden<br />
heeft hij een prachtig voorbeeld van<br />
ondernemerschap laten zien. Jarenlang is<br />
in Oost-Europese landen geïnvesteerd vanwege<br />
de lage arbeidskosten, maar Wim zei<br />
dat goede kwaliteit voor een goede prijs ook<br />
hier mogelijk is met behulp van robotica. De<br />
1.500 mensen die in Born hun baan verloren,<br />
zijn terug en er zijn 2.500 extra mensen aan<br />
de slag gegaan. Een prestatie van formaat.”<br />
Ook kleinere spelers, zoals sportwagenfabrikant<br />
Donkervoort doen het goed.<br />
‘Automotive en<br />
innovatie zijn<br />
belangrijk voor<br />
Nederland’<br />
WERELDSPELER<br />
Nederland mag dan een bescheiden<br />
rol spelen als autoproducent, we zijn wel<br />
wereldspeler als innovatieve toeleverancier<br />
van de automobielindustrie. “TomTom<br />
is een prachtig voorbeeld. Dat geldt<br />
ook voor autochipleverancier NXP en<br />
schuifdakproducent Inalfa. Wat betreft<br />
slimme mobiliteitsoplossingen en<br />
duurzaamheid lanceren Nederlandse<br />
bedrijven de mooiste initiatieven. Moby<br />
Park heeft een app ontwikkeld die inspeelt<br />
op de inzet van beschikbare parkeerruimte,<br />
Abel is de tegenhanger van Uber en ParkyFly<br />
biedt een alternatief voor parkeren op<br />
Schiphol. We lopen ook voorop als het gaat<br />
om het gebruik van ‘smart materials’- slimme<br />
materialen die door extreme invloeden<br />
van vorm kunnen veranderen terwijl ze<br />
zich al binnen de toepassing bevinden. De<br />
laatste tien tot twintig jaar zien we enorm<br />
veel ontwikkelingen. De ‘automotivehoek’<br />
rondom Eindhoven is buitengewoon<br />
succesvol. De Award hebben we dus vooral<br />
om het belang van de bedrijfstak én innovatie<br />
nog eens duidelijk neer te zetten.”<br />
MAX VERSTAPPEN<br />
Jan Peter Balkenende is een groot fan<br />
van Max Verstappen en ziet duidelijk wat<br />
de jonge coureur voor de Nederland en de<br />
autoindustrie betekent. “Het grappige van<br />
dit fenomeen is dat mensen die niets hebben<br />
met de Formule 1 of autosport ineens<br />
enthousiast worden, omdat hij tot de verbeelding<br />
spreekt. Max’ hele leven staat al in<br />
het teken van autoracen, wat heeft geleid tot<br />
hoge verwachtingen. Hij maakt het waar. Het<br />
is ongelooflijk knap wat hij heeft gerealiseerd.<br />
Bovendien communiceert hij heel goed.<br />
Max heeft de belangstelling voor de autosport<br />
nieuw leven ingeblazen en Nederland<br />
op de kaart gezet. De ontwikkelingen en de<br />
vernieuwingen in de Formule 1 leiden altijd<br />
tot nieuwe toepassingen in de reguliere autoindustrie,<br />
waardoor er een afgeleid verband<br />
is tussen Max Verstappen, het belang van de<br />
autosport en de Formule 1 en – op de langere<br />
termijn – innovaties in de automotivesector”,<br />
zegt Balkenende die merkbaar geniet van de<br />
prestaties van de coureur. “Ik ben heel blij dat<br />
hij presteert zoals hij presteert en het is leuk<br />
om te zien hoe hij dat doet.”<br />
ZELFRIJDENDE AUTO’S<br />
Het gesprek komt op een aantal recente<br />
ontwikkelingen, zoals zelfrijdende auto’s.<br />
De eerste tests, onder andere in maart <strong>2016</strong><br />
op de A2, zijn inmiddels achter de rug. “Het<br />
is een zeer interessante ontwikkeling, maar<br />
technisch gezien zo complex dat sommige<br />
spelers wat terughoudender zijn dan in het<br />
begin. Het gaat dan vooral over logistieke<br />
consequenties die er kunnen zijn. Rijden<br />
in een betrekkelijk overzichtelijke omgeving<br />
als de snelweg is een heel ander verhaal<br />
dan in complexe verkeerssituaties in steden.<br />
Dat laatste is heel lastig. Dat we een bepaalde<br />
kant opgaan staat voor mij vast, maar in de<br />
praktijk moet blijken hoe snel dat gaat. Ik zie<br />
SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2017</strong> 23
AUTOMOBILITEIT<br />
oplossingen komen en weet dat we behoorlijk<br />
veel kunnen klaarspelen in korte tijd, en juist heel vaak op elektriciteit te rijden.<br />
zo min mogelijk liters benzine te tanken<br />
maar die complexe elementen – ook het juridische<br />
en aansprakelijkheidsaspecten spe-<br />
hij een groot voorstander van elektrisch<br />
Voor hen is de maatregel jammer.” Zelf is<br />
len mee – kunnen voor vertraging zorgen.” rijden, maar er moet nog wel aan een aantal<br />
Balkenende moet lachen wanneer hij – als voorwaarden worden voldaan. Niet alleen<br />
enorme autoliefhebber – de vraag krijgt of speelt de actieradius een rol, voor veel<br />
hij het niet jammer vindt dat hij straks niet mensen is het een praktische belemmering<br />
zelf meer een auto zal besturen. Het valt allemaal<br />
wel mee denkt hij. “Ik beleef veel ple-<br />
aantal kilometers kan afleggen, ook de<br />
als hun elektrische auto maar een beperkt<br />
zier aan het rijden met historische auto’s, vraag waar die elektriciteit vandaan komt.<br />
bijvoorbeeld tijdens de vijf à zes rally’s waaraan<br />
ik elk jaar meedoe. Samen met Le Mans-<br />
een minder fraai verhaal. Ik ben er overigens<br />
“Wanneer die uit kolencentrales komt is het<br />
winnaar Gijs van Lennep in een Porsche wel van overtuigd dat ons wagenpark moet<br />
550 Spider uit 1955 de Mille Miglia in Italië<br />
rijden is een feest. Dat is autorijden pur richting die we uitgaan, maar er komen ook<br />
veranderen. Elektrisch is absoluut de<br />
sang. Dan stuur je echt. Niks geen rem- en andere oplossingen. Ik sprak laatst met prof.<br />
stuurbekrachtiging. Daar kan ik echt van dr. Ad van Wijk van de TU Delft die veel<br />
genieten. Aan de andere kant heb ik in mijn mogelijkheden ziet in een waterstofmotor.<br />
Mercedes een ingebouwd systeem, ‘Dystronic<br />
plus’, dat automatisch afremt wanneer de mobiliteits- en energieconcept. We kunnen<br />
Dat zou de opmaat zijn voor een heel ander<br />
auto voor mij te dichtbij komt. Dat gebruik zeker niet doorgaan zoals nu, er zijn echt<br />
ik altijd op snelwegen, omdat het veilig is veranderingen nodig, maar dat moet wel op<br />
en ik mij meer kan ontspannen. Sowieso is een verstandige manier gebeuren.”<br />
het grote voordeel van deze tijd dat er steeds<br />
betere veiligheidstechnieken zijn. Dat maakt VERKEERSGEDRAG<br />
het ook gemakkelijker te rijden met een zelfrijdende<br />
auto, want dat is natuurlijk wel heel Balkenende dat de verhoging van de maxi-<br />
Als verkeersdeelnemer denkt Jan Peter<br />
praktisch. Je kunt onderweg, zeker als je mumsnelheid naar 130 km per uur kan zorgen<br />
voor een betere doorstroming. Hij citeert<br />
straks weinig of niets meer zelf hoeft te doen,<br />
veel meer andere dingen doen.”<br />
ook een krantenbericht waarin staat dat het<br />
soms zelfs wat beter is voor het milieu als<br />
HYBRIDE AUTO’S<br />
automobilisten wat sneller rijden. “Ik word<br />
Alleen leaserijders met een volledig er trouwens niet echt warm van. Wel wil ik<br />
elektrische auto kunnen sinds 1 januari nog ervoor pleiten dat het overzichtelijk is. Nu is<br />
gebruik maken van een verlaagde bijtelling. voor sommige mensen of in sommige situaties<br />
niet duidelijk of je 100, 120 of 130 mag<br />
Voor een gewone hybride auto geldt vanaf<br />
<strong>2017</strong> geen enkel fiscaal voordeeltje meer. rijden. Dat is vervelend. Het moet logisch<br />
Veel mensen leasen of kopen gewoon zijn voor de automobilist. Het belangrijkste<br />
voor een goede doorstroming is echter<br />
weer benzineauto’s. “Ik snap dat wel”, zegt<br />
Balkenende. “Wanneer mensen alleen een verkeersgedrag. Ik heb meegewerkt aan een<br />
hybride auto rijden voor het fiscale voordeel, uitzending van Radio 538, waarin het ineens<br />
maar die nooit opladen aan een laadpaal, ging over files en verkeer. Ik vertelde dat tijdens<br />
mijn periode als minister-president al<br />
heeft subsidie geen zijn. Er zijn ook mensen<br />
die er plezier in hebben om te proberen veel investeringen in bijvoorbeeld meer en<br />
Prof. dr. Jan Peter Balkenende is als extern senior advisor voor EY specialist op het gebied van ‘Corporate Responsibility’<br />
en hoogleraar ‘Governance, Institutions and Internationalisation’ aan de Erasmus Universiteit Rotterdam.<br />
Verder is bij onder meer voorzitter van de Dutch Sustainable Growth Coalition, de New Mobility Foundation, de<br />
Maatschappelijke alliantie’ en de International Advisory Board van Rotterdam. Eerder was de CDA-politicus onder<br />
andere Tweede Kamerlid en minister-president (2002-2010). janpeterbalkenende@speakersacademy.nl<br />
24<br />
SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2017</strong><br />
‘Niks geen<br />
rem- en stuurbekrachtiging.<br />
Daar kan ik<br />
echt van<br />
genieten’<br />
bredere wegen zijn gedaan op voorbereiding<br />
op te verwachten mobiliteitsbehoeften.<br />
Dat is nodig, maar er is een ander probleem.<br />
Van de vijftien filemeldingen in die uitzending<br />
hadden er dertien te maken met ongelukken.<br />
Onlangs kwam in het nieuws dat<br />
11.000 keer per jaar een tunnelbuis moet<br />
worden afgesloten, doordat vrachtwagens<br />
te hoog geladen zijn. Andere ongelukken en<br />
vertragingen worden veroorzaakt door het<br />
gebruik van mobiele telefoons of door mensen<br />
die steeds van baan veranderen. Dat<br />
kunnen we allemaal voorkomen als weggebruikers<br />
hun gedrag veranderen. Als dat niet<br />
gebeurt, kun je wegen bouwen zoveel als je<br />
wilt zonder dat het helpt.” Alleen normaal<br />
gedrag op de weg zorgt ervoor dat veel files<br />
verdwijnen (de congestie rond de steden<br />
zal er altijd blijven), het aantal ongelukken<br />
afneemt en de veiligheid toeneemt. “Laten<br />
we verstandig omgaan met mobiliteit”, aldus<br />
Jan Peter Balkenende, een autoliefhebber<br />
pur sang: “Ik heb gewoon iets met auto’s.”<br />
© SUITABLE IMAGES
COLUMN<br />
Liever een biertje<br />
dan een selfie<br />
Jort Kelder<br />
Het gebeurt mij een paar keer per<br />
jaar. Na een praatje met plaatjes,<br />
een dagvoorzitterschap of debat<br />
dat in elk geval naar mijn idee<br />
behoorlijk is verlopen, dient zich een jongeman<br />
met scherpe tong bij het podium aan.<br />
Terwijl ik mijn spullen nog sta te pakken,<br />
ontwaar ik een meneer met een cynische<br />
trek rond de mond: ‘Jort, wees eens eerlijk,<br />
is dat schnabbelen nog wel leuk of doe je het<br />
alleen voor de centen?’ Afhankelijk van mijn<br />
humeur antwoord ik dan of ‘voor het geld<br />
natuurlijk!!’ danwel ‘Nee jôh, ik zou ook gratis<br />
gekomen zijn, maar als iemand vele duizendjes<br />
over heeft om mij m’n hobby te laten<br />
doen… snap je?’<br />
Zo’n zure vraag zou goed van een beroepsgenoot<br />
uit de journalistiek kunnen komen.<br />
Vooral stukjesschrijvers voor dag- en weekbladen<br />
proberen optredens voor zalen af<br />
te doen als ‘schnabbelende BN’ers’. Geloof<br />
mij, allemaal jaloezie. En intens dom. Door<br />
al die optredens leerde ik allerlei toppers in<br />
hun vak kennen en slurpte kennis op die<br />
uit de dagelijkse bode niet valt te destilleren.<br />
Bovendien: biedt zo’n hypocriete inktkoelie<br />
een optreden op een congres aan en<br />
hij hapt. Als-ie durft. Want goed presenteren,<br />
een zaal pákken, vergt enig talent en<br />
veel oefening. Het theatrale ambacht is in<br />
onze schrale Calvinistische cultuur schaarser<br />
dan elkaar napratende stukjesschrijvers.<br />
En alleen de besten worden teruggevraagd,<br />
dus ‘de markt’ lost het probleem van bijklussende<br />
B-presentatoren vanzelf op.<br />
Zo’n vijftien jaar geleden begon ik met presentaties<br />
voor zalen. Allerlei ondernemersclubs,<br />
banken en bedrijven wilden weten<br />
hoe die rakkers van Quote die lijst met 500<br />
rijke Nederlanders bij elkaar sprokkelden.<br />
Het was promotie voor mijn blad en ik deed<br />
het graag. Bovendien viel er altijd wel wat te<br />
© JAN HIBMA<br />
lachen, omdat een van de ‘leden’ van de rijkenlijst<br />
zich fel verzet had tegen publicatie<br />
of – beter – in de zaal zat en zich luidkeels<br />
roerde of juist wegkroop onder de stoel van<br />
z’n voorbuurman. Heerlijke tijd. Ik breidde<br />
mijn repertoire gaandeweg uit naar hoe het<br />
heurt bij het oude geld en specialiseerde mij<br />
in het versnellen van vaak slepende seminars<br />
en ‘dagen op de hei’. Hoe lollig of interessant<br />
ook, geloof mij, het is werk. En hoe soepeltjes<br />
zo’n presentatie soms ook verloopt, na<br />
afloop ruik ik altijd even onder m’n oksels:<br />
kan ik nog naar een afspraak zonder te douchen,<br />
dan redde ik het kennelijk op routine.<br />
Meestal schreeuwt de pH-waarde onder de<br />
kelderoksel om een stevige schrobbeurt. Na<br />
zeker zevenhonderd zalen, van de dorpskroeg<br />
tot Carré, ken ik geen angst meer. Wél<br />
een wee gevoel in de buik; de concentratie<br />
voor opkomst. Zal de eerste zin goed vallen?<br />
Of het wel eens misgaat? Zeker. Twee keer<br />
per jaar, vrees ik. Laatst nog, toen ik de naam<br />
van de voorzitter van een eerbiedwaardige<br />
vereeniging verkeerd uitsprak. Heur je niet<br />
te doen, bij de gewezen bevelhebber der zeestrijdkrachten!<br />
Of die keer dat ik zo onder<br />
tijdsdruk stond om ‘DWDD’ te halen, dat ik<br />
eerst een hoogwaardigheidsbekleder hardhandig<br />
maande niet over zijn spreektijd<br />
heen te gaan, waarna ik een vijfkoppig panel<br />
voortijdig bedankte voor het genoegen, wegholde<br />
en mijn V8 in dik een uur van Emmen<br />
naar Amsterdam trachtte te sturen. Er zijn<br />
glorieuzere momenten voor een gastheer.<br />
Heus, ik beloof mijn leven te beteren. Maar<br />
mag ik, voor één keer, een bede doen aan U,<br />
organisatoren, deelnemers en bezoekers van<br />
al die schitterende evenementen?<br />
SPREEKTIJD<br />
Als een Tedx-praatje max 18 minuten<br />
duurt en Barack Obama na twintig minuten<br />
met applaus vertrekt, wie is dan die hoogleraar<br />
economie of consultant veranderkunde<br />
dat-ie denkt 72 slides in één uur te kunnen<br />
vertonen? Gaapverwekkend, niet doen.<br />
GALA’S<br />
Black tie - altijd feestelijk. Maar waarom<br />
zijn de strikjes zelden zelfbinders, is het<br />
geluid vaak belabberd en moeten er niet vijf<br />
maar minstens dertig prijzen uitgereikt worden?<br />
Wellicht leuk voor de sponsoren maar<br />
rampzalig langdradig voor de zaal. En Uw<br />
Presentator.<br />
SELFIES<br />
Het leuke van dit werk is dat je ontelbaar<br />
veel mensen ontmoet die bijna allemaal<br />
vriendelijk zijn, zeker buiten de Randstad.<br />
Alleen die selfies… op hoeveel Facebookpagina’s<br />
sta ik nu met dezelfde blik maar<br />
een andere mevrouw wier naam mij inmiddels<br />
ontschoten is? Zullen we volgende keer<br />
gewoon een verkwikkend glas en een goed<br />
gesprek doen? Echt contact, beter.”<br />
jortkelder@speakersacademy.nl<br />
SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2017</strong> 25
© MARY-LAN NGUYEN<br />
26<br />
SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2017</strong>
POLITIEK<br />
Franse ‘Thatcher’ vindt<br />
economie belangrijker dan<br />
verworvenheden<br />
De rechtse Franse presidentskandidaat François Fillon wil de Franse economie vergaand liberaliseren,<br />
de banden met Poetins Rusland aanhalen en immigratie beperken. Hij wil niet uit de Europese Unie<br />
stappen, maar Brussel waar het kan intomen. Zijn tegenstreefster, de ultrarechtse, populistische Marine<br />
le Pen wil niet tornen aan verworven rechten en het economisch stelsel. Ze zal hem vooral daarop<br />
aanvallen, want over migratie zijn ze het vrijwel eens. Een portret.<br />
François Fillon<br />
Tekst: Jacques Geluk<br />
Het is niet niks en heel on-Frans<br />
wat François Fillon, de kansrijke<br />
presidentskandidaat van de<br />
partij Les Républicains op economisch<br />
gebied voorstelt. Hij wil – net als<br />
zijn grote voorbeeld Margaret Thatcher in<br />
Groot-Brittannië heeft gedaan – de vrije<br />
markt alle ruimte geven en verworven rechten<br />
afschaffen. Dat betekent onder meer het<br />
afschaffen van de 35-urige werkweek, ontslag<br />
voor 500.000 ambtenaren en een verhoging<br />
van de pensioenleeftijd van 62 naar<br />
65 jaar. Tegelijk wil hij de belastingen verlagen,<br />
waardoor bedrijven meer ruimte krijgen<br />
om te investeren en innoveren. Fillon wil<br />
dat onder andere financieren door de btw te<br />
verhogen. Zijn plannen, die ongetwijfeld<br />
voor grote onrust zullen zorgen, komen niet<br />
uit de lucht vallen. Begin <strong>2016</strong> constateert<br />
hij al dat Frankrijk een van de zwakke schakels<br />
binnen de Europese Unie is. “Terwijl we<br />
juist een leidende rol zouden moeten spelen.<br />
Ons land heeft alle troeven in handen de<br />
komende jaren de belangrijkste speler binnen<br />
de Unie te worden, maar dan moeten we<br />
het wel aandurven coherente hervormingen<br />
door te voeren. Dit is het doel dat ik mijn<br />
medeburgers wil voorhouden”, aldus Fillon<br />
in een eerder interview met Renée de Somer<br />
voor <strong>ACADEMY</strong>® <strong>Magazine</strong>. “Bovendien is<br />
Frankrijk moeilijk te hervormen. Dat is al<br />
decennia zo, omdat het land ‘altijd meer’ wil.<br />
Doordat de waarheid niet altijd duidelijk is<br />
en bestuurlijke moed ontbreekt, moeten de<br />
Fransen het doen met het devies ‘Komt tijd,<br />
komt raad’.”<br />
‘Frankrijk<br />
is geen<br />
multicultureel<br />
land’<br />
DRASTISCHE MAATREGELEN<br />
Met een staatsschuld van 2.000 miljard<br />
euro, relatieve armoede onder een aantal<br />
bevolkingsgroepen vooral in de periferie<br />
en veel werklozen is de tijd van illusies<br />
voorbij, vindt Fillon. Daarom zijn de drastische<br />
maatregelen nodig die hij als presidentskandidaat<br />
in het vooruitzicht stelt om<br />
het vastgelopen sociaaleconomische model<br />
te deblokkeren. Een productiviteitspakket<br />
is onderdeel van zijn plannen om groei en<br />
werkgelegenheid te stimuleren, ook al verwachten<br />
tegenstanders dat de werkloosheid<br />
eerst fors zal toenemen. “We moeten niet<br />
vasthouden aan een 35-urige werkweek.<br />
In plaats daarvan moeten we een drempel<br />
instellen voor extra werkuren, de jaarlijkse<br />
werktijd maximeren en het verlies aan<br />
salaris eventueel compenseren. De arbeidscode,<br />
die 3.000 pagina’s telt en activiteiten en<br />
werkgelegenheid remt, moeten we opnieuw<br />
bezien. Hetzelfde geldt voor de solidariteitsheffing<br />
voor gefortuneerden. Alle andere<br />
regelingen moet het bedrijfsleven zelf uitonderhandelen”,<br />
aldus Fillon. De hervorming<br />
van het ondernemerschap is voor hem als<br />
president van de Republiek een prioriteit.<br />
Door allerlei heffingen bij te stellen en te<br />
laten aansluiten op die in andere Europese<br />
landen wil hij bijdragen aan het herstel van<br />
de concurrentiepositie van Franse ondernemingen.<br />
Macro-econoom Kees de Kort zegt<br />
SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2017</strong> 27
POLITIEK<br />
op BNR Nieuwsradio dat hij blij is dat Fillon<br />
de voorverkiezingen van zijn partij heeft<br />
gewonnen: “Hij is de enige kandidaat met<br />
een op economie gericht programma: minder<br />
overheid, minder regels, meer bedrijfsleven<br />
en meer buitenland.”<br />
IMMIGRATIE BEPERKEN<br />
Als president van de Republiek zal François<br />
Fillon immigratie tot een minimum<br />
beperken. In een laatste televisiedebat voorafgaand<br />
aan de voorverkiezing binnen zijn<br />
partij benadrukt hij dat Frankrijk – in tegenstelling<br />
wat zijn verslagen opponent binnen<br />
les Républicains, Alain Juppé, beweert<br />
– geen multicultureel land is. “We hebben<br />
een eigen historie, taal en cultuur. Invloeden<br />
van buitenaf kunnen voor verrijking zorgen,<br />
maar dat betekent niet dat de Fransen kiezen<br />
voor multiculturalisme. In een supplement<br />
op zijn omvangrijke verkiezingsboek,<br />
‘Vaincre le totalitarisme islamique’, geeft hij<br />
‘De tijd van<br />
manieren aan om het islamitische totalitarisme<br />
te bestrijden en beweert hij dat verzoenend<br />
beleid de problemen slechts vergroot.<br />
illusies is<br />
Tegen Renée de Somer zegt hij medio <strong>2016</strong> al:<br />
voorbij’<br />
“We leven in een gefragmenteerde samenleving,<br />
waarin de verschillende gemeenschappen<br />
van elkaar gescheiden zijn. Dat is niet<br />
de verenigde Republiek die ik voorsta! Ik wil<br />
in onze grondwet verankeren dat immigratie<br />
afhangt van de capaciteit die Frankrijk stellen. We moeten kortom grenzen stellen<br />
en de sociale context en daarna quota vast-<br />
heeft om nieuwe inwoners toe te laten. Het aan de gastvrijheid van ons systeem. Geen<br />
parlement moet jaarlijks debatteren over de sociale hulp, gezinstoeslag of woonsubsidies<br />
voor mensen die korter dan twee jaar in<br />
gewenste omvang van de immigratie, aan<br />
de hand van de dan geldende situatie op het Frankrijk wonen. Nieuwe inwoners moeten<br />
gebied van werkgelegenheid, huisvesting zichzelf financieel kunnen redden, zonder<br />
François Fillon is een Franse advocaat en politicus. Hij was lid van de vroegere RPR en UMP en behoort nu tot de partij<br />
Les Républicains (LR). Fillon heeft diverse ministersposten vervuld tussen 1993 en 2012, respectievelijk in de regeringen<br />
van Edouard Balladur, Alain Juppé en Jacques Chirac. Hij werd premier onder Nicolas Sarkozy in 2007. Fillon is<br />
kandidaat van zijn partij voor het presidentschap in <strong>2017</strong>. francoisfillon@speakersacademy.nl<br />
28<br />
SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2017</strong><br />
© EUROPEAN PEOPLE PARTY<br />
een beroep te doen op onze sociale voorzieningen.<br />
Degenen die legaal in ons land werken<br />
en hun premies betalen, zijn natuurlijk<br />
net als alle werkenden verzekerd van zorg en<br />
tegen de gevolgen van verkeersongelukken.”<br />
KATHOLIEKE STEUN<br />
Marine le Pen zal hem daar niet op aanvallen.<br />
Op het gebied van immigratie zijn zij en<br />
Fillon het grotendeels eens, maar zijn economische<br />
plannen en het tornen aan verworvenheden<br />
zal zij zeker uitvergroten om de<br />
Fransen over te halen op haar Front National<br />
te stemmen. Fillon krijgt dan weer steun<br />
van (conservatieve) katholieken, waartoe hij<br />
zichzelf ook schaart. Hij kan het homohuwelijk<br />
weliswaar niet herroepen, zegt hij, hij<br />
wil wel voorkomen dat homostellen kinderen<br />
kunnen adopteren en dat valt goed bij<br />
zijn achterban. Bovendien is de verwachting<br />
dat veel verdeelde linkse kiezers, die zelf<br />
geen kansrijke kandidaat hebben, uiteindelijk<br />
in de tweede ronde van de verkiezingen<br />
op Fillon gaan stemmen om te voorkomen<br />
dat Marine le Pen de eerste vrouwelijke president<br />
van Frankrijk wordt en plannen voor<br />
een eventuele Frexit voor enorme onrust binnen<br />
Frankrijk en Europa kunnen zorgen. Of<br />
de voorspellingen en verwachtingen uitkomen?<br />
Niemand die het durft te zeggen, nadat<br />
opiniepeilers het al twee keer zeker wisten<br />
en toch helemaal fout zaten. De Franse presidentsverkiezingen<br />
van <strong>2017</strong> hebben plaats<br />
op 23 april (eerste stemronde) en 7 mei <strong>2017</strong><br />
(tweede stemronde).<br />
© RAMA
© WALTER KALLENBACH<br />
LEIDERSCHAP<br />
top<br />
20<br />
spreker<br />
Beklijvende visie op<br />
leidinggeven<br />
prof. dr. ir. Mathieu Weggeman<br />
2015: Managers moeten professionals en kenniswerkers niet sturen en controleren, maar faciliteren. Ze doen vanzelf wat ze moeten<br />
doen. Bemoeienis verstoort dat proces alleen maar, betoogt hoogleraar, adviseur en spreker prof. dr. ir. Mathieu Weggeman. Hij is groot<br />
voorstander van het Rijnlandse businessmodel, dat uitgaat van vertrouwen, gedeelde waarden en vakmanschap en continuïteit belangrijker<br />
vindt dan geld. “Gelukkig vinden veel start-ups dat ook, alleen noemen ze het niet zo.”<br />
<strong>2016</strong>: De waardesystemen van de protestgeneratie, die vaak nog aan het roer staat, en jongeren botsen binnen organisaties en zijn zelfs<br />
totaal niet compatibel. Mathieu Weggeman legt tijdens lezingen uit waarom hij denkt dat leidinggevende babyboomers, althans degenen<br />
die in het oude denken zijn blijven hangen, uiteindelijk moeten inbinden. De afgelopen twee jaar heeft Mathieu Weggeman, hoogleraar<br />
Organisatiekunde (specialisatie Innovatiemanagement) aan de TU Delft, in <strong>ACADEMY</strong> ® zijn mening gegeven over de wijze waarop<br />
organisaties het beste kunnen omgaan met leidinggeven in een veranderende zakelijke omgeving. Zijn visie heeft nog niets aan actualiteit<br />
ingeboet. Integendeel. Steeds meer mensen blijken die te delen.<br />
mathieuweggeman@speakersacademy.nl<br />
SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2017</strong> 29
TRENDWATCHER | FUTURIST<br />
De toekomst is gearriveerd<br />
in het leven van vandaag<br />
© ROBERT TJALONDO<br />
top<br />
20<br />
spreker<br />
Robotica, Internet of Things, nanotech, neurotech, big data en virtual en augmented reality. Deze nieuwe<br />
technologieën hebben nu al een grote en snelgroeiende impact op onze manier van leven. Ze maken het leven<br />
efficiënter, maar leveren ook nieuwe uitdagingen op. Trendwatcher en futurist Richard van Hooijdonk geeft zijn visie<br />
op wat er komen gaat (of al is) en wat dat voor ondernemers, overheden en consumenten betekent.<br />
Richard van Hooijdonk<br />
Tekst: Jacques Geluk<br />
We zijn straks niet alleen gezond<br />
ouder, maar ook veel meer de<br />
baas over ons eigen lichaam.<br />
Real time-technieken waarschuwen<br />
vóórdat het misgaat. Neurotechnologieën,<br />
die de manier waarop mensen het<br />
brein en verschillende aspecten van bewustzijn<br />
begrijpen, zorgen ervoor dat we de signalen<br />
die onze hersenen creëren kunnen<br />
‘lezen’. Daardoor kunnen we zelfs een drone<br />
30<br />
"<br />
SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2017</strong><br />
of Tesla met ons brein besturen. Nog indrukwekkender<br />
is het feit dat een chip in de hersenen<br />
van Alzheimerpatiënten er straks voor<br />
zorgt dat zij weer dingen kunnen onthouden<br />
en in het langetermijngeheugen kunnen<br />
opslaan. Experimenten zijn hoopvol. Ook<br />
epilepsie kan met een hersenchip verdwijnen.<br />
Het is in de toekomst mogelijk dat breinen<br />
met elkaar communiceren, maar ook<br />
om in de eigen hersenen oude geheugens op<br />
te vragen of nieuwe vaardigheden en kennis<br />
te ‘uploaden’”, zegt Richard van Hooijdonk,<br />
die in kaart brengt wat wij kunnen verwachten<br />
en daarna uitlegt wat de verschillende<br />
nieuwe technologieën betekenen en hoever<br />
ze al zijn ontwikkeld.<br />
“Als robots een deel van het Bruto Nationaal<br />
Product gaan verdienen, zonder daarvoor<br />
salaris te krijgen, bespaart dat geld,<br />
wat terug moet naar de maatschappij. Dat
TRENDWATCHER | FUTURIST<br />
noem ik distributie van welvaart. Het kan<br />
niet zo zijn dat buitenproportionele rijkdom<br />
en extreme armoede naast elkaar<br />
blijven bestaan. Ik denk dat het basisinkomen,<br />
waarmee verschillende Europese steden<br />
waaronder Utrecht experimenteren, in<br />
zo’n samenleving een grote, positieve rol<br />
kan spelen.” Van Hooijdonk constateert dat<br />
er veel nieuwe banen komen, maar dat veel<br />
bestaande verdwijnen. Flexibiliteit om daarmee<br />
om te gaan is er vrijwel niet. Overheid,<br />
onderwijs, ondernemers en medewerkers<br />
houden zich er te weinig mee bezig. “Niemand<br />
realiseert zich ook dat de hoeveel vrije<br />
tijd toeneemt, zeker voor degenen die geheel<br />
‘Hersenchip helpt<br />
straks Alzheimerpatiënten<br />
onthouden’<br />
uit het arbeidsproces verdwijnen. Dat betekent<br />
dat nieuwe doelen vinden voor deze<br />
groep heel belangrijk is en goed omgaan met<br />
vrije tijd in de toekomst een onmisbare vaardigheid<br />
wordt.”<br />
Doordat technologie een groot aantal<br />
taken overneemt binnen sectoren als<br />
gezondheidszorg, logistiek, onderwijs, landbouw,<br />
detailhandel, bouw en financiën, veranderen<br />
overal regels. Dat heeft nog lang niet<br />
iedereen door, maar volgens Van Hooijdonk<br />
is de tijd van achteroverleunen voorbij. “Disruptie<br />
slaat voortdurend toe bij bestaande<br />
bedrijven, die te maken krijgen met pilots,<br />
experimenten en al dan niet vijandige acquisities.<br />
Oude businessmodellen voldoen niet<br />
meer. Bedrijven moeten hun winsten de<br />
komende jaren grotendeels gebruiken om<br />
in nieuwe toekomstgerichte modellen te<br />
investeren en overstappen van korte termijn<br />
financiering naar waardenontwikkeling op<br />
de lange termijn. “Dit vraagt een nieuw type,<br />
hyper verbonden organisatie, waarin verandering<br />
de enige constante factor is en nieuwe<br />
mensen met een andere visie en manier van<br />
denken daarvoor moeten zorgen.”<br />
Tijdens zijn vele boeiende en hoog<br />
gewaardeerde lezingen en presentaties<br />
geeft Van Hooijdonk (op maat) aan welke<br />
trends hij binnen de verschillende technologieën<br />
verwacht.<br />
INTERNET OF THINGS<br />
GROEIT ENORM<br />
Het nu al veelbesproken en in feite ongecompliceerde<br />
Internet of Things (IoT)<br />
maakt het via sensoren, processoren en software<br />
mogelijk dat apparaten met elkaar ‘praten’<br />
en samen één groot netwerk vormen.<br />
“De zelfrijdende elektronische auto communiceert<br />
straks met de infrastructuur om<br />
je heen, jouw elektronische pil, je garagedeur<br />
en je oven zodat het eten klaar is als je<br />
binnenkomt. IoT groeit sinds <strong>2016</strong> enorm<br />
snel. We moeten de komende jaren nog wat<br />
technisch-operationele uitdagingen aangaan,<br />
beveiligingsproblemen oplossen en<br />
haast maken met de introductie van 5G om<br />
het massale data-aanbod te kunnen blijven<br />
verwerken, maar dan zijn de mogelijkheden<br />
vrijwel onbegrensd”, aldus Van Hooijdonk,<br />
die een voorbeeld geeft van een geavanceerdere<br />
toepassing: “Door een pil te slikken met<br />
daarin een sensor ter grootte van een zandkorrel<br />
die wordt geactiveerd bij contact met<br />
maagzuur en tegelijkertijd een draagbare<br />
sensor op de huid aan te brengen, kunnen<br />
patiënten artsen online actuele informatie<br />
geven over hun vitale functies en lichaamsprocessen.”<br />
Lagerproducent Schaeffer heeft<br />
IBM’s supercomputer Watson gehuurd<br />
om de data van miljoenen via IoT verbonden<br />
sensoren en apparaten te analyseren in<br />
de hoop op basis van de uitkomsten sneller<br />
besluiten te kunnen nemen, efficiëntie te<br />
verbeteren en kosten te drukken. Dan gaat<br />
het vooral om het onderhoud van de lagers<br />
die ervoor zorgen dat windturbines kunnen<br />
draaien. “Watson beoordeelt de sensoren die<br />
op elke turbine de windsnelheid meten om<br />
te kunnen voorspellen wanneer het vrijwel<br />
windstil is, zodat onderhoud gemakkelijker,<br />
sneller en goedkoper kan.”<br />
ROBOTS VERVANGEN<br />
‘WITTE BOORDEN’<br />
“Tot nu toe waren robots niet ontworpen<br />
om data te delen en te kunnen omgaan<br />
met niet- voorgeprogrammeerde situaties.<br />
Nieuwe roboticasystemen maken het mogelijk<br />
dat zelflerende robots zonder problemen<br />
van taak kunnen wisselen”, geeft Van<br />
Hooijdonk aan. “Daardoor kan Amazon<br />
zijn gemechaniseerde magazijn met honderdduizenden<br />
artikelen realiseren. Eén<br />
robot leert onderscheid te maken tussen de<br />
verschillende artikelen en er op een bepaalde<br />
manier mee om te gaan. Alle andere robots<br />
van hetzelfde type kunnen die handelingen<br />
onmiddellijk kopiëren.” Robots zijn inmiddels<br />
heel mobiel en kunnen, mede dankzij<br />
ingebouwde beperkingen, veilig taken<br />
vervullen in bijvoorbeeld bedrijven en de<br />
thuiszorg en fungeren als persoonlijke assistenten.<br />
De komende vijf jaar laten een perfectionering<br />
van al deze aspecten zien.<br />
Volledig geautomatiseerde fabrieken en<br />
robot-brandweermannen zijn eerder dan<br />
menigeen denkt realiteit. Recente ontwikkelingen<br />
bij kwantumcomputers, zoals Watson,<br />
wijzen erop dat denkende machines<br />
straks in potentie accountants, ingenieurs,<br />
artsen en advocaten kunnen vervangen.<br />
Mobiele robots zouden wel eens 80 procent<br />
van de huidige banen kunenn overnemen,<br />
waardoor over niet al te lange tijd in<br />
het ‘Vierde machinetijdperk’ een werkloosheidscrisis<br />
kan ontstaan. “De Wet van Moore<br />
voorspelt dat kunstmatig intelligente robots<br />
de mens binnen tien jaar zullen evenaren.<br />
Lerende robots zullen dan ‘witte boorden’-<br />
kantoorbanen overnemen. Tweevoetige,<br />
autonome robots kunnen, gekoppeld aan<br />
geavanceerde sensoren en slimme besturingen,<br />
rond 2025 hun weg vinden naar ziekenhuizen,<br />
scholen, het leger en woningen.”<br />
NANOTECH: ‘RADICALE<br />
ONTWRICHTING’<br />
Nanotech is een verzamelnaam van soms<br />
zeer verschillende vakgebieden (fysica, chemie,<br />
3D- en 4D-printen, biologie, gezondheidszorg<br />
en bouwkunde) en technologieën<br />
SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2017</strong> 31
TRENDWATCHER | FUTURIST<br />
die werken op nanoschaal (afmetingen analyseert met behulp van big data<br />
onder 100 nanometer, één nanometer is kankerbehandelingen en kan nu beter<br />
een miljoenste van een millimeter). Daarmee<br />
voorspellen welke medicijnen in moeilijke<br />
kunnen we de wereld van individu-<br />
gevallen effectief zijn. Omdat mensen dat<br />
ele atomen en moleculen betreden. Deze niet kunnen vergelijkt een gepatenteerde<br />
technologie maakt, in principe, een heel kunstmatige intelligentie miljarden<br />
scala aan nieuwe of verbeterde producten<br />
datapunten van genetische profielen van<br />
mogelijk en – in de toekomst – zichzelf oude en nieuwe patiënten. Daardoor kunnen<br />
reproducerende robots ter grootte van een artsen een behandeling op maat aanbieden<br />
bacterie, de zogenaamde nanobots. “Nanotechnologie<br />
belooft een radicale ontwrichting<br />
van de maakindustrie, de energiesector<br />
‘Zelfrijdende<br />
en de gezondheidszorg”, aldus Richard van<br />
Hooijdonk. Het komende decennium kunnen<br />
we mede dankzij deze technologie ener-<br />
treintjes<br />
gie oogsten van vloeren en wegen. Cellulose<br />
bezorgen<br />
nanovezels in houtpulp kunnen de elektrische<br />
ladingen produceren die dat mogelijk<br />
pakketjes in<br />
maken. “Atomisch kleine sensoren in wegen,<br />
bruggen, tunnels en ons elektriciteitsnet<br />
de stad’<br />
kunnen beschadigingen ontdekken en doorgeven<br />
aan nanomachines die zelf voor reparatie<br />
zorgen. Deze ‘zelfhelende’ techniek is<br />
straks wellicht toepasbaar in vliegtuigen,<br />
schepen en zelfs het menselijk lichaam.<br />
en stijgen de genezingskansen. In Nederland<br />
BIG DATA: HOOP VOOR<br />
zijn accurate weersvoorspellingen nodig om<br />
KANKERPATIËNTEN<br />
bijvoorbeeld overstromingen te voorkomen<br />
De hoeveelheid gegevens die bedrijven, of de gevolgen te beperken. Big data maakt<br />
overheden, apparaten (internet der dingen) dat mogelijk door kunstmatige intelligentie<br />
en mensen zelf verzamelen en opslaan in te schakelen voor het vergelijken van<br />
(foto’s, filmpjes op bijvoorbeeld Facebook historische datasets en een leger van<br />
en YouTube) groeit exponentieel. Een sensoren, inclusief mobieltjes, verspreid<br />
Amerikaans bedrijf gebruikt de data om de over het hele land in te zetten. De enorme<br />
leefstijl van klanten beter te begrijpen. Het wil groei van big data-gebruik lijkt onstuitbaar.<br />
weten hoelang ze al klant zijn en hoe vaak een Het lijkt dat alleen privacy-kwesties voor<br />
email hen beweegt de website te bezoeken. vertraging kunnen zorgen. In het Verenigd<br />
Met die kennis is het mogelijk speciaal op Koninkrijk wil bijvoorbeeld een financiële<br />
hen gerichte relevante aanbiedingen te autoriteit het verzamelen van big data door<br />
sturen en hen beter te bedienen. Dat het verzekeraars, die ze gebruiken om premies<br />
werkt is inmiddels gebleken. Het succes van vast te stellen, beperken om discriminerende<br />
de emails is met 20 procent toegenomen. Een praktijken te voorkomen. De verwachting is<br />
bedrijf gespecialiseerd in biowetenschap dat dit vaker zal voorkomen.<br />
Richard van Hooijdonk is trendwatcher en futurist, internationaal topspreker. Daarnaast adviseert hij<br />
multinationals en andere ambitieuze organisaties. Hij is gastdocent aan diverse universiteiten. Eerder werkte hij<br />
als strategisch adviseur, marketingdirecteur, adviseur en lid van de raden van bestuur en directies van diverse<br />
banken, verzekeraars, uitgevers en technologiebedrijven. richardvanhooijdonk@speakersacademy.nl<br />
SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2017</strong><br />
ZELFRIJDENDE TREINTJES<br />
Intelligente auto’s kunnen al zelf rijden,<br />
maar er zal nog enige tijd overheen gaan<br />
voordat het grote publiek ze accepteert en<br />
verzekeraars er uit zijn wie verantwoordelijk<br />
is als er toch iets gebeurt. Bijna iedereen<br />
heeft er moeite mee de controle over<br />
te geven aan algoritmes. Kunnen die wel<br />
omgaan met het onvoorspelbare gedrag van<br />
automobilisten die wel zelf blijven sturen?<br />
De verwachting is mensen te kunnen overtuigen<br />
wanneer uit harde cijfers blijkt dat het<br />
aantal verkeersslachtoffers significant daalt<br />
als het grootste deel van de auto’s op de weg<br />
autonoom rijdt. Als dat eenmaal een feit is<br />
zal ook het autobezit afnemen en het autodelen<br />
groeien. Van Hooijdonk: “Commercieel<br />
gezien verandert er veel. Er zal sprake<br />
zijn van disruptie in de transportsector. Nu<br />
bezorgen honderden bestelauto’s per vierkante<br />
kilometer dagelijks 40.000 pakketjes<br />
in Amsterdam. Dat zijn er straks 100.000.<br />
Daar is de infrastructuur niet klaar voor. Om<br />
nog meer files en uitstoot te voorkomen pleit<br />
ik voor zelfrijdende systemen die als een<br />
treintje door de buurt rijden.” Ten slotte een<br />
voorbeeld: multinational Caterpillar heeft<br />
enorme vrachtwagens geproduceerd voor<br />
de mijnbouw. Nieuwe sensortechnieken en<br />
software maken automatisering van deze<br />
giganten mogelijk, waardoor ze autonoom<br />
erts naar klanten kunnen vervoeren. Vanuit<br />
een centraal commandopunt houdt men het<br />
hele traject in de gaten. Hierdoor zijn minder<br />
mensen nodig en verbetert de veiligheid<br />
in de mijnbouw. Het bedrijf verwacht dat<br />
binnenkort vloten met zelfrijdende vrachtauto’s<br />
op de snelweg te zien zijn.<br />
© STUDIO OOSTRUM
COLUMN<br />
© ELSE KRAMER<br />
drs. Marjan Haselhoff<br />
Bent u die leider die een topteam wil? Een team dat verantwoordelijkheid<br />
neemt, initiatief toont, goed samenwerkt en zelf oplossingen<br />
bedenkt voor problemen? Nooit meer brandjes blussen en niet meer<br />
geleefd worden door uw agenda? Zodat u eindelijk toekomt aan strategische<br />
zaken en echte aandacht kunt geven aan medewerkers? Ja? Begin dan<br />
vandaag. Het kan! In mijn werk begeleid ik hoger management om zelfverantwoordelijke<br />
topteams te bereiken. Hoe? Door coachend leiding te geven.<br />
De huidige tijd vraagt om coachend leidinggeven gebaseerd op 6 V’s: geef<br />
Vertrouwen, Vrijheid en Verantwoordelijkheid, vanuit Verbinding, creëer Visie<br />
en Veiligheid. Simpel toch? Bedenk zelf maar eens wat u nodig heeft om tot<br />
maximale prestaties te komen.<br />
Veel leiders vinden het moeilijk om vrijheid, vertrouwen en verantwoordelijkheid<br />
te geven. Omdat doelen en resultaten halen vaak centraal staan. Zodra<br />
deze in gevaar dreigen te komen schieten leiders in een controlerende rol en<br />
krijgen ze neiging ze de verantwoordelijkheid op zich te nemen. Of ze bedenken,<br />
ongeduldig als ze zijn, oplossingen om zo het doel alsnog te bereiken.<br />
Daarmee wordt precies het tegenovergestelde bereikt: medewerkers schieten<br />
in de weerstand omdat ze te weinig vrijheid en vertrouwen ervaren en doelen<br />
worden niet gehaald.<br />
Wilt u een topteam, dan moet u ontdekken waarom het voor u zo lastig is de<br />
6 V’s toe te passen. Dit vergt veel zelfkennis. Het is mijn filosofie dat leidinggeven<br />
aan anderen begint met leidinggeven aan jezelf. Middels mijn eigen,<br />
inmiddels bewezen, Haselhoff-methode krijgt u inzicht in eigen valkuilen die<br />
onbewust het bereiken van gestelde doelen saboteren.<br />
EEN VOORBEELD<br />
Johan is directeur van een middelgrote organisatie en vindt dat zijn medewerkers<br />
te weinig verantwoordelijkheid nemen. Dit frustreert hem. Hij trekt<br />
dan ook veel zaken naar zich toe, werkt te hard en heeft te weinig tijd voor echt<br />
belangrijke zaken. Hij ontdekt dat zijn eigen valkuilgedrag (controledrang) hem<br />
onbewust saboteert. In zijn controledrang trekt hij dingen naar zich toe, wordt<br />
directief en luistert niet meer. Vervolgens is het zaak te ontdekken waar dit ineffectieve<br />
gedrag vandaan komt. Dergelijk gedrag komt altijd voort uit belemmerende<br />
gedachten als ‘ze moeten naar me luisteren’ of ‘ze moeten gewoon hun<br />
werk doen.’ Uiteindelijk is er één kerngedachte (een angst) die ervoor zorgt dat<br />
hij zijn gedrag blijft vertonen. Johans angst is om te falen.<br />
De oplossing is: accepteer angst. Dit geeft rust en zo ontstaat er ruimte voor<br />
gedachten die tot ander gedrag leiden. Johan realiseerde zich dat hij mocht falen<br />
(zijn nieuwe gedachte). Hij zag vervolgens in dat hij veel meer Vertrouwen moest<br />
geven. Dat deed hij door de Verbinding met zijn medewerkers aan te gaan. Daardoor<br />
begreep hij waarom zij hun verantwoordelijkheid niet namen. Door zelf<br />
te benoemen wat hem dwars zat, durfden zijn medewerkers ook open te zijn.<br />
Dankzij het toepassen van de 6 V’s, nam het team zijn verantwoordelijkheid<br />
en worden resultaten makkelijker gehaald.<br />
‘Het is mijn<br />
filosofie dat<br />
leidinggeven<br />
aan anderen<br />
begint met<br />
leidinggeven<br />
aan jezelf’<br />
marjanhaselhoff@speakersacademy.nl<br />
SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2017</strong> 33
© ENITH STENHUYS<br />
Maya Angoelal &<br />
Tatjana Romanyk<br />
34<br />
SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2017</strong>
VERKIEZING ETNISCHE ZAKENVROUW VAN NEDERLAND <strong>2016</strong><br />
‘De belangrijke<br />
andere kant van Nederland’<br />
Er kan weer een vooroordeel de prullenbak in: zakenvrouwen met een etnische achtergrond hoeven niet per se<br />
donker te zijn. Tatjana Romanyk, die eind oktober tijdens een spectaculair verkiezingsgaladiner in het Rotterdamse<br />
World Trade Center is uitgeroepen tot Etnische Zakenvrouw van Nederland (EZVN) <strong>2016</strong>, is zelfs blond! Haar<br />
wortels liggen in Oekraïne. EZVN-voorzitter Maritza Russel hoopt dat ook het omgekeerde gebeurt en straks zowel<br />
donkere als witte etnische zakenvrouwen gewoon Nederlandse zakenvrouwen zijn. In dit <strong>ACADEMY</strong>®<strong>Magazine</strong><br />
aandacht voor het gala, inclusief een gesprek met Tatjana die zich samen met haar medewerkers al jarenlang<br />
gepassioneerd beijvert voor een betere zorg en uitkomst voor kankerpatiënten.<br />
Tekst: Jacques Geluk<br />
‘Vrouwelijke<br />
ondernemers en<br />
managers weten dat ze<br />
meerdere ballen tegelijk<br />
in de lucht kunnen<br />
houden’<br />
Als Tatjana Romanyk hoort dat de<br />
Stichting Etnische Zaken Vrouwen<br />
Nederland (EZVN) haar op<br />
het web heeft gevonden en genomineerd<br />
is ze in eerste instantie verbaasd. “Ik<br />
ben geboren en getogen in Hengelo en tenzij<br />
ze Twente buitenland vinden, voldoe ik<br />
niet aan de criteria, was mijn eerste gedachte.<br />
Mijn wortels liggen in Oekraïne, waar mijn<br />
vader vandaan komt. Dus het klopt wel.<br />
Etnisch betekent kennelijk voor veel mensen<br />
dat het anders is dan niet-etnisch. Ik<br />
persoonlijk zie het verschil niet. Van mijn<br />
ouders heb ik geleerd dat je problemen vanuit<br />
meerdere kanten moet benaderen en dat<br />
helpt bij het samenwerken en discussiëren<br />
met andere mensen. Ik heb meer dan twintig<br />
nationaliteiten aan boord in mijn bedrijf en<br />
mijn twee kinderen hebben een Tunesische<br />
vader. Ik ben heel multicultureel en altijd van<br />
de andere culturen geweest. Bovendien zet<br />
ik mij, ook als bestuurslid van het Vrouwennetwerk<br />
van VNO-NCW West, in voor alle<br />
vrouwelijke ondernemers en sowieso voor<br />
ondernemerschap”, vertelt Tatjana. “Werken<br />
met veel mensen die allemaal een andere<br />
benadering en een verschillend referentiekader<br />
hebben, leidt vaak tot betere resultaten.<br />
Dat is een uitdaging, maar die ga ik als<br />
ambitieuze perfectionist graag aan.”<br />
Sinds haar studie houdt ‘bètameisje’ Tatjana<br />
Romanyk zich met kanker bezig. Oncologie<br />
is haar grote passie. Vakmatig kan ze<br />
daarin alles kwijt en wetenschappelijk probeert<br />
ze op de hoogte te blijven van de allerlaatste<br />
ontwikkelingen, waarbij zich altijd<br />
realiseert dat kanker een enorme impact<br />
heeft op patiënten en alle betrokken om hen<br />
heen. “Kanker is zo ingrijpend dat het je<br />
nederig maakt en tegelijk voldoening geeft<br />
als je mag bijdragen aan de moeilijke, maar<br />
broodnodige strijd tegen deze ziekte. Dat<br />
heb ik binnen de farmaceutische industrie<br />
gedaan en nu alweer ruim twaalf jaar met<br />
mijn eigen bedrijf.” Haar eerste onderneming,<br />
TRM Oncology, is inmiddels, naast<br />
Axess Oncology en Prime Oncology, onderdeel<br />
van Aptitude Health. Deze toonaangevende<br />
groep van bedrijven ondersteunt de<br />
ontwikkeling, introductie en het klinisch<br />
gebruik van nieuwe therapieën om kanker te<br />
behandelen en hopelijk te genezen. Inmiddels<br />
telt Tatjana’s bedrijf, met vestigingen in<br />
Den Haag en Atlanta (Verenigde Staten), 130<br />
gepassioneerde en hooggeschoolde medewerkers,<br />
onder wie een medisch oncologe.<br />
‘ZAKELIJK INSTINCT’<br />
Juryvoorzitter Leo Peeters Weem, directievoorzitter<br />
van de Rabobank Rotterdam,<br />
omschrijft het in het juryrapport aldus:<br />
‘(…)De diverse bedrijven binnen de Aptitude<br />
groep hebben een bijdrage geleverd<br />
aan circa zeventig procent van alle nieuwe<br />
SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2017</strong> 35
VERKIEZING ETNISCHE ZAKENVROUW VAN NEDERLAND <strong>2016</strong><br />
geneesmiddelen ten behoeve van kankerpatiënten.<br />
Zij is een ondernemer, die door<br />
haar zakelijk instinct en ondernemend vermogen<br />
gebaande paden ter discussie durft te<br />
stellen en nieuwe wegen durft in te slaan die<br />
aansluiten op snel veranderende maatschappelijke<br />
verhoudingen en ontwikkelingen. En<br />
ook iemand die in staat is draagvlak te creëren,<br />
bruggen te slaan en tevens garant te staan<br />
voor vele innovaties die consequent worden<br />
doorgevoerd en tastbaar gemaakt.’ Tatjana<br />
Romanyk denkt dat haar onderscheiding<br />
zeer motiverend is voor haar personeel, ‘dat<br />
erg trots is op ons bedrijf ’. “Bovendien kan ik<br />
door de prijs de ondersteuning die wij geven<br />
nog beter op de kaart zetten, ook buiten het<br />
vakgebied waarin wij actief zijn. Wij behoren<br />
tot de wetenschappelijke wereld en veel<br />
vrouwen die in de schijnwerpers staan zijn<br />
bezig op andere terreinen.”<br />
ALLEMAAL IN DE<br />
GEZONDHEIDSZORG<br />
Opvallend is dat ook de andere twee genomineerden<br />
voor de titel Etnische Zakenvrouw<br />
van Nederland met hun bedrijven<br />
werkzaam zijn in de gezondheidssector.<br />
Tuncay Tarimci, eigenaar van apotheek De<br />
Gorzen in Schiedam is vanwege persoonlijke<br />
omstandigheden niet aanwezig op het<br />
gala. Maya Angoelal, directeur/eigenaar<br />
van Mondzorg Dental Beauty in Den Haag,<br />
wel. Zij is trots op haar Hindoestaanse wortels,<br />
gaat geregeld naar India, maar voelt<br />
zichzelf autochtoon. Toch denkt ze dat<br />
door haar nominatie een inspiratie kan zijn<br />
voor andere etnische vrouwen die (willen)<br />
ondernemen. “Ik merk nooit dat ik een<br />
etnische achtergrond heb. Nederland is bij<br />
uitstek een land waar vrouwen zich kunnen<br />
ontwikkelen als ze de kansen zien en die<br />
ook pakken. Ze kunnen er iets moois van<br />
maken en wat betekenen voor de samenleving.<br />
Dat geldt voor iedereen.” Maya komt<br />
uit een eenoudergezin, heeft veel aandacht<br />
36<br />
SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2017</strong><br />
© OSWALD BODEUTSCH EN TERESA ALMEIDA<br />
___<br />
EZVN-voorzitter Marita Russel (links)<br />
met eregaste Barones Rosalind Howells<br />
of St Davids, lid van het Britse House<br />
of Lords<br />
en liefde gekregen, maar heeft alles zelf<br />
moeten oplossen. Ze heeft veel baantjes<br />
gehad om te ontdekken wat ze leuk vond,<br />
maar daar zat de juiste job niet tussen, waardoor<br />
ze verder is gaan leren. “Als tandartsassistente<br />
had ik het naar mijn zin, maar ik<br />
wilde zelf aan de stoel staan. De opleiding<br />
mondhygiëne heb ik in één keer gehaald,<br />
waarna ik – veertien jaar geleden – mijn<br />
eigen praktijk ben begonnen. In 2008 kreeg<br />
ik mijn eerste assistente, er is een tandarts<br />
bijgekomen en nu zitten we op twee locaties.<br />
Ik manage beide praktijken en sta<br />
bovendien zo’n vier dagen per week aan de<br />
stoel. Ik heb ook met de patiënten een goede<br />
band opgebouwd en dat vind ik belangrijk.”<br />
Mondhygiëne is niet alleen schoonmaken.<br />
Het is een preventieve behandeling,<br />
waardoor mensen liefst hun leven<br />
lang hun tanden kunnen behouden. “De<br />
tandarts is opgeleid om te restaureren. De<br />
mondhygiënist wil restauratie juist voorkomen.<br />
De mond is de toegang naar het<br />
lichaam. Je ademt en kauwt ermee. Harten<br />
vaataandoeningen, kanker, aderverkalking,<br />
beroertes, alle ziekten beginnen in de<br />
___<br />
Lucinda Douglas<br />
et·nisch<br />
(bijvoeglijk naamwoord, bijwoord) 1. wat een volk betreft;<br />
volkenkundig: een etnische minderheid een kleine, qua afkomst<br />
onderscheiden groep – Van Dale<br />
© OSWALD BODEUTSCH EN TERESA ALMEIDA
VERKIEZING ETNISCHE ZAKENVROUW VAN NEDERLAND <strong>2016</strong><br />
mond. Als die gezond is, is het risico kleiner.<br />
Steeds meer mensen hebben ook oren<br />
naar alternatieve geneeswijzen. Wat het<br />
orthomoleculaire aspect betreft wil ik mij<br />
daarin verder ontwikkelen”, zegt Maya. Zelf<br />
is ze al heel lang bezig met gezondheid. “Na<br />
een burn-out heb ik goed gekeken naar de<br />
processen om mij heen en ben ik me bewuster<br />
van wie ik ben.”<br />
© OSWALD BODEUTSCH EN TERESA ALMEIDA<br />
© OSWALD BODEUTSCH EN TERESA ALMEIDA<br />
BIJDRAGE AAN DE<br />
BV NEDERLAND<br />
Vrouwen met een etnische achtergrond,<br />
zoals Tatjana en Maya en al die anderen,<br />
leveren dagelijks een bijdrage aan de BV<br />
Nederland, zegt Maritza Russel, oprichtster<br />
en voorzitter van de Stichting Etnische<br />
Zaken Vrouwen Nederland, in haar welkomsttoespraak<br />
tijdens het gala dat deze<br />
keer anders is dan voorgaande jaren en zelfs<br />
een witte presentator heeft, Nick Nielsen. Ze<br />
besluit met te zeggen “Wij zijn flexibel en<br />
blijven dat” en dat is eigenlijk de teneur van<br />
haar hele speech. De EZVN kent een enorme<br />
diversiteit. De aangesloten vrouwen hebben<br />
totaal verschillende culturele achtergronden.<br />
Ze komen uit het Midden-Oosten,<br />
Oost-Europa, Afrika, Azië en Zuid-Amerika,<br />
ontmoeten elkaar bij ‘hun club’ en blijken<br />
uiteindelijk heel veel op elkaar te lijken.<br />
“Ze ondernemen en combineren dat vaak –<br />
met een glimlach – met het moederschap en<br />
voedings- en verzorgingstaken en zien er<br />
ook nog eens fantastisch uit”, zegt Maritza.<br />
“Of hun wiegje heeft gestaan in Aleppo, op<br />
Aruba, in Paramaribo, Marrakesj, Istanboel,<br />
Rotterdam of Leeuwarden, vrouwelijke<br />
ondernemers en managers weten dat<br />
ze meerdere ballen tegelijk in de lucht kunnen<br />
houden. Ze werken vanuit hun kracht<br />
en we merken allemaal de invloed die dat<br />
heeft op onze omgeving. We leveren dagelijks<br />
een bijdrage aan de BV Nederland als<br />
het om geld verdienen gaat, maar ook met<br />
onze bedrijven aan de sociale samenhang.<br />
Nederland was, is en zal altijd het land blijven<br />
waar mensen van elders naartoe komen<br />
op zoek naar een beter leven. Het maakt niet<br />
uit. Ons land heeft de zeven zeeën bevaren<br />
en is van oudsher over de hele wereld banden<br />
aangegaan, zoals minister Schultz van Haegen<br />
terecht opmerkte tijdens haar handelsmissie<br />
naar Iran. Hoewel het mijn droom<br />
is dat de etnische zakenvrouw in Nederland<br />
ooit ophoudt te bestaan en gewoon opgaat<br />
in zakenvrouw van Nederland ben ik ervan<br />
overtuigd dat er altijd een club moet zijn<br />
en blijven voor vrouwen die of net binnengekomen<br />
zijn of vanuit een achterstand in<br />
kennis en contacten beginnen met ondernemen.”<br />
Maritza heeft dan al uitgelegd dat<br />
de EZVN in 2004 is begonnen als de businessclub<br />
Zwarte Zakenvrouwen Nederland,<br />
vanuit de gedachte dat vrouwelijke ondernemers<br />
met een andere etnische achtergrond<br />
in het overwegend witte Nederland<br />
tegen gemeenschappelijke barrières oplopen.<br />
“De BV Nederland had nog geen oog<br />
voor ons. Wij wilden zwarte zakenvrouwen<br />
een netwerk bieden, waar ze hun ei kwijt<br />
konden en steun konden vinden bij elkaar.<br />
Eenheid is beter dan verdeeldheid. Zwart<br />
was onze geuzennaam. We waren strijdbaar<br />
en gingen de barricaden op. Onze club was<br />
een succes, maar nadat bleek dat onze naam<br />
de lading niet meer dekte hebben we die in<br />
2009 omgedoopt in Etnische Zakenvrouwen<br />
Nederland.”<br />
___<br />
Mimoent Haddouti en burgemeester Ahmed Aboutaleb<br />
POSITIES VOOR EENIEDER<br />
Rotterdams burgemeester Ahmed<br />
Aboutaleb spreekt tijdens zijn humorvolle<br />
SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2017</strong> 37
VERKIEZING ETNISCHE ZAKENVROUW VAN NEDERLAND <strong>2016</strong><br />
© OSWALD BODEUTSCH EN TERESA ALMEIDA<br />
___<br />
Anoesjka Bhaktali<br />
openingstoespraak uit dat het vanzelfsprekend<br />
zou moeten zijn dat alle posities in<br />
de samenleving bereikbaar en beschikbaar<br />
moeten zijn voor eenieder. “De werkelijkheid:<br />
dat is het niet. Degenen die er<br />
zijn gekomen hebben zich verdraaid moeten<br />
bewijzen om uiteindelijk in de samenleving<br />
een plek te krijgen.” Volgens Aboutaleb<br />
is het daarom goed ‘avonden als deze’ te vieren<br />
en markeren. Volgens hem moeten etnische<br />
of zwarte vrouwen, die misschien hier<br />
zijn geboren maar wier wortels elders liggen,<br />
ALLE PRIJZEN OP EEN RIJ<br />
38<br />
SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2017</strong><br />
nog steeds dezelfde weg afleggen. “Wellicht<br />
dat het de komende jaren als vanzelfsprekender<br />
wordt gezien en ervaren. Ik ben blij<br />
dat we vanavond het feestje met elkaar vieren.<br />
Tien keer in Rotterdam en twaalf keer<br />
in totaal hebben vele vrouwen die hier zijn<br />
geweest het gevoel gehad dat ze meetellen,<br />
meedoen, erbij zijn en een gewichtige bijdrage<br />
leven aan deze samenleving. Dat wil<br />
ik hier graag onderstrepen. Met ons applaus<br />
wil ik de dames vleugels geven waarmee ze<br />
met gemak over Nederland kunnen vliegen,<br />
om van daaruit hun vleugels uit te slaan over<br />
de hele wereld en te laten zien dat het vanzelfsprekend<br />
is dat ze zijn waar ze zijn en dat<br />
ze ook nog eens de belofte zijn voor Nederland<br />
in de toekomst.”<br />
Etnische Zakenvrouw van Nederland <strong>2016</strong>: Tatjana Romanyk (Aptitude Health BV)<br />
Etnische Vrouwelijke Manager <strong>2016</strong>: Mimoent Haddouti (‘Global Head IT<br />
Continuity & Security Services Rabobank, Utrecht)<br />
Aanmoedigingsprijs, Anoesjka Bakhtali (Maid at Home, Rotterdam).<br />
De prijzen zijn uitgereikt door burgemeester Aboutaleb, Maarten Struijvenberg, wethouder<br />
Werkgelegenheid en Economie van de gemeente Rotterdam en Rábin Báldewsingh,<br />
wethouder Sociale zaken, Werkgelegenheid, Wijkaanpak en Sport van de gemeente Den<br />
Haag. Een speciale President’s Award is er voor Prem Radhakishun, die ook voor Powned<br />
aanwezig is, vanwege zijn inzet voor de multiculturele samenleving. www.ezvn.nl<br />
Ook vrouwen in de zaal denken dat een<br />
EZVN-verkiezing nog steeds moet. En niet<br />
alleen omdat het een sprankelend evenement<br />
is, met veel muziek, heerlijk eten en een<br />
bijzondere loterij waarvan de opbrengst gaat<br />
naar bliksemstages voor basis- en vmboscholieren,<br />
die daar daardoor betere kansen<br />
kunnen krijgen op de arbeidsmarkt.<br />
“Zo’n gala is nodig omdat niet-witte mensen<br />
ondanks het feit dat we zijn geïntegreerd, in<br />
Nederland geen podium hebben. Velen van<br />
ons staan in de schaduw. EZVN geeft ons<br />
een podium om daaruit te kunnen komen.<br />
We dragen wel bij aan de Nederlandse maatschappij<br />
en de economie. Door dit podium<br />
zijn we zichtbaar en weten mensen wat we<br />
doen. We zijn de belangrijke andere kant<br />
van Nederland”, zegt de een. Een ander voegt<br />
daaraan toe: “Over vijf, zes jaar is het nog<br />
meer dan nodig. Wij hebben de taak de wind<br />
onder de vleugels voor jonge mensen te zijn.<br />
EZVN geeft daar het podium voor.”<br />
‘WE ZIJN ALLEMAAL<br />
VROUWEN’<br />
Spreker en motivator Lucinda Douglas,<br />
die álle vrouwen via het door haar ontwikkelde<br />
programma ‘Yes you can woman’ in<br />
hun kracht wil zetten zodat zij hun potentieel<br />
ten volle leren benutten en hun leven<br />
significant kunnen verbeteren, laat een<br />
ander geluid horen. “Op de nominatie voor<br />
de Aanmoedigingsprijs ben ik supertrots.<br />
Het is een eer dat ze het mij hebben gegund.<br />
Dat ik niet heb gewonnen is geen teleurstelling.<br />
Het traject op zich was een belevenis,<br />
die me al de nodige publiciteit heeft<br />
opgeleverd. Bovendien: als ik eerste zou<br />
zijn geworden, had ik mij enigszins politiek<br />
correct moet opstellen en dat past toch<br />
minder bij mij.” Een verkiezing als deze<br />
kan volgens Lucinda ook vervreemdend en<br />
stigmatiserend werken, doordat de nadruk<br />
wordt gelegd op etnische verschillen tussen<br />
westerse en niet-westerse, al dan niet<br />
gekleurde vrouwen. “Te veel hameren op<br />
dat donkere vrouwen het moeilijker hebben,<br />
wordt niet altijd door blanke vrouwen<br />
begrepen. Ook zij ervaren belemmeringen<br />
die met vrouw-zijn te maken hebben<br />
en niet per se gekoppeld zijn aan kleur. Die<br />
richting moeten we niet uit. Ik heb te hard<br />
gewerkt om alleen een rolmodel voor donkere<br />
vrouwen te zijn. We zijn allemaal vrouwen.<br />
Dat is wat telt. Het is belangrijk dat<br />
we het in deze maatschappij samen doen<br />
en verbindingen leggen, tussen vrouwen<br />
onderling én met mannen.”
© WALTER KALLENBACH<br />
ENTERTAINMENT<br />
‘Fake of serieus, lachen<br />
is altijd een goede keus’<br />
Jelle Kuiper<br />
Theatermaker Jelle Kuiper maakt verschillende<br />
cabaretvoorstellingen waarmee hij succesvol door Nederland<br />
toert. Hij zet bezoekers van bedrijfsbijeenkomsten met 'fake<br />
speeches' vakkundig op het verkeerde been, maar leidt als<br />
dagvoorzitter congressen in goede banen. Bovendien maakt<br />
de 'beste trouwambtenaar van Nederland' onvergetelijke<br />
spektakels van huwelijksceremonies.<br />
jellekuiper@speakersacademy.nl<br />
SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2017</strong> 39
© PETRA OUDSHOORN<br />
‘Waarnemingen zijn<br />
niet altijd waar’<br />
prof. dr. Iris Sommer<br />
Tekst: Jacques Geluk<br />
Mensen kijken naar dezelfde gebeurtenis, maar wat ze waarnemen verschilt per individu. Het hangt er<br />
vanaf hoe hun hersenen de situatie interpreteren. Een persoon die als toevallige voorbijganger min of<br />
meer onbevooroordeeld kijkt heeft een heel andere ervaring en beleving dan iemand die stemmen hoort,<br />
hallucineert, schizofreen of autistisch is. Arts en psychiater Iris Sommer doet op dit moment onderzoek<br />
naar hallucinaties, of zoals zij zegt ‘hardnekkige onwaarnemingen’.<br />
40<br />
SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2017</strong>
PSYCHIATRIE | NEUROWETENSCHAP<br />
"<br />
Iedereen heeft zijn eigen waarheid. Een<br />
objectieve algemene waarheid bestaat<br />
niet. Net als de neiging tot vooroordelen<br />
of je laten leiden door eerdere ervaringen<br />
heeft dat te maken met de manier<br />
waarop wij waarnemen. Waarnemen is een<br />
samenwerking van de zintuigen en de hersenen.<br />
Het geheugen vult een groot deel aan,<br />
gebaseerd op verwachtingen. Dat maakt<br />
mensen tot onbetrouwbare waarnemers.<br />
Hardnekkige ‘onwaarnemingen’ zijn hallucinaties.<br />
Die komen bij patiënten met hersenaandoeningen<br />
voor, maar even zo goed<br />
bij gezonde mensen. Over smaak valt niet te<br />
twisten; over waarneming ook niet”, legt arts<br />
en psychiater Iris Sommer uit.<br />
“Je onthoudt dingen door er een vleugje<br />
emotie aan te koppelen. Gebeurtenissen<br />
met heel heftige emoties vergeet je nooit<br />
meer. Dat kan zelfs tot herbelevingen leiden.<br />
Anderzijds zijn emotieloze feiten heel<br />
moeilijk te onthouden. Vanuit een neurobiologisch<br />
standpunt vertel ik, bijvoorbeeld<br />
tijdens lezingen die ondernemers voor hun<br />
personeel organiseren, dat het brein actief<br />
blijft en leert door emotieloze dingen te koppelen<br />
aan emoties. Om medewerkers optimaal<br />
te kunnen inzetten is het belangrijk<br />
dat zij tijdens het werk voldoende geëmotioneerd<br />
blijven en zich niet uitsluitend met<br />
zakelijke feiten bezighouden. Dat geldt ook<br />
voor het onderwijs. Leraren staan voor de<br />
vraag hoe zij middelbare scholieren zakelijke,<br />
emotievrije feiten kunnen laten onthouden.<br />
Dat kunnen ze doen door emotie<br />
toe te voegen en, bijvoorbeeld tijdens de<br />
geschiedenisles, ervoor te zorgen dat deze<br />
jongeren zich kunnen inleven. Het persoonlijk<br />
maken van een verhaal, feiten of cijfers<br />
– waardoor die gaan leven – activeert neuronen<br />
in hun amygdala, waardoor de informatie<br />
beklijft. Dat is niet altijd makkelijk, maar<br />
het werkt wel.”<br />
PERSOONLIJK VERHAAL<br />
“Kijk”, zegt Iris eerlijk, “neurowetenschap<br />
is ook niet altijd even spannend. Welke neurotransmitters<br />
en -structuren op een bepaald<br />
moment bij een bepaalde situatie actief zijn?<br />
Die informatie gaat als je niet oppast het ene<br />
oor in en het andere uit. Wanneer iemand<br />
echter een persoonlijk verhaal vertelt over<br />
de manier waarop hij ziek is geworden en<br />
welke stofjes in bepaalde hoekjes van het<br />
brein daarvoor verantwoordelijk waren, wat<br />
dat met hem deed en hoe het hem nu vergaat,<br />
dan blijft het wel hangen. Dit gaat ook<br />
op voor situaties die het brein niet betreffen,<br />
maar die het wel moet verwerken.” Volgens<br />
Iris zijn associaties heel makkelijk te leggen<br />
‘Verveling is<br />
dodelijk voor<br />
de hersenen’<br />
als er emoties bij komen kijken. “Dan komt<br />
dopamine vrij en krijgt een waarneming<br />
een zekere kleur, smaak en relevantie, waardoor<br />
die beklijft. Als dat niet gebeurt vergeet<br />
je het meteen weer. We komen zoveel prikkels<br />
tegen dat we ze niet allemaal willen en<br />
kunnen onthouden.” Toch gaat dat niet voor<br />
iedereen op. “Autistische mensen kunnen<br />
irrelevante prikkels minder makkelijk negeren.<br />
Zij ervaren vaak drukte in hun hoofd als<br />
ze op plaatsen zijn zoals een markt, waar heel<br />
veel invloeden tegelijk binnenkomen. Wie<br />
aan psychoses lijdt en wanen krijgt ervaart<br />
ook dat het brein irrelevante prikkels als<br />
relevant aanmerkt.” Iris Sommer geeft een<br />
voorbeeld. “Een man loopt over het Janskerkhof<br />
in Utrecht, ziet een advertentie van<br />
een uitzendbureau en denkt dat de tekst heel<br />
relevant, zelfs speciaal voor hem bestemd<br />
is. Dat is niet zo, maar hij beschouwt het als<br />
een geheime boodschap van iemand die hem<br />
daarover niet rechtstreeks durft aan te spreken.<br />
Dat is het begin van waanvorming, die<br />
vaker voorkomt wanneer iets mis is met de<br />
dopaminehuishouding. Maar iedereen heeft<br />
van nature de neiging verbanden of oorzaak-en-gevolgrelaties<br />
te zien, ook als die er<br />
niet zijn.” Volgens Iris proberen we allemaal<br />
gebeurtenissen te verklaren, ook al berusten<br />
ze in veel gevallen op toeval.<br />
MENSELIJK GEHEUGEN<br />
Wanneer een betrouwbaar iemand uit<br />
hun omgeving herhaaldelijk over een fictieve<br />
gebeurtenis uit hun gezamenlijke jeugd<br />
vertelt, is een groot aantal mensen geneigd<br />
dit voor waar aan te nemen. Onderzoekers<br />
van de Universiteit van Warwick concluderen<br />
na recent onderzoek dat soms moeilijk is<br />
vast te stellen of iemand over een echte of fictieve<br />
herinnering spreekt. Ze zetten daarom<br />
vraagtekens bij de authenticiteit van het<br />
menselijk geheugen wanneer dit gebruikt<br />
wordt bij getuigenverklaringen in forensische<br />
onderzoeken en rechtszaken. Ook<br />
medisch en psychotherapeutisch kan het<br />
falen van het menselijk geheugen (ernstige)<br />
gevolgen hebben. Dat onderzoek is een goed<br />
voorbeeld van wat Iris Sommer betoogt.<br />
“Mensen zijn geneigd dingen of gebeurtenissen<br />
van een betekenis te voorzien, die ze wellicht<br />
helemaal niet hebben en geloven daar<br />
ook in. Als je bang bent voor honden en je<br />
zoekt een verklaring, dan is er al gauw een<br />
trauma gevonden waarin je door een hond<br />
bent belaagd. Of dat al dan niet heeft plaatsgevonden<br />
is niet meer relevant, het biedt<br />
immers een afdoende verklaring.”<br />
Het gesprek komt op schizofrenie, waarbij<br />
beeldvormend onderzoek heeft aangetoond<br />
dat de taalgebieden in het brein<br />
daarin een grote rol spelen. Iris: “Het is fantastisch<br />
als je eigenaardigheden van je brein<br />
niet als bedreigend, maar als interessant en<br />
wonderlijk kunt ervaren. Dat levert enorm<br />
veel veerkracht op. Stemmen horen is zo’n<br />
fenomeen. Sommigen zien het als een foefje<br />
dat het brein met hen uithaalt en kunnen<br />
erom lachen, anderen gaan er juist erg onder<br />
gebukt, zeker wanneer ze meerdere stemmen<br />
horen van wie ze opdrachten krijgen.<br />
De ene stem is de andere niet. In veel gevallen<br />
zoeken en vinden mensen ook daar een<br />
verklaring voor. Dat kan een geruststellend<br />
idee zijn, vaker is het een beangstigende<br />
verklaring waarin demonen en duivels een<br />
SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2017</strong> 41
PSYCHIATRIE | NEUROWETENSCHAP<br />
rol spelen. Stemmen geven soms opdrachten,<br />
wat tot gevaarlijke situaties kan leimatig<br />
voor te komen: achterdochtig zijn of<br />
kwamen. Waanideeën blijken ook vrij regelden.<br />
Goede begeleiding en behandeling zijn overtuigd zijn van kwade opzet, waarvan<br />
daarom essentieel voor mensen die last van later blijkt dat het niet zo is. Evolutie heeft<br />
stemmen hebben.”<br />
onze hersenen voorgeprogrammeerd om<br />
gevaar, onveilige situaties en vijanden te signaleren.<br />
Dat was van belang om te overleven<br />
en daarop zijn we nog super afgestemd<br />
en ervaren we situaties soms als onveilig en<br />
‘Emotie helpt ons<br />
mensen als vijandig, terwijl dat niet het geval<br />
is. Bij psychoses is de neiging ergens iets achter<br />
te zoeken nog veel groter. Psychoses zijn<br />
te onthouden’<br />
doorgaans goed te behandelen met medicijnen,<br />
maar de aanleg voor psychose verdwijnt<br />
niet. Je bent en blijft wie je bent. Heet hangijzer<br />
is nu hoe lang je met die medicijnen moet<br />
doorgaan. Ik hoop dat we dat de komende<br />
ZIE IK SPOKEN?<br />
jaren eens goed kunnen uitzoeken.”<br />
Ze is nu druk bezig met het ‘onderzoek<br />
van het jaar’ naar hallucinaties; zintuiglijke ‘DA’S RAAR: ER ZIJN TWEE<br />
belevingen die niet overeenkomen met wat TYPEN BREINSPECIALISTEN’<br />
in werkelijkheid gebeurt. Enthousiast zegt Patiënten wier brein niet optimaal werkt<br />
Iris: “We hebben op Lowlands gestaan met hebben sinds de jaren zeventig te maken<br />
ons onderzoek. In drie dagen hadden we 600 met twee typen breinspecialisten: de neuroloog<br />
en de psychiater. “Dat is binnen de<br />
deelnemers. Geweldig. Normaal hebben we<br />
in het laboratorium als we heel hard werken<br />
tien deelnemers in zo’n korte tijd. Versenaandoeningen<br />
hebben altijd met beide<br />
geneeskunde een rare situatie, want hervolgens<br />
zijn we tijdens het Weekend van de terreinen te maken en dus zowel neurologische<br />
als psychiatrische aspecten. Logisch, ze<br />
Wetenschap op internet gegaan. Na prachtige<br />
pr op televisie hebben 10.000 mensen komen immers voort uit hetzelfde orgaan.<br />
onze test op https://zieikspoken.nl/ ingevuld.<br />
Zo’n onlineonderzoek heeft wel beper-<br />
voor te zetten doe je hen tekort, maar bei-<br />
Door patiënten één van de twee specialisten<br />
kingen, doordat je iemand niet het hemd den aanbieden is een dure en tijdrovende<br />
van het lijf kunt vragen, maar het levert wel aangelegenheid. De oplossing is artsen een<br />
een schat aan informatie op. Tegelijk zien volwaardige opleiding geven die beide vakken<br />
omvat. Belangrijk uitgangspunt daarbij<br />
veel invullers het als een spelletje en zijn ze<br />
benieuwd naar hun profiel. Een win-winsituatie.<br />
Het Weekend van de Wetenschap hersenaandoeningen zitten, maar vooral<br />
is dat er niet alleen veel verschillen tussen<br />
brengt de onderzoeksresultaten in augustus veel overkomsten die een stuk interessanter<br />
zijn.” Een andere reden om neurolo-<br />
<strong>2017</strong> naar buiten. Ik kan wel vast zeggen dat<br />
de meerderheid van de mensen hallucinaties<br />
heeft ervaren en dat velen van hen, die het feit dat het lang duurt voordat blijkt of<br />
gie en psychiatrie te laten samenwerken is<br />
daarvoor het tegendeel dachten, daar pas tijdens<br />
het beantwoorden van de vragen achter “Het begint meestal sluipend. Het duurt<br />
en welke hersendoening patiënten hebben.<br />
Prof. dr. Iris Sommer is opgeleid als arts en psychiater, cum laude gepromoveerd op het gebied van schizofrenie en<br />
oprichter van de Stemmenpoli UMC Utrecht. Zij is hoogleraar aan het UMC, waar ze praktijk houdt en onderzoek doet<br />
naar psychose. In <strong>2016</strong>-<strong>2017</strong> is haar onderzoek naar hallucinaties publieksonderzoek van het jaar. Sommer geeft<br />
boeiende lezingen over de mysteries van ons brein. Publicaties: ‘Stemmen horen’ en ‘Haperende hersenen’. Van de<br />
laatste bestseller is onlangs de negende druk verschenen. irissommer@speakersacademy.nl<br />
42<br />
SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2017</strong><br />
lang voordat blijkt dat het bijvoorbeeld gaat<br />
om een vorm van dementie of Parkinson.<br />
Aanvankelijk zijn er algemene symptomen,<br />
zoals depressie- vermoeidheids- of andere<br />
verschijnselen, en kan een zekere traagheid<br />
van het denken en een gebrek een flexibiliteit<br />
en aanpassingsvermogen ontstaan, wat<br />
mensen stressgevoeliger maakt. In die periode<br />
kunnen we mensen bijstaan met milde<br />
interventies. Soms krijgt men pas na tien tot<br />
twintig jaar de uiteindelijke diagnose.”<br />
MEDICIJNEN ZIJN SOMS<br />
ECHT NODIG<br />
Iris komt nog even terug op de waarde<br />
van het medicijngebruik. “Niet altijd, maar<br />
in sommige gevallen zijn medicijnen om<br />
hersenaandoeningen te behandelen nodig.<br />
Laatst bezocht ik een debat in De Balie met<br />
de Deense hoogleraar Peter Gøtzsche, die de<br />
psychiatrie enorm aanvalt en zelfs spreekt<br />
over dodelijke psychiatrie, vanwege de giftige<br />
werking van psychofarmaca. Zijn uitspraken<br />
maken veel patiënten die zulke<br />
middelen gebruiken ongerust. Wat Gøtzsche<br />
zegt klopt voor een deel. Soms hebben<br />
medicijnen ernstige bijwerkingen,<br />
maar vaak worden ze goed verdragen. En<br />
inderdaad zijn anti-depressiva niet heel erg<br />
effectief, maar dat geldt ook voor andere<br />
behandelingen, zoals psychotherapie. Toch<br />
moet ik er niet aan denken waar we zouden<br />
zijn zonder medicijnen, want een deel van<br />
de patiënten is daarmee echt goed geholpen,<br />
zeker wanneer er sprake is van psychoses.”<br />
Ten slotte: Iris Sommer houdt ervan het<br />
brein van haar toehoorders, lezers en patiënten<br />
te prikkelen, zoals ‘Waarnemingen<br />
zijn niet altijd waar’ en ‘Hersenaandoeningen<br />
zijn meer hetzelfde dan verschillend’.<br />
“Dat is de kern van mijn boeken. De waarheid<br />
is voor iedereen net een (groot) tikkeltje<br />
anders.”<br />
© PETRA OUDSHOORN
LEZING | DAGVOORZITTERSCHAP<br />
DIRK:<br />
Acteur, spreker,<br />
trouwambtenaar,<br />
presentator én<br />
dagvoorzitter<br />
“Weinig mensen kennen mijn hele verhaal. Ik heb het opgeschreven in dit boek. Een open boek, ik laat niets weg.<br />
Zonder mezelf te sparen, vertel ik over mijn worstelingen, obstakels en missers. Over afwijzingen, teleurstellingen,<br />
financiële drama’s en presteren in de meedogenloze entertainmentwereld. Pijnlijk en kwetsbaar? Jazeker. Maar<br />
misschien ook wel herkenbaar. En ondanks alles blijf ik niet alleen overeind, maar geniet ik. En nooit met mate.”<br />
dirkzeelenberg@speakersacademy.nl<br />
SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2017</strong> 43
© MET DANK AAN MARC LAMMERS<br />
top<br />
20<br />
spreker<br />
Vanuit zijn grote ervaring als hockeycoach weet Marc Lammers hoe<br />
belangrijk het is dat sporters of werknemers de kans krijgen zelf initiatief en<br />
verantwoordelijkheid te nemen. Wanneer ze eigenaar zijn van door henzelf<br />
aangedragen oplossingen en antwoorden presenteren ze heel veel beter.<br />
Marc Lammers heeft als speler vijf hockeyinterlands gespeeld en is (bonds)coach geweest van het Spaanse en het<br />
Nederlandse damesteam (Olympisch goud in 2008), Den Bosch Heren 1 en het Belgische herenhockeyteam. In totaal<br />
heeft hij meer dan 400 wedstrijden internationaal gecoacht. Nu is Lammers vooral consultant voor het bedrijfsleven,<br />
het onderwijs en voetbalclubs en een zeer gemotiveerde spreker. marclammers@speakersacademy.nl<br />
44<br />
SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2017</strong>
MOTIVATIE<br />
Een elftal tips om organisaties<br />
gezonder te maken<br />
1. HEB JE GEEN GEZAMENLIJK DOEL, DAN HEB<br />
JE ELKAAR NIET NODIG<br />
“In veel bedrijven hebben de afzonderlijke afdelingen (bijvoorbeeld sales,<br />
marketing, inkoop) elk een eigen doel. De bedrijfsleiding klaagt dan over een<br />
gebrek aan samenwerking, maar dat komt doordat de afdelingen niet weten<br />
wat het gezamenlijke doel is. Kortom: als de directeur of de manager het wel<br />
weet en de spelers niet, werkt het niet.”<br />
2. SOMETIMES YOU WIN, SOMETIMES YOU<br />
LOSE LEARN<br />
“Organisaties moeten het aandurven hun medewerkers fouten te laten maken.<br />
Door het lef te hebben daarmee te experimenteren, ook als dat in eerste instantie<br />
geld kost, voorkomen ze dat werknemers dezelfde fouten steeds opnieuw<br />
maken en bereiken ze dat hun prestaties verbeteren. Medewerkers leren van<br />
hun fouten en niet van allerlei waarschuwingen vooraf. Als drie van de tien<br />
innovaties mislukken, betekent dat dat er zeven zijn geslaagd. Zonder proberen<br />
en experimenteren was er geen enkele innovatie geweest. Conclusie: Je<br />
moet investeren in vernieuwing én in fouten.”<br />
3. MENSEN WILLEN BEST VERANDEREN,<br />
MAAR WILLEN NIET VERANDERD WORDEN<br />
“Mensen willen leiders die inspireren in plaats van instrueren. Ze willen eigenaar<br />
zijn van een verandering of verbetering. Dat eigenaarschap krijgen medewerkers<br />
als de manager open vragen stelt, waardoor zij zelf moeten nadenken<br />
over antwoorden. Doordat zij zelf verantwoordelijk zijn voor de gekozen en<br />
bovendien door de leidinggevende erkende oplossing of verbetering, werken<br />
de medewerkers harder en zijn ze gemotiveerder. Mensen onthouden slechts<br />
10 procent van wat ze horen, maar wel 70 procent van wat ze zelf zeggen.”<br />
4. VAN FEEDBACK NAAR FEED FORWARD<br />
“Niet terugkoppelen, maar vooruitkijken. Terugkijken levert vaak verwijten<br />
en negatieve energie op en heeft vaak geen zin. Het is gebeurd, er valt niets<br />
meer aan te doen en de omstandigheden zijn niet te vergelijken met die van<br />
de toekomst. Alleen de leermomenten van toen zijn nu nog belangrijk. Het is<br />
veel beter vooruit te spoelen en te bedenken wat nodig is om in de toekomst<br />
wel kampioen of marktleider te worden. Dat levert, naast veel energie, ook heel<br />
veel positiviteit en oplossingen op. Je kunt er nog heel veel aan doen en iedereen<br />
kan daar aan bijdragen, wat de betrokkenheid bevordert.”<br />
5. THE BODY ACHIEVES,<br />
WHAT THE MIND BELIEVES<br />
“Je kunt enorme prestaties leveren, als je er maar in gelooft. Dat geldt zowel<br />
voor de sport als het bedrijfsleven. Ook hier zijn eigenaarschap en het stellen<br />
van eigen doelen weer heel belangrijk. Degenen die zelf de lat op een voor henzelf<br />
uitdagende, maar haalbare hoogte leggen en nadenken over hoe ze er overheen<br />
kunnen springen, gaan er al vanuit dat ze daarin zullen slagen. In negen<br />
van de tien gevallen gebeurt dat ook. Het omgekeerde klopt eveneens. Als een<br />
coach of manager de lat neerlegt is dat vaak te hoog voor zijn medewerkers,<br />
die dan gelijk denken dat ze het toch niet halen. Dan lukt het bij voorbaat niet.”<br />
6. IK HEB NOG NOOIT EEN WEDSTRIJD<br />
GEWONNEN OP MIJN ZWAKKE PUNTEN<br />
“Het bedrijfsleven moet zich vooral focussen op waarin mensen goed zijn of<br />
zelfs excelleren en hen dat vaker laten doen. Daardoor verbetert hun zelfvertrouwen<br />
en komen ze in de flow.”<br />
7. WINNAARS LATEN IETS GEBEUREN, VER-<br />
LIEZERS WACHTEN TOT ER IETS GEBEURT<br />
“Organisaties die voortdurend leren en verbeteren winnen uiteindelijk de<br />
wedstrijd. Zij nemen initiatief en verantwoordelijkheid en doen wat ze zeggen,<br />
maar zijn ook bereid uit hun comfortzone te komen en buiten de gebaande<br />
paden te denken. Het motto is dan ook: wacht niet tot iemand anders het doet,<br />
zet zelf de eerste stap.”<br />
8. NIET HARDER, MAAR SLIMMER WERKEN<br />
“Er zijn nog wel eens bedrijven die bijhouden hoeveel klanten de salesmanagers<br />
per dag bezoeken om te controleren hoe hard ze werken. Als dat tien<br />
klanten zijn die geen enkele opdracht opleveren is er wel hard, maar niet<br />
slim gewerkt. Het kan beter zijn er drie te bezoeken, van wie door een betere<br />
inschatting vooraf valt aan te nemen dat zij wel bereid zijn zaken te doen. Bijvoorbeeld<br />
door verbinding te maken en meer tijd voor hen te nemen.”<br />
9. JE KRIJGT GEEN VERANTWOORDELIJK-<br />
HEDEN, JE MOET ZE NEMEN<br />
“Een werknemer kan beter uit zichzelf laten zien wat hij kan, dan te wachten<br />
tot zijn baas hem die verantwoordelijkheid geeft. De directeur kan op zijn<br />
beurt stakeholders en aandeelhouders beter iets aanreiken, dan wachten op<br />
wat zij van hem vragen. In andere woorden: de leider moeten open vragen stellen,<br />
de werknemers of uitvoerders moeten zelf de bijbehorende verantwoordelijkheid<br />
nemen en daarmee aantonen dat je het kunt.”<br />
10. WINNAARS ZEGGEN VAAK ‘MOGELIJK’,<br />
VERLIEZERS ZEGGEN VAAK ‘MOEILIJK’<br />
“Bij bedrijven hoor ik vaak dat er problemen zijn. Dan zeg ik: ‘Ho even, u speelt<br />
niet tegen de crisis of problemen, maar tegen de concurrentie. Die heeft soortgelijke<br />
problemen en lijdt onder dezelfde economische omstandigheden. Dus<br />
moet u bedenken wat u beter kunt doen dan de anderen. Dat betekent niet naar<br />
de moeilijkheden, maar naar de mogelijkheden kijken voor u en uw team (cirkel<br />
1 en 2). Als u kijkt naar wat u binnen die twee cirkels kunt verbeteren, zult u winnen’.<br />
Een voorbeeld. Een bedrijf heeft tien procent minder omgezet dan een jaar<br />
eerder. Drama! De markt als geheel heeft min twintig procent minder omgezet.<br />
Dan moet je naar mijn mening feest vieren. Tien procent beter dan de markt,<br />
dat is super goed gedaan! Je moet je mensen een cadeau geven en de omstandigheden<br />
niet te veel invloed geven. Niet kijken naar de jaarcijfers van vorige<br />
jaren, maar de vergelijking maken met andere bedrijven in dezelfde sector.”<br />
11. WINNAARS HEBBEN EEN PLAN,<br />
VERLIEZERS EEN EXCUUS<br />
“Die tip spreekt voor zich.”<br />
SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2017</strong> 45
© ALEKSANDRA STRIAPUNINA<br />
top<br />
20<br />
spreker<br />
‘De Mohammed Ali van de<br />
Amerikaanse politiek’<br />
Herverkiezing 2020 al begonnen?<br />
46<br />
SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2017</strong>
COLUMN<br />
Donald Trump: Hoogste tijd dat we hem serieus gaan nemen. Hij is de komende vier jaar de president van Amerika.<br />
We kunnen niet volstaan met: Ach, wat een geblondeerde lawaaipapegaai, bombastische opschepper en ongeneeslijke<br />
leugenaar. Daarom 10 tips om Trump beter te snappen. Voor liefhebbers én haters van Donald Trump.<br />
Charles Groenhuijsen<br />
• Overdrijven: Donald Trump overdrijft altijd en overal: Over zijn<br />
prestaties als zakenman, zijn overwinning op Hillary Clinton en<br />
zijn eigen populariteit: ‘Iedereen houdt van mij’.<br />
• Beledigen: Trump geniet van het beledigen van grote bevolkingsgroepen:<br />
vrouwen, immigranten, moslims en politieke tegenstanders.<br />
Geen schaamte. En hij komt ermee weg.<br />
• Politieke incorrectheid: Hij schept er zichtbaar genoegen in buiten<br />
de lijntjes van politieke correctheid te kleuren. Elke dag weer.<br />
• Gevecht: Donald Trump is altijd in gevecht met anderen. En zonder<br />
uitzondering komt hij daar (volgens hemzelf) als jubelende<br />
overwinnaar uit. ‘My life is about winning’. In het imperium van<br />
de Donald Trump bestaat geen twijfel. Zijn vader gaf hem als levensmotto<br />
mee: ‘Kill, kill, kill’. Dat zegt veel. Wat een contrast met<br />
‘gentleman’ Barack Obama!<br />
• Excuus: Het is hem vaak gevraagd: ‘Waarom<br />
bied je nooit je excuses aan?’ Trump heeft het<br />
in de afgelopen maanden één keer gedaan.<br />
Naar aanleiding van de onthulling over zijn<br />
neerbuigende opmerkingen over vrouwen<br />
(‘Grab them by the pussy’). Maar dat excuus<br />
klonk niet erg gemeend. Want hij voegde er in<br />
één adem aan toe dat Bill Clinton waarschijnlijk<br />
veel erger was qua vrouwen.<br />
• Publiciteit: Zorg ervoor dat je morgenochtend<br />
op de voorpagina‘s van de kranten staat<br />
en ‘Breaking News’ bent op televisie en internet.<br />
Als jij veel publiciteit krijgt, krijgt je<br />
tegenstander dat niet: Vraag maar aan Hillary.<br />
Oh, en vergeet niet: ‘There is no such<br />
thing as bad news’.<br />
• Bluf. Stel idiote eisen. Daag je tegenstander uit. Gooi geen steen in de<br />
vijver maar een rotsblok. En ren hard weg zodat je niet nat spettert.<br />
Voorbeeld: Het nieuwe presidentiële vliegtuig, de Air Force One.<br />
‘Schandelijk dat Boeing voor twee exemplaren drie tot vier miljard<br />
dollar rekent’. Boeing schrok zich een hoedje. Overal groot nieuws.<br />
Reken maar dat Boeing de prijs verlaagt. Of Carrier, fabrikant van<br />
airconditioning: Trump wil ze verbieden banen naar Mexico over te<br />
brengen. Dat lukt maar ten dele. Maar intussen zijn andere ondernemers<br />
(die wél allergisch zijn voor publiciteit) gewaarschuwd: Met<br />
Trump valt niet te spotten. En hij is niet bang. Nooit.<br />
• Flipflops. Trump grossiert in onhaalbare ideeën. Het bouwen van<br />
een muur tussen de VS en Mexico, het deporteren van 11 miljoen<br />
illegalen en het buiten houden van alle moslims. Hij heeft het met<br />
veel verve verdedigd, maar weet natuurlijk: Dit<br />
gaat nooit gebeuren. Er is al een hele lijst met<br />
‘flipflops’: Hij verandert voortdurend van standpunt<br />
maar ontkent ‘t als hem er naar wordt gevraagd.<br />
• Bangmakerij. De vrouwen die hem beschuldigen<br />
van seksueel wangedrag ging hij voor de<br />
rechter slepen. Nog iets vernomen van dat dreigement?<br />
Voorlopig loze bangmakerij. Lege campagneslogan<br />
dus.<br />
• Negeer akelig nieuws. Elke presidentskandidaat<br />
publiceert belastingaanslagen. Hoeveel<br />
heeft hij verdiend, belegd, fiscaal afgetrokken,<br />
slim weggesluisd? Interessant! Vooral bij miljardair<br />
Donald Trump. Maar hij weigert met<br />
flauwe smoezen en zwijgt er verder over. Het is<br />
de aanpak van ‘dit waait wel weer over’.<br />
Met evenveel argumenten kun je verdedigen dat hij 2020 niet haalt. Het overtreden van alle wetten van politieke correctheid en<br />
fatsoen, moet een keer afgerekend worden. Zijn arrogantie is van buitenaardse proporties. Dat maakt je kwetsbaar in de politieke<br />
slangenkuil van Washington, waar niet alleen linkse Democraten, maar ook veel rechtse Republikeinen (partijgenoten dus!) z’n bloed<br />
wel kunnen drinken. Intussen geniet hij à la Trump van alle aandacht en opwinding. Er verschijnen al krantenkoppen over 2020. ‘De<br />
campagne voor zijn herverkiezing is begonnen’. Gaat dat écht gebeuren? Of alleen in de parallelle werkelijkheid van ‘The Donald’?<br />
ENJOY THE SHOW!<br />
Amerika-kenner Charles Groenhuijsen is schrijver, columnist, programmamaker, consultant en spreker en een veelgevraagd moderator en<br />
dagvoorzitter. Hij is sinds 1974 actief in de journalistiek, waarvan 23 jaar bij de publieke omroep. Hij heeft vele publicaties op zijn naam staan,<br />
waaronder het boek over Donald Trump (Uitgeverij Balans, ISBN 9789460030987). charlesgroenhuijsen@speakersacademy.nl<br />
SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2017</strong> 47
© ENITH STENHUYS<br />
‘Kan de wereld<br />
voorkomen dat<br />
we afglijden naar<br />
het slechte?’<br />
48<br />
SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2017</strong>
POLITIEK – BOEKRECENSIE<br />
Leve overmorgen!<br />
Na drie eerdere toekomstgerichte boeken heeft de Franse econoom, sociale theoreticus en politieke adviseur<br />
Jacques Attali nu ‘Vivement après-demain !’ gepubliceerd. Daarin blikt hij vooruit op de komende vijftien<br />
jaar, ‘waarin we uit de impasse móeten komen’. Hij baseert zich in het bijzonder op nieuwe inzichten in het<br />
wetenschappelijke, demografische, ideologische, geopolitieke en kunstzinnige domein en komt tot radicale<br />
en verrassende conclusies over wat ons te wachten staat en hoe we daarop kunnen inspelen.<br />
Jacques Attali<br />
Tekst: Jacques Geluk<br />
Vele (donkere) wolken pakken zich<br />
samen aan de horizon, terwijl de<br />
middelen nog ontbreken om de<br />
wereld beter te maken. Om daar<br />
wat aan te doen, concludeert Jacques Attali<br />
in zijn boek, moeten we boosheid en woede<br />
vermijden en zo voorkomen dat geweld zich<br />
over de hele planeet verspreidt en de mensheid<br />
ten onder gaat aan klimaatproblemen,<br />
terrorisme en technologische zelfmoord.<br />
Een voorwaarde om dit te bereiken is gelukkig<br />
zijn in een serene wereld, anderen helpen<br />
dit doel te halen en suïcidaal egoïsme<br />
vervangen door bewuste onbaatzuchtigheid.<br />
In zijn introductie is de verbazing van<br />
Attali meteen merkbaar. ‘Als de mensheid<br />
zichzelf nog niet heeft laten uitsterven en<br />
zelfs nog een eeuw bestaat zullen historici<br />
mannen en vrouwen blijven bestuderen.<br />
Ze zullen zich afvragen waarom de planetaire<br />
revolutie in <strong>2017</strong> niet is uitgebarsten als<br />
waarschuwing tegen en ter voorkoming van<br />
de komende grote catastrofe’. Volgens Attali<br />
ligt dat bijvoorbeeld aan de slordigheid van<br />
politici, het cynisme van de bazen, de onverschilligheid<br />
van het volk, de arrogantie van<br />
de bankiers, de lafhartigheid van de optimisten,<br />
de passiviteit van de pessimisten, de futiliteit<br />
van de intellectuelen, de ijdelheid van<br />
de economen en de kinderachtigheid van de<br />
media. Daarnaast wijst hij op geringe invloed<br />
van degenen die wel anticiperen en zich<br />
voorbereiden op wat komen gaat. ‘Tegelijk<br />
begrijpt men niet wat te doen als de tijd daar<br />
is en is men niet in staat na te denken over<br />
de toekomst die de mensheid de komende<br />
weken of decennia te wachten staat.’<br />
POSITIEVE<br />
ONTWIKKELINGEN<br />
Attali heeft ‘Vivement après-demain !’<br />
ingedeeld in vier enorme hoofdstukken: ‘La<br />
rage’, ‘L’explication’, ‘La colère’ en ‘Le meilleur<br />
du monde’, waarin het in het eerste en<br />
derde chapiter vooral gaat over boosheid,<br />
woede en gramschap. Hij gebruikt dialectiek,<br />
een redeneervorm waarbij hij door<br />
middel van het gebruik van tegenstellingen<br />
op zoek is naar de waarheid. Op die manier<br />
slaagt hij er, altijd in helder en begrijpelijk<br />
Frans, in veel duidelijk te maken. Bijvoorbeeld<br />
dat de geschiedenis laat zien dat de<br />
mens steeds meer en beter kan, maar andere<br />
dingen steeds slechter. De wereld lijkt aan de<br />
ene kant gewelddadiger, barbaarser en destructiever<br />
dan vroeger en aan de andere kant<br />
zachtmoediger, guller en constructiever.<br />
Terwijl hij in <strong>2016</strong> aan zijn boek werkt merkt<br />
Attali dat de meerderheid van de mensen<br />
goed doet, maar dat het slechte desondanks<br />
domineert. Er zijn veel positieve ontwikkelingen<br />
op onze planeet. De levenskwaliteit<br />
en -verwachting stijgen, het Bruto Binnenlands<br />
Product (BNP) groeit fors wereldwijd<br />
en is de laatste 25 jaar zelfs verdrievoudigd.<br />
De toegang tot internet (van 1,3 tot ruim 49<br />
procent van de wereldbevolking) is sinds de<br />
SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2017</strong> 49
POLITIEK – BOEKRECENSIE<br />
jaren negentig eveneens sterk verbeterd. En<br />
zo komt hij met nog meer mooie cijfers over<br />
toenemend klimaatbewustzijn, onze reislust<br />
en – ook al lijkt het vaak en is het in sommige<br />
gebieden niet zo – een afname van het<br />
geweld op aarde. Tegenover al die positiviteit<br />
staat negativiteit. De wereld vergrijst, vluchtelingen<br />
leven onder tragische omstandigheden,<br />
het milieu verslechtert, de vervuiling<br />
neemt toe (ten koste van de gezondheid van<br />
vooral stedelingen), de temperatuur stijgt, de<br />
landbouw wordt kwetsbaarder en de duurzame<br />
economische groei neemt af. Het zijn<br />
enkele van de voorbeelden die Attali noemt<br />
en uitgebreid behandelt. Zijn achtergrond<br />
als econoom komt door het hele boek heen<br />
naar voren, ook als hij schrijft: ‘De mondiale<br />
bancaire sector is fragieler dan ooit en levert wereld gebleken’, luidt Attali’s eerste stelling.<br />
minder op. Dat speelt in toenemende mate De tweede laat zien dat we over het algemeen<br />
een rol bij het financieren van de economie een lange weg te gaan hebben: ‘Dit systeem<br />
en komt door steeds strengere regels en lage is er echter nog niet en dat leidt de wereld<br />
rentetarieven. (…) De wereldwijde schuld in de richting van een ramp’. De vier overige<br />
stellingen zijn al even intrigerend: ‘De<br />
(publiek en privé) is gegroeid naar 57.000<br />
miljard euro. Attali noemt ook nog de verdere<br />
inperking van de persvrijheid en/of de niet behoort tot een historische rechtsstaat’,<br />
wereldmarkt is vandaag de eerste markt die<br />
democratie in sommige landen, de opkomst die bijvoorbeeld de mensenrechten respecteert.<br />
‘De binnen nationale grenzen opgeslo-<br />
van het fundamentalisme en de groter wordende<br />
steun voor de sharia, de islamitische ten democratie krijgt steeds minder inhoud<br />
wetgeving. Kortom: ‘De hoop op mondialisering<br />
die ons gelukkig maakt is niet boosheid in woede’. Ten slotte: ‘Om te kun-<br />
en invloed’. ‘Tijdens de impasse verandert<br />
geloofwaardig’, schrijft hij in het hoofdstuk nen ontsnappen zonder de vrijheid af te zweren<br />
zijn er twee oplossingen’. Hopen dat de<br />
‘L’explication’. Op basis van zijn dialectiekaanpak<br />
presenteert hij zes stellingen, die hij markt vanzelf met een oplossing komt of<br />
uitgebreid toelicht.<br />
altruïsme, onbaatzuchtigheid, zien als de<br />
sleutel voor het overleven van de mensheid<br />
ZES STELLINGEN<br />
en het voortbestaan van politieke en economische<br />
rechten van huidige en toekomstige<br />
‘De sociale organisatie die tegemoet komt<br />
aan de vraag naar politieke en economische generaties. Wat de keuze is van Attali? Op die<br />
vrijheid is tot nu toe het beste systeem ter vraag is maar één antwoord: lees dit boek,<br />
Jacques Attali is een in Algerije geboren Franse econonoom, sociale theoreticus en schrijver. Van 1981 tot<br />
1991 was hij adviseur van president François Mitterand en daarna tot 1993 hoofd van de Europese Bank voor<br />
Wederopbouw en Ontwikkeling. Van 2008-2010 leidde hij de regeringscommissie die onderzoek deed naar<br />
mogelijkheden de groei van de Franse economie te bevorderen onder president Nicolas Sarkozy. Hij heeft een<br />
eigen adviesbureau, is oprichter van de organisatie zonder winstoogmerk PlaNet Finance, en heeft inmiddels<br />
meer dan vijftig boeken geschreven. Zijn laatste boek (november <strong>2016</strong>) is ‘Vivement après-demain !’ (uitgeverij<br />
Fayard, ISBN 9782213701110). jacquesattali@speakersacacademy.nl<br />
50<br />
SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2017</strong><br />
‘De hoop op<br />
mondialisering<br />
die ons gelukkig<br />
maakt is niet<br />
geloofwaardig’<br />
waarvan hopelijk in elk geval een Engelse<br />
vertaling beschikbaar komt. Optimisme dat<br />
de grote catastrofe er toch nog even niet komt<br />
is de smaak die te proeven is in het hoofdstuk<br />
‘La colère’, ook al geeft hij steeds aan waar het<br />
kan misgaan. Hij beschrijft waar de wereld<br />
op allerlei terreinen staat in 2030, denk aan<br />
de explosieve groei van het aantal aardbewoners<br />
(naar 8,3 miljard), kunstmatige intelligentie,<br />
robotica, gezondheid, wonen (3D<br />
geprinte woningen zijn dan heel gewoon),<br />
water (verdergaande ontzilting), landbouw,<br />
mobiliteit, energie, lucht- en ruimtevaart en<br />
kunst. Een nieuw tijdperk van overvloed? Of<br />
toch niet? Ook in dit chapiter brengt Attali<br />
de tegenstellingen weer helder over het voetlicht<br />
en op zo’n manier dat het lastig is het<br />
boek even weg te leggen.<br />
‘Kan de wereld voorkomen dat we afglijden<br />
naar het slechte?’ Dat is een van de eerste<br />
vragen die Jacques Attali zich afvraagt<br />
aan het begin van het laatste hoofdstuk<br />
‘Het beste van de wereld’. `Zal het goede het<br />
slechte overwinnen?’ Om duurzaam te kunnen<br />
handelen geeft hij een aantal suggesties,<br />
zoals je bewust zijn van je onvermijdelijke<br />
dood, jezelf respecteren en serieus nemen,<br />
je voorbereiden op het leven van meerdere<br />
levens, gelijktijdig en opeenvolgend en handelen<br />
ten faveure van de wereld. Wat hij<br />
daarmee bedoelt en wat de reactie op die<br />
suggesties zou moeten zijn: het gaat erom<br />
dat we over vijftien jaar uit de impasse zijn en<br />
wereldwijd, met een optimistisch toekomstbeeld,<br />
kunnen roepen: ‘Leve overmorgen!’,<br />
‘Vivement après-demain !’.<br />
© WALTER KALLENBACH
De top 20 sprekers op alfabetische volgorde<br />
ALDITH HUNKAR<br />
DR. ANDRÉ KUIPERS<br />
ANNEMARIE VAN GAAL<br />
PROF. DR. BAS HARING<br />
© ALEKSANDRA STRIAPUNINA PHOTOGRAPHY<br />
CHARLES GROENHUIJSEN<br />
PROF. DR. PAUL LOUIS ISKE<br />
PROF. DRS. JEROEN SMIT<br />
PROF. DR.<br />
MAARTEN VAN ROSSEM<br />
MARC LAMMERS<br />
PROF. DR. IR.<br />
MATHIEU WEGGEMAN<br />
DR. MATHIJS BOUMAN<br />
DRS. PATRICK VAN VEEN<br />
PEDRO DE BRUYCKERE<br />
PIERRE WIND<br />
DRS. PIETER DE RIJK<br />
RICHARD VAN HOOIJDONK<br />
© JEROEN BROEKMANS<br />
© JULIETTE POLAK & FLEUR KONING<br />
© IRIS@DUTCHANDFAMOUS<br />
© WALTER KALLENBACH<br />
© WALTER KALLENBACH<br />
© MINISTERIE VAN BEELD<br />
© WALTER KALLENBACH<br />
© STUDIO OOSTRUM<br />
© ROY BEUSKER<br />
© WALTER KALLENBACH<br />
© JULIETTE POLAK & FLEUR KONING<br />
© MET DANK AAN PATRICK VAN VEEN<br />
© WALTER KALLENBACH<br />
© WALTER KALLENBACH<br />
© MET DANK AAN PAUL LOUIS ISKE<br />
© JULIETTE POLAK & FLEUR KONING<br />
© JULIETTE POLAK & FLEUR KONING<br />
© CARLI HERMES<br />
© ROY BEUSKER<br />
DR. IR. KOERT VAN MENSVOORT<br />
IR. THOMAS RAU<br />
VIVIANNE BENDERMACHER<br />
WILLEM REIMERS<br />
010 - 433 33 22 | speakersacademy.com<br />
SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2017</strong> 51
© ADAM SZULY PHOTOGRAPHY<br />
52<br />
SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2017</strong>
FINTECH<br />
‘Zonder start-ups zou de<br />
financiële wereld stil zijn<br />
blijven staan’<br />
drs. Carlien Roodink<br />
Tekst: Jacques Geluk<br />
FinTech (financiële technologie) is een relatief nieuw begrip, waarmee vrijwel alle Nederlanders te<br />
maken hebben (denk aan mobiel bankieren), maar dat niet iedereen kent. Traditionele banken hebben<br />
vaak moeite om technologische ontwikkelingen bij te houden, maar mede dankzij door technologie<br />
gedreven start-ups verandert het systeem snel. Leek het er eerst op dat kleine, jonge ondernemingen<br />
een bedreiging vormen voor de bestaande grote instellingen, nu is steeds vaker sprake van<br />
samenwerking. Deskundige Carlien Roodink legt uit hoe dat zit.<br />
FinTech-ondernemingen, vaak startups,<br />
veranderen in snel tempo de<br />
spelregels in de financiële sector.<br />
Dankzij technologische innovaties<br />
en veranderde dienstverlening kan iedereen<br />
bijvoorbeeld betalen via zijn mobiele telefoon,<br />
online krediet aanvragen of digitaal<br />
investeren. Carlien Roodink is zich ruim<br />
twee jaar geleden intensief met FinTech<br />
bezig gaan houden bij Holland FinTech, een<br />
organisatie die een internationaal netwerk<br />
voor financiële innovatie en technologie wil<br />
bouwen door start-ups en grote financiële<br />
instellingen met elkaar te verbinden. “Voor<br />
mij was het een logische stap me daarin<br />
verder te verdiepen, omdat ik daarvoor bij<br />
andere organisaties waaronder De Nederlandsche<br />
Bank ook al bezig was met digitale<br />
innovatie.” De ontwikkeling bestaat dus<br />
al langer dan de term FinTech die er enkele<br />
jaren geleden pas aan is gehangen. “Vooral<br />
start-ups zijn blij met het woord FinTech. Er<br />
is nu een label waar ze onder vallen, zodat ze<br />
niet altijd meer hoeven uitleggen wie ze zijn<br />
en wat ze doen.”<br />
De term zorgt volgens Carlien ook voor<br />
meer bewustwording. “Niemand kan in<br />
onze samenleving meer zonder een betaalrekening.<br />
Banken hebben ervoor gezorgd dat<br />
er een financiële infrastructuur aanwezig is<br />
waar iedereen gebruik van maakt. Door de<br />
opkomst van FinTech en de start-ups die zich<br />
daarmee bezighouden is het besef ontstaan<br />
dat ook andere organisaties dan de banken<br />
een wezenlijke bijdrage kunnen leveren aan<br />
het verbeteren van deze infrastructuur en<br />
de bijbehorende dienstverlening. Twee jaar<br />
geleden dachten we dat die nieuwe bedrijfjes<br />
de sector op z’n kop zouden zetten, ontwrichten<br />
zelfs, maar die verwachting zwakt<br />
alweer af. De nadruk ligt nu veel meer op<br />
samenwerking. Wereldwijd richten banken<br />
innovatielabs op, waarin ze start-ups uitnodigen<br />
te participeren.”<br />
INHAALSLAG<br />
Onder druk van de FinTech-start-ups zijn<br />
de banken bezig met een inhaalslag. “Ze<br />
werken vaak nog met systemen die dertig<br />
jaar geleden zijn ontwikkeld, waardoor ze de<br />
positieve effecten van nieuwe technologieën<br />
niet ten volle kunnen benutten. Die<br />
instellingen zijn bovendien hiërarchisch<br />
gestuurd, wat betekent dat als één iemand<br />
nee zegt tegen een nieuw product, idee of<br />
dienst, het vaak niet doorgaat. Bij start-ups,<br />
die blanco kunnen beginnen, is er maar<br />
één investeerder nodig om zo’n voorstel te<br />
omarmen en iedereen kan verder. Toch zie je<br />
dat banken transformeren. Veel instellingen<br />
halen bepaalde activiteiten uit bestaande<br />
structuren en proberen de start-upcultuur<br />
en -mentaliteit in te bouwen in onderdelen<br />
die buiten de organisatie worden geplaatst.<br />
Medewerkers krijgen meer zelfstandigheid<br />
en autonomie.”<br />
NIEUWE SPELERS<br />
EN DIENSTEN<br />
Er komen steeds meer spelers die nieuwe<br />
FinTech-diensten aanbieden en dat beperkt<br />
zich niet alleen tot de bancaire sector.<br />
Sommigen gaan mkb-ondernemers helpen<br />
hun financiële huishouding eenvoudiger te<br />
beheren. “Als zzp’er die adviseert en lezingen<br />
geeft betaal ik nu tussen 15 en 20 euro per<br />
maand voor een online boekhoudpakket. Alle<br />
betaaltransacties kan ik daarin automatisch<br />
SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2017</strong> 53
FINTECH<br />
© MIRJAM VAN DER HOEK<br />
‘Herziene Europese<br />
betaalrichtlijn geeft<br />
nieuwe toetreders<br />
de mogelijkheid<br />
om serieus de<br />
concurrentie aan te<br />
gaan met banken’<br />
inlezen. Dat is ook FinTech. Ik besef dat ik<br />
bovengemiddeld financieel onderlegd ben,<br />
maar volgens mij kan elke zelfstandige<br />
of mkb’er hierdoor honderden euro’s per<br />
54<br />
SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2017</strong><br />
jaar aan accountantskosten besparen. Ik<br />
ben mijn loopbaan als registeraccountant<br />
begonnen met het controleren van papieren<br />
facturen. Dat is nu toch ook onbestaanbaar?<br />
Er is dus al veel gebeurd en dat wordt alleen<br />
maar meer.” Inmiddels zijn er naast FinTech<br />
allerlei sub-termen bijgekomen. RegTech<br />
gaat over regelgeving en compliance<br />
en InsurTech over digitalisering in de<br />
verzekeringssector. Dan is er ook nog<br />
BigTech, waarmee de trend wordt aangeduid<br />
dat grote techbedrijven zoals Apple, Google<br />
en Samsung zich richten op het ontwikkelen<br />
van digitale financiële diensten. BigTech<br />
zou wel eens bedreigender voor financiële<br />
instellingen kunnen zijn dan de opkomst<br />
van FinTech start-ups.<br />
GRENZEN VERVAGEN<br />
Door digitalisering vervagen grenzen en<br />
het is volgens Carlien Roodink belangrijk<br />
te starten met een sector overschrijdende<br />
aanpak van problemen. “We denken vaak<br />
nog te veel in traditionele sectoren zoals<br />
de financiële, zorg- en transportsector, het<br />
persoonsgebonden budget geeft mensen<br />
de kans zorg op maat in te kopen, zodat<br />
ze de regie over hun leven behouden. De<br />
administratieve lasten voor de burger die<br />
gepaard gaan met dat budget zijn echter<br />
waanzinnig hoog. FinTech kan helpen<br />
dit soort problemen op te lossen. Kijk<br />
ook naar Uber. Dat is eigenlijk geen taxi-,<br />
maar een techbedrijf dat eigen innovatieve<br />
technologie gebruikt om vraag en aanbod af<br />
te stemmen en om betalen heel gemakkelijk<br />
te maken. Klanten kunnen alles met hun<br />
mobiel regelen."<br />
Drs. Carlien Roodink heeft politicologie en beleid- en organisatiewetenschappen gestudeerd en daarnaast een<br />
postdoctorale opleiding registeraccountancy afgerond. Ze is in 1991 begonnen bij de Rabobank en heeft sindsdien<br />
gewerkt als registeraccountant, management consultant en CFO. In de periode 2010-2014 heeft ze als gemeenteraadslid<br />
in Amsterdam onder andere een initiatiefvoorstel Open Data ingediend. De laatste jaren werkte<br />
ze voor Holland FinTech, CrowdfundingHub. Ze is lid van de adviesraad van WeHelpen, een online marktplaats<br />
voor het vinden, verbinden en organiseren van zorg, en bestuurslid van de Open State Foundation. Daarnaast<br />
is ze ambassadeur van Amsterdam Smart City. carlienroodink@speakersacademy.nl<br />
"Stedelijke slimme mobiliteit, een optimale<br />
mix van openbaar vervoer van deur tot deur,<br />
staat hoog op de Europese agenda. FinTech<br />
kan ook een grote rol spelen bij de oplossing<br />
van dit soort vraagstukken. Dan moeten wel<br />
alle juridische entiteiten, die slechts stukjes<br />
van een probleem oplossen, bereid zijn dat<br />
voortaan integraal te doen. De Oystercard<br />
in Londen is een voorbeeld van zo'n samenwerking.<br />
Deze card is zowel als bankpas en<br />
als OV-chipkaart te gebruiken.”<br />
BELANG VAN DE<br />
CONSUMENT<br />
“Eigenlijk”, besluit Carlien, “zouden<br />
deze ontwikkelingen niet moeten ontstaan<br />
doordat dienstverleners toevallig willen<br />
samenwerken, maar veel meer gestimuleerd<br />
moeten worden door de overheid die<br />
bijvoorbeeld bedrijven verplicht data te<br />
delen als de belangen van de consument<br />
hiermee gediend zijn. Een voorbeeld<br />
hiervan is de herziening van de Europese<br />
betaalrichtlijn (Payment Service Directive,<br />
PSD). Deze richtlijn verplicht banken<br />
vanaf 2018 rekeninggegevens te ontsluiten<br />
voor derde partijen, uiteraard alleen met<br />
instemming van de consument zelf. Met<br />
deze nieuwe richtlijn wordt eigenlijk<br />
tegen de consument gezegd: het is jouw<br />
bankrekening en het zijn jouw data. De<br />
richtlijn zorgt ervoor dat nieuwe toetreders<br />
de mogelijkheid krijgen om serieus de<br />
concurrentie aan te gaan met banken.”<br />
© ADAM SZULY PHOTOGRAPHY
COLUMN<br />
Sally Moore en de semiautonome<br />
sociale velden<br />
Johan Doesburg<br />
Ik ken de dame niet maar ze heeft me<br />
behoorlijk geraakt in mijn studententijd.<br />
De lezer hoeft niet te schrikken.<br />
Dit is geen tragisch liefdesverhaal uit<br />
het einde van de vorige eeuw.<br />
Sally Moore was tentamenstof. Een naam<br />
die verbonden is aan een door haar geïntroduceerd<br />
begrip: het semi-autonome sociale<br />
veld. Onder dit begrip schuilt een juridischsociologische<br />
zienswijze. Hierin kijk je naar<br />
groepen mensen die dezelfde gedragsnormen<br />
hebben. Bijvoorbeeld artsen, bankiers<br />
of corpsleden. Deze groepen hebben hun<br />
eigen gewoonten. Ze kunnen regels voortbrengen<br />
en hebben middelen om gehoorzaamheid<br />
af te dwingen of te bevorderen.<br />
Wetgeving die beoogt daarin veranderingen<br />
aan te brengen zal terdege rekening moeten<br />
houden met deze sociale context*.<br />
De groepen van Moore zijn semi-autonoom.<br />
Ze kunnen niet zonder bemoeienis<br />
van buitenaf handelen. Dat schuurt nogal<br />
eens. Zo bleek het bijvoorbeeld lastig om de<br />
naleving van euthanasiewetgeving bij artsen<br />
af te dwingen. Volgens hoogleraar Griffiths<br />
destijds was de medische wereld het meest<br />
weerbarstige semi-autonome sociale veld<br />
ooit. Ik vraag me af hoe hij nu tegen de bancaire<br />
wereld of het studentencorps in Groningen<br />
aankijkt.<br />
© GROOT-OBBINK<br />
Als architect en moderator van bijeenkomsten<br />
kijk ik vaak door de bril van Moore.<br />
Mijn opdrachtgevers vertegenwoordigen<br />
dan semi-autonome sociale velden. Zij hebben<br />
een eigen taal en cultuur, eigen regels en<br />
werkelijkheden. De mores waarvan ik me<br />
goed rekenschap moet geven.<br />
Het doel van opdrachtgevers is om verandering<br />
in een groep te bewerkstelligen. De<br />
koers van de tanker, zo heet het dan, moet<br />
verlegd worden. Ze willen urgentie, draagvlak<br />
of kennisoverdracht realiseren. Dit zijn<br />
veranderingen die, net als bij de interventies<br />
van de wetgever, van buitenaf komen en<br />
waarbij de voorgestelde marsroute niet zelden<br />
buiten de comfortzone van de groep ligt.<br />
Daar waar de wetgever formele macht<br />
heeft om gedragingen af te dwingen kan<br />
de opdrachtgever alleen werken met informele<br />
macht en kennis van de sociale structuur.<br />
Vanuit deze basis moet hij inzetten op<br />
het overtuigen en het verleiden van de (doel)<br />
groep. Precies op dat vertrekpunt acteren de<br />
architect en de moderator van bijeenkomsten.<br />
Dit inzicht mag aan Sally worden toegeschreven.<br />
Maar daar houdt haar rol niet<br />
op. Wie eenmaal door haar bril kijkt ziet<br />
overal semi-autonome sociale velden en<br />
begrijpt iets beter waarom ze elkaar vaak<br />
niet verstaan. Ingekeerdheid, onbekende of<br />
tegenstrijdige mores, niet buiten de comfortzone<br />
willen treden, tal van oorzaken worden<br />
scherper zichtbaar.<br />
Wat eveneens zichtbaar wordt is datgene<br />
waaraan ik het meeste plezier beleef:<br />
de ontmoetingen met nieuwe semi-autonome<br />
sociale velden. Daarvoor hoef je<br />
geen verre reizen te maken of moderator te<br />
zijn. Dichtbij zijn zoveel interessante mensen,<br />
verenigingen, genootschappen, belangengroepen,<br />
studies, sportclubs en partijen,<br />
dat een leven te kort is. Ik kan enkel hopen<br />
dat ik de goede keuzes zal maken en ook uw<br />
wereld eens ontmoet.<br />
Een ontmoeting die wel een verre reis zou<br />
vergen is er een met Sally Moore. Het leek me<br />
gepast om de naam maar eens te googelen.<br />
Wat naar voren komt verbaast niet. Iemand<br />
die je door het papier heen kan raken moet<br />
uitzonderlijk zijn.<br />
Sally Falk Moore studeerde rechten aan<br />
Columbia, werkte op Wall Street en was<br />
advocaat bij het Tribunaal in Neurenberg.<br />
Ze deed veldwerk in Tanzania, promoveerde<br />
in de antropologie en was onder meer verbonden<br />
aan Yale en Harvard. In 2010 werd ze<br />
benoemd tot ‘Affiliated Professor’ bij de Harvard<br />
Law School. Op foto’s en in een interview<br />
zie ik een sprankelende dame in New<br />
York. Ik kan me voorstellen dat als we samen<br />
op Columbia hadden gelopen ik een poging<br />
gewaagd zou hebben. Maar we schelen bijna<br />
een halve eeuw. Ze is van 1924. En gelukkig<br />
maar. Grote kans dat dit dan toch een tragisch<br />
liefdesverhaal uit de vorige eeuw was<br />
geworden.<br />
* Terminologie van S. Moore in Recht en<br />
maatschappelijke verandering, de rol van het<br />
‘semi-autonoom sociaal veld’ bij de werking<br />
van het recht in J. Griffiths & H. Weyers (red.),<br />
De sociale werking van het recht, Ars Aequi<br />
Libri (2005).<br />
Johan Doesburg is debatexpert, spreker en<br />
moderator. Hij presenteert congressen, fora en<br />
debatten, modereert besloten bijeenkomsten<br />
en traint onder anderen politici, bestuurders<br />
en diplomaten.<br />
johandoesburg@speakersacademy.nl<br />
SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2017</strong> 55
© PETRINA<br />
56<br />
SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2017</strong>
COLUMN - LEIDERSCHAP EN STRATEGIE<br />
Durven doen<br />
wat je wilt doen!<br />
Hélène Oosterhuis<br />
Tijdens een bijeenkomst spreekt een deelnemer mij aan. Hij heeft al honderden keren iets op papier<br />
gezet om over te spreken. Alleen de stap om te spreken zet hij niet. “Ik heb angst dat het niet goed<br />
genoeg is. Heb jij dat nooit?”, vraagt hij. Ik vertel hem over mijn droom van die week.<br />
Ik droomde dat ik een spreker was op<br />
een event waar iedere spreker wel zou<br />
willen staan. Veel journalisten van<br />
de landelijke media zijn daar altijd<br />
aanwezig. Dit is hét event dat niemand wil<br />
missen. Ik merk de spanning in mijn lijf als<br />
ik word aangekondigd en met mijn koffer<br />
het podium op loop.<br />
Mijn verhaal start en ik hoor wat<br />
gemompel uit de zaal. Iemand roept: “Ja,<br />
daar zit ik niet op te wachten!” En hij staat<br />
op en loopt de zaal uit. Als een soort echoeffect<br />
hoor ik zijn woorden. Tot mijn grote<br />
schrik zie ik dat de zaal binnen 5 minuten<br />
leegstroomt. In grote paniek komen de<br />
organisatoren naar mij toe. Ze roepen: “We<br />
gaan zorgen dat ze terugkomen!”<br />
Daar sta ik op het podium en fluister:<br />
“Dit is me nog nooit gebeurd.” Langzaam<br />
stroomt de zaal weer voor de helft vol.<br />
Ondertussen is mijn gedachte: ik moet<br />
me aanpassen. Dus begin ik weer en raak<br />
mezelf kwijt in het verhaal. Nog één keer<br />
loopt de zaal leeg.<br />
Ik ontwaak uit deze droom, met mijn<br />
hartslag in mijn keel. En ik voel zweet op<br />
plekken, waar ik dat niet wil hebben.<br />
Ik ken het allemaal: de angst om te ‘falen’.<br />
Angst voor afwijzing. Bang dat ik niet goed<br />
genoeg ben. Angst is een rode draad in ons<br />
leven. Alleen hoe gaan we hier mee om? Die<br />
vrees kan ons namelijk gevangen houden.<br />
De meeste mensen onderdrukken die<br />
emotie. Je hebt psychologische angst, die<br />
hangt samen met hoe wij denken over het<br />
verleden of de toekomst.<br />
Het is gemakkelijk om onze ideeën,<br />
verlangens en dromen opzij te duwen. Wij<br />
maken excuses: er is te weinig tijd, te weinig<br />
kennis. Ik heb niet genoeg geld, of ik heb<br />
een gezin. Of het is gewoon te druk.<br />
Wij verbergen ons achter die<br />
excuses. Waarom? Omdat ze veilig zijn.<br />
Maar excuses zorgen wel voor stilstand.<br />
Er is ook een andere manier om met angst<br />
om te gaan. Die helpt ons om doelen te<br />
bereiken en verlangens te realiseren. Als je<br />
de angst onder ogen ziet en deze uitspreekt,<br />
dan wordt die jouw ultieme motivator.<br />
Want vaak geven mensen op wat ze<br />
willen, omdat ze geloven dat het bereiken<br />
van hun doel buiten hun capaciteiten<br />
ligt. Maar het gaat om het stimuleren van<br />
een flexibele mindset.<br />
Jouw capaciteiten liggen niet vast,<br />
maar zijn flexibel. Wanneer tegenslag<br />
jou confronteert, probeer het dan op een<br />
andere manier. Kies voor een nieuwe<br />
strategie en gebruik de ervaringen als<br />
unieke informatie. Blijf zoeken naar een<br />
oplossing en vraag jezelf af waar de angst<br />
over gaat.<br />
De man vraagt: “Heb je nog een tip?” Ik<br />
zeg: “Wanneer je angst voelt, gebruik het dan<br />
als ingang om jouw beperkende patronen<br />
en overtuigingen te onderzoeken. Angst<br />
voelen en toch doorgaan…. Je kunt alleen<br />
weten hoever je kunt gaan, door verder te<br />
gaan. En vraag aan de organisatoren van het<br />
evenement of ze de uitgangen van de zaal<br />
willen blokkeren.”<br />
Na 20 succesvolle jaren in de financiële dienstverlening gooide Hélène Oosterhuis in 2009 het roer om. Hier vroeg<br />
ze zich af: wat wil ik en doe ik niet? En geïnspireerd door juist die vraag is ze nu een veelgevraagde trainer en<br />
spreker. Haar deskundigheid is opgebouwd door jarenlange training, persoonlijke ervaringen, onderzoeken en<br />
gedragswetenschap/neuropsychologie. Hélène is auteur van het boek ‘Ken je mij?’ over persoonlijk leiderschap.<br />
Zij is dé spreker van nu: verfrissend en vernieuwend. Interactief, zonder powerpoint. Met haar koffer vol attributen<br />
neemt ze stapsgewijs haar toehoorders mee in haar verhaal. Een koffertje vol nieuwe handvatten en ideeën die<br />
direct toepasbaar zijn. heleneoosterhuis@speakersacademy.nl<br />
SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2017</strong> 57
© NIKITA<br />
‘Succes<br />
kan<br />
innovatie<br />
juist<br />
belemmeren’<br />
Evert Jaap Lugt<br />
Tekst: Jacques Geluk<br />
Evert Jaap Lugt is bekend van de<br />
Nimbuzz-app, waarmee hij in 2006 als<br />
eerste gratis bellen en chatten via mobiel<br />
internet mogelijk maakte. Sinds eind<br />
vorig jaar is de bevlogen ondernemer<br />
partner bij adviesbureau Business<br />
Openers, waar hij ondernemers helpt<br />
een effectieve innovatiestrategie te<br />
definiëren en een proces van continue<br />
innovatie in werking te stellen.<br />
58<br />
SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2017</strong>
INNOVATIE<br />
Veel bedrijven zijn een beetje met<br />
innovatie bezig, er zijn er maar<br />
weinig die er echt op inzetten door<br />
hun beste mensen ervoor vrij te<br />
maken en budgetten beschikbaar te stellen.<br />
“Een vastgelopen leidinggevende moet zich<br />
maar met innovatie bezighouden, vinden ze.<br />
Dan kan hij wat leuks doen. Daar gaat het<br />
niet om. Het is keihard werken, leren van fouten,<br />
teleurstellingen verwerken en gewoon<br />
doorgaan”, zegt Evert Jaap Lugt. Hij is partner<br />
bij adviesbureau Business Openers, dat<br />
zich vooral richt op merkpositionering en<br />
bedrijven helpt met strategiebepaling en het<br />
in de markt zetten van hun merken. Maar<br />
dan is het nog niet afgelopen. Om te kunnen<br />
slagen moeten ze komen met vernieuwende<br />
producten en diensten en vaak weten<br />
ze niet hoe ze dat moeten doen. “Daarom is<br />
het mijn missie de komende jaren aan de slag<br />
te gaan met een aanvullende dienst: innovatiemanagement.<br />
Ik wil bedrijven ondersteunen<br />
en helpen innoveren, wat als bijkomend<br />
voordeel heeft dat de banen die er straks zijn<br />
ook in Nederland blijven.”<br />
Weet je wat een van de grootste belemmeringen<br />
is voor innovatie?”, vraagt Evert Jaap.<br />
“Succes! Dat klinkt paradoxaal, maar het is<br />
echt zo. Als het goed gaat, de marges gehaald<br />
zijn, de omzet met acht procent is toegenomen<br />
en de bonussen zijn uitgekeerd, is innovatie<br />
vaak geen prioriteit. Bedrijven weten<br />
wel dat er over een jaar of vijf ellende aankomt,<br />
maar wie dan leeft dan zorgt. Ze beseffen<br />
niet dat ze nu het roer moeten omgooien,<br />
willen ze straks overleven.” Een paar jaar<br />
geen dividend uitbetalen aan de aandeelhouders<br />
en het uitgespaarde geld in radicale<br />
innovatie stoppen is volgens Evert Jaap een<br />
betere garantie voor de toekomst.<br />
LEIDERSCHAP ALS<br />
FUNDAMENT<br />
“Goed leiderschap is het fundament van<br />
het innovatiehuis. Daarop bouw je de pijlers:<br />
heldere strategieën die de leiders naar<br />
hun medewerkers communiceren, die vervolgens<br />
de vrijheid krijgen ze uit te voeren.<br />
Wanneer het leiderschap de innovatie niet<br />
wil dragen ben ik weg. Dan heeft het geen<br />
zin. Amerikaanse bedrijven die met exponentiële<br />
technologie werken, zoals Google<br />
of Amazon, doen het zo goed omdat de oorspronkelijke<br />
oprichters nog aan het roer<br />
staan. Dat zijn gedreven leiders die de cultuur<br />
bewaken die hen heeft grootgemaakt.<br />
Het is interessant te zien hoe het de komende<br />
jaren verdergaat met Apple, nu Steve Jobs er<br />
niet meer is. De groei lijkt al te stagneren. Als<br />
investeerder zou ik vooral kijken naar bedrijven<br />
waar jonge mensen als Mark Zuckerberg<br />
(32) zitten die hebben ontdekt dat creëren of<br />
innoveren iets magisch is en daaraan verslaafd<br />
zijn. Omdat het ze een gevoel geeft<br />
‘Creëren heeft<br />
iets magisch’<br />
van zingeving. Ze hebben een idee en verwerken<br />
dat tot een product dat uiteindelijk<br />
elke dag wereldwijd honderden miljoenen<br />
mensen wordt gebruikt. Dat is fascinerend.”<br />
Om er zeker van te zijn dat zulke leiders, die<br />
innoveren hoog in het vaandel hebben staan,<br />
er altijd zijn is het volgens Evert Jaap belangrijk<br />
dat jonge mensen, zoals zijn dochters,<br />
kiezen voor iets waarvoor ze een passie hebben.<br />
“Geld is niet relevant, dat komt later als<br />
ze succesvol zijn. Ook leeftijd is onbelangrijk.<br />
Wie zichzelf blijft vernieuwen veroudert<br />
mentaal niet, maar blijft met nieuwe ideeën<br />
en innovaties komen. In de Verenigde Staten<br />
zie je dat aan zakenman Warren Buffett, die<br />
man is 86. Het gaat in Amerika puur over wat<br />
je kan en wat je vaardigheden zijn.”<br />
GELEIDELIJK OF RADICAAL<br />
“Ik leg ondernemers van de top 500-bedrijven<br />
die ik bezoek uit dat er twee assen zijn:<br />
een voor incrementele en een voor radicale<br />
innovatie. Incrementeel wil zeggen kleine<br />
stukjes functionaliteit toevoegen, bijvoorbeeld<br />
een nieuwe versie van een bestaand<br />
product. Radicaal betekent de introductie<br />
van een complete nieuwe technologie of<br />
een ontwrichtend businessmodel. Gillette<br />
bestaat al ruim honderd jaar en heeft zich<br />
dankzij zijn grote marktpositie lang kunnen<br />
veroorloven alleen met kleine verbeteringen<br />
te komen, zoals nieuwe mesjes of een nieuw<br />
houdertje. Zes jaar geleden heeft start-up<br />
Dollar Shave Club, die inmiddels voor enkele<br />
miljarden aan Unilever is verkocht, dat businessmodel<br />
helemaal omgegooid door drie<br />
klassen mesjes te introduceren –goedkoop,<br />
gemiddeld en goed – en die op basis van een<br />
abonnement thuis bij de klanten te bezorgen.<br />
Gillette heeft dat knappe idee noodgedwongen<br />
overgenomen. Dit voorbeeld<br />
leert dat bedrijven móeten nadenken over<br />
hun strategie en wat ze met innovatie willen<br />
bereiken. Is het disruptieniveau de komende<br />
vijf jaar laag of hoog? Moet ik alleen incrementeel<br />
innoveren of juist radicaal? Dat zijn<br />
de vragen waarom het gaat. Ik vraag toehoorders<br />
in de zaal tijdens lezingen en presentaties<br />
of ze zichzelf willen positioneren.<br />
Dan wijzen ze een plek aan, maar dat is vaak<br />
niet waar ze zouden moeten zijn. Shell is<br />
een mooi voorbeeld van een onderneming<br />
die dat wel weet. De komende vijf jaar is er<br />
weinig verandering te verwachten en is het<br />
bedrijfsresultaat voornamelijk afhankelijk<br />
van de olieprijs. Desondanks zetten ze nu<br />
al in op vernieuwende technologieën om er<br />
klaar voor te zijn als de olie over dertig, veertig<br />
jaar écht opraakt. Dat klinkt logisch, maar<br />
veel bedrijven zijn absoluut niet met radicale<br />
innovatie bezig, terwijl dat wel zou moeten.”<br />
GEZOND VERSTAND<br />
De mate waarin bedrijven innovatie<br />
omarmen varieert per bedrijfstak, maar<br />
staat overal op de agenda. “De een is aan<br />
het implementeren, de ander oriënteert<br />
zich nog. Het is in elk geval belangrijk<br />
pragmatisch te zijn, gezond verstand te<br />
gebruiken en de boel op z’n Rotterdams<br />
aan te pakken. Het gaat erom de essentie<br />
te pakken. Ik ben daarin getraind en zie<br />
dingen die anderen niet zien, maar iedereen<br />
die gepassioneerd en bereid is op een andere<br />
manier te leren denken kan het leren. Dat<br />
geldt ook voor het innoveren zelf.” Evert Jaap<br />
geeft het voorbeeld van een bedrijf dat met<br />
een concept voor een website met bepaalde<br />
diensten komt. Duizend man bezoeken die<br />
site, maar er is maar een conversie van vijf<br />
gebruikers. “Dat is niks, niemand koopt wat.<br />
Het zegt wel dat de propositie niet klopt. Als<br />
dankzij evenementen vijfduizend mensen<br />
de website bezoeken, maar de conversie blijft<br />
SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2017</strong> 59
INNOVATIE<br />
steken op twaalf, is het nog steeds niks. Word maar ook dat er zoiets bestaat als de Nederlandse<br />
droom. In 2005 ziet hij dat wanneer<br />
wakker, ga terug naar de essentie en denk na<br />
of de propositie klopt. Zo niet pivot je idee, mobiel telefoneren en internet samenkomen<br />
draai de propositie en wees flexibel. Dan communicatie-applicaties heel interessant<br />
ontstaat de kracht die nodig is om te kunnen kunnen zijn. Hij gaat ermee aan de slag en<br />
innoveren.”<br />
de droom komt uit. Het lukt hem 50 miljoen<br />
Hoe ze dat kunnen doen legt Evert Jaap aan financiering op te halen voor zijn ‘gratis<br />
uit aan de hand van slides. “Ik laat zien dat bellen app’ in een tijd dat ‘crowdfunding’ nog<br />
het een proces is met verschillende stadia en een onbekende term is. “Iedereen kan dat.<br />
poorten. Het begint op basis van intuïtie met Als je een goed plan hebt moet je dat gewoon<br />
het – liefst samen met mensen van buitenaf goed verdedigen en er helemaal achter staan.<br />
– creëren van ideeën. Die moet je vervolgens In 2006 kwam ik met Nimbuzz, dat uiteindelijk<br />
180 mensen in dienst had en 200 miljoen<br />
zo snel mogelijk valideren om harde data te<br />
krijgen. De beste methode is het aanmaken gebruikers en nu ondanks de concurrentie<br />
van een homepage met een korte uitleg van van WhatsApp nog steeds populair is in<br />
het product en een functionaliteit waarmee Azië, op het blog TechCrunch terecht. Dat is<br />
bezoekers een email kunnen achterlaten. de digitale bijbel van de technologie. Meteen<br />
Schakel Facebook of LinkedIn in om verkeer daarna kreeg ik reacties van negen Amerikaanse<br />
‘venture capitalists’. Uit Europa kreeg<br />
naar de website te genereren. Kijk vervolgens<br />
hoeveel mensen op basis van bepaalde ik alleen een telefoontje van ICT-ondernemer<br />
Roel Pieper. Ik heb veel geleerd van die<br />
sleutelwoorden de site bezoeken en hoeveel<br />
van hen emails hebben achtergelaten. Als Amerikaanse durfkapitalisten, die toen al<br />
dat meer dan twaalf procent is, is het idee aangaven dat Europa te willen overslaan. Ze<br />
geslaagd. Dit is een objectieve manier om te vinden het net een bejaardentehuis en gruwen<br />
van de afwachtende mentaliteit. Dra-<br />
toetsen of het idee levensvatbaar is. Breng<br />
het daarna naar de volgende poort om het matisch! Hoewel het in Nederland meevalt.”<br />
inhoudelijk te testen met behulp van Design<br />
Sprints. Een door Google Venture bedachte GROTE ZORGEN<br />
methodiek om op basis van terugkoppeling Inmiddels heeft 97 procent van de Nederlanders<br />
toegang tot internet, waardoor<br />
door een minimum aantal gebruikers te<br />
kunnen zeggen of het een goed idee is verder wij een van de beste testlanden voor digitale<br />
producten ter wereld zijn. Ik maak mij<br />
te gaan met het gevalideerde prototype. Deze<br />
werkwijze voorkomt dat je wat deze innovatie<br />
betreft op een doodlopende weg terecht-<br />
goed kunnen aansluiten bij de exponenti-<br />
wel grote zorgen of Europa en Nederland<br />
komt.” Evert Jaap laat tijdens het proces zien eel groeiende technologische mogelijkheden.<br />
De mate waarin wij dat kunnen heeft<br />
hoe risico’s zoveel mogelijk te beperken zijn,<br />
want veel bedrijven zijn bang veel geld te enorme impact op de werkgelegenheid.<br />
stoppen in iets dat misschien niets oplevert. Wanneer er over twintig jaar een volledige<br />
infrastructuur is voor zelfrijdende auto kost<br />
NIMBUZZ<br />
dat wellicht 350.000 banen. Beroepschauffeurs<br />
hebben geen werk meer, veel perso-<br />
Evert Jaap Lugt is er niet alleen het levende<br />
bewijs van dat radicale innovatie werkt, neel bij traumacentra (60 procent van hun<br />
Evert Jaap Lugt is partner van Business Openers en gastspreker Innovatiemanagement en digitale transformatie aan<br />
de Nyenrode Universiteit. Hij is de bedenker van de Nimbuzz ‘gratis bellen’-app. Nimbuzz is in 2014 verkocht aan New<br />
Call Telecom. Voor Swisscom, dat de Nederlandse tak heeft overgenomen, heeft hij in Rotterdam vier jaar lang samen<br />
met 20 en later 50 softwaretechnici een innovatielab voor telecommunicatie gemanaged.<br />
evertjaaplugt@speakersacademy.nl<br />
60<br />
SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2017</strong><br />
werk is gerelateerd aan verkeersongelukken<br />
die er straks nauwelijks meer zijn) en schadeverzekeraars<br />
is dan overbodig. De vraag is<br />
hoe we zingeving kunnen bieden aan degenen<br />
die straks geen werk hebben. Ze zeggen<br />
dat in Nederland in totaal vijf miljoen banen<br />
verdwijnen en 2, 5 miljoen nieuwe worden<br />
gecreëerd. Daar zet ik vraagtekens bij. Kijkend<br />
naar de grote innovatieve trends, zelfrijdende<br />
auto’s, kunstmatige intelligentie,<br />
3D-printen, constateer ik dat veel in Amerika<br />
en Azië gebeurt. Hoeveel bedrijven<br />
zijn in Nederland innovatief bezig met zelfrijdende<br />
auto’s? Wat doen ze op het gebied<br />
van kunstmatige intelligentie? Robotica? Er<br />
zijn initiatieven, maar onvoldoende. Bij de<br />
nieuwe technologieën die binnenkort bepalend<br />
zijn voor onze samenleving zijn we<br />
als Europa vrijwel niet vertegenwoordigd.<br />
Bedrijven wordt wakker!” Aan de overheid<br />
vraagt Evert Jaap ecosystemen te ontwikkelen:<br />
Silicon Valley-achtige structuren in steden<br />
waar start-ups geld ophalen bij familie<br />
of vrienden om een prototype te maken, hun<br />
expertise delen met universiteiten en vervolgens<br />
de straat maar hoeven over te steken<br />
om financiering te vragen bij durfkapitalisten,<br />
die veel verstand hebben van technologie<br />
en internet en de aanvraag goed kunnen<br />
beoordelen. Dit soort structuren stelt in<br />
Amerika veel mensen in staat grote dingen<br />
te doen. “Het belangrijk dat zulke systemen<br />
ook in Nederlandse steden komen, het liefst<br />
rond thema’s als kunstmatige intelligentie en<br />
Internet of Things.”<br />
© NIKITA
© NIKITA<br />
CATEGORIE<br />
‘Goed leiderschap<br />
is het fundament<br />
van innovatie’<br />
SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2017</strong> 61
© ENITH STENHUYS<br />
Pierre<br />
RECEPT!<br />
Wind<br />
Als Kok des Vaderlands vertaalt chef-kok Pierre Wind geregeld gebeurtenissen in heerlijke maaltijden<br />
of verbindt hij gerechten aan personen of instituten. “Hoe zou ik Speakers Academy® kunnen uitbeelden<br />
in eten? In een fractie van een seconde bedacht ik dat de slogan ‘Bringing Knowledge to the World’ de<br />
inspiratiebron moest zijn. Meteen zag ik een salade van kalfshersentjes met als garnituur de verbeelding<br />
van een sprekende mond, zoals in het Rolling Stones-logo. Omdat het wat lastig is hersentjes te bestellen<br />
voor het thuisfront heb ik gekozen voor tong. Makkelijk te krijgen en te bereiden!”<br />
top<br />
20<br />
spreker<br />
62<br />
SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2017</strong>
RECEPT<br />
‘Bringing Knowledge<br />
to the World’<br />
als inspiratie voor een heerlijke tongsalade<br />
Pierre Wind<br />
INGREDIËNTEN<br />
(VOOR 2 PERSONEN)<br />
- 2 harde tomaten<br />
- een rode paprika<br />
- 40 gram haricots verts<br />
- een grote augurk<br />
- 40 gram knolselderij<br />
- 40 gram aardappel<br />
- 40 gram winterpeen<br />
- 80 gram tongplakjes (te vinden<br />
in het broodbelegschap<br />
bij de slager of in de supermarkt)<br />
- een eetlepel mosterd<br />
- twee eetlepels honing<br />
- een eetlepel citroensap<br />
- drie eetlepels olijfolie en<br />
peper en zout.<br />
"Wie meer kermis in de salade wil<br />
kan eventueel sla toevoegen."<br />
DE BEREIDING<br />
“Kook zeer dunne reepjes peen, aardappel,<br />
knolselderij en schoongemaakte haricots<br />
verts in water (of groentebouillon) beetgaar.<br />
Daarna onder stromend water koud<br />
spoelen. Laten uitlekken in een zeef en in een<br />
mengbak doen. Doe de dungesneden reepjes<br />
augurk en kalfstong erbij. Kerf een kruisje in<br />
de bolle kant van de tomaten en dompel ze<br />
kort in kokend water, tot het velletje bij het<br />
kruisje loslaat. Spoel de tomaten koud en<br />
verwijder het velletje. Snijd de tomaten in<br />
vieren en houd twee mooie partjes apart voor<br />
de tong. Verwijder de zaadjes uit de paprika<br />
en knip er met een schaar twee prachtige<br />
monden uit. Snijd het overgebleven deel van<br />
de paprika fijn en meng het door de salade.<br />
Roer de mosterd, olie, citroensap, peper,<br />
zout en honing tot een dressing, waarmee je<br />
de salade op smaak maakt.<br />
SERVEREN<br />
Doe per persoon een bergje salade op het<br />
bord en leg de tongplakjes daarop. Versier<br />
die met een paprikamond en een kwart<br />
tomaat die een uitstekende tong vormgeeft.<br />
Eventueel garneren met sla als dressing.<br />
DE VERTALING<br />
Met dit recept wil ik laten zien dat Speakers<br />
Academy® vele smaken bevat, net zoals deze<br />
salade. Een van de belangrijkste instrumenten<br />
van een mens is de mond. Op de tong<br />
bivakkeren onder andere de smaakpapillen,<br />
de ontvangers van allerlei signalen die van<br />
het te consumeren voedsel afkomen. Deze<br />
signalen gaan via de papillen naar de hersenen.<br />
Daar worden ze samen met andere opgedane<br />
emoties gerangschikt tot een boodschap,<br />
beeld of gebeurtenis. In dit geval: ‘Bringing<br />
Knowledge to the World!’."<br />
© ENITH STENHUYS<br />
SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2017</strong> 63
© ENITH STENHUYS © ENITH STENHUYS<br />
RECEPT<br />
Pierre Wind is (televisie-)kok, kookdocent, practor aan de Internationale Hotel & Managementschool ROC<br />
Mondriaan in Den Haag, ‘executive chef’ van tramrestaurant Hoftrammm, voedselstilist, columnist en schrijver<br />
van culinaire boeken. Hij verzorgt workshops, kookentertainment en lezingen op maat en ontwerpt en<br />
fabriceert digigrafie, websites, e-books en video’s in eigen beheer of samen met anderen.<br />
pierrewind@speakersacademy.nl<br />
64 SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2017</strong><br />
© ENITH STENHUYS<br />
© ENITH STENHUYS
COLUMN<br />
De Dementie<br />
Welkomdoos<br />
Karin Bruers<br />
Bijna de helft van de mensen boven<br />
de 90 lijdt aan dementie. Als ik<br />
het niet wil krijgen moet ik dus<br />
niet oud worden of mijn hersenen<br />
sponzig houden.<br />
Het is een denkfout dat je ze sponzig kunt<br />
houden met het oplossen van kruiswoordpuzzels<br />
of geheugenspelletjes. Je moet echt<br />
aan de bak, zoals een cursus volgen, een<br />
tweede taal leren of muziek maken, veel met<br />
iedereen en alles mee blijven doen dan kun<br />
je het dementie-lot voor een deel afwenden.<br />
Dus niks bankhangen met een puzzeltje en<br />
een espresso.<br />
Stel dat ik dan toch dementie krijg –<br />
ik moet daar ernstig rekening mee houden<br />
want ik heb niets onder de leden<br />
waardoor ik jong zal sterven – dan<br />
zorg ik dat ik voorbereid ben. Ik ga<br />
mijn eigen ‘Dementie Welkomdoos’<br />
maken. Daarin stop ik een fotoboek<br />
van mijn leven, met alleen de foto’s waar<br />
ik goed op sta en de anderen niet. Ik doe<br />
er ook een wat aangezette CV, een<br />
gecensureerde autobiografie en<br />
instructies ‘Hoe met mij om<br />
te gaan’ in. Ik houd bijvoorbeeld<br />
niet van kletsen bij de<br />
verzorging. Eigenlijk moet<br />
iedereen gewoon zijn mond<br />
houden tegen mij en tegen<br />
elkaar, en dat ze me niet<br />
aanraken. Ik wil niet meegenomen<br />
worden naar pretparken,<br />
stadsevenementen,<br />
huishoudbeurzen of tot pannenkoekenhuis<br />
omgebouwde<br />
boerderijen, daar heb ik een schurfthekel<br />
aan. Er komt een lijst in met personae non<br />
gratae en personae gratae, dit in verband<br />
met bezoek. Waag het niet mij grote witte<br />
Wibra-onderbroeken aan te doen want als ik<br />
maar één momentje helder ben en het merk<br />
dan schijt ik ‘m helemaal vol.<br />
In de ‘Dementie Welkomdoos’ stop ik<br />
ook mijn mooiste muziek, films, boeken en<br />
documentaires. Dan kunnen ze die eventueel<br />
elke dag op ‘repeat’ zetten als er personeel<br />
tekort is. Heel belangrijk, kinderslot<br />
op al mijn ‘devices’ voor kookprogramma’s,<br />
programma’s die tot doel seksuele opwinding<br />
hebben en programma’s die op wat voor<br />
manier dan ook met sport te maken hebben.<br />
Mijn snoepla, waarin ik altijd iets van<br />
drop, chocola, peper/zout chips, snoeppapier,<br />
kletskoppen en kauwgum wil hebben,<br />
gebak in de ijskast en spacecake op mijn verjaardag.<br />
Mijn thee heb ik het liefst uit een<br />
dun kopje met een witte binnenkant. En dan<br />
Lady Grey-thee, geen groene thee of haptonomische<br />
tantra verse munt onzin. Mijn<br />
voorkeur voor oesters en een bamischijf met<br />
dubbele mayonaise, zet ik bovenaan op mijn<br />
lijst. Als ik chagrijnig ben krijg je me er hiermee<br />
weer bovenop. Ik wil geen planten in<br />
mijn kamer, daar hou ik niet van, maar altijd<br />
verse bloemen, maar niet met al die groene<br />
boekettakkenopvulmeuk er in.<br />
Als ik nu overvallen word door een agressieve<br />
vorm van acute dementie dan ben ik<br />
voorbereid.<br />
Echter, mijn dochters dreigen me dat als<br />
ze niet meer zakgeld krijgen zij mijn koffertje<br />
tegen die tijd verwisselen met die<br />
van Wilfred Genee of een pedofiele<br />
crècheleider.<br />
Karin Bruers is oprichtster van<br />
het Duvelhok, bedenker van<br />
Socialsalon en Socialsofa. Ze<br />
is sociaalondernemer, schrijfster<br />
en theatermaker. Haar<br />
lezingen zijn indringend, moed<br />
gevend en humorvol.<br />
karinbruers@speakersacademy.nl<br />
© MET DANK AAN KARIN BRUERS<br />
SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2017</strong> 65
© VROONPHOTOMATION.NL<br />
MAATSCHAPPIJ<br />
‘Het is tijd voor<br />
verschilligheid ’<br />
Jacobine Geel,<br />
Het gaat beter met de economie. Dus stijgt<br />
de koopkracht voor iedereen. Die conclusie<br />
is te makkelijk. Sommige mensen hebben<br />
zoveel problemen dat ze het nog steeds niet<br />
redden. De samenleving moet hen de hand<br />
reiken, vinden Jacobine Geel en Annemarie<br />
van Gaal. “Laten we, als eerste stap, de moeite<br />
nemen oprécht naar mensen te luisteren",<br />
meent Sabine Uitslag. Ieder vanuit hun<br />
eigen expertise en gevoel geven ze alle drie<br />
hun mening over drie maatschappelijke<br />
vraagstukken: armoede, verwardheid en<br />
de ideale samenleving, compleet met alle<br />
technologische ontwikkelingen.<br />
___<br />
Sabine Uitslag<br />
66<br />
SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2017</strong><br />
Annemarie van Gaal en<br />
Sabine Uitslag<br />
Tekst: Jacques Geluk<br />
Het kabinet belooft dat iedereen er in <strong>2017</strong> op vooruit gaat.<br />
Toch zijn er nog veel mensen voor wie de crisis nog niet is<br />
gesloopt. “De armoede in Nederland neemt af, maar dat<br />
betekent inderdaad niet dat de toekomst er voor iedereen<br />
rooskleuriger uitziet. Armoede kan, zeker als sprake is van een opeenstapeling<br />
van problemen zoals ziekte, verslaving of schulden, hardnekkig<br />
zijn. Het ene probleem houdt het andere vaak in stand. Daardoor zakken<br />
mensen nog dieper in het moeras en is het moeilijk de weg omhoog<br />
te vinden”, zegt theologe, columniste en televisiepresentatrice Jacobine<br />
Geel. Als voorzitter van het bestuur van GGZ Nederland weet ze dat dit<br />
patroon nadrukkelijk aanwezig is bij een deel van de mensen met psychische<br />
problemen. “Hoe goed hun geneeskundige behandeling ook is, de<br />
weg naar herstel kunnen zij pas vinden als ze ergens kunnen wonen en<br />
overdag iets om handen hebben. Zonder dak boven het hoofd en structuur<br />
om de dag door te komen ligt terugval op de loer. Ik hoop van harte<br />
dat staatssecretaris Klijnsma van Sociale Zaken nog tijdens háár ambtstermijn<br />
kans ziet twee zaken te realiseren: een beslagvrije voet voor mensen<br />
met problemen en uitstel van het terugbetalen van schulden tot ze<br />
hun leven verder weer enigszins op orde hebben.”<br />
Ondernemer Annemarie van Gaal, bij het grote publiek bekend als<br />
deskundige in het televisieprogramma ‘Een dubbeltje op z’n kant’, hoopt<br />
vooral dat de samenleving de hand kan en wil reiken aan iedereen die niet<br />
meekomt of het moeilijk heeft. Net als Jacobine vindt ze dat mensen met<br />
betalingsachterstanden of schulden een oplossing aangeboden moeten
MAATSCHAPPIJ<br />
krijgen. “Een woningcorporatie zou bijvoorbeeld<br />
huurders met een achterstand kunnen<br />
voorstellen portalen schoon te maken<br />
of ander werk te doen om zo hun schulden<br />
weg te werken.” Politica en voormalig<br />
CDA-Tweede Kamerlid Sabine Uitslag, die<br />
tegenwoordig onder meer bestuurder is van<br />
enkele zorginstellingen en de Nederlandse<br />
Vereniging van Huidtherapeuten, constateert<br />
dat het voor mensen niet eenvoudig is<br />
wanneer al hun zekerheden wegvallen. Als<br />
ze bijvoorbeeld net een duur huis hebben<br />
gekocht en ineens hun baan verliezen en niet<br />
snel weer werk kunnen vinden. Of als een<br />
zzp’er een ongeluk krijgt en niet meer voor<br />
inkomen kan zorgen.”<br />
‘De<br />
samenleving is<br />
mooier zonder<br />
religie’<br />
‘LUISTER NAAR MENSEN’<br />
“Ongelooflijk veel mensen zitten in de<br />
schuldsanering. Als Kamerlid ben ik regelmatig<br />
in gesprek gegaan met degenen die<br />
waren gevallen en op straat terecht waren<br />
gekomen. Als je de moeite neemt naar hun<br />
verhalen te luisteren, wijken ze vaak niet<br />
veel af van de doorsnee Nederlander. Maar<br />
ergens is er iets gebeurd. Vaak een ongelukkige<br />
samenloop van omstandigheden, waar<br />
ze niet uit zijn gekomen. Dan stapelen de<br />
schulden zich razendsnel op. Ook bij jongeren!<br />
Ik zou wensen dat er minder schaamte<br />
is, zodat meer mensen hulp durven vragen<br />
om uit de schulden te komen. Dat er<br />
laagdrempeligere zorg beschikbaar<br />
komt en mensen zelf leren hoe ze<br />
uit deze situatie kunnen komen.<br />
Zodat ze weten hoe ze zich kunnen aanpassen<br />
aan wat ze te besteden hebben.”<br />
Ten slotte moet Sabine nog wat van het<br />
hart: “Het op orde hebben van de boekhouding<br />
is belangrijk, maar ik wens de mensen in<br />
<strong>2017</strong> ook wat meer dankbaarheid toe. Dankbaar<br />
voor degenen om ons heen, de liefde die<br />
we kunnen voelen en ervaren van mensen<br />
die echt om ons geven, de zon die op onze<br />
huid brandt, de muziek die onze oren kriebelt<br />
en ons hart verwarmt met mooie herinneringen.<br />
Maar ook voor de tijd die we met<br />
de kinderen mogen doorbrengen. Mens vier<br />
het leven!”<br />
‘VOORKOMEN DAT MENSEN<br />
IN DE WAR RAKEN’<br />
Steeds meer verwarde mensen krijgen<br />
geen hulp, wat maatschappelijk nogal<br />
wat gevolgen heeft. “Alle inspanningen<br />
zijn erop gericht mensen die (overlast<br />
gevend) verward gedrag vertonen<br />
sneller en beter te helpen. Politie,<br />
gemeenten en GGZ werken intensief<br />
samen om tussen nu en twee<br />
jaar met name twee ambities<br />
te verwezenlijken: mensen<br />
die zorg nodig hebben beter<br />
opvangen en waar mogelijk<br />
voorkomen dat ze zo<br />
in de war raken dat het<br />
voor henzelf of anderen<br />
problematisch<br />
wordt. Een 24-uurs<br />
beschikbaarheid<br />
van een wijkteam,<br />
waarin<br />
ook mensen<br />
met<br />
GGZdeskundigheid<br />
vertegenwoordigd zijn, is<br />
voor dit laatste een voorwaarde”, zegt Jacobine.<br />
Annemarie constateert dat we langzaam<br />
naar een maatschappij kruipen waarin<br />
de overheid minder en de burger méér moet<br />
© JOOST GOVERS<br />
top<br />
20<br />
spreker<br />
___<br />
Annemarie van Gaal<br />
SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2017</strong> 67
doen. “Veel Nederlanders zijn de laatste decennia nodeloos verslaafd<br />
geraakt aan de veel te ver doorgeschoten verzorgingsstaat en verwachten<br />
daardoor dat hulpverlening altijd voor hen klaarstaat. Natuurlijk<br />
willen we af van de verzorgingsstaat, waarbij tientallen hulpverleners<br />
om een enkel gezin dansen en elkaar bestoken met vuistdikke rapporten<br />
en urenlange vergaderingen. Prima dat we iedereen stimuleren af<br />
te kicken van alle hulp. Goed dat we willen dat mensen zélf problemen<br />
proberen op te lossen. We moeten ons echter ook realiseren dat er altijd<br />
een kleine groep mensen zal blijven (5 tot 8 procent van onze samenleving)<br />
die wel wil, maar eenvoudigweg nooit kan participeren. Deze<br />
groep moeten we ontzorgen en niet met man en macht in de richting<br />
van het zelf doen blijven duwen.”<br />
Sabine zegt resoluut: “Het begint natuurlijk met onszelf, met ons als<br />
samenleving. We moeten er oog voor hebben in de buurt en daadwerkelijk<br />
‘zien’ wie niet meer mee kan en ons voor hem of haar verantwoordelijk<br />
voelen. Daarnaast vind ik dat ook mensen die geestelijk ziek zijn<br />
adequate hulp moeten krijgen. Dat betekent niet dat we iedereen met<br />
psychische problemen moeten opnemen in ziekenhuizen. Het hebben<br />
van een bepaalde mate van ‘eigen regie’ is van cruciaal belang om als<br />
mens niet het ‘lijdend voorwerp’ te worden van een bepaald heersend<br />
zorgsysteem zoals de GGZ. Ik geloof ook niet meer zo in al die losse<br />
op zichzelf staande echelons in de zorg. Ik sprak laatst tijdens een van<br />
mijn opdrachten een jongen met een bipolaire stoornis. Het onder controle<br />
krijgen daarvan was al moeilijk, maar daarnaast was hij veel energie<br />
kwijt aan het zich continu moeten aanpassen aan de culturen van<br />
de twee zorgsystemen waarvan hij gebruikmaakt: de RIBW (Regionale<br />
Instellingen voor Beschermende Woonvormen) en het psychiatrisch<br />
ziekenhuis. Dat hij zich moet aanpassen en moeite moet doen over de<br />
zorgschotten te klimmen is eigenlijk de omgekeerde wereld!” We moeten,<br />
aldus Sabine, meer naar zorggebruikers luisteren en de zorg adequater<br />
organiseren. “Het gaat niet om de vorm, maar om de behoefte.<br />
Ons zorgsysteem is geënt op ziekte en niet op gezondheid en bedoeld<br />
om het groeiende zorgaanbod binnen de perken te houden. Het is beter<br />
ons meer te richten op de kwaliteit van leven van de patiënt. Dat moet<br />
leidend zijn, ook als het gaat om vergoedingen. Het huidige zorgsysteem<br />
zit potdicht. Van substitutie van eerste naar tweede lijn is geen sprake,<br />
omdat niemand iets minder wil. De sleutel is naar mijn idee: de patiënt<br />
mondiger maken en in positie brengen.”<br />
IDEALE SAMENLEVING<br />
Sabine, Annemarie en Jacobine hebben alle drie hun gedachten over<br />
hoe de ideale samenleving er moet uitzien op menselijk, religieus, politiek<br />
en maatschappelijk gebied. Ze geven antwoord op de vraag of we<br />
bang of juist blij moeten zijn met alle nieuwe technologische ontwikkelingen.<br />
In Jacobines ideale samenleving is ruimte voor iedereen, kijken<br />
68<br />
MAATSCHAPPIJ<br />
SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2017</strong><br />
© STIJN GHIJSEN<br />
___<br />
drs. Jacobine Geel<br />
‘Klijnsma, leg<br />
tot een bepaald<br />
bedrag geen<br />
beslag bij<br />
mensen met<br />
problemen’
MAATSCHAPPIJ<br />
we naar elkaar om, accepteren we verschillen<br />
én spreken we elkaar aan op gedrag dat die<br />
ruimte kan aantasten. Ik zou dat verschilligheid<br />
willen noemen. Aandacht is echter<br />
niet alleen iets van de ene burger voor de<br />
ander, die moet je waar nodig ook professioneel<br />
kunnen organiseren. Toegankelijke<br />
zorg voor wie lichamelijk of geestelijk ziek<br />
wordt is daar een onderdeel van. Technologische<br />
ontwikkelingen kunnen helpen zorg<br />
dichtbij mensen, en met maximaal behoud<br />
van zelfstandigheid, vorm te geven. Ik zie<br />
e-Health dan ook als een belangrijke ontwikkeling<br />
in de GGZ, die we nog lang niet<br />
volledig benutten.”<br />
Annemarie: “Ik ben ervan overtuigd dat<br />
we een mooiere samenleving zouden hebben<br />
als religie niet zou bestaan. Dat is een<br />
fikse uitspraak, dat realiseer ik me, maar de<br />
oorzaak van veel geweld en oorlogen is toch<br />
religie. Daarnaast zou ik wensen dat iedereen<br />
een kans krijgt mee te doen. Dus pleit<br />
ik voor een eenvoudigere en gemakkelijker<br />
te begrijpen samenleving, zonder ingewikkelde<br />
regelingen en teksten, zodat niemand<br />
afhaakt en meer mensen inderdaad kunnen<br />
meedoen.”<br />
‘MINDER KORTE LONTJES<br />
ZOU FIJN ZIJN’<br />
Wat verdraagzamer voor elkaar zijn<br />
is belangrijk, vindt Sabine. “Iets minder<br />
korte lontjes zou fijn zijn. En wat minder<br />
lange tenen alsjeblieft. Vertrouwen we<br />
elkaar nog? Angst wordt op vele fronten<br />
gevoed en aangewakkerd. Er zijn partijen<br />
die daar garen bij spinnen. Mondiale crises<br />
‘Aanpassingsvermogen<br />
is dé<br />
competentie van<br />
de toekomst’<br />
op financieel, sociaal en ecologisch vlak<br />
hebben het vertrouwen weggeslagen uit<br />
onze samenleving. Hoe krijgen we dat terug?<br />
Angst verdwijnt als we proberen elkaar wat<br />
beter te begrijpen. Het ligt er maar net aan<br />
uit welk ‘nest’ je komt. Kinderen komen ter<br />
wereld met een denkbeeldige bril op, die<br />
al snel een kleur krijgt. Kinderen groeien<br />
op in een bepaalde omgeving en maken<br />
dingen mee die hen vormen en de kleur<br />
bevestigen. Ik wens dat ooit lukt te beseffen<br />
dat we door onze eigen bril naar anderen en<br />
de wereld kijken en dat we die ook kunnen<br />
afzetten. Ten tweede wens ik dat we het lef<br />
hebben onze bril af te zetten om eens door<br />
die bril van die ander naar onze wereld en<br />
samenleving te kijken. Misschien gaan<br />
we elkaar dan wel iets beter ‘verstaan’ en<br />
begrijpen en kunnen we verdraagzamer met<br />
elkaar omgaan. Als mensen zich realiseren<br />
dat de wereld niet om hen draait en zij slechts<br />
een onderdeeltje zijn van een groter geheel,<br />
kunnen we wellicht met elkaar een betere,<br />
vriendelijkere en liefdevollere samenleving<br />
creëren. Zelf vraag ik mezelf elke avond als ik<br />
in de spiegel kijk af welke positieve bijdrage<br />
ik heb geleverd aan een mooiere wereld die<br />
dag. Daar kan ik helaas niet altijd positief<br />
op antwoorden, maar het besef is er wel<br />
en ik weet dat er steeds weer een nieuwe<br />
dag met nieuwe kansen komt. Een ideale<br />
samenleving begint bij jezelf!”<br />
Volgens Sabine zijn veel mensen van<br />
nature geneigd alles te laten zoals het is. Dat<br />
schept overzicht en veiligheid. “Ik noem dat<br />
ons veilige ‘knikkerputje’, maar dat is niet<br />
meer van deze tijd. Alles beweegt. In het<br />
boek ‘Gouden jaren’ beschrijft econoom<br />
Annegreet van Bergen op welke wijze<br />
technologische ontwikkelingen grote<br />
invloed hebben gehad op ons leven, werk en<br />
onderwijs. En dat we eigenlijk net begonnen<br />
zijn en het doorgaat. Of we dat nu willen of<br />
niet. Deze ontwikkelingen kunnen soms<br />
beangstigend zijn, want waartoe leiden<br />
ze? Ik geloof dat aanpassingsvermogen,<br />
de zogenoemde ‘adaptie’, dé competentie<br />
is van de toekomst. Alles verandert<br />
razendsnel. Het is van groot belang daar als<br />
mens, team of organisatie klaar voor te zijn.<br />
Ik geloof in de kracht en de toekomst van<br />
deze technologische ontwikkelingen. Als<br />
onze kleinkinderen terugdenken aan onze<br />
generatie, zeggen tegen elkaar: ‘ In oma’s<br />
tijd opereerden de artsen nog zelf! Wat een<br />
risico’s liepen we toen’.”<br />
Drs. Jacobine Geel is theologe, columniste en tv-presentatrice (o.a. ‘Schepper & Co.). Ze is bovendien bestuursvoorzitter van GGZ<br />
Nederland, de brancheorganisatie van de geestelijke gezondheidszorg en verslavingszorg en van Oikocredit Nederland, een beleggingsfonds<br />
dat zich richt op eerlijke financiering in ontwikkelingslanden. Annemarie van Gaal is ondernemer, investeerder en bevlogen spreker.<br />
Bij het grote publiek is ze bekend van programma’s als ‘Dragon’s den’, ‘Een dubbeltje op z’n kant’ en ‘Divorce Hotel’. Sabine Uitslag is<br />
gezondheidswetenschapper, voorzitter van de Nederlandse vereniging van Huidtherapeuten en consultant in de zorg en het sociaal domein.<br />
Ze heeft haar eigen zorgmarketingbureau SAMEN en is columnist.<br />
jacobinegeel@speakersacademy.nl; annemarievangaal@speakersacademy.nl; sabineuitslag@speakersacademy.nl<br />
SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2017</strong> 69
© ANETTE OLSON-PLINCK<br />
‘Elk moment komen we<br />
een stapje dichterbij<br />
de dood. Waarom zou<br />
je dan mensen laten<br />
sterven door een bom?’<br />
70<br />
SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2017</strong>
LEIDERSCHAP<br />
De wetenschap van het<br />
innerlijk wijst de weg naar<br />
geluk en succes<br />
Lama Jigmé Namgyal is als kleuter verantwoordelijk voor zijn broertje en zusje én vooral zichzelf. Het<br />
is de basis van zijn geestelijke vorming. Geen wonder dat hij al zijn hele leven de wetenschap van het<br />
innerlijk bestudeert. “De werking van de menselijke geest begrijpen is jezelf leren kennen. Alleen dan kun<br />
je de baas zijn over negatieve emoties en compassie tonen.”<br />
Lama Jigmé Namgyal<br />
Tekst: Jacques Geluk<br />
Vrijwel elke maand is lama Jigmé<br />
Namgyal in Nederland. De boeddhistische<br />
leraar, die streeft naar<br />
een vredige samenleving, wil ook<br />
deze keer zijn kennis delen en uitleggen hoe<br />
belangrijk het begrijpen van de menselijke<br />
geest is. “In de wereld gebeuren slechte dingen.<br />
Mensen vermoorden elkaar. Dat is zo<br />
zinloos. We leven hooguit 100 jaar en gaan<br />
dus sowieso snel dood. Elk moment komen<br />
we een stapje dichterbij. Waarom zou je dan<br />
mensen laten sterven door een bom?”, vraagt<br />
hij zich verbaasd af. “Boeddhist, katholiek,<br />
atheïst, achtergrond maakt niet uit. Het gaat<br />
om waarden. We zijn allemaal intelligente<br />
wezens met een krachtig brein, dat we goed<br />
of slecht kunnen gebruiken. Daarom leer ik<br />
mensen over geluk, harmonie, verbinding<br />
maken met elkaar en het belang van open<br />
communicatie. Leiders vertel ik dat compassie<br />
ook in hun bedrijf tot positieve resultaten<br />
zal leiden.”<br />
Lama Jigmé komt begin jaren zeventig<br />
ter wereld op 4.200 meter hoogte in de<br />
Tibetaanse prefectuur Golog. Zijn ouders,<br />
leden van een nomadenfamilie, hebben 200<br />
jaks, soms 500 schapen en veel paarden,<br />
maar vooral als zijn vader in China moet<br />
werken komt veel op de schouders van zijn<br />
‘De bal kaatst<br />
terug als je<br />
uitgaat van het<br />
negatieve’<br />
moeder terecht. “Ze droeg ook nog eens twee<br />
baby’s, waarvan een op haar rug.” De jonge<br />
Jigmé leert vroeg wat verantwoordelijkheid<br />
is. Op zijn vijfde moet hij al oppassen op zijn<br />
jongere broertje en zusje. “Mijn moeder, die<br />
mij alles heeft geleerd, kwam vaak in het<br />
donker terug. Als ‘man’ van het gezin – mijn<br />
oudere broer was met de dieren onderweg<br />
– moest ik voor het eten zorgen en de baby<br />
verzorgen. Die droeg ik op mijn buik. Soms<br />
plaste het kindje. Dat was heerlijk, want dat<br />
was lekker warm.” De buren kunnen niet<br />
helpen, die wonen vijf uur reizen weg, aan<br />
de andere kant van de berg. Als zijn vader en<br />
broer eens paar jaar per paard gaan winkelen<br />
zijn ze drie weken onderweg. “Ze kochten<br />
dan dingen die je niet kon verbouwen op de<br />
berg, zoals rijst.”<br />
WETENSCHAP VAN<br />
HET INNERLIJK<br />
“In de tijd dat ik het klooster inging, rond<br />
mijn achtste, kwamen Chinezen wekelijks<br />
het communisme ophemelen. Ze probeerden<br />
onze cultuur te veranderen en wilden<br />
dat we hun taal zouden leren. Officieel<br />
bestond het boeddhisme niet. Mijn moeder<br />
zorgde ervoor dat ze mij niet als boeddhist<br />
konden herkennen door het verplichte<br />
embleem op mijn mouw weg te moffelen.<br />
Niet lang daarna ging ik me afvragen hoe<br />
SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2017</strong> 71
© ANETTE OLSON-PLINCK<br />
het leven in elkaar zit en hoe het zit met onze geest en ons karakter.<br />
Ik raakte geïnteresseerd in de wetenschap van het innerlijk.” Als<br />
18-jarige man vertrekt hij daarom naar Serthar Larung Gar, de boeddistische<br />
universiteit van Khenpo Jigmé Phuntsok Rinpoche (“mijn<br />
belangrijkste leraar”), waar hij boeddhistische filosofie, tantra en<br />
andere leringen bestudeert en monniken en leken lesgeeft. “De Chinezen<br />
vernietigden veel en vonden dat er te veel studenten studeerden<br />
aan de universiteit, 5.000 jongens en 4.000 meisjes. Vooral zij<br />
werden het slachtoffer, onder wie mijn zuster, die ik steunde omdat<br />
het voor Aziatische meisjes heel moeilijk is een goede opleiding te<br />
vinden. Een van mijn twee zussen is vermist en onvindbaar doordat<br />
haar naam, net zoals dat van vele andere jonge vrouwen, werd veranderd.<br />
Dat was in 1990 en naast het feit dat ik op zoek wilde gaan<br />
naar mijn eigen vrijheid, een van de redenen naar Europa te willen.”<br />
Niet alleen gaat hij op weg naar een voor hem onbekende wereld,<br />
zijn avontuur begint met een hachelijke en levensgevaarlijke reis over<br />
de hoogste berg van de Himalaya. Het zit er vol met militairen en<br />
agenten van de geheime politie, die niet aarzelen te schieten. “We<br />
liepen ’s nachts, aten soms wekenlang niet en dachten vaak dat we<br />
zouden sterven.” In Nepal aangekomen krijgen lama Jigmé en zijn<br />
medereizigers te eten en komt hij terecht in een vieze, koude kamer<br />
in Kathmandu. Uiteindelijk arriveert hij in India. “Dat was een schok,<br />
alles was er totaal anders.” Lama Jigmé krijgt in India les van onder<br />
anderen Zijne Heiligheid de Dalai Lama. Desondanks houdt hij het<br />
er slechts zes maanden vol. “Het is daar heet, terwijl ik het koude kli-<br />
72 SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2017</strong><br />
maat van het Himalayagebergte gewend was. Ik voelde me erg ziek.<br />
Daarom ben ik, voordat ik echt naar Europa ging, eerst in retraite<br />
gegaan in Nepal. Om in totale afzondering te mediteren voor mijn<br />
persoonlijke ontwikkeling.”<br />
‘ONSZELF LEREN KENNEN’<br />
In Europa aangekomen gaat hij in Luxemburg wonen om in zijn<br />
levensonderhoud te voorzien en Engels te leren, zodat hij inderdaad<br />
anderen kan laten delen in zijn kennis over hoe mensen, zowel geestelijk<br />
als lichamelijk een gelukkig leven kunnen leiden. “Europeanen<br />
mediteren zoals een konijn zit, ze kunnen maar even ontspannen.<br />
Meditatie heeft niets met religie te maken, maar helpt bij het goed<br />
kunnen bestuderen van de menselijke geest en het analyseren van<br />
de krachten die mensen gelukkig maken of juist leed berokkenen.<br />
Ieders geest heeft zowel een positieve als een negatieve kant, hemel en<br />
hel. Dat laatste uit zich steeds vaker in zelfmoord.” Inmiddels reist de<br />
boeddhistische leraar de wereld rond om dit te vertellen en te benadrukken<br />
dat hemel niet kan bestaan zonder hel, warmte niet zonder<br />
kou en licht niet zonder donker. Positieve emoties bestaan doordat er<br />
ook negatieve zijn, die ons leven sterk beïnvloeden. “Daarom moeten<br />
we door te mediteren onszelf en de waarheid leren kennen en de baas<br />
worden over die emoties. Anders kunnen wij angst en boosheid niet<br />
controleren, maar controleren ze ons. Dan kunnen de negatieve emoties<br />
zo krachtig zijn dat mensen oplossingen zoeken in hasjiesj of alcohol.<br />
Het ego kan daarbij een rol spelen, omdat het heel manipulatief
LEIDERSCHAP<br />
kan zijn, maar tegelijk helpen iets te bereiken<br />
in het leven. Het probleem is dat mensen ook<br />
hun eigen ego zouden moeten bestuderen,<br />
maar dat meestal niet doen.”<br />
SUPERMARKT VAN STUDIES<br />
Zoals je op duizend verschillende manieren<br />
kunt studeren – “het is één grote supermarkt<br />
van studies”– zijn er volgens lama<br />
Jigmé 84.000 manieren om te mediteren.<br />
“Boeddha zei daarover 2.500 jaar geleden al<br />
dat dit is omdat de mens moet kunnen kiezen.<br />
Veel van wat hij toen verkondigde geldt<br />
nog steeds. Het gaat er niet om hem te volgen<br />
of in hem te geloven. We zijn allemaal mensen<br />
en onze afkomst en overtuiging spelen geen<br />
rol. Als we maar bereid zijn keuzes te maken<br />
en te veranderen. Helaas ervaren veel westerse<br />
mensen verandering als een negatieve<br />
emotie waarvoor ze bang zijn. Dat heeft niets<br />
met intelligentie te maken, ook slimme mensen<br />
gaan er verkeerd mee om en worden daardoor<br />
vijanden van zichzelf.” Hij vertelt dat de<br />
Luxemburgse nonnen, die hij adviseert in het<br />
door hem opgerichte Centre Culturel Tibétain,<br />
dat ze niet anderen, maar zichzelf en hun<br />
houding moeten veranderen om hun negatieve<br />
emoties onder de duim te houden. “Als<br />
dat lukt zijn ze de baas en gelukkig. Dan zijn ze<br />
geen slaaf meer van hun emoties en worden ze<br />
kalmer.” Er zit zoveel kracht in de menselijke<br />
geest en meditatie zorgt dat mensen keuzes<br />
kunnen maken, zodat ze hun brein en intelligentie<br />
op een goede in plaats van slechte<br />
manier gebruiken.”<br />
LEIDERS EN COMPASSIE<br />
In Rotterdam, waar zijn welzijnsstichting<br />
Phuntsok Chö Ling is gevestigd, geeft lama<br />
Jigmé les, ook aan leiders. “Dan hebben we<br />
het over leiderschap en compassie. Wie een<br />
echte leider wil zijn moet niet alleen intelligent<br />
zijn, ook sociaal. Hij moet uitgaan van<br />
gelijke waarden voor iedereen en altijd proberen,<br />
bijvoorbeeld als iemand boos is, op<br />
basis daarvan een oplossing te vinden. Dat<br />
kan door tijdelijke omstandigheden best<br />
moeilijk zijn. Dat geeft niet. Het gaat erom dat<br />
de leider niet uitgaat van het negatieve, want<br />
dan kaatst de bal altijd terug.” Lama geeft een<br />
voorbeeld. “Een open en intelligente leider<br />
wil weten of hij in zijn positie gelijkwaardig<br />
kan zijn aan zijn 22.000 werknemers. Ik antwoord<br />
hem dat hij als mens moet communiceren<br />
dat dit zo is. ‘Misschien ben je ondanks<br />
je hoge positie wel eenzaam en niet gelukkig,<br />
zijn je beste vrienden computers, roddelen<br />
mensen over je en voelt de een zich wel<br />
en de ander zich niet prettig om onder jou te<br />
werken’. Ik leg hem uit dat mensen een open<br />
terugkoppeling willen en altijd de waarheid<br />
willen horen. Bovendien vertel ik dat ze dan<br />
als gelukkige werknemers gemotiveerder<br />
zijn en harder werken. Bekrompen geesten<br />
die mensen met angst onder controle willen<br />
houden bereiken het tegendeel.” Lama wijst<br />
erop dat veel mensen niet beseffen hoe groot<br />
de kracht van emotie is, waardoor miscommunicatie<br />
op de loer ligt. Met alle gevolgen<br />
van dien. “Het is belangrijk als het erop aankomt<br />
de telefoon en de computer opzij te leggen<br />
en oog in oog te communiceren. Als je<br />
via Facebook communiceert komt er geen<br />
gevoel bij kijken. Serieuze gesprekken over<br />
familie of werk kun je niet voeren via sociale<br />
media of de telefoon. Dat moet echt faceto-<br />
face. Ikzelf gebruik de nieuwe technologie<br />
vooral om afspraken te maken.”<br />
Lama Jigmé Namgyal (1973) is geboren in Tibet en reist nu de wereld rond om te praten en les te geven over de<br />
wetenschap van het innerlijk en het leren kennen van jezelf door middel van meditatie. In Rotterdam en Luxemburg<br />
heeft hij centra gesticht waar hij lesgeeft. Daarnaast heeft hij veel ervaring met stervensbegeleiding en is hij<br />
zeer geïnteresseerd in de interreligieuze dialoog. lamajigmenamgyal@speakersacademy.nl<br />
© MIRJAM VAN DER HOEK<br />
MEEST TOLERANTE LAND<br />
De Tibetaanse nomade noemt Nederland<br />
zijn tweede thuis. “Het is het meest open en<br />
tolerante land dat ik ken. Ik wil hier samen<br />
met de Nederlanders kijken wat ik kan doen<br />
voor de huidige generatie, die ik wil helpen<br />
om hard te werken aan innerlijke waarden.<br />
Bovendien wil ik hier wat positiefs doen door<br />
de nadruk te leggen op persoonlijk contact<br />
en waarheid. Dat is nodig. Ik ben geschrokken<br />
van de eenzaamheid die ik in het Westen<br />
heb aangetroffen. Mijn familie woonde<br />
op vijf uur reizen van de buren, maar hier<br />
hebben mensen geen contact met de buren<br />
die naast hen wonen, terwijl er voortdurend<br />
mensen op straat zijn. Dat is schokkend.”<br />
© ANETTE OLSON-PLINCK<br />
SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2017</strong> 73
© COURTESY VENUS PROJECT<br />
‘In een maatschappij van<br />
overvloed is geld irrelevant’<br />
74<br />
SAMENLEVING | STEDEN VAN DE TOEKOMST<br />
SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2017</strong><br />
dr. Jacque Fresco | Roxanne Meadows BFA<br />
Tekst: Jacques Geluk<br />
“Het monetaire systeem – geld – is de oorzaak van veel problemen in de wereld. Daarom moeten we het afschaffen. Zonder<br />
geld loont misdaad niet, wordt niemand rijk over andermans rug, zijn oorlogen overbodig en verdwijnt vervuiling.” Als<br />
niemand verdient aan fossiele grondstoffen staat niets de mensheid in de weg vredig samen te wonen in een door Jacque<br />
Fresco (bijna 101) ontworpen circulaire stad. In <strong>2016</strong> heeft hij voor zijn levenswerk in het VN-gebouw in New York de City<br />
Design & Community Award gekregen. Daar is de bouw aangekondigd van de eerste experimentele stad, waarmee Jacque en<br />
rechterhand Roxanne Meadows kunnen laten zien wat voor toekomst we kunnen opbouwen als we systematisch streven naar<br />
sociale verbetering. Beiden benadrukken dat The Venus Project niet zomaar een toekomstvisie is, maar een uitvoerbaar plan.
SAMENLEVING | STEDEN VAN DE TOEKOMST<br />
The Venus Project gaat niet alleen<br />
over het ontwerpen van futuristisch<br />
uitziende circulaire steden.<br />
“Een van de hoekstenen waarop<br />
onze voorstellen voor een nieuwe duurzame<br />
en sociale maatschappij zijn gebaseerd, is het<br />
feit dat veel on(aan)gepast gedrag van vandaag<br />
en daaraan gerelateerde problemen een<br />
direct gevolg zijn van het leven binnen een<br />
monetair systeem, dat zorgt voor ontmenselijking.<br />
Industriëlen blijven bijvoorbeeld<br />
automatiseren en vervangen steeds meer<br />
werknemers – en echt niet alleen lopende<br />
band medewerkers – door machines. Daardoor<br />
verdienen deze werkgevers meer, maar<br />
beseffen ze niet dat hun inhaligheid uiteindelijk<br />
wordt afgestraft. Wanneer steeds meer<br />
overbodig geworden personeelsleden hun<br />
koopkracht verliezen, zullen hun bedrijven<br />
uiteindelijk ophouden te bestaan. Wij stellen<br />
een systeem voor waarin wetenschap, technologie<br />
en automatisering op intelligente<br />
wijze zijn geïntegreerd in een allesomvattend<br />
en werkbaar sociaaleconomisch ontwerp,<br />
dat vooral is gericht op verbetering van<br />
levenskwaliteit in plaats van winstgevendheid.”<br />
Jacque Fresco en Roxanne Meadows<br />
laten het niet bij deze idealen, maar vertalen<br />
die in een realistisch en haalbaar model. De<br />
eerste fase is inmiddels gerealiseerd, een 10<br />
hectare groot onderzoekscentrum in Venus,<br />
Florida. Het publiek kan daar zien hoe Jacque’s<br />
ideeën werkelijkheid worden en de<br />
toekomst vorm krijgt. Elke zaterdag zijn er<br />
rondleidingen en lezingen.<br />
“Jacque geeft de bezoekers, met een gedegen<br />
technische onderbouwing en mede aan<br />
de hand van vierhonderd modellen die ook<br />
zijn gefilmd en beschreven, zo een idee van<br />
de mogelijkheden die de toekomst kan bieden.<br />
Voorlichting geven is een van onze<br />
voornaamste doelen. Daarvoor gebruiken<br />
we een groot deel van de beperkte middelen<br />
waarover we beschikken. Het ontwikkelen<br />
van een nieuw waardensysteem en<br />
het kiezen van een nieuwe richting zijn<br />
belangrijker dan een goed leven voor onszelf<br />
”, zegt technisch en medisch illustratrice<br />
Roxanne Meadows, die al 46 jaar Jacque’s<br />
rechterhand is, bescheiden. Volgens haar<br />
verlaten de meeste bezoekers het onderzoekscentrum<br />
anders dan toen ze naar binnen<br />
gingen. “We werken met honderden<br />
vrijwilligers die doen wat ze kunnen om de<br />
volgers van het project hier en wereldwijd<br />
van informatie te voorzien.”<br />
© COURTESY OF THE VENUS PROJECT<br />
‘Geld is een<br />
oud systeem<br />
waar we vanaf<br />
moeten’<br />
CIRCULAIRE STAD<br />
“We zijn doordat de middelen ontbreken<br />
nog niet begonnen aan de volgende fase, de<br />
bouw van de tijdens de Award-uitreiking<br />
aangekondigde experimentele stad. Het<br />
voorstel ligt er en er is lang naartoe gewerkt.<br />
Jacque en ik geloven namelijk dat we alleen<br />
op deze manier kunnen demonstreren wat<br />
we bedoelen met een leefomgeving waarin<br />
het niet draait om geld, maar om een op<br />
natuurlijke bronnen gebaseerde economie<br />
en een sociaal systeem waarvan iedereen<br />
profiteert. Het geeft ons bovendien de kans te<br />
ontdekken welke voorzieningen echt nodig<br />
zijn, hoe het gesteld is met de beschikbare<br />
grondstoffen en hoe we deze ontwikkeling<br />
sociaal en technologisch mondiaal kunnen<br />
uitrollen, rekening houdend met wat de planeet<br />
aankan en waaraan mensen behoefte<br />
hebben.” In elk geval zal in de door Jacque<br />
ontworpen circulaire stad niets worden weggegooid<br />
en alles worden hergebruikt. Een<br />
nieuwe stad, want oude steden opknappen<br />
kost meer energie en is minder efficiënt. “We<br />
definiëren architectuur opnieuw, waarbij we<br />
uitgaan van minimaal gebruik van grondstoffen<br />
en maximale dienstverlening, zodat<br />
we aan de veranderende behoeften van individuele<br />
bewoners kunnen voldoen”, zegt Jacque.<br />
“Mensen vragen Jacque wel eens een<br />
gebouw of wolkenkrabber te ontwerpen als<br />
een statement, maar hij wil geen monument<br />
bouwen voor zijn eigen ego. Hij is geïnteresseerd<br />
in sociale verandering en het behoud<br />
van grondstoffen op mondiale schaal. Zijn<br />
architectuur is daar een uiting van. Hij ontwerpt<br />
steden zodanig dat voor de bouw minder<br />
materialen en grondstoffen nodig zijn.<br />
Dat bereikt hij door geavanceerde constructietechnieken<br />
te gebruiken en bijvoorbeeld te<br />
kiezen voor koepels, die wat dat betreft heel<br />
efficiënt zijn. Ook zorgt hij ervoor dat de steden<br />
voldoende schone energie kunnen leveren,<br />
waardoor ze de hele bevolking toch een<br />
maximale levensstandaard kunnen bieden.”<br />
Op de website van The Venus Project is nog<br />
te lezen dat de circulaire steden die Jacque<br />
ontwerpt elegantie uitstralen en zijn omgeven<br />
door parken en tuinen, die onderdeel<br />
zijn van het ontwerp. Roxanne: “Ik kan niet<br />
zeggen wanneer we dit project kunnen realiseren.<br />
We blijven onze visie intussen naar<br />
buiten te brengen, omdat we denken dat ons<br />
voorstel de enig haalbare oplossing is voor de<br />
wereldwijde problemen van vandaag.”<br />
GROTE DEPRESSIE<br />
Jacque bevestigt dat hij alles wat Roxanne<br />
zegt precies zo zou zeggen. Ruim 100 jaar<br />
oud, is zijn gezondheid nog steeds zo goed,<br />
dat hij geregeld lezingen geeft over hoe de<br />
ideale maatschappij er in zijn ogen na 85 jaar<br />
van onderzoek en ontwerpen maken uit moet<br />
SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2017</strong> 75
___<br />
In <strong>2016</strong> heeft Jacque Fresco voor zijn levenswerk in het VN-gebouw in New York de City Design & Community Award gekregen.<br />
SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2017</strong><br />
‘Alle aardse<br />
grondstoffen<br />
moeten we beschouwen<br />
als de<br />
gemeenschappelijke<br />
erfenis<br />
waarop alle<br />
aardbewoners<br />
recht hebben’<br />
zien. Hij is alleen wat hardhorend. Roxanne:<br />
“Jacque heeft de gebroeders Wright, de pioniers<br />
van de luchtvaart, ontmoet en maakt<br />
nu mee hoe de eerste ruimtesondes naar<br />
Mars gaan. Hij groeide op tijdens de grote<br />
depressie in de jaren dertig van de vorige<br />
eeuw en zag hoe moeilijk mensen het hadden<br />
die vanwege de crisis op straat terecht<br />
waren gekomen. Allemaal vanwege het economische<br />
spel dat toen al werd gespeeld. Als<br />
jongen ging hij daarom al op zoek naar een<br />
alternatief en beter sociaal systeem, maar<br />
kon dat niet vinden. Dus ging hij het zelf<br />
ontwikkelen. Dat kostte, doordat hij binnen<br />
veel verschillende disciplines actief was, veel<br />
tijd. Uiteindelijk kwam Jacque tot de conclusie<br />
dat we – wanneer we af willen van oorlogen,<br />
honger, armoede en andere problemen<br />
– toe moeten naar een ‘Resource Based Economy’,<br />
een holistisch en sociaaleconomisch<br />
systeem, waarin we alle aardse bronnen en<br />
grondstoffen beschouwen als de gemeenschappelijke<br />
erfenis waarop alle aardbe-<br />
76<br />
woners recht hebben.” Alle problemen van<br />
vandaag, zoals klimaatverandering, milieuvervuiling,<br />
overbevolking, energietekorten,<br />
waterschaarste, zijn volgens Roxanne veroorzaakt<br />
door het systeem waarin we leven.<br />
“We hebben wel geld om technologie en<br />
wetenschap in te zetten voor zaken die het<br />
economisch systeem in stand houden – zoals<br />
het bouwen van bruggen, dammen, industriële<br />
complexen die concurreren met andere<br />
industriële complexen of erger het verbeteren<br />
van bommen en ander wapentuig – maar<br />
niet voor een vreedzame, duurzame samenleving,<br />
waarin de bevolking beschikt over<br />
voedzaam eten, goede huizen, schoon water<br />
en schone energie en een onderwijssysteem<br />
dat daarbij past.” ‘Als al het geld ineens zou<br />
verdwijnen, maar fabrieken, personeel en<br />
andere bronnen beschikbaar blijven, kunnen<br />
we alles bouwen en aan de meeste menselijke<br />
behoeften voldoen. Mensen hoeven<br />
geen geld te hebben, maar vrije toegang<br />
tot wat ze nodig hebben, zonder zich zor-
SAMENLEVING | STEDEN VAN DE TOEKOMST<br />
gen te hoeven maken over financiële zekerheid<br />
of bureaucratische maatregelen. In een<br />
‘Resource Based Economy’ waarin alles in<br />
overvloed aanwezig is, wordt geld irrelevant’,<br />
schrijven ze op hun website. “Jacque<br />
vergelijkt het wel eens met een openbare<br />
bibliotheek. De bezoekers hebben toegang<br />
tot alles, zoeken en gebruiken wat ze nodig<br />
hebben en brengen het daarna terug, zodat<br />
anderen het weer kunnen gebruiken. Niemand<br />
heeft de last van bezit, maar alles is<br />
voor iedereen beschikbaar.” Geen wonder<br />
dat Jacque en Roxanne ervan overtuigd zijn<br />
dat het kapitalistische systeem niet werkt.<br />
“Mensen kunnen niets goedmaken of herstellen,<br />
zolang ze dat niet begrijpen.”<br />
DILEMMA<br />
De omgeving waarin mensen opgroeien<br />
bepaalt hun gedrag. Daarom hechten de<br />
initiatiefnemers van The Venus Project<br />
daar zoveel waarde aan. In sommige Arabische<br />
landen is het heel gewoon en geaccepteerd<br />
dat mannen meerdere vrouwen<br />
hebben. In de Verenigde Staten is dat juist<br />
niet zo. De mate van patriottisme, concurrentie<br />
en individualiteit en zelfs de woorden<br />
die we gebruiken en de manier waarop we<br />
lopen, hangen samen met cultuur en omgeving.<br />
Roxanne en Jacque denken dat gedrag<br />
niet erfelijk is en niet van de ene generatie<br />
overgaat op de andere. Iedereen begint met<br />
een blanco geest. “Een Britse en een Chinese<br />
baby leren beiden al heel jong even snel Chinees.<br />
Er is geen verschil. De omgeving – in<br />
dit geval China – is dus bepalend”, legt Jacque<br />
uit. Wie in een liefdevolle omgeving<br />
ter wereld komt en opgroeit, zal uitgroeien<br />
tot een ander mens dan degene die in een<br />
wereld vol haat en jaloezie wordt geboren.<br />
“Jaloezie pakken we op binnen het gezin of<br />
de familie, maar mensen snappen dat niet.”<br />
Roxanne geeft een voorbeeld. “Een moeder<br />
trekt haar zoontje voor, Tegen haar dochter<br />
zegt ze: ‘Waarom ruim je je kleren niet op,<br />
net zoals je broer’. Als het meisje dan haar<br />
broertje van de trap ziel vallen krijgt ze een<br />
grijns op haar gezicht. Niet omdat ze slecht<br />
is, maar doordat ze vindt dat ze onrechtvaardig<br />
is behandeld. Dat is gegenereerd gedrag.<br />
Waarden waarvan mensen denken dat ze<br />
van henzelf zijn, zijn eigenlijk afkomstig uit<br />
de al dan niet religieuze (sub)cultuur waarin<br />
‘Gedrag komt<br />
niet van<br />
binnenuit, maar<br />
van buitenaf’<br />
ze leven, maar ook van hun ouders, uit films,<br />
boeken en van het internet.” Jacque: “Ouders<br />
pompen waarden in de hoofden van hun<br />
kinderen als ze nog heel jong zijn en kunnen<br />
hen daarmee in feite controleren. Hoe<br />
anders kun je jongeren zover krijgen dat ze<br />
gaan vechten in een oorlog en zelfs uit gegenereerd<br />
patriottisme bereid zijn hun leven te<br />
geven voor democratie of vaderland? ”<br />
Roxanne verwacht niet dat de huidige systemen<br />
– en degenen die ze in stand houden<br />
– uit zichzelf zullen wijken voor het sociale<br />
model dat zij en Jacque voorstaan. “Het<br />
onderwijs ondersteunt de cultuur waarvan<br />
het onderdeel is. Politici zijn alleen uit<br />
op handhaving van het huidige systeem.<br />
Ze vertegenwoordigen niet hun kiezers,<br />
maar degenen die hen aan de macht hebben<br />
geholpen. De rijken beïnvloeden de politiek<br />
en schrijven zelfs voor hoe het beleid van de<br />
Verenigde Staten er moet uitzien. Dat is een<br />
dilemma. Door het blijven vasthouden aan<br />
het bestaande monetaire systeem, raken we<br />
nooit uit de problemen. Dan blijft het gaan<br />
om winst, rijkdom, eigendom en macht voor<br />
een paar mensen, terwijl we eigenlijk met<br />
behulp van technologie een op grondstoffen<br />
gebaseerde economie moeten opbouwen<br />
waarvan iedereen in gelijke mate profiteert.”<br />
Kunnen mensen veranderen? Kan het<br />
lukken menselijk gedrag zo te veranderen<br />
dat een nieuw sociaal en duurzaam systeem<br />
kans van slagen heeft? Is het veranderen van<br />
omgeving genoeg? “Mensen moeten het concept<br />
begrijpen dat gedrag niet van binnenuit,<br />
maar van buitenaf komt. Dat zij dus niet<br />
slecht, jaloers of inhalig worden geboren. Alle<br />
besluiten die mensen nemen zijn gebaseerd<br />
op hun achtergrond. Daardoor zijn eigenlijk<br />
niet alleen individuen schuldig als ze een<br />
misdaad plegen, maar ook het systeem waarvan<br />
ze deel uitmaken”, zegt Roxanne. “Wie<br />
Jacque’s boeken en werk bestudeert, zoals<br />
The Venus Project, en de processen begrijpt,<br />
beseft hoe belangrijk het is de omgeving te<br />
veranderen. Samen kijken we naar de diepste<br />
oorzaken en de wortels van de problemen die<br />
er nu zijn. Als we daaraan wat kunnen doen<br />
is er hoop en zal de toekomst voor komende<br />
generaties beter zijn.” Voorwaarde is wel dat<br />
we de samenleving niet blijven organiseren<br />
zoals de industrie dat wil en het monetaire<br />
systeem het voorschrijft. “Nu produceren<br />
fabrieken continu en plunderen ze de grondstoffen<br />
van de aarde om het systeem aan de<br />
gang te houden en verleiden ze consumenten<br />
te blijven kopen, zodat ze winst blijven<br />
maken. “Geld is een oud, systeem met een<br />
hoge interferentiefactor. Daar moeten we<br />
vanaf ”, zegt ze nog eens met nadruk, “want<br />
doordat het geen geld oplevert komen er<br />
geen nieuwe huizen voor mensen met een<br />
kleine portemonnee of worden geen medicijnen<br />
ontwikkeld voor mensen met een<br />
zeldzame ziekte. Artsen krijgen betaald als<br />
mensen ziek zijn, wat hen niet motiveert om<br />
ze beter te maken. Junk food is niet geïntroduceerd<br />
vanuit schaarste, maar doordat er na<br />
de Tweede Wereldoorlog zoveel mais was dat<br />
er met de fructose iets moest gebeuren. Dat is<br />
in andere voedingsmiddelen gestopt, waardoor<br />
er nu een enorm probleem is met overgewicht.<br />
Geld maakt van mensen aasgieren<br />
die anderen niets gunnen. Daarom hopen<br />
we anderen, die begrijpen wat wij doen, te<br />
motiveren aan het oplossen van problemen<br />
te werken, waardoor honger, armoede, oorlog<br />
en stress kunnen verdwijnen.”<br />
SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2017</strong> 77
© MET DANK AAN THE VENUS PROJECT
‘De slaven<br />
van nu zijn<br />
machines’
© MET DANK AAN THE VENUS PROJECT<br />
© MET DANK AAN THE VENUS PROJECT<br />
80 CATEGORIE<br />
SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2017</strong><br />
‘Er zijn nu<br />
wereldwijd meer<br />
obesitaspatiënten<br />
dan mensen die<br />
honger hebben’
SAMENLEVING | STEDEN VAN DE TOEKOMST<br />
© MET DANK AAN THE VENUS PROJECT<br />
RICHTING ONBEKEND<br />
Roxanne voegt daar wel aan toe dat nog veel mensen nu niet weten<br />
welke richting ze uitmoeten. Ze willen terug naar de natuur of naar<br />
vroeger. Of dat zo’n goed idee is? “Toen mochten vrouwen niet stemmen,<br />
alleen rijke blanke mannen, en hielden we slaven. Er was wereldwijd<br />
gezien nooit sprake van overvloed, maar altijd van schaarste.<br />
Dat is nu anders. Dankzij technologie kunnen we energie-efficiënter<br />
leven, waardoor minder grondstoffen nodig zijn om meer te kunnen<br />
te doen”, zegt Roxanne. Nooit eerder was het mogelijk op zo’n grote<br />
schaal als nu schone, hernieuwbare energie op te wekken. “Wanneer<br />
iedereen daarvan profiteert is er dan in feite sprake van overvloed,<br />
zonder dat we de aarde verder uitputten. Technologie maakt nu ook<br />
andere zaken waarover wij al jarenlang praten mogelijk.” En wat die<br />
slaven betreft, ook daar heeft technologie een antwoord op. Roxanne:<br />
“We kunnen miljoenen slaven bezitten, maar het zijn geen mensen<br />
maar machines.” Zij kunnen, in een maatschappij waarin geld verdienen<br />
niet meer bestaat, noodzakelijk werk verrichten.<br />
OPTIMISTISCH OF PESSIMISTISCH<br />
“Ik weet het niet”, antwoordt Jacque op de vraag of hij optimistisch<br />
is over de toekomst. “We zijn optimistisch noch pessimistisch”, voegt<br />
Roxanne eraan toe. “Persoonlijk ben ik heel gelukkig dat ik Jacque<br />
heb ontmoet en dat onze aanpak levensvatbaar is. We werken zo hard<br />
we kunnen aan het realiseren van onze werkbare oplossing voor alle<br />
problemen waar de wereld mee te maken heeft en willen die graag<br />
introduceren bij anderen die daar nog onbekend mee zijn. Over Jacque<br />
zegt Roxanne: “Hij oordeelt nooit en heeft geen verwachtingen.<br />
Hij ervaart alles wat op dit moment gebeurt als echt. Van je bezighouden<br />
met ‘wat zou moeten gebeuren’ word je alleen maar ziek. Jacque<br />
begrijpt waar de cultuur nu staat en dat het nog veel inspanning zal<br />
kosten onze ideeën uit te dragen. Het is belangrijk de juiste mensen te<br />
ontmoeten die kunnen helpen dit op grotere schaal te doen. Bovendien<br />
komt er een website over de stad die is aangekondigd tijdens<br />
de prijsuitreiking in het gebouw van de Verenigde Naties en na ‘The<br />
Choice is ours’ (te zien via YouTube) ben ik bezig met het maken van<br />
een nieuwe film. Niet alleen een goede introductie van waar wij mee<br />
bezig zijn, maar ook een eerbetoon aan Jacque.” Roxanne en Jacque<br />
begrijpen dat niet iedereen het met hen eens zal zijn. “Dat hoeft ook<br />
niet.” Ze willen wel dat zoveel mogelijk mensen kennismaken met<br />
hun ideeën en uitvoerbare plannen voor een betere wereld, waarin<br />
mensen in een vredige omgeving de hoofdrol spelen en niet het geld.<br />
“We willen geld zoals gezegd afschaffen, maar helaas zitten we nu tussen<br />
twee systemen in. Het monetaire en ons systeem. Dat betekent<br />
dat we nog steeds geld nodig hebben om ons werk te kunnen financieren<br />
en daarom een donatieknop hebben geplaatst op onze website,<br />
www.thevenusproject.com, waar ook veel informatie en voorbeelden<br />
te vinden zijn.<br />
Jacque Fresco is industrieel ontwerper en sociaal ingenieur. Hij heeft gewerkt als ontwerper en uitvinder op een groot aantal terreinen,<br />
variërend van biomedische innovaties tot volledig geïntegreerde sociale systemen. In The Venus Project komt zijn levenswerk samen: de<br />
integratie van wetenschap en geavanceerde technologie in een samenhangend plan voor een nieuwe maatschappij,<br />
waarin het belang van de mens en het milieu voorop staat. Geboren in 1916 geeft hij nog steeds lezingen in het<br />
onderzoekscentrum van het project in Venus, Florida, maar bijvoorbeeld ook op universiteiten. Fresco heeft eerder<br />
Sociocyberneering opgericht, de voorloper van The Venus Project. Roxanne Meadows, Fresco’s rechterhand, heeft<br />
een Bachelor of Fine Arts behaald in Maryland. Ze is nu een bekende technische en architectonische illustratrice en<br />
maquettebouwer. Daarnaast is ze actief als wetenschappelijke en medische illustratrice. Als futuriste presenteert ze<br />
samen met Jacque Fresco de doelen van The Venus Project, waarover ze ook lezingen geeft.<br />
jacquefresco@speakersacademy.nl; roxannemeadows@speakersacademy.nl<br />
© JEFF KOLODNY PHOTO<br />
SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2017</strong> 81
© IRIS PLANTING<br />
top<br />
20<br />
spreker<br />
Mannen<br />
kijk uit!De<br />
Techionista’s<br />
komen eraan!<br />
Vivianne Bendermacher<br />
Tekst: Jacques Geluk<br />
82 SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2017</strong><br />
Techionista Vivianne Bendermacher wil<br />
vrouwen inspireren, ‘empoweren’ en ervan<br />
overtuigen dat zij juist heel geschikt zijn voor<br />
technologische beroepen. Als ze er maar tijd,<br />
aandacht en passie aan willen besteden. Dat<br />
raadt ze hen ook nadrukkelijk aan, want<br />
veel traditionele banen verdwijnen straks<br />
grotendeels. Robots en algoritmen nemen tal<br />
van taken moeiteloos over. Nu het onderwijs<br />
nog opleidt voor banen die er straks niet meer<br />
zijn, helpt zij vrouwen zelfverzekerd het heft<br />
in eigen handen te nemen.
VROUWEN EN TECHNOLOGIE<br />
"<br />
Een nieuwsgierige alfa was ik. Als<br />
hoofdredacteur van het populairwetenschappelijke<br />
tijdschrift Kijk<br />
en ‘het jongere broertje’ Know How<br />
werd die nieuwsgierigheid pas echt bevredigd<br />
en raakte ik verslingerd aan techniek<br />
in de breedste zin des woords. Dat ik daarna<br />
overstapte naar Viva lijkt daarom misschien<br />
raar, maar het is wel een van de pittigste<br />
vrouwenbladen en online een groot<br />
merk”, vertelt Vivianne Bendermacher. Achteraf<br />
gezien kan ze bij Viva te weinig doen<br />
met haar nieuwe passie. Na een jaar vertrekt<br />
ze weer. “Ik kon wel ingrediënten van Viva<br />
meenemen naar mijn eigen bedrijf Techionista.<br />
De combinatie vrouwen en techniek<br />
is waarmee ik mij nu samen met medeoprichter<br />
Tamira van Roeyen bezighoud.<br />
We willen vrouwen van alle leeftijden kracht<br />
geven en enthousiast maken voor technologie<br />
door hen opleidingen en workshops<br />
aan te bieden en te begeleiden. Dat is hard<br />
nodig want nog steeds domineren mannen<br />
de tech-wereld. Door hen bovendien zelfverzekerder<br />
te maken leren we vrouwen te<br />
overleven in die mannenwereld.” Dat kunnen<br />
ze! Vivianne haalt een onderzoekje aan<br />
naar de kwaliteit van digitale codes. “Websites<br />
waarop je codes kunt uploaden waarderen<br />
het werk van vrouwen veel beter dan van<br />
mannen, als ze zich maar niet als zodanig<br />
kenbaar maken. Daar schuilt een vooroordeel<br />
in, ook bij vrouwen zelf. Dat hun codes<br />
hoger scoren komt doordat vrouwen regels<br />
secuurder of consciëntieuzer hanteren.”<br />
HOGE HAKKEN EN TECH<br />
Techionista’s zijn vrouwen die net als<br />
Vivianne en Tamira houden van ‘killer<br />
heels’, design, trendy kleding en perfecte<br />
make-up, maar bovenal van tech. “Tijdens<br />
een technologieconferentie in Texas bijna<br />
vier jaar geleden liet een dame een door haar<br />
ontwikkelde mooie lederen tas zien waarin<br />
haar mobieltje automatisch werd opgeladen.<br />
Ze zei: ‘Wij Techionista’s houden ook van<br />
mooie dingen’. Echt een woord voor mij. Ik<br />
keek meteen of de domeinnaam techionista.<br />
com nog vrij was. Dat was het geval en<br />
betekende de start van het merk.” Vivianne<br />
wil elk jaar wat nieuws leren en alles eerst<br />
zelf uitproberen. “In <strong>2016</strong> leek het mij als<br />
middelmatige chauffeur gaaf autocoureur<br />
te worden om daarmee te laten zien dat je<br />
kan leren wat je wilt als je er maar tijd, passie<br />
en aandacht instopt. Doordat ik zwanger<br />
raakte van mijn dochter ging dat nu niet<br />
door, maar later ga ik het zeker doen.” Die<br />
instelling past bij haar wens een rolmodel<br />
te zijn voor andere vrouwen. “Europese<br />
‘De werknemer<br />
van de toekomst<br />
is steeds meer<br />
een autodidact’<br />
vrouwen lopen op technologie- en ICTgebied<br />
hopeloos achter. Nederland bungelt<br />
zelfs onderaan. De emancipatie heeft<br />
hier vrij lang geduurd, wat zijn weerslag<br />
heeft op keuzes die vrouwen nu maken.<br />
Meestal kiezen zij niet voor technologie.<br />
Negentig procent van de programmeurs<br />
is man.” Volgens recent onderzoek denken<br />
in ons land, in tegenstelling tot Duitsland,<br />
uitzonderlijk veel meisjes dat zij slecht zijn<br />
in wiskunde. Dat lijkt raar, maar dat komt<br />
doordat we meisjes poppen geven en jongens<br />
technisch lego, waardoor we technologie<br />
heel erg met jongens en mannen blijven<br />
associëren. “Scholen versterken dat soms<br />
zelfs. Sommige leraren vertellen meisjes<br />
die aangeven dat ze naar de open dag van<br />
bijvoorbeeld een robotica-opleiding willen,<br />
dat die eigenlijk meer voor jongens is. Als de<br />
meisjes toch doorzetten komen ze vaak, in<br />
de klas en op de werkvloer, als enige in een<br />
masculiene wereld terecht. Ze haken vaak<br />
binnen een jaar af omdat ze zich er niet thuis<br />
voelen. Daar is een enorme stap te maken en<br />
daar helpen wij graag bij.”<br />
Naar vrouwen (en mannen) wil Vivianne<br />
uitstralen dat ze niet bang hoeven zijn voor<br />
technologie. Alles is te leren, te beginnen<br />
met het volgen van workshops als ‘visual<br />
storytelling’, ‘personal branding’ en ‘coding’,<br />
het leren maken van websites. “Het gaat niet<br />
vanzelf, maar zodra ze het in hun vingers<br />
hebben lijkt dat op den duur wel zo. Leeftijd<br />
en achtergrond maken niet uit. Vrouwen<br />
komen hier ’s morgens, volgen de eendaagse<br />
‘coding class’ en hebben aan het einde van<br />
de dag een webpagina in elkaar gecodeerd<br />
met HTML en CSS. De achtergronden en<br />
kennisniveaus van de deelneemsters zijn<br />
verschillend. Velen hebben een succesvolle<br />
loopbaan in het hogere management, terwijl<br />
anderen net weten hoe een laptop werkt.<br />
Vaak hebben ze het gevoel dat de jongere<br />
generatie hen inhaalt. Terecht, want als ze<br />
niets doen gebeurt dat ook. Veel werkende<br />
vrouwen hebben twintig jaar of langer geleden<br />
hun diploma gehaald met de gedachte<br />
dat ze daarmee tot hun pensioen verzekerd<br />
waren van een baan. Inmiddels is er internet<br />
en zijn er smartphones. Het papiertje van<br />
toen biedt geen zekerheid meer.”<br />
ALGORITME VERVANGT<br />
SECRETARESSE<br />
De werknemer van de toekomst is volgens<br />
Vivianne steeds meer een autodidact.<br />
Bedrijven zien dat echter nog niet in en<br />
blijven kijken naar opleidingsniveau,<br />
diploma’s en ervaring. Wat iemand zichzelf<br />
heeft aangeleerd vinden ze onvoldoende<br />
belangrijk. Werknemers leren zichzelf ook<br />
nog te weinig aan en zijn daardoor minder<br />
slagvaardig en flexibel dan ze zouden<br />
moeten zijn. “Veel mensen leven en denken<br />
nog alsof het twintig jaar geleden is, dat geldt<br />
ook voor personeelsmanagers. Daarom<br />
geven we trainingen bij bedrijven over het<br />
personeelsbeleid van de toekomst en waarop<br />
ze moeten letten als ze mensen aannemen.<br />
Opleiding mag meespelen, omdat die<br />
het denkniveau aangeeft. Interessanter is<br />
hoe iemand zich ontwikkelt. Technologie<br />
verandert zo snel dat traditioneel onderwijs<br />
het niet meer kan bijbenen en dus blijft<br />
opleiden voor 7,2 miljoen banen die<br />
SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2017</strong> 83
VROUWEN EN TECHNOLOGIE<br />
straks niet meer bestaan en niet voor de<br />
twee miljoen nieuwe banen waarvan we<br />
nog geen idee hebben wat ze inhouden.”<br />
Vivianne lacht: “Mijn nieuwe secretaresse<br />
heet Amy en kost 40 euro per maand. Zij is<br />
een robot, maar geen fysieke. Amy is een in<br />
agendabeheer gespecialiseerd algoritme en<br />
communiceert zo menselijk dat degenen<br />
‘De dubbele<br />
vergrijzing is<br />
een uitdaging’<br />
die een afspraak met mij willen maken vaak<br />
niet doorhebben dat zij helemaal geen mens<br />
is. Ze bedanken haar zelfs. Amy weet wat<br />
mijn favoriete plekken en tijden zijn om af<br />
te spreken en neemt de hele correspondentie<br />
over zoals een secretaresse zou doen.<br />
Dat is best beangstigend voor de huidige<br />
secretaresses. Ik denk dat we hen straks<br />
op basis van hun menselijke kwaliteiten<br />
inzetten, waarmee ze zich kunnen blijven<br />
onderscheiden, als gastvrouw bijvoorbeeld.<br />
Vreemde talen hoeven ze ook niet meer te<br />
leren. Nu is de technologie nog niet perfect,<br />
maar over twee jaar zijn digitale vertalers<br />
fantastisch.” De Techionista denkt dat<br />
vrouwen in veel ‘bedreigde’ beroepen tijdens<br />
de overgangsfase alvast een deel van hun<br />
werk uitbesteden aan robots of algoritmen.<br />
PITTIGE OPLEIDING<br />
Vrouwen krijgen niet alleen de kans in<br />
een dag een website te maken, waardoor ze<br />
meer zelfvertrouwen krijgen, ze kunnen ook<br />
een stap verder gaan. “SAS, een wereldwijde<br />
‘analytics’-partij, leidt vrouwen op tot<br />
datawetenschappers, die big data kunnen<br />
interpreteren en visualiseren. Een pittige<br />
84<br />
SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2017</strong><br />
opleiding van twaalf weken waarin ze leren<br />
werken met de door SAS ontwikkelde<br />
software voor data-interpretatie, die in<br />
gebruik is bij grote commerciële bedrijven,<br />
banken en verzekeraars. Als ze in maart<br />
hun diploma hebben plaatsen we hen bij<br />
die organisaties. Vervolgens kunnen we<br />
hen blijven begeleiden om te voorkomen<br />
dat ze afhaken in die mannenwereld. We<br />
leren vrouwen bovendien zichzelf beter<br />
te verkopen en over hun bescheidenheid<br />
heen te stappen, bijvoorbeeld door hen te<br />
helpen met het opstellen en vormgeven<br />
van een perfect cv. Daarop zetten we in<br />
eerste instantie geen leeftijd, want die is<br />
niet meer relevant. Iedereen moet langer<br />
doorwerken.” Verbaasd zegt Vivianne: “Er<br />
zijn nog grote bedrijven die met invulsollicitatieformulieren<br />
werken, waarop<br />
afwijkingen niet mogelijk zijn. Dag<br />
creativiteit, dag onderscheidend vermogen.”<br />
Belangrijker is dat de telefoon van<br />
Techionista inmiddels roodgloeiend staat<br />
en steeds meer bedrijven ook om vrouwen<br />
vragen, al was het maar om te voldoen aan<br />
wettelijke man-vrouwquota.<br />
TOEKOMST<br />
Kijkend naar de toekomst constateert<br />
Vivianne dat dubbele vergrijzing eraan<br />
komt. Dat is een uitdaging. Vanaf nu verdwijnen<br />
door de exponentieel groeiende<br />
technologie niet alleen veel banen, het aantal<br />
50-plussers en onder hen een toenemend<br />
aantal 70-plussers stijgt. Werkenden kunnen<br />
de kosten voor met name die laatste groep<br />
niet meer opbrengen, tenzij iedereen langer<br />
doorwerkt. Over zo’n acht jaar verandert<br />
er nog meer. Dan komen de eerste slimme<br />
robots op de markt. “Ik refereer graag aan de<br />
Wet van Moore als ik het heb over de snelheid<br />
waarmee technologie zich ontwikkelt<br />
en tegelijk goedkoper wordt. Dat dit nu zo<br />
explosief gebeurt komt mede doordat computers<br />
en robots zelflerende systemen krijgen,<br />
waardoor ze zelf hun reacties bepalen<br />
Vivianne Bendermacher biedt vrouwen als mede-eigenaar van Techionista de mogelijkheid via opleidingen en begeleidingstrajecten<br />
actief bezig te zijn met tech. Door haar optredens op televisie en tijdens lezingen wil ze laten<br />
zien dat vrouw zijn en technologie goed samengaan. Eerder was ze onder meer hoofdredacteur van Kijk en Viva.<br />
viviannebendermacher@speakersacademy.nl<br />
en het geleerde met andere apparaten kunnen<br />
delen.” De komende tijd is het nodig een<br />
groot aantal problemen op te lossen en vragen<br />
te beantwoorden voordat alle nieuwe<br />
technologieën veilig te gebruiken zijn. Wie<br />
is de eigenaar van de data, hoe zit het met de<br />
privacy, hoe bestrijden we cybermisdaad en<br />
krijgen robots een uitknop en wie mag die<br />
bedienen? “Niet de Amerikaanse president<br />
of welke overheid dan ook”, grapt Vivianne<br />
met een ernstige ondertoon.<br />
LEZINGEN<br />
“Ik stel ook tijdens lezingen dat soort vragen,<br />
maar weet niet overal het antwoord op.<br />
Door sociale media denkt iedereen maar<br />
dat we overal een mening over moeten hebben.<br />
Dat kan niet, want je bent niet altijd een<br />
expert. Ook niet als ik bij ’RTL Boulevard’<br />
nieuwe ontwikkelingen bespreek of te gast<br />
ben bij ‘RTL Late Night’ of ‘Bright tv’. Dan<br />
wil ik vrouwen vooral inspireren. Dat geldt<br />
ook voor lezingen, evenementen en mijn<br />
column voor Technisch Weekblad, waarin<br />
ik echt los kan gaan. Een terugkerend evenement<br />
is Techionista’s Toekomst Café dat we<br />
samen met partners als Google, Microsoft en<br />
Uber organiseren. Vivianne Bendermacher<br />
vindt wel dat vrouwen én mannen, maar ook<br />
CEO’s, managers en onderwijsgevenden, te<br />
weinig nadenken over wat de nieuwe technologieën<br />
betekenen voor henzelf en de volgende<br />
generatie. “Mensen zetten alles op<br />
Facebook, omdat ze niets te verbergen hebben,<br />
maar klagen als WhatsApp gegevens<br />
deelt. Tegelijk beseffen ze niet dat ze een traceerbaar<br />
spoor nalaten als ze hun mobieltje<br />
aanhebben of pinnen of dat ze zomaar<br />
afgetapt kunnen worden als een vriend iets<br />
misdaan heeft. Nu maakt dat met de huidige<br />
regering misschien niet uit, maar als de<br />
politieke context verandert hebben we misschien<br />
straks alles te verbergen.”<br />
© IRIS PLANTING
© WALTER KALLENBACH<br />
CATEGORIE<br />
COLUMN<br />
top<br />
20<br />
spreker<br />
Eigenwijs of eigenzinnig!!<br />
Willem Reimers<br />
Volgens mijn bescheiden mening<br />
zijn beide titels op mij van<br />
toepassing. In de huidige tijd<br />
wordt dit vaak als een negatief<br />
imago ervaren, maar ik moet u hierbij toch<br />
helaas corrigeren.<br />
Tegenwoordig wordt men enigszins<br />
ondergesneeuwd als men elkaar met<br />
normale manieren en dus ouderwetse<br />
etiquette bejegent.<br />
Mijn lezingen c.q. trainingen proberen<br />
u op een interactieve manier een spiegel<br />
voor te houden en u op deze wijze ervan<br />
te doordringen dat klantvriendelijkheid<br />
uiteindelijk het enige is dat u van anderen<br />
onderscheidt.<br />
Het meest in het oog springende voorbeeld<br />
dat ik u hier in kan geven is als volgt:<br />
Ik sta aan de kassa van Albert Heijn<br />
en voor mij staat een jonge vrouw te<br />
telefoneren, terwijl ze aan het afrekenen is<br />
met haar pinpas. Voor haar staat een buggy<br />
met een kind erin en achter haar de kar van<br />
de supermarkt.<br />
Ik ben de volgende klant en ik vraag aan<br />
de jonge dame, die ik overigens steevast met<br />
mevrouw begroet, of zij dit accepteert. Dan<br />
komt de volgende quote ‘Ik mag er van mijn<br />
baas niets van zeggen’. Ik heb de desbetreffende<br />
manager erop aangesproken of hij zijn<br />
mensen zo laat schofferen en hij antwoordt<br />
mij het volgende: ‘Als ik er iets van zeg, verlies<br />
ik klanten’.<br />
Ik ben hier een totaal andere mening<br />
toegedaan, als u consequent een strakke<br />
beleefde lijn doorvoert, krijgt u weliswaar<br />
een andere clientèle, maar wel een betere en<br />
zeker meer klanten. ‘Food for thought’.<br />
Graag wil ik u helpen u en uw collega's<br />
weer een beetje een ‘eyeopener’ te geven,<br />
zodat wij elkaar weer met een beetje meer<br />
egards behandelen en dus onderscheidend<br />
zijn in onze klantvriendelijkheid.<br />
Het is helaas zo, dat producten niet meer<br />
onderscheidend zijn, maar de mensen wel.<br />
Vroeger, ik klink als een heel oude man,<br />
in de zestiger jaren had je bijvoorbeeld bij<br />
De Bijenkorf de Indiase weken en dat was<br />
bijzonder. Nu is het bijzonder als je door de<br />
mensen, in welke vorm van dienstverlening<br />
dan ook (winkel, bank, ziekenhuis, horeca,<br />
etc.) op een nette leuke manier ontvangen en<br />
behandeld wordt, Ik ben u graag van dienst<br />
om u in dit moeras van ouderwetse en nieuwerwetse<br />
etiquette op een ludieke manier<br />
wegwijs te maken.<br />
Manieren en gedrag zijn van alle tijden,<br />
dus aan de slag met uw equipe en laat<br />
de mensen weer de ambassadeurs zijn van<br />
klantvriendelijk gedrag. Ook dit sluit ik af<br />
met een ouderwets gezegde ‘de kost gaat<br />
voor de baat’.<br />
Willem Reimers is eigenaar van Reimers<br />
Hotel Consultancy, spreker en televisiemaker<br />
(‘Mijn tent is top’, ‘Herrie XXL’, ‘Knallen<br />
in de horeca’, e.a.). Hij is cum laude afgestudeerd<br />
aan de Steigenberger Hotelfachschule<br />
en directeur geweest van verschillende<br />
hotels, waaronder Sofitel Den<br />
Haag en The Grand in Amsterdam.<br />
willemreimers@speakersacademy.nl<br />
SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2017</strong> 85
© MURAT SEN | LEBAZELE<br />
‘Geweldig<br />
nieuws:<br />
Amerikanen<br />
kunnen toch<br />
denken!’<br />
Sjeik Imran Nazar Hosein<br />
Tekst: Jacques Geluk<br />
86<br />
SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2017</strong>
ISLAMITISCHE KIJK OP POLITIEK EN ECONOMIE<br />
De missie van Speakers Academy® is kennis naar de wereld brengen. Dat doen we dag in dag uit via de<br />
duizenden bij ons aangesloten sprekers (faculty members), die in binnen- en buitenland optreden. Bovendien<br />
geven wij hen en anderen een podium in <strong>ACADEMY</strong>® <strong>Magazine</strong>, zodat de lezers kunnen kennismaken met<br />
denkbeelden vanuit vele verschillende hoeken. Dat betekent niet dat wij al die visies onderschrijven, soms<br />
zelfs helemaal niet, maar wij willen ze wel graag doorgeven. Een goed oordeel is immers pas mogelijk op basis<br />
van feiten en gebeurtenissen die van alle kanten belicht zijn. Interessant is in die optiek de kijk van sjeik Imran<br />
Hosein op de verkiezing van Donald J. Trump, vrouwen en het monetaire systeem.<br />
"<br />
De verkiezing van Donald Trump is<br />
een verrassing voor mij. Ik had de<br />
hoop voor het Amerikaanse volk<br />
eigenlijk al opgegeven en verwacht<br />
dat de Amerikanen gehersenspoeld<br />
zouden zijn door de media, die samen met de<br />
gevestigde orde en overheidsinstanties één<br />
presidentskandidaat voortdurend demoniseerden<br />
en zwart maakten”, zegt de in 1942<br />
op Trinidad geboren sjeik Imran Nazar<br />
Hosein, die jarenlang in de Verenigde Staten<br />
heeft gewoond en het politieke en economische<br />
systeem daar uit eigen ervaring goed<br />
kent. “Het resultaat van de presidentsverkiezingen<br />
in Amerika geeft aan dat een groot<br />
aantal mensen nog steeds in staat is te denken.<br />
Zij weigeren de hersenspoeling door de<br />
media te accepteren. Dat is geweldig nieuws,<br />
vooral omdat daardoor een nucleair conflict<br />
voorlopig is afgewend”, aldus de sjeik in een<br />
van zijn zeer recente YouTube-video’s. “Dit<br />
heeft de wereld nog nooit meegemaakt.”<br />
Zonder een naam te noemen zegt Hosein:<br />
“Trumps tegenstrever beschouw ik als een<br />
oorlogs-presidentskandidaat, die volgens<br />
mij samen met machthebbers in eigen land<br />
en onderdrukkers in Frankrijk, Groot-<br />
Brittannië en Duitsland verlangt naar oorlog<br />
met Rusland en China. Zij hebben de<br />
ongekende arrogantie te eisen dat de wereld<br />
voor hen buigt. China en Rusland zeggen<br />
daar nee tegen en gaan niet door de knieën.”<br />
Hoewel de sjeik daaraan alleen indirect<br />
refereert, baseert hij zijn opmerking over<br />
het afwenden van een kernoorlog mede op<br />
het feit dat Trump al heeft aangekondigd<br />
de banden met Rusland te willen aanhalen.<br />
Zo heeft hij Rex Tillerson, vertrekkend<br />
CEO van olie- en gasbedrijf ExxonMobil<br />
benoemd tot minister van Buitenlandse<br />
Zaken. Tillerson is een vriend van Rusland<br />
en volgens de Russische president Vladimir<br />
Poetin een echte professional.<br />
‘Betalen met<br />
papiergeld is<br />
een rip-off’<br />
PANIEK IN DE HARTEN<br />
“Onbekend is voor hoelang de kans op<br />
een nucleaire oorlog is afgenomen. Zullen<br />
Trumps vijanden proberen hem aan te doen<br />
wat ze anderen hebben aangedaan?”, vraagt<br />
Hosein zich af, die de moord op John F.<br />
Kennedy als voorbeeld noemt en spreekt<br />
over uit de lucht vallende vliegtuigen. “Of<br />
treft hem hetzelfde lot als Hugo Chávez?”<br />
Die was van 1999 tot 2013 namens de<br />
socialistische partij president van Venezuela.<br />
“Ik hoop in elk geval dat de zon door het<br />
venster kan blijven schijnen en ook Groot-<br />
Brittannië, Duitsland, Frankrijk en België<br />
zich niet laten hersenspoelen en in verzet<br />
komen. Als dat gebeurt vullen de harten van<br />
de onderdrukkers zich met paniek en is het<br />
hopelijk ook afgelopen met de demonisering<br />
van de islam. Ik ben een islamitische geleerde<br />
van halverwege de zeventig en gezegend<br />
met een breed en wereldwijd gewaardeerd<br />
profiel”, aldus de sjeik, die weliswaar<br />
vooral bekend is van internet, maar ook de<br />
wereld rondreist om lezingen te houden en<br />
interviews te geven. “En ik spreek namens de<br />
islam als ik zeg dat authentieke versies van<br />
godsdiensten als de islam, het christendom<br />
en het jodendom, geen enkele tolerantie<br />
hebben voor onderdrukking. Helaas zijn<br />
er nu overal in de islamitische wereld<br />
regeringen die zich laten beïnvloeden door<br />
en samenwerken met de onderdrukkers.<br />
Dat geldt overigens niet voor de inwoners<br />
van die landen. Laten we de extra tijd die<br />
we hebben door de verkiezing van Trump<br />
gebruiken om elkaar de hand te reiken, één<br />
gemeenschap te vormen en samen over alle<br />
religieuze grenzen heen – ook mensen die in<br />
niets geloven kunnen meedoen – optrekken<br />
en in verzet komen tegen de onderdrukkers<br />
als onze gemeenschappelijke vijanden.”<br />
‘MONETAIR SYSTEEM IS<br />
AFZETTERIJ’<br />
Sjeik Imran Hosein gebruikt veel humor<br />
om zijn verhaal duidelijk te maken. Een<br />
onderwerp waarover hij graag spreekt is<br />
SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2017</strong> 87
ISLAMITISCHE KIJK OP POLITIEK EN ECONOMIE<br />
economie en ons betaalsysteem. Zilver<br />
en goud zijn volgens hem van de markt<br />
gehaald als betaalmiddel en vervangen<br />
door eigen geld, zonder dat daar nog een<br />
dekking door edelmetalen tegenover staat.<br />
‘Ik had de<br />
hoop voor het<br />
Amerikaanse<br />
volk al<br />
opgegeven’<br />
“Wie de internationale monetaire economie<br />
bestudeert kan het bedrog zien. Stapje<br />
voor stapje is het systeem geworden wat<br />
het nu is: neem een stukje papier, druk er<br />
een afbeelding en een nummer op af, zeg<br />
abacadabra en je hebt geld. Door aan dat<br />
papier een fictieve waarde toe te kennen<br />
proberen ze rijkdom uit niets te maken.<br />
Wanneer zij willen kunnen ze die waarde<br />
manipuleren. De Maleisische ringgit is<br />
daardoor afgebrokkeld. Een dinar kost nu<br />
geen 96 ringgit meer maar 700! Alleen Allah,<br />
die ons geld heeft gecreëerd kan de echte<br />
waarde bepalen! Neem mijn opvattingen<br />
niet zomaar over, maar bestudeer eerst<br />
internationale verdragen en artikelen van<br />
het Internationale Monetaire Fonds (IMF),<br />
die overigens het gebruik van goud als geld<br />
verbieden. Het geld dat daarvoor in de plaats<br />
is gekomen is echter nep, frauduleus en dus<br />
verboden voor moslims. Betalen met dit geld<br />
is niets meer dan een op bedrog gebaseerde<br />
transactie. De Amerikanen noemen dat<br />
een ‘rip-off ’, afzetterij.” Daar zijn de meeste<br />
mensen zich helemaal niet van bewust.<br />
Hosein: “Dan zegt iemand: ‘Ik heb een Ph.D<br />
van het MIT (Massachusetts Institute of<br />
Technology). Nou en? Die persoon heeft dan<br />
nog steeds ogen die niets zien en oren die<br />
niets horen. Hij erkent nog steeds niet dat<br />
papiergeld afzetterij is.”<br />
De sjeik zegt dat het papieren, ongedekte<br />
geld is geïntroduceerd om rijkdom op een<br />
onrechtvaardige manier te verdelen. Hij<br />
beweert dat leden van de Zionistische alliantie<br />
(waarmee hij niet de joodse bevolking<br />
bedoelt, maar een op wereldheerschappij<br />
belust geheim genootschap) het papiergeld<br />
doopten in een chemisch goedje, waardoor<br />
het harde valuta werd. Dat gebeurde<br />
en gebeurt nog steeds vooral met Amerikaanse<br />
dollars. Hosein wijst er op dat vaten<br />
olie nog steeds uitsluitend in dollars te verhandelen<br />
zijn. Dat laatste klopt, maar over de<br />
rest van zijn verhaal zegt hij zelf lachend: “Ik<br />
merk dat niet iedereen het gelooft”, waarna<br />
hij meteen verdergaat. “Ze wilden met hun<br />
valuta alle wereldmarkten beheersen”, vertelt<br />
Hosein, die tegelijk de Saoedi’s en de andere<br />
OPEC-landen een flinke sneer geeft. “Allah<br />
heeft ons opgedragen niet samen te werken<br />
met degenen die achter dit bedrog zitten,<br />
maar de hele islamitische wereld gaat<br />
daar naar Saoedi-Arabië voor de hadj, zonder<br />
ook maar een muizenpiepje als protest te<br />
geven. De Arabische landen zijn samen met<br />
de moderne seculiere staten ook lid van de<br />
Verenigde Naties en de Veiligheidsraad. Dat<br />
mag ook niet van de koran en wie het toch<br />
doet wordt niet erkend als een moslim. Dat<br />
merken ze als ze dood zijn. Dan wacht hen in<br />
hun graf deze heel onplezierige verrassing.”<br />
VROUWEN EN SLAVERNIJ<br />
Het zal geen verbazing wekken dat<br />
sjeik Hoseins opvattingen over vrouwen<br />
volkomen in strijd zijn met de normen en<br />
waarden zoals die in het Westen gelden.<br />
In landen als Maleisië en Indonesië komt<br />
hij er, voor een grotendeels mannelijk<br />
publiek, mee weg en lacht het publiek om<br />
zijn grapjes over vrouwen. Volgens Hosein<br />
heeft het Westen zich opgeworpen als de<br />
grote bevrijder van vrouwen. Hij constateert<br />
dat beide seksen hun eigen taken hebben in<br />
de maatschappij en dat vrouwen biologisch<br />
en fysiek ‘zo zijn geconstrueerd dat ze hun<br />
basale functies kunnen vervullen’. Later<br />
blijkt dat hij daarmee bedoelt dat ze vooral<br />
kinderen moeten krijgen en huishoudelijke<br />
taken moeten uitvoeren. “De westerse<br />
beschaving zegt: alles wat de man doet,<br />
mag de vrouw ook doen. Ik zie in Indonesië<br />
vrouwen in militaire kleding worstelen om<br />
net zo te marcheren als mannen. Dat is een<br />
grappig gezicht. Je kunt van Indonesische<br />
vrouwen nu eenmaal geen mannen maken.<br />
Over het algemeen geldt dat als vrouwen<br />
ergens de leiding krijgen, ze zich kleden als<br />
mannen. Gebeurt dit per ongeluk? Waarom<br />
is dat? Ze werkt voltijds. Wat gebeurt er met<br />
de baby’s? Twaalf kinderen? Nee, ze volgen<br />
het Amerikaanse model: een zoon en een<br />
dochter. Vrouwen kunnen ook dan niet<br />
voltijds werken zonder iemand te hebben,<br />
die thuis alles doet. Als dat niet voor een echt<br />
salaris gebeurt, wat vaak het geval is, is dat<br />
dus gewoon een slaaf.” De video waarin de<br />
sjeik dit vertelt dateert uit <strong>2016</strong>. Te gek voor<br />
woorden, maar hij spreekt ze wel uit.”<br />
Sjeik Imran Nazar Hosein is in 1942 geboren op het eiland Trinidad. Zijn voorouders zijn afkomstig uit India. Hij is een<br />
soennitische moslim-geleerde en auteur en vooral door het internet wereldwijd bekend geworden. In de islamische<br />
wereld is hij een gezaghebbend figuur. Hij bestudeerde de islam en studeerde onder andere filosofie aan diverse<br />
universiteiten. De sjeik spreekt en schrijft veel over economie en politiek en geeft lezingen over de hele wereld.<br />
Daarnaast schrijft hij boeken. Zijn bestseller ‘Jeruzalem in de koran, een islamitische kijk op het lot van Jeruzalem’<br />
is in vele talen verschenen. Sjeik Hosein heeft een eigen YouTube-kanaal. sjeikhosein@speakersacademy.nl<br />
88 SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2017</strong><br />
© WIKIPEDIA
COLUMN<br />
BAM!<br />
Eva Brouwer<br />
BAM! Met een ferme klap slaat koning Willem-Alexander<br />
op een rode knop. “En hiermee<br />
is het Joint Inspection Center officieel<br />
geopend”, roep ik, terwijl confettikanonnen<br />
knallen. In een stortregen van glitter kijk ik<br />
naar de koning. Jeetje, dat is 'm dan. Wat is-ie<br />
eigenlijk lang.<br />
Twee maanden eerder loop ik op Schiphol<br />
het kantoor van de douane binnen. Het is<br />
mijn eerste afspraak daar als dagvoorzitter.<br />
Ik mag de opening presenteren van een<br />
nieuw gebouw dat de afhandeling van luchtvrachtverkeer<br />
efficiënter moet afhandelen.<br />
Terwijl ik wacht op mijn contactpersoon,<br />
bestudeer ik een vitrine vol pantervellen,<br />
tropische schelpen, ivoren beeldjes en koffers<br />
met dubbele bodem.<br />
Eenmaal binnen wordt al snel de enorme<br />
omvang duidelijk van deze opdracht: de<br />
koning komt! Alles moet dus perfect verlopen.<br />
Er zijn veel partijen bij betrokken met<br />
ieder zijn eigen belang en de RVD wil weten<br />
waar de koning aan toe is. Dit is het hoogste<br />
niveau binnen mijn vakgebied. Niet alleen<br />
omdat het de koning betreft, maar omdat er<br />
veel van afhangt. En dat ze mij dit toevertrouwen,<br />
het sluitstuk van zoveel voorbereiding,<br />
voelt als een grote eer.<br />
Eerst wil ik doorgronden wat precies de<br />
bedoeling is van de bijeenkomst. Ik hoef<br />
geen procedures bij nucleaire ladingen uit<br />
mijn hoofd te leren, maar moet wel begrijpen<br />
wat de opdrachtgever wil bereiken.<br />
Ik wil het onderwerp en de noodzaak zelf<br />
snappen en voelen. Alleen zo kan ik het<br />
goed overbrengen op het podium. In dit<br />
geval leer ik dat luchtvrachtverkeer kostbaar<br />
is. Dus als een bedrijf erin investeert,<br />
moet de cargo niet nodeloos stilstaan op<br />
een luchthaven, maar snel door naar de<br />
eindbestemming. Daar heeft de douane<br />
een heel programma omheen ontwikkeld<br />
© MICHIEL SPIJKERS<br />
met luchthaven Schiphol, KLM en vele<br />
andere partijen in het luchtvrachtvervoer,<br />
genaamd SmartGate. Nooit eerder hebben<br />
ze zo intensief samen gewerkt.<br />
Dan vraag ik me af, hoe kan ik dit onderwerp<br />
toegankelijk maken? Wat voor impact heeft<br />
luchtvrachtvervoer op mijn leven en dat van<br />
mijn buurman? Natuurlijk heel veel, maar<br />
hoe dan? Al snel bedenk ik dat het jurkje dat<br />
ik straks draag 'on stage' is ingevlogen, vanuit<br />
de fabriek naar de winkel. Kleding mag<br />
tenslotte niet uit de mode raken. Zalm op<br />
een toastje, waar de catering straks mee rond<br />
gaat, is hoogstwaarschijnlijk ingevlogen uit<br />
Noorwegen, want het moet natuurlijk vers<br />
zijn. En wat denk je van je smartphone? Ook<br />
gadgets komen altijd met het vliegtuig, want<br />
ook over de nieuwste technologie willen we<br />
zo snel mogelijk beschikken.<br />
En zo ben ik als dagvoorzitter in heel wat<br />
wondere werelden terecht gekomen. In de<br />
kazerne van het Korps Mariniers, in een helikopter<br />
op weg naar een aluminiumfabriek,<br />
in een daklozenopvang verslaafden interviewen,<br />
in een staalfabriek smeltend metaal<br />
bewonderen of op de catwalk tussen de<br />
modellen. Iedere keer krijg ik een uniek kijkje<br />
in de keuken van een bedrijf of organisatie.<br />
Van de hoogste baas tot de dagelijkse praktijk<br />
op de werkvloer. Waar je als buitenstaander<br />
met een frisse blik naar kan kijken.<br />
“Kijk, jij snapt het!” Altijd fijn als een<br />
dagvoorzitter snel de essentie van een bedrijf<br />
of instelling oppikt en begrijpt wat het doel is<br />
van een evenement. Dat kan Eva Brouwer<br />
als geen ander. Ze is intelligent, ad rem en<br />
enthousiast, en met flair en gevoel voor<br />
humor weet ze onderwerpen toegankelijk<br />
uit te leggen, sprekers vlot te bevragen en het<br />
publiek erbij te betrekken.<br />
Eva is historica en journaliste. Ze is het<br />
gezicht van RTV Utrecht, waar ze het nieuws<br />
en andere programma's op televisie presenteert.<br />
Op haar 16e begon ze als presentator<br />
bij Stadsradio Rotterdam begonnen en is ze<br />
uitgegroeid tot een veelgevraagd dagvoorzitter.<br />
Ze is verkozen tot beste vrouwelijk talent<br />
bij de verkiezing Dagvoorzitter van het Jaar.<br />
Eva deelde het podium met koning Willem-<br />
Alexander en premier Rutte, maar ook met<br />
bankiers, mariniers, artsen, scheikundigen,<br />
politici, muzikanten, wetenschappers, koks,<br />
modeontwerpers, directeuren, boswachters,<br />
ingenieurs... noem maar op. Zoekt u een dagvoorzitter<br />
die met flair tot de kern gaat? Uiteraard<br />
ook in het Engels? Boek dan Eva Brouwer<br />
voor uw evenement.<br />
En wilt u zelf meer leren over presenteren?<br />
Ook dan bent u bij Eva aan het goede adres.<br />
Ze geeft presentatietrainingen in binnen- en<br />
buitenland. Ze kan voor u een pitch-training<br />
verzorgen, een interactieve lezing 'Waarom<br />
vrouwen anders presenteren dan mannen' , of<br />
de talk 'hoe maak ik een vlog of videopitch die<br />
raakt?' waarbij u natuurlijk zelf aan de slag<br />
gaat met de smartphone. Informeer naar de<br />
mogelijkheden.<br />
evabrouwer@speakersacademy.nl<br />
SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2017</strong> 89
© LARS KRÜGER - LUMIÈRE.COM<br />
Carlo Ratti onderzoekt hoe nieuwe technologieën de manier veranderen waarop we tegen steden<br />
aankijken. “Dankzij een enorme hoeveelheid data worden steeds meer onzichtbare bewegingen<br />
zichtbaar. Daardoor is het gemakkelijker architectonische en ruimtelijke ontwerpen te maken die<br />
de beleving van de stad kunnen verbeteren. De fysieke en digitale wereld komen steeds meer samen”,<br />
aldus Ratti, als hij in Brussel op weg is naar een SAS Forum. Daar spreekt hij over slimme steden en<br />
hoe Internet of Things, of liever internet van alles, daarin een steeds grotere rol speelt.<br />
90<br />
SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2017</strong>
DIGITAAL DESIGN EN ARCHITECTUUR<br />
Slimme steden<br />
bewegen mee<br />
Carlo Ratti MPhil PhD<br />
Tekst: Jacques Geluk<br />
"<br />
Vier nummers vertellen iets over<br />
steden: 2, 50, 75 en 70. Ze nemen<br />
slechts 2 procent van het aardoppervlak<br />
in, maar 50 procent van<br />
de wereldbevolking woont er. Zij zijn goed<br />
voor 75 procent van de totale energieconsumptie<br />
en 70 procent van de CO₂-uitstoot.<br />
Die grote impact op onze planeet is een<br />
van de twee redenen waarom ik mij vooral<br />
focus op bebouwde omgevingen, zoals steden”,<br />
zegt Carlo Ratti, de architect, ingenieur,<br />
ontwerper en uitvinder. Tenminste zo<br />
staat hij overal omschreven en daar is hij het<br />
niet mee eens. “Ik houd niet van etiketjes.<br />
Het is belangrijk problemen te bekijken en<br />
een manier te bedenken om ze aan te pakken.<br />
Soms doe ik dat meer als architect, de<br />
andere keer als ingenieur. Dat hangt van de<br />
situatie af en van een visie, want daar begint<br />
alles mee.”<br />
“Het bijzondere is dat we nu ook de<br />
onzichtbare stad kunnen visualiseren. Door<br />
gebruik te maken van vaak met elkaar verbonden<br />
digitale technologieën (denk aan<br />
Internet of Things) of sensoren kunnen we<br />
bijvoorbeeld zien en meten hoe mensen<br />
bewegen, communiceren en energie consumeren.<br />
Dat alles zorgt ervoor dat we de<br />
stad heel anders, als een levend organisme,<br />
gaan zien en de bewegingen daarbinnen<br />
gaan begrijpen. Architectonische en ruimtelijke<br />
ontwerpen, die op die data zijn gebaseerd,<br />
kunnen de stad transformeren en de<br />
beleving ervan verbeteren.” Ze zijn immers<br />
beter afgestemd op wat mensen letterlijk<br />
beweegt. Bestaande gebouwen, gevels en<br />
objecten blijven, maar de beleving verandert.<br />
Ratti: “Straks zie je bijvoorbeeld zelfrijdende<br />
auto’s die meer rijbanen gebruiken.<br />
De datacomponent is belangrijk om de daarvoor<br />
noodzakelijke conversie tussen fysiek<br />
en digitaal tot stand te kunnen brengen.” Hoe<br />
spelen Ratti en zijn team daarop in? “Eerst<br />
ontwikkelen we een theoretische visie door<br />
onderzoek te doen in ons SENSEable City<br />
Lab bij het Massachusetts Institute of Technology<br />
(MIT). Ons ontwerpbureau Carlo<br />
Ratti Associati ontwikkelt daarna een masterplan<br />
of ontwerpt een gebouw of object.<br />
We zijn nu betrokken bij het ontwerp van<br />
een mooi gebouw in Rotterdam, waarover ik<br />
nog niets mag zeggen. Wanneer een project<br />
verandert in een product gaat een start-up<br />
daarmee verder.”<br />
ROBOTBOTEN IN<br />
AMSTERDAM<br />
Terwijl Carlo Ratti af en toe de voorbij-glijdende<br />
gebouwen in een voor hem<br />
onbekend deel van Brussel belangstellend<br />
bekijkt, geeft hij nog enkele voorbeelden.<br />
“In het kader van de Biënnale van Venetië<br />
in 2006 hebben we op basis van het visualiseren<br />
van samengevoegde en geanonimiseerde<br />
data – afkomstig van sociale media<br />
en mobiele telefoons – onder de titel ‘Real<br />
Time Rome’ de actuele dynamiek van een<br />
stad en de bewegingen van haar bewoners<br />
en bezoekers in kaart gebracht. In New York<br />
hebben gegevens van taxi’s aangetoond dat<br />
door mobiliteit te delen, wat daar veelvuldig<br />
het geval is, minder auto’s nodig zijn.<br />
‘Telefoongegevens brengen de<br />
dynamiek van een stad in kaart’<br />
Door dat te visualiseren leren we hoe we<br />
het stadsvervoer kunnen transformeren.”<br />
Volgens Ratti experimenteren veel steden<br />
die aan het water liggen met zelfrijdend<br />
vervoer, maar hij ziet kansen zelfsturende<br />
robotboten of Roboats gebruik te laten<br />
maken van een mooie infrastructuur, zoals<br />
het grachtenstelsel in Amsterdam. Voor het<br />
vervoer van goederen en mensen, maar ook<br />
om met behulp van sensoren de water- en<br />
luchtkwaliteit te meten of rioleringssystemen<br />
te controleren. “Daarnaast kunnen we<br />
flexibele architectuur creëren in en op de<br />
grachten. Denk aan tijdelijke bruggen die<br />
zichzelf assembleren. Het is ook mogelijk<br />
met zelfvarende boten een niet permanente<br />
infrastructuur of podia op het water te realiseren.<br />
In Venetië hebben we ook zoiets<br />
gedaan, waar alle gondels samen een tijdelijke<br />
brug hebben gevormd. Door ontwerp<br />
en technologie te combineren kun je een<br />
prachtig platform voor een stad te creëren.”<br />
ELK VOEDSELPRODUCT<br />
VERTELT EEN VERHAAL<br />
Over water gesproken. Voor de Expo van<br />
2008 in het Spaanse Zaragoza heeft Ratti op<br />
verzoek van de burgemeester een waterpaviljoen<br />
ontworpen, waarbij de uitdaging was<br />
water te gebruiken als architectonisch element.<br />
“De wanden bestonden uit digitaal<br />
SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2017</strong> 91
DIGITAAL DESIGN EN ARCHITECTUUR<br />
gecontroleerde waterdruppels, waarmee tie. Sensibel staat overigens niet alleen voor<br />
het mogelijk was te schrijven, patronen te kunnen voelen, maar ook voor verstandig<br />
vormen en ruimtes te verdelen en (on)toegankelijk<br />
te maken. In deze interactieve en het beter krijgt.”<br />
zijn. Het gaat er immers om dat de burger<br />
herconfigureerbare ruimte was in potentie Nieuwe technologieën helpen niet alleen<br />
elke muur te veranderen in een in- of uitgang.<br />
Alleen voor het dak en twee dozen ook aan hoe je bepaalde dingen kunt ‘repa-<br />
een stad beter te begrijpen, maar geven<br />
waren vaste materialen gebruikt. Een geweldige<br />
ervaring. Het thema van de Expo 2015 in gens Ratti om ‘retrofitting’, het aanpassen<br />
reren’. In de meeste gevallen gaat het vol-<br />
van het bestaande aan moderne eisen. Dat<br />
komt vooral in Europa voor. In andere delen<br />
‘Veel<br />
van de wereld, zoals in China waar veel oorspronkelijks<br />
is vernietigd, moeten steden<br />
veranderingen<br />
van de grond af aan worden opgebouwd.<br />
Ratti gaat liever uit van wat er is, omdat<br />
kunnen we<br />
hij dan dingen en mensen op een nieuwe<br />
manier bijeen kan brengen en meerwaarde<br />
ons nog niet<br />
kan creëren voor de stad. “Dat is toch een<br />
oude architectonische droom?”, mijmert hij.<br />
voorstellen’<br />
“10.000 jaar geleden waren er geen steden,<br />
maar door de wil dingen te veranderen zijn<br />
mensen op een gegeven moment samengekomen.<br />
Lewis Mumford (1895-1990), een<br />
Milaan was ‘Voed de planeet’. We hebben het Amerikaanse historicus, socioloog en technologisch<br />
filosoof, heeft de stad omschreven<br />
Future Food District-paviljoen ontworpen,<br />
om in een speciale Coop-supermarkt te laten als een magneet die ons samenbrengt. In zijn<br />
zien hoe data de manier waarop we interacteren<br />
met het voedsel dat we eten kunnen meenschap niet vangen en begrijpen. Nu<br />
tijd konden we de stromen in zo’n woonge-<br />
veranderen, door ons te informeren over de kan dat wel: digitale technologieën worden<br />
herkomst en de eigenschappen van de voedingsmiddelen.<br />
Elk product vertelt een ver-<br />
waardoor de interactie tussen de mens en de<br />
onderdeel van netwerken en geatomiseerd,<br />
haal, dat straks niet meer gefragmenteerd bebouwde omgeving toeneemt. Het is alsof<br />
zoals nu, maar als een geheel wordt overgebracht.”<br />
Ratti geniet van Expo’s, omdat die ons beginnen te praten.”<br />
onze steden, gebouwen en objecten tegen<br />
het mogelijk maken grenzen te verleggen<br />
en daardoor meer te experimenteren met EEUW DER GROTE<br />
design en architectuur. “Dit zijn losse projecten,<br />
maar die kunnen we opschalen, zodat Carlo Ratti denkt dat elk tijdperk inte-<br />
TRANSFORMATIES<br />
andere steden hun eigen versies kunnen ontwikkelen.<br />
Het gebeurt vaak dat in de ene stad waarin heel veel transformaties hebben<br />
ressant is om in te leven. En de vorige eeuw,<br />
iets gebeurt en de andere het wil overnemen. plaatsgevonden. Hij noemt ook Leonardo<br />
En het is nu eenmaal zo, dat je in alle slimme da Vinci die in zijn tijd, de Renaissance, profiteerde<br />
van de mogelijkheden machines te<br />
of liever sensibele steden nieuwe dingen kan<br />
realiseren die zorgen voor een transforma-<br />
gebruiken en met nieuwe gereedschappen te<br />
De Italiaan Carlo Ratti MPhil PhD is een wereldberoemde architect en ontwerper. Hij is oprichter van het<br />
innovatieve ontwerpbureau Carlo Ratti Associati in Turijn en hoogleraar aan het Massachusetts Institute of<br />
Technology (MIT). Daar geeft hij leiding aan het onderzoeksteam van het SENSEable City Lab. Ratti heeft<br />
gestudeerd in Parijs, Turijn en Cambridge. Hij heeft meer dan 250 wetenschappelijke publicaties op zijn naam<br />
staan en geeft wereldwijd lezingen. carloratti@speakersacademy.nl<br />
92<br />
SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2017</strong><br />
experimenteren. “Ik zou niet willen beweren<br />
dat ik de Da Vinci van de eenentwintigste<br />
eeuw ben, maar deze tijd – waarin we het<br />
stadsleven op een heel andere manier beleven<br />
– zou ik wel de eeuw van de grote transformaties<br />
willen noemen. En nogmaals: het<br />
gaat gewoon om dingen doen, het label dat<br />
je erop plakt is niet belangrijk.”<br />
Wat de toekomst betreft denkt Carlo Ratti<br />
dat we transformaties blijven meemaken.<br />
“Sommige zijn slechts aan het begin. Veranderingen<br />
die we nu al zien, zoals zelfrijdende<br />
auto’s en kunstmatige intelligentie, zullen<br />
zich in een interessante richting ontwikkelen<br />
en vaak op een manier die we ons nu nog<br />
niet kunnen voorstellen.” Voor we afscheid<br />
nemen en Ratti zich gaat opfrissen voor zijn<br />
lezing in The Egg in Brussel, geeft hij heel<br />
bescheiden antwoord op de vraag waarom<br />
hij denkt dat hij zo beroemd is. “Soms doe je<br />
dingen waarover mensen gaan praten. Dat<br />
gaat veel sneller dan vroeger, omdat communicatie<br />
veel gemakkelijker is. Mensen creëren<br />
eigen gemeenschappen, waarin ze ideeën<br />
delen, wat de schoonheid is van de netwerkwereld<br />
waarin informatie heel snel stroomt.<br />
Het zijn die informatiestromen die alles in<br />
de wereld met elkaar verbinden. Ikzelf voel<br />
me daar onderdeel van. Ik ben heel internationaal.<br />
Niet alleen doordat ik in verschillende<br />
landen heb gestudeerd, in Italië werk<br />
en in Amerika lesgeef en onderzoek doe en<br />
in Boston, waar het MIT is gevestigd, Italië<br />
en Singapore mijn ondergoed was. Soms zeg<br />
ik dan dat ik in de fysieke ‘cloud’ woon. Ik<br />
voel me overal thuis. Iedereen moet beseffen<br />
dat we allemaal in dezelfde boot en ruimte<br />
zitten. Richard Buckminster Fuller had het<br />
zelfs over ‘ruimteschip Aarde’, wat betekent<br />
dat we onderdeel zijn van een nog groter<br />
geheel dat verdergaat dan onze planeet.”<br />
© LARS KRÜGER - LUMIÈRE.COM
prof. dr. Bas Haring<br />
COLUMN<br />
top<br />
20<br />
spreker<br />
© ROY BEUSKER<br />
Filosofen hebben tal van trucs. Denktrucs. Die ze gebruiken om dingen<br />
beter te begrijpen of nog eens van een andere kant te zien. Een<br />
van de handigste trucs is het oprekken, indikken en verschuiven van<br />
de betekenis van woorden. Daar leer je van.<br />
Ik geloof dat ik al eens eerder heb opgeschreven dat ik sinds een tijdje geïnteresseerd<br />
ben in economie. Ik heb er zelfs een boek over geschreven. (Een<br />
heel leuk boek: 'Waarom cola duurder is dan melk.') En economie is nou precies<br />
zo'n vakgebied waar wat geduw en getrek aan woorden inzicht op kan<br />
leveren. Een leuk woord om dat 'ns mee te doen is het woord 'consumptiemaatschappij'.<br />
Dat is geen neutraal woord. Ik denk dat het woord is uitgevonden<br />
om te laten zien dat er iets mis is met onze samenleving. Dat we te veel<br />
oog hebben voor platte zaken als hamburgers en auto's en zaken die er echt<br />
toe doen vergeten. Maar als je je best doet, wat schuift en trekt aan het woord<br />
'consumeren' dan kom je erachter dat de consumptiemaatschappij ook wel<br />
iets heel moois is.<br />
Consumeren betekent 'opmaken' of 'verbruiken'. Maar betekent ook 'nuttigen'.<br />
Nuttigen is het omzetten van een product naar iets nuttigs. Het consumeren<br />
of nuttigen van een boterham is het opeten van die boterham zodat<br />
dat je lekker aan het eten bent; een voldaan gevoel krijgt en bovendien energie<br />
krijgt en gezond blijft. Door hem te consumeren wordt de materiële boterham<br />
vertaald naar iets immaterieels. Het consumeren van een fiets komt dan<br />
neer op het fietsen erop, opdat je van A naar B komt of gewoon lekker buiten<br />
bent. En het consumeren van een schilderij is het kijken ernaar. Aldus geïnterpreteerd<br />
is er helemaal niks mis met een consumptiemaatschappij. Dat is<br />
een maatschappij waarin het uiteindelijk draait om het hebben van waardevolle<br />
ervaringen. En dan moet u 'waardevolle ervaring' breed interpreteren:<br />
vriendschap, gezondheid, voldoening, mobiliteit, lekker eten – ze horen er<br />
allemaal bij. In een consumptiemaatschappij zijn een boterham, een fiets en<br />
een schilderij an sich betekenisloos; ze krijgen pas betekenis als ze geconsumeerd<br />
worden.<br />
Best een logisch idee eigenlijk en voor veel economen ook gesneden koek.<br />
Hoewel ze zich daar niet altijd van bewust zijn. Maar bijna elke econoom gaat<br />
er bijvoorbeeld vanuit dat spaargeld op zichzelf nutteloos is. De enige positieve<br />
ervaring die je aan spaargeld kunt ontlenen is een gevoel van zekerheid.<br />
De optie om het ooit aan te kunnen breken. Maar spaargeld krijgt pas werkelijk<br />
betekenis als je het opmaakt en gebruikt.<br />
Ik vind dat grappig: je stoeit wat met een woord en je leert iets over een<br />
onderwerp waar je voorheen nog niets van wist. Van veel dingen waarover ik<br />
schrijf of spreek weet ik in eerste instantie maar weinig. Maar na wat gestoei<br />
met woorden weet ik bijna altijd dingen die anderen nog niet wisten of weer<br />
waren vergeten. Wat is het is toch heerlijk om filosoof te zijn.<br />
basharing@speakersacademy.nl<br />
SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2017</strong> 93
© ENITH STENHUYS<br />
‘Muizenmannetje<br />
is eerst Pavarotti<br />
en dan Barry<br />
White’<br />
94<br />
SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2017</strong>
MENS EN NATUUR<br />
‘Natuurlijk evenwicht is<br />
de grootst mogelijke kul’<br />
“Sommigen zeggen dat mensen anders zijn dan dieren, doordat ze dingen doen die onnatuurlijk zijn. Onzin.<br />
Onnatuurlijk gedrag bestaat niet. Er is alleen gedrag. Hoe een mens zich ook gedraagt, er is altijd een dier dat<br />
hetzelfde doet. Mensen zíjn dieren en door onszelf dierlijker te maken kunnen we veel over onszelf leren”, zegt<br />
Neêrlands bekendste boswachter Arjan Postma. “Daarom vertel ik graag over de parallellen tussen natuur en mens.”<br />
Arjan Postma<br />
Tekst: Jacques Geluk<br />
"<br />
Ik houd mensen graag een spiegel voor.<br />
Aan de hand van een analogie met dieren<br />
en metaforen bied ik hen een ander<br />
perspectief op ons functioneren of bijvoorbeeld<br />
dat van bedrijfsafdelingen of het<br />
interim-management. Meestal hebben we<br />
een plat plaatje in ons hoofd van de dingen<br />
om ons heen, maar wie goed kijkt ziet<br />
dat die vaak heel anders in elkaar te zitten.”<br />
Zo is, volgens Arjan Postma, de effectenbeurs<br />
een perfecte kopie van hoe de natuur<br />
werkt en een economische crisis te vergelijken<br />
met soortgelijke processen in de<br />
natuur. “Natuurbeschermers verschralen<br />
grond door er lagen af te schrapen. De economie<br />
reageert net zo. Bij hoogconjunctuur<br />
groeien grote bedrijven steeds harder<br />
en zijn er veel overnames. Het gevolg is een<br />
enorme eenheidsworst. Tijdens crises ontstaat<br />
verschraling, trekken grote bedrijven<br />
zich terug en ontplooien creatieve mensen<br />
overal kleine en soms geniale creatieve initiatieven.<br />
Dat levert diversiteit op, die in de<br />
natuur ook zo belangrijk is.” Veel mensen<br />
vrezen buitenlandse ondernemingen die<br />
oer-Hollandse bedrijven overnemen, net<br />
zoals velen bang zijn voor exotische planten<br />
en dieren die zich in ons land vestigen. “Dingen<br />
moeten veranderen, ook om hetzelfde te<br />
blijven. Als we ergens niet bouwen om zeldzame<br />
orchideeën die daar groeien te behouden,<br />
zijn ze na tien jaar toch weg, doordat<br />
gras de grond heeft overgenomen. Om het<br />
proces opnieuw te starten moeten we het<br />
hele gebied afgraven.”<br />
BEUKENBOS IS TOPPUNT<br />
VAN NATUUR<br />
De welbespraakte boswachter geeft nog<br />
een voorbeeld: “Een beukenbos is voor ons<br />
het toppunt van natuur. Beukenbomen staan<br />
veelal zo bij elkaar dat ze een bladerdak vormen<br />
en de bodem bedekken is met een tapijt<br />
van beukenbladeren. Bij deze beukenkamers<br />
groeit verder niks, doordat beuken hun<br />
omgeving via een stofje in de bladeren vergiftigen.<br />
Zaailingen van andere planten krijgen<br />
geen kans. Het resultaat is een eenzijdig<br />
bos. Ook van dit veranderingsproces moeten<br />
we niet bang zijn. Na een tijdje stort alles<br />
weer in en komen andere planten aan bod<br />
en herstelt de diversiteit.” Nederland is de<br />
grootste rivierdelta van Europa, een unieke<br />
dynamische plek waar continu alles verandert<br />
en voor elk dier en plantje een plekje is te<br />
vinden dat precies goed is. “Hier zijn enorm<br />
veel verschillende biotopen, die samen een<br />
zeer gevarieerd landschap vormen. Alleen<br />
drukken we al meer dan duizend jaar alles in<br />
een keurslijf. Vroeger moest ik bij een subsidieaanvraag<br />
een kaartje aanleveren met<br />
daarop exact de plekken waar een orchidee<br />
stond en grutto’s voorkwamen. De subsidieverlener<br />
ging er vanuit dat hij na 25 jaar precies<br />
hetzelfde zou aantreffen. Zo werkt de<br />
natuur niet.”<br />
VIER KEER ZOVEEL BOS<br />
ALS IN 1850<br />
“We hebben een raar idee in ons hoofd dat<br />
we natuurlijk evenwicht noemen. Dat is de<br />
grootst mogelijke kul en brengt de natuur<br />
zelfs schade toe.” Het is een momentje stil.<br />
Dan zegt Arjan: “Een evenwicht beweegt<br />
zich tussen twee uitersten en komt na een<br />
tijdje tot stilstand. In de natuur is dat helemaal<br />
niet zo, maar verandert alles elke dag.<br />
Planten en dieren beconcurreren elkaar, worden<br />
ouder en gaan dood.” Dus kun je alleen<br />
het plaatje in je hoofd herstellen. “En mijn<br />
plaatje is volkomen anders dan dat van anderen<br />
en ook anders dan twintig jaar geleden.<br />
Welk plaatje volgen we dan? Dat van 1000,<br />
5000 of 10.000 jaar geleden? Nederland heeft<br />
ijstijden, warmere perioden, hoog en laag<br />
water gekend en is zo vaak veranderd dat het<br />
moeilijk is een tijdstip uit te kiezen.” De biologen<br />
die de Oostvaardersplassen of andere<br />
grote gebieden inrichten, waar processen<br />
hun eigen weg kunnen vinden, of een stuk<br />
bos kappen om een stuifvlakte terug te brengen,<br />
doen dat niet alleen omdat het vroeger<br />
zo was, maar omdat er een groter idee achter<br />
SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2017</strong> 95
MENS EN NATUUR<br />
SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2017</strong><br />
‘Een hond<br />
Facebookt door<br />
te ruiken aan de<br />
kont van een<br />
andere hond’<br />
zit. “Ze proberen een gebied terug te brengen<br />
naar een bepaald moment waarop het systeem<br />
zichzelf heel lang in stand kon houden<br />
en hopen dat dit weer gebeurt.” Dan: “Mensen<br />
hebben het niet door, maar Nederland<br />
heeft vier keer zoveel bos als in 1850. Vroeger<br />
was een groot deel van Nederland woeste<br />
grond en de Veluwe een zandvlakte, die als<br />
het hard woei dorpen en landerijen onder<br />
het zand zette. Staatsbosbeheer is toen opgericht<br />
om die gronden te temmen en heeft<br />
overal naaldhout geplant, met alle nadelen<br />
van dien. Nu proberen ze die naaldbomen<br />
op bepaalde plekken weer te vervangen door<br />
gemengd bos, dat diverser is én meer dieren<br />
en planten aantrekt.”<br />
‘BUITEN GEBEURT HET’<br />
Arjan Postma is geregeld te gast bij Humberto<br />
Tan in ‘RTL Late Night’. “Daarin heb<br />
ik eens gezegd: ‘Kijken naar de natuur is als<br />
het kijken naar een sportwedstrijd’. Wanneer<br />
je naar een onbekende sport kijkt, waarvan<br />
je ook het commentaar niet kunt volgen, is<br />
er niets aan. Tot iemand uitleg geeft en het<br />
bloedspannend wordt. In de natuur geef ik<br />
die uitleg tijdens excursies en geldt dat nog<br />
sterker. Mensen die hun ogen open houden<br />
komen dan wat ik vertel ineens overal tegen.<br />
Excursies zijn voor mij trouwens de allerbeste<br />
mediatraining. Je loopt alleen met tien<br />
tot honderd mensen twee uur lang door een<br />
gebied en vertelt je verhaal, dat steeds moet<br />
klinken alsof het de eerste keer is.” Arjan<br />
houdt zijn publiek scherp met prikkelende<br />
uitspraken als ‘Hazen zijn net Hell’s Angels’<br />
en ‘Een hond Facebookt door te ruiken aan<br />
de kont van een andere hond, want dan weet<br />
ie meteen alles over de status van degene<br />
die hij besnuffelt’. Ook in zijn boeken mag<br />
hij graag dit soort uitspraken doen. “Mijn<br />
derde boek ‘Buiten gebeurt het’ is in november<br />
uitgekomen. Het heeft een harde kaft,<br />
is mooi geïllustreerd en eigenlijk een doos<br />
bonbonnetjes, die lezers naar believen kunnen<br />
oppakken. Er staan verhalen in over dieren<br />
en tips en trucs om altijd van de natuur te<br />
kunnen genieten, bijvoorbeeld door te gaan<br />
spoorzoeken met een smartphone-app.<br />
Eén verhaal gaat over muizen. De mui-<br />
96<br />
zenstand fluctueert. Om dat te kunnen<br />
onderzoeken heeft een slimme bioloog kattenbezitters<br />
gevraagd vijf jaar lang gevangen<br />
muizen op te sturen. Dat zijn, blijkt nu,<br />
vooral mannetjes, die bovendien zeer muzikaal<br />
en romantisch zijn. Een muizenmannetjes<br />
leeft kort, maar kan altijd paren. Zodra<br />
hij een vrouwtje ruikt, maar nog niet ziet,<br />
verandert hij in een Pavarotti, die hard en<br />
ingewikkeld gaat zingen. Zo hoog dat wij het<br />
niet horen. De kat wel en die springt er dan<br />
bovenop. Toch neemt de mini Romeo dat<br />
risico en blijft zingen tot zijn Julia zich laat<br />
zien. Dan verandert hij opnieuw en zingt hij<br />
net als Barry White: laag, korter, simpeler en<br />
intenser ‘Oh Baby’. Als het vrouwtje daarop<br />
ingaat is een romance geboren.”<br />
SNOEK HOUDT VAN<br />
VANILLESEKS<br />
Arjans twee eerdere boeken heten ‘Buiten’<br />
en ‘Buiten met je hond’. “Mijn hond Skipper<br />
gaat altijd met me mee. Ruim 30.000 kilometer<br />
per jaar door het hele land. Samen<br />
zijn we een superdier, omdat we onze zintuigen<br />
koppelen. Ik kan ver kijken en beter<br />
stilstaande dingen en kleuren zien, Skipper<br />
ruikt en hoort uitstekend. Paaiende vissen<br />
vind ik bijvoorbeeld magisch en spannend<br />
om te zien. Snoeken zijn grote, woest uitziende<br />
rovers, maar paren zachtjes en voorzichtig.<br />
Ze houden van vanilleseks, terwijl<br />
karpers meer de SM-kant opgaan. Normaal<br />
gesproken zag ik ze eens in de zes, zeven jaar<br />
paren, maar sinds Skipper ze heeft geroken<br />
en de geur heeft onthouden is dat elk voorjaar<br />
vier of vijf keer.”<br />
DERDE GENERATIE<br />
WENSBOSWACHTER<br />
Arjan Postma’s missie stoelt op jarenlange<br />
ervaring. Hij is de derde generatie<br />
wensboswachter en de eerste die het echt is<br />
geworden. Aan het einde van zijn pubertijd<br />
vindt hij de droom terug die hij als kind was<br />
verloren en gaat ervoor, in eerste instantie<br />
bij de stichting Landschap Noord-Holland.<br />
Na verloop van tijd zit hij, als gebiedsmanager,<br />
meer achter de computer of aan de<br />
vergadertafel dan hem lief is. “Met alle petten<br />
die je dan op hebt is boswachter toch<br />
een beetje schizofreen beroep”, zegt hij. “De<br />
perfecte boswachter bestaat trouwens niet.<br />
Er zijn een paar boswachters nodig om een<br />
perfect exemplaar samen te kunnen stellen.<br />
Iedereen heeft andere sterke punten.” Op<br />
een gegeven moment dreigt hij door te veel<br />
binnen te zitten te ‘verdrogen’ en besluit hij<br />
freelance boswachter te worden. Sedertdien<br />
geeft hij, zonder het Landschap te<br />
vergeten, zoals gezegd excursies, verzorgt<br />
hij lezingen en werkt hij mee aan tv-programma’s.<br />
Hoe hij bij de televisie terecht is<br />
gekomen? “RTV Noord-Holland, nu NH,<br />
wilde het programma ‘Natuurlijk Noord-<br />
Holland’ maken en het Landschap schoof<br />
mij naar voren. Dat heb ik bijna twaalf jaar<br />
gedaan. Elke keer wandelden we een kwartier<br />
en vertelde ik als generalist spontaan<br />
over alles dat we tegenkwamen, op zo’n<br />
manier dat kijkers het idee kregen dat hen<br />
dat ook kon overkomen.”<br />
Arjan weet dat iedereen op z’n eigen<br />
manier van de natuur houdt, ook al zeggen<br />
ze van niet. “Onder het motto ‘Zorgen<br />
voor begint bij houden van’ probeer<br />
ik mensen verliefd te maken op de natuur<br />
of die liefde aan te wakkeren. Niet door<br />
hen voor te houden wat er misgaat, maar<br />
door ze de mooie dingen te laten zien. Als<br />
ze daardoor gegrepen worden, komen ze<br />
vanzelf in actie om een park te behouden<br />
of bomenkap te voorkomen.”
© ENITH STENHUYS<br />
MENS EN NATUUR<br />
Boswachter Arjan Postma werd na een studie geschiedenis, een groene mbo-opleiding en<br />
zelfeducatie boswachter bij Landschap Noord-Holland. Nu is hij freelance boswachter en geeft hij<br />
excursies en rondleidingen. Arjan werkt mee aan ‘RTL Late Night’ en was eerder te zien in ‘Het zijn<br />
net mensen’ en ‘Lang leve de lente’. Dit seizoen is hij een van de docenten in ‘Dream school’, waarin<br />
hij schoolverlaters vertelt over de overeenkomsten tussen mens en natuur, en werkt hij aan een<br />
programma over Zambia. Zijn derde boek ‘Buiten gebeurt het’ is pas uit.<br />
arjanpostma@speakersacademy.nl<br />
SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2017</strong> 97
© SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong> ® WALTER KALLENBACH<br />
‘Nederigheid is<br />
hét ‘medicijn’<br />
tegen de<br />
desastreuze<br />
gevolgen van<br />
hoogmoed’<br />
98<br />
SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2017</strong>
LEIDERSCHAP<br />
Nederigheid en goed leiderschap<br />
Impulsen voor de 21 e eeuw uit de<br />
geschiedenis van het christendom<br />
column<br />
prof. dr. Paul van Geest<br />
Jeroen Smit stelt in ‘De prooi' dat arrogantie,<br />
lethargie en interne competitie<br />
bij de topbestuurders van ABN<br />
Amro hebben geleid tot het opbreken<br />
van de bank door andere partijen. Excessieve<br />
honorering noemt hij expliciet de wortel van<br />
het kwaad (Smit, 2008, p. 435). In Hans Verbraekens<br />
‘De vrije val van Vestia. Miljardendrama<br />
door hoogmoed en wanbeleid’ drukt<br />
de ondertitel al het tegendeel uit van nederigheid:<br />
hoogmoed zet samen met roekeloze<br />
beslissingen het voortbestaan van de sociale<br />
volkshuisvesting in Nederland op het<br />
spel (Verbraeken, 2014). En ten slotte heeft<br />
antropoloog Joris Luyendijk door zijn participerende<br />
observatie inzicht verkregen in<br />
de belangenconflicten, perverse prikkels en<br />
amoraliteit in de financiële wereld. In ‘Dit<br />
kan niet waar zijn’ schroomt hij niet deze<br />
wereld als harteloos te omschrijven en citeert<br />
hij een lezer die op grond hiervan zegt: ‘Waar<br />
alle liefde is verdwenen, blijft alleen de wil<br />
tot winnen over’ (Luyendijk, 2015, p. 194).<br />
‘De mens is een wolf voor zijn medemens’,<br />
schrijft Plautus al ver voor het begin van<br />
de jaartelling. Dan al vat hij de kern van de<br />
voornoemde boeken samen. Overigens was<br />
Plautus merkwaardigerwijs een Romeinse<br />
blijspeldichter…<br />
Niet alleen de recente geschiedenis heeft<br />
ons harde lessen geleerd over ‘de hoogmoed<br />
als koningin van alle gebreken’ (Gregorius de<br />
Grote, ‘Moralia in Job’, boek 31, hoofdstuk<br />
45, regel 87; ‘Moralia in Job 34’, boek 23, regel<br />
47 spreekt over ‘wortel’ van alle gebreken).<br />
In de Renaissance raakt de katholieke kerk<br />
aan de rand van de afgrond door de eigenwaan<br />
van even intelligente als verblinde pausen<br />
als Alexander VI of Leo X, die slechts het<br />
belang van zichzelf en hun familie voor ogen<br />
hebben gehad in hun streven de familie tot<br />
de belangrijkste ooit te maken. Even vóór de<br />
Verlichting is er de absolutistische Zonnekoning<br />
Lodewijk XIV, die Frankrijk bij zijn<br />
dood in een even desastreuze toestand achterlaat<br />
als Leo X de Heilige Stoel en de kerkelijke<br />
staten. Hun gedrag is nagevolgd door<br />
zonnekoningen in het bedrijfsleven. Dit<br />
heeft grote schade veroorzaakt, niet alleen in<br />
financieel, maar ook in moreel opzicht. Hierdoor<br />
is het vertrouwen in leiders afgenomen<br />
en daarmee ook in de integriteit van instituties.<br />
Onderzoek wijst uit dat leiders die zichzelf<br />
te hoog aanslaan, onverantwoord grote<br />
strategische en financiële risico’s nemen<br />
en daarmee wisselvallige en tegenvallende<br />
resultaten boeken.<br />
DIENEND LEIDERSCHAP<br />
De afgelopen decennia is weinig aandacht<br />
besteed aan de deugd van de nederigheid in<br />
relatie tot leiderschap (Zie E. van de Loo en<br />
P. van Geest, ‘Elke leider kan een voorbeeld<br />
nemen aan paus Franciscus’, in: Het Financieele<br />
Dagblad, 15 maart 2014, 13). Toch<br />
is wel nagedacht over de vraag of leiders<br />
in grote bedrijven mogelijk iets meer zouden<br />
moeten stilstaan bij deugden als nederigheid,<br />
ook omdat het naleven hiervan de<br />
bedrijfsvoering ten goede kan komen. In<br />
1977 is door Robert Greenleaf het concept<br />
‘dienend leiderschap’ (‘servant leadership’)<br />
geïntroduceerd. In 2001 stelt Jim Collins het<br />
zogenoemde ‘Level 5 Leadership’ voor. Misschien<br />
wel tot zijn eigen verbazing constateert<br />
hij dat organisaties die gedurende meer<br />
dan vijftien jaar ononderbroken goed presteren,<br />
vrij onzichtbare en bescheiden leiders<br />
hebben; leiders die het tegendeel van de narcistische<br />
zonnekoning belichamen. Succes<br />
delen deze leiders met anderen, voor tegenslagen<br />
nemen ze zelf verantwoordelijkheid.<br />
Zij hebben vooral de ambitie het bedrijf,<br />
en niet zichzelf vooruit te helpen. Hierdoor<br />
weten zij van het bedrijf een gemeenschap te<br />
vormen, waarvan de leden niet zozeer bang<br />
meer zijn voor de leider, maar uit respect<br />
voor en loyaliteit aan hem, hun beste beentje<br />
voorzetten. Hun nederigheid vormt dus de<br />
basis van het succes van het bedrijf.<br />
Dat nederigheid hét ‘medicijn’ tegen de<br />
desastreuze gevolgen van hoogmoed en zelfcentralisatie<br />
is en de totstandkoming van<br />
een goede gemeenschap bevordert, is in de<br />
loop van de geschiedenis vooral door geestelijke<br />
schrijvers in de grote wereldreligies<br />
onderkend. Daarom is het een kernwaarde<br />
of gronddeugd in alle uiteenlopende wereldreligies<br />
geworden. In zowel het Oude als<br />
Nieuwe Testament bijvoorbeeld kenmerkt<br />
de nederige van hart zich door het tegendeel<br />
van iemand die alleen op zichzelf is gericht.<br />
Hij ziet zich eerst en vooral in relatie tot een<br />
almachtige God en ervaart daar zowel zijn<br />
vrijheid als onvolkomenheid in. Augustinus<br />
en latere filosofen hebben de nederigheid<br />
gezien als fundament voor andere deugden,<br />
zoals wijsheid, barmhartigheid en compassie.<br />
Hij wijst er dus op dat vooral nederigheid<br />
tot zelfkennis leidt. Dank zij deze<br />
deugd gaat men eerder zijn eigen beperkin-<br />
SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2017</strong> 99
LEIDERSCHAP<br />
___<br />
Paus Franciscus van Assisi<br />
‘Van uitsmijter bij een<br />
dancing in Buenos<br />
Aires tot CEO van de<br />
grootste multinational<br />
ter wereld in Rome’<br />
gen zien en leert men zichzelf relativeren.<br />
Nederige leiders scheppen door deze zelfrelativering<br />
ook weer ruimte en vrijheid voor<br />
anderen. De leider die beseft dat hij zelf niet<br />
volmaakt is, is milder naar anderen toe. Hij<br />
schept daarmee een klimaat voor leren en<br />
ontwikkelen in plaats van anderen te veroordelen<br />
en tekortschieten. Hij wijst eerder<br />
een richting dan dat hij de wet stelt en<br />
faciliteert daarmee een cultuur van worden<br />
(‘becoming’). Hierdoor ontstaan loyaliteit<br />
aan en vertrouwen in de leider. De paradox<br />
is dat anderen door deze geboden ruimte<br />
100<br />
SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2017</strong><br />
meer verantwoordelijkheid op zich nemen<br />
en rekenschap afleggen.<br />
Prof. dr. Paul van Geest is hoogleraar kerkgeschiedenis en geschiedenis van de theologie aan Tilburg University en<br />
distinguished lecturer Humanities & Economics aan de Erasmus Universiteit Rotterdam. Behalve een internationaal<br />
erkend wetenschapper is hij in Nederland met enige regelmaat op radio en televisie om ontwikkelingen in de wereldkerken<br />
te duiden. paulvangeest@speakersacademy.nl<br />
DRIE KENMERKEN<br />
In het verlengde van deze inzichten is<br />
vastgesteld dat leiders die zich dienend en<br />
nederig opstellen tenminste drie kenmerken<br />
delen: zelfbewustzijn (het vermogen<br />
om eigen sterkten en beperkingen te onderkennen),<br />
openheid (voor nieuwe ideeën en<br />
benaderingen) of de wil van anderen te leren<br />
en transcendentie (aanvaarding van iets dat<br />
de eigen persoon te boven gaat). Samen<br />
vormen zij de drie bouwstenen voor nederigheid.<br />
Hoewel nederigheid veelal samengaat<br />
met bescheidenheid, valt zij er niet mee<br />
samen. Bescheidenheid wordt gezien als<br />
een houding van jezelf naar anderen, terwijl<br />
nederigheid in de eerste plaats weerspiegelt<br />
hoe je ten opzichte van jezelf staat, wat vervolgens<br />
een ankerpunt is voor je gedrag naar<br />
anderen. Deze drie persoonskenmerken<br />
roepen het tegenbeeld op van narcistische,<br />
door het ego gedreven leiders. Narcistische,<br />
niet door nederigheid bepaalde personen,<br />
achten zich namelijk te groot voor de wereld<br />
van gewone mensen en vinden dat voor hen<br />
andere regels en beloningen gelden. Succes<br />
eisen zij op als hun persoonlijke verdienste.<br />
Al in het eerste jaar van zijn aantreden is<br />
paus Franciscus door Time <strong>Magazine</strong> tot<br />
persoon van het jaar benoemd. De redactie<br />
noemt hem een nederige heilige (‘a humble<br />
saint)’. Redacteur Nancy Gibbs vraagt zich af<br />
hoe hij erin is geslaagd nederigheid te praktiseren<br />
‘from the most exalted throne on<br />
earth’. Zij geeft eigenlijk geen antwoord op<br />
die vraag. Wie evenwel de kenmerken van<br />
de ‘nederige leider’ uit de leiderschapsliteratuur<br />
beziet, zal opmerken dat deze kwalificatie<br />
juist is. Zijn biografie wijst uit dat hij<br />
al decennia het vermogen heeft zijn eigen<br />
sterkten en beperkingen te onderkennen.<br />
In de befaamde interviews met zijn medebroeder-jezuïet<br />
Antonio Spadaro erkent de<br />
paus in het begin van zijn periode als provinciaal<br />
van de jezuïeten in Argentinië fouten<br />
gemaakt te hebben. Zijn openheid voor<br />
nieuwe ideeën en praktijken blijkt uit het feit<br />
dat hij – eenmaal tot paus gekozen – binnen<br />
een half jaar een overlegorgaan van acht kardinalen<br />
tussen hemzelf en de hieronder volgende<br />
bestuurslaag van de curiedicasteries<br />
heeft geschoven. Ten slotte weet hij zich ook<br />
deel van een groter geheel: een gemeenschap<br />
van mensen en van de schepping die men,<br />
blijkens zijn encycliek ‘Laudato si’ moet<br />
doorgeven aan de volgende generatie in<br />
plaats van er roofbouw op te plegen.<br />
Het effect van de nederigheid van de paus<br />
lijkt inmiddels wel vast te staan. Door zijn<br />
vermogen zich in interviews even zelf-relativerend<br />
als kwetsbaar op te stellen, schept<br />
hij op meso- en macroniveau ruimte en vrijheid<br />
voor anderen. Hij faciliteert eerder een<br />
cultuur van worden (‘becoming’), dan dat<br />
hij volmaaktheid eist. Kortom, in lijn met<br />
de criteria uit de leiderschapsliteratuur, kunnen<br />
we de paus als ‘nederig’ karakteriseren.<br />
Het is niet onwaarschijnlijk dat hij juist door<br />
deze deugd is uitgegroeid tot morele autoriteit<br />
voor de hele wereld. Maar hij is geen<br />
onnavolgbare heilige. Het ontwikkelen van<br />
een cultuur, waarin erkenning van de eigen<br />
onvolmaaktheid, zelfrelativering, het vermogen<br />
tot het delen van succes en compassie het<br />
DNA van een bedrijf gaan bepalen, is evenzeer<br />
voor de sterkste leiders weggelegd.<br />
© WALTER KALLENBACH
COLUMN - OPVOLGENDE GENERATIES & CULTUUR<br />
De meeste Nederlandse bedrijven vergrijzen. Daar is tot rond<br />
2035 de oudere generaties de grootste en de jongere de kleinste.<br />
Dat roept de vraag op ‘hoe je met een vergrijzende organisatie<br />
bij de tijd blijft’. Een generatieperspectief laat verrassende<br />
mogelijkheden zien.<br />
© KEES WINKELMAN INFO@KEESWINKELMAN.NL<br />
EEN GENERATIEPERSPECTIEF<br />
Samenwerkende mensen maken cultuurpatronen aan. Die hebben net als<br />
voedingsmiddelen een houdbaarheidsdatum. Herhalen na die datum neemt<br />
toenemend werkenergie weg en veroudert de cultuur. Elkaar opvolgende<br />
generaties hebben de potentie en bestemming om verouderde patronen te<br />
updaten.<br />
In veel (vergrijzende) organisaties is dat evolutionaire proces verstoord.<br />
De protestgeneratie drukte te lang haar stempel op de bestaande cultuur. De<br />
twee opvolgende generaties pasten zich te vaak (onbewust en) ongewild aan.<br />
De jongste werkende generatie dreigt als kleinste ook gevangen te raken in<br />
verouderde routines. De remedie ligt in het opsporen en bewust doen wat de<br />
meeste werkenergie opwekt. Bij alle generaties. Iedere generatie richt zich op<br />
verversen van andere verouderde patronen. Samen kunnen ze de cultuur een<br />
frisse boost geven.<br />
MISVERSTANDEN<br />
1. Senioren willen niet veranderen. De meeste willen dat wel, maar niet<br />
meer ‘top down’. Die routine is verouderd en werkenergie wegnemend.<br />
“Wij willen veranderen op een manier die ons werkenergie geeft, want<br />
daar moeten we zuiniger mee omgaan.”<br />
2. Vitale 60+ers met passie voor hun vak werken graag samen met de 20’ers<br />
van nu. Andersom ook!<br />
3. De jongeren van tegenwoordig redden zich wel. Het tegendeel is waar,<br />
die willen vrijheid om zaken op hun eigen zinnige manier aan te pakken,<br />
maar hebben ook feedback en actieve steun van senioren nodig. Zonder<br />
die steun komen ze niet ver.<br />
4. Met meer kennis over de jongste generatie weten we wat we kunnen doen<br />
om een aantrekkelijke werkgever te zijn. Dat klopt niet. Deze kennis<br />
is vrijwel altijd in huis, namelijk bij generatie X (1955-1970). Dat zijn<br />
gemiddeld ouders van Y, maar die passen hun ervaringskennis van thuis<br />
niet toe op het werk. Thuis zijn het topouders die coachend gelijkwaardig<br />
naast hun kinderen staan. Op het werk doen ze vaak wat ze thuis niet in<br />
hun hoofd zouden halen: wat formeel, hiërarchisch, gesloten en controlerend.<br />
Daar hebben veel X’ers zich aangepast aan verouderde cultuurpatronen.<br />
Dat is vaak het punt.<br />
dr. Aart Bontekoning<br />
‘De jeugdigheid van alle generaties<br />
vormt de sociaaleconomische<br />
en ecologische toekomst van<br />
vergrijzende organisaties. Die<br />
jeugdigheid zit in het gebied<br />
dat bij een generatie de meeste<br />
werkenergie opwekt.’<br />
Dr. Aart Bontekoning promoveerde in 2007 op uniek onderzoek naar ‘opvolgende generaties als hoofdrolspelers in de evolutie van een<br />
(organisatie)cultuur’. Veel organisaties maken gebruik van zijn inzichten en tegelijkertijd doet hij nieuwe ontdekkingen. Wat hij weet over<br />
werkende generaties deelt hij op interactieve wijze met deelnemers aan zijn masterclasses. In zijn vijfde boek ‘Nieuwe generaties in vergrijzende<br />
organisaties’ beschrijft hij wat iedere generatie kan doen om zichzelf vitaal en de eigen vergrijzende organisatie bij de tijd te houden. Samen<br />
met David Bobeldijk zette hij Generatiewerk op. Zij begeleiden bedrijven bij het ‘updaten van de cultuur vanuit een generatieperspectief’.<br />
aartbontekoning@speakersacademy.nl<br />
SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2017</strong> 101
© MARCEL VAN VUREN<br />
‘Na dit album is er<br />
geen weg terug’<br />
102<br />
SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2017</strong>
MUZIEK<br />
‘Dear world’ - Muzikale<br />
brieven aan de wereld<br />
Iris Hond<br />
Tekst: Jacques Geluk<br />
Als Iris Hond in 2015 Eddie van Halen, oprichter en gitarist van hardrockband Van Halen, ontmoet is<br />
ze verbaasd dat hij in Amerika wel, maar in Nederland niet bekend is. Althans niet bij haar. De met<br />
klassieke muziek opgegroeide pianiste en nu ook zangeres kent op dat moment vrijwel geen enkele<br />
popmuzikant. Inmiddels is ze het zat ‘in hokjes te denken’. Bij het schrijven van haar eerste album met<br />
eigen composities, ‘Dear world’, heeft ze zichzelf geen grenzen opgelegd. “Jazz, pop of klassiek? Nee!<br />
Het is muziek van deze tijd, die de klassieke wereld een oppepper moet geven.”<br />
"<br />
Ik heb me eerst afgevraagd: als de<br />
wereld mij zou horen, wat zou ik haar<br />
dan schrijven? Ik koos voor muzikale<br />
brieven. Met als aanhef én titel ‘Beste<br />
wereld’ oftewel ‘Dear world’, zijn we echt<br />
stukken gaan schrijven op de schouders van<br />
de klassieke componisten. Net als ik, moeten<br />
klassieke en geschoolde musici het ook<br />
interessant en uitdagend vinden ze te spelen.<br />
De Libanese darbuka-speler Rony Barrak<br />
maakt de muziek wereldser. Doordat ik tijdens<br />
het schrijven nauw heb samengewerkt<br />
met mijn producer Patrick Leonard, zijn er<br />
ook popinvloeden. Hij heeft gewerkt met<br />
Madonna, Elton John en Pink Floyd. Dat<br />
hoor je. Andere stukken zijn bijvoorbeeld<br />
beïnvloed door tangomuziek of zijn meer<br />
filmisch of meditatief ”, vertelt Iris Hond in<br />
de sfeervolle bibliotheek van Speakers Academy®.<br />
Ze staat op en laat op haar telefoon<br />
een filmpje zien waarin ze een van de stukken<br />
speelt. Eigentijdse klassieke muziek<br />
waar de vonken vanaf spatten. Iris Hond is<br />
definitief nieuwe wegen ingeslagen. “Er is na<br />
dit album geen weg terug. Ik blijf schrijven<br />
en innoveren. Ongeacht wat mensen ervan<br />
denken, is dit waarin ik geloof.” Lachend:<br />
“Ik hoop natuurlijk wel dat ze het mooi vinden<br />
en ik er met mijn muziek en manier van<br />
optreden voor kan zorgen dat ook mensen<br />
die niets van klassieke muziek moeten hebben<br />
en concerten saai vinden, de weg naar<br />
de concertzaal zullen vinden.”<br />
Kort voor de officiële release van ‘Dear<br />
world’, begin september, laat Iris haar eigen<br />
repertoire voor het eerst tijdens een openbaar<br />
concert horen. Ze kiest de moeilijke weg. De<br />
bezoekers van het Festival Saint-Amand de<br />
Vergt in de Franse Dordogne zijn meestal<br />
ouderen, die uitsluitend naar klassieke<br />
muziek luisteren en meestal heel bedeesd<br />
zijn. Deze keer gebeurt er een klein wonder.<br />
De belangstelling is groter dan ooit. Zelfs<br />
jongeren kopen kaartjes. Tijdens en na<br />
het concert gaat het publiek uit zijn dak.<br />
De mensen gaan staan, juichen, klappen<br />
en schreeuwen. Een betere (officieuze)<br />
première kan Iris zich nauwelijks wensen.<br />
“De eigenaar van het festival heeft gevraagd<br />
of ik het wil overnemen. Dat ga ik vanaf dit<br />
jaar samen met mijn vader, die daar woont,<br />
doen, maar wel onder een modernere<br />
naam.” Ook Amerika, waar Iris in september<br />
concerten heeft gegeven, is voor veel musici<br />
moeilijk te veroveren terrein. “Ik word daar<br />
op een of andere manier heel erg opgenomen<br />
in de leef- en werkomgeving. Het opent<br />
natuurlijk wel deuren wanneer je Patrick<br />
Leonard jouw producer mag noemen.<br />
Ook helpt het enorm als Eddie van Halen<br />
en Michael Bublé willen bijdragen aan je<br />
succes en Leonard Cohen jouw muziek wil<br />
horen en tips geeft zoals ‘Je moet echt zelf<br />
gaan zingen’.” Dit jaar gaat Iris vooral in<br />
Nederland op tournee.<br />
UNIVERSELE TAAL<br />
Haar album is het resultaat van een<br />
innerlijke omwenteling, die ruim drie jaar<br />
geleden als ze is afgestudeerd aan het conservatorium<br />
in Den Haag begint en nog<br />
steeds voortduurt. “Ik heb destijds in het<br />
programma van Eva Jinek gezegd dat ik even<br />
zou stoppen met optredens in Nederland,<br />
om in Amerika muziek te gaan schrijven en<br />
los te komen van het conservatorium.” Ze<br />
beseft al snel dat, hoewel er wel iets verandert,<br />
het conservatorium opleidt voor iets<br />
waarvoor weinig ruimte is in deze wereld.<br />
“Studenten kunnen er hun gave niet kwijt,<br />
zijn misschien fantastisch in improviseren,<br />
maar weten dat niet doordat ze er nooit mee<br />
in aanraking zijn gekomen. De laatste drie<br />
jaar heb ik zelf ook zoveel geleerd. Bijvoor-<br />
SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2017</strong> 103
MUZIEK<br />
beeld dat met een drummer als Vinnie Colaiuta of een percussionist<br />
als Rony Barrak spelen net zo fijn kan zijn als met een orkest. In en mijn ouders niet om hulp vragen. Ik had weinig geld, dus ging<br />
aangewezen. Ik kon altijd terug naar huis, maar wilde niet opgeven<br />
het begin geloofde ik dat niet, ik vond dat het allemaal echt klassiek ik in restaurants en cafés spelen in ruil voor eten en gezelligheid.<br />
moest blijven, maar het is zo. Ik wil constant nieuwe dingen ontdekken”,<br />
zegt Iris Hond, die er nu van overtuigd is dat muziek de enige komen! Op straat speelde ik samen met straatmuzikanten en voelde<br />
Daar raakte ik mijn schuchterheid kwijt. Daar is zoveel uit voortge-<br />
echte universele taal is, als mensen maar de kans krijgen die taal te ik me betrokken bij daklozen en zwervers, dat laatste was ik eigenlijk<br />
ook een beetje. Een dakloze man, Martin,<br />
leren spreken. “Ik ben eerst tien dagen gaan<br />
schrijven met Patrick Leonard. Het resultaat<br />
vroeg me een keer om geld, maar ik had zelf<br />
was super verkoopbaar en een beetje filmisch.<br />
niets. Hij vroeg me te wachten. Twee uur later<br />
Mijn toenmalige manager en Universal gingen<br />
uit hun dak, maar ik werd er niet gelukkig<br />
zak met geld. Gebedeld had hij, voor mij. Dat<br />
‘Als je hart stopt kwam hij terug met een bekertje en een jas-<br />
van. Dan zou ik met mijn pianistische achtergrond<br />
drie noten gaan spelen! Bij sommige<br />
ga je dood.<br />
stal mijn hart.”<br />
musici gaat het om de eenvoud, zij willen Dat geldt ook<br />
Iris was jaloers op straatmuzikanten. “Zij<br />
veel met weinig noten zeggen, maar ik wilde<br />
waren buiten, inspireerden mij om door te<br />
gebruiken wat ik had opgebouwd en compleet voor muziek’ gaan met muziek en ik zat tussen vier muren.<br />
iets anders doen.” Ze lacht als de herinnering<br />
Tot Terts Brinkhoff, de oprichter van De<br />
bovenkomt aan de dag dat Patrick ineens een<br />
Parade mij een vliegende vleugel (op wielen)<br />
telefoontje krijgt van Leonard Cohen. “Die<br />
liet zien, waarmee we meteen een rondje gingen<br />
rijden. Ik speelde erop en werd verliefd<br />
wilde een album met hem maken en Patrick<br />
kon daar natuurlijk geen nee op zeggen. Daar zat ik dan alleen in die op die vleugel. Ik mocht het instrument adopteren en ben er mee op<br />
studio, terwijl ik in Nederland alles had achtergelaten. Even nam de pad gegaan, over de hele wereld, tot op Times Square in New York<br />
stress bezit van mij, maar toen ben ik alles zelf gaan doen. Dat is uiteindelijk<br />
iets heel moois geweest, want daardoor ontdekte ik dat ik hoorders. Een geweldige manier vond ik het om klassieke muziek van<br />
aan toe, met koning Willem-Alexander en koningin Máxima als toe-<br />
naast componeren ook kon arrangeren en produceren.”<br />
bijvoorbeeld Chopin en Rachmaninov naar de mensen toe te brengen<br />
en voor mij de kans de ‘druk’ van het conservatorium even te vergeten<br />
en muziek te laten klinken zoals ik dat wilde. Op het moment<br />
VOLG JE HART<br />
De carrière van Iris Hond begint eigenlijk al als ze drie jaar is. Haar dat het een gimmick werd ben ik gestopt.”<br />
vader speelt op de vleugel en zij wil dat ook. Het is haar droom concertpianiste<br />
worden en als ze zeven is mag ze op les. De dan 13-jarige vliegende vleugel speelde ik in spijkerbroek of leren broek en ver-<br />
Ten slotte zegt Iris, kijkend naar de toekomst. “In de tijd van de<br />
Harderwijkse wordt toegelaten op het conservatorium in Zwolle, telde ik altijd een verhaal bij de muziek. Dat helpt enorm om bijvoorbeeld<br />
jongeren te interesseren, die niet naar de steeds elitairder<br />
maar daar hebben ze geen speciale afdeling voor jong talent. “Ik zat<br />
tussen mensen van 20. Dat was niet leuk, dus ben ik twee jaar later wordende klassieke concertzalen gaan, behalve als er filmmuziek uit<br />
naar Den Haag gegaan, waar ik mijn muzikale opleiding bovendien ‘Harry Potter’ te horen is. Het is bovendien heel belangrijk dat de<br />
kon combineren met de middelbare school.” Ze groeit op tussen Jan muziek, waar het allemaal om draait, uit het hart komt. In je lichaam<br />
Cremer, Henk Schiffmacher, Gertie Bierenbroodspot en Fong Leng, zit van alles dat moet functioneren om jou in leven te houden, maar<br />
allemaal vrije kunstenaars die hun eigen pad kiezen. Bovendien wanneer je hart stopt ga je dood. Dat geldt ook voor muziek. Drie<br />
heeft Iris meegekregen dat ze moet doen wat haar hart haar ingeeft. jaar geleden merkte ik dat ik mijn hart even moe was van de klassieke<br />
muziek. Miljoenen mensen op de wereld die al honderden jaren<br />
Geen wonder dat ze, net als haar vader 14 jaar oud, na haar succesvolle<br />
auditie bij het conservatorium besluit het huis uit te gaan. Eerst dezelfde muziek spelen, dat ging me tegenstaan. Nu met mijn eigen<br />
logeert ze bij een gastgezin, maar dat is lastig. Nog datzelfde jaar gaat muziek is er alleen maar vreugde. Dat merkt het publiek en dat wil<br />
ze op kamers. “Het was een moeilijke tijd, waarin ik op mezelf was ik blijven uitstralen.”<br />
Iris Hond is een Nederlandse pianiste en, sinds een optreden met ‘Purple Rain’ van Prince in ‘De Wereld Draait<br />
Door’ en op advies van Leonard Cohen, zangeres. Ze heeft privélessen gevolgd in Ermelo en gestudeerd aan<br />
de conservatoria van Zwolle en Den Haag (Masters degree, summa cum laude). In 2012 is ze onderscheiden<br />
tijdens het Internationale Muziekfestival Suonarte in Italië. In het kader van de campagne ‘Aangenaam klassiek’<br />
nam ze een album op met het Eerste Pianoconcert van Chopin, kreeg ze een platendeal bij DECCA en bracht<br />
ze haar debuut-cd uit. In september <strong>2016</strong> is haar eerste eigen album ‘Dear world’ uitgebracht.<br />
irishond@speakersacademy.nl<br />
104 SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2017</strong><br />
© ENITH STENHUIJS
© ENITH STENHUYS<br />
CATEGORIE<br />
SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2017</strong> 105
© MET DANK AAN PETER ROS<br />
De wereld verandert en digitaliseert snel. Veel organisaties gebruiken echter nog businessmodellen<br />
van vijftig jaar geleden. Die werken niet meer. Om te slagen in de nieuwe kanseconomie<br />
moeten ze hun werknemers vertrouwen en vrijheid geven om te experimenteren. Sterke leiders<br />
bestraffen medewerkers die fouten maken of daartoe bereid zijn niet, maar belonen ze. Eigen<br />
verantwoordelijkheid en eigenaarschap zijn de ingrediënten voor een succesvolle toekomst, zegt<br />
ondernemer, spreker en sparringpartner voor organisaties Peter Ros.<br />
106<br />
SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2017</strong>
DIGITALE SAMENLEVING<br />
‘Vrijheid en vertrouwen<br />
geven, een recept voor succes’<br />
Peter Ros<br />
Tekst: Jacques Geluk<br />
"<br />
De komende jaren moeten we niet<br />
de focus leggen op hoe we technologische<br />
veranderingen kunnen<br />
reguleren, beperken of tegenhouden,<br />
maar op hoe wij daar moreel en ethisch<br />
mee omgaan. Feit is dat de wereld in het echt<br />
sneller verandert dan in ons hoofd. Dan is<br />
het normaal dat we soms in de stress raken<br />
en ho zeggen. Ons gedrag is immers nog<br />
steeds gebaseerd op het angstsysteem uit de<br />
tijd dat de mens nog in holen leefde”, zegt<br />
Peter Ros. “Bang zijn voor het nieuwe komt<br />
ook voor bij directies, raden van bestuur en<br />
managers. Zij lopen eveneens tegen veranderingen<br />
aan. De enige manier daarop goed<br />
in te spelen is meebewegen en ruimte creëren.<br />
Dat betekent het introduceren van een<br />
hybride businessmodel, waarbij een organisatie<br />
vasthoudt aan wat zij nu doet om te<br />
overleven en tegelijk medewerkers ruimte en<br />
vrijheid geeft in een veilige omgeving dingen<br />
uit te proberen. Werknemers weten bovendien<br />
vaak beter wat er speelt en moet gebeuren<br />
dan de top van een bedrijf. Door hen<br />
eigenaar te maken van hun taak groeit hun<br />
betrokkenheid en parallel daaraan hun productiviteit.”<br />
De ideale medewerker kan zichzelf<br />
en zijn plannen en ideeën volgens Ros<br />
goed presenteren, is ondernemend, aandachtig,<br />
nieuwsgierig en onderzoekend, ziet<br />
constant nieuwe mogelijkheden en is bereid<br />
fouten te maken gedurende dat proces, want<br />
daar leert hij of zij van. “Die houding is straks<br />
essentieel, want de tijd dat alles voor hen en<br />
ons wordt geregeld is bijna voorbij.”<br />
WIE BEREID IS TE FALEN<br />
WINT UITEINDELIJK<br />
Peter Ros realiseert zich dat CEO’s, die<br />
eigenlijk nog net zo werken als voor de digitale<br />
revolutie, moeite kunnen hebben met<br />
‘De meeste<br />
antwoorden<br />
komen in stilte’<br />
het loslaten van verantwoordelijkheden.<br />
“Dat hoeft niet in een keer en het is ook niet<br />
de bedoeling dat iedereen doet waar hij zin<br />
in heeft. Zelfsturing werkt alleen onder een<br />
sterke leider, die vindt dat mensen die wat<br />
nieuws willen proberen een medaille verdienen.<br />
Ik raad iedereen aan de wereld te zien<br />
als een kanseconomie, waarin wie bereid is<br />
te falen uiteindelijk wint.” Zo gaat het niet<br />
altijd. Soms geven ze die ruimte, maar wanneer<br />
vooral de CIO ziet dat excels rood kleuren,<br />
heeft de werknemer vaak alsnog een<br />
probleem. “De bedrijfsleiding snapt dan<br />
niet dat fouten maken nodig is om vooruitgang<br />
te boeken en vindt dat zelfs tegennatuurlijk.<br />
Wanneer een organisatie (nog) niet<br />
in staat is haar medewerkers het benodigde<br />
vertrouwen te geven moet ze daar eerlijk<br />
over zijn en niet doen alsof.” Tijdens lezingen<br />
houdt Ros zijn gehoor vaak voor dat de<br />
meeste antwoorden in stilte komen. Dus ook<br />
op de vraag hoe belangrijk het is personeel<br />
eigenaarschap te geven. “Ik vraag dan of het<br />
hen wel eens is opgevallen dat hard nadenken<br />
over een probleem geen oplossing oplevert,<br />
maar dat die bijna vanzelf komt als je<br />
ontspannen onder de douche staat, in de<br />
open haard staart (sommigen noemen dat<br />
mediteren), hardloopt of de hond uitlaat.<br />
Mijn advies is dan ook: faciliteer stilte als je<br />
wilt veranderen.” Ros doet graag advieswerk<br />
voor bedrijven die openstaan voor verandering,<br />
maar niet weten hoe. “Mensen hebben<br />
altijd de neiging te zeggen dat iets bij hen niet<br />
zo werkt en vaak zijn dat niet degenen aan<br />
de top of op de werkvloer, maar de leden van<br />
het middelmanagement. Dat komt doordat<br />
zij – en anderen – nieuwe dingen plaatsen<br />
in de wereld die zij nu kennen en ervan uitgaan<br />
dat omstandigheden gelijk blijven. Dat<br />
is niet zo.” Veranderingen gaan sneller dan<br />
ooit. Wat nu onmogelijk lijkt, is binnenkort<br />
realiteit. Daar moeten we voor open leren<br />
staan.<br />
ONGEWONE VERBINDINGEN<br />
“Lang zijn we bezig geweest met het efficiënter<br />
maken van (productie)processen en<br />
procedures door steeds een volgende logische<br />
stap te zetten. Nu zijn we in een tijd aangekomen<br />
dat het niet meer draait om kleine<br />
efficiëntieverbeteringen die ervoor zorgen<br />
dat we wat we al kunnen net iets beter doen,<br />
met als grote gevaar dat we steeds dezelfde<br />
taak uitvoeren en onze flexibiliteit verliezen.<br />
Het gaat er nu om ongewone verbindingen<br />
te leggen. ‘Connecting the unusual suspects’<br />
noem ik dat. Kijk naar de natuur of naar<br />
mensen die dingen heel anders doen dan wij<br />
en doe inspiratie op. De grootste ontwrichting<br />
zie je in businessmodellen die van buiten<br />
komen”, zegt Ros. “Op een bepaald moment<br />
kun je een bepaald pad of jezelf niet verder<br />
ontwikkelen, ook al is het nog niet af. De<br />
laatste 5 of 10 procent verbetering kost vaak<br />
onevenredig veel energie, terwijl het inslaan<br />
van nieuwe paden ons op dat moment in een<br />
heel andere dimensie kan brengen. Groepen,<br />
organisaties dus, maken eenzelfde ontwikkeling<br />
door. Mensen die met elkaar in het-<br />
SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2017</strong> 107
DIGITALE SAMENLEVING<br />
zelfde domein werken hebben de neiging op<br />
dezelfde manier een probleem te benaderen<br />
of op te lossen. Dat betekent dat ze verkokeren,<br />
niet flexibel zijn en geen noodzakelijke<br />
disruptieve antwoorden vinden. Ze krijgen<br />
geen inspiratie, doordat ze geen voorbeelden<br />
van buiten zien. In een wereld waarin verandercycli<br />
door digitalisering en exponentiële<br />
technologische ontwikkelingen, zoals<br />
3D- en 4D-printen, nano- en neurotechnologie,<br />
robotica en fotonica, ‘virtual reality’ en<br />
kunstmatige intelligentie elkaar steeds sneller<br />
opvolgen, werken veel bedrijven nog volgens<br />
die verouderde modellen. Daar wringt<br />
de schoen.”<br />
SCHOOL HEET NU INTERNET<br />
In tegenstelling tot de industriële revolutie,<br />
waar machines heel lang meegingen en<br />
steeds werden verbeterd, hebben we nu te<br />
maken met software voor bijvoorbeeld telefoons<br />
en laptops, waarvan de levenscyclus<br />
zo kort is dat het geen zin meer heeft mensen<br />
les te geven in de besturing en bediening<br />
ervan. Dat moeten we volgens Ros overlaten<br />
aan gespecialiseerde mensen. Gebruikers<br />
moeten zich bezighouden met wat ze<br />
met zo’n apparaat kunnen doen en bereiken.<br />
“Dat is een enorme verschuiving in de<br />
wijze waarop we met producten en zeker met<br />
nog steeds ons belangrijkste ‘asset’, de mens,<br />
omgaan. De angst bestaat dat wij straks overbodig<br />
zijn. Dat is misschien logisch, maar<br />
daaraan kunnen we zelf veel doen door de<br />
manier waarop we onze kinderen opleiden te<br />
veranderen. Nu zeggen we dat ze als ze hun<br />
best doen, ze na de middelbare school klaar<br />
zijn om geld te verdienen en in hun onderhoud<br />
te voorzien. Dat is steeds minder waar.<br />
Het lijkt goedkoper, maar niet meer van deze<br />
tijd grote groepen mensen op te leiden voor<br />
functies die ze heel lang kunnen doen. Dat<br />
werk is er straks niet meer. Dan zijn mensen<br />
nodig die creatief, ondernemend en zelfredzaam<br />
zijn en dingen willen onderzoeken.<br />
Die houding is straks belangrijker dan een<br />
diploma. Er komt ook meer waardering voor<br />
mensen die hun vaste baan opgeven en voor<br />
zichzelf beginnen. Als je voelt dat de ‘zombificering’<br />
je te pakken krijgt, vraag dan of<br />
er een afvloeiingsregeling is, ga eerst drie<br />
108<br />
SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2017</strong><br />
maanden van alles proberen en dan aan de<br />
slag. Als het mislukt grijp je gewoon een<br />
nieuwe kans.” Ros vindt het daarom belangrijk<br />
dat kinderen naast die onderzoekende<br />
houding een aantal basisdingen leren, zoals<br />
lezen en schrijven, samenwerken, geschiedenis<br />
en een paar talen. Vooral Engels en<br />
programmeertaal. “En ze moeten leren hoe<br />
ze moeten leren, een leven lang. Ik ben blij<br />
dat ik er zelf achter ben gekomen dat er een<br />
hele snelle manier is om veel te leren. Die<br />
heet geen school, maar internet.”<br />
‘De wereld<br />
verandert in<br />
het echt sneller<br />
dan in ons<br />
hoofd’<br />
VERHUIZEN IN ONS HOOFD<br />
Ros gaat ervanuit dat de mondialisering<br />
doorzet. “Dat betekent niet dat iedereen<br />
fysiek verhuist. We zijn al verhuisd in<br />
ons hoofd.” Tegelijk is sprake van decentralisatie,<br />
voor het eerst in de geschiedenis<br />
van de mensheid. “Decentralisatie van<br />
macht (nog niet zoveel als gehoopt), informatie<br />
(dankzij Wikipedia, Facebook, Twitter,<br />
LinkedIn), energie (zonnepanelen op je<br />
eigen dak), productie (3D- en 4D-printen)<br />
en eten (zelf voedsel verbouwen). Tevens is<br />
er meer belangstelling voor lokale producten<br />
en gebeurtenissen. Digitalisering zorgt<br />
voor gratis reproductie en distributie van<br />
Peter Ros is ondernemer, spreker en ‘boardroom' sparringpartner.<br />
Als mede-oprichter van Permanent Beta experimenteert hij<br />
dagelijks met nieuwe technologie en sociale vernieuwing. Als<br />
spreker en sparring-partner deelt hij graag ideeën en inzichten<br />
over de toekomst van werk, gezondheidszorg, onderwijs,<br />
overheid en management. peterros@speakersacademy.nl<br />
die informatie via internet, maar ook voor<br />
dematerialisatie (minder grondstoffengebruik).<br />
Alle apparaten zijn straks met elkaar<br />
verbonden, maar dat is tegelijk waar het bij<br />
Internet of Things fout gaat. Alles moet snel<br />
en goedkoop, maar te weinig denkt men in<br />
het productieproces na over cyberveiligheid.<br />
Verantwoordelijkheid zal ook moeten<br />
verschuiven. Velen denken nu nog dat,<br />
omdat ze belasting betalen, overheidsdiensten<br />
daarvoor moeten zorgen. We moeten<br />
eraan wennen dat wij daar voor een groot<br />
gedeelte zelf voor verantwoordelijk zijn.<br />
Waarom moet een ander het oplossen als<br />
onze data over bijvoorbeeld onze gezondheid<br />
of financiën worden gestolen doordat<br />
wij voor alle websites hetzelfde wachtwoord<br />
hebben of alle wachtwoorden op een papiertje<br />
hebben geschreven? Ik vrees dat dit verantwoordelijkheidsgevoel<br />
nog niet erg leeft.<br />
Ook niet binnen organisaties. Extra regelgeving<br />
beperkt de ruimte die nodig is om zelf<br />
verantwoordelijkheid te nemen en lost dus<br />
niets op, maar het besef moet er natuurlijk<br />
wel snel komen.”<br />
Alleen dan kunnen we optimaal gebruik<br />
maken van de volledig met knooppunten<br />
verweven netwerken, die net als in de natuur<br />
gewoon ontstaan en informatie steeds sneller<br />
en efficiënter transporteren. Om die<br />
reden herhaalt Peter Ros: “Juist door die ontwikkeling<br />
moeten in de toekomst mensen<br />
die het dichtst bij een onderwerp staan de<br />
beslissingen nemen. Dat is vaak niet meer de<br />
man of vrouw aan de top. Die had vroeger de<br />
snelste pc op zijn of haar kamer staan, maar<br />
nu zijn dat meestal jonge professionals. Zij<br />
hebben apparatuur met betere verbindingen,<br />
waarop ze gemakkelijker agile software<br />
kunnen zetten en weten beter hoe ze met de<br />
huidige netwerken moeten omgaan dan hun<br />
bazen. Er is dus duidelijk iets aan de hand en<br />
dat heet verandering.”<br />
© DESIGN IN BEELD
© MET DANK AAN GUSTZI EIBEN<br />
‘Ik ben blij dat<br />
ik er zelf achter<br />
ben gekomen<br />
dat er een hele<br />
snelle manier is<br />
om veel te leren.<br />
Die heet geen<br />
school, maar<br />
internet’<br />
SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2017</strong> 109
© COR KUYVENHOVEN<br />
‘Skateboards bakken<br />
van plastic doppen’<br />
Plastic Whale haalt steeds meer plastic flesjes en ander afval uit de Amsterdamse grachten. Vorig jaar<br />
met drie en binnenkort met acht of negen sloepen die van datzelfde afval zijn gemaakt. Ook andere<br />
steden én landen hebben belangstelling. In Rotterdam vaart de eerste sloep al. In 2018 wil oprichter/<br />
ondernemer Marius Smit met zijn nieuwe onderneming WasteBoards op vijf plekken in de wereld skateboards<br />
bakken van flesdoppen en zo lokaal economische waarde creëren van plastic afval.<br />
110<br />
SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2017</strong>
DUURZAAM ONDERNEMERSCHAP<br />
Marius Smit<br />
Tekst: Jacques Geluk<br />
"<br />
Plastic afval is een groot probleem<br />
voor organisatoren van muziekevenementen.<br />
Zij weten vaak niet<br />
hoe ze er vanaf moeten komen en al<br />
helemaal niet hoe ze de vaak jongere bezoekers<br />
op een coole manier bij de oplossing<br />
ervan kunnen betrekken.” Wanneer Marius<br />
Smit van een aantal organisatoren hoort<br />
hoezeer zij met de afvalkwestie in de maag<br />
zitten, is zijn bedrijf Plastic Whale samen<br />
met studenten van de Hogeschool Amsterdam<br />
al enige tijd bezig met het ontwikkelen<br />
van een skateboard van plastic doppen. Als<br />
hij het prototype ziet weet Marius het meteen:<br />
“Hoe cool is het om tijdens muziekevenementen<br />
skateboards te gaan bakken van<br />
ter plekke ingezamelde plastic doppen? Niet<br />
alleen het resultaat is cool, het proces ook.<br />
De doppen smelten in de oven, waarna het<br />
vloeibare plastic in een mal afkoelt en verandert<br />
in een skateboard, waarop vaak nog<br />
allerlei originele logo’s te zien zijn.” Begin<br />
2015 belt hij zijn contacten uit de muziekindustrie,<br />
die meteen enthousiast zijn,<br />
waarna het ontwikkelingstraject begint.<br />
Een ware krachtmeting, die in oktober dat<br />
jaar uitmondt in de uitreiking van het eerste<br />
skateboard aan de toenmalige staatssecretaris<br />
Wilma Mansveld tijdens het Amsterdam<br />
Dance Event. Daar presenteert Marius<br />
ook het plan om tijdens grote festivals skateboards<br />
te bakken. “Dat is goed ontvangen.<br />
Anderhalve maand eerder was al besloten<br />
deze kans definitief te pakken en gas te<br />
geven, wat resulteerde in de oprichting van<br />
WasteBoards. Een aparte bedrijfsentiteit,<br />
maar met drie van de vier aandeelhouders<br />
van Plastic Whale. Vervolgens hebben we<br />
mallen laten maken, een oven gekocht en<br />
zijn we in een loods begonnen met het bakken<br />
van deze skate- of wasteboards.”<br />
MOBIELE BOARDBAKKERIJ<br />
Voor de muziekevenementen is een<br />
mobiele WasteBoards-bakkerij ontwikkeld<br />
in een zeecontainer, die van festival naar festival<br />
te vervoeren is. De ambities gaan echter<br />
veel verder dan alleen muziekfestivals. De<br />
doelstelling is in 2018 op vijf plekken in de<br />
wereld skateboards te bakken. Marius Smit:<br />
“Zo sla je twee vliegen in één klap: je pakt<br />
ter plaatse het probleem van plastic zwerfafval<br />
aan, terwijl je tegelijk lokaal economische<br />
waarde én banen creëert. Hoe mooi is het<br />
een skateboard te kopen dat gemaakt is van<br />
plastic afval uit de favelas van Rio of de sloppenwijken<br />
van Jakarta en daarmee de lokale<br />
economie te ondersteunen?” WasteBoards is<br />
momenteel concreet bezig met Bali (Indonesië)<br />
en São Paulo (Brazilië). “We beginnen<br />
gewoon, maar net als bij Plastic Whale zoeken<br />
we altijd naar partners met wie we de<br />
volgende stap kunnen zetten. Bijvoorbeeld<br />
investeerders of ondernemers met internationale<br />
ervaring en contacten op interessante<br />
plekken. Ook met dit project hebben we de<br />
voorwaarden voor succes gecreëerd en gaan<br />
we het proces zodanig aanpakken dat het<br />
overal werkt.”<br />
“Je gooit de deuren van de zeecontainer<br />
open en je kan gaan bakken met lokaal plastic<br />
afval.” Marius sluit niet uit dat tegen die<br />
tijd ook andere producten, zoals cricket bats,<br />
de bakkerijen verlaten. “Begin <strong>2016</strong> heb ik<br />
op uitnodiging van de Nederlandse regering<br />
lezingen gegeven in Mumbai, India. Lokale<br />
ondernemers zagen meteen hele grote kansen.<br />
Niet zo gek in een land met zoveel inwoners.<br />
Mijn strategie is echter klein maar<br />
concreet aan de slag gaan en met niet al te<br />
hoge investeringen een aansprekend product<br />
maken. Van daaruit verken je de lokale<br />
markt en ontstaan nieuwe kansen. De ervaring<br />
met Plastic Whale heeft geleerd dat dan<br />
ook weer een lokaal netwerk ontstaat van<br />
betrokken mensen, die er belang bij hebben<br />
en geïnteresseerd zijn. Ook de pers blijkt dan<br />
vaak belangstelling te hebben.” Even is het<br />
stil, dan zegt Marius Smit: “Laten we eerst<br />
© ARNOUD KOR<br />
maar beginnen met die skateboards van<br />
plastic doppen. Dat betekent samenwerken<br />
met lokale ondernemers om die doppen in<br />
te zamelen en de wasteboards te produceren,<br />
want alles dat we doen moet de lokale<br />
economie stimuleren en de aanzet zijn voor<br />
een duurzaam economisch model. Voor de<br />
show een paar maandjes wasteboards bakken,<br />
een zak geld achterlaten en weer vertrekken<br />
draagt daar niet aan bij. De lokale<br />
partners moeten het oppakken en er gewin<br />
bij hebben.”<br />
‘CONNECTING THE DOTS’<br />
WasteBoards borduurt voort op Marius’<br />
oorspronkelijke intentie met Plastic Whale<br />
een netwerk te creëren van burgers, bedrijven<br />
en overheidsinstanties die zich gezamenlijk<br />
inzetten voor positieve, concrete<br />
resultaten. “Vanuit zo’n netwerk ontstaan<br />
nieuwe kansen en ontwikkelingen. Ik ben<br />
goed in het leggen van verbindingen – of<br />
SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2017</strong> 111
DUURZAAM ONDERNEMERSCHAP<br />
© ARNOUD KOR<br />
‘We hoeven niet<br />
naar mensen te<br />
zoeken, ze komen<br />
naar ons toe’<br />
SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2017</strong><br />
‘connecting the dots’ zoals Steve Jobs zei –<br />
en ook nu doe ik dat om deze startup tot een<br />
succes te maken. Zonder hulp van contacten<br />
lukt dat niet.”<br />
Met Plastic Whale gaat het intussen uitstekend.<br />
“De ontwikkelingen gaan erg snel.<br />
Plastic vissen is een erg populair bedrijfsuitje,<br />
we zijn al met dan 125 bedrijven de Amsterdamse<br />
grachten op gegaan. In 2015 voeren<br />
we nog met drie sloepen door de Amster-<br />
112<br />
damse grachten, nu bouwen we alweer sloep<br />
nummer acht en negen van het uit het water<br />
geviste plastic, dat na recycling weer dient<br />
als grondstof voor de nieuwe boten. Voorlopig<br />
kunnen we daarmee doorgaan. Er<br />
is nog genoeg plastic soep. ” In Rotterdam<br />
vaart inmiddels de eerste sloep. En daar blijft<br />
het niet bij. Particulieren en bedrijven hebben<br />
belangstelling voor het kopen van een<br />
sloep. “Dat jagen we nog niet na, omdat we<br />
heel druk bezig zijn met de groei van onze<br />
onderneming, maar we hebben wel onlangs<br />
een acht meter lange admiraalssloep verkocht<br />
en geleverd aan Groningen Seaports.”<br />
“Wij zijn niet uniek doordat we plastic<br />
afval recyclen, maar door de betrokkenheid<br />
en waarde die wij creëren middels zeer<br />
aansprekende processen en producten. Zo<br />
maken we mensen ervan bewust dat afval<br />
een prima grondstof is en dat weggooien<br />
geen optie is. Dat verhaal slaat aan, niet<br />
alleen in Nederland, maar wereldwijd. Plastic<br />
soep is overal. Enige tijd geleden ben ik<br />
geïnterviewd door de Duitse wereldomroep<br />
Deutsche Welle. Wanneer ik ineens allerlei<br />
mailtjes krijg uit Midden-Amerika en later<br />
uit Afrika of Zuidoost-Azië weet ik dat het<br />
programma daar is uitgezonden. Recent is<br />
hier een filmploeg geweest uit Israël en heb<br />
ik gesproken met een journalist van een<br />
Amerikaans station. Ook de internationale<br />
pers weet ons steeds beter te vinden.”<br />
Marius Smit is oprichter van Plastic Whale, een in 2011 opgerichte onderneming die plastic afval opvist uit de Amsterdamse<br />
grachten en (nu ook) de Rotterdamse singels en zorgt voor hergebruik van deze waardevolle grondstof. “De<br />
plastic flessen die we opvissen worden gerecycled tot granulaatkorrels. Daarvan maken ze schuimplaten, die de basis<br />
vormen van onze boten. Voor de eerste boot van 6 x 2,2 meter zijn grosso modo 10.000 flessen gebruikt, ongeveer<br />
het aantal dat in 2014 is opgevist. De nieuwere boten zijn vervaardigd van zes- à zevenduizend flessen.” In 2015 is uit<br />
Plastic Whale de start-up Wasteboards voortgekomen, die skateboards maakt van plastic doppen. Marius studeerde<br />
internationale marketing en heeft in diverse marketingfuncties gewerkt. mariussmit@speakersacademy.nl<br />
CIRCULAIRE ECONOMIE<br />
Marius vindt het vooral opvallend hoe<br />
serieus zijn onderneming wordt genomen.<br />
Dat komt, denkt hij, doordat zijn duurzame<br />
bedrijf grote partijen als Interface en Adyen<br />
aan zich weet te binden. Ook speelt een<br />
grote rol dat duurzaamheid een ‘hot item’ is<br />
en vele partijen zich inzetten voor de circulaire<br />
economie, waarin in principe sprake is<br />
van hergebruik van alle producten en materialen,<br />
die als grondstoffen hun waarde blijven<br />
behouden. “Dat is een speerpunt en wij<br />
worden in dat kader gezien als een voorbeeld<br />
van modern duurzaam ondernemen en als<br />
referentie gebruikt. Nu wij van het helpen<br />
oplossen van een probleem echt onze business<br />
hebben gemaakt zijn ook overheden<br />
fan.” Hij vertelt enthousiast hoe een vriend<br />
van hem een lezing bijwoonde van een eurocommissaris,<br />
die op een gegeven moment<br />
zelfs zei dat Plastic Whale het perfecte voorbeeld<br />
is van duurzaam ondernemen. “Ik heb<br />
de goeie man nog nooit ontmoet!”, lacht hij.<br />
“Begin <strong>2016</strong> hebben we met twaalf directeuren-generaal<br />
uit de Europese Unie, de directeur<br />
van Interface en Tweede Kamerleden<br />
gevaren en op plastic gevist.”<br />
De kern van de onderneming is de afgelopen<br />
jaren nauwelijks veranderd. “De groep<br />
betrokkenen rondom Plastic Whale is wel<br />
behoorlijk gegroeid. Toch hebben mijn rechterhand<br />
en ik onlangs goed gekeken naar de<br />
structuur van het bedrijf. Wij werken ons<br />
een slag in de rondte en hebben eigenlijk<br />
ook nieuwe vaste mensen nodig. Doordat wij<br />
met iets heel positiefs en concreets bezig zijn<br />
– en daarvoor veel complimenten, bedankjes<br />
en applausjes krijgen – trekken we eigenlijk<br />
vanzelf mensen aan met dezelfde energie.<br />
Wij hoeven nooit naar mensen te zoeken,<br />
ze komen naar ons toe. Of het nu vrijwilligers<br />
of vaste medewerkers zijn. Het grootste<br />
geluk van deze onderneming is sowieso dat<br />
we een enorm netwerk van dat soort mensen<br />
bij elkaar hebben weten te krijgen. Dat<br />
er een enorme stuwkracht achter zit. Waste-<br />
Boards hebben we in anderhalve maand uit<br />
de grond gestampt. Mooie vormgeving, logo.<br />
Als we iets willen kunnen we dat heel snel<br />
voor elkaar krijgen. Dat is het leukste.”<br />
© ARNOUD KOR
© NATASJANOORDERVLIET<br />
SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2017</strong> 113
© ENITH STENHUYS<br />
Ex-topmilitair gelooft in<br />
offensieve innovatie<br />
Luitenant-generaal b.d. Alexander Schnitger<br />
Tekst: Jacques Geluk<br />
“Zo’n 94 procent van de militairen bij de Koninklijke Luchtmacht is mbo- of hoger opgeleid. Die mensen<br />
hoef je niets te vertellen. Geef ze de ruimte en er gebeuren de prachtigste dingen.” Dat geldt volgens<br />
luitenant-generaal b.d. Alexander Schnitger ook voor het bedrijfsleven en de overheid. Medewerkers die zelf<br />
verantwoordelijk mogen zijn voor wat ze doen, komen met creatievere ideeën dan collega’s die in een keurslijf<br />
lopen. “Ik geloof ook in het algemeen heel erg in het nemen van radicale en grote innovatieve stappen.”<br />
114<br />
SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2017</strong>
INNOVATIE<br />
"<br />
Het is niet erg militair om medewerkers<br />
los te laten en de vrijheid<br />
te geven naar eigen inzicht<br />
te handelen, bijvoorbeeld omdat<br />
dit strijdig zou zijn met de veiligheid in de<br />
luchtvaart. Allemaal onzin. Mensen die<br />
goed geschoold zijn in veilig denken en<br />
doen, blijven dat doen. In de krijgsmacht<br />
en daarbuiten”, legt luitenant-generaal b.d.<br />
Alexander Schnitger vol overtuiging uit.<br />
“Wie voor zichzelf de kreet ‘schijt aan de<br />
regels’ tot een soort van stil adagium maakt<br />
en liever achteraf op z’n donder krijgt dan<br />
vooraf toestemming vraagt kan ongelooflijk<br />
veel bereiken. Dat heb ik bij de Luchtmacht<br />
gemerkt en zo probeer ik nu ook naar<br />
de wereld te kijken waarin ik nu ben geland.”<br />
Op 10 juni <strong>2016</strong> heeft Schnitger, vanwege<br />
functioneel leeftijdsontslag, het commando<br />
Luchtstrijdkrachten overgedragen aan zijn<br />
opvolger Dennis Luyt en per 1 juli is hij formeel<br />
vertrokken na een loopbaan bij Defensie<br />
van bijna 37 jaar. Sinds november <strong>2016</strong><br />
is hij Anne Cor Groeneveld opgevolgd als<br />
voorzitter van de netwerkorganisatie Dutch<br />
Aviation Group (DAG).<br />
INNOVATIE BIEDT KANSEN<br />
“Als nieuwe voorzitter vind ik het mijn<br />
plicht kansen te grijpen en na te denken over<br />
de vraag of we zo goed bezig zijn dat we op de<br />
juiste manier innovatie kunnen creëren. Dan<br />
heb ik het niet over eindeloze, incrementele,<br />
voorzichtige en stapvoetsgewijze innovatie.<br />
Ik geloof erg in het nemen van grote,<br />
radicale (en daarmee mislukkingsgevoelige)<br />
innovatiestappen, met doelstellingen<br />
die voorbijgaan aan het dagdagelijkse. Om<br />
dat te kunnen doen zijn individuen nodig<br />
die zich laten leiden door hun geestkracht<br />
en intelligentie en bedrijven die hun personeel<br />
daarvoor inzetten. Ons cross-mediale<br />
en multifunctionele netwerk is hét podium<br />
om mensen, organisaties en kennis bij elkaar<br />
te brengen, waardoor het ook mogelijk is die<br />
grote stappen te zetten en innovaties te laten<br />
slagen. Niet elke dag of continu, want dan<br />
wordt iedereen gek en verdienen we geen<br />
geld meer, maar wel elke keer dat die kansen<br />
zich voordoen.”<br />
‘Militaire<br />
ervaring<br />
is nu van<br />
onschatbare<br />
waarde’<br />
Schnitger vindt de DAG vooral interessant,<br />
omdat dit netwerk hem de benodigde<br />
inzichten en mogelijkheden geeft om met<br />
vernieuwingskracht verder te gaan. “Daarop<br />
probeer ik nog meer de aandacht te vestigen.<br />
Technologische innovatie, vaak gedreven<br />
door informatie en informatietechnologie,<br />
is de kern en bepaalt nu al de toekomst<br />
van onze wereld, zonder dat we dat misschien<br />
ten volle beseffen. Om succesvol te<br />
zijn moet je wel, zoals ik eerder bij de Luchtmacht<br />
heb gedaan, een organisatie bouwen<br />
die zich ook bezighoudt met sociale en culturele<br />
innovatie.” Het is belangrijk te kijken<br />
naar het gedrag van de organisatie als geheel<br />
en van de individuele medewerker. Willen ze<br />
ook zichzelf innoveren, staan we open voor<br />
innovatie in het algemeen, zijn ze bereid<br />
zich daarmee te bemoeien, zien ze kansen in<br />
plaats van bedreigingen, vinden ze veranderingen<br />
positief en zijn ze ervan overtuigd dat<br />
ze dingen bij elkaar moet brengen om te kunnen<br />
slagen? Schnitger is ervan overtuigd dat<br />
sociale, culturele en technologische innovatie<br />
bij elkaar horen en benadrukt nog eens de<br />
waarde van het de ruimte geven aan medewerkers,<br />
door hen zo veel als mogelijk ‘master<br />
of their own disaster’ te maken.<br />
BIJZONDERE<br />
ONTMOETINGEN<br />
De Dutch Aviation Group is een vereniging.<br />
Alexander Schnitger legt als voorzitter<br />
verantwoording af aan de leden van de<br />
netwerkorganisatie. “Wij brengen mensen,<br />
bedrijven en organisaties bij elkaar door de<br />
juiste omstandigheden te creëren, bijvoorbeeld<br />
tijdens ons voorjaarsevenement (met<br />
sprekers) en ons najaarssymposium. Kleine<br />
en grote bedrijven raken daardoor met<br />
elkaar in gesprek, Pieter Elbers, de president<br />
en CEO van KLM, verkoopt geen ticket méér<br />
door zijn DAG-lidmaatschap, hij ontmoet<br />
wel studenten van de TU, die ook lid zijn<br />
en directeuren van start-ups, eenmansbedrijfjes<br />
en het MKB die heel innovatief bezig<br />
zijn. Grote organisaties als LVNL (Luchtverkeersleiding<br />
Nederland) en Schiphol discussiëren<br />
met elkaar en grote vliegtuigbouwers<br />
als Boeing, Fokker en Airbus komen in contact<br />
met kleine technologiebedrijven. Onze<br />
leden en genodigden creëren voortdurend<br />
nieuwe inhoud, natuurlijk zijn ook de borrel<br />
en de bitterbal in trek. Aan deze bijeenkomsten,<br />
heb ik gemerkt, bestaat grote behoefte.”<br />
De DAG gaat volgens Schnitger niet alleen<br />
over vliegtuigen en vliegvelden. “Als Elbers<br />
tijdens het symposium op onze najaarsbijeenkomst<br />
spreekt over het belang van<br />
informatie en informatietechnologie voor<br />
klantbeleving en klantenbinding, efficiëntie<br />
en veiligheid en het ontwikkelen van nieuwe<br />
producten en markten, geldt dat natuurlijk<br />
niet alleen voor de luchtvaart, maar eigenlijk<br />
voor elke bedrijfstak. Die principes komen<br />
niet eens uit onze sector, we kunnen er wel<br />
veel van leren.”<br />
INDRUKWEKKENDE<br />
CARRIÈRE<br />
Alexander Schnitger voelt zich opvallend<br />
snel in zijn element in zijn nieuwe rol,<br />
na bijna 37 jaar actief te zijn geweest voor<br />
Defensie. De ervaring die hij daar als leidinggevende,<br />
commandant en als mens heeft<br />
opgedaan is nu van onschatbare waarde.<br />
“Ik ben in 1979 begonnen met mijn opleiding<br />
aan de Koninklijke Militaire Academie<br />
in Breda. Daarna heb ik leren vliegen, eerst<br />
nog met de F-5, later met de F-16. In de jaren<br />
negentig ben ik uitgezonden naar de Balkan,<br />
waar ik de strijd van voor naar achter heb<br />
gemaakt. Na de Kosovo-oorlog (1999) heb ik<br />
het laatste detachement naar huis gestuurd.<br />
SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2017</strong> 115
INNOVATIE<br />
‘Sociale,<br />
culturele en<br />
technologische<br />
innovatie<br />
horen bij<br />
elkaar’<br />
Een korte pauze volgde, totdat na 9/11 alles<br />
en iedereen weer in actie kwam en we ineens<br />
in Manas, Kirgizië zaten om de Amerikanen<br />
te helpen bij een opmars vanuit het Noorden,<br />
die was bedoeld om de Taliban en Al-Qa’ida<br />
uit Afghanistan te verdrijven. Daar zijn we<br />
lang gebleven. De strijd op de Balkan is niet<br />
voor niets geweest, hoewel het een kruitvat<br />
blijft. De radicale islam en terreurgroepen<br />
zoals IS zijn een ander verhaal. Dat is net een<br />
waterbed. Op het ene moment druk je ISIS in<br />
elkaar, vlak daarna komt ergens anders weer<br />
iets omhoog.” Schnitger belandt gedurende<br />
die periode in het middenmanagement.<br />
“Tegen het einde van de operaties boven de<br />
Balkan was ik een half jaar lang baas van een<br />
gecombineerd Nederlands-Belgisch detachement.<br />
Een heel interessant sociaal en<br />
cultureel experiment, waarvan ik veel heb<br />
116<br />
SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2017</strong><br />
geleerd en dat me nu nog van pas komt.” Later<br />
is hij betrokken bij het veranderen van de statische<br />
NAVO-organisatie naar een effectieve<br />
uitzendbare vredesmacht, zoals wat na 2001<br />
ISAF gaat heten: de International Security<br />
Assistance Force, de stationering van NAVOeenheden<br />
in Afghanistan. In die zelfde periode<br />
is hij als planner bij het ministerie van<br />
Defensie betrokken bij de hervorming van<br />
de Luchtmacht. “Daarna schoot ik door de<br />
rangen heen en hield ik me bezig met van<br />
alles: van uitzendingen naar Afghanistan tot<br />
baas van het ‘mooiste vliegveld van de Luchtmacht’:<br />
Volkel.” Hij gaat dan zelf niet meer op<br />
uitzending, bezoekt wel veel ‘prachtige landen<br />
met vriendelijke mensen, die vaak wel in<br />
een grote puinhoop leven’.<br />
DRACONISCHE<br />
BEZUINIGINGEN<br />
Hij herinnert zich nog als de dag van vandaag<br />
de strijd en de moeilijkheden rond<br />
de draconische bezuinigingen op Defensie<br />
in 2011. Hij is dan al twee jaar generaalmajoor<br />
en in Den Haag als directeur van de<br />
divisie, die belast is met plannen en beleid,<br />
verantwoordelijk voor de hele krijgsmacht.<br />
Daar leert hij de andere kant van het defensiebedrijf<br />
nog beter kennen. “Die bezuinigen<br />
waren gigantisch en kwamen op het<br />
moment dat we nog bezig waren met de<br />
vorige. We werden helemaal uitgekleed. De<br />
uitdaging was desondanks ervoor te zorgen<br />
een krijgsmacht over te houden die nog iets<br />
kon. Daarin zijn we gedeeltelijk geslaagd.<br />
We zijn altijd onderweg gebleven, tegelijkertijd<br />
hebben de bezuinigingen diepe gaten<br />
geslagen in de organisatie waarmee we nog<br />
Luitenant-generaal b.d. Alexander Schnitger is voorzitter van de Dutch Aviation Group en bestuurslid van Clean Tech<br />
Aviation BV. Daarvoor heeft hij bijna 37 jaar gewerkt voor het ministerie van Defensie, in het bijzonder voor de Koninklijke<br />
Luchtmacht. Tot juni <strong>2016</strong> was hij Commandant Luchtstrijdkrachten. In 2004 werd hij bevorderd tot kolonel,<br />
in 2008 als operationeel directeur bij de luchtmachtstaf tot commodore, in 2009 tot generaal-majoor en in 2012 tot<br />
luitenant-generaal. alexanderschnitger@speakersacademy.nl<br />
steeds worstelen”, zegt Schnitger die als hij<br />
het over Defensie heeft nog steeds in de wijvorm<br />
spreekt. “Dat komt door de verbinding<br />
die ik nog steeds voel met dat bedrijf en de<br />
mensen. Die raak ik nooit meer kwijt. En het<br />
is ook nog maar zo kort geleden. Als commandant<br />
van de Luchtmacht ben ik samen<br />
met de Belgische commandant luitenantgeneraal<br />
Claude Van de Voorde, die sinds<br />
2014 kabinetschef op het Belgische ministerie<br />
van Defensie is, druk bezig geweest<br />
voorwaarden te scheppen voor het samengaan<br />
van onze luchtmachten. Dat is mogelijk<br />
wanneer beide landen bereid zijn wetten<br />
en afspraken te maken over zaken als soevereiniteit<br />
en het opereren op en boven elkaars<br />
grondgebied. Sinds enige tijd doen Nederland<br />
en België al samen de bewaking van het<br />
gezamenlijke luchtruim. Dat is een begin. Ik<br />
ben er van overtuigd dat het verdergaat, ook<br />
samen met Luxemburg. Het is een beetje<br />
het Benelux-model. Dat was destijds een<br />
voorbeeld voor de Europese Economische<br />
Gemeenschap. Nu kunnen we als Benelux<br />
weer een voorbeeld zijn, een opstapje naar<br />
een Europese krijgsmacht. De vorming<br />
daarvan is ingewikkeld, maar dat is bij de<br />
Europese Unie, die nu wat terugvalt, ook<br />
gelukt.” Resoluut zegt Alexander Schnitger<br />
ten slotte: “Gefundeerde kritiek op de Europese<br />
bureaucratie is goed, we moeten ons<br />
wel realiseren wat voor positiefs de EU ons<br />
allemaal heeft gebracht, in het bijzonder de<br />
langste periode van vrede die West-Europa<br />
ooit heeft gekend.”<br />
© ENITH STENHUYS
© ENITH STENHUYS<br />
André<br />
Kuipers<br />
top<br />
20<br />
spreker<br />
RUIMTEVAARTCOLLEGE<br />
Een unieke kijk<br />
in het leven van<br />
een Astronaut<br />
André Kuipers nodigt u uit om samen met<br />
hem zijn reis door de ruimte te beleven.<br />
Een college vol humor, verbazing en<br />
wonderbaarlijke feiten.<br />
Programma <strong>2017</strong><br />
SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2017</strong> 117
© ESA NASA<br />
118<br />
SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2017</strong>
SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2017</strong> 119
‘Reizen naar Mars is<br />
hét avontuur van<br />
de mensheid’<br />
Tekst: Jacques Geluk<br />
“Het krioelt van het leven in het heelal”, denkt<br />
André Kuipers. “Mars is eigenlijk de enige plek<br />
waar wij zelf kunnen zoeken, de rest is te ver<br />
weg. Met grote ruimtetelescopen is ontdekt dat<br />
onze Melkweg ongeveer 300 miljard sterren<br />
telt, maar ook dat er tussen 100 en 200 miljard<br />
melkwegen zijn en waarschijnlijk zelfs tien keer<br />
zoveel. Er zijn meer sterren in het heelal dan<br />
zandkorrels op alle aardse stranden samen. Die<br />
sterren hebben allemaal planeten. Als er per<br />
melkweg maar één planeet aan alle condities<br />
voldoet zijn er al een biljoen sterren met leven.”<br />
Mensen zijn ontdekkingsreizigers. Daarom gaan ze ook<br />
naar Mars, de tot nu toe enige voor ons bereikbare planeet<br />
waar leven mogelijk is (geweest). “Ik zeg al 25 jaar<br />
dat over 25 jaar de eerste mensen op Mars staan. Nu is<br />
die verwachting reëel. Misschien zelfs eerder. NASA is<br />
ermee bezig. Europa haakt aan”, zegt André Kuipers. Na de<br />
maan is Mars de volgende stap, die de Amerikanen waarschijnlijk<br />
als eersten zullen zetten. De privésector plant<br />
inmiddels ook bemande vluchten. “Elon Musk, oprichter/CEO<br />
van SpaceX, gaat dat als eerste doen met de Dragon.<br />
Hij is een slimme dromer, die echt doet wat hij zegt<br />
en dat al heeft bewezen met de onbemande Dragon, Tesla<br />
en Solar City. Musk wil met sterke raketten binnen relatief<br />
korte tijd honderden mensen naar Mars sturen. Die<br />
reis duurt zeven tot negen maanden. De passagiers kunnen<br />
terug als ze willen, maar niet meteen. Ze moeten zo’n<br />
half jaar wachten tot de afstand tussen de aarde en Mars,<br />
die varieert doordat onze planeet sneller draait, weer zo<br />
kort mogelijk is. Het ruimtevaartuig moet dus voldoende<br />
water en voedsel voor drie jaar meenemen.”<br />
Kolonies stichten op Mars is een ander verhaal. Het is<br />
er koud, vaak vele decimalen onder nul, maar op de evenaar<br />
kan het +20°C zijn. “Er is een dun dampkringetje van<br />
kooldioxide en veel straling, want een magneetveld ontbreekt.<br />
Mars heeft waarschijnlijk een atmosfeer en vloeibaar<br />
water gehad. We denken dat er nu nog water in de<br />
grond zit. Een NASA-satelliet heeft onlangs een enorme<br />
ondergrondse ‘ijszee’ ontdekt, die acht keer zo groot is als<br />
Nederland. Doordat de vulkanen – de grootste vulkaan<br />
van ons zonnestelsel staat op Mars – zijn gedoofd komen<br />
er geen gassen meer in de lucht. Mars kan zijn dampkring<br />
niet vasthouden. Dat maakt plantengroei onmogelijk.”<br />
Op zich kunnen mensen naar Mars, maar dan moeten ze<br />
zuurstof maken. Bijvoorbeeld door met speciale apparatuur<br />
constant water uit de bevroren bodem te extraheren<br />
en te splitsen. Ook moeten ze voedsel verbouwen,<br />
ondergronds wanneer de grond aan de oppervlakte ongeschikt<br />
is of niet tegen straling valt te beschermen.” Kolonisten<br />
kunnen terug naar de aarde. “De initiatiefnemers<br />
van het project Mars One, dat ik om allerlei redenen niet<br />
realistisch vind, beweren dat mensen er permanent moeten<br />
blijven. Dat is onethisch en niet waar. Je kunt er een<br />
terugkeerraket neerzetten. Ook is het mogelijk CO₂ uit de<br />
atmosfeer op te vangen en samen te brengen met uit de<br />
grond geëxtraheerd water om methaan te maken. Dat is<br />
als brandstof te gebruiken voor de raketmotoren.”<br />
Aarde II is noodzakelijk<br />
Een tweede aarde bouwen, zoals Musk wil bereiken met<br />
zijn SpaceX-project, is noodzakelijk, vindt ook Kuipers.<br />
“We moeten een soort worden die kan leven op verschil-<br />
120<br />
SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2017</strong>
lende planeten. Het verleden leert hoe het vergaat met<br />
diersoorten die slechts in één biotoop leven en daardoor<br />
heel kwetsbaar zijn.” Ratten, kakkerlakken en ook mensen<br />
doen het goed doordat ze zich kunnen aanpassen aan<br />
meerdere biotopen en zo evolutionair beter af zijn. “Als<br />
een grote planetoïde neerstort op aarde zijn we er allemaal<br />
geweest. Om als soort te overleven, moeten we ook elders<br />
zijn. Technisch is het haalbaar, maar de uitvoering gaat<br />
langzamer dan ook Musk zou willen. “Het zal geleidelijk<br />
gebeuren. Sturen, verkennen en terugkeren. Ooit zullen<br />
mensen ervoor kiezen er langere tijd of voor altijd te blijven.<br />
Als het zover is verwacht ik dat genoeg mensen zullen<br />
instappen. Ook al omdat een ticket 200.000 gaat kosten<br />
volgens Musk. Dat is niks. Ik moet mijn gezin nog even<br />
overtuigen en dan ga ik ook mee. Dit is hét avontuur van<br />
de mensheid en je kan nog terug ook! Als ik geen vrouw en<br />
kinderen had zou ik waarschijnlijk naar een echte kolonie<br />
op Mars gaan waar je permanent kunt blijven.”<br />
‘Ik moet mijn gezin nog<br />
overtuigen, dan ga ik mee<br />
naar Mars’<br />
In het stof van kometen<br />
Landen op Mars is lastig. De Amerikanen is het een paar<br />
maal gelukt, maar het is ook regelmatig fout gegaan. In<br />
oktober <strong>2016</strong> is een Europese Marslander door een verkeerde<br />
computerberekening neergestort. “In de media<br />
leek het alsof het hele ExoMars-programma van ESA is<br />
mislukt. Dat is niet zo. De satelliet zelf, die contact kan<br />
opnemen met de aarde, werkt prima en doet atmosfeermetingen.<br />
Het Marswagentje zal straks in de grond gaan<br />
boren. Alleen de test met een experimentele lander is<br />
mislukt. Het is dus mogelijk de dampkring te analyseren<br />
om te zien of er methaan in voorkomt, een vluchtige<br />
stof die door biologische processen ontstaat en een<br />
teken van het bestaan van microbisch leven kan zijn.<br />
Allereerst zoeken we naar leven op Mars, in het stof van<br />
kometen (waarin we aminozuren, de bouwstoffen van<br />
het leven kunnen vinden) en straks bij bepaalde manen<br />
van die grote planeten. Ook zoeken we naar leven op exoplaneten<br />
, die om andere sterren dan de zon draaien. De<br />
dichtstbijzijnde ster is echter al vier lichtjaren hier vandaan.<br />
We zouden er met de huidige techniek 75.000 jaar<br />
over doen er te komen.”<br />
Het idee is dat het heelal zoveel planeten telt dat waarschijnlijk<br />
op een groot aantal daarvan leven is ontstaan.<br />
“Er is alleen nog geen bewijs. Met grote radiotelescopen<br />
vangen we in het kader van het SETI-project (Search for<br />
Extraterrestrial Intelligence) al decennia signalen uit<br />
de ruimte op. De Chinezen bouwen zelfs een nog grotere<br />
telescoop, maar tot nu toe luisteren we maar tot een<br />
paar honderd lichtjaren ver. Af en toe haalt een signaaltje<br />
het nieuws, maar daar kunnen we tot op heden niets<br />
mee. Heel veel eventuele signalen bereiken ons niet en er<br />
bestaat de kans dat we niets horen doordat ze daar totaal<br />
anders communiceren”, vertelt André Kuipers. “Wel zijn<br />
grote structuren rond een bepaalde ster ontdekt. Dan<br />
slaat de fantasie op hol: zou het een constructie zijn waarmee<br />
een buitenaardse beschaving alle energie van haar<br />
zon opvangt? De interesse is gewekt. De kans is echter<br />
groot dat het een kometengordel is.”<br />
Ruimtevaartcolleges<br />
Uit Andrés verhaal valt op te maken dat mensen deels<br />
buitenaards zijn. “Wij zijn gemaakt van sterrenstof, stof<br />
van een andere ster. Die deeltjes zitten nu in ons.” Hoe<br />
dat kan vertelt André Kuipers tijdens zijn Ruimtevaartcolleges.<br />
Hij verhaalt ook uitgebreid over de condities die<br />
leven mogelijk maken en dat die overal zijn gebaseerd<br />
op dezelfde natuurwetten. “Alle aspecten van de ruimtevaart<br />
komen aan bod. De geschiedenis, het waarom van<br />
ruimtereizen en wat de betekenis is van de zes soorten<br />
satellieten die rond de aarde cirkelen: communicatie-,<br />
navigatie-, weer- en aardsobservatiesatellieten, ruimtetelescopen<br />
en bemande ruimtestations, zoals ISS. Verder<br />
praat ik over ruimtesondes die in het heelal onderzoek<br />
doen en over de bemande ruimtevaart. Het gaat ook over<br />
mijn eigen ervaringen in de ruimte en de schoonheid van<br />
‘We zijn allemaal gemaakt<br />
van sterrenstof’<br />
onze planeet. Een mooie planeet, maar wel de enige die<br />
we nu hebben en die heel kwetsbaar is. We kunnen straks<br />
wel rondhuppelen in een ruimtepak op Mars, maar dat is<br />
heel wat anders dan daar echt leven. Het enige dat we hebben<br />
is dit kleine, blauwe bolletje. Daarom moeten we zorgen<br />
dat we dingen op aarde efficiënter en in evenwicht<br />
met de natuur doen. Nu al hebben we om allemaal te kunnen<br />
leven als de Amerikanen vierenhalve aarde nodig. Als<br />
we straks met 10 miljard mensen zijn, moeten we kiezen<br />
voor andere vormen van energiewinning en voedselproductie.<br />
Slimme ideeën van jonge mensen kunnen ons helpen<br />
dat te realiseren. Het is beter kweekvlees te eten dan<br />
op een houtje te bijten.”<br />
Buitenaards bezoek<br />
Hoewel André Kuipers overtuigd is van buitenaards<br />
leven, gelooft hij niet dat intelligente aliens ons hebben<br />
bezocht, alhoewel dat theoretisch mogelijk is. “Er zijn<br />
veel vage verhalen, maar geen bewijzen. Er zijn ook nog<br />
geen bewijzen dat er überhaupt ander leven in het heelal<br />
is. Omgekeerd zijn er geen bewijzen dat het niet zo is en<br />
blijven er altijd onverklaarbare dingen over. Kortom: de<br />
afwezigheid van bewijs is geen bewijs van afwezigheid.<br />
Ik heb een ufo, een ongeïdentificeerd vliegend object,<br />
gezien. Al snel bleek dat het geen lichtje was van een<br />
ruimteschip (wie moesten ze daarmee trouwens waarschuwen?),<br />
doch de weerkaatsing van het zonlicht op de<br />
zonnepanelen van een satelliet.” Moeten eigenlijk wel in<br />
contact willen komen met slimme ‘aliens’? “De beroemde<br />
Britse wetenschapper Stephen Hawking heeft zijn twijfels.<br />
Misschien heeft hij gelijk en zijn wij voor hen vergelijkbaar<br />
met bacteriën die je moet uitroeien. Andersom<br />
kunnen wij hen agressief benaderen, de mens heeft<br />
immers op aarde ook al vele diersoorten uitgeroeid.”<br />
SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2017</strong> 121
© ESA - STEPHANE CORVAJA<br />
122<br />
SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2017</strong>
dr. André Kuipers<br />
De Astronaut<br />
Ruimtevaart laat je hart sneller kloppen<br />
Het ruimtevaartavontuur van André Kuipers<br />
begint als hij 12 jaar is. Zijn oma geeft hem een paar<br />
sciencefictionboekjes en al snel weet hij het zeker.<br />
Ooit zal hij zelf de aarde vanuit de ruimte bekijken.<br />
Zijn hele carrière staat in het teken van de ruimtevaart.<br />
Na zijn studie geneeskunde krijgt hij een baan<br />
als keuringsarts bij de Koninklijke Luchtmacht, waar<br />
hij onderzoek doet naar ruimtelijke desoriëntatie bij<br />
vliegers en ruimteziekte bij astronauten. Daarna gaat<br />
hij aan de slag als arts en wetenschappelijk onderzoeker<br />
bij de Europese ruimtevaartorganisatie ESA.<br />
In 1998 selecteert ESA André als astronaut. Jarenlang<br />
traint hij als lid van het Europese astronautencorps<br />
en in 2004 is het zover. Zijn eerste missie is<br />
een vlucht naar het internationale ruimtestation ISS.<br />
Missie DELTA duurt elf dagen. Veel te kort, vindt<br />
André na afloop. Hij wil niets liever wil dan terugkeren<br />
naar de ruimte en daar voor langere tijd wonen<br />
en werken. André moet even geduld hebben, maar<br />
die tweede missie komt er.<br />
Op 21 december 2011 verlaat André de aarde<br />
opnieuw voor een verblijf van 193 dagen in de ruimte;<br />
de langste Europese ruimtevlucht ooit. Hij duikt<br />
geregeld zwevend op in de media om zoveel mogelijk<br />
mensen te laten meegenieten van zijn belevenissen<br />
daarboven. Dat laatste doet hij nog steeds tijdens<br />
zijn talloze optredens en lezingen in het hele land.<br />
Naast spreker is André ook ambassadeur van<br />
goede doelen. Hij promoot wetenschap en techniek<br />
bij jongeren als ambassadeur van het Techniekpact<br />
en vraagt aandacht voor de Nederlandse ruimtevaartsector<br />
via het NSO (Netherlands Space Office).<br />
Ook presenteert hij voor de NTR het televisieprogramma<br />
‘De kennis van nu’.<br />
A S<br />
T R O N A U T<br />
&<br />
A M B A S<br />
S A D E U R<br />
V<br />
A<br />
N<br />
D<br />
E<br />
A<br />
A<br />
R<br />
D<br />
E<br />
SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2017</strong> 123
dr. André Kuipers<br />
De Ambassadeur<br />
Een duurzaam ruimteschip Aarde<br />
Tijdens zijn ruimtemissies is André veel en vaak<br />
achter de ramen te vinden om maar niets van het uitzicht<br />
te hoeven missen. Hij ziet een wereld zonder<br />
grenzen, met prachtige woestijnen, bossen, eilanden<br />
en uitgestrekte oceanen. Een blauw paradijsje omgeven<br />
door het zwarte heelal.<br />
Hij ziet ook hoe kwetsbaar onze planeet is. De<br />
dampkring die al het leven op aarde mogelijk maakt<br />
is flinterdun. Bossen zorgen voor onze levensadem,<br />
zuurstof. Ze verdwijnen doordat mensen ze kappen.<br />
• Techniekpact<br />
• Nemo (Raad van Toezicht)<br />
• Platform Beta Techniek (Raad van Toezicht)<br />
• St. Avond voor de Wetenschap en Maatschappij<br />
(Comité van Aanbeveling)<br />
• Nederlands Lucht- en Ruimtevaartfonds<br />
124 SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2017</strong><br />
Luchtvervuiling boven de grote steden neemt toe en<br />
kunstlicht vervuilt de nachten.<br />
Al tijdens zijn eerste missie besluit André zich te<br />
gaan inzetten voor de samenleving. Vooral op het<br />
gebied van duurzaamheid, wetenschap, onderwijs<br />
en goede doelen. Alle activiteiten op dit gebied zijn<br />
ondergebracht in de André Kuipers Stichting. Daarnaast<br />
is André ambassadeur van het Wereld Natuur<br />
Fonds, WE Foundation, Stichting Hoogvliegers en<br />
het Emma Kinderziekenhuis en is hij betrokken bij<br />
vele andere instellingen.<br />
Andere organisaties waarbij André betrokken is:<br />
• St. Outdoor Medicine<br />
• St. Natuurwijs<br />
• Dutch Air Rally<br />
• Hofwijck<br />
• Het Kunstfort Bijenmuseum
© ENITH STENHUYS<br />
© ENITH STENHUYS<br />
SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2017</strong> 125
© ROEL KLEINPENNING<br />
• Ruimtevaart<br />
• Technologie en innovatie<br />
• Duurzaamheid<br />
• Motivatie en inspiratie<br />
• Medische aspecten<br />
• Energie en de toekomst<br />
126<br />
SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2017</strong>
dr. André Kuipers<br />
De Spreker<br />
Van arts naar Astronaut<br />
André Kuipers (1958) is de eerste Nederlander<br />
met twee ruimtemissies op zijn naam, waarvan<br />
de tweede de langste Europese ruimtevlucht in de<br />
geschiedenis is. In totaal heeft de ESA-astronaut 204<br />
dagen in de ruimte doorgebracht. Elf dagen tijdens<br />
missie DELTA in 2004 en 193 dagen tijdens de PromISSe<br />
missie in 2011/2012.<br />
Na jaren van training in Houston, Moskou, Keulen,<br />
Montréal en Tokio gaat André op 21 december<br />
2011, samen met een Russische en Amerikaanse collega,<br />
met een Russische Sojoez-raket de ruimte in.<br />
Twee dagen later arriveren ze in het internationale<br />
ruimtestation ISS om daar een half jaar te wonen en<br />
werken. Aan boord is hij naast arts en wetenschapper<br />
ook boordingenieur, docent, klusjesman en schoonmaker.<br />
Op 1 juli 2012 keren André en zijn collega’s<br />
terug op aarde. Hun ruimtecapsule landt in de steppe<br />
van Kazachstan.<br />
André Kuipers spreekt voor een grote diversiteit<br />
aan toehoorders, van jong tot oud en met zeer uiteenlopende<br />
achtergronden. Vanuit zijn ervaring<br />
zoomt hij desgewenst in op verschillende aspecten<br />
die zijn verbonden met de fascinerende wereld van<br />
de bemande ruimtevaart.<br />
Enkele referenties<br />
dr. André Kuipers voor EACTS<br />
"Cardio-Thoracic surgeons from all over<br />
the world were inspired by their colleague<br />
André Kuipers' clear insight into the medical<br />
experiments that he carried out in the<br />
International Space Station."<br />
Secretary General prof. Pieter Kappetein<br />
MD PhD - EACTS<br />
dr. André Kuipers voor Belden Inc.<br />
“De ervaringen met André Kuipers en de<br />
Speakers Academy waren zeer positief en<br />
het hele proces verliep probleemloos en<br />
erg professioneel. André zijn presentatie<br />
paste perfect bij ons publiek, tot in de puntjes<br />
voorbereid en er was veel tijd en energie<br />
gestoken om het verhaal te verbinden met<br />
onze boodschap en het daarmee een hoge<br />
mate van relevantie mee te geven. Kortom<br />
een zeer professionele presentatie die perfect<br />
paste bij het technische onderlegde en<br />
internationale publiek met precies genoeg<br />
human interest en een dynamiek die het<br />
publiek meevoerde. De zaal was enorm<br />
onder indruk en had nog uren naar de verhalen<br />
van André kunnen luisteren.”<br />
Berry Medendorp - Belden Inc.<br />
dr. André Kuipers op 'de Dag van<br />
de Techniek'<br />
Op ruimtereis met André Kuipers, wat een<br />
avontuur! Bijna iedereen heeft wel eens beelden<br />
van zwevende astronauten in een ruimtestation<br />
gezien. Maar toen André vertelde<br />
over zijn ervaringen in de ruimte aan de<br />
hand van ongelooflijk mooi beeldmateriaal,<br />
waanden wij ons zelf voor even allemaal<br />
‘André in zijn ruimtepak’ te zijn. We werden<br />
totaal meegezogen in de gewichtloze wereld<br />
van sterren en planeten en verwonderden<br />
ons over de technische vernuftigheden die<br />
hierbij komen kijken. Maar bovenal drong<br />
het besef dat de mens alleen door samenwerking<br />
tot zulke uitzonderlijke dingen in<br />
staat is, nog eens extra hard door.<br />
Bert Strijker van<br />
PMC Coevorden<br />
dr. André Kuipers voor ING Commercial<br />
Banking<br />
“Uitzicht is inzicht”<br />
André Kuipers houdt een inspirerend en<br />
verbluffend verhaal over zijn ervaring in<br />
de ruimte. Een meeslepende reis, waarna je<br />
niet anders kan doen dan zelf ook nadenken<br />
over wat jij kan doen voor onze aarde.<br />
Peter Göbel van ING Commercial Banking<br />
SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2017</strong> 127
Wilt u ook<br />
een uurtje<br />
de ruimte in?<br />
Laat u inspireren door dr. André Kuipers<br />
of boek een andere topspreker bij het<br />
grootste sprekersinstituut van Europa.<br />
FOTO: SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong> ® / WALTER KALLENBACH<br />
128<br />
SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2017</strong>
COPYRIGHT: ESA-NASA | FOTO: DR. ANDRÉ KUIPERS<br />
Het Sojoez-ruimteschip vastgekoppeld<br />
aan het internationale ruimtestation<br />
ISS boven West-Europa bij nacht.<br />
dr. ANDRÉ KUIPERS<br />
andrekuipers.com<br />
SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2017</strong> 129
© ESA NASA<br />
130<br />
SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2017</strong>
SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2017</strong> 131
André het astronautje geeft<br />
kinderdromen de ruimte<br />
Tekst: Jacques Geluk<br />
grootouders gebaseerd, die te zien is in het theater.<br />
André Kuipers wil zijn publiek niet alleen bereiken met naar de Russische Valentina Vladimirovna Teresjkova, de<br />
boeiende verhalen over zijn ruimtereizen en de laatste eerste vrouw in de ruimte). Volwassen acteurs en poppen<br />
ontwikkelingen in de ruimtevaart. Zijn populaire Ruimtevaartcolleges<br />
gaan ook over de schoonheid van de aarde Laika de hond, opa Wubbo, de pompbediende en de cou-<br />
brengen alle andere karakters tot leven, onder wie Muis,<br />
en wat nodig is om die te behouden. Soms zitten kinderen turier die het ruimtepak moet maken. Helen: “Wij zijn bij<br />
vanaf vijf jaar in de zaal en dat is erg jong. Daarom heeft de audities geweest en sloegen steil achterover van het<br />
Andrés vrouw Helen een theatervoorstelling ontwikkeld talent dat kinderen tussen 8 en 11 jaar al hebben. Ze kunnen<br />
dansen, zingen, zijn expressief. Het zijn echt jonge<br />
die goed te volgen is door kinderen vanaf vier jaar, gebaseerd<br />
op de avonturen van André het astronautje. “Uit professionals.”<br />
onderzoek blijkt dat wanneer kinderen voor hun achtste<br />
levensjaar op een speelse manier kennismaken met<br />
wetenschap en techniek, zij op latere leeftijd ontvankelijker<br />
zijn om daarmee iets te doen bij het kiezen van een<br />
studie. Dat is belangrijk, want er is een groot tekort aan<br />
‘We nemen<br />
technici. Dat willen wij doen door deze jongere doelgroep<br />
kinderen mee op<br />
naar het theater te halen”, legt André uit. “We nemen kinderen<br />
mee op een spannend ruimte-avontuur. Doordat de<br />
een spannend<br />
voorstelling gelaagd is, is het ook leuk voor ouders”, vult<br />
ruimte-avontuur’<br />
Helen aan. “Er zitten boodschappen in met veel humor die<br />
aan de kinderoortjes voorbijgaan, maar die oudere kinderen<br />
en zeker volwassenen er wel degelijk uitpikken.” Educatie<br />
doorspekt met veel humor, een positief gevoel en<br />
aanstekelijke liedjes geschreven door Claudia de Breij.<br />
List<br />
Zes jeugdige acteurs, die elkaar vanwege wetgeving moeten<br />
afwisselen, spelen André en Valentina (vernoemd tweede ruimtereis. “Toen André in de ruimte verbleef<br />
De voorstelling is indirect ontstaan tijdens Andre’s<br />
132<br />
© ERMIN DE KONING<br />
Veel kinderen dromen ervan astronaut te worden en met een raket de ruimte in te gaan. Astronaut André<br />
Kuipers heeft voor hen twee prentenboeken geschreven over de ruimte-avonturen van zijn alter-ego André<br />
het astronautje. Daarop is de gelijknamige familievoorstelling voor kinderen vanaf 4 jaar en hun ouders en<br />
SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2017</strong><br />
© ERMIN DE KONING<br />
FAMILIEVOORSTELLING<br />
© ERMIN DE KONING<br />
was er een wekelijkse videoverbinding met ons gezin”,<br />
vertelt Helen. “Na hun vader een paar keer te hebben zien<br />
zweven in het ruimtestation, werd dat heel gewoon voor<br />
de kinderen die destijds 3 en 5 jaar waren. Soms zeiden<br />
ze nog iets tegen papa, maar vaak gingen ze al snel verder<br />
met spelen. André heeft daarom een list bedacht en<br />
een verhaal verzonnen over de belevenissen van André<br />
het astronautje. Al die gesprekken zijn vastgelegd door<br />
NASA, die ons de opnamen heeft gegeven. We besloten<br />
daar wat mee te doen en zo is Andrés eerste prentenboek<br />
er gekomen.” De hoofdfiguur, Andrés jonge alterego<br />
André het astronautje, is gebaseerd op zoon Stijn en<br />
diens trouwste vriend Muis, de knuffel. Het prentenboek<br />
is meteen een succes. Binnen drie maanden gaan 10.000<br />
exemplaren over de toonbank. Later volgt het tweede<br />
boek ‘André het astronautje gaat naar Mars’. Daarop is<br />
de theatervoorstelling, waarin André zelf niet te zien<br />
is, gebaseerd. Deel drie verschijnt in <strong>2017</strong>. Daarin richt<br />
André het astronautje zijn blik niet op het heelal, maar op<br />
de Aarde. André: “Het astronautje keert terug en geniet<br />
vanuit de ruimte van de schoonheid van onze blauwe planeet.<br />
Hij ziet ook dingen die niet zo goed gaan en waar<br />
we aan moeten doen. Ik wil ook graag de jongste kinderen<br />
duidelijk maken dat we zuinig moeten zijn op onze<br />
prachtige planeet.”
© ESA / NASA<br />
andrekuipers.com<br />
133<br />
SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2017</strong><br />
SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2017</strong> 133
© WALTER KALLENBACH<br />
Trump, Brexit en<br />
populisme zijn goed voor<br />
ons, of toch niet?<br />
Drie gerenommeerde deskundigen op het gebied van economie, financiën, geschiedenis en internationale<br />
relaties – Mathijs Bouman, Harald Benink en Arend Jan Boekestijn – laten hun licht schijnen over<br />
het protectionisme van Trump, de Brexit en het opkomend populisme. Welke gevolgen hebben deze<br />
ontwikkelingen de komende drie jaar voor Europa en Nederland en wat is er nodig om de toekomst positief<br />
tegemoet te treden? Lees de soms verrassende antwoorden.<br />
prof. dr. Harald Benink | drs. Arend Jan Boekestijn | dr. Mathijs Bouman<br />
Tekst: Jacques Geluk<br />
ECONOMIE EN SAMENLEVING<br />
"<br />
Het protectionisme van Donald Europese en Nederlandse economie. “Wat<br />
Trump biedt Europa de kans ik positief vind van Trump is zijn aankondiging<br />
de economie een fiscale stimulans te<br />
betere betrekkingen met China<br />
aan te knopen, zeker wanneer geven door te investeren in de infrastructuur:<br />
de Verenigde Staten een handelsoorlog met<br />
bruggen, wegen en luchthavens die<br />
dat land beginnen. China investeert al veel alle kampen met achterstallig onderhoud.<br />
in Europa, andersom valt nog veel te verbeteren”,<br />
De financiële markten lijken dat te geloven,<br />
antwoordt historicus en voormalig gezien de bijstelling naar boven van de ver-<br />
politicus Arend Jan Boekestijn op de vraag wachte economische groei. Trump kan de<br />
welke ontwikkeling (Trump, de Brexit – positieve impuls echter teniet doen als hij<br />
inclusief de anti-Europastemming – en de daadwerkelijk handelsverdragen opzegt en<br />
euro) tot 2020 de meeste invloed heeft op de importheffingen instelt of verhoogt, ook<br />
SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2017</strong><br />
© PLAATJEVANKAATJE.NL<br />
© WALTER KALLENBACH<br />
top<br />
20<br />
spreker<br />
richting China. Het helemaal wegnemen van<br />
het vrijhandelsmodel kan leiden tot retaliatie,<br />
zoals we in de jaren dertig van de vorige<br />
eeuw hebben gezien en uiteindelijk, net als<br />
toen, tot een grote economische crisis”, zegt<br />
Harald Benink, hoogleraar bankwezen en<br />
financiering aan de Universiteit van Tilburg.<br />
Als Trump daadwerkelijk een positieve<br />
impuls geeft door fors te investeren, hoopt<br />
hij dat Europa zijn voorbeeld volgt.<br />
“In Nederland en Duitsland is ook sprake<br />
van achterstallig onderhoud van onze infra-
ECONOMIE EN SAMENLEVING<br />
‘Verontrustende<br />
trend: de<br />
wereldeconomie<br />
groet, terwijl de<br />
wereldhandel<br />
afneemt’<br />
structuur. Een mooi voorbeeld is de Merwedebrug<br />
die wegens reparaties enige tijd was<br />
afgesloten voor zwaar vrachtverkeer. Daarnaast<br />
pleit ik al heel lang voor een Europees<br />
Investeringsfonds om de Europese economie<br />
aan te jagen en investeringen terug te<br />
brengen op het niveau van voor de crisis.”<br />
Benink constateert dat de Britse premier<br />
Theresa May nu al inspeelt op Trumps aankondiging<br />
door als overheid meer te gaan<br />
besteden. Dat leidt tot meer groei en kan<br />
wellicht wat onzekerheid rond de Brexit<br />
wegnemen. Wel waarschuwt hij dat de politieke<br />
dynamiek van zowel Brexit als de verkiezing<br />
van Trump kan overslaan naar Italië<br />
– zeker na het vertrek van premier Renzi –<br />
en Frankrijk, wat politieke instabiliteit op de<br />
financiële markten kan veroorzaken. Bovendien<br />
staan Italiaanse banken er slecht voor.<br />
“Europa is bezorgd. Marine le Pen van het<br />
Franse Front National is altijd weggezet als<br />
iemand met extreme opvattingen, maar nu<br />
kan ze zeggen: ‘Waar praten we nog over?<br />
Europa valt sowieso uit elkaar, dus laten we<br />
onze verantwoordelijkheid nemen’, doelend<br />
op de Brexit en de kans dat Italiaanse populisten<br />
een referendum over de euro houden.<br />
Dat is heel gevaarlijk.”<br />
GLOBALISERING<br />
ONDER DRUK<br />
Econoom Mathijs Bouman kijkt verder<br />
dan het protectionisme van Trump en<br />
de anti-EU-stemming onder een deel van<br />
de bevolking. “Globalisering als drijvende<br />
kracht achter de wereldeconomie en -politiek<br />
staat stevig onder druk. Al sinds de<br />
jaren negentig lukt het niet meer om via de<br />
Wereldhandelsorganisatie (WTO) multilaterale<br />
(wereldwijde) handelsafspraken te<br />
maken. In ‘arremoede’ hebben landen van<br />
goede wil vervolgens bilaterale handelsakkoorden<br />
gesloten. Dat is duidelijk minder<br />
effectief dan de multilaterale overeenkomsten<br />
van vroeger, maar had toch z’n nut.<br />
Bovendien kreeg de internationale handel<br />
door de toetreding van China tot de WTO<br />
begin deze eeuw toch een nieuwe versnelling.<br />
Sinds de crisis is de trend duidelijk<br />
gekeerd. Per saldo komen er elk jaar handelsbelemmeringen<br />
bij. Een nieuw fenomeen<br />
daarbij is dat de wereldeconomie in <strong>2016</strong><br />
voor het eerst groeit, terwijl de wereldhandel<br />
afneemt. Juist voor Nederland, volgens<br />
internationale metingen het meest geglobaliseerde<br />
land ter wereld, is deze trend verontrustend.<br />
Onze groei is altijd sterk verbonden<br />
geweest met de groei van de internationale<br />
handel.”<br />
Wat het nieuwe kabinet moet doen om<br />
Nederland economisch en sociaal-maatschappelijk<br />
verder te helpen? Arend Jan<br />
Boekestijn en Mathijs Bouman zijn het over<br />
één ding eens: de belastingen hervormen.<br />
Bouman vindt het tijd voor een flinke versimpeling<br />
van de inkomstenbelasting, het<br />
toeslagencircus en de vaak onbegrijpelijke<br />
btw-tarieven. “Het kabinet Rutte II heeft de<br />
AOW, de zorg en de energie- en huizenmarkt<br />
al aangepakt, maar de hervorming van de<br />
arbeidsmarkt is mislukt. De Wet Werk en<br />
Zekerheid en de Wet DBA (voor zzp’ers) zijn<br />
mislukt en doen het tegendeel van waarvoor<br />
ze waren bedoeld. Het gat tussen flex<br />
en vast is groter dan ooit. Een nieuw kabinet<br />
moet de arbeidsinstituties opnieuw op<br />
de tekentafel leggen, met als uitgangspunt<br />
beschermen wie dat nodig heeft en vrijlaten<br />
wie goed voor zichzelf kan zorgen.” Bouman<br />
pleit bovendien voor hervorming van<br />
het pensioenstelsel. “We moeten naar collectief<br />
belegde, individuele pensioenpotten,<br />
‘Europees<br />
Investeringsfonds<br />
moet<br />
economie<br />
aanjagen’<br />
zonder de ‘intergenerationele solidariteit’<br />
van het huidige stelsel. Dat laatste zorgt voor<br />
onnodige ruzies tussen generaties over premies,<br />
uitkeringen en rekenrente.” Boekestijn<br />
voegt daaraan toe: “Het kabinet moet<br />
ook meer uitgeven aan wetenschappelijk<br />
onderzoek en de marktwerking, voor zover<br />
die er is, in de zorg niet terugdraaien. Het<br />
is bovendien cruciaal de verliezers van de<br />
mondialisering via herscholing naar nog<br />
wel concurrerende sectoren te leiden. Wanneer<br />
de nieuwe technologische fase voor de<br />
allereerste keer in de economische geschie-<br />
SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2017</strong> 135
136 SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2017</strong><br />
ECONOMIE EN SAMENLEVING<br />
denis baanloze groei met zich meebrengt,<br />
wat ik nog steeds niet geloof, komt een laag<br />
basisinkomen in beeld.”<br />
WE LOPEN ACHTER IN<br />
DUURZAAMHEID<br />
Harald Benink legt opnieuw de nadruk op<br />
meer investeren, niet alleen in de infrastructuur<br />
en de kenniseconomie, maar ook in<br />
duurzaamheid. “Scandinavië en Duitsland<br />
regering altijd doet wat het volk wil eindigen<br />
we met gratis bier, dat niet gratis blijkt<br />
te zijn. Het gaat om leiderschap, dat is gebaseerd<br />
op een interessante visie op de kansen<br />
van Nederland en een antwoord geeft op de<br />
vraag waarmee we in de toekomst ons geld<br />
verdienen.” Daar waar elite en bestuurders<br />
fouten hebben gemaakt, zoals de snelle uitbreiding<br />
van de NAVO en de EU en de invoering<br />
van de euro, zijn volgens Boekestijn<br />
beleid is nodig om te voorkomen dat<br />
mensen te weinig betaald krijgen of minder<br />
aan de bak komen, ook gezien in het licht<br />
van technologische ontwikkelingen. Dat<br />
betekent investeren in de kenniseconomie,<br />
onderwijs, onderzoek en ontwikkeling.<br />
staan in alle duurzaamheidslijstjes bovenaan,<br />
maar wij bungelen samen met een paar listen is dat zij eerder dan de elite taboes aan<br />
excuses op z’n plaats. “Het goede van popu-<br />
‘Het populisme<br />
Oost-Europese landen onderaan. Dat is de kaak durven stellen. Wie vijf jaar geleden<br />
twijfels had over de duurzaamheid<br />
heel opmerkelijk, zeker omdat we sowieso<br />
schudt ons<br />
de overstap naar duurzaamheid moeten van de euro werd weggelachen. Nu is dat<br />
maken. Ik pleit voor een inhaalslag. Laten we wel anders. Populisten hebben, alles afwegend,<br />
hierbij een heilzame rol gespeeld, ook<br />
wakker’<br />
een soort investeringsagenda maken, zodat<br />
we wat duurzaamheid betreft (windenergie,<br />
hergebruik van grondstoffen) voorop kunnen<br />
lopen.” Volgens Benink is er ruimte om<br />
te investeren in de circulaire economie. “Het<br />
al tonen zij vaak weinig respect voor feiten.<br />
Stel je voor dat Griekenland geen lid van de<br />
eurozone had mogen worden. Wat had dat<br />
een hoop ellende en geld gescheeld!”<br />
tekort gaat richting nul en de economische<br />
groei trekt aan. Bovendien is de rente nog<br />
laag en hebben we het eerder gedaan. Na de<br />
watersnoodramp van 1953 is enorm geïnvesteerd<br />
in dijkbewaking en is waterbeheer<br />
uitgegroeid tot een enorm exportartikel.”<br />
POPULISME: ZEGEN<br />
OF GEVAAR?<br />
Is het populisme economisch en/of maatschappelijk<br />
een zegen of een gevaar voor<br />
Nederland is de derde vraag die Benink,<br />
Boekestijn en Bouman voorgelegd krijgen.<br />
Boekestijn legt uit dat het populisme uit<br />
drie elementen bestaat: het volk is zuiver,<br />
de elite corrupt en de regering moet naar de<br />
bevolking luisteren. “Ze zijn alle drie slechts<br />
gedeeltelijk waar. Niet alle burgers zijn zuiver<br />
en niet de hele elite is corrupt. Als de<br />
INVESTEREN IN MENSEN<br />
Harald Benink merkt op dat het populisme<br />
aangeeft dat er voor bepaalde groepen in<br />
de samenleving te weinig perspectief is.<br />
“De boodschap is dat veel mensen vroeger<br />
een redelijk betaalde baan hadden en nu<br />
niet meer, doordat ze oud zijn of een veel<br />
lagere beloning krijgen (als flexwerker<br />
bijvoorbeeld). Zij lijden onder onzekerheid.<br />
Het huidige evenwicht is niet stabiel en<br />
het populisme schudt ons wat dat betreft<br />
wakker. Niet alleen in Nederland, maar ook<br />
in Frankrijk, Italië, Amerika, eigenlijk overal.<br />
Er moet daarom een aantal zaken gebeuren.<br />
Niet alleen blijven zorgen voor economische<br />
groei, waarin de duurzaamheidsagenda<br />
en investeringen goed passen, maar ook<br />
kijken naar de arbeidsmarkt. Gerichter<br />
Dat doet Nederland volgens het jaarlijkse<br />
rapport van het Wereld Economisch Forum,<br />
in tegenstelling tot Duitsland en Scandinavië<br />
te weinig en dat is zorgelijk.” Dan herhaalt<br />
Benink stellig: “Er is maar een manier om<br />
ons weerbaarder te maken tegen de grote<br />
technologische veranderen: investeren in<br />
mensen en betekenisvol onderwijs.”<br />
“Populisme gaat niet helpen om mensen<br />
meer perspectief te geven”, besluit Mathijs<br />
Bouman het gesprek. “Integendeel, want het<br />
gaat om subtiele en ingewikkelde ingrepen.<br />
Die zijn niet in een enkele ‘soundbite’ te vatten.<br />
Samenwerken en polderen, de ouderwetse<br />
Nederlandse vaardigheden, daaraan<br />
hebben we meer dan de zoveelste splinterpartij<br />
op rechts of links.”<br />
Historicus drs. Arend Jan Boekestijn geeft colleges over internationale relaties aan de Universiteit van Utrecht en schrijft columns voor<br />
Elsevier over buitenlands beleid. Prof. dr. Harald Benink is hoogleraar bankwezen en financiering aan de Universiteit van Tilburg en als<br />
‘associate member’ verbonden aan de Financial Markets Group van de London School of Economics. Hij is tevens voorzitter van het<br />
Europese schaduwcomité voor financiële regelgeving. Dr. Mathijs Bouman is econoom, journalist, geeft lezingen en is als deskundige te zien<br />
op RTL Z. arendjanboekestijn@speakersacademy.nl | mathijsbouman@speakersacademy.nl | haraldbenink@speakersacademy.nl
COLUMN | MANAGEMENT<br />
De niet-leuke kant van<br />
veranderen<br />
Annemarie Mars<br />
Organisatieverandering heeft vele<br />
kanten. Het is afwisselend, uitdagend,<br />
onvoorspelbaar en enerverend.<br />
En het is nooit klaar.<br />
Maar is het ook leuk?<br />
Zeker wel! Er zijn genoeg leuke momenten<br />
aan te wijzen in veranderende organisaties.<br />
Het gevoel van euforie als je samen<br />
resultaten boekt, de trots als klanten de<br />
omslag waarderen, de humor die voor het<br />
oprapen ligt als je gaat experimenteren met<br />
ander gedrag, de teamspirit als je samen de<br />
verandering inhoud geeft en de energieboost<br />
die je krijgt als je aan een krachtige inspiratiebron<br />
wordt blootgesteld.<br />
Maar toch.<br />
Als iemand mij vertelt dat hij met zijn<br />
organisatie een verandering heeft doorgemaakt<br />
en dat dat leuk was geloof ik hem niet.<br />
Verandering heeft namelijk altijd een prijs.<br />
Je laat altijd iets achter dat je dierbaar was,<br />
en elke nieuwe bestemming heeft nadelen.<br />
Maar belangrijker nog, ik geloof niet dat<br />
er dan echt iets veranderd is. Het veranderen<br />
van organisaties betekent het veranderen<br />
van gedrag. Het afscheid nemen van oud<br />
gedrag en het aanwenden van nieuw gedrag<br />
maakt onvermijdelijk frictie los. Waar het<br />
oude en het nieuwe langs elkaar schuren<br />
komen gevoelens vrij van onwennigheid,<br />
verwarring, vertwijfeling, ongemak, onzekerheid<br />
en verdriet. Die frictie heeft een<br />
belangrijke functie. Het maakt mensen los<br />
van het ‘hier en nu’ waardoor ze zich open<br />
kunnen stellen voor de toekomst.<br />
Iemand die leiding geeft aan verandering<br />
kan zeggen dat veranderen leuk is omdat hij<br />
op die manier mensen voor een verandering<br />
wil enthousiasmeren. Maar als dat betekent<br />
dat hij mensen alleen de leuke kanten van<br />
verandering voorspiegelt zijn ze te weinig<br />
voorbereid op de tegenvallers die ze onderweg<br />
onvermijdelijk tegenkomen. Zodra<br />
die tegenvallers zich voordoen en mensen<br />
erdoor worden overvallen, ontstaat frictie<br />
die juist niet functioneel is.<br />
Een enthousiaste leider heeft nog een<br />
andere keerzijde. Iemand die vragen, zorgen<br />
of twijfels heeft over een verandering zal bij<br />
zo’n gesprekspartner weinig ruimte voelen<br />
om die op tafel leggen. Enthousiasme is heel<br />
sturend. En dan blijven vragen, zorgen en<br />
Annemarie Mars is een veranderexpert die middenin de weerbarstige veranderpraktijk staat en onafgebroken publiceert<br />
– en vaak en met veel plezier spreekt – over de inzichten die ze daar opdoet. Ze is de auteur van de bestseller ‘Hoe krijg<br />
je ze mee?’ (herziene editie <strong>2016</strong>, in 2006 winnaar GIDS-Prijs voor beste HR boek), Jongleren met loyaliteiten (2010,<br />
genomineerd voor de Boek van het jaarprijs van de Orde van Organisatieadviseurs) en Vat op verandering (2015). Sinds<br />
2011 schrijft ze een veelgelezen blog over leiderschap bij verandering. annemariemars@speakersacademy.nl<br />
twijfels vaak onuitgesproken. Als je echt wilt<br />
weten hoe iemand erin zit is een realistische<br />
toonzetting beter geschikt dan een enthousiasmerende.<br />
Als iemand zegt dat veranderen leuk is,<br />
bedoelt hij wellicht dat het leiding geven<br />
aan verandering leuk is. En ik kan uit eigen<br />
ervaring alleen maar beamen dat het uitdenken<br />
van een nieuwe richting, het opnieuw<br />
inrichten van de organisatie, het uitzetten<br />
van veranderstrategieën het begeleiden van<br />
het gesprek over de verandering een geweldig<br />
mooi en leuk vak is.<br />
Toch heeft het iets merkwaardigs als het<br />
leuker is om de verandering van een ander<br />
te leiden dan om hem zelf door te maken.<br />
Want dat zou betekenen dat ‘de veranderaar’<br />
en ‘zijn doelgroep’ zich in twee verschillende<br />
werelden bevinden.<br />
Terwijl veranderingen er juist enorm bij<br />
gebaat zijn als die werelden met elkaar mengen.<br />
Als veranderaars ook mee veranderen<br />
en als de doelgroep ook een stempel op de<br />
verandering kan drukken. Bijkomend voordeel<br />
van die rolvermenging is dat ook de<br />
leuke kanten van de reis meer gelijk over alle<br />
reizigers worden verdeeld.<br />
Zonder frictie geen verandering. Hoe realistischer<br />
mensen zijn over het proces dat ze<br />
met elkaar doormaken, hoe groter de kans<br />
dat ze de reis samen zullen volbrengen, met<br />
onderweg ongetwijfeld ook genoeg leuke<br />
momenten.<br />
© ENITH STENHUYS<br />
SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2017</strong> 137
© MET DANK AAN GUSZTI EIBEN<br />
Robotbaby trapt de<br />
industriële evolutie af<br />
___<br />
Het VU-team met derde van links prof. Guszti Eiben<br />
prof. dr. Guszti Eiben<br />
Tekst: Jacques Geluk<br />
Evolutie is de kracht achter het ontstaan<br />
en ontwikkelen van leven en<br />
tegelijk een probleemoplosser en<br />
een techniek voor optimalisatie.<br />
“Evolutie kan intelligentie voortbrengen.<br />
Kunstmatige evolutie kan kunstmatige intelligentie<br />
voortbrengen. De eerste stelling is<br />
138<br />
Kunstmatige of artificiële intelligentie (AI) is volgens velen nog ver weg. In werkelijkheid hebben we er al<br />
dagelijks mee te maken. De eerste robotbaby, die begin <strong>2016</strong> ter wereld kwam in een speciale kraamkliniek, is nog<br />
allesbehalve intelligent en functioneert op het niveau van een eencellige. Toch is deze geboorte een doorbraak.<br />
Het concept dat robots voor nakomelingen kunnen zorgen is nu wetenschappelijk bewezen. Prof. dr. Guszti<br />
Eiben zoekt, samen met collega’s, financiering om het project te kunnen vervolgen en bouwt nu al waarborgen<br />
in om ongecontroleerde voortplanting door geëvolueerde adaptieve robots te voorkomen.<br />
SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2017</strong><br />
een feit, de tweede een plausibele werkhypothese,<br />
die blijkt te kloppen. Beide onderschrijven<br />
mijn motto: kunstmatige evolutie<br />
gebruiken om kunstmatige intelligentie te<br />
creëren”, zegt prof. Guszti Eiben. Zijn grote<br />
uitdaging is het laten evolueren van robots,<br />
precies zoals alles dat leeft op aarde. “Ik<br />
bestudeer al 25 jaar kunstmatige evolutieprocessen<br />
in de computer. Nu kan ik die digitale<br />
wereld inruilen voor de fysieke, waarin<br />
fysieke robots zelf zorgen voor levensvatbare<br />
nakomelingen met eigenschappen van<br />
beide ouders”, zegt Guszti Eiben, hoogleraar<br />
kunstmatige intelligentie aan de VU
WETENSCHAP<br />
in Amsterdam. “Dat kan eigenlijk alleen<br />
met robots, want die kunnen actie ondernemen<br />
en reageren op wat ze waarnemen. De<br />
robotbaby die eind mei voortkwam uit de<br />
paring van twee volwassen robots, staat aan<br />
het begin van die industriële evolutie. Deze<br />
nakomeling is elementair, niet te plaatsen op<br />
een schaal van levende dingen en mist heel<br />
veel eigenschappen. Hij kan bijvoorbeeld<br />
niet eten, want zijn batterij is niet herlaadbaar.<br />
Ik kan niet zeggen of robotbaby’s uiteindelijk<br />
hoog intelligent kunnen worden,<br />
misschien komen ze niet verder dan het denkniveau<br />
van een eekhoorn of een hond.”<br />
De succesvolle geboorte van de eerste<br />
robotbaby is dan ook een ‘proof-of-concept’,<br />
waarin het DNA van twee fysieke robots is<br />
gekruist. “Na de geboorte via een 3D-printer<br />
bleek dat in de baby eigenschappen van<br />
beide ouders willekeurig zijn gecombineerd.<br />
Het feit dat bewezen is dat zichzelf voortplantende<br />
robots geen fictie meer is maar realiteit,<br />
betekent een enorme doorbraak. Maar<br />
daar stopt het voorlopig”, zegt hij resoluut.<br />
“Voor een echte industriële evolutie moeten<br />
we het proces herhalen en vele robotgeneraties<br />
produceren. Dat gaat tien tot misschien<br />
wel honderd keer zoveel kosten als deze afgeronde<br />
eerste fase, die intern met een bedrag<br />
tussen tien- en twintigduizend euro is gefinancierd.<br />
Dat geld is er niet”, aldus Eiben.<br />
“Om het concept te kunnen bewijzen is<br />
complexiteit opgeofferd voor haalbaarheid.<br />
Er zijn veel simplificaties toegepast, die we<br />
allemaal moeten terugdraaien om verder te<br />
kunnen gaan.”<br />
KUNSTMATIG DNA<br />
Een beetje robot heeft een camera, gyroscoop<br />
en infraroodsensoren. “Dit eerste<br />
robotgezin is niet zo rijk. De gezinsleden zijn<br />
interessant doordat ze zijn te produceren op<br />
basis van een lang voorbereid globaal digitaal<br />
bouwplan, het kunstmatige DNA. Het<br />
kunnen muteren en/of kruisen van stukjes<br />
‘ouderlijk’ DNA is essentieel voor het überhaupt<br />
mogelijk maken van de robotevolutie.<br />
De proefrobots reageren alleen op licht.<br />
Ze moeten om echt te kunnen evolueren<br />
natuurlijk meer sensoren, dus zintuigen krijgen<br />
zodat ze kunnen zien, horen en voelen<br />
en zich kunnen ontwikkelen.” Bij de ‘oerouders’<br />
is de partnerkeuze uitgezet. Als er maar<br />
twee zijn is kiezen geen optie. In een levensecht<br />
systeem moet een selectiecriterium zijn<br />
ingebouwd, gebaseerd op het herkennen van<br />
de kwaliteiten van de ander. Zelf de batterij<br />
kunnen opladen is ook een wezenlijke eigenschap<br />
van autonome systemen. Eén vereenvoudiging<br />
blijft wellicht gehandhaafd: de<br />
robots hebben geen geslacht en dat is volgens<br />
Eiben technisch helemaal niet nodig.<br />
“Als we over voldoende fondsen beschikken,<br />
kunnen we de complexiteit terugbrengen<br />
en in verschillende stadia vergroten.<br />
Over drie à vier jaar zou ik dan samen met<br />
© MET DANK AAN GUSZTI EIBEN<br />
___<br />
De robotbaby<br />
‘Kunstmatige<br />
intelligentie is<br />
al zo gewoon,<br />
dat we het niet<br />
herkennen’<br />
collega’s uit het Verenigd Koninkrijk, Frankrijk<br />
en Spanje nieuwe resultaten naar buiten<br />
kunnen brengen.” Een eerder Europees<br />
financieringsvoorstel is afgewezen. Nu richt<br />
Eiben zijn pijlen op een Engelse wetenschapsfinancieringsorganisatie.<br />
“Het voorstel<br />
voor dit Engelse project schrijf ik samen<br />
met collega’s van de Universiteit van York.”<br />
Het overtuigen van beleidsmakers, politici<br />
en bestuurders is vaak moeilijk, omdat zij<br />
‘echt ver achterlopen bij ontwikkelingen’ en<br />
niet altijd het belang ervan inzien. Hij legt<br />
ook hen uit hoe het werkt en welke maatregelen<br />
hij wil nemen om te voorkomen dat<br />
de robots een verkeerd eigen leven gaan leiden.<br />
“Reproductie is het eerste deel van het<br />
plaatje. Dat gebeurt in de geboortekliniek.<br />
Na de geboorte van de nakomeling volgt de<br />
opvoeding in de crèche/school. Dat betekent<br />
in een veilige omgeving allerlei vaardigheden<br />
leren. Wanneer ze succesvol zijn mogen<br />
ze de buitenwereld, de arena, in en beslissen<br />
wij aan de hand van een ‘examen’ of ze<br />
vruchtbaar mogen zijn. Dat is belangrijk.<br />
We willen voorkomen dat slechte robots zich<br />
voortplanten. Het is de bedoeling dat ze blijven<br />
leren. Als een robot eenmaal zelf oplossingen<br />
gaat zoeken als er iets misgaat is dat<br />
een testcase, want dan zou je kunnen spreken<br />
van intelligentie.”<br />
‘KILL SWITCH’<br />
Professor Eiben en zijn team hebben<br />
bewust op ethische gronden gekozen voor<br />
deze ene unieke geboortekliniek, waar<br />
robots nakomelingen mogen maken en het<br />
initiële leerproces ondergaan. “Als robots<br />
eieren zouden kunnen leggen of zwanger<br />
raken en zich in het wild voortplanten, is<br />
dat niet te controleren. Dat is te gevaarlijk.<br />
Ik wil een ‘kill switch’, een veiligheidsschakelaar,<br />
om de evolutie te kunnen stoppen. Al<br />
komen er meer locaties, het kan niet zo zijn<br />
dat elke robot overal kan werpen. Daarom<br />
ontwerp ik robots zodanig dat ze zich kunnen<br />
ontwikkelen en taken uitvoeren, maar<br />
binnen tevoren bepaalde kaders. Ze zullen<br />
wat mij betreft nooit in staat zijn zelf geboorteklinieken<br />
te bouwen of aan te passen.”<br />
Het vakgebied evolutionaire rekentechnieken<br />
komt steeds meer samen met<br />
robotica. Een speciale kruisbestuiving die<br />
uitmondt in een nieuw domein, evolutionaire<br />
robotica. “Het robotbrein is door evolutie<br />
van de software slimmer te maken. We<br />
proberen dat te bereiken met het onderzoeksproject<br />
Dream. Het geprogrammeerde<br />
brein ontwikkelt zichzelf, maar<br />
misschien anders dan gedacht. Robots kunnen<br />
bovendien elkaars ‘hersenen’ overne-<br />
SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2017</strong> 139
WETENSCHAP<br />
men door middel van door wifi gestuurde<br />
telepathie. De ontvangende robot kan de<br />
informatie uit de digitale code van de ander<br />
combineren met de zijne. Uiteindelijk kan zo<br />
een groep robots slimmer worden. Dat kan<br />
betekenen dat robots te maken krijgen met<br />
conflicterende gedachten. Dat is een probleem.<br />
Wat gebeurt er als ze bepaalde situaties<br />
elk voor zich anders gaan beoordelen?<br />
Ook daarom moet je ze kunnen uitzetten.<br />
Mogen we dat ethisch zomaar doen? Hebben<br />
intelligente robots straks rechten? En<br />
wie bepaalt dat? Ook andere vragen doemen<br />
in dat verband op. Hebben ze recht op vakantiedagen?<br />
Ik chargeer, maar het geeft wel aan<br />
wat ik bedoel. In <strong>2016</strong> is in Davos al een eerste<br />
symposium over ethische vragen rond<br />
robots en kunstmatige intelligentie gehouden.<br />
Iedereen voelt aan dat naarmate ze meer<br />
mensachtige eigenschappen en gedragingen<br />
krijgen die vragen minder gek worden.”<br />
HUMANOÏDE MACHINES<br />
Guszti Eiben verwacht niet dat veel robots<br />
straks humanoïde karaktertrekken krijgen<br />
of uiterlijk op ons gaan lijken. Dat laatste<br />
hoeft voor hem ook niet, behalve wanneer<br />
ze bijvoorbeeld als gezelschap dienen voor<br />
mensen. “Veel robots voeren in fabrieken<br />
repeterende handelingen uit. Ze hebben<br />
slechts armen. Of het zijn platte stofzuigers<br />
die maar één taak hebben, stofzuigen.<br />
Er komen steeds meer van dit soort gespecialiseerde<br />
robots met daarvoor geoptimaliseerde<br />
lichaamsvormen. Ik voorspel dat<br />
de meeste over vijftien jaar nog steeds niet<br />
mensachtig zijn.” Wat men zich niet realiseert<br />
is dat zelfrijdende auto’s ook robots<br />
zijn, maar wel functioneren in een weliswaar<br />
begrensde minder gestructureerde<br />
omgeving. “Op de snelweg kunnen ze al<br />
bijna autonoom opereren als dat wettelijk<br />
mag, maar in drukke binnensteden raad ik<br />
dat de komende drie tot vijf jaar niet aan.<br />
Daarna zijn we misschien zover dat zelfrijdende<br />
auto’s ook kunnen anticiperen op zeer<br />
onverwachte situaties, zoals een plotseling<br />
overstekend kind. Voorwaarde is dat dan<br />
140<br />
SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2017</strong><br />
zaken als aansprakelijkheid zijn geregeld.”<br />
De meeste autonome machines doen<br />
steeds hetzelfde en vertonen dezelfde reacties<br />
op bepaalde situaties. Adaptieve machines<br />
kunnen hun gedrag veranderen en<br />
aanpassen aan de hand van ervaringen en<br />
worden steeds slimmer en persoonlijker. Ze<br />
leren bijvoorbeeld gezinsleden en omstandigheden<br />
herkennen. “Autonomie inperken<br />
is moeilijk, adaptiviteit nog moeilijker. Dat<br />
moet wel, want als de ene adaptieve zelfrijdende<br />
auto bij een bepaalde situatie op basis<br />
van die ervaringen besluit linksaf te slaan en<br />
de andere rechtsaf kan dat heel gevaarlijk<br />
zijn. Aan die fijnafstemming moeten we nog<br />
werken. We zouden robots normen en waarden<br />
kunnen meegeven, maar wie bepaalt<br />
welke? Elk land heeft daarover zijn eigen<br />
opvattingen. Als het allemaal lukt zullen bijvoorbeeld<br />
zelfrijdende auto’s zorgen voor<br />
een grote daling van het aantal ongelukken.<br />
Ze zijn ook ideaal voor hoogbejaarden<br />
die langer en veiliger mobiel kunnen blijven<br />
en voor de jeugd die nu torenhoge verzekeringspremies<br />
moet betalen. Mijn dochter<br />
heeft net haar rijbewijs. Het is de vraag of<br />
haar kinderen ooit zullen leren rijden.”<br />
ROBOTS EN AI ZIJN<br />
NIET HETZELFDE<br />
Eiben wordt vaak gevraagd voor rondetafelgesprekken,<br />
expertpanels en lezingen<br />
om de ontwikkelingen te duiden. Hij doet<br />
het graag en ziet het als een soort plicht voor<br />
senior wetenschappers. “Ik kwam er door<br />
vragen uit het publiek achter dat ik veel voor<br />
wetenschappers elementaire zaken moet uitleggen.<br />
Velen halen bijvoorbeeld kunstmatige<br />
intelligentie en robotica door elkaar of<br />
zien ze als synoniemen. De meeste robots<br />
zijn helemaal niet intelligent. Negentig procent<br />
is vastgeschroefd op betonnen fabrieksvloeren<br />
en voert monotone repeterende<br />
handelingen uit.” Mensen hebben ideeën<br />
over robots, maar er vaak geen ervaring mee.<br />
Met artificiële intelligentie hebben ze dat<br />
wel en dat beseffen ze dan weer niet. “Het is<br />
wrange ironie dat AI altijd in de toekomst is<br />
Prof. dr. Guszti Eiben is hoogleraar kunstmatige intelligentie aan de faculteit der exacte wetenschappen aan de<br />
Vrije Universiteit Amsterdam en ‘visiting professor’ aan de Universiteit van York. Naast kunstmatige intelligentie<br />
is hij onder andere onderzoeker op het gebied van evolutionaire robotica, kunstmatig leven en adaptieve<br />
collectieve systemen. gusztieiben@speakersacademy.nl<br />
© MET DANK AAN GUSZTI EIBEN<br />
___<br />
Het in- en externe EvoSphere systeem: de<br />
geboortekliniek, de crèche, de arena en de<br />
recycling-eenheid<br />
en als het nu al kan heet het ineens ICT. Dat<br />
komt doordat AI al zo gewoon is. TomTom is<br />
een AI-systeem. De gebruiker voert een doel<br />
in en daarna bepaalt de machine waar hij is<br />
en naartoe gaat en wat voor hem ligt. Sommige<br />
systemen geven indien nodig real time<br />
alternatieve routes aan. Spraakherkenning is<br />
eveneens een vorm van AI, al staat die nog<br />
in de kinderschoenen. Ik kan Whats-Appjes<br />
of sms’jes dicteren en op internet zoeken<br />
door een vraag te stellen met mijn stem. In<br />
2015 zijn de eerste digitale assistenten voor<br />
de woonkamer geïntroduceerd. Het Echokastje<br />
van Amazon en Google Home. Ze<br />
kunnen niet alleen het licht of de verwarming<br />
aanzetten op commando, maar ook<br />
antwoord geven op gesproken vragen over<br />
bijvoorbeeld welke films in een bepaald theater<br />
draaien en nadat de keuze is gemaakt<br />
kaartjes bestellen en betalen. Dat bestaat al!”<br />
Door al deze ontwikkelingen is AI binnen<br />
drie jaar toegankelijker voor iedereen. “ AIonderzoekers<br />
hebben 25 jaar lang in een ivoren<br />
toren gewerkt, nu gonst internet ervan<br />
en kun je de televisie of de radio niet aanzetten<br />
zonder er iets over te horen of zien.”<br />
© JACQUES GELUK
© MET DANK AAN GUSTZI EIBEN<br />
CATEGORIE<br />
‘We willen<br />
voorkomen<br />
dat slechte<br />
robots zich<br />
voortplanten’<br />
SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2017</strong> 141
© MEDIAKIT KOERT VAN MENSVOORT<br />
KWEEKVLEES PARELS<br />
EERLIJK UIT HET LAB<br />
Nu de bevolking op de aarde toeneemt tot 9 miljard mensen, kunnen we ons consumptievlees<br />
niet langer blijven produceren zoals we dat tot nu toe doen. Een alternatief zou kweekvlees<br />
kunnen zijn dat is gegroeid van dierlijke cellen, in een laboratorium. Het zal er heel anders<br />
uitzien dan het vlees dat we kennen. Deze Vleesparels bijvoorbeeld komen in verschillende<br />
smaken en kleuren. Ze zitten vol vitaminen, omega-3 vetzuren en knisperen in je mond!<br />
GOOGLE NOSE<br />
MET SNIFFER KRIJGT JE NEUS EEN<br />
PLEK IN HET DIGITALE DOMEIN<br />
142<br />
Geur is een voorbeeld van een zintuig dat niet of nauwelijks aan<br />
bod komt in het digitale domein. Waar komt die heerlijke geur<br />
vandaan? Uw smartphone gaat het u niet vertellen – maar nu<br />
is er de Sniffer! Dankzij een sensor die net zo gevoelig is als de<br />
neus van een hond, kunt u zelfs de zwakste geuren identificeren<br />
en op grote afstand tot de bron herleiden. Gebruik hem tijdens<br />
het koken, om personen te herkennen, of om te herleiden uit<br />
welk jaar de geurige wijn in uw glas komt. Ruik smakelijk!<br />
SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2017</strong><br />
IDiO<br />
DE ZELF-DIAGNOSTISERENDE LENS<br />
GEBASEERD OP IRIDIOLOGIE<br />
Oververmoeid.<br />
Zorg dat je genoeg<br />
slaap krijgt de<br />
komende week.
COLUMN - NANOTECHNOLOGIE<br />
De NANO-supermarkt laat bezoekers de impact van technologie op ons alledaagse leven ervaren. De schappen<br />
zijn gevuld met producten die tussen nu en de komende tien jaar op de markt kunnen komen: interactieve<br />
muurverf, inslikbare parfum voor heerlijk geurend zweet, kweekvlees-gehaktballetjes, sneakers van genetisch<br />
gemodificeerd vissenleer en een zichzelf met dauwdruppels vullende veldfles. Wie zijn telefoon wil opladen aan<br />
zijn eigen buikvet kan eveneens in deze supermarkt terecht. Ook de toekomst van het vlees verandert. Dit artikel<br />
wil de lezers aanzetten na te denken over de rol van technologie in onze maatschappij.<br />
dr. ir. Koert van Mensvoort<br />
Overheden en bedrijven investeren<br />
in verschillende nanotechnologieën<br />
- het maken van dingen<br />
op een atomaire en moleculaire<br />
schaal (een nanometer is een miljardste<br />
meter) - omdat zij verwachten dat die onze<br />
levens zullen vergemakkelijken en verbeteren.<br />
Nanotechnologie is al de basis van een<br />
keur van consumentenproducten, variërend<br />
van dagcrèmes tot sportsokken en van koelkasten<br />
tot broodtrommels. Nanodeeltjes<br />
zorgen bijvoorbeeld voor extra UV-bescherming<br />
in cosmetica of betere veerkracht van<br />
tennisballen. Heel handig, maar zijn die<br />
deeltjes wel helemaal veilig en hoe veranderen<br />
ze ons leven? Terwijl de golf van nanotechnologie<br />
onze samenleving overspoelt,<br />
weten de meeste mensen eigenlijk nog te<br />
weinig over de impact van deze nieuwe menselijke<br />
verworvenheid. Experts verwachten<br />
dat de technologie van grote invloed zal zijn<br />
op onze leefwijze; vergelijkbaar met historische<br />
technologische ontwikkelingen zoals<br />
digitalisering, de industriële revolutie, de<br />
uitvinding van elektriciteit, de drukpers of<br />
het begin van de landbouw duizenden jaren<br />
geleden. Nanotechnologie grijpt radicaal in<br />
op ons beeld van wat natuurlijk is. Het kan<br />
onze dromen verwezenlijken, maar ook tot<br />
producten leiden die we misschien helemaal<br />
niet moeten willen.<br />
BODYLOTION IN DE<br />
MIDDELEEUWEN<br />
Het is tijd voor een publieke discussie, nu<br />
ook in de speciale NANO-supermarkt. Die<br />
is verkozen als podium boven een traditionele<br />
expositie, omdat de supermarkt tegelijkertijd<br />
een alledaagse en een technologische<br />
plek is. Toch is het ook een futuristisch verschijnsel.<br />
Stel je voor dat een willekeurige<br />
persoon uit de middeleeuwen een hedendaagse<br />
supermarkt betreedt. Hij zou weinig<br />
begrijpen van producten als bodylotion,<br />
poedersoep en melk in karton. De supermarkt<br />
blijft de plaats waar nieuwe gewoontes,<br />
leefstijlen en technologieën alledaags<br />
worden. En dus de perfecte locatie om onze<br />
nanotoekomst te verkennen. De producten<br />
zijn vaak nog speculatief. Ingezonden<br />
door jonge ontwerpers en technologen uit<br />
verschillende landen. Een commissie van<br />
vooraanstaande nanotechnologieprofessoren,<br />
ontwerpers, kunstenaars, filosofen en<br />
techniekbeschouwers heeft de inzendingen<br />
beoordeeld. De spannendste producten<br />
staan in de NANO- supermarkt en zijn<br />
vooral handvatten om ons te helpen bepalen<br />
hoe onze ideale toekomst eruit zou<br />
moeten zien. Wat er zoal in de schappen<br />
te vinden is: The Love Rose (een genetisch<br />
gemodificeerde roos, die lustopwekkende<br />
feromonen uitscheidt), kweekvleesparels,<br />
een wolkenstift om de kleur van de wolken<br />
aan te passen aan evenementen of een<br />
geneeskrachtige game. Intelligente pillen<br />
met nanocapsules, die een substantie<br />
bevatten die beginnende kankercellen laat<br />
oplichten, waarna de patiënt via zijn scherm<br />
een ‘zoek en vernietig’-spel speelt. Met een<br />
merg-ei is het eenvoudig heldere bouillon<br />
uit de 3D-printer te halen. Om slechts<br />
enkele voorbeelden te noemen.<br />
BISTRO IN-VITRO IJSKAR<br />
Dan is er ook nog de Bistro in-vitro ijskar,<br />
die mogelijke gerechten en culturen verkent<br />
die kweekvleestechnologie ons ooit zal kunnen<br />
brengen. Bezoekers mogen de toekomst<br />
van vlees bespreken, terwijl zij ons vlees-ijs<br />
proeven. De Bistro in-vitro ijskar introduceert<br />
in-vitro-vleesijs aan een breed publiek.<br />
Bezoekers kunnen zes verschillende smaken<br />
vleesijs proeven en uit het interactieve menu<br />
kiezen welke gerechten zij willen bestellen<br />
in ons Bistro-in-vitro restaurant, dat in 2028<br />
zal openen. Ook kunnen zij een videoboodschap<br />
opnemen met hun visie op in-vitrovlees.<br />
Het project verkent de mogelijkheden<br />
van kweekvleestechnologie op onze cultuur<br />
en helpt ons ook te beslissen welke toekomst<br />
wij precies willen.<br />
Bistro in-vitro is, evenals de NANO-supermarkt, een initiatief van het Next Nature Network waarvan dr. ir. Koert van<br />
Mensvoort directeur is. Van Mensvoort is als kunstenaar, technoloog en filosoof het meest bekend vanwege zijn Next<br />
Nature-filosofie, die draait om het idee dat onze technologische omgeving zo complex, alomtegenwoordig, intiem en<br />
autonoom wordt dat we deze als een natuur op zich zelf gaan ervaren. Het is zijn doel onze co-evolutionaire relatie<br />
met technologie beter te begrijpen en een pad naar de toekomst uit te stippelen dat zowel bevredigend is voor de<br />
mensheid als voor onze planeet als geheel. De inzet van de Bistro in Vitro is in combinatie met een lezing van Koert<br />
van Mensvoort in te boeken. koertvanmensvoort@speakersacademy.nl<br />
© WALTER KALLENBACH<br />
SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2017</strong> 143
© SPEAKERS<strong>ACADEMY</strong>® | WALTER KALLENBACH<br />
‘Ik proef<br />
de emotie<br />
in een<br />
nalatenschap’<br />
Praten over erfrecht en successiebelasting saai? Niet als<br />
prof. mr. dr. Bernard Schols aan het woord is. Hij vertelt<br />
aansprekend over de nieuwste ontwikkelingen en de effecten<br />
daarvan, zoals de jubelton, Bets (Wet Bescherming erfgenamen<br />
tegen schulden) en de Europese Erfrechtverordening. Als man<br />
van uitersten bekijkt hij al die zaken altijd van twee kanten<br />
en wie goed naar hem luistert kan daar veel van opsteken en<br />
daardoor soms wat extra’s opstrijken.<br />
prof. dr. mr. Bernard Schols<br />
Tekst: Jacques Geluk<br />
144<br />
SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2017</strong>
ERFRECHT<br />
"<br />
Je kunt een mooi wetenschappelijk verhaal of testamentmodel<br />
bedenken, uiteindelijk moet de mens van vlees en bloed het<br />
snappen. Juristen hebben soms de neiging elk lid van een artikel<br />
gedetailleerd te bespreken. Dat werkt niet. Het gaat om de<br />
geest, de strekking van zo’n artikel en de ‘bijwerkingen’ voor betrokkenen.<br />
Soms is het nodig de waarheid een beetje te helpen om de<br />
boodschap over te laten komen en de grote lijn te behouden.” Het zijn<br />
woelige tijden in de fiscale wereld. Ook in <strong>2017</strong> verandert het nodige.<br />
Het gekke is dat veel mensen van een aantal nieuwe regelingen niets<br />
afweten, waardoor ze zichzelf kunnen benadelen. Des te meer reden<br />
te luisteren naar deze gemoedelijke Limburger.<br />
Sinds 1 januari <strong>2017</strong> bestaat de jubelton weer. Ouders, grootouders<br />
en anderen mogen 100.000 euro belastingvrij schenken aan (klein-)<br />
kinderen of wie dan ook, op voorwaarde dat die het geld gebruiken<br />
voor aflossing van de hypotheek of aankoop van een huis. Bij leven<br />
schenken voorkomt dat de ontvangers na overlijden successierechten<br />
moeten afdragen, wat kan oplopen tot veertig procent wanneer het<br />
niet om directe familieleden met een grote vrijstelling staat. Er is een<br />
restrictie. “Ontvangers mogen niet over de datum zijn. Niet jonger<br />
dan 18 en nog geen 40. Als iemand van 42 een jongere partner heeft<br />
mag het wel. Die partner mag bovendien van zijn of haar eigen ouders<br />
ook een ton krijgen en dan zit een ‘gratis’ appartementje van twee<br />
ton er zeker in. Eén gever mag echter niet aan beiden een ton geven,<br />
omdat zij fiscale partners zijn. Om het nog eenvoudiger te maken: als<br />
grootouders samen zijn mogen ze een kleinkind één ton geven, eenmaal<br />
gescheiden mogen ze dat allebei doen. Gescheiden ouders kunnen<br />
dat kunstje niet uithalen. De Belastingdienst ziet hen ook dan nog<br />
als eenheid”, lacht Schols. “Dit is – na een eerdere soortgelijke succesvolle<br />
regeling – dé happening van <strong>2017</strong>, maar behoorlijk ingewikkeld<br />
door allerlei overgangsregels. Schenken levert, ook al lijkt het belastingvrij,<br />
geld op. Banken krijgen vanwege het aflossen van hypotheken<br />
geld terug op de rekening. De overheid is eveneens een lachende<br />
derde, doordat zij de hypotheekrenteaftrek afbouwt.”<br />
‘OVERLIJD IN STUKJES’<br />
In <strong>2016</strong> is Bets in werking getreden, de Wet Bescherming erfgenamen<br />
tegen schulden. Ook een grote, lang verwachte verandering.<br />
Toch kan een erfenis nog steeds iemands faillissement inluiden. Hoe<br />
dat zit? Professor Schols weet het. Als estate planner helpt hij professionals<br />
bij het vinden van antwoorden op vragen over hun vermogen<br />
en belastingen. Zijn advies ‘overlijd in stukjes’. Schenk, haal de erfenis<br />
naar voren, maak gebruik van wettelijke vrijstellingsregelingen<br />
voor schenken bij leven en voorkom dat nabestaanden met schulden<br />
blijven zitten. “Bij erven komen verdriet en feest samen. Dat is niet<br />
zo wanneer tante een huis achterlaat dat na de crisis drie ton waard<br />
is, maar waarop nog een hypotheek rust van vier ton. Dat betekent<br />
een schuld van een ton, die zelfs het faillissement van de erfgenaam<br />
kan inluiden. Daarom een waarschuwing voor nabestaanden: wijs<br />
bij schulden meteen de erfenis af, anders krijg je ze er ondanks Bets<br />
allemaal bij.” Dat is een beroerd puntje, zegt Schols. “Iemand is geen<br />
erfgenaam door een verklaring, maar door zijn gedrag. Bij de griffie<br />
van de rechtbank kun je tegen betaling van 125 euro verklaren dat je<br />
de erfenis accepteert tot aan de hoogte van het bedrag van de nalatenschap.<br />
Dat zet als het ware een hek om jouw eigen vermogen en is<br />
die extra ton bijvoorbeeld daarop nooit te verhalen. Dat ging eerder<br />
niet op als je zoiets kleins als foto’s had meegenomen uit het huis van<br />
de overledene. Dan was je meteen erfgenaam. Het Haagse Gerechtshof<br />
bepaalde dat dit het geval was bij nabestaanden die in restaurant<br />
De Koperen Pan in Delft aten en 119 euro afrekenden met pa’s<br />
pinpas. Een niet uitgenodigde zus had echter nog een vordering van<br />
10.000 euro op vader en daarvoor moesten de anderen opdraaien.<br />
Een probleem, want de nalatenschap was niet groot. Een slimme<br />
advocaat benadrukte echter dat de nabestaanden daar aten om de<br />
begrafenis te regelen. Thuis was geen optie omdat de koelkast leeg<br />
was. Dus was geen sprake van een daad van aanvaarding. De Hoge<br />
Raad is daarin meegegaan. Toch is met de nieuwe wet rond de beneficiaire<br />
aanvaarding in de praktijk weinig veranderd. De scherpe randjes<br />
zijn er vanaf. De foto mag voortaan mee, omdat die geen andere<br />
dan emotionele waarde heeft, maar tanken met de pinpas van de<br />
overledene is alweer bestraft.”<br />
‘Een erfenis kan iemands<br />
faillissement inluiden’<br />
SCHIJF VAN VIJF<br />
“Ik begin mijn verhaal meestal met de Schijf van vijf en dan niet<br />
die van het Voedingscentrum. Dat kun je wel zien”, zegt Bernard<br />
Schols met enige zelfspot. De eerste schijf is die van het huwelijksvermogensrecht.<br />
“Sommigen denken bij een overlijden vaak niet aan<br />
huwelijkse voorwaarden, terwijl juist daarin fiscale muziek zit. Echtgenoten<br />
kunnen koude uitsluiting, waarbij elke vorm van gemeenschap<br />
van goederen is uitgesloten, ongedaan maken. Bij overlijden<br />
verdwijnt dan alsnog de helft van het vermogen en is minder erfbelasting<br />
verschuldigd. Ten tweede herhaal ik: schenk belastingvrij<br />
bij leven. Dat kan eenmalig een groter bedrag zijn of jaarlijks rond<br />
de 5.000 euro per kind.” Steeds meer Hollanders maken gebruik van<br />
een unieke techniek, de papieren schenking oftewel ‘The Dutch gift’.<br />
“Ouders schenken op papier voor de belasting, maar keren het bedrag<br />
pas na hun overlijden uit. De Belastingdienst erkent deze wat dubbele<br />
methode, maar de ouders betalen tijdens leven een pittige rente<br />
van zes procent. Daardoor halen ze wel een extra schenkingsvrijstelling<br />
binnen voor hun kinderen. Zo heeft alles twee kanten.” Dan is er<br />
nog ‘herroepelijk’ schenken. “Ontvangers moeten dan voldoen aan in<br />
een clausule opgenomen voorwaarden om het geld te mogen behou-<br />
SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2017</strong> 145
ERFRECHT<br />
den. Tot 2003 stond in de wet ‘eens gegeven, 2015 is alles veranderd. Toen is de Europese<br />
blijft gegeven’, nu mogen gevers in dit geval Erfrechtverordening van kracht geworden.<br />
het bedrag terugvragen, tenzij de voorwaarden<br />
strijdig zijn met de openbare orde en de zen het erfrecht van het land waarvan ze de<br />
Die bepaalt dat mensen ervoor kunnen kie-<br />
goede zeden.”<br />
nationaliteit hebben van toepassing te laten<br />
zijn op buitenlandse bezittingen, zoals een<br />
MENSEN LATEN GELD<br />
vakantiehuisje. Buitenlandse rechters gaven<br />
LIGGEN<br />
Nederlanders vroeger nul op het rekest, nu<br />
De derde schijf gaat over testamenten, die moeten ze die ‘rare’ Nederlandse spelregels<br />
meestal nog zijn gebaseerd op wetgeving uit volgen. Dat is wennen.”<br />
1838. “Ze zijn nog geldig, maar nu kan veel<br />
meer. Haal ze uit de kast en laat ze aanpassen.<br />
Niet iedereen met een (groot) vermogen,<br />
zoals recent nog Prince, heeft een testament. 'In huwelijkse<br />
Men beseft niet dat, zoals ik wel eens gekscherend<br />
zeg, de dood leeft en het daarom voorwaarden<br />
wel verstandig zou zijn.” Belangrijk is schijf<br />
vier. “In de schoenendoos zijn naast het testament<br />
vaak ook papieren van de overlij-<br />
zit fiscale<br />
densrisicoverzekering te vinden. Mensen muziek'<br />
vergeten vaak dat daar veel geld ligt waarmee<br />
ze hypotheek kunnen aflossen. Daarnaast<br />
is het fiscaal vrij eenvoudig bepaalde<br />
bedragen via een levensverzekering belastingvrij<br />
naar iemand toe te laten gaan. Denk EXECUTEURS MET STERREN<br />
ook aan een koopakte, juist ter voorkoming Bernard Schols is in 2007 gepromoveerd<br />
van een grote teleurstelling. Het kan zijn dat op een proefschrift waarin hij executeurs<br />
nabestaanden denken dat het huis dat zij (-testamentair) sterren geeft en in klassen<br />
erven een miljoen waard is, maar dat het in indeelt. “Ik zag hen als student al als medium<br />
werkelijkheid in de jaren tachtig op papier al tussen leven en dood, een verlengstuk van<br />
is verkocht voor twee ton, onder het beding de overledene die diens wil overbrengt aan<br />
dat uitvoering van de akte pas plaatsheeft de erfgenamen.” Dat kan ook tijdens het<br />
na overlijden. Alleen staat dat nergens geregistreerd<br />
en blijkt dat pas als het te laat is. hem of haar nog met het volle verstand heeft<br />
leven van een wilsonbekwame persoon, die<br />
Maak, om het de nabestaande makkelijker aangewezen in een ‘levenstestament’. Voor<br />
te maken en je eigen gemoedsrust te bevorderen,<br />
op tijd een lijstje. Laat weten waar je soort erfrechtelijke prins Carnaval, maar in<br />
2003 was de executeur in mijn ogen een<br />
de financiële papieren bewaart en hoe nabestaanden<br />
belangrijke telefoonnummers, hij een belangrijke vertrouwensfunctie. Als<br />
het nieuwe recht is dat veranderd en heeft<br />
polissen en digitale wachtwoorden kunnen grote chef, die alles regelt, ruzies voorkomt<br />
vinden. Dat is sowieso prettig om op een rijtje<br />
te hebben.” De laatste schijf is internatio-<br />
kan hij zelfs de nalatenschap verdelen als de<br />
en zorgt dat het geld op de juiste plaats komt,<br />
naal en ook hier verrast Bernard Schols met familie er niet uitkomt. Zo’n executeur verdient<br />
de meeste sterren.” Veranderingen in<br />
recente ontwikkelingen waarvan nog lang<br />
niet iedereen weet heeft. “Op 17 augustus de erfrechtwereld dringen langzaam door,<br />
Prof. mr. dr. Bernard Schols is hoogleraar Successierecht verbonden aan het Centrum voor Notarieel Recht van de<br />
Faculteit der Rechtsgeleerdheid van de Radboud Universiteit Nijmegen. Hij schrijft geregeld artikelen en columns en<br />
maakt als spreker ingewikkelde zaken rond erven, schenken en belasting toegankelijk.<br />
bernardschols@speakersacademy.nl<br />
146<br />
SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2017</strong><br />
vandaar dat velen niet weten dat kinderen<br />
weinig meer te zeggen hebben over waar ze<br />
recht op hebben. Als de eerste ouder overlijdt<br />
en het testament voorziet daarin is de<br />
partner de enige erfgenaam, de legitieme<br />
portie komt pas vrij als die ook overlijdt. De<br />
nalatenschap kan volgens diezelfde laatste<br />
wil ook naar één in plaats van alle kinderen<br />
gaan. De overblijvers krijgen dan een schadevergoeding,<br />
die overeenkomt met de helft<br />
van de ‘klassieke’ waarde. Hoe meer erfgenamen,<br />
des te minder geld. “Dat is soms moeilijk<br />
te aanvaarden, maar ook in die gevallen<br />
probeer ik vanuit het zwart-witte te kijken<br />
om begrip voor de ander te laten ontstaan.”<br />
‘UITERSTEN RAKEN MIJ’<br />
Het mooie van het erfrecht is, vindt<br />
Schols, dat het te maken heeft met de feiten<br />
des levens. “Er zit emotie in en tegelijk gaat<br />
het om geld. Het slechte én het goede van<br />
de mens komen boven. Tante is dood en we<br />
zijn verdrietig, maar ook: tante is dood en nu<br />
erven we en gaan we verder met het geld dat<br />
zij niet heeft uitgegeven. Die uitersten raken<br />
mij, als man van uitersten, telkens weer. Als<br />
tante slim was geweest was ze lekker van<br />
haar geld met vakantie gegaan. Het erfrecht<br />
leert mij dat ik moet genieten van het leven.”<br />
Bernard Schols is een emotioneel mens, die<br />
letterlijk de emotie proeft in een nalatenschap.<br />
Hij herhaalt dat hij precies dezelfde<br />
feiten van twee kanten wil bekijken. “Ieder<br />
heeft een ander verhaal, maar het is in beide<br />
gevallen waar. De feiten kunnen uitersten<br />
zijn, waarbij ik in het midden wil uitkomen.”<br />
Schols is notaris, rechter en – op school –<br />
zanger van een punkband geweest. Nu is hij<br />
verhalenverteller, adviseur en hoogleraar.<br />
“Ik kom niet alleen met studenten en familie<br />
in aanraking, maar ook met huisvrouwen<br />
en advocaten. Dat is een luxe. Het is heerlijk<br />
voor hen te spreken en te improviseren,<br />
waardoor je ook zelf benieuwd bent wat je<br />
gaat vertellen.”<br />
© WALTER KALLENBACH
© ESA NASA<br />
LEZERSACTIE<br />
<strong>ACADEMY</strong> ® <strong>Magazine</strong><br />
is benieuwd naar uw mening!<br />
Vertel ons wat u vindt van<br />
<strong>ACADEMY</strong>® <strong>Magazine</strong> en waarover<br />
u graag meer zou willen lezen.<br />
Stuur uw ideeën, suggesties of<br />
aanbevelingen naar<br />
magazine@speakersacademy.nl<br />
‘Bringing Knowledge to the World’<br />
“De eerste 100<br />
deelnemers<br />
ontvangen<br />
mijn boek<br />
Droomvlucht”<br />
(twv € 29, 95 )<br />
dr. André Kuipers<br />
De no. 1 spreker van Nederland<br />
SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2017</strong> 147
© MET DANK AAN BAHMAN PANAHI<br />
148<br />
SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2017</strong>
KALLIGRAFIE EN MUZIEK<br />
‘Kalligrafie leert ons buiten<br />
kaders te denken’<br />
Bahman Panahi MA<br />
Tekst: Jacques Geluk<br />
Kalligraferen is meer dan de kunst van het schoonschrift. “Het is een culturele uiting, een ritueel,<br />
een levensbeschouwing”, zegt de in Frankrijk woonachtige kalligraaf én muzikant Bahman<br />
Panahi. “Terwijl ik opgroeide als kind in Iran was ik al verliefd op de bewegingen en de letters.”<br />
"<br />
Artistieke expressie is<br />
slechts één aspect van kalligrafie.<br />
De kunst van het<br />
mooi en sierlijk schrijven<br />
is gebaseerd op letters en woorden<br />
die samen een boodschap vormen.<br />
Door daarmee bezig te zijn verandert<br />
je manier van leven, ga je heel<br />
anders tegen dingen aankijken en<br />
sta je meer open naar anderen toe.<br />
Bij mijn studenten zie ik dat het zo<br />
werkt”, vertelt Bahman Panahi, die<br />
wereldberoemd is door zijn kalligrafische<br />
afbeeldingen gebaseerd op<br />
het Perzische en het daaraan nauw<br />
verwante Arabische alfabet. “Het<br />
verschil zit hem in het aantal letters,<br />
32 in plaats van 28.” Hij heeft<br />
tijdens zijn studie ook aan Latijnse<br />
kalligrafie, gebaseerd op ons alfabet, gedaan.<br />
“Ik streef ernaar zeer professioneel en op het<br />
allerhoogste niveau te werken. Dan moet je<br />
keuzes maken. Het is onmogelijk in alles te<br />
excelleren.”<br />
Bahman komt ter wereld als achtste kind in<br />
een groot artistiek gezin met in totaal negen<br />
kinderen. Via zijn oudere broers komt hij al<br />
heel jong in contact met muziek, schilderen,<br />
theater en kalligrafie. “Voor mezelf koos ik,<br />
zonder toen precies te weten waarom, voor<br />
‘De muzikaliteit<br />
van lijnen en<br />
punten’<br />
kalligrafie en muziek. In geest en praktijk<br />
was ik voortdurend met beide kunstvormen<br />
bezig”, vertelt hij. “Kalligrafie was<br />
een soort droom. Ik was vanaf mijn vijfde,<br />
zesde jaar verliefd op schoonschrijven.<br />
De bewegingen en de vormen van de<br />
letters spraken mij enorm aan. Ik had<br />
er zoveel behoefte aan daar wat mee te<br />
doen dat ik al met kalligraferen begon<br />
voordat ik kon lezen en schrijven. Dat<br />
heb ik mezelf al vrij snel, nog voor de<br />
basisschool, geleerd. Zo graag wilde ik<br />
begrijpen wat de letters betekenden en<br />
hoe ik de woorden kalligrafisch kon<br />
weergeven. Tegen mijn studenten zeg<br />
ik altijd dat ik met kalligrafie ben geboren<br />
en zo voel ik dat nog steeds.”<br />
TRADITIONELE KUNST<br />
De dan 12-jarige Bahman maakt<br />
eind 1978, begin 1979 van nabij de<br />
revolutie in zijn land mee. Ayatollah<br />
Khomeini neemt de plaats in van de<br />
gevluchte, pro-westerse sjah Mohammad<br />
Reza Pahlavi en sticht een streng islamitische<br />
staat. “Vooral de westerse landen en<br />
hun kunst- en muziekuitingen werden daardoor<br />
getroffen. De lokale, traditionele kunsten<br />
voeren er juist wel bij. Na de revolutie<br />
maakte het creëren en onderwijzen van kalligrafie<br />
een grote ontwikkeling door in Iran.<br />
Het nieuwe regime en het nieuwe systeem<br />
faciliteerden en steunden deze kunstvorm<br />
zelfs. Op mijn achttiende was ik al afgestudeerd<br />
aan de belangrijkste universiteit voor<br />
SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2017</strong> 149
KALLIGRAFIE EN MUZIEK<br />
kunst en kalligrafie in Teheran, waarna ik<br />
mij in volgende studies ging specialiseren in<br />
nieuwe concepten op dit gebied.”<br />
Inmiddels weet Bahman, die de traditionele<br />
instrumenten tar en sitar bespeelt, beter<br />
waarom hij juist voor muziek en kalligrafie<br />
heeft gekozen. “Mijn muziek staat voor<br />
de Iraanse geschiedenis, cultuur en beschaving<br />
en mijn kalligrafie voor een spontaan<br />
beeld van de Iraanse creativiteit en smaak.<br />
Het verband en de balans tussen beide zijn<br />
voor mij heel belangrijk en ik heb daar eerst<br />
in Iran en later in Frankrijk onderzoek naar<br />
gedaan. Dit heeft ertoe geleid dat ik de relatie<br />
tussen het visuele en het sonore heb gekozen<br />
als onderwerp voor mijn doctorale thesis.”<br />
150<br />
SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2017</strong><br />
‘IK HOUD VAN RÛMÎ’<br />
De dertiende-eeuwse wijsgeer, dichter,<br />
islamgeleerde, theoloog en Soefi-mysticus<br />
Djalâl-al-Din Muhammad Rûmî (1207-<br />
1273) is een van Bahman Panahi’s favoriete<br />
denkers en inspiratoren. In 2015 heeft<br />
hij daarom het boek ‘Le jardin des lettres de<br />
Rûmî’ uitgebracht, waarin hij zinnen uit de<br />
talloze gedichten van deze grote auteur in<br />
het Frans en Engels heeft opgenomen. Elke<br />
tekst gaat vergezeld van de op moderne wijze<br />
gekalligrafeerde letter uit het Perzische alfabet<br />
waarmee het originele vers begint. “Ik<br />
ben gek op Rûmî’s leven, de manier waarop<br />
hij het bestaan verklaart en hoe hij naar religie<br />
en spiritualiteit kijkt. Officieel behoor ik<br />
niet tot de Soefi-stroming, maar het gedachtegoed<br />
en de bijbehorende mystiek inspireren<br />
mij enorm. Het Soefisme, dat alle religies<br />
gelijk behandelt, beïnvloedt mijn denk- en<br />
levenswijze. Een belangrijk aspect daarin is<br />
de relatie van mensen tot hun schepper. Alle<br />
culturen noemen Hem anders, God, Dieu,<br />
Allah, Jahweh, etc. en proberen Hem in een<br />
hokje te stoppen, maar Hij is vooral een<br />
vriend. Het mysticisme leert ons dat we ons<br />
niet moeten laten beperken door alles in een<br />
bepaald kader te willen zetten. Een tweede<br />
aspect is dat de relatie die we hebben met de<br />
createur, de schepper, en Zijn imago gebaseerd<br />
moeten zijn op schoonheid en liefde.”<br />
Al in 2008 heeft Bahman poëzie van Rûmî<br />
kalligrafisch (inkt op papier) weergegeven<br />
en geëxposeerd onder de noemer ‘Without<br />
you! Never’ in Frankrijk en Marokko. “Zijn<br />
Soefisme zou het antwoord moeten zijn op<br />
de problemen in de wereld van vandaag.” “De<br />
letters die de basis vormen van de kalligrafische<br />
uitingen zijn gebaseerd op teksten. De<br />
boodschap, die ik tijdens mijn lessen graag<br />
doorgeef, gaat over verschillende aspecten<br />
van ons leven en de kunst en biedt een mooie<br />
opening naar een andere manier van leven.<br />
Vanuit mijn ervaring als leraar voor buitenlandse<br />
studenten kan ik zeggen dat het helpt<br />
als zij de Perzische taal begrijpen en kunnen<br />
lezen, maar noodzakelijk is dat absoluut niet.<br />
Als kind wist ik dat tenslotte ook niet toen ik<br />
met kalligraferen begon. Ik heb een methode<br />
ontwikkeld, waardoor ik kan werken met<br />
mensen die het Perzische alfabet niet kennen.<br />
Ik leer hen de bewegingen die nodig zijn
KALLIGRAFIE EN MUZIEK<br />
om de vormen te creëren. Tijdens dat proces<br />
gaan ze vanzelf de letters, het alfabet en<br />
de combinaties van de verschillende tekens<br />
begrijpen en al snel geldt dat ook voor woorden.<br />
De taal wordt bekender voor hen. Daarnaast<br />
is kalligrafie een van de modernere en<br />
meer gepassioneerde menselijke kunstvormen,<br />
die in mijn visie mensen kan helpen<br />
vriendelijker en gecommitteerder te zijn en<br />
de diepere zin van het (echte) leven beter te<br />
doorgronden.”<br />
ENORME KALLIGRAFIEËN<br />
Er komt een nieuw project rond Rûmî’s<br />
poëzie aan. Een concept rond de grote<br />
dimensie van Panahi’s thesis ‘De muzikaliteit<br />
van lijnen en punten’. “Dat wordt een<br />
nieuwe ervaring met kalligrafie op geprepareerd<br />
papier met een afmeting variërend van<br />
twee tot vier meter. Dat is ongekend en is<br />
mijn volgende expositieproject. Daarnaast<br />
kom ik met een Franstalig boek over mijn<br />
zelf ontwikkelde nieuwe lesmethode voor<br />
Perzische kalligrafie, dat het resultaat is van<br />
vele jaren lesgeven aan studenten over de<br />
hele wereld. Gemeten aan het aantal studenten<br />
dat ik al heb onderwezen – van Afrika<br />
en Europa tot de Verenigde Staten en Azië<br />
– denk ik dat er zeker belangstelling voor<br />
is. Bovendien geef ik les in Parijs en hoop<br />
ik in de nabije toekomst ook workshops in<br />
Nederland te geven, al was het maar omdat<br />
jullie zulke goede (typo)grafische opleidingen<br />
hebben.” Op muzikaal gebied heeft<br />
Bahman Panahi nog niet zo lang geleden<br />
concerten van klassieke Perzische muziek<br />
gegeven in Dallas, Texas (tijdens het International<br />
Festival of Islamic Art) en Parijs<br />
(een fusion-concert met een Franse harpist<br />
en een Indiase percussionist). Grote kans<br />
dat degenen die zijn kalligrafie kennen zich<br />
zullen herkennen in zijn muziek en de relatie<br />
tussen beide ervaren.<br />
Bahman Panahi heeft zijn Masters-graad en licentie gehaald aan het Iraanse Instituut van Kalligrafen. Bovendien<br />
is hij afgestudeerd aan de Faculteit der Schone Kunsten van de Universiteit van Teheran en heeft daarna<br />
zijn studie in Frankrijk vervolgd aan de Ecole des Beaux-arts in Valenciennes en de Sorbonne ((Masters). In de<br />
muziek heeft hij zich bekwaamd onder leiding van grote namen in de Perzische klassieke muziek. Sinds 1990<br />
geeft de sinds 2002 in Parijs woonachtige Bahman cursussen en lezingen en houdt hij tentoonstellingen en<br />
concerten op vijf continenten. Hij is geregeld gevraagd als gastprofessor door bijvoorbeeld Harvard en andere<br />
universiteiten. bahmanpanahi@speakersacademy.nl<br />
© MET DANK AAN BAHMAN PANAHI<br />
SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2017</strong> 151
© JACQUES GELUK<br />
Een kleine hoeveelheid verse spirulinapasta per dag levert enorm veel essentiële voedingsstoffen op. Goed<br />
nieuws voor alle mensen die daaraan een tekort hebben en nu hun dagelijkse portie gezondheid bij wijze van<br />
spreken gewoon door de vla of de yoghurt kunnen roeren. Tim van Koolwijk (30), oprichter/eigenaar van<br />
Spireaux, onderzoekt nu of bijvoorbeeld ziekenhuizen en verzorgingstehuizen geïnteresseerd zijn in het tegen<br />
een betaalbare prijs aanbieden van verse spirulinaproducten aan patiënten en bewoners. Om te beginnen.<br />
152<br />
SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2017</strong>
WETENSCHAP/GEZONDE VOEDING<br />
Eten wat de vis eet:<br />
spirulina is super gezond<br />
drs. ir. Tim van Koolwijk<br />
Tekst: Jacques Geluk<br />
In zeer efficiënte en compacte LED-fotobioreactoren<br />
kweekt de jonge ondernemende<br />
ingenieur Tim van Koolwijk<br />
spirulina, een eetbare fotosynthetische<br />
cyanobacterie of blauwalg en in verse vorm<br />
super gezond. “Het is een hele directe voedingsbron.<br />
Er zitten bijvoorbeeld veel meervoudig<br />
onverzadigde vetzuren in spirulina.<br />
Vissen eten deze algen en wij eten die vissen.<br />
Dat is dus eigenlijk heel inefficiënt. Tenzij je<br />
vis gewoon lekker vindt, hoef je het voor je<br />
gezondheid dus niet meer te eten”, lacht hij. In<br />
zijn ruimte in het duurzame bedrijvencomplex<br />
BlueCity010 – het vroegere Tropicanazwembad<br />
in Rotterdam – vertelt Tim met<br />
aanstekelijk enthousiasme wat voor goeds<br />
er nog meer in dit plantje zit: “Tien mineralen,<br />
elf vitaminen, essentiële vetzuren en<br />
meer dan 60% proteïne waarin achttien aminozuren<br />
aanwezig zijn, de bouwstenen van<br />
leven. Dat maakt theoretisch op termijn ook<br />
veel land- en tuinbouw overbodig.” Het kan<br />
niet op, want fycocyanide, de blauwe kleurstof<br />
die erin zit, is volgens Tim bewezen<br />
goed voor de hersenontwikkeling. “Ik richt<br />
me allereerst het meeste op groepen die dit<br />
het beste kunnen gebruiken. Denk aan zelfstandig<br />
wonende ouderen die niet meer<br />
kunnen of willen koken en daardoor te weinig<br />
goede voedingsstoffen binnenkrijgen,<br />
maar ook aan bewoners van verzorgingstehuizen<br />
of patiënten van ziekenhuizen die<br />
vaak te eenzijdig eten. Een stagiaire van Spireaux<br />
onderzoekt hoe groot de belangstelling<br />
daarvoor is. Binnenkort denk ik hier bij<br />
BlueCity 010 al voor 1000 mensen spirulinapasta<br />
te kunnen maken, die dat dan dagelijks<br />
kunnen eten”, zegt Tim bevlogen. Hij wil<br />
het verschil maken en wat betekenen voor<br />
anderen. Dat is allemaal mooi, maar er zullen<br />
zeker mensen zijn die het ietwat eng vinden<br />
rauwe spirulina-algen te eten, zeker als<br />
ze vers en vloeibaar zijn. “Verse spirulina is<br />
geur- en smaakneutraal en daardoor eenvoudig<br />
te mengen met allerlei populaire voedingsmiddelen,<br />
zoals sappen, smoothies en<br />
zuivelproducten als yoghurt en vla.”<br />
‘Verse spirulina<br />
is een superfood’<br />
ALLEEN VERS IS DUURZAAM<br />
Spirulina is al langer te koop in poederen<br />
tabletvorm, maar ruikt en smaakt dan<br />
als visvoer. “Er zijn ook sapjes op de markt,<br />
waarin slechts 1 tot 3 procent verse spirulina<br />
zit. Daaraan heb je weinig, dat is in feite<br />
dure vruchtensap. Vers gekweekte of gecultiveerde<br />
pasta is, wanneer het water eruit is<br />
gefilterd en afgespoeld, zuiver. Alle goede<br />
nutriënten zijn daarin behouden. Het fotosynthetische<br />
proces is efficiënt. De cellen<br />
van de cyanobacterie verdubbelen zichzelf<br />
bijzonder snel, waardoor het mogelijk is<br />
in compacte kweekbakken voldoende spirulina<br />
te produceren.” Het kweekproces is<br />
bovendien heel duurzaam. De cyanobacteriën<br />
zetten veel CO₂ om in zuurstof en de<br />
bioreactoren zijn zo compact dat ze op den<br />
duur ook bij instellingen of voedingsmiddelen<br />
te plaatsen zijn, wat vervuilende transportbewegingen<br />
tot een minimum beperkt.<br />
Verder kan het water in de reactoren tot een<br />
jaar lang worden hergebruikt, waardoor<br />
een besparing van meer dan 99 procent ten<br />
opzichte van proteïne uit rundvlees mogelijk<br />
is. De komende tijd wil Tim alles in eigen<br />
hand houden. Hij wil zeker weten dat alles<br />
goed gaat, al was het maar omdat het moeilijk<br />
is de culturen zuiver te houden. “Gelukkig<br />
groeit spirulina ook onder zeer extreme<br />
omstandigheden, die ongeschikt zijn voor<br />
andere organismen. Daardoor kun je ook<br />
onder niet geheel steriele omstandigheden,<br />
zoals in de ruimte die ik nu heb, deze cultuur<br />
rein houden.” Hij wijst op nog een verschil:<br />
“Doordat het algje spirulina eigenlijk<br />
een cyanobacterie is zit er geen wand om de<br />
nucleus van de cel. Daardoor kan het menselijk<br />
lichaam het rauwe product zonder enige<br />
bewerking goed opnemen. Gewone algen<br />
moeten echter chemisch of mechanisch<br />
bewerkt worden voordat ze eetbaar zijn.”<br />
DRIJVENDE BIOREACTOREN<br />
Spireaux is een voorzetting van Tims<br />
afstudeerproject in Indonesië. “Ik wilde iets<br />
doen met ontwikkelingshulp en had een<br />
gesprek gehad met iemand die actief was<br />
in het algenwereldje. Hij vertelde mij over<br />
fabrieken die op gigantische schaal algen<br />
produceren voor westerse markten. Dit<br />
‘oersoepje’ sprak mij tot de verbeelding en<br />
ik was overtuigd van de potentie van algen<br />
als voedingsbron voor mensen in ontwik-<br />
SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2017</strong> 153
WETENSCHAP/GEZONDE VOEDING<br />
‘De blauwe<br />
kleurstof in<br />
spirulina is goed<br />
voor de hersenontwikkeling’<br />
SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2017</strong><br />
kelingslanden. Vervolgens ben ik twee keer<br />
naar Indonesië gereisd om daar onderzoek<br />
te doen naar de wijze waarop micro-organismen<br />
kunnen bijdragen aan het oplossen<br />
van ondervoeding. Met 750 pagina’s transcript<br />
en vijftig uur video ben ik in Nederland<br />
teruggekomen. Op basis daarvan heb<br />
ik daar ter plaatse een systeem ontwikkeld<br />
waarbij de lokale bevolking op zee met drijvende<br />
bakken of bioreactoren – eigenlijk zijn<br />
het gewoon simpele ronde plastic containers<br />
– cyanobacteriën kan kweken. Het eten<br />
van spirulina, dat gelukkig heel snel groeit,<br />
kan het ijzer- en vitamine-A-tekort waaraan<br />
veel mensen lijden oplossen. Dat moet<br />
ook, want zo’n gebrek zorgt voor een minder<br />
goede ontwikkeling van de hersenen, waardoor<br />
mensen niet hun volle potentie kun-<br />
154<br />
nen benutten en vaak zijn veroordeeld tot<br />
blijvende armoede. Mensen weten vaak niet<br />
wat vitaminen zijn. Kinderen krijgen suikerwater<br />
van hun ouders, omdat ze daar ogenschijnlijk<br />
vrolijk en dus gezond van worden.<br />
Ook krijgen baby’s vaak geen borstvoeding,<br />
omdat ouders dat zien als ‘iets voor arme<br />
mensen’.” Op armoede en ondervoeding rust<br />
in Indonesië volgens Tim een groot taboe.<br />
WOONKAMER TE KLEIN<br />
Met een gesloten tankje, een thermoskan<br />
en daarin een beetje geconcentreerde<br />
spirulinacultuur kweekt Tim na terugkeer<br />
in Nederland thuis door. “Ik was nog bezig<br />
met mijn afstudeerproject en wilde er meer<br />
over weten. Driekwart jaar later ontmoette<br />
ik tijdens mijn eindpresentatie bij TNO<br />
iemand die zich afvroeg of het niet mogelijk<br />
was op commerciële schaal te gaan kweken<br />
in grote kassen in bijvoorbeeld Spanje,<br />
waar de weersomstandigheden beter zijn.<br />
We zijn gaan samenwerken, maar eigenlijk<br />
zag ik meer in op kleinere schaal kweken in<br />
een gesloten systeem met compacte hoogefficiënte<br />
reactoren, die makkelijk te isoleren<br />
en daardoor op temperatuur te houden<br />
zijn. Uiteindelijk ben ik alleen verdergegaan<br />
met steeds grotere reactoren. Mijn<br />
woonkamer werd te klein, dus ben ik in<br />
januari 2015 ingetrokken bij BlueCity010.”<br />
Tim moet het eerste jaaralles zelf aanschaffen<br />
en heeft er daardoor andere baantjes,<br />
zoals lesgeven op de universiteit, bij. In<br />
november 2015 gaat het ineens een stuk<br />
gemakkelijker wanneer hij de ASN Bank<br />
Wereldprijs wint met zijn project en gaat hij<br />
keihard aan de slag. Afgelopen zomer heeft<br />
hij een subsidie van Citylab010 gekregen,<br />
die hem in staat stelt het dit jaar volledig<br />
geschaalde reactoren te kunnen bouwen.<br />
Drs. ir. Tim van Koolwijk is onder meer oprichter van Spireaux. Zijn bedrijf ontwikkelt kleine fotobioreactoren<br />
voor de productie van pasta van zeer voedzame verse spirulina (Arthrospira Platensis) voor menselijke consumptie.<br />
Hij heeft gestudeerd aan de TU Delft (Geïntegreerd Productontwerp en Wetenschappelijke Communicatie)<br />
en voordien aan dezelfde universiteit zijn BSc Industrial Design Engineering gehaald. Tim heeft in het<br />
kader van zijn studie projecten gedaan in Azië. timvankoolwijk@speakersacademy.nl<br />
TERUG NAAR INDONESIË<br />
Tims uiteindelijke doel is terugkeren naar<br />
Indonesië en daar zijn project ook voortzetten.<br />
“Het is makkelijker hier dingen te<br />
ontwikkelen en een financiële basis te leggen.<br />
Bovendien ben ik geen microbioloog<br />
en moet ik dus veel dingen uitproberen en<br />
ervaring opdoen. Veel fouten maken en het<br />
daarna beter doen. Daar is dit een uitstekende<br />
plek voor”, zegt hij terwijl hij laat zien<br />
hoe Tropicana langzaam verandert in het<br />
dynamisch duurzame bedrijvencomplex dat<br />
het uiteindelijk moet worden. Terug bij zijn<br />
eigen 25 vierkante meter ‘grote’ ruimte wijst<br />
hij op de gang naar een proefreactor. “Door<br />
de waterdruk is die ontploft en is er een stuk<br />
plexiglas uitgevlogen. Dat was vervelend,<br />
want daardoor stroomde 300 liter water<br />
over de vloer en heb ik het enige tijd zonder<br />
behuizing van de kweekbak moeten doen.<br />
Gelukkig heb ik inmiddels mijn nieuwe<br />
reactor aan kunnen zetten en na een korte<br />
evaluatie ben ik daarna weer snel begonnen<br />
met de volgende die weer een maatje groter<br />
zal zijn.” Het project in Indonesië betekent<br />
overigens niet dat Tim van Koolwijk stopt<br />
met zijn Nederlandse activiteiten. In tegendeel.<br />
Hij heeft grootse plannen. Hij heeft in<br />
december een grotere ruimte in het voormalige<br />
zwemparadijs betrokken om voldoende<br />
kweektanks te kunnen neerzetten. Om zijn<br />
product ook buiten de verzorgingstehuizen,<br />
ziekenhuizen en sportclubs – die hebben al<br />
belangstelling getoond voor zijn superfood –<br />
te kunnen verkopen overweegt hij samen te<br />
gaan werken met voedselproducenten. Zonder<br />
zijn idealen te verkwanselen. “Verse spirulina<br />
werkt alleen als zowel de kwaliteit als<br />
de kwantiteit in orde zijn. Misbruik wil ik<br />
altijd voorkomen.”<br />
© JACQUES GELUK
COLUMN<br />
België-Nederland,<br />
de eeuwige interland<br />
Paul Wouters<br />
Als een Nederlandse onderneming<br />
een Belgisch bedrijf overneemt<br />
(Albert Heijn - Delhaize),<br />
of een Belgische onderneming<br />
aast op een Nederlands bedrijf (bpost -<br />
PostNL) hangt er altijd elektriciteit in de<br />
lucht. We zijn goede buren natuurlijk en we<br />
gaan tegenwoordig samen op handelsmissie,<br />
maar steeds weer duiken ook misverstanden<br />
en stekeligheden op. Denk aan irritaties<br />
rond de veiligheid van Belgische kerncentrales,<br />
het langslepende conflict rond ontpoldering<br />
in Zeeland, de IJzeren Rijn.<br />
Waar Belgen en Nederlanders samenwerken,<br />
is altijd wel wat te beleven – vaak plezier,<br />
maar ook wel onbegrip en zelfs ergernis<br />
of wantrouwen. Een heel banaal voorbeeld:<br />
Nederlanders raken in de war van de manier<br />
waarop Belgen al dan niet tutoyeren; als het<br />
hen wordt uitgelegd slaken ze een zucht van<br />
verlichting. Belgen begrijpen dan weer niet<br />
waar Nederlanders zich druk over kunnen<br />
maken. Uit onbegrip kan wantrouwen ontstaan.<br />
Onlangs had ik een workshop met<br />
IT-projectmanagers van een grote Nederlandse<br />
bank. Plaats van de handeling: Brussel.<br />
Ze informeren elkaar met een periodiek<br />
dashboard, waarop de voortgang van projecten<br />
zichtbaar is door middel van de kleuren<br />
groen, oranje, rood. Op de dashboards<br />
van de Belgen wemelt het van oranje, soms<br />
rood; de Nederlanders laten vooral groen<br />
zien. Tot grote ergernis van de Belgische collega’s,<br />
want ze zijn hun vertrouwen in dat<br />
optimisme kwijtgeraakt: op de dag dat opgeleverd<br />
moet worden, komen alsnog lelijke<br />
apen uit de Nederlandse mouw. Pas bij deze<br />
gelegenheid in Brussel werd dit probleem<br />
benoemd en begreep men het tegen de achtergrond<br />
van onderlinge cultuurverschillen.<br />
Dat cultuurverschillen tussen Belgen en<br />
Nederlanders aanzienlijk zijn, is inmiddels<br />
uitvoerig gedocumenteerd. Uit mijn eigen<br />
© TON VAN TIL<br />
onderzoek blijkt dat vooral<br />
Nederlanders geneigd zijn<br />
de verschillen te onderschatten. Ze gaan er<br />
vaak vanuit dat in het bijzonder Vlamingen,<br />
die ze nog redelijk goed kunnen verstaan,<br />
ongeveer denken en doen zoals zijzelf.<br />
Ten onrechte, want vergis je niet: Vlamingen<br />
lijken cultureel meer op Walen, Brusselaars<br />
en Fransen dan op Nederlanders.<br />
België behoort tot de Latijnse cultuurgroep<br />
in Europa, Nederland tot de Noordelijke,<br />
samen met Denemarken, Zweden, Noorwegen<br />
en het noorden van Duitsland.<br />
Verschillen staan samenwerking natuurlijk<br />
niet in de weg, integendeel! Juist doordat<br />
Belgen en Nederlanders verrassend vaak op<br />
een andere manier tegen zaken aankijken,<br />
andere talenten en manieren van communicatie<br />
hebben, werk op een andere manier<br />
aanpakken en er andere ideeën over kwaliteit<br />
op na houden, kunnen ze elkaar uitstekend<br />
aanvullen en veel profijt halen uit<br />
samenwerken. ‘Van hoofdpijn naar meerwaarde’<br />
is vaak mijn motto bij workshops<br />
met multicultureel samengestelde groepen<br />
van ondernemingen. Ik heb overigens de<br />
indruk dat binnen internationale ondernemingen<br />
hoe langer hoe meer Benelux-clusters<br />
ontstaan, terwijl men voorheen zag dat<br />
Nederland meer bij het Verenigd Koninkrijk<br />
en België meer bij Frankrijk aanleunde.<br />
Het lijkt me een logische en kansrijke ontwikkeling,<br />
maar… ga er niet vanuit dat de<br />
nieuwe samenwerking vanzelf op rolletjes<br />
gaat lopen!<br />
Wat kan men zich nu concreet voorstellen<br />
bij die workshops? Het pad naar<br />
prettige interculturele samenwerking<br />
loopt van bewustwording, over toepassen,<br />
naar praktische afspraken en praktijk.<br />
De eerste stap is zeer essentieel. Ik<br />
heb van dichtbij meegemaakt hoe de top<br />
van een onderneming als een struisvogel<br />
de kop in het zand stak voor interne<br />
cultuurverschillen. In mijn boek vertel ik<br />
daar een nogal smeuïg verhaal over, met<br />
naam en toenaam; het is met die onderneming<br />
(Fortis) niet goed gegaan. De fase van<br />
bewustwording biedt deelnemers diverse<br />
‘eyeopeners’. Vanuit het beschikbare onderzoek<br />
begrijpt men nu meer van de eigen<br />
ervaringen. Dat leidt tot toepassen van die<br />
inzichten op wat men met elkaar zoal meemaakt<br />
en tot aanbevelingen die men aan<br />
zichzelf en elkaar geeft om productiever te<br />
werken. Zoals met alle afspraken, dienen ze<br />
ook opgevolgd te worden. Eén workshop<br />
maakt de lente niet, maar kan wel een doorbraak<br />
betekenen.<br />
Ik ontwikkelde een arsenaal aan werkvormen<br />
om deelnemers op dit pad te begeleiden.<br />
Dat zorgt niet alleen voor veel inzicht,<br />
maar ook voor een hoop plezier. En dat is<br />
precies de bedoeling. Wij, Belgen en Nederlanders,<br />
delen een gevoel voor humor en dat<br />
helpt geweldig.<br />
paulwouters@speakersacademy.nl<br />
SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2017</strong> 155
© EVERT-JAN DANIELS<br />
“Het is niet alleen de bevolkingsgroei, maar het zijn ook<br />
de gevolgen van armoedevermindering die zorgen voor<br />
ongekende uitdagingen in de transitie naar een<br />
duurzame planeet”<br />
Grondlegger prof. dr. ir. Guus Berkhout<br />
156<br />
SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2017</strong>
BIG DATA<br />
Big data intelligence voor<br />
welvaartsontwikkeling<br />
In steden en landen overal in de wereld staan we voor uiterst ingewikkelde vraagstukken die direct<br />
gekoppeld zijn aan welvaartsontwikkeling, zoals armoedebestrijding, migratiestromen, stagnerende<br />
arbeidsmarkten, zorg voor de natuurlijke omgeving en invloeden van klimaatverandering. In de<br />
afgelopen jaren zijn verschillende oplossingen aangedragen, maar de resultaten zijn beperkt: er is te<br />
weinig samenhang en het grote plaatje ontbreekt.<br />
prof. dr. ir. Guus Berkhout<br />
Het Centre for Global Socio-Economic<br />
Change (CFGSEC) komt<br />
met verrassend nieuwe kennis<br />
over de samenhang tussen<br />
de economische groei, de sociale ontwikkeling<br />
en de ecologische voetafdruk van<br />
georganiseerde samenlevingen. CFGSEC<br />
maakt het grote belang van onderlinge<br />
verbanden – voortkomend uit big data<br />
analyses – met wereldwijde voorbeelden<br />
zichtbaar. Hiermee levert het Centrum<br />
inzichten én vergezichten die van groot<br />
belang zijn voor overheden, multinationals<br />
en internationale organisaties om de<br />
grote vraagstukken met elkaar aan te kunnen<br />
pakken.<br />
TOEKOMSTSCENARIO’S<br />
Het verhaal van CFGSEC is dus niet alleen<br />
vernieuwend en inspirerend; het is ook<br />
gebaseerd op harde feiten. Het Centre helpt<br />
grip te krijgen op grote maatschappelijke<br />
vraagstukken en ondersteunt met haar<br />
kennis het ontwikkelen van fact-based<br />
toekomstscenario’s. Die toekomstscenario’s<br />
spelen een sleutelrol bij de keuzes<br />
die beslissers moeten maken. Denk<br />
aan burgemeesters van grote steden,<br />
toekomstgerichte regeringsleiders,<br />
CEO’s van multinationals, RvB’s van<br />
energiemaatschappijen en beheerders van<br />
grote vermogens.<br />
Centre for Global Socio-Economic Change<br />
Centre for Global Socio-Economic Change<br />
WELVAARTSONTWIKKELING*<br />
DOOR BEÏNVLOEDING<br />
VAN GEDRAG<br />
Inzicht in gedrag van individuen is lastig,<br />
maar het gedrag van groepen is met behulp<br />
van big data goed in kaart te brengen en<br />
daardoor ook goed te voorspellen. CFGSEC<br />
heeft op basis van big data het gedrag van<br />
150 landen over een periode van 30 jaar<br />
onderzocht. Daarmee heeft het Centre verrassende<br />
inzichten verworven over de ontwikkeling<br />
van welvaart en welzijn, namelijk:<br />
• Welvaartsontwikkeling blijkt volgens een<br />
universeel patroon te verlopen, of het<br />
nu gaat om (een cluster van) buurten,<br />
steden, landen of de gehele wereld.<br />
• Sociale, economische en ecologische<br />
veranderingen blijken onlosmakelijk<br />
met elkaar verbonden en investeringen<br />
moeten in balans zijn voor een blijvende<br />
welvaartsontwikkeling.<br />
Met de door CFGSEC ontwikkelde algoritmen<br />
is het mogelijk om te laten zien waar<br />
een georganiseerde samenleving staat in<br />
haar sociaaleconomische ontwikkeling en<br />
welke mate van welvaart het in de toekomst<br />
kan bereiken.<br />
CFGSEC’s fact-based raamwerk kan worden<br />
gebruikt om de effecten van voorgenomen<br />
beleid te voorspellen en toekomstbeelden<br />
van alternatieven zichtbaar te maken. Daarmee<br />
levert CFGSEC de kritische informatie<br />
voor strategische besluitvorming. CFGSEC<br />
maakt fact-based analyses gebaseerd op bigdata<br />
technologie, levert concrete adviezen<br />
en monitort de ontwikkelingen voor specifieke<br />
vraagstukken. Voor leden die haar<br />
onderzoek steunen maakt CFGSEC specifieke<br />
analyses op de schaal van clusters van<br />
landen (bijvoorbeeld de EU), individuele<br />
landen, metropoolregio’s, individuele steden<br />
en buurten. Resultaten vormen de basis voor<br />
het maken van coherent multi-level beleid.<br />
* Onder welvaart verstaat het Centre veel meer dan de<br />
beschikking over voldoende financiële middelen. Het gaat<br />
ook om zaken als gezondheid, zinvol werk en mondiaal<br />
rentmeesterschap.<br />
SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2017</strong> 157
BIG DATA<br />
WORLD PROSPERITY<br />
OUTLOOK<br />
CFGSEC is met haar omvangrijke big<br />
data-onderzoek, uitgevoerd over 150<br />
landen voor een periode van 30 jaar, tot<br />
de ontdekking gekomen dat economische<br />
groei en armoedereductie sterk gekoppeld<br />
zijn. De gemiddelde mondiale welvaart<br />
blijkt zich bovendien te ontwikkelen<br />
volgens een universeel patroon, de ‘Global<br />
Prosperity Curve’. CFGSEC laat voor elk<br />
land een transitiepad zien dat aangeeft<br />
hoe de sociaaleconomische ontwikkeling<br />
is verlopen in het verleden, wat de grote<br />
uitdagingen zijn in het heden en hoe de<br />
ontwikkeling er in de toekomst uit zal zien<br />
bij (on)gewijzigd beleid.<br />
In de eerste World Prosperity Outlook wordt<br />
uitgebreid aandacht besteed aan de nieuwe<br />
inzichten op het gebied van welvaartsontwikkeling<br />
in landen en metropoolregio’s. U<br />
leest er meer over de universele Global Prosperity<br />
Curve, de daarmee verbonden ongelijkheden<br />
tussen landen en ongelijkheden<br />
binnen landen. Met concrete voorbeelden<br />
wordt uitgelegd hoe afwijkingen ontstaan<br />
en wat die betekenen. Onderwerpen die aan<br />
bod komen zijn:<br />
• De positie van individuele landen in het<br />
sociaaleconomische landschap;<br />
• Indeling van landen die zich in een<br />
vergelijkbare ontwikkelingsfase<br />
bevinden, de zgn CDP-clusters;<br />
• Inzicht in de snelheid van welvaartsontwikkeling<br />
van landen langs hun eigen<br />
transitiepad;<br />
• Ecologische factoren, zoals CO2-uitstoot<br />
en vleesconsumptie, die gekoppeld zijn<br />
aan energieverbruik en economische<br />
groei;<br />
• Toepassing van de sociaaleconomische<br />
inzichten op het niveau van<br />
metropoolregio’s;<br />
• Voorbeelden van toekomstvoorspellingen<br />
op basis van harde feiten<br />
(‘fact-based scenario’s’).<br />
LID WORDEN VAN HET<br />
CENTRE FOR GLOBAL SOCIO-<br />
ECONOMIC CHANGE?<br />
Leden van CFGSEC zijn personen en<br />
organisaties in de publieke en private sector.<br />
Zij willen het Centrum ondersteunen bij het<br />
verbeteren van de kwaliteit van het leven<br />
in de wereld door fact-based R&D op het<br />
gebied van welvaart en welzijn. Zij krijgen<br />
ook de mogelijkheid om advies op maat<br />
aangeleverd te krijgen. Denk daarbij aan<br />
inzichten in de ontwikkeling van bepaalde<br />
landen, metropoolregio’s of individuele<br />
steden en de effecten op die ontwikkeling<br />
in de toekomst bij (on)gewijzigd beleid.<br />
Advies is uitsluitend beschikbaar voor<br />
leden van het Centrum.<br />
Als ‘supportive member’<br />
van CFGSEC krijgt u:<br />
• De jaarlijkse update van de complete<br />
World Prosperity Outlook;<br />
• Toegang tot de exclusieve leden<br />
bijeenkomsten van CFGSEC;<br />
• De mogelijkheid advies op maat te krijgen.<br />
Als ‘strategic member’<br />
van CFGSEC krijgt u:<br />
• De jaarlijkse update van de complete<br />
World Prosperity Outlook;<br />
• Toegang tot de exclusieve leden<br />
bijeenkomsten van CFGSEC;<br />
• De mogelijkheid advies op maat te krijgen;<br />
• Een plaats in CFGSEC’s Program<br />
Advisory Board. Hierin wordt<br />
het meerjarenplan geformuleerd<br />
voor onderzoek op basis van<br />
gemeenschappelijke issues;<br />
• Toegang tot de onderzoeksgegevens.<br />
De gemiddelde welvaartsontwikkeling voor 150 landen wordt zichtbaar met de Global Prosperity Curve. Drie<br />
factoren voor welvaartsontwikkeling zijn in één beeld bijeengebracht:<br />
Neem contact met ons op om te horen wat<br />
- besteedbaar inkomen per huishouden<br />
het nieuwe Centrum voor uw specifieke<br />
- het percentage mensen beneden de armoedegrens<br />
vraagstukken kan betekenen.<br />
- de inkomensongelijkheid<br />
guus.berkhout@cfgsec.com<br />
Professor Guus Berkhout richt zich op het zichtbaar maken van wat er gebeurt in complexe systemen met behulp van big<br />
data (‘imaging of complex behavior’). Hij kreeg internationale bekendheid met het in kaart brengen van de uiterst ingewikkelde<br />
geologische processen diep in de aarde, en de invloed van menselijk ingrijpen daarop (‘seismic imaging’). Met zijn omvangrijke<br />
big data ervaring kijkt hij nu op een vernieuwende manier naar het sociaaleconomische gedrag van landen en steden (‘socioeconomic<br />
imaging’). Guus Berkhout is lid van de Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen (KNAW) en de<br />
Nederlandse Academie voor Technologie en Innovatie (AcTI). Hij ontving in Europa en Amerika de hoogste wetenschappelijke<br />
onderscheidingen voor zijn big data werk in de geowetenschappen. guusberkhout@speakersacademy.nl<br />
158 SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2017</strong><br />
© EVERT-JAN DANIELS
moedebestrijding<br />
Gendergelijkheid<br />
Werk en<br />
economische groei<br />
Klimaat<br />
Inkomensgelijkheid<br />
Rechtsgelijkheid<br />
Duurzame<br />
leefomgeving<br />
Word lid van het Centre for Global Socio-Economic Change<br />
Leden van CFGSEC zijn personen en organisaties in de publieke en private sector.<br />
Zij willen het Centre ondersteunen bij het verbeteren van de kwaliteit van het<br />
leven in de wereld door fact-based R&D op het gebied van welvaart. Zij krijgen<br />
ook de mogelijkheid om advies op maat aangeleverd te krijgen. Denk daarbij aan<br />
inzichten in de ontwikkeling van bepaalde landen, regio’s of metropolen en de<br />
Inclusieve effecten op die ontwikkeling bij gewijzigd beleid. Advies is uitsluitend beschikbaar<br />
voor leden van mondialisering CFGSEC.<br />
Als ‘supportive member’ van CFGSEC krijgt u:<br />
• De jaarlijkse update van de complete World Prosperity Outlook,<br />
met nieuwe inzichten en interventiefactoren;<br />
• Toegang tot de bijeenkomsten van CFGSEC;<br />
• De mogelijkheid om advies op maat te krijgen.<br />
Als ‘strategic member’ van CFGSEC krijgt u:<br />
Infrastructuur<br />
• De jaarlijkse update van de complete World Prosperity Outlook,<br />
met nieuwe inzichten en interventiefactoren;<br />
• Toegang tot de bijeenkomsten van CFGSEC;<br />
• De mogelijkheid om advies op maat te krijgen;<br />
+ + Een plaats in de Program Advisory Board. Hierin wordt het meerjarenplan<br />
geformuleerd voor onderzoek op basis van gemeenschappelijke issues;<br />
+ + Toegang tot de onderzoeksgegevens.<br />
Ecologisch<br />
klimaat<br />
Betaalbare schone<br />
energie<br />
Welvaartsontwikkeling *<br />
door beïnvloeding van gedrag<br />
2. Sociale, economische en ecologische<br />
veranderingen blijken onlosmakelijk met elkaar<br />
verbonden en investeringen moeten in balans<br />
Voedsel voor iedereen zijn voor een blijvende welvaartsontwikkeling.<br />
Neem contact met ons op om te horen wat wij voor<br />
uw specifieke vraagstukken kunnen betekenen.<br />
“Bij alle ingewikkelde maatschappelijke vraagstukken zal het<br />
zichtbaar maken van relaties tussen sectoren ons dichter bij de<br />
oplossing brengen. Horizontalisering met big data is de start van<br />
een nieuw innovatietijdperk."<br />
Inzicht in gedrag van individuen is lastig, maar het gedrag<br />
van groepen is met behulp van big data goed in kaart te<br />
brengen en daardoor ook te voorspellen. CFGSEC heeft<br />
op basis van big data het gedrag van 150 landen over een<br />
periode van 30 jaar onderzocht. Daarmee heeft het Centre<br />
verrassende inzichten verworven over de ontwikkeling van<br />
welvaart, namelijk:<br />
Welzijn en gezondheid<br />
1. Welvaartsontwikkeling blijkt volgens een vast<br />
patroon te verlopen, of het nu gaat om (een<br />
cluster van) buurten, steden, landen of de hele<br />
wereld.<br />
Met de door CFGSEC ontwikkelde algoritmen is he<br />
mogelijk om te tonen waar een georganiseerde sam<br />
leving staat in haar sociaaleconomische ontwikkeli<br />
welke mate van welvaart het in de toekomst zal be<br />
CFGSEC’s fact-based raamwerk kan worden gebru<br />
de effecten van voorgenomen beleid te voorspellen<br />
een realistisch toekomstbeeld te schetsen. Daarme<br />
CFGSEC de kritische informatie voor strategische b<br />
vorming.<br />
CFGSEC maakt fact-based analyses gebaseerd op b<br />
technologie, Onderwijs levert voor concrete jong adviezen en oud en monitort d<br />
ontwikkelingen voor specifieke vraagstukken. Voor<br />
die haar onderzoek steunen maakt CFGSEC specifi<br />
analyses op de schaal van clusters van landen (bijv<br />
beeld de EU), individuele landen, metropoolregio’s<br />
en buurten.<br />
* Onder welvaart verstaat het Centre veel meer dan de beschikking over voldoende financiële middelen.<br />
Het gaat ook om zaken als gezondheid, zinvol werk SPEAKERS en mondiaal <strong>ACADEMY</strong>® rentmeesterschap. MAGAZINE <strong>2017</strong> 159
© SUITABLE DESIGN IN IMAGES BEELD<br />
Geschiedenis<br />
proeven is<br />
het verleden<br />
beleven<br />
drs. Bert Boer<br />
Tekst: Jacques Geluk<br />
Bezoekers van rijksmuseum Muiderslot<br />
voelen al snel dat ze onderdeel gaan<br />
uitmaken van de geschiedenis, ze lopen er<br />
immers dwars doorheen. Van 1285 via de<br />
zeventiende eeuw naar het heden. Steeds<br />
meer Nederlandse en buitenlandse toeristen<br />
weten het museum te vinden, dat vooral voor<br />
de laatste groep nu ook bekend is onder de<br />
naam Amsterdam Castle. Directeur Bert<br />
Boer vertelt in dit artikel enthousiast over<br />
zijn museum, de historie en de bijzondere<br />
businessclub Amicorum.<br />
160<br />
SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2017</strong>
HISTORIE - MUIDERSLOT<br />
Het Muiderslot is de best bewaarde<br />
waterburcht van Nederland. Floris<br />
V laat het slot in 1285 bouwen<br />
als dienstwoning voor de baljuw,<br />
de vertegenwoordiger van de landsheer in<br />
de regio tussen de dan nog kleine nederzetting<br />
Amstelredam en Hilversum. Het is een<br />
strategische plek waar de handel over water<br />
gemakkelijk te controleren is. Er ligt een<br />
ketting over de Vecht. Schippers die naar de<br />
welvarende handelsstad Utrecht willen moeten<br />
tol betalen om verder te mogen. Amstelredam<br />
krijgt van Floris V een tolprivilege.<br />
Dat is te beschouwen als het geboortecertificaat<br />
van de stad, die daarop voor het eerst<br />
op schrift bij naam wordt genoemd. Doordat<br />
de tolheffing Utrecht steeds duurder<br />
maakt, begint voor Amstelredam, het latere<br />
Amsteldam en tegenwoordige Amsterdam,<br />
een periode van groei en bloei.<br />
“Twintig procent van de ongeveer 135.000<br />
mensen die ons jaarlijks bezoeken komt uit<br />
het buitenland. Amerikanen vormen daarvan<br />
met ruim dertig procent de grootste<br />
groep. Als ze het kasteel zien valt de grootte<br />
in eerste instantie wat tegen, maar dat verandert<br />
als ze horen dat het er al ruim zevenhonderd<br />
jaar staat. Dan zijn ze zeer geïnteresseerd<br />
in wat er sindsdien allemaal is gebeurd. Voor<br />
alle bezoekers geldt dat ze de geschiedenis<br />
proeven en er onderdeel van gaan uitmaken,<br />
terwijl ze, soms over de uitgesleten treden,<br />
door het kasteel lopen en bijna voelen hoe de<br />
personen op de schilderijen in de Ridderzaal<br />
hen aankijken”, zegt Bert Boer, de gepassioneerde<br />
directeur/bestuurder van rijksmuseum<br />
Muiderslot. “Sinds vijf jaar noemen we<br />
het ook Amsterdam Castle om buitenlandse<br />
toeristen een beter idee te geven waar het ligt.<br />
Het werkt. Destijds kwamen er zo’n 10.000<br />
toeristen naar het Muiderslot, in <strong>2016</strong> waren<br />
dat er 27.000, bijna drie keer zoveel. Bezoekers<br />
kunnen twee middeleeuwse routes zelf<br />
afleggen en bijvoorbeeld de wapencollectie<br />
bewonderen. Van een Vikingzwaard uit de<br />
achtste eeuw tot zestiende eeuwse musketten,<br />
maar ook harnassen en toernooiharnassen<br />
met lansen.” Kinderen kunnen aan de<br />
hand van allerlei spelletjes zelf de geschiedenis<br />
beleven en zelfs ridder worden. Daarnaast<br />
is er een rondleiding langs de mooiste,<br />
zeventiende eeuwse collectie onder leiding<br />
van gidsen en zijn er twee keer per jaar tentoonstellingen<br />
die extra verdieping geven.<br />
___<br />
Het zeventiende eeuwse Muiderslot<br />
geschilderd door Gerrit Berckheyde<br />
‘P.C. Hooft was<br />
de Loe de Jong<br />
van de zeventiende<br />
eeuw’<br />
NIEUWE INZICHTEN<br />
OPDOEN<br />
Even onderbreekt Bert Boer zijn verhaal<br />
om iets over zijn eigen geschiedenis te vertellen.<br />
Hij studeert bedrijfskunde en -economie.<br />
Op advies van zijn professor denkt<br />
hij na over wat hij wil worden. Zijn wenslijstje<br />
vermeldt sport, cultuur, natuur en<br />
hulporganisaties. Eerst werkt hij even voor<br />
een bank. Vervolgens is de culturele ondernemer<br />
bij NOC*NSF als marketingmanager<br />
verantwoordelijk voor de sponsoring van<br />
de Nederlandse Olympische ploeg, inclusief<br />
rechten en media. Na twaalf jaar stapt<br />
hij echt over naar de cultuursector, waar hij<br />
eigenlijk op dezelfde wijze verbindingen<br />
legt. Bij de Nederlandse Museumvereniging<br />
is het zijn taak de Museumjaarkaart populair<br />
te maken. “In tien jaar tijd is het aantal uitgegeven<br />
kaarten gegroeid van 425.000 naar 1,4<br />
miljoen.” Sinds 2011 is hij directeur van het<br />
Muiderslot. “Voor mij is het mooie dat musea<br />
je rijker maken. Mensen die een hippe koffiebar<br />
bezoeken, waar ze veel betalen voor een<br />
kopje, gaan er naartoe voor de beleving. Als<br />
ze buiten komen zijn ze niet veranderd. Een<br />
bezoek aan een goed museum zorgt ervoor<br />
dat bezoekers weggaan met nieuwe inzichten<br />
en iets hebben geleerd. Steeds meer mensen<br />
ontdekken dat. Het museumbezoek zit<br />
in de lift.” Boer denkt even na en zegt dan:<br />
“Wat kinderen in de basisschoolleeftijd meemaken<br />
bepaalt voor een groot deel hoe ze in<br />
hun latere leven zijn. Voor middelbare scholieren<br />
die een goede geschiedenisleraar hebben<br />
komt de historie tot leven. Dat willen we<br />
hier ook bereiken, want door het te beleven<br />
groeit je interesse en kun je het beter onthouden.<br />
Dat is in de sport ook zo. Een cricketwedstrijd<br />
is een saaie bedoening, totdat<br />
iemand naast je, die de spelregels, de spelers<br />
en de talenten kent, erover vertelt en je<br />
meeneemt in de sport. Dan boeit die wedstrijd<br />
ineens. Hoe meer je van iets weet, des<br />
te interessanter het is.” De daad bij het woord<br />
voegend, vertelt Bert Boer daarom meteen<br />
verder over het Muiderslot.<br />
P.C. HOOFT<br />
Bijzonder is dat het kasteel er nog bijna net<br />
zo uitziet als in de veertiende eeuw. Engelse<br />
kastelen zijn in het verleden veelal bewoond<br />
door graven, wier erfgenamen er vaak een<br />
vleugel aanbouwden, waardoor het uiterlijk<br />
steeds veranderde. Een ‘dienstwoning’ als<br />
het Muiderslot kon hetzelfde blijven, omdat<br />
er steeds nieuwe baljuws kwamen, die uiteindelijk<br />
weer moesten vertrekken. Toch is<br />
er wel iets veranderd. “Aanvankelijk had je<br />
het slot met een gracht er omheen, maar tijdens<br />
de Tachtigjarige Oorlog (1568-1648)<br />
was dat niet meer voldoende om het kasteel<br />
te beschermen en is een stervormig bastion<br />
aangelegd. Dat was onder andere onderdeel<br />
van de Hollandsche Waterlinie en bestaat<br />
nog steeds. De tuinen zijn net als in de zeventiende<br />
eeuw aangelegd in verschillende<br />
kwartieren, met bijvoorbeeld een kruidenhof<br />
en een warmoeshof met groenten. Af en<br />
toe krijg ik een zeventiende eeuwse komkommer<br />
mee naar huis of ik moet oeranijs<br />
of heilige boontjes proeven.” In het slot zelf<br />
SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2017</strong> 161
© MET DANK AAN BERT BOER<br />
___<br />
Het Muiderslot langs de Vecht en<br />
in het noorden het IJmeer<br />
HISTORIE - MUIDERSLOT<br />
zijn twee tijdvakken goed te herkennen. De<br />
middeleeuwen, toen het kasteel is gebouwd,<br />
en de zeventiende eeuw. “Die periode hebben<br />
we gekozen omdat P.C. Hooft (1581-<br />
1647) toen in het slot woonde. Hij was een<br />
zoon van de Amsterdamse burgemeester en<br />
moest er als baljuw voor zorgen dat vijanden<br />
niet langs Muiden konden wanneer ze ___<br />
Amsterdam wilden veroveren. Hooft was Ridderzaal David Lok<br />
echter veel bekender als schrijver en dichter.<br />
Hij heeft, als een soort Loe de Jong van vonden dat het huis van Hooft niet mocht<br />
de zeventiende eeuw, de Tachtigjarige Oorlog<br />
uitgebreid beschreven en daar twee eeu-<br />
verdwijnen, brachten de koning tot inkeer.”<br />
wen later veel erkenning voor gekregen. RIJKSMUSEUM SINDS 1868<br />
Zijn roem en populariteit hebben het kasteel<br />
uiteindelijk van de ondergang gered”, 1878, zes jaar eerder dan het Rijksmuseum<br />
Het Muiderslot is een rijksmuseum sinds<br />
vertelt Bert Boer. “Het is bewoond geweest in Amsterdam. “Daarmee zijn we één der<br />
tot Napoleon het baljuwsysteem afschafte oudste rijksmusea van Nederland”, constateert<br />
Bert Boer. Hij zoekt niet naar feiten<br />
en dienstwoningen niet meer nodig waren.<br />
Nadat Napoleon was verslagen en de Nederlanden<br />
in een economische crisis verkeer-<br />
in vrijwel elke zin die hij uitspreekt terug-<br />
en data, hij kent ze. Vanuit zijn passie die<br />
den, wilde de uit Engeland teruggekeerde keert. Beeldend vertelt hij over de romantische<br />
middeleeuwse details die tijdens de<br />
koning Willem I het Muiderslot in 1825 aanbieden<br />
voor afbraak. In mijn kantoor hangt restauratie in de negentiende eeuw zijn<br />
nog het originele aankondigingsaffiche. Protesten<br />
van de Amsterdamse bevolking, die ring in de Ridderzaal en grote negentiende<br />
162 SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE<br />
teruggebracht, zoals de enorme lambrise-<br />
<strong>2017</strong><br />
© MET DANK AAN BERT BOER<br />
eeuwse schouw ter verheerlijking van Hooft.<br />
“In 1950 zijn die details weer weggehaald,<br />
omdat men toen weer een heel ander idee<br />
had van hoe het in de middeleeuwen moet<br />
zijn geweest.” De schouw is inmiddels opgebouwd<br />
in de toren naast de Ridderzaal en<br />
ook het schilderij waarop te zien is hoe Hooft<br />
wordt gekroond tot stadspoëet van Amsterdam<br />
is weer te zien. De zolder, waar alles was<br />
opgeslagen, was nodig voor de bouw van een<br />
nieuw intern museumdepot.<br />
AMICORUM: BUSINESSCLUB<br />
IN EEN UNIEKE OMGEVING<br />
“Prins Floris van Oranje is onze beschermheer<br />
en de trekker van onze selecte businessclub.<br />
We hebben een kleine dertig leden uit<br />
heel Nederland, van Vlissingen tot Groningen,<br />
en willen graag groeien tot zestig. Het<br />
zijn vooral directeuren of eigenaren van<br />
bedrijven die hier vier keer per jaar bij elkaar<br />
komen. Als ze zijn gearriveerd ga ik, na een<br />
eerste drankje, met hen het kasteel door om<br />
iets te vertellen over een bepaalde ruimte<br />
of een plek waar reguliere bezoekers nooit<br />
komen, omdat ik het belangrijk vind dat zij
CATEGORIE<br />
‘Musea maken<br />
je rijker’<br />
een band met het slot krijgen. Bovendien is<br />
er altijd een bijzondere spreker in de Ridderzaal,<br />
waar tijdens het diner de geschiedenis<br />
als het ware op hen neerdaalt. Bij wijze van<br />
uitzondering branden dan ook de kaarsjes in<br />
de kroonluchters. Vaak hebben onze leden<br />
drukke agenda’s en zijn ze zelfs ’s avonds<br />
vaak op pad, maar willen ze er toch bij zijn.<br />
Wanneer ik merk dat ze zich echt verbonden<br />
voelen met het slot en zijn historie en zie<br />
dat ze verrijkt weggaan, kijk ik terug op een<br />
mooie avond”, zegt Bert Boer met een schittering<br />
in zijn ogen. “Het is een groep mensen<br />
die het leuk vinden elkaar te treffen. Ze<br />
komen niet per se om zaken te doen, maar<br />
vertellen elkaar waarmee ze bezig zijn en<br />
wat zij belangrijk vinden. Daar kan natuurlijk<br />
best iets moois uit voortvloeien.” De<br />
bevlogen directeur legt uit dat er twee soorten<br />
lidmaatschap zijn. Het duurste geeft een<br />
lid zelfs het recht om eenmaal per jaar buiten<br />
de openingstijden van het museum het<br />
kasteel voor zijn of haar bedrijf of zichzelf<br />
te gebruiken. “Onze leden mogen ook altijd<br />
een introducé meenemen, van wie ze denken<br />
dat die bij Amicorum past. Vaak resulteert<br />
dat erin dat onze gasten deel willen blijven<br />
uitmaken van de businessclub.”<br />
BIJZONDER SCHILDERIJ<br />
Soms kan de club extra waardevol zijn<br />
voor het museum. Boer: “Ik had een keer<br />
een zwart-witfoto gezien van een zeventiende<br />
eeuws schilderij van het Muiderslot<br />
door Gerrit Berckheyde. In 1930 was het bij<br />
Christie’s in Londen verkocht aan een particuliere<br />
eigenaar. Dus was het weg. Vorig jaar<br />
kwam ik het tegen op de Tefaf kunst- en antiquiteitenbeurs<br />
in Maastricht, waar de kleinkinderen<br />
van de Britse particulier het te koop<br />
aanboden. ‘Dat hoort op het Muiderslot’,<br />
dacht ik en ik ben snel gaan uitzoeken of ik<br />
voldoende middelen bij elkaar kon krijgen.<br />
De club heeft meegeholpen en nu hangt het<br />
schilderij in de Ridderzaal, alsof het is thuisgekomen.”<br />
Bert Boer heeft intussen uitgezocht<br />
wie de koper van destijds was. “Die<br />
verzamelaar was de Engelse kolonel Badger.<br />
Hij is in 1944 gesneuveld tijdens de slag om<br />
Arnhem en ligt nu in Oosterbeek begraven.<br />
Dat is ook het mooie aan een museum: aan<br />
al die schilderijen zit een verhaal vast dat het<br />
waard is verteld te worden.”<br />
Drs. Bert Boer is directeur van Rijksmuseum Muiderslot. Hij heeft bedrijfskunde op Nyenrode en bedrijfseconomie aan<br />
de Universiteit van Maastricht gestudeerd. Daarna heeft hij achtereenvolgens gewerkt als concerntrainee bij Rabobank<br />
International, marketingmanager bij NOC*NSF en de Nederlandse Museumvereniging, waar hij verantwoordelijk<br />
was voor de groei van de Museumjaarkant. De verbinding tussen passie, organisatie en publieksbereik is daarbij<br />
altijd zijn drijfveer. Voor meer informatie over het museum en de Amicorium businessclub: bert.boer@muiderslot.nl.<br />
Website: www.muiderslot.nl. bertboer@speakersacademy.nl<br />
© ENITH STENHUYS<br />
SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2017</strong> 163
© ENITH STENHUYS<br />
___<br />
vlnr Generaal-Majoor b.d. drs. Pieter Cobelens | Marcel Paardekooper (CEO Legian) | prof. dr. Chris Peeters | Dick Hoogendoorn (Legian)<br />
100 % Nederlandse<br />
veiligheidsketen beschermt onze<br />
vitale kroonjuwelen<br />
Tekst: Jacques Geluk<br />
164<br />
SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2017</strong>
CYBERVEILIGHEID<br />
Een aantal Nederlandse bedrijven heeft de OranjeVeiligheidsKeten (werknaam) opgericht, die<br />
vanaf dit jaar cybersecurity-diensten wil verlenen binnen Nederland. Met name aan de overheid.<br />
“De deelnemende ondernemingen zijn en blijven voor minimaal 51 procent in Nederlandse<br />
handen en ook de encryptie-oplossing is typisch Nederlands”, zegt Pieter Cobelens van Policy<br />
Research Corporation. “Internationaal samenwerken op het gebied van cyberveiligheid<br />
moet, maar wij willen voorkomen dat bijvoorbeeld buitenlandse inlichtingendiensten kunnen<br />
meekijken of niet-gescreende medewerkers met data aan de haal gaan.”<br />
"<br />
In de cyberwereld is spionage heel<br />
gewoon. Inlichtingendiensten, zoals de<br />
MIVD waarvan ik de baas ben geweest,<br />
doen daaraan van harte mee. Nederlandse<br />
bedrijven die Amerikaanse producten<br />
gebruiken lopen, op grond van de Patriot<br />
Act, grote kans dat de NSA meekijkt. Wie de<br />
kluiscode van zijn kroonjuwelen geheim wil<br />
houden, wil niet dat zelfs onze Amerikaanse<br />
vrienden die kennen. Daarom is dat Nederlandse<br />
in ons verhaal zo belangrijk”, aldus<br />
generaal-majoor b.d. drs. Pieter Cobelens,<br />
één der initiatiefnemers. Voorwaarde voor<br />
ondernemers die onderdeel willen uitmaken<br />
van de Veiligheidsketen is daarom dat<br />
hun bedrijven voor minimaal 51 procent in<br />
Nederlandse handen zijn en blijven. Ook de<br />
encryptie, de versleuteling, is typisch Nederlands.<br />
Eén bedrijf binnen de keten houdt<br />
zich daarmee bezig. Een andere onderneming<br />
doet achtergrondonderzoeken en een<br />
contingent van bedrijven is verantwoordelijk<br />
voor adviseurschap, identiteit, forensisch<br />
onderzoek en 24/7 bewaking. “Met<br />
ons bedrijf Legian hebben Marcel Paardekooper<br />
en ik een systematiek, een regiestelsel,<br />
bedacht, waarvan wij ook de regisseur<br />
zijn. Wij zorgen ervoor dat de deelnemers<br />
aan het stelsel optimaal op elkaar afgestemde<br />
diensten gaan aanbieden op het gebied van<br />
cyberveiligheid. Daarbij richten we ons<br />
vooral op bedrijven die en organisaties die<br />
deel uitmaken van de Nederlandse vitale<br />
infrastructuur”, zegt Dick Hoogendoorn.<br />
“Dan moet je denken aan strategisch advies,<br />
‘Ik proef soms<br />
dat de overheid<br />
gewoon zit te<br />
wachten tot<br />
de Veiligheidsketen<br />
volledig<br />
operationeel is’<br />
beheer, het screenen van alle medewerkers<br />
en alles daar tussenin.”<br />
Cobelens: “Legian zorgt er dus voor dat<br />
wat wij doen valt onder de Nederlandse<br />
jurisdictie en regelgeving. Dat betekent<br />
dat Nederlandse overheid ons kan aanpakken<br />
als er iets mis zou gaan. Dat is nu nog<br />
niet mogelijk, maar we denken zelfs over<br />
een geraffineerde techniek waarbij de overheid<br />
echt een stok krijgt om mee te slaan als<br />
dat nodig is. Die ingebouwde stok achter de<br />
deur helpt ons de verplichting Nederlands<br />
te zijn te blijven nakomen. Dat kunnen we<br />
trouwens alleen realiseren met aangesloten<br />
bedrijven die in hun métier heel succesvol<br />
zijn en een netwerk hebben dat zo krachtig<br />
en synergetisch is, dat de overheid haar<br />
geheimen zonder problemen zou moeten<br />
kunnen opslaan in een cloud-omgeving die<br />
deze ondernemingen verzorgen en waarop<br />
ze zijn af te rekenen.”<br />
VITALE INFRASTRUCTUUR<br />
“Een veiligheidsketen zoals wij die nu<br />
aanbieden bestaat in feite nog niet”, vertelt<br />
Marcel Paardekooper. “Afzonderlijk zijn<br />
bedrijven en organisaties er natuurlijk al<br />
langer mee bezig.” Hoogendoorn: “ Iedereen<br />
doet wel iets, maar vaak zonder samenhang.<br />
Bedrijven leren weinig van elkaar. Als<br />
ik kijk naar de Rijksoverheid zit iedereen in<br />
zijn eigen silo. Op strategisch niveau is iedereen<br />
het met elkaar eens. Zelf ben ik vooral op<br />
tactisch niveau bezig en dan merk ik dat de<br />
verschillende silo’s helemaal niet samenwerken.<br />
Bovenin voeren ze gesprekken, maar als<br />
het gaat om de uitwerking gebeurt er weinig<br />
en is het ieder voor zich. Daar moeten<br />
we vanaf. Er is één model nodig om te zorgen<br />
voor optimale bescherming.” “Het gaat<br />
tenslotte om de hele vitale infrastructuur,<br />
van energiecentrales tot zee- en luchthavens”,<br />
benadrukt prof. dr. Chris Peeters van<br />
Policy Search Corporation. Paardekooper:<br />
“Wij zijn juist met dat idee nu een jaar bezig<br />
en hebben bedrijven bijeengebracht die in<br />
hun specialisme uniek zijn en een prima<br />
track record hebben. Ze passen bovendien<br />
qua chemie en bij elkaar en kunnen elkaar<br />
recht in de ogen kijken als de vraag wordt<br />
gesteld of ze kunnen beloven in Nederlandse<br />
SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2017</strong> 165
CYBERVEILIGHEID<br />
handen te blijven en de komende jaren op<br />
deze manier door te gaan. Het vervolmaken<br />
daarvan kost tijd, maar nu zijn we zover<br />
dat de officiële overeenkomsten zijn gesloten.<br />
Daarin maken de deelnemende bedrijven<br />
afspraken. Wanneer ze zich daaraan niet<br />
houden plaatsen ze zich buiten de keten. In<br />
die Nederlandse identiteit zit ons onderscheidend<br />
vermogen.”<br />
ACHTERGROND<br />
ONDERZOEK<br />
Het unieke achtergrondonderzoek dat<br />
de keten uitvoert is volgens Chris Peeters<br />
van cruciaal belang. Daaruit blijkt waar de<br />
zwakke plekken zitten. De ketting is immers<br />
zo sterk als de zwakste schakel. “Als er een<br />
gat in de romp zit, is er 24/7 een onderdeel<br />
dat dit constateert en andere deelnemende<br />
bedrijven erbij betrekt om dat gat voor de<br />
klant te dichten en te voorkomen dat er ooit<br />
nog eens zo’n lek ontstaat. Vanuit strategisch<br />
oogpunt zou dat een integraal deel van de<br />
bedrijfsvoering moeten zijn, maar dat is lang<br />
niet altijd het geval. Veel ondernemers kijken<br />
maar een jaar vooruit. Wanneer de Raad<br />
van Bestuur geld geeft om het probleem op<br />
te lossen, kan men een jaar later dus opnieuw<br />
begin. Dat kan de keten voor die ondernemingen<br />
oplossen door het achtergrondonderzoek<br />
uit te voeren. Is de vent tegenover je<br />
wie hij zegt te zijn? Heeft hij de juiste diploma’s?<br />
Heeft hij valse voorwendselen? Dat<br />
blijven we ook regelmatig controleren bij<br />
mensen die al in dienst zijn bij de overheid<br />
of commerciële organisaties. Zeker ook bij<br />
inlichtingendiensten. Je wilt geen Edward<br />
Snowden of Julian Assange hebben. Eén zo<br />
iemand is genoeg om de hele boel te verzieken”,<br />
aldus Cobelens, die verder opmerkt<br />
dat de overheid de laatste organisatie is die<br />
haar data prijsgeeft. “Ambtenaren vinden dat<br />
eng en bewaren alles het liefst in een oude<br />
computer in een afgelegen lokaal binnen<br />
166<br />
SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2017</strong><br />
het ministerie. Ze laten die gegevens beheren<br />
door iemand die er al twintig jaar werkt,<br />
wat elke vier jaar leidt tot een parlementair<br />
onderzoek. Wij weten dat dat anders moet<br />
en het bijzondere is dat dit initiatief vanuit<br />
het bedrijfsleven komt. Wij maken een einde<br />
aan de problemen en verdienen daar ook ons<br />
geld mee.” Paardekooper: “Het samenwerkingsverband<br />
ontzorgt de instanties en organisaties<br />
die zich erbij aansluiten als het gaat<br />
om cybersecurity en -beveiliging. Wij hebben<br />
het overzicht dat anderen niet hebben<br />
‘Het gaat<br />
tenslotte om<br />
optimale<br />
bescherming<br />
van de hele vitale<br />
infrastructuur’<br />
en de bedrijven die deelnemen vullen elkaar<br />
allemaal aan.” Dick Hoogendoorn: “Het<br />
gaat vaak over omvangrijke infrastructuren<br />
die afhankelijk zijn van ICT, waaronder ook<br />
sluizen, bruggen, spoorwegen, luchthavens<br />
en ook de petrochemische industrie vallen.<br />
Meer en meer wordt ook hier met Internet<br />
of Things gewerkt, waardoor de kwetsbaarheid<br />
aanzienlijk hoger kan worden. Daarom<br />
screenen we ook de camera’s die bijvoorbeeld<br />
in havens operationeel zijn en degenen<br />
die ze bedienen en beheren, zodat we<br />
alle gevaren kunnen afdekken.”<br />
‘FOUTEN MAKEN IS<br />
GEEN OPTIE’<br />
Cobelens spreekt van het samenkomen<br />
van drie dingen. “De markt heeft behoefte<br />
aan een dergelijke veiligheidsketen. Zelf ben<br />
ik met een andere generaal begonnen met<br />
cyberverdediging. De drijfveer er wat mee<br />
te doen is er bij mij altijd geweest. Uit strategisch<br />
IT-onderzoek bij Policy Research is<br />
bovendien gebleken dat de overheid kampt<br />
met een grote uitdaging op het gebied van<br />
cyberveiligheid. Sindsdien geldt 1+1=3.<br />
Marcel en ik hebben daarna gesproken<br />
over de strategie voor het komende jaar en<br />
dat heeft ertoe geleid dat een consultant<br />
heeft gezorgd voor een herijking daarvan.<br />
Ons enthousiasme is daarna alleen maar<br />
gegroeid en ik proef soms bij de overheid<br />
dat ze gewoon zitten te wachten tot de Veiligheidsketen<br />
volledig operationeel is.” Cobelens<br />
vertelt dat er sinds december <strong>2016</strong> onder<br />
leiding van DeLoitte en Fox-IT een dergelijk<br />
samenwerkingsverband is voor het middenen<br />
kleinbedrijf. “Maar dat zijn geen Nederlandse<br />
ondernemingen! Dat is ook de reden<br />
waarom onze keten, waarin we dit niet op<br />
Europees niveau maar als land oppakken, zo<br />
kansrijk is voor Nederland. Dan moeten we<br />
dat dus wel met krachtige spelers doen, want<br />
fouten maken is geen optie. Dan gooien we<br />
de kluiscode van onze kroonjuwelen echt<br />
op straat.” Volgens Cobelens is Nederland,<br />
althans op papier, voorloper op cybergebied.<br />
“Ongeveer 97 procent van de Nederlands<br />
heeft toegang tot internet. We zouden<br />
toonaangevend kunnen zijn op het gebied<br />
van ‘cyber defence’ en cyber offence’. Hoe<br />
leuk is het als Nederland op dat gebied weer<br />
een Gouden Eeuw beleeft en niet afhankelijk<br />
is van andere landen?” Het feit dat de Veiligheidsketen<br />
juiste bedrijven met de juiste<br />
bazen bij elkaar heeft gekregen stemt hem<br />
dan ook optimistisch. “In de zes jaar dat ik
CYBERVEILIGHEID<br />
buiten Defensie actief ben, heb ik met veel<br />
bedrijven samengewerkt. Het prettigst met<br />
ondernemingen die een gedreven directeur-grootaandeelhouder<br />
hebben. Zij pakken<br />
makkelijker door dan bedrijven met een<br />
raad van bestuur die geld van anderen uitgeven<br />
en durven ook nee te zeggen. Dat komt<br />
dichtbij de door mij zo gelauwerde VOCmentaliteit<br />
die van Nederland weer een<br />
toonaangevend land kan maken.”<br />
© ENITH STENHUYS<br />
UITBREIDING<br />
Marcel Paardekooper sluit niet uit dat<br />
meer bedrijven zich in de toekomst aansluiten<br />
bij het officiële samenwerkingsverband<br />
van de Veiligheidsketen. Cobelens:<br />
“Bedrijven melden zich al, maar ze voldoen<br />
niet allemaal aan de voorwaarden. Die 51<br />
procent Nederlands eigendom is een keiharde<br />
eis. Ook Nederlandse beursgenoteerde<br />
bedrijven willen graag deelnemen,<br />
maar dat is nog een stap te ver. In een volgende<br />
tranche zal moeten worden bezien<br />
op welke wijze zij via een andere constructie<br />
kunnen aanhaken.”<br />
LEGIAN<br />
ICT-Kennispartner,<br />
die organisaties<br />
adviseert en<br />
begeleidt bij<br />
vraagstukken en<br />
projecten op het<br />
snijvlak van ICT en<br />
organisatie en met<br />
name op het gebied<br />
van Cybersecurity.<br />
POLICY<br />
RESEARCH<br />
CORPORATION<br />
Ondersteunt en<br />
adviseert bedrijven<br />
en overheden bij<br />
strategische en<br />
organisatorische IT<br />
en cybervraagstukken<br />
en investeringsprioriteringen.<br />
INTERMAX<br />
Leverancier van<br />
managed hosting en<br />
managed security<br />
voor organisaties die<br />
uptime, veiligheid<br />
en compliancy zeer<br />
belangrijk achten.<br />
GRABOWSKY<br />
Adviseur en<br />
implementatiepartner<br />
van oplossingen<br />
op het gebied van<br />
Identity en Access<br />
Management.<br />
HUDSON<br />
CYBERTEC<br />
Ondersteund<br />
organisaties zich<br />
te weren tegen<br />
cyberdreigingen<br />
voor de industriële<br />
automatisering,<br />
digitale controlesystemen<br />
en<br />
applicaties.<br />
KEY LOCKER<br />
Leverancier van een<br />
unieke oplossing<br />
voor 100% controle<br />
over de encryptie<br />
van data voor<br />
de Nederlandse<br />
overheid en het<br />
bedrijfsleven.<br />
SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2017</strong> 167
FOTO: STICHTING HOOGVLIEGERS<br />
Piloten voor één dag<br />
stijgen boven zichzelf uit<br />
Kolonel b.d. Henk BANK MA Bc<br />
Tekst: Jacques Geluk<br />
Ervaren piloten van privévliegtuigjes bezorgen elk jaar bijna duizend kinderen en jongeren met een ziekte of<br />
beperking een onvergetelijke dag. “Over wat ze mankeren hebben we het niet. Het gaat erom wat ze wél kunnen<br />
en dat is zelf als copiloot voor een dag de stuurknuppel bedienen”, vertelt Henk Bank, operationeel manager van<br />
Stichting Hoogvliegers, die de vluchten dankzij de inzet van vrijwilligers, sponsors en donoren kan organiseren.<br />
168<br />
SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2017</strong>
SOCIAAL-MAATSCHAPPELIJK<br />
"<br />
Jeroen Engelkes, een voormalige verkeersvlieger<br />
die zelf met privévliegtuigjes<br />
vliegt, zag tien jaar geleden<br />
veel vliegtuigjes stilstaan. Vliegen is<br />
vrij duur en op een gegeven moment zijn<br />
piloten uitgevlogen met vrienden en familie.<br />
Tegelijk moeten ze echter voldoende uren<br />
per jaar vliegen om hun brevet te mogen<br />
verlengen. Hij kreeg een idee, dat leidde tot<br />
de oprichting van Stichting Hoogvliegers,<br />
waarvan hij nu voorzitter is: de vliegers zouden<br />
de urennorm makkelijker kunnen halen<br />
door kinderen en jongeren met een ziekte of<br />
beperking mee de lucht in te nemen om hen<br />
een onvergetelijke ervaring te geven. Twee<br />
vliegen in één klap”, zegt operationeel manager<br />
Henk Bank. “Niet lang nadat ik Defensie<br />
vanwege functioneel leeftijdsontslag in<br />
november 2014 moest verlaten, klopte Stichting<br />
Hoogvliegers bij mij aan. Het juiste aanbod<br />
op het goede moment. Ik was met 57<br />
veel te jong om niets meer te doen en wilde<br />
wat teruggeven aan de maatschappij. Sindsdien<br />
ben ik officieel twee dagen per week<br />
actief voor de stichting, maar in de praktijk<br />
is dat meer. Geen probleem. Dit werk is zo<br />
bevredigend. Voordat die kinderen aan hun<br />
avontuur beginnen zie je allemaal gespannen<br />
koppies, erna hebben ze vaak veel bravoure<br />
en een enorme grijns op hun gezicht.<br />
Daar doen we het voor.”<br />
De stichting richt zich op de 50.000 jonge<br />
mensen in Nederland van zes tot en met<br />
zeventien jaar, die een ernstige aandoening<br />
of beperking hebben. “Dat varieert van kinderen<br />
met ADHD tot jongeren die in een<br />
rolstoel zitten en fysiek weinig kunnen. Tussen<br />
2008 en 2015 hebben al achtduizend<br />
kinderen en jongeren ervaren hoe het is letterlijk<br />
boven zichzelf en hun ziekte of beperking<br />
uit te stijgen. In <strong>2016</strong> zijn daar duizend<br />
hoogvliegers bijgekomen.<br />
INDIVIDUEEL<br />
Zelf heeft Henk Bank nooit een vliegtuig<br />
bestuurd. Best apart voor iemand die 37 jaar<br />
bij Defensie en de Koninklijke Luchtmacht<br />
heeft gewerkt. “Ik heb wel als passagier in alle<br />
mogelijke toestellen gevlogen”, zegt hij. De<br />
kinderen gunt hij het in elk geval van harte<br />
dat zij als copiloot voor een dag, zo’n half uur<br />
tot drie kwartier een vliegtuig mogen besturen.<br />
Met een twinkeling in de ogen vertelt<br />
hij hoe het eraan toegaat als een kind of jongere<br />
een individuele vlucht krijgt aangeboden.<br />
“De piloot die op een bepaalde dag<br />
tijd heeft kijkt in ons geautomatiseerde systeem<br />
welke ingeschreven kinderen of jongeren<br />
bij hem in de buurt wonen en maakt<br />
afspraken met ouders of verzorgers.” Op de<br />
grote dag komen de jeugdige vliegeniersin-spe<br />
met hun begeleiders naar het vliegveld.<br />
Ze krijgen een ‘goodie bag’, met daarin<br />
'Die enorme<br />
grijns, daar doen<br />
we het voor!'<br />
een T-shirt en een petje met het Hoogvliegerslogo<br />
en andere leuke dingen, ontmoeten<br />
de piloot en gaan met hem om de tafel zitten.<br />
Hij vraagt of ze al eens hebben gevlogen,<br />
maar ook waar ze wonen en hun school staat.<br />
Met de kaart erbij stippelt hij dan samen met<br />
hen een mooie route uit. “Het kind staat centraal.<br />
Over de ziekte of beperking praten we<br />
niet, alleen over wat het wel kan. Dat geeft<br />
hem of haar en ook ouders/verzorgers een<br />
enorme oppepper. Ik herinner mij een moeder<br />
die na afloop zei: ‘Ik heb hem voor het<br />
eerst in drie jaar zien lachen’. Zo’n opmerking<br />
betekent heel veel voor mij. Dan gaan<br />
de haren op mijn arm recht overeind staan.”<br />
Eenmaal bij het vliegtuig aangekomen<br />
schoppen de piloot en het kind tegen de<br />
banden om te kijken of er wel lucht in zit,<br />
controleren ze of de flaps (de welvingskleppen)<br />
werken, het stuurwiel draait en of er<br />
voldoende brandstof aan boord is. Eenmaal<br />
in de copilootstoel krijgt de jeugdige vlieger<br />
een koptelefoon op en begint het checken<br />
en praten. Een begeleider en, als er plaats<br />
is, een (ander) familielid, nemen dan plaats<br />
op de achterbank. Eenmaal in de lucht mag<br />
het kind de besturing overnemen, waarbij<br />
de piloot uiteraard nauwkeurig de limieten<br />
in de gaten houdt. “Veiligheid staat altijd<br />
voorop. Meestal houdt het kind het vliegtuig<br />
vanzelf, bijna intuïtief recht. Ik ben soms<br />
verbaasd hoe behoorlijk ze vliegen.” Na de<br />
landing is het tijd voor een laatste, officiële<br />
handeling: het ondertekenen van het brevet<br />
en het maken van een foto. Bank : “Het<br />
mooie is dat ze de volgende dag tegen hun<br />
vriendjes kunnen zeggen dat ze toch maar<br />
mooi een vliegtuig hebben bestuurd.” Hij<br />
benadrukt dat het geen probleem is als een<br />
kind op het laatste moment toch niet wil vliegen.<br />
“Dan gaan ze gewoon een stukje taxiën<br />
en stijgen ze niet op. Het kind bepaalt wat<br />
er gebeurt.”<br />
BIJZONDER<br />
Een aantal kinderen kan niet zelf vliegen.<br />
Ze zijn er of psychisch niet toe in staat,<br />
of hebben zittend of liggend vervoer in een<br />
eigen stoel nodig. Daarom heeft de stichting<br />
in 2011 een eigen, uniek ambulancevliegtuig<br />
met extra zitplaatsen aangeschaft.<br />
“Laatst kwam dat weer goed van pas. Een<br />
ernstig ziek meisje dat van snelheid hield,<br />
wilde graag een keer vliegen. De vlucht was<br />
een enorm succes. Dankzij de medewerking<br />
van de Koninklijke Luchtmacht was het<br />
mogelijk twee F-16’s op de terugweg van een<br />
oefenmissie langs het ambulancevliegtuig te<br />
laten vliegen. Dat was een grote verrassing<br />
voor haar. waaraan zij bijzonder veel plezier<br />
heeft beleefd.” Toch was de vlucht bijna<br />
niet doorgegaan. “Het meisje had een paar<br />
dagen daarvoor een klaplong gekregen en<br />
alleen de speciaal opgeleide artsen van het<br />
Centrum voor Mens en Luchtvaart (CML) te<br />
Soesterberg van de Koninklijke Luchtmacht<br />
konden beoordelen of zij zonder gevaar<br />
kon vliegen. De dag zelf is zij thuis door een<br />
echte coureur met een Porsche opgehaald en<br />
onder politiebegeleiding naar Soesterberg<br />
gereden. Het CML heeft ervoor gezorgd dat<br />
het meisje ‘vliegmedisch’ kon worden onderzocht.<br />
Nadat zij was goedgekeurd, is ze ook<br />
tijdens de vlucht bijgestaan door een vlieger-arts.<br />
Dit omdat we altijd het zekere voor<br />
het onzekere willen nemen.” Bank kijkt blij<br />
terug op deze uitzonderlijke vlucht, maar er<br />
zijn ook teleurstellingen. Bijvoorbeeld wanneer<br />
een vlucht vanwege slecht weer niet kan<br />
doorgaan. “Organisatoren en ouders/verzorgers<br />
weten dat. Meestal is verplaatsing<br />
naar een andere dag mogelijk, maar het kan<br />
SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2017</strong> 169
SOCIAAL-MAATSCHAPPELIJK<br />
ook gebeuren dat het nooit meer doorgaat.<br />
Dat is wrang.”<br />
170<br />
HOOGVLIEGERSDAGEN<br />
Jaarlijks organiseert de stichting vijftien<br />
Grote Hoogvliegersdagen overal in Nederland.<br />
Vijftig tot soms wel honderd kinderen<br />
en jongeren komen per keer – niet tegelijk,<br />
maar in groepjes – met hun begeleiders naar<br />
het vliegveld in hun regio, waar springkussens,<br />
clowns, broodjes en drankjes klaarstaan.<br />
Een deel komt rechtstreeks, anderen<br />
gaan eerst naar een wegrestaurant. Bank:<br />
“Vrachtwagenchauffeurs – de truckerswereld<br />
steunt ons enorm – halen de kinderen<br />
daar op en brengen ze onder begeleiding van<br />
politie en marechaussee met zwaailichten<br />
naar het vliegveld, waar lokale vrijwilligers<br />
hen als helden en vips ontvangen. De kinderen<br />
staan centraal, maar het is de bedoeling<br />
dat ook de familie geniet van een gratis<br />
dagje uit met ook dan als hoogtepunt dat het<br />
kind het vliegtuig mag besturen.” De stichting<br />
heeft coördinatoren die ervoor zorgen<br />
dat deze dagen zo goed en veilig mogelijk<br />
verlopen. “Een gegeven is dat onze piloten,<br />
die minimaal 150 uur op de klok hebben en<br />
in staat zijn ook tijdens het vliegen aandacht<br />
te hebben voor hun jeugdige copiloten, verantwoord<br />
vier vluchten per dag kunnen<br />
uitvoeren. Voor zestig kinderen zijn dan<br />
vijftien vliegtuigjes nodig, die niet op één<br />
SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2017</strong><br />
luchthaven aanwezig zijn. Dus moeten we ze<br />
laten invliegen en dat kan, als het ver weg is,<br />
een flinke kostenpost zijn vanwege de extra<br />
brandstof. De piloten mogen een deel declareren,<br />
de rest leggen ze zelf bij.” Bank roemt<br />
de betrokkenheid van de piloten, maar ook<br />
van politiemensen, marechaussees en truckers<br />
en de in totaal achthonderd vrijwilligers,<br />
die belangeloos meewerken om deze<br />
jongeren een onbezorgde dag te geven.<br />
DONOREN<br />
De stichting is volledig afhankelijk van<br />
donoren en sponsoren en materiële steun<br />
van bedrijven en organisaties, zoals KLM,<br />
Schiphol, Luchtverkeersleiding Nederland<br />
en de Koninklijke Luchtmacht, maar<br />
ook supermarktketen Hoogvliet. “KLM is<br />
in oktober jarig en biedt ons dan altijd een<br />
toeristische vlucht over Nederland aan met<br />
een verkeerstoestel, met alles erop en eraan.<br />
Kinderen kunnen dan niet zelf vliegen, maar<br />
beleven de dag als een festijn. KLM betaalt<br />
het gebruik van het toestel en de brandstof,<br />
maar de meestal tienkoppige bemanning<br />
stelt graag haar vrije tijd beschikbaar. Er is<br />
zelfs een wachtlijst.” Ineens zegt Henk Bank:<br />
“Tijdens het Truckersfestival in Assen en<br />
in Wassenaar vliegen we ook. Met een helikopter,<br />
want er is geen vliegveld. Dat geeft<br />
kinderen weer een andere beleving, maar<br />
ook weer een oppepper.” In het Comité van<br />
Aanbeveling van de stichting zitten onder<br />
anderen Martin Schröder (voormalig president-directeur<br />
Martinair), astronaut André<br />
Kuipers en vooraanstaande vertegenwoordigers<br />
van de organisaties die Stichting<br />
Hoogvliegers steunen.<br />
‘GEWELDIGE PERIODE’<br />
Kolonel b.d. Henk Bank geniet van zijn nieuwe baan, maar kijkt tegelijk terug op een ‘geweldige periode’ bij Defensie. “In het begin had ik<br />
vooral operationele taken op het gebied van geleide wapens. Gaandeweg kreeg ik meer staffuncties, tot en met hoofd toekomstverkenningen<br />
bij Defensie, waar ik meeschreef aan de visie op de ontwikkeling van de totale krijgsmacht. Na de bezuinigingen van 2011 heb ik de reorganisaties<br />
binnen de luchtmacht gecoördineerd en later ben ik in Duitsland lid geweest van een NAVO-denktank over de inzet van het luchtwapen.”<br />
Bank is in zijn loopbaan vele malen in het buitenland geweest. “Mijn laatste operationele uitzending was in 2010 naar luchtmachtbasis Kandahar<br />
in Afghanistan als plaatsvervangend commandant op het gebied van beveiliging, logistieke toevoer en vliegoperaties. Op de basis waren<br />
toen tussen 25.000 en 30.000 mensen uit ruim veertig landen gestationeerd. Feitelijk een stad middenin in de woestijn. Alles moest worden<br />
aangevoerd door de lucht en over de weg, denk aan brandstof, drinkwater en voedsel. De coalitietroepen hadden er doorvoerpunten, waardoor<br />
ook veel mensen werden in- en uitgevlogen. Alles tezamen een enorme logistieke operatie, die werd bemoeilijkt doordat we frequent onder<br />
vuur lagen van de Taliban. Gedurende een half jaar maakte ik meer dan zestig raketaanvallen mee en vanuit de basis moesten<br />
we slachtoffers, de gewonden na behandeling in het hospitaal, repatriëren”, aldus Bank, die ook hier zijn sociale<br />
kant kon laten zien door de Afghanen te helpen de basis weer geschikt te maken voor de burgerluchtvaart.<br />
© WALTER KALLENBACH<br />
© STICHTING HOOGVLIEGERS<br />
___<br />
Hoogvlieger Arif (rechts) en<br />
piloot Wouter<br />
Kolonel b.d. Henk Bank stelt zijn ervaring en leiderschap in dienst van Stichting Hoogvliegers. Voor Defensie<br />
(1977-2014) heeft hij projecten geleid op het gebied van bedrijfsstrategie, beleid, communicatie, automatisering,<br />
crisismanagement, operationele inzet en training. Hij is een gefocuste doener, die het maximale uit een team haalt<br />
onder het motto ‘Alles draait om mensen’. Bank heeft zijn Masters International Studies gehaald in Londen en heeft<br />
een Bachelor Informatica. henkbank@speakersacademy.nl
SPORT<br />
Nog lang niet<br />
uitgesproken<br />
Tom van 't Hek<br />
Tom van ’t Hek is radiopresentator, spreker, voormalig huisarts, tophockeyer en oud-bondscoach van het Nederlands<br />
dameshockeyelftal. Met het Nederlandse hockeyteam heeft hij deelgenomen aan de Olympische Spelen in Los Angeles.<br />
Hij heeft voor de publieke radiozenders onder andere ‘Het Hek van de dam’, ‘Radio Tour de France’ en ‘Langs de lijn’<br />
gepresenteerd en voor BNR Nieuwsradio tot 1 september <strong>2016</strong> ‘De ochtendspits’. Tom van ’t Hek is nog lang niet<br />
uitgesproken. Als interviewer, maar zeker als spreker boeit hij zijn publiek met onderwerpen als communicatie, het<br />
bereiken van doelen, omgaan met tegenslagen, doorzettingsvermogen, leiderschap en teambuilding.<br />
tomvanthek@speakersacademy.nl<br />
SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2017</strong> 171
FOTO: MET DANK AAN BART MAES<br />
172<br />
SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2017</strong>
GEZONDHEID & VOEDING<br />
‘Voeding als<br />
medicijn’<br />
Bart Maes<br />
Tekst: Jacques Geluk<br />
“Er is biologisch en biologisch en tussen die twee zit een groot verschil”, zegt Bart Maes, mede-oprichter<br />
van het bedrijf Amanprana, dat via verdeler Noble-House hoogwaardige biologische voedings- en<br />
lichaamsverzorgingsproducten in zeventien landen aanbiedt. Een gesprek met een bevlogen ondernemer<br />
die zelf ervaart dat biologisch en gezond eten echt helpt, zich daarin verdiept en vervolgens de eerste en<br />
enige omega-olie ontwikkelt met alle acht soorten vitamine E.<br />
Vaak geraffineerde of bewerkte voeding<br />
eten is slecht en kan leiden tot<br />
vitaminen- en mineralentekorten.<br />
Onbewerkte biologische voedingsmiddelen<br />
daarentegen bezitten zoveel<br />
goede eigenschappen dat ze onze gezondheid<br />
bevorderen. “De Griekse arts en filosoof<br />
Hippocrates (460-370 v.Chr.) zei het<br />
al: ‘Laat voeding je medicijn zijn’. Dat is dan<br />
ook de slogan van Amanprana”, zegt oprichter<br />
en eigenaar Bart Maes. Zijn bedrijf verkoopt<br />
uitsluitend de beste biologische en<br />
vegetarische producten in zeventien landen,<br />
waaronder Nederland en België. Daar hangt<br />
een prijskaartje aan. “Onze klanten kiezen<br />
bewust voor meer betalen. Niet alleen zijn<br />
de producten van de allerhoogste kwaliteit,<br />
de herkomst is eveneens belangrijk. ‘Fair<br />
Trade’ betekent helaas vaak dat arme lokale<br />
boeren of leveranciers tien procent meer<br />
van niets ontvangen, wij willen er zeker van<br />
zijn dat zij het echt beter krijgen”, zegt Maes.<br />
Amanprana zet zich bovendien in voor een<br />
gezonde planeet, met onder het motto ‘Red<br />
de zee’ extra aandacht voor propere oceanen<br />
en kusten.<br />
“Vroeger had ik tegenovergestelde<br />
ideeën. Toen ik van school kwam wilde ik<br />
vooral carrière maken en geld verdienen. Ik<br />
kocht een winstaandeel in een middelgrote<br />
onderneming die succesvol petroleum en<br />
petroleumkacheltjes verkocht. Opeens was<br />
ik dat beu. Ik wilde mijn geld op een andere<br />
manier verdienen, maar stoppen was niet<br />
slim. Het bedrijf boerde bijna vanzelf en we<br />
konden zes weken per jaar met vakantie.<br />
Een jaar later besloot ik toch mijn aandeel<br />
te verkopen.” Na een periode van hard<br />
werken krijgt hij van het niks doen eerst<br />
een schuldgevoel, maar al snel vindt hij<br />
een nieuw ritme. Maes, die zijn leven lang<br />
al kampt met gewichtsproblemen, wordt<br />
vegetariër, vermagert 60 kilo en sport veel.<br />
Tijdens uiteindelijk zeven sabbatjaren leest<br />
hij zeshonderd boeken over gezondheid en<br />
voeding. “Dat begon doordat mijn dochter als<br />
kleuter ernstige concentratieproblemen had<br />
en altijd somber was. Een allergiespecialist<br />
concludeerde dat ze allergisch was voor<br />
bewaarmiddelen en cacao – ze dronk veel<br />
chocolademelk – en een ongekend tekort<br />
had aan omega 3. We zijn binnen een jaar<br />
voor 90 procent overgestapt op biologisch<br />
eten. Producten met conserveermiddelen<br />
waren voortaan taboe. Mijn dochter kreeg<br />
geen cacao meer, maar wel biologische<br />
omegasupplementen. Na een half jaar had ze<br />
geen last meer van humeurschommelingen<br />
en kon ze zich beter concentreren. Het<br />
probleem was dat het moeilijk was de omega<br />
3 bij haar binnen te krijgen vanwege de<br />
onaangename smaak. Door het toevoegen<br />
van kruiden ging dat al beter.”<br />
ASTMA WEG DOOR BIO<br />
Door veel boeken te lezen, waaronder<br />
‘Vitale vetten, fatale vetten’ van Udo<br />
Erasmus, weet Maes dat omega-oliën beter<br />
SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2017</strong> 173
GEZONDHEID & VOEDING<br />
werken in combinatie met vitamine E en<br />
caroteen. Op de verpakking van Udo’s<br />
supplement staat echter dat vitamine E is<br />
toegevoegd. Van caroteen is geen sprake. “Ik<br />
kon dat beter en wilde een product maken<br />
dat al die elementen van nature bevat. Door<br />
tarwekiemolie en rode palmolie te mengen,<br />
bevat ons product niet alleen omega 3 en 6 en<br />
caroteen (rode palmolie heeft daar tien keer<br />
meer van dan wortelen), maar ook essentiële<br />
vetzuren, antioxidanten en als enige alle acht<br />
soorten vitamine E. Zonder toevoegingen!”<br />
Omega 3, maar ook omega 6, waar we eerder<br />
te weinig dan te veel van binnenkrijgen laden<br />
de batterijen van onze cellen op en maken<br />
celwanden soepel en doorlaatbaar, waardoor<br />
ze voedingsstoffen kunnen opnemen.” Het<br />
is de geboorte van Amanprana en al snel<br />
zijn de eerste producten in 600 biologische<br />
winkels en groothandels te koop.<br />
'Wat je op de<br />
“Mijn vrouw Chantal Voets, met wie ik<br />
Amanprana heb opgericht, had astma en<br />
huid smeert<br />
gebruikte al enige tijd een puffer. Een jaar<br />
nadat we gezond en biologisch zijn gaan eten<br />
moet je ook<br />
zag ik ineens die puffer liggen in een schuif.<br />
Ze gebruikte hem niet meer. De astma was<br />
kunnen eten'<br />
verdwenen. Ongelooflijk. Toch mag ik op de<br />
natuurlijke producten die daaraan hebben<br />
bijgedragen geen enkele gezondheidsclaim<br />
zetten, tenzij ik als fabrikant een dossier<br />
aanleg en voor veel geld laat goedkeuren<br />
door de EFSA (European Food Safety<br />
Authority). We zijn al een paar keer allerhoogste voedingskwaliteit gebruiken.<br />
teruggefloten”, zegt Maes die als persoon wel Bovendien gaan patenten niet samen met de<br />
vrij zijn mening kan geven. “We vermelden bio-gedachte.”<br />
wel alle percentages van de ingrediënten op<br />
de verpakking, omdat we transparant willen ‘CHOLESTEROL IS<br />
zijn en ons afzetten tegen grote merken<br />
die zeggen dat ergens aardbei inzit. In<br />
werkelijkheid gaat het dan om ‘natuurlijke’<br />
aroma’s die voor 90 procent chemisch zijn<br />
en niets met een aardbei te maken hebben.<br />
Door het blootgeven van onze formules zijn<br />
onze producten makkelijk na te bootsen<br />
door concurrenten. Dat wil niet zeggen<br />
dat zij net als wij ingrediënten van de<br />
174<br />
SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2017</strong><br />
© MET DANK AAN BART MAES<br />
ALTIJD GOED’<br />
Tien jaar geleden brengt Amanprana als<br />
eerste biologische extra vierge kokosolie op<br />
de markt. De concurrentie volgt snel, maar<br />
levert in op kwaliteit om het product zo goedkoop<br />
mogelijk te maken. “Geraffineerde<br />
en ontgeurde kokosolie is half zo duur. Die<br />
is gemaakt van copra, kokosvruchtvlees<br />
dat voor de industriële verwerking onbeschermd<br />
buiten droogt. Ongedierte loopt<br />
er overheen en door het vocht is sprake van<br />
schimmelvorming. Na sterilisatie is er volgens<br />
de voedselinspectie niets aan de hand,<br />
maar niet alleen schimmels en bacteriën<br />
zijn vernietigd, ook de gezonde voedingsstoffen.<br />
Die zijn wel volop aanwezig in extra<br />
vierge kokosolie van vers gepelde, vermalen<br />
en op lage temperatuur in kasten gedroogde<br />
en daarna koudgeperste kokosnoten.” Extra<br />
vierge kokosolie bevat geen gevaarlijke transvetten,<br />
verhoogt de weerstand, vertraagt veroudering,<br />
beschermt maag en darmen. Het<br />
is niet alleen uitermate geschikt om in te<br />
bakken, frituren, als boter of massageolie<br />
te gebruiken, maar ook voor de verzorging<br />
van huid, lippen en haar. “Wat je op de huid<br />
smeert moet je ook kunnen eten, dat geldt<br />
voor al onze verzorgingsproducten.” Maes<br />
weet dat kokosolie zeer omstreden is, doordat<br />
er verzadigd vet in zit. “Dat is gezond,<br />
maar het is hard vechten tegen de gangbare<br />
opinie. Verzadigde vetten zorgen juist voor<br />
de stabiliteit van onze cellen.” Het gesprek<br />
komt vanzelf op cholesterol. Verzadigde vetten<br />
verhogen de kans op een te hoog gehalte<br />
slecht cholesterol is de algemene opvatting.<br />
“Er bestaat geen goed of slecht cholesterol.<br />
Het is nodig en beschermt als een soort plamuur<br />
zieke, geoxideerde vaten. Wanneer je<br />
dat weghaalt is het cholesterolgehalte wel<br />
laag, maar verslechteren beschadigde aderen<br />
nog sneller. Sporters die topprestaties<br />
leveren hebben een hoog cholesterolgehalte.<br />
Dat zorgt voor het aanmaken van het stresshormoon<br />
cortisol, waardoor ze 110 procent<br />
kunnen functioneren. Bij stress maakt een te<br />
laag cholesterolgehalte mensen depressief of<br />
overspannen. Sommige van onze producten<br />
verlagen het cholesterol ook enigszins, maar<br />
op natuurlijke wijze, waardoor een balans<br />
ontstaat. Wij halen geen cholesterolverlagende<br />
plantensterolen uit een product, om<br />
ze later weer toe te voegen, zoals een margarinemerk<br />
doet.” Een te hoog gehalte kan wel<br />
wijzen op onvoldoende antioxidanten.
GEZONDHEID & VOEDING<br />
HERKOMST<br />
Maes, die werkt met een klein team maar<br />
eindverantwoordelijk is voor de voedselconcepten,<br />
geeft herhaaldelijk aan hoe<br />
belangrijk de herkomst van ingrediënten<br />
en producten is. “Ze moeten sowieso Fair<br />
Trade of Fair World zijn en biologisch,<br />
maar tijdens mijn sabbatjaren heb ik ontdekt<br />
dat biologisch niet altijd hetzelfde is<br />
als biologisch. Daarom bezoek ik bedrijven<br />
waarvan wij producten betrekken. Veel<br />
bio-boerderijen leveren aan supermarkten<br />
en werken net binnen de (per regio of<br />
land verschillende) normen voor biologisch<br />
voedsel. Andere boeren laten hun<br />
kippen op een groot grasveld scharrelen,<br />
zodat ze lekker wormen kunnen eten. Dat<br />
is schoon om te zien. Hetzelfde geldt voor<br />
biologische varkensboerderijen. Sommige<br />
boeren behandelen hun dieren met zoveel<br />
liefde, dat ik me afvraag hoe ze die kunnen<br />
slachten. Een boer uit Wuustwezel zei tegen<br />
mij: ‘Het is veel beter als ge gelukkige varkens<br />
eet’. Helaas wordt die kwaliteit in veel<br />
industrieën niet geapprecieerd.”<br />
Sommige producten, waaronder kokosolie<br />
en kokosbloesemsuiker, komen als<br />
eindproduct uit het land zelf. “Kokosbloesemsuiker<br />
is, om met Mahatma Gandhi te<br />
spreken ‘een manier voor arme mensen om<br />
uit de armoede te geraken’. We betalen liever<br />
wat meer om op Java 850 families aan<br />
een goed inkomen te helpen, dat minstens<br />
tien keer hoger ligt dan wanneer ze alleen<br />
kokosnoten zouden verkopen. Ik heb met<br />
eigen ogen gezien dat de mensen die daar<br />
voor ons werken het steeds beter krijgen.<br />
De mannen klimmen het hele jaar door de<br />
kokosboom in om een stukje bloesem af<br />
te snijden. Daar komt sap uit dat de vrouwen<br />
op een houtvuur in een wok indikken.<br />
Het eindproduct gaat naar een coöperatie<br />
die een kwaliteitscontrole uitvoert en<br />
onder leiding staat van moslima-managers.<br />
We werken samen met Hivos, een organisatie<br />
vecht voor gelijke kansen voor vrouwen,<br />
en boerenverenigingen. In deze Gula<br />
Javasuiker, dat een lage glycemische index<br />
van 35 heeft, zitten meer mineralen dan in<br />
de meeste groenten en fruit en ook meer<br />
antioxidanten. In tegenstelling tot suiker is<br />
kokosbloesemsuiker een superfood.”<br />
WEG DEPRESSIE<br />
Amanprana lanceert geregeld nieuwe<br />
producten, zoals een nieuw kruidengamma.<br />
Immuno werkt als natuurlijk antibioticum,<br />
maar dat mag Maes niet op de potjes zetten.<br />
“Chemische antibiotica hebben een vaste<br />
formule. Dat is een probleem, want bacteriën<br />
die ze moeten bestrijden ontwikkelen<br />
zich wel en pompen de antibiotica uit de cel<br />
of breken ze af met enzymen. Dan zijn ze<br />
resistent. Bepaalde stoffen in onze kruiden<br />
ontwikkelen zich samen met de bacteriën<br />
en creëren dagelijks andere stoffen, waardoor<br />
resistentie uitblijft. Daarnaast hebben<br />
we Flamuno. Een ontsteking met medicijnen<br />
afremmen kan juist genezing tegenwerken,<br />
omdat het een verdedigingsreactie is van het<br />
lichaam. Dit kruidenmengsel is geen wondermiddel.<br />
Iemand die al twintig jaar reuma<br />
heeft zal niet genezen, maar wel minder pijn<br />
ervaren. In <strong>2017</strong> willen we ook choco introduceren,<br />
een gezond broertje van Nutella.”<br />
Voor alle producten geldt dat ze gegarandeerd<br />
biologisch, vegetarisch en vrij van genetisch<br />
gemanipuleerde organismen (GMO’s )<br />
zijn, hoewel hij dat laatste tot zijn verdriet<br />
ook al niet op de altijd volledig herbruikbare<br />
of afbreekbare verpakking mag zetten. Het<br />
gaat over traditionele vetten, zoals kokosen<br />
(rode en groene) palmolie, omega-oliën,<br />
Gula Java rooibos en cacao, kruidenmengsels,<br />
Matcha ‘Kotobuki’ thee, tarwekiemen,<br />
ORAC botanico-kruidenmix (met veel antioxidanten),<br />
eetbare lichaamsverzorgingsproducten<br />
en een vitamine D-supplement<br />
van de Agaricus-paddenstoel dat – versterkt<br />
met saffraan – depressies of een burn-out<br />
tegengaat. Maar ook over fleur de sel, een<br />
ongemalen zeezout uit Zuid-Afrika dat nog<br />
beter is dan Himalayazout, het Turkse kruid<br />
sumak, dat het hoogste gehalte aan antioxidanten<br />
heeft en Pineo-water, dat naar boven<br />
borrelt in de Pyreneeën en in glazen flessen<br />
wordt verkocht. “PET-flessen geven plasticdeeltjes<br />
af aan het water, dat je vervolgens<br />
opdrinkt. Ook olie in plastic raden we om die<br />
reden af.” Het gesprek is beëindigd, maar uitgepraat<br />
met de bevlogen Vlaamse ondernemer<br />
die gezondheid belangrijker vindt dan<br />
geld verdienen raak je nooit.<br />
© MET DANK AAN BART MAES<br />
Bart Maes en Chantal Voets zijn oprichters/eigenaren van het bedrijf Amanprana dat biologische<br />
en vegetarische producten ontwikkelt en via Noble-House distribueert. Een overzicht van alle<br />
producten is te vinden op noble-house.tk. Meer opvattingen van bio-veggieman Maes staan op<br />
bartmaes.tk. Veggiemama Chantal Voets publiceert receptenboeken. Het laatste is ‘Eet goed,<br />
dat doet je goed.’ Samen met Serge Restiau hebben ze het boek ‘Gezond en gelukkig met<br />
eiwitten. Authentic Seitan’ uitgebracht. Eiwitten/aminozuren zijn heel gezond. In dit boek staat<br />
waarom, maar is ook aandacht voor de nadelen van bijvoorbeeld chemisch geproduceerde<br />
eiwitten. Recepten completeren de inhoud. bartmaes@speakersacademy.nl<br />
SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2017</strong> 175
© MET DANK AAN TOMAS KARSSIES<br />
SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong> ®<br />
ERASMUS ROTTERDAM<br />
OPEN <strong>2017</strong><br />
De Erasmus Debating Society is een onafhankelijke, in Rotterdam gevestigde debatvereniging, die sinds 1989 een flink<br />
aantal goede sprekers heeft voortgebracht. Onder hen winnaars van Europese kampioenschappen, finalisten van<br />
wereldkampioenschappen en winnaars en finalisten van debattoernooien over de hele wereld. Het jaarlijkse internationale<br />
studentendebattoernooi Erasmus Rotterdam Open beleeft dit jaar zijn 22ste editie.<br />
176<br />
SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2017</strong>
SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® ERASMUS ROTTERDAM OPEN <strong>2017</strong><br />
Grootste internationale<br />
studentendebattoernooi van Nederland<br />
De Erasmus Rotterdam Open is in<br />
1997 bescheiden begonnen, maar<br />
inmiddels uitgegroeid tot het<br />
grootste studentendebattoernooi<br />
van Nederland. De editie van <strong>2016</strong>, met meer<br />
dan 200 deelnemers uit ruim 20 verschillende<br />
landen – van New York tot Moskou en<br />
van Istanboel tot Helsinki –is een groot succes<br />
geworden. De ambities voor de editie van<br />
<strong>2017</strong> zijn hoog. De organisatoren rekenen op<br />
250 deelnemers die het twee dagen achtereen<br />
tegen elkaar opnemen. Sinds vorig jaar<br />
is Speakers Academy® de hoofdsponsor van<br />
het toernooi. Dat waarborgt niet alleen de<br />
kwaliteit van het evenement, maar zorgt er<br />
tevens voor dat de hoogte van het inschrijfgeld<br />
voor alle deelnemers betaalbaar blijft.<br />
DE BESTE STUDENTEN<br />
Erasmus Rotterdam Open is een toernooi<br />
dat wereldwijd de beste universitaire studenten<br />
aantrekt. Zij bereiden zich vaak maanden<br />
vantevoren voor. Ze verdiepen zich in<br />
maatschappelijke ontwikkelingen en trainen<br />
hun analytische en communicatieve<br />
vaardigheden om helemaal klaar te zijn voor<br />
© MET DANK AAN THOMAS KARSSIES<br />
de ultieme test tijdens het toernooi. Bovendien<br />
delen de deelnemers kennis en leren ze<br />
van elkaars inzichten. Buiten de debatten om<br />
is er tijd voor ontspanning tijdens gezellige<br />
borrels en een rondleiding door Rotterdam.<br />
PRAKTISCHE INFORMATIE<br />
Na de registratie (per team van twee deelnemers)<br />
nemen alle kandidaten plaats in<br />
de grote hal. De voorzitter van Erasmus<br />
Rotterdam Open houdt zijn openingstoespraak,<br />
waarna de trekking plaatsvindt die<br />
bepaalt welke twee keer twee teams het in<br />
welke ruimte opnemen tegen twee keer<br />
twee andere teams in de eerste ronde. De<br />
teams worden echter individueel beoordeeld,<br />
zodat in elke ronde een eerste, tweede,<br />
derde en vierde plaats te vergeven is. Zodra<br />
de motie op het scherm staat begint iedereen<br />
direct te schrijven. Na een voorbereidingstijd<br />
van 15 minuten volgt een toespraak<br />
van 7 minuten. Na ongeveer een uur verlaten<br />
de deelnemers de ruimtes en is het tijd<br />
om handen te schudden en na te praten over<br />
het debat. In de tussentijd beraadt de jury<br />
zich over de winnaar van deze ronde. Na een<br />
kwartier vertelt de jury wie heeft gewonnen<br />
en hoe zij tot deze beslissing is gekomen.<br />
In de volgende ronde nemen teams die in<br />
hun poule als eerste zijn geëindigd het tegen<br />
elkaar op. Gedurende de dag zijn er vier rondes.<br />
Na de laatste ronde is er een diner op<br />
locatie. Ten slotte is er een sociale bijeenkomst<br />
op een locatie aan de Coolsingel, met<br />
een terras met uitzicht over een van de drukste<br />
winkelstraten van Rotterdam.<br />
© MET DANK AAN THOMAS KARSSIES<br />
Informatie: Tomas Karssies | Email: rotterdambp@gmail.com | Telefoon: 06 48783577 of +49 1577 291 0997<br />
SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2017</strong> 177
© WIKICOMMONS<br />
178<br />
SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2017</strong>
LEVEN IN EEN VIRTUELE REALITEIT<br />
‘Als de mens ontwaakt<br />
is het spel van<br />
de machthebbers uit’<br />
David Icke<br />
Tekst: Jacques Geluk<br />
De werkelijkheid die we als echt ervaren is in feite een soort ‘virtual reality’-simulatie. De Brit David Icke probeert de<br />
mensheid wakker te schudden en uit te leggen hoe we ons van buitenaf geprogrammeerde brein kunnen loskoppelen<br />
en de verstoring van onze perceptie kunnen opheffen. “De onzichtbare machthebbers, die voor veel ellende zorgen,<br />
verliezen daardoor al hun energie en invloed.” In <strong>ACADEMY</strong>®<strong>Magazine</strong> een uitgebreid interview met Icke. De een zal<br />
ontwaken, de ander zijn ideeën afwijzen, maar kunnen kiezen is een eerste stap naar verandering.<br />
"<br />
Niemand heerst, als niemand<br />
gehoorzaamt.” David Icke, de<br />
door vriend en vijand erkende<br />
koning der complottheorieën,<br />
weet het zeker. Als de mensheid ontwaakt is<br />
het spel van de machthebbers die ons controleren<br />
uit en verandert de wereld ten goede.<br />
Georkestreerde oorlogen en terroristische<br />
aanslagen, bedoeld om chaos te creëren en<br />
de wil van het volk nog meer te beknotten,<br />
komen dan niet meer voor. “In ons brein is<br />
een programma geïnstalleerd dat de perceptie<br />
van de werkelijkheid verstoort. We leven<br />
in een virtuele realiteit. De Archons – een<br />
door gnostici al duizenden jaren geleden<br />
beschreven onzichtbare macht – zijn daarvoor<br />
verantwoordelijk.” Veel politici hebben,<br />
volgens Icke, een Archontische bloedlijn of<br />
zijn agenten van deze dood en verderf zaaiende<br />
subcultuur. “Archons kennen geen<br />
empathie, schaamte of berouw en zijn pathologische<br />
leugenaars. Dat zijn precies de trekken<br />
die we herkennen in veel wereldleiders,<br />
bankiers en bij de gemilitariseerde politie.<br />
Ook de farmaceutische (‘big pharma’), biotech-<br />
en olie-industrie opereren binnen de<br />
Alchontische frequentieband en bekommeren<br />
zich niet om de gevolgen voor onschuldige<br />
mensen.”<br />
“Via mentale en spirituele misleiding proberen<br />
de machthebbers te voorkomen dat<br />
we ontwaken. Wanneer de mensheid zich<br />
loskoppelt van het programma dat via een<br />
bepaalde frequentieband in onze hersenen<br />
is gedownload, verdwijnt hun macht. We<br />
moeten niet onderduiken in het escapisme<br />
van de New Age-stroming, maar de virtuele,<br />
illusoire realiteit die we als echt ervaren<br />
transformeren in een liefdevolle werkelijkheid<br />
door te zijn wie we werkelijk zijn”, is de<br />
boodschap die David Icke meegeeft tijdens<br />
een uitvoerig vraaggesprek in een Amsterdams<br />
hotel, enkele dagen voordat hij een tien<br />
uur durende lezing geeft in de RAI. “Mondiale<br />
bewustwording van de echte werkelijkheid<br />
is de oplossing en bovendien heel nabij.<br />
De eerste scheuren zijn ontstaan in de illusie<br />
en dus in het controlesysteem dat onze<br />
perceptie in stand houdt. Al het verborgene<br />
komt boven. Steeds meer mensen zien dat.<br />
De ene na de andere wetenschapper heeft de<br />
afgelopen maanden toegegeven dat er een<br />
grote kans is dat we in een simulatie leven.<br />
Daar komen we uit door onze perceptie én<br />
onze frequentie te veranderen. De frequentie<br />
van de dictators die wij niet meer voeden<br />
breekt vanzelf af, terwijl die van liefde<br />
en compassie juist in kracht toeneemt. Dat<br />
gebeurt allemaal in de onzichtbare energetische<br />
wereld. Wanneer de projectie van het<br />
SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2017</strong> 179
LEVEN IN EEN VIRTUELE REALITEIT<br />
ongeziene wijzigt, verandert ook die van<br />
de waarneembare holografische of fysieke<br />
wereld. Dan zien we de huidige financiële,<br />
politieke en corporatieve systemen uiteenvallen<br />
en degenereren.”<br />
DE WERELD IS DE<br />
WERELD NIET<br />
Met andere woorden: alle politieke en<br />
medische beslissingen, inclusief de financiering<br />
van de geneeskunde, zijn gebaseerd op<br />
het feit dat de wereld die wij zien de wereld<br />
niet is. “Als mensen zich herinneren wat de<br />
wereld werkelijk is, geloven ze niet meer in<br />
wat er niet is. Eigenlijk is dat niets nieuws.<br />
Wanneer ze ontwaken weten ze weer wat ze<br />
ooit wisten. Dat zijn ze<br />
vergeten doordat ons<br />
brein is geprogrammeerd<br />
iets anders te<br />
geloven dan de werkelijkheid.<br />
Die vergeetachtigheid<br />
is niets<br />
anders dan het, in dit<br />
geval gefabriceerde<br />
onvermogen te herinneren”,<br />
zegt Icke.<br />
“Doordat ze hun ogen<br />
openen verandert de<br />
wereld.” De onverwachte<br />
uitkomsten van<br />
het Brexit-referendum<br />
en de Amerikaanse<br />
presidentsverkiezingen<br />
zijn wat Icke betreft recente voorbeelden<br />
van de verandering die zich aan het voltrekken<br />
is. “Ik ben een verklaard tegenstander<br />
van het Britse lidmaatschap van de Europese<br />
Unie. Dat is een kartel van niet gekozen<br />
bureaucraten in donkere pakken, die ons<br />
leven tot in detail dicteren en onze nationale<br />
wetten en de wil van het volk negeren. Wat<br />
Trump betreft denk ik dat de Amerikanen<br />
snel erg teleurgesteld zullen zijn. Hij zal de<br />
gevestigde orde blijven uitdagen, maar ontkent<br />
tegelijk dat hij daar onderdeel van is.”<br />
PSYCHOACTIEVE DRUGS<br />
David Icke is er nu van overtuigd dat hij<br />
de door velen nog niet ontdekte ware wereld<br />
180<br />
SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2017</strong><br />
© COURTASY OF DAVID ICKE<br />
___<br />
David Icke, Jim Carrey en Jaymie Icke<br />
kent. Dat draagt hij uit via YouTube, zijn<br />
eigen website en lezingen overal ter wereld.<br />
Als kind en jonge man merkt Icke, geboren<br />
in een arbeidersgezin in het Engelse Leicester,<br />
al wel dat er ets niet klopt in de wereld.<br />
Op zijn vijftiende gaat hij van school en<br />
begint hij aan een gedroomde carrière als<br />
profvoetballer. Die stopt al als hij 21 is, wanneer<br />
artritis hem het spelen onmogelijk<br />
maakt. “Ze vertelden mij dat ik in een rolstoel<br />
terecht zou komen en mijn gezondheid<br />
verder zou verslechteren. Dat is even<br />
zo geweest en de ziekte tastte wat meer<br />
gewrichten aan, maar dankzij geestkracht is<br />
het gestopt en nu heel stabiel. Ik loop nog<br />
altijd en sta nu op een rustige zondagmorgen<br />
energieker op dan toen.” Icke wijst religie af,<br />
net zoals de gedachte dat de wereld waarop<br />
we leven alles is wat er is. “Ik had er nooit<br />
echt over nagedacht. In 1990 veranderde dat<br />
mede door een bijzondere ervaring in het<br />
Braziliaanse regenwoud. Twee nachten achtereen<br />
nam ik psychoactieve drugs en onder<br />
invloed daarvan hoorde ik een luide vrouwelijke<br />
stem, die vijf uur lang tegen mij sprak<br />
over de illusoire aard van de fysieke werkelijkheid.<br />
De manier waarop wij de werkelijkheid<br />
waarnemen nam zij volledig op de<br />
hak. Hilarisch.” Hij bezoekt (vrijwillig) een<br />
medium, maar komt er al snel (onvrijwillig)<br />
veel meer tegen. Dat veroorzaakt een verandering<br />
in de steeds krachtiger vibraties die<br />
hij oppikt. Hij voelt aan, ook al is er dan nog<br />
geen bewijs, dat een frequentieverandering<br />
ook anderen zal laten ontwaken uit de illusie<br />
waarin zij leven, zodat ze alles zien zoals het<br />
is. “Belangrijk is eerst te begrijpen waarom<br />
wat er gebeurt in de wereld of met ons niet is<br />
wat het lijkt. Alle gebeurtenissen zijn in feite<br />
willekeurig. De illusie is zo groot dat die niet<br />
echt kán zijn.”<br />
Op de vraag waarom we dan toch pijn voelen<br />
als we bijvoorbeeld met onze knie tegen<br />
de tafel stoten, antwoordt Icke: “Pijn voelen<br />
we alleen als sprake is van elektrische communicatie<br />
tussen het punt van impact en<br />
het brein. Pas wanneer onze hersenen dat<br />
decoderen zeggen<br />
we au. Niet alles is<br />
een illusie. Uit reguliere<br />
wetenschappelijke<br />
studies blijkt dat<br />
het niet om fysieke,<br />
maar elektromagnetische<br />
weerstand<br />
gaat als we ons stoten<br />
of tegen een muur<br />
lopen. Alle interactie<br />
heeft plaats op een<br />
golfvormig elektromagnetisch<br />
niveau.”<br />
Icke weet, na ruim<br />
een kwart eeuw<br />
onderzoek in ruim<br />
zestig landen, dat het<br />
feit dat veel mensen zonder het te beseffen<br />
in een gesimuleerde realiteit leven, is veroorzaakt<br />
door het manipuleren van onze geest<br />
door verborgen krachten van buitenaf.<br />
SLAVEN VAN FOUTE<br />
PERCEPTIES<br />
In zijn nieuwste boek ‘Het fantoomzelf ’,<br />
het eerste dat in het Nederlands is verschenen,<br />
schrijft hij dat mensen slaven zijn van<br />
foute percepties van zichzelf, de wereld en<br />
de valse werkelijkheid die in hun brein is<br />
gedownload. “Degene die je denkt te zijn,<br />
ben je niet. De ‘jij’ die je ziet in de spiegel, jou<br />
aanstaart, jouw naam draagt en jouw leven<br />
leidt, is niet de persoon die je echt bent”, zegt
LEVEN IN EEN VIRTUELE REALITEIT<br />
Icke.“Als je je niet realiseert dat wat jij ziet<br />
één grote illusie is, heeft die illusie jou in<br />
haar macht. Daardoor denk je ten onrechte<br />
dat je beperkingen hebt en dingen onmogelijk<br />
zijn. Wanneer je het wel doorhebt is die<br />
illusie niet solide, maar gewoon energie op<br />
een bepaald frequentieniveau dat we materie<br />
noemen. Dan kun je dingen wel veranderen<br />
en is tijd geen beperking, doch slechts<br />
een illusie. Als jij bepaalt wat de uitkomst<br />
is, moet de situatie zich herschikken om die<br />
te bereiken.” Als de dokter zegt dat iemand<br />
nog maar zes maanden te leven heeft en de<br />
patiënt neemt dat klakkeloos aan is de kans<br />
groot dat hij inderdaad sterft, maar wanneer<br />
hij vanuit zijn oneindige zelf bepaalt dat er<br />
niets aan de hand is, gebeurt het niet. “In<br />
veel gevallen blijkt de waarheid het omgekeerde<br />
te zijn van wat ons is geleerd of verteld.<br />
Daarom wil ik de leugens die het door<br />
verborgen krachten gecreëerde systeem<br />
van misleiding en controle ons verkoopt als<br />
waarheid blootleggen.”<br />
NEP-OPERATIES<br />
“Het is wat het is, maar ik herhaal dat wij<br />
onze werkelijkheid creëren aan de hand van<br />
onze perceptie ervan. De Chinezen voeren<br />
nep-operaties uit, maar patiënten denken<br />
daarna dat ze die echt hebben ondergaan.<br />
Dat is het placebo-effect, dat er ook voor<br />
zorgt dat iemand die een suikerpil heeft<br />
gekregen in plaats van een medicijn beter<br />
wordt. Als er iets mis is met de golfvormige<br />
informatievelden die de basisfundering van<br />
het lichaam vormen zie je dat in het hologram<br />
waarin je leeft”, legt Icke uit. Amerikaanse<br />
wetenschappers doen inmiddels<br />
onderzoek naar dit fenomeen. “De reguliere<br />
geneeskunde heeft slechts een minimale<br />
perceptie van de werkelijkheid en het farmaceutische<br />
kartel is slechts geïnteresseerd<br />
in de zichtbare wereld, met als gevolg dat<br />
reguliere medicijnen slechts fysieke symptomen<br />
en niet de oorzaak behandelen. Dat<br />
werkt niet, doordat het hologram slechts is<br />
een expressie is van de projectie van de oorzaak<br />
van een aandoening en alleen de verstoring<br />
van de energetische structuur laat zien.”<br />
Ingewikkeld? Icke spreekt er urenlang over<br />
‘Niemand heerst,<br />
als niemand<br />
gehoorzaamt’<br />
in zijn video’s. “De alternatieve geneeskunde<br />
richt zich juist op dat energetische niveau en<br />
behandelen de blauwdruk en niet de projectie.<br />
Dus waarom zou iemand zijn gezond uit<br />
handen geven aan reguliere artsen die zich<br />
moeten conformeren, omdat ze anders hun<br />
beroep niet meer mogen uitoefenen?”<br />
Icke noemt zijn vriend Mike Lambert die op<br />
het Isle of Wight de Shen-kliniek voor aanvullende,<br />
alternatieve geneeskunde runt. Hij<br />
behandelt door reguliere artsen opgegeven<br />
kankerpatiënten. “Bijzonder is dat Mike het<br />
mentale, emotionele niveau begrijpt van ‘disease<br />
‘. Wie in een bepaalde, hoog-emotionele<br />
staat verkeert kan een elektrische lading voelen.<br />
Dat is een vervormde frequentie die vrijkomt,<br />
in feite een negatieve emotie met een<br />
laag trillingsniveau is en ruis veroorzaakt in<br />
het energetisch veld. Dat is vaak de oorzaak<br />
van een slechte gezondheid. Mike vraagt<br />
mensen, die vanwege hun kanker nog maar<br />
korte tijd te leven zouden, hebben hun perceptie<br />
van hoe lang dat is opnieuw op te<br />
starten. Dan verandert de negatieve zichzelf<br />
vervullende profetie in hun geest in een positieve.”<br />
Icke haalt een wat ouder onderzoek<br />
aan over hoe lang mensen leven in vergelijking<br />
met de voorspellingen van hun dokters.<br />
“Zowat tachtig procent overleed inderdaad<br />
binnen de aangegeven periode, wat bewijst<br />
hoe cruciaal het is wat wij voor waar aannemen.<br />
In mijn boek ‘Perception deception’<br />
heb ik al geschreven dat de wereldwijde<br />
manipulatie van de mensheid, het controleren<br />
van de samenleving en het dicteren van<br />
de richting die we als maatschappij opgaan<br />
allemaal op perceptie zijn gebaseerd. Dit<br />
psychologische spel heeft impact op elk facet<br />
van ons leven.”<br />
DE FIREWALL IN ONS BREIN<br />
De manier waarop je tegen de het Midden-Oosten<br />
aankijkt of de eigen levensverwachting,<br />
het gaat om het creëren van je<br />
eigen realiteit, zegt Icke. “Dat kwartje is in<br />
de loop der jaren bij steeds meer mensen<br />
gevallen. Los van alle zogenaamde leiders<br />
en politici, die morgen toch weer verdwenen<br />
zijn, ontstaat een netwerk van mensen<br />
die grotendeels begrijpen hoe de echte realiteit<br />
in elkaar steekt. Zij beseffen dat wie zijn<br />
perceptie in de hand heeft, ook de baas is<br />
over zijn eigen leven. Perceptie bepaalt wat<br />
we doen of willen doen. In de jaren negentig<br />
heeft Michael Talbot ‘The Holographic<br />
Universe’ geschreven, een geweldig boek,<br />
waarin hij zich richtte tot reguliere wetenschappers,<br />
maar wel de grenzen opzocht<br />
door het te hebben over de holografische<br />
realiteit, waarbij de fysieke werkelijkheid<br />
besloten zit in een hologram.” In zijn boek<br />
vertelt Talbot het verhaal van een man die<br />
een hypnotiseur uitnodigt tijdens een party.<br />
Die zegt tegen een van de gasten: ‘Als ik je<br />
terugbreng uit hypnose zul je je dochter niet<br />
zien’. Dat blijkt waar te zijn. Wanneer de man<br />
ontwaakt laat de hypnotiseur hem een horloge<br />
zien met een inscriptie met de naam van<br />
zijn dochter, maar hij ziet niet dat ze voor<br />
hem staat. “Een gewone wetenschapper zou<br />
zeggen dat dit niet kan en een verzinsel is.<br />
SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2017</strong> 181
LEVEN IN EEN VIRTUELE REALITEIT<br />
Maar wat er gebeurt is te vergelijken met de zodanig dat ze gaan nadenken” Hij wijst zijn<br />
firewell die de Chinese overheid heeft geïnstalleerd<br />
in internet, zodat de bevolking veel stellen en onderzoek doen. “Het klakkeloos<br />
toehoorders ook op het belang van vragen<br />
informatie niet kan decoderen. De hypnotiseur<br />
heeft een firewall in de geest van de financiële ineenstorting of oorlogen geeft<br />
accepteren van informatie over terrorisme,<br />
man geplaatst, waardoor hij het energetische<br />
beeld van zijn dochter niet kan oproepuleerde<br />
is even verantwoordelijk.” Niet zo<br />
manipulatoren alle ruimte, maar de gemanipen.<br />
Of in het Ickeaans: “Als het onmogelijk gek dat Icke de eerste drie uur van zijn lezing<br />
is het golfvormige energetisch niveau om te – met muziek van zoon Gareth – wijdt aan<br />
zetten in een holografische realiteit, kan zich manipulatie, gevolgd door twee uur over het<br />
dat beeld niet manifesteren in je bewustzijn. volledig illusoire karakter van de realiteit.<br />
De mensen in de zaal lachen, want zij hebben<br />
geen firewall en zien de dochter wel. der deel 2 is deel 3 volkomen onlogisch. “Ik<br />
Ten slotte komen beide samen, want zon-<br />
Zo’n voorbeeld laat je nadenken over de heb 26 jaar onderzoek gedaan, maar spreek<br />
vraag hoeveel dezelfde firewalls er tussen de na afloop met mensen die er 26 minuten<br />
wieg en het graf in een overweldigend aantal<br />
onwetende mensen worden gedownload, uur spreken, want ik presenteer een geheel<br />
mee bezig zijn geweest. Ik moet wel tien<br />
om te voorkomen dat zij zien wat zij eigenlijk<br />
zouden moeten zien.” Al die mensen zijn anders dat vormwisselaars (‘shape shifters’),<br />
andere kijk op de wereld. Hoe begrijpen ze<br />
marionetten, tenzij ze zich kunnen loskoppelen<br />
van het programma en beelden gaan kunnen vertonen zoals sommige vorsten of<br />
mensen die zich in verschillende gedaanten<br />
zien in plaats van pixels. “Dan heb je uitgebreid<br />
bewustzijn en kun je het programma, dat de wereld niet solide is?”, aldus Icke. “Ik<br />
presidenten, slechts kunnen bestaan door-<br />
maar ook wat er in de wereld gebeurt, observeren,<br />
zonder erin getrokken te worden.” gemaakt, maar ook met sjamanen, de dra-<br />
heb mensen gesproken die dit hebben meegers<br />
van oude kennis uit antieke culturen,<br />
die hun legendes net zo uitleggen.”<br />
BELACHELIJK GEMAAKT<br />
‘Hoeveel firewalls<br />
Icke is heeft als BBC-journalist jarenlang<br />
zijn informatie gekregen via een normaal<br />
redactioneel proces. Nu schrijft hij<br />
zijn er in<br />
zonder censuur wat hij wil en probeert hij<br />
onschuldige<br />
mensen niet te overtuigen, maar te tonen<br />
dat er een andere manier is om naar dingen<br />
te kijken. Dat kunnen ze overnemen of<br />
mensen<br />
afwijzen. “Ik ben in het begin enorm belachelijk<br />
gemaakt. Daar ben ik blij mee, want<br />
gedownload?’<br />
dat heeft mij bevrijd van de angst wat anderen<br />
van mij denken. Hetzelfde geldt voor de<br />
Archontische manipulatie. Dat is een enorm<br />
VRAGEN STELLEN<br />
geschenk voor de mensheid, doordat de<br />
David Icke beseft dat zomaar tegen mensen<br />
zeggen dat hun werkelijkheid niet echt is harder onder druk zetten om te ontwaken.<br />
Archons ons, misschien ongewild, steeds<br />
niet werkt. Ze zullen onmiddellijk roepen dat Geschenken zijn vaak briljant vermomd als<br />
ze in die werkelijkheid wel hun huur moeten je ergste nachtmerrie en dat is hier ook het<br />
betalen. “Je moet uitleggen waarom manipulatie<br />
voorkomt, uitgaande van de wereld die geregeld dat hij niet zo negatief moet zijn.<br />
geval.” Vanuit de spirituele arena hoort Icke<br />
zij volledig begrijpen en waarin zij leven, en “Onwetendheid is negatief. Bewustzijn en<br />
182 SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2017</strong><br />
vooral kennis zijn nooit negatief. Spiritualiteit<br />
gebruikt men vaak als dekmantel om de<br />
realiteit te ontvluchten, maar dat helpt niet<br />
om aan het geweld en de ellende in de wereld<br />
van vandaag te ontsnappen. Ik wil geen lijfwacht,<br />
omdat ik niet accepteer dat iets met<br />
mij kan gebeuren. Ik word niet emotioneel<br />
als ze mijn auto stelen, want ik zorg ervoor<br />
dat het niet gebeurt. Ik heb, zoals iedereen<br />
kan zien aan de vergroeiing, pijn in mijn<br />
handen. Als ik me daarop wil focussen is<br />
verbetert het misschien, maar mede door<br />
dat niet te doen ik functioneer ik prima en<br />
zit ik niet in die rolstoel en doe ik wat ik wil.”<br />
‘Ik ben blij dat ik<br />
belachelijk ben<br />
gemaakt’<br />
GEHEIM GENOOTSCHAP<br />
Een van de vaak terugkerende thema’s in de<br />
video’s en lezingen van de zeer eloquente Brit<br />
is het zionisme, wat, bedrukt hij, geen synoniem<br />
is voor de joodse mensen, van wie sommigen<br />
er juist tegen in opstand komen omdat<br />
het tegen al hun overtuigingen indruist. “De<br />
kern daarvan bestaat uit een geheim genootschap<br />
dat is gecreëerd en wordt gecontroleerd<br />
door het Huis Rothschild. Alleen zij<br />
weten wat er echt gebeurt. Het Rothschild<br />
zionisme wordt gezien als politiek systeem<br />
dat – tegen beter weten in, want zij kennen<br />
de echte geschiedenis – de overtuiging verspreidt<br />
dat Israël het rechtmatige thuisland<br />
is van de joodse mensen, met alle negatieve<br />
consequenties voor de Palestijnen. Het web<br />
van de Rothschilds is over de hele wereld verspreid.<br />
Ongeveer twee procent van de Amerikanen<br />
is joods. Een fractie daarvan behoort<br />
tot de binnenste kern van Rothschild- zionisten.<br />
Daarvan zijn er echter in verhouding<br />
heel veel betrokken bij de Amerikaanse politiek.<br />
Een groot aantal staat bovendien aan het
LEVEN IN EEN VIRTUELE REALITEIT<br />
hoofd van de financiële instituten en andere<br />
belangrijke spelers. De Vrijmetselaars, Opus<br />
Dei en de Ridders van Malta, maar ook de<br />
Bilderberg groep en de Council on Foreign<br />
Relations, zijn andere organisaties waar het<br />
verborgene en het zichtbare elkaar ontmoeten.”<br />
Doordat de Rothschilds de richting die<br />
de wereld zou moeten uitgaan dicteren, zijn al<br />
die instituten vertegenwoordigd in de meeste<br />
zichtbare regeringsbureaus, banksystemen<br />
en bedrijven. Althans, dat zegt David Icke.<br />
“Al deze organisaties zijn trouwens gefragmenteerd,<br />
waardoor individuele leden niet<br />
weten dat zij daaraan meewerken en vaak<br />
zelfs de kern niet kennen. “Gemeenteraadsleden<br />
op het eiland Wight namen ’s avonds<br />
besluiten, maar die waren in feite ’s middags al<br />
in de Vrijmetselaarsloge genomen. Het debat<br />
was niet meer dan een farce. Ik realiseerde<br />
me dat wat de wereld lijkt te besturen, zelfs<br />
op dit lage niveau, niet is wat het is. Vrijmetselaars<br />
hebben soms na dertig jaar nog geen<br />
idee van de niveaus boven hen. Ook kennen<br />
ze de betekenis niet van alle symbolen en<br />
rituelen. Enkele jaren geleden las ik een boek<br />
van een Amerikaan die heel lang Vrijmetselaar<br />
was geweest. Hij vertelt daarin hoe hij<br />
werd gebeld door een mede-lid dat hem aanraadde<br />
te solliciteren, ook al was hij helemaal<br />
niet gekwalificeerd voor de baan. Tijdens een<br />
soort examen kon hij het formulier makkelijk<br />
invullen, waarna hij de job kreeg. Later bleek<br />
het doorgestoken kaart te zijn. Hij kon doorstomen<br />
naar het 33e niveau van de Aloude en<br />
Aangenomen Schotse Ritus. Na zijn initiatie<br />
in het hoofdkwartier in Washington D.C.,<br />
waar ook een vroegere president en topfunctionarissen<br />
aanwezig waren, zei een medegeïnitieerde<br />
dat hij nog hogerop zou komen<br />
en verliet daarna door een deur speciaal voor<br />
uitverkorenen de zaal door een andere deur.<br />
Hijzelf wist niet eens dat er boven de top nog<br />
een hoger niveau was. Deze compartimentering<br />
van kennis is bij dit soort organisaties<br />
heel gewoon.”<br />
POSITIEF GEVOEL<br />
Icke zegt dat steeds meer mensen zich<br />
aangesproken voelen door wat hij onthult.<br />
Waren het eerst alternatievelingen, nu zijn<br />
het steeds vaker mannen in pakken en vrouwen<br />
in topfuncties die zijn lezingen bezoeken<br />
of hem aanspreken. Degenen die zijn<br />
evenementen bezoeken en uitzitten gaan<br />
meestal met een goed gevoel weg. Hij merkt<br />
dat reguliere media hem nog steeds niet serieus<br />
nemen – en zich ook niet voorbereiden<br />
op een gesprek met hem – en de alternatieve<br />
bladen en zenders vaak toch nog vastzitten<br />
in de wereld van de vijf zintuigen. “Ze zien<br />
hoe de punten zijn verbonden, maar herkennen<br />
alleen die wereld en de oplossingen<br />
die daarbij horen. Die zijn daar niet. Er zitten<br />
geen oplossingen in het hologram, maar<br />
in waar dat vandaan komt. Doordat ze niet<br />
voorbij het bewustzijn van de vijf zintuigen<br />
willen of kunnen komen, verschillen ze in<br />
de praktijk niet zoveel van de mainstream<br />
media. Inmiddels is Icke zelf met een volgend<br />
boek bezig, dat volgens hem ‘makkelijk<br />
te schrijven is’. Intussen organiseert<br />
zoon Jaymie, die inmiddels ook op YouTube<br />
van zich laat horen, zijn Wereldtournooi.<br />
Ook zorgt hij ervoor dat de boeken van zijn<br />
vader voor het eerst verkrijgbaar zijn in de<br />
taal van het land waar David spreekt. “Dat<br />
betekent extra scheurtjes in de illusie en nog<br />
meer bevestiging dat de wereld ontwaakt<br />
en het programma van misleiding loskoppelt,<br />
zodat we terugkeren in onze natuurlijke<br />
staat met een oneindig bewustzijn en<br />
onze perceptie weer klopt.” Om dat proces<br />
te helpen heeft hij nog wel een tip: stop<br />
met het absurde programmeren van kinderen<br />
op school. Leer ze basisvaardigheden en<br />
laat hen daarna kiezen wat ze willen leren.<br />
Laat ze hun passie volgen en vermoei ze niet<br />
met informatie waar ze toch niets mee doen.<br />
Dan voorkom je ontwrichtend gedrag. Als<br />
je ze nu uit school ziet komen, lijken het wel<br />
gevangenen die eindelijk naar huis mogen.<br />
Geef ze hun vrijheid. Jaymie is naar school<br />
gegaan in de wetenschap dat wat ze daar vertellen<br />
niet per se waar hoeft te zijn. Zo moeten<br />
we de programmering doorbreken, want<br />
als we ons niet realiseren dat de wereld niet<br />
is wat ze lijkt, dan is het geen wonder dat het<br />
er een puinhoop is.”<br />
De Britse ex-profvoetballer en BBC-journalist David Icke weet sinds 1990 dat de wereld niet is zoals de onzichtbare<br />
machthebbers ons willen laten geloven. Sindsdien onderzoekt hij overal ter wereld wat de ‘El-ites’ met ons van plan zijn<br />
en hoe we kunnen ontwaken. Thema’s: fysica, technologie, onderwijs, sociologie (geheime genootschappen), politiek<br />
(actuele thema’s, maar ook de rol van Satanisten), economie (de Rothschilds), het occulte en psychologie (‘mind control’).<br />
Icke geeft lezingen in zalen en op YouTube en heeft al vele boeken geschreven. Zijn laatste, ‘Het fantoomzelf’ (over<br />
manipulatie, controle en de weg naar vrijheid), is in het Nederlands verschenen. davidicke@speakersacademy.nl<br />
© MET DANK AAN BAHMAN PANAHI<br />
SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2017</strong> 183
© JACOB RIIS | WWW.COCHRANE.DK<br />
“Medicijnen zijn vaak overbodig, maar huisartsen blijven ze – onder druk van de farmaceutische<br />
industrie en door gebrek aan kennis – voorschrijven, ook als ze de gezondheid schaden.” De Deense<br />
hoogleraar Peter Gøtzsche wil een einde maken aan wat hij noemt de ‘machts-, chantage- en<br />
afpersingspraktijken’ van de farmaceuten, onder meer door patenten op geneesmiddelen af te schaffen.<br />
De sector zelf erkent vroegere misstanden, maar vindt dat de industrie nu veel verdiensten heeft en dat<br />
met het schetsen van een negatief beeld niemand geholpen is, zeker de patiënt niet.<br />
184<br />
SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2017</strong>
GEZONDHEID<br />
‘Maken medicijnen meer<br />
kapot dan je lief is?’<br />
prof. dr. Peter Gøtzsche<br />
De farmaceutische industrie moet<br />
nieuwe geneesmiddelen sneller<br />
op de markt kunnen brengen,<br />
vindt het European Medicines<br />
Agency (EMA), dat daartoe in 2014 het<br />
pilotproject ‘adaptive licensing’ heeft geïntroduceerd.<br />
Door criteria te versoepelen<br />
en procedures te vereenvoudigen kunnen<br />
medicijnen in bepaalde gevallen eerder ter<br />
beschikking komen van patiënten, op basis<br />
van te verwachten uitkomsten van klinische<br />
‘trials’. “Dat leidt niet alleen tot hogere kosten,<br />
maar ook tot extra (verborgen) sterfgevallen.<br />
Als de medicijnen tevoren niet<br />
uitvoerig zijn getest weten artsen ook niet<br />
precies wat ze doen”, zegt de Deense hoogleraar<br />
en internist Peter Gøtzsche. In april<br />
<strong>2016</strong> heeft hij, samen met internationale<br />
groep collega’s, een bezoek gebracht aan<br />
Brussel om te proberen dit initiatief van<br />
onder anderen Hans-Georg Eichler, senior<br />
hoofd medische dienst van de EMA, tegen te<br />
houden. “De komende tijd doen wij dat bijvoorbeeld<br />
door het publiceren van kritische<br />
artikelen”, aldus Gøtzsche, die juist de macht<br />
van de farmaceuten drastisch wil inperken.<br />
“Dezelfde week heb ik een zeer interessante<br />
bijeenkomst bijgewoond in het kader<br />
van het Nederlandse voorzitterschap van<br />
de Europese Unie over de hoge prijzen van<br />
geneesmiddelen. Wat daar exact is afgesproken<br />
kan ik pas zeggen als de verslagen zijn<br />
geschreven en verstuurd naar de Europese<br />
Unie, maar het is niets nieuws als ik zeg dat<br />
wij ferm moeten optreden tegen de geneesmiddelenindustrie.<br />
Er is absoluut geen vrije<br />
markt meer. We kunnen veel beter spreken<br />
van een met geld van de belastingbetalers<br />
gesubsidieerd monopolie, waardoor de prijzen<br />
van toch al ongelooflijk dure medicijnen<br />
nog verder blijven stijgen. Dat kan zo niet zo<br />
doorgaan. Dit systeem is kapot. We moeten<br />
___<br />
Gøtzsches recentste boek<br />
per direct het patenteren van geneesmiddelen<br />
beëindigen. Zoals de Wereld Gezondheidsorganisatie<br />
en de Europese Commissie<br />
ook al eens hebben gesuggereerd, moet de<br />
samenleving in plaats daarvan wetenschappers<br />
uit publieke middelen een fatsoenlijk<br />
bedrag betalen voor onderzoek naar<br />
nieuwe, innovatieve en noodzakelijke middelen.<br />
Vervolgens is het de bedoeling die<br />
medicijnen zo goedkoop mogelijk te produceren<br />
en verkopen.”<br />
CRIMINEEL<br />
Op de vraag of de farmaceutische<br />
industrie dat aanvaardt heeft prof. Gøtzsche<br />
een duidelijk antwoord: “De industrie<br />
heeft niets te accepteren. Zij heeft zichzelf<br />
buiten de maatschappij geplaatst door zich<br />
jarenlang bezig te houden met chantageen<br />
afpersingspraktijken. Deze bedrijfstak<br />
buit patiënten uit en haalt de publieke<br />
portemonnee leeg, zonder dat politici daar<br />
tegenin kunnen gaan. Farmaceuten wekken<br />
graag de indruk dat ze voor patiënten werken,<br />
maar dat is niet zo. Ze doen alles voor de winst<br />
en hun aandeelhouders. Om dat te bereiken<br />
frauderen ze met onderzoeksgegevens<br />
en drijft hun marketing vaak op leugens.<br />
Sterfgevallen tijdens onderzoeken blijven<br />
onder de oppervlakte. In mijn boek<br />
‘Dodelijke medicijnen en georganiseerde<br />
misdaad’, dat eind 2015 is verschenen, schrijf<br />
ik dat de geneesmiddelenindustrie in feite<br />
crimineler is dan andere bedrijfstakken.<br />
Immers, deze industrie is er om onze<br />
gezondheid te bewaken en ons te helpen<br />
overleven, maar interesseert zich in<br />
werkelijkheid alleen voor geldelijk gewin en<br />
is in dat opzicht dus volstrekt vergelijkbaar<br />
met de tabaksindustrie.” In het voorjaar van<br />
<strong>2016</strong> vergelijkt Gøtzsche de farmaceutische<br />
industrie in het AVROTROS-programma<br />
‘Radar’ met Somalische piraten. Nu<br />
zegt hij: “Ze zijn nog erger. Piraten<br />
vragen een miljoen voor een gijzelaar, de<br />
geneesmiddelenindustrie strijkt miljoenen<br />
op en waant zich onaantastbaar.” Mensen die<br />
lijden aan een zeer zeldzame ziekte hebben<br />
daardoor extra veel pech. Of de industrie<br />
doet helemaal geen onderzoek, omdat de<br />
kosten niet opwegen tegen de baten, of<br />
komt met een medicijn dat onbetaalbaar<br />
is. “In Denemarken is nu een middel tegen<br />
taaislijmziekte op de markt gekomen dat<br />
5 miljoen Deense kronen (672.133 euro)<br />
kost. Ik hoor dat Nederland overweegt niet<br />
voor dit medicijn te betalen, al was het maar<br />
omdat nog niet eens zeker is wat de effecten<br />
van het middel zijn op patiënten. Dit is een<br />
voorbeeld van een vorm van afpersing,<br />
waaraan deze bedrijfstak ons steeds vaker<br />
blootstelt.”<br />
ONNODIGE MEDICIJNEN<br />
Een enorm probleem noemt Gøtzsche<br />
het feit dat huisartsen veel te veel medicijnen<br />
voorschrijven. Antibiotica tegen griep,<br />
SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2017</strong> 185
GEZONDHEID<br />
medicijnen tegen hoge bloeddruk of levensbedreigende<br />
aandoeningen en insuline<br />
tegen diabetes kunnen bijdragen aan het<br />
herstel van patiënten of hun leven draaglijker<br />
maken, maar de meeste geneesmiddelen<br />
zijn volgens Gøtzsche overbodig of worden<br />
verkeerd gebruikt. Ze doen dan meer kwaad<br />
dan goed. “Artsen schrijven zoveel voor<br />
omdat ze moeten voldoen aan allerlei richtlijnen,<br />
waaraan betrokkenen uit de industrie<br />
hebben meegeschreven. Artsenbezoekers<br />
voeren de druk verder op tijdens persoonlijke<br />
gesprekken. Dokters weten vaak dat de<br />
informatie die zij krijgen niet altijd betrouwbaar<br />
is en de middelen schadelijk kunnen<br />
zijn voor hun patiënten, maar denken tegelijk<br />
dat deze medicijnen veiliger zijn dan in<br />
‘Huisdokters hebben<br />
vaak geen idee van<br />
bijwerkingen’<br />
het werkelijkheid het geval is.” Het klinkt<br />
bijna schokkend als Gøtzsche zegt: “Huisartsen<br />
weten niet veel van medicijnen, behalve<br />
wat ze van de farmaceutische bedrijven hebben<br />
geleerd. Bovendien zijn ze niet kritisch<br />
genoeg. Het algemene publiek heeft weinig<br />
op met ontwikkelaars en producenten<br />
van geneesmiddelen, die in de onderste plek<br />
op de ranglijst delen met tabaksfabrikanten<br />
en autoreparatiebedrijven, maar heeft – ten<br />
onrechte – vaak wel vertrouwen in de medicijnen<br />
van diezelfde bedrijven die dokters<br />
voorschrijven. Patiënten vragen zich niet af<br />
waar de artsen hun kennis vandaan hebben<br />
en of al die medicijnen wel nodig zijn.”<br />
Middelen tegen te hoog cholesterol geven<br />
is, zegt de hoogleraar, bijvoorbeeld helemaal<br />
fout. “Iemand die obees is en daardoor lijdt<br />
186<br />
SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2017</strong><br />
aan hypertensie (een vorm van hoge bloeddruk)<br />
en diabetes type 2, moet afvallen. Dat<br />
is meestal voldoende om, zonder medicijnen<br />
te gebruiken, deze kwalen kwijt te raken.<br />
Afvallen door je leefstijl, kook- en eetgewoonten<br />
te veranderen is best moeilijk, maar<br />
levert veel meer op dan pillen slikken. Te<br />
dikke mensen die stoppen met suiker merken<br />
vaak dat, zelfs wanneer ze nauwelijks<br />
gewicht verliezen, hun cholesterolpercentage<br />
sterk verbetert. Artsen moeten daarom<br />
geregeld controleren of hun patiënten zonder<br />
of met minder geneesmiddelen toe kunnen.”<br />
Medicijnen tegen artritis verdubbelen<br />
de kans op een hartaanval en verhogen het<br />
risico op bloedende maagzweren. Ze kunnen<br />
dus dodelijk zijn. Tien jaar geleden was<br />
dat onbekend, nu weten artsen het wel, maar<br />
toch blijven ze deze middelen, zoals ibuprofen,<br />
voorschrijven. De verkoop stijgt nog<br />
steeds. Rugpijn vermindert meestal na enige<br />
tijd vanzelf en qua pijnbestrijding heeft paracetamol<br />
een vergelijkbaar effect, alleen gaan<br />
mensen daar niet dood aan”, aldus Gøtzsche,<br />
die het volstrekt ongewenst vindt dat ibuprofen<br />
onder andere in Nederland gewoon zonder<br />
recept verkrijgbaar is.<br />
“Medicijnen zijn na hart- en vaatziekten<br />
en kanker de op twee na belangrijkste<br />
doodsoorzaak. In mijn laatste boek, dat in<br />
zijn geheel gaat over psychiatrie, heb ik vastgesteld<br />
dat dit zeker ook geldt voor psychiatrische<br />
geneesmiddelen. Het effect van deze<br />
medicijnen is vaak twijfelachtig, in tegenstelling<br />
tot de schadelijke gevolgen die zelfs<br />
tot de dood kunnen leiden. Oudere mensen<br />
die onder behandeling zijn kunnen uit<br />
balans raken, vallen en hun heup breken.<br />
Een vijfde sterft na afzienbare tijd. Artsen<br />
wijten deze sterfgevallen vaak echter niet<br />
aan de medicatie, omdat ze niet het verband<br />
leggen met de gevolgen daarvan – de hartaanval<br />
of de val bijvoorbeeld – en die dus<br />
beschouwen als de doodsoorzaak. Datzelfde<br />
probleem speelt bij medicijnen die artsen<br />
Prof.dr. Peter Gøtzsche is hoogleraar opzet en analyse van klinisch onderzoek in Kopenhagen en mede-oprichter<br />
van de Cochtane Collaboration, een internationaal netwerk dat zich bezighoudt met de effecten van de gezondheidszorg.<br />
Gøtzsche heeft scheikunde en biologie gestudeerd en de artsenopleiding gevolgd, met als specialisatie<br />
interne geneeskunde. Hij heeft artikel gepubliceerd in belangrijke medische tijdschriften en vijf boeken geschreven,<br />
waaronder ‘Dodelijke medicijnen en georganiseerde misdaad’ (Nederlandse uitgave 2015). Daarvoor is hij onderscheiden<br />
met de British Medical Association’s Annual Book Award 2014. petergotzsche@speakersacademy.nl<br />
voorschrijven bij fysieke kwalen.” Gøtzsche:<br />
“Een ander probleem is dat psychiatrische<br />
patiënten vaak een tijdelijke behandeling<br />
krijgen, maar daarna niet meer van de medicijnen<br />
kunnen afkomen en fysiek en psychologisch<br />
zo kreupel raken dat ze nooit meer<br />
kunnen werken. Daarom schrijf ik in mijn<br />
boek dat we deze middelen moeten uitbannen,<br />
met als gevolg een gezondere samenleving<br />
waarin we langer leven.”<br />
INTERNET<br />
Prof. Gøtzsche ziet een taak weggelegd<br />
voor patiënten, of ze nu lijden aan lichamelijke<br />
of geestelijke klachten. Zij moeten,<br />
vindt hij, voordat ze naar de apotheek gaan<br />
op internet zoeken naar de bijsluiters van de<br />
medicijnen die hun dokter wil voorschrijven.<br />
Als ze zien hoeveel waarschuwingen,<br />
voorbehouden en contra-indicaties daarop<br />
vermeld staan, kunnen ze besluiten dat<br />
medicijn niet te willen gebruiken. Bijvoorbeeld<br />
omdat het overbodig of te gevaarlijk is.<br />
“Moeilijke woorden in de bijsluiter kunnen<br />
ze googelen of ze kunnen advies vragen aan<br />
vrienden of familieleden die bijvoorbeeld<br />
apotheker of arts zijn. Ook patiëntenverenigingen<br />
kunnen hierbij een grote rol spelen.<br />
Hun belangrijkste functie is immers het<br />
voorkomen van schade voor hun leden.” De<br />
volgende keer dat ze weer naar de dokter gaan<br />
moeten ze hem of haar vertellen waarom ze<br />
zijn voorschrift niet hebben gevolgd en de<br />
gevonden informatie doorgeven. Huisdokters<br />
hebben, zoals gezegd, vaak geen idee van<br />
bijwerkingen.” Overheden moeten zorgen<br />
voor een adequate regelgeving om misstanden<br />
en overbodig medicijngebruik te voorkomen.<br />
Zelf heeft Gøtzsche als internist vrij<br />
veel medicijnen voorgeschreven, omdat ze<br />
nodig waren. “Het ging dan vaak om mensen<br />
met diabetes, astma of infecties, maar ik<br />
ben gestopt met recepten voor medicijnen<br />
die in feite waardeloos zijn.”<br />
© © WWW.COCHRANE.DK
COLUMN - WETENSCHAP<br />
top<br />
20<br />
spreker<br />
‘Liegen is een groot goed’<br />
drs. Patrick van Veen<br />
Organisaties gaan naar de verdoemenis,<br />
overheden zijn corrupt en<br />
eerlijke mensen kun je nauwelijks<br />
nog vinden. Integriteit moet hoog<br />
op de agenda staan en gesjoemel in de marge<br />
moet maar eens afgelopen zijn!<br />
Ik krijg regelmatig de indruk dat we een<br />
heel erg onbetrouwbaar volkje zijn, omdat<br />
veel bedrijven en overheden integriteit op de<br />
agenda zetten en we handboeken volschrijven<br />
met richtlijnen voor integer handelen.<br />
Als bioloog wil ik juist een pleidooi houden<br />
voor minder integer gedrag en dat we de<br />
leugen moeten koesteren. Het is een pleidooi<br />
om uit de vreselijke kramp te komen waarin<br />
we stoppen met handelen om te voorkomen<br />
dat we aangesproken worden op ons gedrag.<br />
Het is een pleidooi om de mens ook weer<br />
mens te laten zijn.<br />
Vanaf ons tweede levensjaar zijn we verbonden<br />
met de leugen. Kinderen gaan zich<br />
tussen de 18 en 24 maanden voor het eerst<br />
herkennen in een spiegel, een eigenschap<br />
die we onder andere delen met chimpansees,<br />
orang-oetans en bijvoorbeeld olifanten. In<br />
het dierenrijk zijn dit de meest manipulatieve<br />
wezens. Zelfherkenning zorgt ervoor<br />
dat je je kunt verplaatsen in de waarneming<br />
van de ander, kennis die je kunt gebruiken<br />
om te manipuleren en te liegen.<br />
Tijdens een recent experiment lieten<br />
we chimpansees kiezen tussen druiven en<br />
bleekselderij. Het eerste is hooggewaardeerd<br />
voedsel met veel suiker, het andere is<br />
alledaags eten dat niet altijd van harte wordt<br />
geconsumeerd. Om toegang te krijgen tot dit<br />
© MET DANK AAN PATRICK VAN VEEN<br />
voedsel moest een chimpanseevrouw een<br />
knop indrukken: een gele voor een druif een<br />
blauwe voor bleekselderij. Tot onze verbazing<br />
koos de chimpanseedame vaker voor blauw<br />
en dus bleekselderij dan voor overheerlijke<br />
druiven. In eerste instantie dachten we dat<br />
ze het experiment niet snapte, maar door<br />
het analyseren van camerabeelden bleek<br />
dat ze alleen bleekselderij koos als andere<br />
chimpansees in de buurt waren, zij mochten<br />
dan de bleekselderij graag afnemen. Maar als<br />
de anderen weg waren koos onze testdame<br />
onmiddellijk voor druiven totdat de andere<br />
terug kwamen waarop ze weer overstapte op<br />
bleekselderij.<br />
Blijkbaar hebben wij mensen een natuurlijke<br />
aanleg tot liegen en manipuleren die we<br />
delen met chimpansees. Maar als dit gedrag<br />
zo nadrukkelijk ontwikkeld is, is er dan<br />
niets goeds?<br />
Natuurlijk zullen sceptici zeggen dat we<br />
verder ontwikkeld zijn dan apen, maar dan<br />
een andere overweging. Bij jonge kinderen<br />
zijn we snel geneigd om eerlijk gedrag<br />
te corrigeren: oprechte opmerkingen over<br />
overgewicht van anderen of lelijke kleding<br />
proberen we in de kiem te smoren. Bij kinderen<br />
met autisme die niet slagen voor de spiegeltest<br />
bestempelen we hun onvermogen om<br />
te liegen en hun goudeerlijke gedrag als een<br />
gedragsstoornis, waarbij we die kinderen in<br />
cursussen sociale vaardigheden de finesses<br />
bijbrengen van liegen.<br />
Wat maakt dan dat we in een kramp schieten<br />
van een leugen? Wordt de wereld beter en<br />
mooier als we altijd eerlijk en oprecht zijn?<br />
Iedereen weet dat hij bereid is meer te doen<br />
voor een vriend dan een vreemde, is dit dan<br />
niet integer?<br />
Het bevoordelen van vrienden heeft een<br />
belangrijke functie in de zorg voor elkaar en<br />
we verwachten steeds meer dat mensen handelen<br />
als sociaal wezen en dat we voor elkaar<br />
zorgen. We doen een beroep op onze natuur<br />
om als mantelzorger harder te zorgen voor<br />
familie en vrienden dan vreemden. We willen<br />
dat mensen in hun omgeving participeren.<br />
We verwachten dat we lief voor elkaar<br />
zijn, wat betekent dat we niet altijd de waarheid<br />
spreken en soms woorden inslikken. En<br />
een leugentje kan ons zelf bevoordelen maar<br />
ook onze groep. Laten we vooral ook de leugen<br />
koesteren en niet alles de rug toe keren<br />
wat ons ook sociale wezens maakt.<br />
Patrick van Veen is een gedragsbioloog met een missie: wetenschap en onderzoek toegankelijk en toepasbaar te maken. Hij combineert<br />
daarbij onderzoek naar gedrag van mensen en apen en vertaalt deze kennis naar maatschappelijke thema’s: sociaal gedrag op de werkvloer,<br />
liefde, pesten bij kinderen en de wijze waarop we klanten kunnen verleiden. Als Global-Chair van het Jane Goodall Institute zet hij zich in voor<br />
natuurbehoud. Hij schreef onder andere bestsellers als ‘Help, mijn baas is een aap!’ en ‘Dierbare Collega’s’. Zijn nieuwste boek is ‘Verliefd op<br />
je klant’. patrickvanveen@speakersacademy.nl<br />
SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2017</strong> 187
© FOTOGRAFIE TAMAS KOVARY<br />
De verzwegen<br />
waarheid over<br />
vitaminen<br />
188<br />
SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2017</strong>
GEZONDHEID<br />
Gábor Lenkei, in 1986 cum laude afgestudeerd als arts, constateert na een jarenlange ervaring in de<br />
praktijk dat het belangrijkste vak, gezondheid, geen deel uitmaakte van het universitaire curriculum.<br />
“Wij zijn uitsluitend onderwezen over ziektes, maar helemaal niet over manieren om onze gezondheid<br />
te behouden en versterken. Ons is niet geleerd hoe de mens ervoor kan zorgen dat hij niet ziek wordt.<br />
Over preventieve maatregelen hebben wij dus geen kennis opgedaan.” In dit door hem geschreven,<br />
persoonlijke artikel wil Gábor Lenkei aantonen dat vitaminen ziekten kunnen voorkomen, maar dat de<br />
industrie informatie daarover bewust verzwijgt en bestrijdt.<br />
dr. Gábor Lenkei<br />
"<br />
Na veel onderzoek als arts ontdekte<br />
ik dat er toch methoden<br />
zijn waarmee het mogelijk is<br />
onze gezondheid te beschermen<br />
en versterken. Er is in de wereld veel wetenschappelijke<br />
kennis over deze methoden,<br />
maar die zijn op de achtergrond geraakt! De<br />
belangrijkste van al deze methoden, is het<br />
gebruik van vitaminen, mineralen en sporenelementen.<br />
Ik kwam er ook achter dat<br />
bepaalde economische krachten, met name<br />
de farmaceutische industrie, belang hebben<br />
bij de voortduring en instandhouding<br />
van ziektes. Zij hebben bewust, ter bescherming<br />
van hun enorme winsten, de effectieve<br />
methoden van tafel geveegd.”<br />
In 2003 publiceert Lenkei voor het eerst zijn<br />
gedachten over dit thema in het boek ‘Censuur<br />
– wat u niet mag weten over uw gezondheid’.<br />
“De afgelopen dertien jaar heb ik mij<br />
uitsluitend op deze wetenschappelijke kennis<br />
gericht en mijn leven hieraan gewijd. Ik<br />
kan, met alle kennis en ervaring die ik heb<br />
opgedaan, verklaren dat het gebruik van<br />
de juiste vitaminen, mineralen en sporenelementen<br />
in de juiste hoeveelheden het<br />
machtige rijk van de farmaceutische industrie<br />
ten val zal brengen. Wanneer mensen<br />
met de juiste informatie dagelijks vitaminen<br />
zouden gebruiken, zou de farmaceutische<br />
industrie vijftig procent van haar inkomsten<br />
verliezen. Deze dreiging alleen al geeft<br />
deze bedrijfstak genoeg reden om een meedogenloze,<br />
verbeten strijd te voeren tegen de<br />
verbluffende doeltreffendheid van vitaminen.<br />
Deze strijd is echter maar bij weinigen<br />
bekend, want die wordt met diverse oneerlijke<br />
methoden zorgvuldig uit het zicht van<br />
het publiek gehouden.”<br />
ERNSTIGE VRAAGTEKENS<br />
“Een voorbeeld hiervan is een<br />
zogenaamde wetenschappelijke studie,<br />
waarmee de EFSA (Europese Autoriteit<br />
voor Voedselveiligheid), wilde aantonen<br />
dat de beperking van vrije consumptie<br />
van vitaminen (op bevel van de Europese<br />
Unie) gerechtvaardigd zou zijn. In de<br />
tussentijd is de aandacht gevestigd op de<br />
werknemers en specialisten van de EFSA<br />
die nogal goede contacten onderhouden<br />
met zekere multinationals. Gebleken is dat<br />
bij deze contacten, die in ethisch opzicht<br />
discutabel zijn, zeker ernstige vraagtekens<br />
zijn te zetten. Het is gelukt om met hulp van<br />
het Nederlandse onderzoeksinstituut TNO,<br />
aan te tonen dat de EFSA bewust negatieve<br />
en onjuiste informatie over vitaminen<br />
verspreidt. Deze autoriteit voert onder<br />
meer strijd door de waarheid te verzwijgen<br />
en de vrije publicatie van informatie over<br />
vitaminen en wat die kunnen betekenen<br />
te beperken. Een van de ‘wapens’ die zij<br />
hanteren is juist het verspreiden van onjuiste<br />
informatie, waardoor het vertrouwen<br />
in vitaminen gaat wankelen en mensen<br />
voorzichtig worden.”<br />
“Professor Albert Szentgyörgyi heeft al aan<br />
het begin van de twintigste eeuw het essentiële<br />
belang van vitaminen ontdekt en voor<br />
zijn onderzoeken en de ontdekking van<br />
vitamine C de Nobelprijs gekregen. In 1939<br />
schreef hij hier het volgende over:<br />
‘Als we de werking van vitaminen helemaal<br />
begrijpen en ze op de juiste manier gebruiken,<br />
dan zullen we het menselijk lijden kunnen<br />
terugdringen tot op een niveau dat zelfs<br />
de meest grandioze geest zich nu nog niet<br />
kan voorstellen’.<br />
Wanneer we vitaminen op de juiste manier<br />
gebruiken kan dit een nieuwe gezondheidscultuur<br />
en een menswaardiger samenleving<br />
voortbrengen. Ik ben daarvan overtuigd<br />
geraakt door de tienduizenden mensen<br />
die ik al heb kunnen helpen een gezonder,<br />
gelukkiger en kwalitatief beter bestaan te<br />
leiden. Het is moeilijk te bevatten en enigs-<br />
SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2017</strong> 189
GEZONDHEID<br />
zins tegenstrijdig, maar de farmaceutische<br />
industrie heeft absoluut geen belang bij<br />
gezonde mensen. Haar economische succes<br />
hangt louter en alleen af van de continuïteit<br />
van ziekte. In de eerste decennia van<br />
de vorige eeuw brak het gouden tijdperk aan<br />
van onderzoek naar en ontdekkingen over<br />
vitaminen. Het is interessant te zien dat de<br />
opmars van de farmaceutische industrie in<br />
diezelfde periode is begonnen. Kennis over<br />
vitaminen en medicijnen hebben zodoende<br />
gelijktijdig hun entree gemaakt. Door de<br />
grote financiële belangen propageert men op<br />
grote schaal medicijngebruik, terwijl er geen<br />
financiële ondersteuning is voor het eenvoudige<br />
gebruik van onschuldige vitaminen.”<br />
MENSEN ONZEKER MAKEN<br />
“Politieke en economische mogendheden,<br />
die tot op de dag van vandaag op schandalige<br />
wijze invloed uitoefenen om de vrijheid<br />
van het wetenschappelijk denken de<br />
kop in te drukken, gaan schuil achter de<br />
farmaceutische industrie. In de tussentijd<br />
zijn wetenschappelijke ontdekkingen over<br />
vitaminen, mineralen en sporenelementen<br />
genegeerd en onderdrukt. Maar door het<br />
enorme profijt dat mensen van vitaminen<br />
ervaren, is het ondanks alle overmacht van<br />
de farmaceutische industrie, niet gelukt<br />
het gebruik ervan uit te roeien. Ze kunnen<br />
er alleen misleidende propaganda over<br />
voeren en mensen onzeker maken over de<br />
werkzaamheid en het gebruik ervan en dit<br />
terwijl deze cruciale vitaminen mentale en<br />
fysieke problemen kunnen helpen verlichten.<br />
Artsen willen mensen helpen en genezen.<br />
Als voor hen geen medicijnen bestaan die<br />
aan de dringende behoeftes voldoen, zullen<br />
ze uiteindelijk op zoek gaan naar andere<br />
middelen, mogelijkheden en oplossingen.<br />
Zodoende zijn Hongaarse artsen op een<br />
punt gekomen waarop ze een diepgaand<br />
onderzoek naar de mogelijkheden van<br />
vitaminen zijn gestart.”<br />
“In 2011 zijn veertien Hongaarse specialisten<br />
bijeengekomen met het doel feitelijke<br />
vakkennis te verzamelen en samen te vatten<br />
190<br />
SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2017</strong><br />
die door de medische wetenschap al bewezen<br />
is. Op deze conferentie waren onder anderen<br />
vertegenwoordigers uit de oncologie,<br />
cardiologie, hematologie, allergologie en<br />
klinische immunologie aanwezig. Deze<br />
‘Adequaat gebruik<br />
van vitaminen is<br />
levensbedreigend<br />
voor de machtige<br />
industrieën die rijk<br />
worden van ziektes’<br />
Hongaarse wetenschappelijke verenigingen<br />
namen in eerste instantie vitamine D onder<br />
de loep, die een grote rol speelt bij het behoud<br />
en herstel van gezondheid. Hun bevindingen<br />
zijn in Hongarije helaas niet op grote schaal<br />
bekendgemaakt. Wel werden ze in 2012 in<br />
een medisch tijdschrift gepubliceerd.<br />
RESULTATEN MET<br />
VITAMINE D<br />
Vastgesteld is dat alle mensen – onafhankelijk<br />
van woonplaats – lijden aan een vitamine<br />
D-tekort. Voldoende consumptie van vitamine<br />
D zou de volgende resultaten opleveren:<br />
• afname tumoren met 35 procent<br />
• afname diabetes (met insuline behandeld)<br />
met 78 procent<br />
• 90 % minder griepgevallen<br />
• in het algemeen 7 tot 10 % minder ziektes<br />
• toename van de levensverwachting met 2<br />
tot 3 jaar<br />
Dr. Gábor Lenkei is een Hongaarse arts, die in 1986 summa cum laude slaagde voor zijn medische universitaire<br />
opleiding. Na zes jaar verliet hij het reguliere circuit. Zijn nieuwste boek is ‘Toestanden die op ziektes lijken’. Eerder<br />
schreef hij de bestseller ‘Censuur – wat u niet mag weten over uw gezondheid’. gaborlenkei@speakersacademy.nl<br />
Volgens deze geneeskundigen zou de benodigde<br />
jaarlijkse hoeveelheid vitamine D in<br />
een land met tien miljoen inwoners ongeveer<br />
vijftig miljoen euro kosten. Daarentegen<br />
zou de consumptie van vitamine D de<br />
gezondheidszorg van dat land in één jaar<br />
tijd 830 miljoen euro kunnen besparen.<br />
Als wij bovengenoemde cijfers op de gehele<br />
Europese Unie zouden toepassen (circa 500<br />
miljoen inwoners) zou de totale besparing<br />
ongeveer 41,5 miljard euro bedragen. Deze<br />
besparing zou de farmaceutisch industrie<br />
failliet maken.”<br />
“Er is over veel minder dan dit oorlog<br />
gevoerd. Ik denk dat geen mens die bovengenoemde<br />
bedragen kent niet begrijpt<br />
waarom de farmaceutische industrie zo’n<br />
bittere strijd voert tegen het op grote schaal<br />
bekendmaken van de werkelijke waarde van<br />
vitaminen. Niettemin blijf ik vertrouwen<br />
hebben in de toekomst. Ik ben ervan overtuigd<br />
dat er binnenkort weer soortgelijke<br />
conferenties komen, maar dan over vitaminen<br />
A, E, C of andere belangrijke vitaminen<br />
en ga ervan uit dan men soortgelijke conclusies<br />
trekt. Het is slechts een kwestie van tijd<br />
dat de een of andere medische vereniging zal<br />
beschrijven wat ik al dertien jaar beweer: we<br />
kunnen de beste resultaten bereiken als wij<br />
alle vijftien primaire vitaminen in de juiste<br />
verhouding en hoeveelheid gebruiken als<br />
onderdeel van onze dagelijkse routine. Dat<br />
brengt het balletje aan het rollen, dat niet<br />
meer te stoppen is. Ik weet dat het slechts<br />
een kwestie van tijd is voordat een betere<br />
gezondheidscultuur ontstaat met minder<br />
ziektes en mensen die veel gezonder en<br />
gelukkiger zijn. Ik wijd mijn leven eraan om<br />
dit in een zo kort mogelijk tijd te realiseren.”<br />
“Het is een feit dat een adequaat gebruik van<br />
vitaminen een ‘levensgevaarlijke’ bedreiging<br />
vormt voor de machtige industrieën<br />
die rijk worden van ziektes. Het is eveneens<br />
een vaststaand feit dat de waarheid niet voor<br />
altijd is tegen te houden.”<br />
© FOTOGRAFIE TAMAS KOVARY
© MET DANK AAN SERDAR GÖZÜBÜYÜK<br />
SPORT EN ONDERNEMERSCHAP<br />
Jongste internationale arbiter<br />
inspireert en motiveert<br />
Serdar Gözübüyük<br />
Serdar Gözübüyük (1985) is de jongste voetbalscheidsrechter die ooit is gepromoveerd naar de door de FIFA opgestelde lijst van<br />
internationaal fluitende arbiters. Hij zet zich in voor sportiviteit, respect en het waarmaken van dromen. Als rolmodel voor jongeren<br />
straalt hij leiderschap uit; vanuit de sportwereld en zijn bedrijf motiveert en inspireert hij. Ook als ondernemer laat hij zien hoe je met<br />
tegenslag omgaat, als bedrijf optimaal presteert en het beste uit je werknemers kunt halen. Inzicht is daarbij heel belangrijk. Een lezing<br />
van Serdar Gözübüyük is altijd op maat en heel interactief. | serdargozubuyuk@speakersacademy.nl<br />
SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2017</strong> 191
© DESIGN IN BEELD<br />
‘Voorkomen<br />
dat we onze<br />
eigen toekomst<br />
opvreten’<br />
René Pluijm<br />
Tekst: Jacques Geluk<br />
René Pluijm heeft al zes seizoenen lang<br />
‘Pluijm’s eetbare wereld’ gemaakt voor<br />
RTL 4. Daar is hij trots op. Toch slaat<br />
de tv-kok een seizoen over. Tijdens deze<br />
denkperiode wil hij een ander stukje<br />
Pluijm laten zien en een ‘mind shift’<br />
teweegbrengen. “Ik wil mensen ervan<br />
overtuigen dat minder – maar wel<br />
van hoogwaardige kwaliteit – beter<br />
is dan ‘meer, meer, meer’.” Dat geldt<br />
voor eten, maar ook voor ons hele<br />
consumptiegedrag.”<br />
192<br />
SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2017</strong>
GEZOND ETEN EN LEVEN<br />
"<br />
Het is best een sprong in het diepe<br />
om een pauze in te lassen”, zegt<br />
tv-kok René Pluijm. Een keiharde<br />
garantie dat hij daarna gewoon<br />
kan doorgaan met programma’s maken voor<br />
RTL 4 is er immers niet. Hij neemt dat risico<br />
bewust. “Ik vind het belangrijk tijd te nemen<br />
om mezelf te ontwikkelen en te focussen<br />
op mijn ambities en kernwaarden. Daarbij<br />
gebruik ik de keuken en het restaurant als<br />
machtige metaforen voor allerhande zaken,<br />
niet alleen sec eten. Ik heb meer interessevelden,<br />
ook op het gebied van kunst en cultuur<br />
en wat met ons en de aarde gebeurt.”<br />
Het is duidelijk. René wil en kan niet stilzitten<br />
gedurende zijn denkperiode. Doordat<br />
hij ‘Pluijm’s eetbare wereld’ even op pauze<br />
heeft gezet, is er ruimte om tijdens presentaties,<br />
demonstraties, lezingen en workshops te<br />
vertellen over zijn visie en missie. “Dat wil ik<br />
ook gaan doen in mijn nieuwe productiebedrijf<br />
annex -keuken Base Cooking Store aan<br />
de Halkade in IJmuiden. Daar vind je ook de<br />
rest van mijn 'Eetbare wereld', alle keukeninstrumenten<br />
en binnenkort een kookstudio.<br />
Er is veel lekkers te proeven. Met alles wat ik<br />
doe probeer ik toe te leven naar een samenleving<br />
waarin sociale gelijkheid en compassie<br />
heersen en het maatschappelijke boven<br />
het economische belang uitstijgt.” Commercieel<br />
zijn en geld verdienen mag best, ook<br />
zijn pijp moet blijven roken, maar wel op zo’n<br />
manier dat hij kan bijdragen aan het maken<br />
van betere en gezondere keuzes. “Daar wil ik<br />
later ook wat aan doen op televisie én in het<br />
boek waaraan ik werk, over eten in combinatie<br />
met verschillende thema’s, zoals geloof,<br />
sport, liefde, muziek, mode, kunst, cultuur,<br />
dood, leven en filosofie.”<br />
“De mens is de enige diersoort die, gedreven<br />
door zijn omgeving, meer neemt dan de<br />
wereld aankan”, constateert René. “Dat blijft<br />
zo als wij ons consumptiegedrag niet aanpassen<br />
en onverminderd doorgaan met spullen<br />
produceren. Een groot deel van wat wij met<br />
z’n allen inkopen verdwijnt keihard op de<br />
afvalberg. Dat is een schandaal. Hetzelfde<br />
geldt voor voedsel. Wij gooien zoveel weg,<br />
terwijl aan de andere kant mensen kapotgaan<br />
van de honger. Straks gaan we, als we<br />
met negen miljard mensen op aarde zijn, bijvoorbeeld<br />
varkensflats bouwen en nog meer<br />
vlees produceren, terwijl nu al sprake is van<br />
een overschot. Tenminste als we alles wat er<br />
is beter verdelen en minder, maar kwalitatief<br />
hoogwaardiger en voedzamer voedsel<br />
consumeren. Het is beter te delen dan te vermenigvuldigen.<br />
Als we dat niet doen komen<br />
we nooit uit die cirkel van steeds meer willen<br />
hebben. Dan vreten we onze eigen toekomst<br />
op en loopt het leven als een batterij<br />
langzaam leeg. Daarom zie ik het als mijn rol<br />
mensen te motiveren en te zorgen voor een<br />
‘Een mals stukje<br />
vlees, mevrouw?<br />
Sodemieter op!’<br />
‘mind shift’. Anders denken is keihard nodig.<br />
We zitten op een groot schip dat op een<br />
waterval afstevent en naar beneden dreigt te<br />
vallen. Als we zo blijven omgaan met onze<br />
aarde maken we kennis met een nieuw verschijnsel:<br />
klimaatvluchtelingen.”<br />
BITTERZOETE KIJK<br />
René heeft zich in ‘Pluijm’s eetbare wereld’<br />
altijd hard gemaakt voor het gebruik van<br />
hoogwaardige, liefst lokale ingrediënten in<br />
eenvoudige, doch gezonde en zeer smakelijke<br />
gerechten. Zonder tekeer te gaan met<br />
het Nederlandse belerende vingertje ontmoet<br />
hij vakbroeders, met wie hij zonder<br />
script of bemoeienis van de sponsor spontaan<br />
praat en kookt. “Ik laat zien hoe het<br />
ook kan. Eet minder vlees, maar als je het<br />
doet koop het dan van een boer die toegewijd<br />
is en van zijn dieren houdt of haal kaas<br />
bij een boer die drie keer per nacht opstaat<br />
om voor zijn geiten te zorgen. Die mensen<br />
raken mij.” Tegelijk heeft hij een bitterzoete<br />
kijk op ons hedendaagse eetgedrag<br />
ontwikkeld. “Voedsel is de essentie van ons<br />
bestaan, gaat ons allen aan en is wat wij zijn.<br />
Het is daarom des te verbazingwekkender<br />
hoe wij het met al onze kennis, wetenschap<br />
en geld voor elkaar hebben gekregen<br />
een eetgedrag te creëren dat zo structureel<br />
ongezond is. Een knappe prestatie!”, zegt hij<br />
met een sarcastische ondertoon. “Wij behoren<br />
tot de rijkste landen ter wereld en besteden<br />
zowat het minst in verhouding tot ons<br />
inkomen aan eten en drinken. Dat betekent<br />
dat we veel goedkope, ongezonde producten<br />
eten. Zoveel dat obesitas ook bij ons de<br />
snelst groeiende ziekte is. Er zijn nu wereldwijd<br />
meer obesitaspatiënten dan mensen<br />
die honger hebben. Suikerziekte en Alzheimer<br />
komen daardoor ook vaker voor. Het<br />
is allemaal het gevolg van onze schijnbare<br />
onstuitbare drang tot consumeren.”<br />
De culinaire avonturier zegt de gelukkigste<br />
man op aarde te zijn en dat straalt hij uit.<br />
“Ik ben ongelooflijk dankbaar voor de liefde,<br />
gezondheid, kracht en energie die ik in mijn<br />
leven ervaar. Daardoor kan ik doen wat ik<br />
wil met alle kansen en inzichten die ik heb<br />
gekregen. Het laten horen van een bitterzoet<br />
geluid is daarbij voor mij een belangrijke<br />
drijfveer om iets bij te dragen of tot stand te<br />
brengen in de wellicht tachtig jaar dat ik op<br />
aarde mag meegaan.” Bitter is volgens hem<br />
wat de jeugd op school tot zich neemt, het<br />
eten dat sportkantines serveren of de witte<br />
boterhammen met margarine – “die op het<br />
plastic lijkt waar het inzit” – en het doorgekookte<br />
voer dat patiënten in het ziekenhuis<br />
krijgen. “Ligt dat aan het budget waarmee de<br />
ziekenhuizen schermen? Onzin. Ze hebben<br />
professionele keukens, die ze nu vaak niet<br />
of alleen gebruiken om eten op te warmen.<br />
Dat maakt me droevig. Ik wil de handschoen<br />
oppakken en een gezond voedingsconcept<br />
bedenken voor de zorgsector, waarvan ik je<br />
verzeker dat het juist geld oplevert. Nu wordt<br />
veel voeding weggegooid. Patiënten moeten<br />
vandaag beslissen wat zij morgen willen<br />
eten. Ze willen niet te weinig, kruisen te<br />
veel aan, dus gaat de helft de prullenbak in.<br />
Alleen al door hen in het moment te laten<br />
kiezen en te vragen wat ze nu willen eten, valt<br />
heel wat te besparen.” Dat is zoet.<br />
SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2017</strong> 193
GEZOND ETEN EN LEVEN<br />
GEEN TIJD OM TE KOKEN<br />
Met lachende ogen vertelt René dat zijn<br />
moeder hem de liefde voor eten heeft bijgebracht<br />
en nog steeds zo’n tweeënhalf uur per<br />
keer in de keuken staat. Bij de gemiddelde<br />
Nederlander is dat dertien minuten, terwijl<br />
die wel tijd heeft naar allerlei kookshows te<br />
kijken. Een horrorscenario. “We stoppen<br />
diepvriespizza in ons hoofd terwijl we naar<br />
culinaire programma’s kijken en het tegelijk<br />
te druk hebben – of dat als excuus gebruiken<br />
– om wat we zien in praktijk te brengen. Hoe<br />
fijn is het om met de kinderen de keuken in<br />
te gaan. Niet alleen ontstaat een veel beter<br />
onderling contact, want koken verbroedert,<br />
maar kinderen vinden dingen die ze zelf<br />
hebben gemaakt ook lekker. Zelfs wanneer<br />
ze eigenlijk nooit wat lusten. Vertel ze over<br />
een tomaat en een komkommer, dan worden<br />
ze vanzelf enthousiast. Het is ook een<br />
fabel dat koken met verse producten meer<br />
tijd kost. Ik weet zeker dat ik even snel klaar<br />
ben als iemand die bewerkt gemaksvoedsel<br />
in de supermarkt haalt.” De voedingsmiddelenindustrie<br />
– “een vreselijk woord dat aangeeft<br />
dat voeding blijkbaar is verworden tot<br />
een industrie” – maakt helaas steeds meer<br />
voedselachtige substanties en prefab-voedsel<br />
dat op voeding lijkt, maar het niet is. “Al<br />
die bewerkte producten zijn prut en absoluut<br />
niet voedzaam. Pakjes zijn overbodig.”<br />
Een ander probleem van onze visuele<br />
wereld is dat op paprika’s geen plekje mag<br />
zitten, net zo min als we rimpels willen op<br />
ons gezicht. De buitenkant lijkt belangrijker<br />
dan de inhoud. Dat slaat op alles, maar wat<br />
voeding betreft gelden steeds andere inzichten.<br />
Eerst kon vet niet meer en ontstond<br />
een light-cultuur, die tot niets heeft geleid.<br />
“Nu zitten we in de anti-koolhydratenperiode.<br />
Dag brood en pasta. Binnen vijf jaar is<br />
194<br />
SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2017</strong><br />
er weer iets anders dat we niet mogen. De<br />
voedselmaffia komt steeds weer met nieuwe<br />
trends, zodat producenten en de farmaceutische<br />
industrie, die dan weer nieuwe pillen<br />
kan uitvinden, geld kunnen blijven verdienen.<br />
Bovendien verkrachten allerlei labels<br />
op verpakkingen de waarheid. Stempeltjes<br />
als bewuste en beste keuze, MSC of biologisch<br />
zorgen ervoor dat de consument de<br />
weg kwijtraakt. Hoe kan een fles sinas in vredesnaam<br />
een bewuste keuze zijn!”<br />
Wat we ook kopen of eten: Mate is volgens<br />
René het sleutelwoord bij het motiveren van<br />
mensen anders te denken en, wat voedingsmiddelen<br />
en vlees betreft, te kiezen voor<br />
kleinere porties van hoogwaardige kwaliteit.<br />
“Waarom kopen we nog steeds kipfilet<br />
en zeker als dat voor meer dan een derde uit<br />
water bestaat? Waarom zegt de slager nog<br />
altijd: ‘Een mals stukje vlees, mevrouw?’<br />
Sodemieter op. Geef me een lekkere côte de<br />
bœuf met een uitstekend bot waarop ik moet<br />
kauwen. Het gaat om smaak, niet om mals.”<br />
René Pluijm is (tv-)kok en programmamaker (RTL 4: ‘Campinglife’, ‘Pluijm op pad’ en ‘Pluijm’s eetbare wereld’). Nu<br />
werkt hij aan een boek, een nieuwe televisiereeks en geeft hij lezingen, workshops en trainingen op het gebied van<br />
gastgerichtheid aan onder andere horecabedrijven (waaronder Bagels & Beans en Holland Casino van deur tot directie),<br />
zorginstellingen en banken. Samen met Bjørn Aris verzorgt hij ‘performances’, waarin gevechts- en kookkunst<br />
versmelten. Eerder werkte hij bij De Hoefslag in Bosch en Duin, Greve in Den Haag, Hotel Arena, Hortus Botanicus, de<br />
Stadsschouwburg en De Jaren in Amsterdam en in het buitenland. Hij was initiatiefnemer/eigenaar van een gezonde<br />
snackbar in Amsterdam en Pluijm Boerendelicatessen in Hilversum. renepluijm@speakersacademy.nl<br />
‘Er zijn nu<br />
wereldwijd meer<br />
obesitaspatiënten<br />
dan mensen die<br />
honger hebben’<br />
HOOP<br />
“Er is hoop”, zegt René, die constateert dat<br />
een groeiende groep mensen geïnteresseerd<br />
is in wat zij tot zich nemen. Het aantal ecologische<br />
en biologische supermarkten neemt<br />
toe. Er komen steeds meer culinaire televisieprogramma’s<br />
en kookboeken zijn, met drie à<br />
vier nieuwe publicaties per week, de snelst<br />
groeiende categorie in de boekhandel. Dat is<br />
geweldig, zeker nu de grootste gemene deler<br />
uitmaakt wat blijft en verdwijnt.” Ondanks<br />
zijn pleidooi voor gezond, lokaal geproduceerd<br />
eten wil René Pluijm zichzelf geen voedingsevangelist<br />
noemen. “Ik vreet ook wel<br />
eens een zak drop terwijl ik voor de televisie<br />
hang. In een praatshow van Catherine Keyl<br />
was ik enkele jaren geleden te gast met veganisten<br />
en ‘raw food’-aanhangers. De laatste<br />
groep ziet voeding als een soort medicijn. Ze<br />
keken gek op toen ik de zaal inliep met lekkernijen,<br />
zoals Italiaanse truffelsalami, en<br />
uitdeelde. Af en toe wat lekkers moet kunnen.<br />
Ik kan niet tegen mensen die in een<br />
soort mechanisme komen en in de stress<br />
schieten als er wat anders gebeurt.”<br />
Ten slotte hebben we het nog over RTL 4.<br />
Die zender heeft hem de kans gegeven zijn<br />
programma’s uit te zenden en daarom is hij<br />
– ook al vindt hij sommige shows wat ‘te<br />
hilarisch’ of competitief – zeer loyaal. “Het<br />
is de commercieelste zender, maar ik ben<br />
er blij mee. Ik word op straat door zowel<br />
stratenmakers als advocaten herkend, wat<br />
ervoor zorgt dat ik mijn visie bij iedere<br />
bevolkingsgroep kwijt kan.” En Coop als<br />
sponsor? “Wanneer ik iets in de hol van<br />
de leeuw kan verbeteren doe ik dat. Als<br />
ik het percentage gezonde producten kan<br />
vergroten met twee procent tot zeventien<br />
procent, bereik ik daar miljoenen mensen<br />
mee. Samen hebben we de lijn Top van<br />
Coop opgezet, met twintig producten waar<br />
ik zeker achter kan staan.”<br />
© DESIGN IN BEELD
© SUITABLE IMAGES | JULIETTE POLAK<br />
LEIDERSCHAP<br />
top<br />
20<br />
spreker<br />
De vele wegen naar<br />
goed leiderschap<br />
prof. drs. Jeroen Smit<br />
Jeroen Smit geeft boeiende lezingen over alle facetten van leiderschap en alles dat daarmee te maken heeft. In het verlengde daarvan heeft<br />
hij samen met prinses Laurentien in <strong>2016</strong> het voorlees- en werkboek ‘Nog lang en gelukkig’ geschreven voor leiders die de weg kwijt zijn,<br />
denken dat alles draait om weten en winnen en vaak privé en zakelijk niet dezelfde persoon zijn. Dus moeten ze worden geholpen. Door<br />
kinderen, want zij kunnen volwassenen helpen het kind in zichzelf terug te vinden, dat eerlijk en nieuwsgierig is en zich verbonden voelt<br />
met de wereld. Het boek bestaat uit ontwapenende interviews met Nederlandse leiders, verrassende reacties van kinderen en het prachtige<br />
fictieverhaal over Thomas en Giel dat kinderen hun ouders zouden moeten voorlezen. Smit is bedrijfskundige, onderzoeksjournalist, spreker<br />
en voormalig hoogleraar journalistiek aan de Rijksuniversiteit Groningen. Bovendien is hij een uitstekende dagvoorzitter. Bekend is hij van<br />
zijn boeken ‘De Prooi, blinde trots breekt ABN AMRO’, waarvoor hij de Machiavelli-prijs heeft gekregen, en eerder ‘Het drama Ahold’. In<br />
2011 heeft hij de documentaireserie ‘Leiders gezocht’ gepresenteerd.<br />
jeroensmit@speakersacademy.nl<br />
SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2017</strong> 195
© MET DANK AAN JANNEKE MONSHOUWER<br />
Journaalpionier geeft<br />
verzwegen nieuws een stem<br />
Janneke Monshouwer is 21 als ze begin 1965 als productieassistente bij het NTS-Journaal gaat werken. Het nieuws is voorgecensureerd<br />
en komt voornamelijk van ‘bevriende’ westerse bronnen, wat leidt tot eenzijdige berichtgeving. Een hoge militair<br />
komt regelmatig langs. “Bewuste lobby vóór het leger en de NAVO”, zegt ze nu. In de jaren zeventig, als ze met haar ex-man een<br />
filmbedrijf runt, is toetsing van elk item verplicht. Ook nu is de publieke omroep, volgens Janneke, niet altijd onafhankelijk en<br />
objectief. “Het is immers een staatsomroep en wiens brood men eet, diens woord men spreekt.” Daarom brengt ze in haar boek<br />
‘Ander nieuws’ achtergronden bij het nieuws, “die eerder door de media zijn verzwegen of verdraaid.”<br />
196<br />
JOURNALISTIEK<br />
SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2017</strong>
JOURNALISTIEK<br />
Janneke Monshouwer<br />
Tekst: Jacques Geluk<br />
"<br />
De teamgeest was enorm op de<br />
redactie van het NTS-Journaal.<br />
Ik heb er enorm genoten, ook<br />
al was de hoofdredacteur strikt,<br />
vrouwonvriendelijk, van gereformeerden<br />
huize en – zoals ik het nu zie – erg rechts.<br />
Het Koningshuis en de NAVO waren heilig.<br />
Vakbonden waren uit den boze en het<br />
communisme kon al helemaal niet. Wanneer<br />
iemand van het Journaal communistische<br />
sympathieën had, werd diegene eruit<br />
geknikkerd. Het nieuws kwam van Amerikaanse<br />
en Britse persbureaus als UPOC, AP<br />
en Reuters, de BBC, VISnews, de RVD en het<br />
ANP. De redactie kon slechts kiezen uit wat<br />
zij al hadden voorgeselecteerd. Dat betekent<br />
dat niet erg kritisch werd gekeken naar het<br />
optreden van de Amerikanen tijdens die verschrikkelijke<br />
Vietnamoorlog of de houding<br />
van het Israëlische leger gedurende de Zesdaagse<br />
oorlog. Lang niet al het nieuws werd<br />
gebracht”, vertelt Janneke Monshouwer, die<br />
eveneens al vroeg twijfels had over de moord<br />
op John. F. Kennedy. In ‘Ander nieuws’ vraagt<br />
ze zich hardop af of de moord een waarschuwing<br />
was aan volgende presidenten om zich<br />
vooral niet te bemoeien met de heerschappij<br />
van de Federal Reserve (Fed) en het (illegaal)<br />
scheppen van geld. ‘Het lijkt erop dat Kennedy<br />
de macht achter de VS en het financiële<br />
systeem getart heeft en dit met de dood heeft<br />
moeten bekopen’, schrijft ze. Janneke noemt<br />
zichzelf een representant van de protestgeneratie,<br />
die voor het eerst vragen ging stellen<br />
over wat er in de wereld gebeurde. Het is<br />
dan ook niet vreemd dat ze na drie jaar NTS-<br />
Journaal behoefte krijgt aan meer inhoudelijke<br />
verdieping en zelf documentaires wil<br />
(leren) maken. “Ik koos voor het IKOR (de<br />
latere IKON), omdat die omroep het toen<br />
naar mijn idee beste nieuwsprogramma<br />
maakte, ‘Kenmerk’, en ik me daar verder kon<br />
ontwikkelen.”<br />
‘BLOKHOOFDEN’<br />
De bazen van de omroepen waarvoor<br />
ze daarna ook werkt – NOS, RVU, Teleac<br />
– stimuleren Janneke. ”Als ik een idee had<br />
voor een programma of documentaire<br />
zeiden ze: ‘Wat een goed idee, schrijf het<br />
op en doe er een begroting bij’. In de tijd<br />
van het wereldwijde neoliberalisme en de<br />
privatisering van staatsbedrijven onder<br />
leiding van Margaret Thatcher, Ronald<br />
Reagan en Ruud Lubbers, kregen deze<br />
bevlogen omroepdirecteuren minder macht.<br />
De NOS stelde als hoofd een voormalige<br />
staffunctionaris van ING aan. Wat wist zo<br />
iemand nou af van televisie maken?”, vraagt<br />
ze nog steeds verontwaardigd af. “Eind jaren<br />
tachtig kwam het derde net en hadden we<br />
drie ‘blokken’ geleid door ‘blokhoofden’.<br />
Alle levendigheid, al het persoonlijke was<br />
eruit. Langzaam werd het ware gezicht<br />
van de publieke omroep als staatsomroep<br />
zichtbaar, waarbinnen de verenigingen met<br />
leden hun vrijheid en onafhankelijkheid<br />
steeds meer kwijtraakten aan economen,<br />
commissies en netmanagers.”<br />
‘Ik weet dat niet<br />
iedereen het met<br />
me eens is’<br />
Na een ziekte in 1992 en het verdriet om<br />
de ‘coup’ in Hilversum, onderzoekt Janneke<br />
haar eigen leven en blikt ze terug op<br />
haar werk en het medium televisie. “Oude<br />
trauma’s kwamen boven over de moorden<br />
op Kennedy, Malcolm X, die als terrorist<br />
werd gezien, terwijl hij heel oprecht<br />
opkwam voor de burgerrechten van zwarte<br />
mensen, en Martin Luther King. Maar ook<br />
de slavenhandel en hoe daarop was gereageerd<br />
en vele andere gebeurtenissen zaten<br />
me dwars. Over al deze zaken heb ik in 2010<br />
een, nog niet gepubliceerd boek geschreven,<br />
dat me inzicht in mezelf heeft gegeven.<br />
Al het nieuws dat ik tijdens mijn leven<br />
had gehoord begon ik in perspectief te zien<br />
en viel daardoor langzaam op zijn plek. Ik<br />
had nog wel vragen, want met de dingen die<br />
ik goed vind loopt het vaak verkeerd af. Ik<br />
heb veel gefilmd in Afrika, maar waarom<br />
zijn die mensen daar zo arm ondanks alle<br />
ontwikkelingshulp? Waarom is de lucht zo<br />
vuil geworden en waarom sterven walvissen?<br />
Wat moeten we met kernproeven in<br />
zee, pesticiden, al die plastic artikelen en<br />
namaak-chemische dingen? Waarom zijn<br />
er steeds weer oorlogen? Die vragen bleven<br />
aan me bleven trekken.”<br />
SABOTAGE<br />
“Op een gegeven moment drong tot me<br />
door dat het wel eens zou kunnen dat de<br />
goede dingen waarvoor ik opkwam expres<br />
werden gesaboteerd en zag ik parallellen met<br />
mijn leven. Dat allemaal bij elkaar was voor<br />
mij aanleiding antwoorden op mijn vragen<br />
te zoeken, wat uiteindelijk heeft geresulteerd<br />
in ‘Ander nieuws’, dat binnenkort ook in een<br />
handzamere, geactualiseerde en aangevulde<br />
versie uitkomt. Daarna komen boeken uit<br />
over de Westerse geschiedenis rond beide<br />
Wereldoorlogen. Bovendien werk ik aan<br />
publicaties over duurzaamheid, voeding,<br />
gezondheid en politiek.”<br />
In het eerste deel van haar boek besteedt Janneke<br />
Monshouwer veel aandacht aan de Vereenigde<br />
Oost-Indische Compagnie en ons<br />
slavernijverleden, ‘waarvoor minister Lodewijk<br />
Asscher eindelijk excuses heeft aangeboden’,<br />
en dus ook aan Suriname. Is er veel<br />
achtergehouden en mochten wij veel niet<br />
weten? “Ik krijg tranen in mijn ogen als ik<br />
die vraag hoor. We moeten dat in een veel<br />
breder verband zien. Het is toch niet te verkroppen<br />
dat zo’n land als Suriname eerst al<br />
dat slavenleed moet doormaken en daarna<br />
met nieuwe trauma’s wordt geconfronteerd.<br />
Nederland heeft boter op z’n hoofd. Het is<br />
tijd dat de laden open gaan en de papieren<br />
van de geheime diensten eruit komen…”<br />
Ook het ‘gekonkel’ door prins Bernhard,<br />
Joseph Luns en anderen rond de staatsgreep<br />
in Indonesië door generaal Soeharto in de<br />
jaren zestig is voor haar nu aanleiding uit te<br />
zoeken wat er echt is gebeurd. “Zoals het feit<br />
SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2017</strong> 197
JOURNALISTIEK<br />
dat er een massaslachting was die minimaal de collectieve hypnose. “Ik heb ontzettend<br />
een half miljoen Indonesiërs het leven kostte veel gegevens verzameld en bronnen geraadpleegd<br />
en vind het belangrijk die allemaal te<br />
en de pas tien jaar bekende sterke betrokkenheid<br />
van de CIA bij de putsch en de steun noemen. Zomaar afgaan op wat anderen zeggen,<br />
zonder dat te verifiëren, is uit den boze<br />
die Nederland daaraan moet hebben gegeven.”<br />
Over de politionele acties, twee offensieve<br />
en inmiddels omstreden operaties van ‘Respect voor de waarheid en het recht van<br />
in de journalistiek. Ik houd van grondigheid.<br />
de Nederlandse strijdkrachten tijdens de het publiek daarop is de eerste plicht van de<br />
Indonesische Onafhankelijkheidsoorlog na journalist’ staat op de laatste internationale<br />
de Japanse capitulatie, schrijft Janneke niet. perskaart die ik, na onderzoek door de Internationale<br />
Federatie van Journalisten (IFJ) in<br />
“Helaas heb ik geen kans gezien dat uit te diepen,<br />
maar anderen wel en ook daarom moeten<br />
we de geschiedenis herschrijven. Uit ter, voor mij draait alles om de waarheid.”<br />
2001 heb gekregen. Daar sta ik helemaal ach-<br />
mijn stuk over de Zuid-Afrikaanse auteur<br />
Laurens van der Post, die krijgsgevangene JOURNAAL ALS<br />
was van de Japanners, blijkt overigens wel PR-APPARAAT<br />
dat Nederlanders vaak een verkeerd beeld Janneke vindt dat nieuwsmakers en<br />
van zichzelf hebben. Ik hoop te bereiken dat hoofdredacteuren, zowel vroeger als<br />
we wat meer in de spiegel durven kijken.” nu, vanuit een westers perspectief naar<br />
gebeurtenissen kijken en andere entiteiten,<br />
zoals Oost-Europese en Aziatische,<br />
vijandig en wantrouwend bejegenen.<br />
‘Nederland heeft “Naar mijn mening is onze (staats)omroep<br />
– en zeker het Journaal – een pr-apparaat<br />
boter op z’n<br />
dat regeringsdoelen dient. Zo is het altijd<br />
geweest… Als de regering wil dat Nederland<br />
hoofd’<br />
deel uitmaakt van één Europa, is het hele<br />
Journaal daarop gericht. Wanneer de<br />
overheid vindt dat Poetin en Assad slecht<br />
zijn, hamert het Journaal dat erin, net zolang<br />
tot iedereen het gelooft. Ze zeggen nooit dat<br />
Jeltsin eigenlijk een ‘boosdoener’ was, die<br />
BRONNEN<br />
met hulp van Reagan een corrupt systeem<br />
Janneke geeft over alle gebeurtenissen heeft ingevoerd. Tijdens de Vietnamoorlog<br />
die ze (soms heel uitgebreid) beschrijft veel is het communisme als dekmantel voor de<br />
informatie, waaronder data en namen en Amerikaanse acties gebruikt, want dat moest<br />
voegt daar in voorkomende gevallen haar worden bestreden.” Wij, de Nederlanders,<br />
eigen standpunten en vragen aan toe, wat zijn volgens Janneke niet meer autonoom.<br />
‘Ander nieuws’ een heel persoonlijk boek “Nederland is vaak het braafste jongetje van<br />
maakt. Ze merkt dat niet iedereen het eens is de klas, dat het goede voorbeeld wil geven en<br />
met wat ze zegt of aanneemt en dat sommigen<br />
zelfs willen dat bepaalde feiten niet naar documentairemaakster denkt dat de familie<br />
uitvoert wat de Verenigde Staten willen.” De<br />
buiten komen. Een klokkenluider noemt Rothschild en vrienden de echte bazen van<br />
ze zichzelf niet, eerder een waarschuwend de wereld zijn, die alle middelen gebruiken<br />
journalist die zichzelf heeft losgemaakt uit om hun macht te behouden en vergroten,<br />
Janneke Monshouwer is een bevlogen programma- en documentairemaakster en schrijfster. Met als uitgangspunt<br />
de waarheid zoals zij die ervaart beschrijft ze in haarruim 600 pagina’s tellende boek ‘Ander Nieuws’ (uitgave<br />
Stichting Viva Pachamama, ISBN 9789082257106) achtergronden bij nieuwsfeiten die de afgelopen 50<br />
jaar onderbelicht zijn. jannekemonshouwer@speakersacademy.nl<br />
198<br />
SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2017</strong><br />
ook via instituten als de Bilderberggroep en<br />
de Bank for International Settlements. “Het<br />
is belangrijk onze autonomie te vergroten en<br />
minder af te gaan op berichten van anderen.<br />
We praten uit angst anderen na en zo jutten<br />
we elkaar op. In plaats daarvan moeten we<br />
kalm blijven, onze geschiedenis kennen,<br />
zelf op onderzoek uitgaan en onze sterke en<br />
zwakke kanten herkennen. De doofpotten<br />
moeten open, er moet lucht en licht bij,<br />
anders gaat het stinken. Ik heb een broertje<br />
dood aan geheime dingen. Geheimhouding<br />
is ziek makend.”<br />
OBAMA<br />
Over de scheidende Amerikaanse president<br />
is ze lang positief gebleven. Eigenlijk<br />
is ze dat nog, maar… “Hij is van goede<br />
wil, een verademing vergeleken met zijn<br />
voorgangers. Toch is zijn regering tegengevallen.<br />
Zijn beleid is onderuit gehaald en<br />
niet alleen door de Republikeinen. In mijn<br />
boek schrijf ik over de Safari Club, een netwerk<br />
van inlichtingendiensten die de Koude<br />
Oorlog in Afrika bestreden en informele<br />
betrekkingen onderhielden met een groep<br />
Amerikanen, die onder dat mom echter<br />
alleen hun privébelangen wilden veiligstellen.<br />
Dat maakt duidelijk hoe ‘poppenspelers’<br />
te werk gaan en daar zijn ook Obama en zijn<br />
gezin het slachtoffer van. Misschien zijn ze<br />
wel bedreigd. Hopelijk komt later naar buiten<br />
wat zich daar werkelijk heeft afgespeeld.”<br />
Ten slotte zegt Janneke: “Ik vecht niet tegen<br />
mensen die de baas willen spelen. Zij zijn<br />
niet mijn vijanden, maar dagen u en mij<br />
juist uit om sterker te worden en te evolueren<br />
als mens. Het gaat mij altijd om inzicht<br />
krijgen en de persoonlijke ontwikkeling van<br />
de mens, te beginnen met mijzelf. We moeten<br />
zelf uitmaken wat we denken en doen.<br />
Dat is onze verantwoordelijkheid.”<br />
© JACQUES GELUK
THEATERPRODUCTIE <strong>2017</strong><br />
PROF. DR.<br />
MAARTEN<br />
VAN ROSSEM<br />
in het theater<br />
De bekendste historicus<br />
van Nederland gaat op<br />
humoristische wijze en met<br />
diepgaande kennis in op de<br />
actualiteiten en belangrijke<br />
maatschappelijke vraagstukken<br />
Een theaterproductie van<br />
Speakers Academy ®<br />
in samenwerking met<br />
Senf Theaterpartners<br />
Voor het bijwonen van een voorstelling in een theater<br />
bij u in de buurt raadpleeg de Nationale TheaterKassa<br />
WWW.MAARTENVANROSSEMONLINE.NL<br />
SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2017</strong> 199<br />
© SUITABLE IMAGES | JULIETTE POLAK & FLEUR KONING
© SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong> ®<br />
200<br />
SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2017</strong>
DIVERSITEIT<br />
‘Diversiteit in besturen<br />
levert meer op’<br />
Het aantal vrouwen aan de top in Nederland blijft nog altijd steken op een schamele tien procent. Daarmee loopt<br />
ons land flink achter bij de buren. CEO’s van veel bedrijven zijn weliswaar intrinsiek gemotiveerd diversiteit binnen<br />
hun onderneming te bevorderen, in de bestuurskamers is daar vaak weinig van te merken. Dat komt doordat de<br />
directie niet weet welke stappen zij kan zetten om dat te realiseren. “Het is misschien ook in Nederland tijd om<br />
als laatste land in Europa een quotum in te voeren. Ik merk dat de weerstand daartegen afneemt”, zegt Sandra<br />
Lutchman, die organisaties onder meer adviseert over de impact die een goed diversiteitsbeleid kan hebben.<br />
mr. Sandra Lutchman<br />
Tekst: Jacques Geluk<br />
‘Steeds meer<br />
mannen en<br />
vrouwen zijn<br />
ambassadeurs voor<br />
meer diversiteit<br />
aan de top’<br />
"<br />
Het onderwerp vrouwendiversiteit<br />
is op lokaal, nationaal en Europees<br />
niveau een rode draad in<br />
mijn carrière. Ik heb onder meer<br />
in het bestuur gezeten van European Women<br />
on Boards, een organisatie die ijvert voor<br />
een hoger percentage vrouwen in de besturen<br />
van grote bedrijven en instellingen. Als<br />
directeur van Talent naar de Top werkte ik<br />
vier jaar lang met een community van 250<br />
grote en kleine bedrijven, de rijksoverheid,<br />
woningcorporaties en de hele kennissector.<br />
Ze hadden allemaal de intrinsieke motivatie<br />
om de top diverser te maken en wisten wat<br />
hen dat zou opleveren. De reden was slim<br />
zakendoen. Ze wilden zich, nu de strijd om<br />
talent is losgebarsten, niet op de halve populatie<br />
(mannen), maar op de hele (mannen<br />
én vrouwen van verschillende leeftijden en<br />
culturele achtergronden) richten om zoveel<br />
mogelijk potentiële nieuwe leiders binnen<br />
te halen”, zegt Sandra Lutchman, die daaraan<br />
toevoegt: “Veel bedrijven werken nog<br />
met zeer homogene teams. In onze wereldwijd<br />
steeds complexer wordende samenleving,<br />
kan juist diversiteit – kijken vanuit<br />
verschillende invalshoeken – de juiste antwoorden<br />
geven op allerlei nieuwe uitdagingen.”<br />
Overtuigd zijn van de noodzaak slim<br />
zaken te doen, of ‘smart business’ zoals Sandra<br />
Lutchman het noemt, is één ding, maar<br />
het voor elkaar krijgen en het onderwerp<br />
blijvend op de agenda zetten is een tweede.<br />
“Ook moeten ze niet meteen opgeven na<br />
een tegenslag. Ik help leiders van organisaties<br />
inzicht te vertalen in actie.”<br />
Het feit dat slechts tien procent van de<br />
mensen die aan de top staan van organisaties<br />
vrouw is, komt volgens Lutchman doordat<br />
Nederland kampioen deeltijdwerken is.<br />
“Een miljoen vrouwen is economisch gezien<br />
nog steeds niets zelfstandig. Er is ook goed<br />
nieuws. Vijftig tot zestig procent van de studenten<br />
geneeskunde en rechtsgeleerdheid<br />
is inmiddels vrouw. Dat betekent een snelle<br />
instroom van vrouwen op posities binnen<br />
de advocatuur, rechterlijke macht en de<br />
gezondheidssector.” Sandra Lutchman heeft<br />
tot voor kort geregeld aan tafel gezeten in<br />
bestuurskamers van bedrijven om te spreken<br />
over diversiteit. “Daar heb ik gemerkt<br />
dat als men zich laat adviseren over hoe dit<br />
strategisch aan te pakken, men zich ook<br />
realiseert dat aan diversiteit een belangrijke<br />
economische component is verbonden. Dat<br />
is een keihard gegeven, maar de cultuur van<br />
bedrijven veranderen is heel lastig.”<br />
ZICHT OP TALENT<br />
“Daarom adviseer ik niet alleen hoe<br />
bedrijven van a naar b komen en hoe ze, met<br />
veel toewijding, dit onderwerp op de agenda<br />
kunnen houden, maar ook op welke wijze<br />
ze zicht kunnen krijgen op die goed opgeleide<br />
vrouwen met veel potentie en talent.<br />
Vrouwen die carrière willen maken en er<br />
SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2017</strong> 201
DIVERSITEIT<br />
keld samen met ‘executive search bureaus’<br />
‘Vrouwen aan de<br />
en ziet nu wat dat betreft een positieve ontwikkeling.<br />
“Dat geldt niet voor het bewustzijn<br />
dat meer diversiteit nodig is. De Wet<br />
top kunnen een<br />
ongekend grote<br />
bestuur en toezicht uit 2012 stelt dat het<br />
streefcijfer dertig procent vrouwen aan de<br />
positieve impact<br />
top is, maar onderzoek onder 4.700 vooral<br />
hebben’<br />
beursgenoteerde en grote MKB-bedrijven<br />
leert dat slechts tien procent van de leden<br />
van Raden van Bestuur en Raden van Commissarissen<br />
vrouw is. Opmerkelijk is dat<br />
de geringe groei van dat percentage te danken<br />
is aan slechts vijf procent van de onderzochte<br />
bedrijven, wat betekent dat de rest er<br />
niets of te weinig aan doet.”<br />
QUOTA<br />
veel voor over hebben om de top te bereiken. Lutchman wijst op een rapport van de<br />
Er zijn goede voorbeelden van bedrijven die Verenigde Naties, het Verdrag voor het uitbannen<br />
van alle vormen van discriminatie,<br />
laten zien dat vrouwen aan de top een ongekende<br />
positieve impact kunnen hebben. Die waarin stevige aanbevelingen staan voor het<br />
hun beleid borgen en blijven hameren op de bestrijden van sekseongelijkheid. “Eigenlijk<br />
vindt de VN dat Nederland quota moet<br />
voordelen van diversiteit, zonder ooit van<br />
dat pad af te wijken. Het zal even duren voor invoeren. Wij zijn het enige land in Westveel<br />
meer bedrijven volgen. Dat is eigenlijk Europa waar dat niet het geval is. Frankrijk<br />
kent een tijdelijk quotum. Ze zitten daar<br />
te vergelijken met maatschappelijk verantwoord<br />
ondernemen, milieumaatregelen en al sinds het tweede jaar boven het beoogde<br />
duurzaamheid. Daar zijn ook enkele organisaties<br />
mee begonnen en pas nu zijn deze van hoe het kan gaan met een quotum. Daar<br />
percentage. Noorwegen is het voorbeeld<br />
elementen onmisbaar in het beleid van de moeten directies en besturen van beursgenoteerde<br />
bedrijven minimaal voor veer-<br />
meeste ondernemingen. Er zijn nu bedrijven<br />
die weer willen nadenken over hun missie<br />
en visie en hoe ze kunnen bijdragen aan van sancties. Dat percentage is inmiddels in<br />
tig procent uit vrouwen bestaan. Op straffe<br />
de wereld. Dat laatste is prima, maar het de praktijk gepasseerd. Nederlandse bedrijven<br />
die worstelen met de vraag wie ze moe-<br />
begint thuis in de eigen organisatie.” Sandra<br />
Lutchman vindt dat de meerwaarde en de ten aannemen als de man en de vrouw<br />
service die bedrijven willen leveren aan de dezelfde kwalificaties hebben, maar hij op<br />
maatschappij, ook ten goede moeten komen een bepaald punt net iets hoger scoort, zou<br />
aan de talenten binnen de eigen onderneming.<br />
Ze heeft daarnaast een code ontwiksamenstelling.<br />
Soms kan het enkele feit dat<br />
ik willen aanraden te kijken naar de team-<br />
Sandra Lutchman is zelfstandig adviseur voor bedrijven. Ze zit in de Raad van Toezicht van de Topvrouw van het<br />
Jaar en is voorzitter van de Raad van Toezicht van Esprit, een scholengemeenschap van 13 scholen in Amsterdam,<br />
van vmbo tot internationaal onderwijs. Lutchman is bovendien adviseur van European Women on Boards.<br />
Ze heeft rechten gestudeerd aan de Vrije Universiteit Amsterdam en het Commissarissenprogramma gevolgd<br />
aan de Nyenrode Universiteit. sandralutchman@speakersacademy.nl<br />
202<br />
SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2017</strong><br />
iemand vrouw is al het verschil maken binnen<br />
een tot dan toe heel homogeen team.”<br />
De Europese Unie heeft een richtlijn gepubliceerd<br />
die zegt dat beursgenoteerde<br />
bedrijven verplicht worden met meer energie<br />
te kijken naar diversiteitsbeleid. “Steeds<br />
meer mannen en vrouwen zien wat in dat<br />
quotum, omdat het zonder harde verplichtingen<br />
niet opschiet. Vrouwen en mannen<br />
die vroeger tegen waren zijn nu voor.”<br />
Lutchman is ervan overtuigd dat directies<br />
niet bewust geen vrouwen benoemen. Het<br />
gaat volgens haar om onbewuste vooroordelen<br />
die doorwerken. “Het is lastig je daaraan<br />
te ontworstelen. Toch zie ik dat we de<br />
‘Eigenlijk vindt de<br />
VN dat Nederland<br />
quota moet<br />
invoeren’<br />
strijd met steeds meer invloedrijke mannen<br />
en vrouwen strijden. Ik hoop dat meer<br />
van hen zich ontwikkelen tot uitgesproken<br />
ambassadeurs, die niet alleen communiceren<br />
dat zij het goed doen, maar ook waar<br />
ze tegen aanlopen, zodat anderen daarvan<br />
kunnen leren. Het eerlijke verhaal vertellen<br />
is zo belangrijk.”<br />
© SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>®
SPECIALE ACTIE / BEPERKT AANTAL GRATIS LEZINGEN<br />
‘A Puzzle<br />
for the 21 st<br />
Century’<br />
© ASTRID KOPPERS<br />
PROFESSOR ICKE VERZORGT<br />
EEN LEZING WAARAAN GEEN<br />
KOSTEN ZIJN VERBONDEN BIJ<br />
AFNAME VAN 200 BOEKEN<br />
Meer informatie via 010-433 33 22 en info@speakersacademy.nl<br />
SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2017</strong> 203
‘Nooit opgeven,<br />
wat ze ook zeggen’<br />
Liesbeth Mekkering-van Velzen<br />
Tekst: Jacques Geluk<br />
© GERRIT STEEN<br />
___<br />
Mr. Pieter van Vollenhoven overhandigt Liesbeth<br />
Mekkering het eerste exemplaar van haar boek<br />
(foto’s Einstein Books)<br />
De succesvolle headhunter, topamazone en societyfiguur Liesbeth Mekkering-van Velzen valt in 2008 van haar paard.<br />
Ze houdt er een trombosebeen aan over. Als ze zich niet goed voelt meldt ze zich bij de neuroloog, die vervolgens in<br />
gebreke blijft. “Ik ging gezond het ziekenhuis in en kwam er verlamd uit.” In haar boek ‘Terug in het zadel’ vertelt<br />
ze niet alleen over alle ellende die haar is overkomen en de strijd om erkenning, maar ook over hoop, liefde en het<br />
doorzettingsvermogen dat ervoor heeft gezorgd dat ze nu weer rijdt, werkt en – met een beetje steun – loopt.<br />
204<br />
SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2017</strong>
MOTIVATIE EN INSPIRATIE<br />
Liesbeth Mekkering-van Velzen<br />
loopt ter verwelkoming naar mij<br />
toe. Haar lach valt meer op dan de<br />
krukken die ze ter ondersteuning<br />
gebruikt. Dat is een wonder. Na een in 2008<br />
door medisch falen opgelopen incomplete<br />
dwarslaesie, met het vreselijke vooruitzicht<br />
op een leven in een rolstoel, leidt ze nu negen<br />
jaar later een vrijwel normaal leven. Dat<br />
heeft ze vooral te danken aan haar enorme<br />
doorzettingsvermogen. Nog steeds doet ze<br />
krachttrainingen, loop- en baloefeningen,<br />
zwemt ze, gaat ze naar de fysiotherapeut en<br />
zit ze geregeld in een met een computer verbonden<br />
wiebelstoel om haar rompstabiliteit<br />
te verbeteren. Voor pijnbestrijding gaat ze<br />
naar Almelo. “Ik doe meer dan verstandig is<br />
en daardoor overbelast ik mijn spieren. Ik ga<br />
door, want ik blijf geloven dat het nog beter<br />
zal gaan. Mijn spierkracht in mijn bovenlijf<br />
groeit jaarlijks met enkele procenten. Ik ga<br />
in stapjes naar de honderd procent toe.” Liesbeth<br />
is letterlijk ‘terug in het zadel’ en dat is<br />
precies de titel van haar inspirerende boek.<br />
Dat gaat niet alleen over haar revalidatieproces,<br />
dat bloed, zweet en tranen heeft gekost,<br />
maar ook over de acht jaar durende strijd<br />
tegen het ziekenhuis en de verzekeraars.<br />
“Vastleggen dat je nooit moet opgeven, wat<br />
ze ook zeggen. Dat was voor mij een reden<br />
het boek te schrijven. Wie mij nu ziet kan<br />
zich niet voorstellen dat ik echt plat op<br />
mijn zij lag en niets kon, niet eens mezelf<br />
omdraaien in bed. Het is een bizar verhaal,<br />
dat nog steeds niet logisch in mijn hoofd zit.”<br />
Terwijl ik kijk naar trofeeën en foto’s aan de<br />
wand die haar tijd als topamazone illustreren,<br />
zegt Liesbeth: “Doordat mijn paard voor<br />
een sprong weigerde viel ik er vanaf. Daar<br />
hield ik een trombosebeen aan over. Kort<br />
daarna ging ik naar het ziekenhuis, omdat<br />
ik mij niet goed voelde. De neuroloog constateerde<br />
dat ik ergens een bloeding had. Hij<br />
onderzocht echter niet waar en bleef bloedverdunners<br />
voorschrijven voor mijn been.<br />
Wel liet hij mij ter observatie opnemen. Twee<br />
dagen later werd ik wakker en was ik op mijn<br />
linkerhand na helemaal verlamd. Dat had hij<br />
kunnen voorkomen door meteen een MRIscan<br />
te laten uitvoeren. Nu gebeurde dat te<br />
laat en bleek dat ik een zware bloeding in<br />
mijn ruggengraat had. Erg hoog in mijn nek.<br />
Ik ging gezond het ziekenhuis in en kwam er<br />
verlamd weer uit, op weg naar het UMC in<br />
Utrecht waar mij een zware, gevaarlijke operatie<br />
wachtte.”<br />
VROUWELIJKE<br />
HEADHUNTER<br />
“Daarvoor was ik altijd druk bezig. Op<br />
mijn zestiende speelde ik topniveau hockey<br />
en in 1986 was ik een van de eerste<br />
vrouwelijke headhunters als partner<br />
bij Interlace Executive Search. Ik had een<br />
uitgebreid netwerk en heb in 2000 samen<br />
met twee aandeelhouders het wervingsen<br />
selectiebureau voor topfunctionarissen,<br />
Humatch, opgericht. Een soort Interlace,<br />
maar dan voor mezelf. Al die jaren ving<br />
mijn man Dick, die ik in 1974 op NS-station<br />
Oss had leren kennen, de kinderen op<br />
en bracht ze naar school en de sportclub,<br />
naast zijn eigen bedrijf aan huis. Een dynamische<br />
man, die voor zijn tijd en leeftijd (hij<br />
was 29 jaar ouder dan ik) heel vooruitstrevend<br />
was. Dankzij hem kon ik mijn carrière<br />
voortzetten. Hij had al vijf dochters uit<br />
een eerder huwelijk en hoopte op een zoon.<br />
Die wens kwam uit: vaderdag 1982 werd<br />
Derck geboren en later onze dochter Elize.<br />
Het leven lachte ons toe tot in 2006 maagkanker<br />
werd geconstateerd bij Dick. Hij was<br />
toen 81 en wilde geen operatie, bestraling<br />
of chemo, maar nog zoveel mogelijk leuke<br />
dingen doen. Op 7 mei 2007 verliet hij ons,<br />
een jaar voordat het bizarre verhaal begon<br />
dat in ‘Terug in het zadel’ is beschreven.”<br />
IEDEREEN IS AAN<br />
HET OVERLEVEN<br />
Het boek telt 81 pagina’s en nodigt uit het<br />
in een keer uit te lezen. “Een vriendin zei dat<br />
een boek niet dik hoeft te zijn om impact<br />
te hebben.” Er staan veel privédingen in.<br />
Over haar leven met Dick, over zoon Derck<br />
die op zijn twaalfde de auto scherp inparkeert<br />
en haar tijdens haar revalidatieperiode<br />
plagend, maar wel letterlijk een duwtje<br />
in de goede richting probeert te geven en<br />
over andere mensen die in voor- en tegenspoed<br />
belangrijk zijn in haar leven. Emoties,<br />
liefde, verdriet, strijd, onmacht. Alles komt<br />
aan de orde. “Ik ben best een open mens en<br />
vind dat dat er bij hoort als je een levensverhaal<br />
schrijft. Alles dat ik heb meegemaakt<br />
staat erin zoals ik het heb ervaren. Alleen<br />
de namen van het ziekenhuis en de arts die<br />
de fout in is gegaan zijn niet genoemd.” Ook<br />
beschrijft ze haar eigen innerlijke strijd en<br />
de veranderingen die ze ondergaat. “Toen ik<br />
na mijn operatie uiteindelijk terechtkwam in<br />
De Hoogstraat Revalidatie in Utrecht vroeg<br />
‘Verzekeraars<br />
zouden een<br />
weekje in een<br />
revalidatiecentrum<br />
moeten<br />
liggen’<br />
ik mezelf af waarom ik mij daarvoor nooit<br />
heb geïnteresseerd voor mensen die daar<br />
noodgedwongen verblijven. Het is een totaal<br />
andere maatschappij, waarvan je wanneer je<br />
mobiel bent het bestaan niet eens kent en<br />
waar achtergrond niet uitmaakt. Advocaten<br />
en luchtverkeersleiders revalideren er<br />
naast huisschilders en loodgieters. Iedereen<br />
is er aan het overleven.” Dat geldt zeker voor<br />
Liesbeth. “Alles kwam tegelijk. Dat besefte<br />
ik dubbel en dwars toen ik in 2009 terugkwam<br />
in mijn huis in Putten. Ik kreeg alles<br />
over me heen. Niet alleen miste ik Dick nog<br />
steeds, ook de strijd die ik heb geleverd om<br />
weer zover te komen en het faillissement<br />
van mijn bedrijf speelden mee. De crisis had<br />
daarmee te maken, maar als ik niet verlamd<br />
was geraakt had ik nog kunnen ingrijpen.”<br />
HIJ KAN GEEN KWAAD<br />
MEER DOEN<br />
De arts aan wie Liesbeth alle ellende te<br />
danken heeft is niet meer te traceren en<br />
oefent zijn beroep niet meer uit. “Hij kan<br />
geen kwaad meer doen.” In 2010 reageert<br />
de dokter naar aanleiding van haar reacties<br />
en heeft hij een gesprek met Liesbeth. “Dat<br />
was heel ongemakkelijk voor hem. Hij<br />
SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2017</strong> 205
MOTIVATIE EN INSPIRATIE<br />
zag mij in een rolstoel en werd dus direct<br />
geconfronteerd met wat hij had veroorzaakt.<br />
Op mijn vraag waarom hij nooit iets had<br />
laten horen zei hij dat hij wilde wachten tot<br />
ik eraan toe was. Ook kon hij niet vertellen<br />
waarom hij niet had gehandeld toen hij dacht<br />
aan een bloeding. Met de wetenschap van nu<br />
had hij dat wellicht wel gedaan, zei hij, maar<br />
wat verandert er nou in twee jaar? Misschien<br />
mocht hij zijn verantwoordelijkheid niet<br />
toegeven van de verzekeraar.” Een brief<br />
aan het ziekenhuis levert ook niets op. ‘Ik<br />
kan niets doen. Het ligt bij de verzekeraar’,<br />
schrijft de directeur terug. “Inmiddels heeft<br />
de secretaresse van de nieuwe directeur<br />
door alle aandacht voor mijn boek gebeld<br />
voor een afspraak. Wat dat ook oplevert,<br />
ik vind dat zorgverleners, al is het maar uit<br />
sociaal oogpunt, aandacht moeten geven aan<br />
patiënten bij wie het is misgegaan en kijken<br />
wat ze voor hen kunnen doen.”<br />
DE AFWIKKELING<br />
De afwikkeling en misschien nog belangrijker<br />
de erkenning van het medisch falen<br />
duurt erg lang. Niet alleen doordat de ziekenhuisdirecteur<br />
niet met de directie van<br />
de verzekeraar, waarvan hij aandeelhouder<br />
is, wil praten, maar ook door persoonlijke<br />
tegenslagen. De zoon van de advocaat<br />
van de tegenpartij wordt niet meer wakker.<br />
De arbeidsdeskundige krijgt hartfalen. De<br />
vrouw van Liesbeths advocaat overlijdt. Dat<br />
levert allemaal vertraging op bij het proces<br />
dat toch al in de slow-motion-modus zit.<br />
“Op de aansprakelijkheidsbrief kregen we<br />
pas na vier maanden antwoord. Ik was zelfs<br />
gedwongen een onafhankelijke specialist<br />
op te zoeken, omdat er niets in het rapport<br />
stond over de bloeding en het niet behandelen<br />
daarvan. Dat was nu juist de bron<br />
van alle ellende en de basis van mijn claim.”<br />
Liesbeth kan op deze manier wat gebeurd<br />
is niet afsluiten, ook financieel niet. Ze<br />
moet uitzoeken wat de effecten voor haar<br />
pensioen zijn, touwtrekken over details en<br />
206<br />
SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2017</strong><br />
‘Het omslagpunt<br />
was toen ik mijn<br />
linkerteen zag<br />
bewegen’<br />
keuringen ondergaan. “Ik pleit voor een<br />
vastgesteld tijdvenster voor dit soort procedures<br />
en iemand bij de schaderegelaar die<br />
dat bewaakt en waar nodig ingrijpt. Gelukkig<br />
zijn we in april <strong>2016</strong> eindelijk tot een<br />
akkoord gekomen over de schade en het<br />
bedrag dat daarbij hoort. En niet de helft,<br />
zoals ze hadden geprobeerd.”<br />
DE LIJN IS WEER OPEN<br />
Al dat geregel komt naast de revalidatie<br />
thuis. “Ik heb daarvoor een jaar de tijd genomen.<br />
Die periode moet voor de kinderen<br />
moeilijk zijn geweest, hoewel ze dat nooit lieten<br />
merken. Ze zagen mij in een heel andere<br />
gedaante dan ze gewend waren. Een vriendin,<br />
een kamergenote in De Hoogstraat, was<br />
al gaan werken voordat haar lijf dat helemaal<br />
aankon. Dat wilde ik niet.” Liesbeth vertelt<br />
dat het direct na de verlamming allemaal<br />
niet meer hoefde. “Het omslagpunt kwam<br />
toen ik mijn linkerteen zag bewegen. Toen<br />
wist ik dat de lijn tussen mijn hoofd en voeten<br />
weer open was. Dicks dochter Ellen herhaalde<br />
elke keer met luide stem ‘Ga die teen<br />
bewegen’ en er gebeurde iets in mijn hersenen<br />
waardoor dat ook echt ging. De functies<br />
aan mijn rechterkant zijn inmiddels ook<br />
verbeterd. Ik zat op een rekening te wachten<br />
en ineens ging mijn rechterhand ongeduldig<br />
op tafel tikken. Elke incomplete hoge dwarslaesie<br />
is anders. Ik had de mazzel, de drijfveer<br />
en de discipline om er alles aan te doen<br />
om weer te kunnen lopen. Ook al waren mijn<br />
benen na een lange periode van inactiviteit<br />
Liesbeth Mekkering-van Velzen werkt bij Interlace Executive Search en WePayPeople. In ‘Terug in het zadel’ (Einstein<br />
Books BV, ISBN 9789492460080, € 15) beschrijft ze beeldend haar strijd tegen een hoge dwarslaesie en de verzekeraars.<br />
De opbrengst gaat gedeeltelijk naar het Fonds Slachtofferhulp. liesbethmekkering@speakersacademy.nl<br />
heel dun en krachteloos en had ik weer babyvoetjes.<br />
Hoe langer je het moment om terug<br />
te vechten uitstelt, hoe meer je verzwakt.”<br />
Liesbeth heeft de rolstoel thuis snel ingeruild<br />
voor de rollator, waarin ze spullen kan<br />
meenemen. Tijdens stedenvakanties neemt<br />
ze een opvouwbaar exemplaar mee. Daarnaast<br />
loopt ze veel op krukken. Ze is dan letterlijk<br />
en figuurlijk terug in het zadel. “Ik rijd<br />
weer paard, waar ik via een speciale opstapbrug<br />
op kan klimmen. “Zonder angst, want<br />
ik ben niet over de kop gegaan en die val was<br />
niet door het paard veroorzaakt. Het verschil<br />
met vroeger is wel dat ik niet te lang<br />
rechtop kan zitten en niet kan galopperen,<br />
maar wel kan draven.” Autorijden gaat ook<br />
prima. “Ik heb opnieuw examen gedaan en<br />
rijd nu in een automaat.” Én ze werkt weer.<br />
“Ik werk weer bij Interlace en ben directieadviseur<br />
bij WePayPeople.”<br />
VERTAALSLAG<br />
Dat is niet alles “Ik geef lezingen, waarin<br />
ik een vertaalslag kan maken. Door mijn<br />
ervaring en wat ik heb meegemaakt kan ik<br />
het een en ander vertellen over omgaan met<br />
veranderingen, teleurstellingen en onzekerheid<br />
en over veerkracht.” Ze vindt het leuk<br />
mensen te inspireren door wat haar is overkomen<br />
te gebruiken als een metafoor voor<br />
de zakenwereld en lotgenoten te laten zien<br />
dat soms een incomplete hoge dwarslaesie<br />
niet het einde van de wereld hoeft te zijn. Ten<br />
slotte moet haar nog wat van het hart: “De<br />
verzekeraars die dit soort casussen behandelen<br />
zouden zich meer moeten verdiepen<br />
in de mens. Ik weet zeker dat het merendeel<br />
van hen niet eens weet hoe een revalidatiecentrum<br />
in elkaar zit. Eigenlijk zouden<br />
ze een weekje in zo’n bed moeten liggen om<br />
te snappen wat mensen doormaken en met<br />
welke lichamelijke en financiële beperkingen<br />
ze te maken krijgen en houden.”<br />
© MET DANK AAN LIESBETH MEKKERING
© MET DANK AAN PAUL LOUIS ISKE<br />
INNOVATIE<br />
top<br />
20<br />
spreker<br />
De vele wegen naar<br />
goed leiderschap<br />
prof. dr. Paul Louis Iske<br />
Paul Louis Iske wil organisaties en personen helpen slimmer, innovatiever en ondernemender te worden. Als trendwatcher wil hij relevante<br />
ontwikkelingen identificeren die hen daarbij kunnen helpen. Als hoogleraar ‘Open Innovation & Business Venturing’ aan de School of<br />
Business van de Universiteit Maastricht houdt hij zich vooral bezig met diensten- en sociale innovatie, met als specialiteit combinatorische<br />
innovatie. Hij legt verbindingen en opent daarmee mogelijkheden voor innovatieve en duurzame waardencreatie. Paul Iske is oprichter<br />
van het Instituut voor Briljante Mislukkingen, waarmee hij begrip wil kweken voor de complexiteit van innovatie en ondernemen. Hij is<br />
gepromoveerd in de theoretische natuurkunde. Als spreker en consultant beweegt hij zich vooral op het vlak van creativiteit, innovatie,<br />
intellectueel kapitaal, kennismanagement en ondernemerschap.<br />
paullouisiske@speakeracademy.nl<br />
SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2017</strong> 207
© BOB VAN DEURZEN<br />
‘Een effectieve<br />
Europese stimulans<br />
voor de economie<br />
die de pijn voor de<br />
burgers had kunnen<br />
verzachten bleef uit’<br />
208<br />
SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2017</strong>
COLUMN | EUROPA<br />
Hoe Europa’s monetaire<br />
unie dynamischer en<br />
menselijker kan worden<br />
prof. dr. René Smits<br />
CRISIS: DIEPE SPOREN EN VERDEELDHEID<br />
De crisis heeft diepe sporen achtergelaten, in de welvaart van de<br />
meest getroffen Europeanen en in het vertrouwen in Europa en zijn<br />
munt. Grieken die hun nationaal inkomen met meer dan een kwart<br />
zagen afnemen, Ieren die door banken uit hun teruggevorderde<br />
huizen werden gezet, Portugese pensionado’s op wier toch al lage<br />
inkomen sterk werd gekort en Cyprioten die geld verloren bij<br />
de sanering van de banken op hun eiland stonden in de vuurlinie<br />
van de saneringen, in het bijzonder de bezuinigingen op nationale<br />
begrotingen. Een effectieve Europese stimulans voor de economie die<br />
de pijn voor de burgers had kunnen verzachten bleef uit. De inwoners<br />
van met name Duitsland, Nederland en Finland klaagden dat hun<br />
regeringen financiële reddingsboeien uitgooiden. Ongehinderd door<br />
kennis over hoe zulke financiële bijstand plaatsvindt (grotendeels<br />
buiten de begroting om doordat het Europese stabiliteitsmechanisme<br />
(ESM) geld leent op de kapitaalmarkten en doorsluist aan de perifere<br />
lidstaten) of aan wie dat geld ten goede komt (aflossing van in Griekse<br />
staatsobligaties beleggende Nederlandse financiële instellingen<br />
bijvoorbeeld), klaagde men dat hier wordt bezuinigd en daar pot<br />
verteerd. De euro kreeg de schuld. Hoog tijd voor een analyse over<br />
wat misging en voor plannen voor een dynamische muntunie, die een<br />
menselijk beleid voert.<br />
DE EURO: SYSTEEMFOUTEN OF VERKEERDE<br />
POLITIEK GEVOLGD?<br />
Over wat misging staan twee scholen tegenover elkaar: degenen<br />
die de ontwerpfouten in de EMU (Economische en Monetaire Unie)<br />
aanwijzen als de reden voor de eurocrisis en anderen die de gemaakte<br />
beleidskeuzen bekritiseren. Volgens de laatsten zouden betere keuzen<br />
en snellere besluitvorming tot betere resultaten hebben geleid en<br />
hoeft aan de in Maastricht gekozen opzet van de EMU niet veel te veranderen.<br />
Voor beide redeneringen valt veel te zeggen.<br />
In een recente rede voor onderzoekers naar een dynamischer<br />
EMU (het ADEMU Project: A Dynamic Economic and Monetary<br />
Union), noemde ik als systeemfouten: het overdreven vertrouwen in<br />
marktwerking om overheidsbeleid te corrigeren (oplopende rentes<br />
zouden regeringen die teveel uitgeven tijdig tot de orde roepen) en<br />
het ontbreken van Europees bankentoezicht vanaf het begin. Voeg<br />
daarbij dat de ‘E’ (economische unie) bewust onderontwikkeld bleef<br />
omdat de lidstaten hun eigen bevoegdheden wilden behouden en de<br />
ingrediënten voor een gebrek aan daadkracht op Europees niveau<br />
zijn gegeven. Eindeloze onderhandelingen tussen 28 respectievelijk<br />
19 lidstaten kenmerkten de reactie in de EU en de Eurozone in plaats<br />
van een krachtig federaal antwoord waartoe de Verenigde Staten wèl<br />
in staat bleken toen de crisis uitbrak in 2008. Nationale garanties voor<br />
de bankenindustrie (waartoe Ierland direct overging) ondergroeven<br />
het vertrouwen in de soliditeit van de begrotingen, terwijl banken nu<br />
juist veel obligaties van hun eigen overheden in de boeken hebben<br />
staan: de beruchte ‘sovereign/bank doom loop’ waaraan toezicht door<br />
de Europese Centrale Bank (ECB) een einde moet helpen maken.<br />
Maar ook beleidskeuzen lagen ten grondslag aan de eurocrisis.<br />
Gehinderd door gebrek aan bevoegdheden op Europees niveau, waar<br />
alleen de ECB tot aan de grenzen van haar mandaat effectief kan<br />
optreden, konden de ministers van Financiën (Ecofin, Eurogroep)<br />
alleen proberen steviger onderling hun beleid te coördineren. Hun<br />
beleid en de conditionaliteit voor de leningen aan perifere lidstaten<br />
eisten bezuinigen en structurele hervormingen.<br />
Bezuinigingen waren onontkoombaar waar begrotingen volstrekt<br />
uit het lood hingen, maar economisch was er veel te zeggen geweest<br />
voor een Europese stimulans om de ergste effecten van de nationale<br />
besparingen op te vangen: het ontbreken van een voldoende ruime<br />
en flexibele EU-begroting verhinderde dit. Duitsland en Nederland<br />
gaven hun economie geen stimulans en dwongen nog strengere regels<br />
af voor begrotingsevenwicht. Structurele hervormingen die gevestigde<br />
belangen in de economie openbreken en voor groei zorgen, stuiten<br />
altijd op hevige weerstand van beschermde sectoren en nemen<br />
te lang om resultaat te zien terwijl de begrotingssanering wèl direct<br />
gevoeld wordt.<br />
De combinatie van systeemfouten en verkeerde beleidskeuzen<br />
leidde tot grote sociale gevolgen: hoge werkloosheid, slechtere volks-<br />
SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2017</strong> 209
COLUMN | EUROPA<br />
gezondheid, maatschappelijke onvrede<br />
overal in Europa.<br />
MENSELIJKHEID VAN<br />
HET BELEID<br />
Het heeft het Europese beleid ontbroken<br />
aan humaniteit: strikt economisch goed<br />
beredeneerd (al wordt daar heel verschillend<br />
over gedacht) maar zonder compassie<br />
voor de effecten ‘aan de grond’. Pas bij het<br />
derde steunprogramma voor Griekenland<br />
liet de Europese Commissie de conditionaliteit<br />
vergezeld gaan van een ‘social impact<br />
assessment’ op de Griekse bevolking, maar<br />
ik betwijfel sterk of die inschatting van de<br />
hoge sociale kosten leidde tot aanpassing<br />
van de voorwaarden. Een houdbare EMU<br />
vereist dat de muntunie voordelen brengt<br />
voor de burgers en het (ook: MKB-) bedrijfsleven.<br />
VOORBIJ DE<br />
TEGENSTELLINGEN<br />
Maatregelen om de crisis het hoofd te bieden,<br />
zoals het ESM en de versterking van<br />
de economische governance (het geheel<br />
aan procedures en besluiten waarin nationaal<br />
economisch beleid in een Europees<br />
kader is ingebed), zetten de tegenstellingen<br />
tussen lidstaten onderling en met Brussel<br />
op scherp. Wanneer het Duitse parlement<br />
in laatste instantie beslist over een ESMlening<br />
aan Griekenland, stelt dit de volksvertegenwoordiging<br />
in Berlijn tegenover<br />
die in Athene. Terwijl de tegenstellingen al<br />
zo groot zijn: over de begrotingsregels staan<br />
‘Brussel’ en de nationale hoofdsteden steeds<br />
scherp tegenover elkaar. Bovendien is er<br />
210<br />
SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2017</strong><br />
een voortdurende spanning tussen regels en<br />
beleidsvrijheid: vasthouden aan de regels,<br />
zegt minister Jeroen Dijsselbloem; voor de<br />
Europese economie verstandige beleidskeuzen<br />
maken (dus: stimuleren), zeggen Italië<br />
en Frankrijk.<br />
‘Het heeft het<br />
Europese beleid<br />
ontbroken aan<br />
humaniteit’<br />
Deze tegenstellingen zijn alleen te<br />
overbruggen door nieuwe vormen van<br />
Europees economisch beleid. Hierbij<br />
worden besluiten over de koers voor het<br />
hele eurogebied gezamenlijk genomen in<br />
plaats van dat de afzonderlijke leden hun<br />
eigen beleid alleen onderling afstemmen<br />
(wat vaak niet goed lukt). De discussie<br />
over het beste beleid voor het eurogebied<br />
moet vooral ook op Europees niveau<br />
plaatsvinden. Dit betekent een (beperkte)<br />
begroting op het niveau van de Eurozone.<br />
Deze zou bijvoorbeeld kunnen bestaan<br />
uit federale ondersteuning van nationale<br />
uitkeringen: het niveau van en de toegang<br />
tot werkloosheidsuitkeringen blijven dan<br />
nationaal bepaald terwijl de EU aan de<br />
financiering bijdraagt. Versterking van de<br />
economische poot van de EMU betekent<br />
ook geleidelijk overgaan op gezamenlijke<br />
uitgifte van schuldpapier. Voor zulke<br />
Prof. dr. René Smits geeft als spreker inzicht in, en overzicht van, de ontwikkelingen in Europa in de wereld. Vanuit<br />
zijn achtergrond als centrale bankier, toezichthouder en hoogleraar in het recht van de Economische en Monetaire<br />
Unie kan René Smits inzichtelijk spreken over monetair beleid en bankentoezicht en over hoe Europa en de euro<br />
zich ontwikkelen. Hij beschikt over juridisch-technische expertise inzake de ECB, de euro en de toezichtsregels<br />
voor banken. renesmits@speakersacademy.nl<br />
eurobonds zijn slimme plannen bedacht die<br />
garanderen dat het geleende geld duurder<br />
wordt voor regeringen die hun begroting<br />
niet op orde hebben. Een Europese<br />
minister van Financiën zou voor de uitgifte<br />
verantwoordelijk zijn. Een Europees<br />
depositogarantiestelsel (EDIS) is nodig. In<br />
ieder geval vereist het economisch bestuur<br />
van de muntunie veel grotere transparantie:<br />
nu staan de regels verspreid over wel twaalf<br />
technische stukken wetgeving. Een veel<br />
grotere doorzichtigheid is van belang voor<br />
legitimiteit en democratische controle, en<br />
een minimumvereiste voor vertrouwen van<br />
burgers in het politieke proces.<br />
BEWUSTWORDING<br />
Ideeën voor de toekomst van de EMU:<br />
minder nadruk op de landen en meer op de<br />
regio’s in economisch beleid; bewustwording<br />
van de veronderstellingen die onderzoekers<br />
en bestuurders hanteren wanneer<br />
ze economisch beleid bespreken; grotere<br />
erkenning van de culturele component<br />
van het Europese project, bijvoorbeeld ons<br />
taalgebruik. Wat goed klinkt in de ene taal<br />
(‘Sparmaβnahmen’) klinkt vreselijk in een<br />
andere (‘austerity’, bezuinigen); het woord<br />
voor schuld in het Duits en het Nederlands<br />
dekt zowel ‘debt’ als ‘guilt’ en heeft daarmee<br />
een morele lading. Bewustwording betekent<br />
ook grotere zelfkennis, individueel en als<br />
samenleving, wat openheid van geest vergt.<br />
Meer bewustwording van wat ons verbindt,<br />
als mensen, is een voorwaarde voor vooruitgang,<br />
in Europa en de wereld.<br />
© MET DANK AAN RENE SMITS
Aanbevolen<br />
boeken<br />
ELAN DIVON<br />
‘Reaching beyond the religious’<br />
COEN VERMEEREN<br />
‘9/11 is gewoon een complot’<br />
NAEMA TAHIR<br />
‘Brieven in Urdu’<br />
Een baanbrekende vergelijking tussen de bijbelse<br />
en hindoeïstische tradities onthult een wijsheid<br />
die tijd, cultuur en geloofsbelijdenissen overstijgt<br />
en de kracht heeft de manier waarop we denken<br />
over religie in de 21ste eeuw te transformeren.<br />
Het idee dat we ons lot kunnen bepalen door<br />
uit te gaan van de kracht van onze bedoelingen,<br />
moeten we achter ons laten. Dit boek van Elan<br />
Divon, een religieuze geleerde en ondernemer<br />
op het gebied van conflictoplossing, zet het<br />
paradigma op z’n kop en daagt ons uit wat betreft<br />
onze basale aannames over de wereld, God en<br />
het menselijk ondernemen. Zijn verhaal beweegt<br />
zich tussen mythologie en werkelijkheid en<br />
Oost en West en beschrijft de zeven universele<br />
wijsheidsthema’s uit het hele religieuze spectrum<br />
en zet die af tegen de complexiteit van ons<br />
alledaagse leven.<br />
Uitgever: iUniverse. ISBN 9781450215312<br />
Volgens auteur, filosoof en wetenschapper<br />
Coen Vermeeren is er geen enkele twijfel of<br />
de aanslagen van 11 september 2001 op de<br />
Twin Towers in New York en het Pentagon in<br />
Washington het resultaat waren van een goed<br />
voorbereid complot. Maar wiens complot was<br />
het eigenlijk? In dit toegankelijke overzichtswerk<br />
beschrijft hij de officiële complottheorie naast<br />
de argumenten van de belangrijkste andere<br />
9/11-complottheorieën en de noodzaak daar met<br />
elkaar een open en eerlijk debat over te voeren.<br />
Opvallend is de zeer toepasselijke vormgeving<br />
van deze ruim 300 pagina’s dikke uitgave.<br />
Uitgeverij: Obelisk. ISBN 9789082581409<br />
‘Brieven in Urdu’ is een verzameling treffende<br />
en ontroerende vertellingen over mensen die<br />
migreren naar het Westen en hun familie die<br />
achterblijft in het Oosten. Met een feilloos oog<br />
voor detail schrijft Naema Tahir over thema's als<br />
verlies, eenzaamheid, heimwee en melancholie,<br />
maar ook over doorzettingsvermogen, heroïek,<br />
hoop en medemenselijkheid. Universele<br />
thema's, voor iedereen herkenbaar, die de<br />
situatie van de migrant werkelijk invoelbaar<br />
maken. Of het nu gaat over tweelingbroers die<br />
gescheiden worden als een van hen vertrekt<br />
naar Amerika, over een Hollands-Pakistaans<br />
meisje dat haar vakantie doorbrengt in Lahore<br />
om er Urdu te leren, of om een importbruid die<br />
in Rotterdam samenwoont met haar dominante<br />
schoonmoeder, ‘Brieven in Urdu’ dringt diep<br />
door in de psyche van de migrant en vertelt<br />
hoe migratie de levens overhoop gooit van hen<br />
die het thuisland verlaten, maar ook van hun<br />
verwanten die achterblijven.<br />
Uitgever: Prometheus. ISBN 9789044630008<br />
SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2017</strong> 211
Aanbevolen<br />
boeken<br />
BAS EN KEES KLINKHAMER<br />
‘Gelukkig ouder worden’<br />
Al vanaf middelbare leeftijd moeten we ons<br />
een goede en gezonde leefstijl eigen maken,<br />
met plezier kunnen doorwerken. Vastigheid is<br />
van een vaste baan of een goed pensioen zijn<br />
er straks niet meer. Tachtiger Bas Klinkhamer<br />
weet vanuit zijn eigen medische expertise en<br />
gaat. Zoon Bas, begin vijftig, denkt dat het een<br />
periode is van verrijking in persoonlijke en<br />
spirituele ontwikkeling. Hoe het ook zij, feit<br />
is dat het belangrijk is ook op oudere leeftijd<br />
fit en vitaal te zijn en dat kan alleen wanneer<br />
we op tijd beginnen met het scheppen van een<br />
duurzame levensloop voor onszelf. Vader en<br />
zoon geven handvatten en advies hoe we dat<br />
werkgevers ons ook op latere leeftijd in dienst<br />
willen nemen. ‘Gelukkig ouder worden’ is een<br />
vlot leesbaar boek, met tal van interessante<br />
weetjes en goede tips.<br />
Uitgever: Unieboek. ISBN 9789000351510<br />
212<br />
zodat we tot ver in de zeventig gezond, vitaal en<br />
immers bijna voltooid verleden tijd. Zekerheden<br />
ervaring dat gelukkig ouder worden niet vanzelf<br />
kunnen aanpakken en ervoor kunnen zorgen dat<br />
SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2017</strong><br />
JHR. BERT-JAN PETER<br />
VAN DER MIEDEN<br />
‘Eenheid in verscheidenheid’<br />
Samen kunnen we voor iedereen een luisterrijke,<br />
perspectiefvolle toekomst creëren, als we<br />
luisteren naar onszelf, de ander en het andere.<br />
Dat is onze gemeenschappelijke en universele<br />
uitdaging. In dit boekje ontmoeten wij elkaar<br />
op onze levensreis. We halen de winst uit het<br />
verleden en trekken samen op in en vanuit het<br />
heden. Bert-Jan Peter van der Mieden nodigt<br />
je uit om dieper en wellicht anders te gaan<br />
denken. Het kernidee is, dat we op basis van<br />
Vertrouwen kunnen komen tot Verbondenheid,<br />
leidend tot Vitaliteit. Dat bereiken we alleen door<br />
persoonlijk en perspectiefvol leiderschap.<br />
Uitgever: Pyramide. ISBN 978-90-808612-0-6<br />
BOB KOK<br />
‘Gekookte kikkers’- Over mens<br />
en maatschappij<br />
Buitenaardse wezens zouden vreemd opkijken<br />
als ze een kreunende aardbol aantreffen<br />
die gebukt gaat onder een snel groeiende<br />
mensheid, die gericht is op ‘groei’ en materie en<br />
geweld soms niet schuwt. Een wereld waarin de<br />
onverzadigbare economische sector langzaam<br />
de politieke sector overvleugelt en geleidelijk<br />
een kleine elite de massa onderhorig maakt.<br />
Van beschaving is niet echt sprake. Bijstellingen<br />
op politiek gebied, maar ook wat betreft het<br />
economisch systeem zijn hard nodig. Naast<br />
suggesties hiervoor wordt in dit boek een aantal<br />
aspecten aangeroerd dat individuele lezers op<br />
z’n minst stof tot overdenking geeft. Auteur Bob<br />
Kok heeft in de Verenigde Staten gestudeerd<br />
en onder meer als topman van ABN AMRO,<br />
lector, vertrouwenspersoon, coach, spreker en<br />
trainer de wereld letterlijk en figuurlijk van vele<br />
kanten bezien.<br />
Uitgever: Boekscout.nl. ISBN 9789402229837
ISAAC GETZ<br />
‘La liberté ça marche !’<br />
IONICA SMEETS<br />
‘Zoete kinderen eten geen suiker’<br />
MARCO BUSCHMAN<br />
‘Verbindend vermogen’<br />
Het aantal ondernemingen dat medewerkers de<br />
vrijheid geeft zelf beslissingen te nemen en uit te<br />
voeren groeit wereldwijd. De resultaten van dat<br />
beleid zijn hoopgevend. Werknemers werken<br />
met veel meer plezier en komen tot spectaculaire<br />
prestaties. Psycholoog prof. dr. Isaac Getz heeft<br />
speciaal voor ondernemers en managers die<br />
geïnteresseerd zijn in het toestaan van meer<br />
vrijheid en bereid zijn verantwoordelijkheden los<br />
te laten en over te dragen deze gids geschreven.<br />
Daarin ook commentaren en inspirerende<br />
voorbeelden. Kennis van de Franse taal is wel<br />
noodzakelijk om uiteindelijk het volle profijt van<br />
Getz’ visie te kunnen hebben.<br />
Uitgever: Flammarion. ISBN 9782081380219<br />
Over zwanger zijn bestaan veel hardnekkige<br />
mythes en doen veel bakerpraatjes de ronde.<br />
Kersverse ouders krijgen van alle kanten<br />
ongevraagd advies over verzorging en<br />
opvoeding. Als zoveel mensen iets beweren,<br />
zal het wel waar zijn toch? Of niet? In ‘Zoete<br />
kinderen eten geen suiker’ ontkracht hoogleraar<br />
wetenschapscommunicatie en moeder<br />
Ionica Smeets fabeltjes over zwangerschap en<br />
opvoeding op wetenschappelijke wijze. Ze vertelt<br />
wat de uitkomsten zijn van studies en wat ouders<br />
daaraan hebben. Zodat moeders met een gerust<br />
hart zwanger naar de sauna kunnen, ouders hun<br />
baby bloemkool leren eten en hun kleuters lekker<br />
vies kunnen laten worden. Met illustraties van<br />
Frank Landsbergen.<br />
Uitgever: Nieuwezijds. ISBN 978905712467<br />
Zet mensen bij elkaar en er komt gedoe.<br />
Gegarandeerd! De eerste reageert te veel vanuit<br />
zijn ego, de tweede luistert niet en de derde is<br />
veel te direct. Met als gevolg dat het halen van de<br />
afgesproken doelen meer moeite kost. Of niet.<br />
Als klap op de vuurpijl verslechtert de sfeer en<br />
de neerwaartse spiraal is in gang gezet. Waar<br />
gaat het mis? Het is menselijk elkaar de schuld te<br />
geven, maar dan gaan mensen zichzelf voorbij.<br />
Het begint bij hen.In dit praktische boek daagt<br />
leiderschapsexpert, team- en executivecoach,<br />
auteur en spreker Marco Buschman zijn lezers<br />
uit te reflecteren op hoe zij verbindend vermogen<br />
kunnen inzetten binnen hun dagelijks werk.<br />
Aan de hand van bewezen theorie, herkenbare<br />
praktijkvoorbeelden, persoonlijke verhalen,<br />
verrassende filmpjes en krachtige oefeningen<br />
krijgen zij steeds meer zicht op wat verbindend<br />
vermogen voor inhoudt. En hoe ze het kunnen<br />
ontwikkelen en toepassen. Marco geeft een<br />
verfrissend en aanvullend perspectief op het<br />
bestaande denken over leiderschap.<br />
Uitgever: s2@uitgevers.nl. ISBN 9789492528049<br />
SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2017</strong> 213
© @MUUR | MURIEL JANSSEN<br />
drs. Harry Starren<br />
Drs. Harry Starren is een gerenommeerd specialist en spreker over leiderschap en ondernemerschap. Daarnaast is hij<br />
trainer, docent en adviseur op het gebied van het managen en leiden van professionele organisaties. Tevens vervult hij een<br />
aantal voorzitterschappen en is hij lid van raden van advies en raden van toezicht. Hij heeft geschiedenis, bestuurskunde en<br />
politicologie gestudeerd en was ruim twintig jaar werkzaam bij het centrum voor leiderschap en ondernemerschap De Baak,<br />
waarvan vijftien jaar als algemeen directeur. harrystarren@speakersacademy.nl<br />
214<br />
SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2017</strong>
COLUMN<br />
Zoekgemaakt<br />
verleden<br />
De werkelijkheid bestaat niet, zei<br />
Nietzsche al. 'Es gibt keine Fakten,<br />
es gibt nur Interpretationen'. Het<br />
was een bevrijdende constatering<br />
– ooit. Nietzsche had het niet van zichzelf.<br />
Hij was klassiek filoloog en redeneerde voort<br />
op de observaties van de klassieke stoïcijnen.<br />
Zij stelden dat niet de feiten van belang zijn,<br />
maar hoe wij ons tot die feiten verhouden.<br />
Daarin zijn we vrij. Onze emoties zijn een<br />
keuze. Ze zijn immers onze interpretatie van<br />
de feiten. Het heeft de stoïcijnen hun koelbloedige<br />
reputatie gegeven. Maar Nietzsches<br />
logische gevolgtrekking daaruit gaf aanleiding<br />
tot een extreme, té extreme consequentie:<br />
dat feiten er niet toe doen. Dan wordt het<br />
oppassen. Hij loste daarmee het openingssalvo<br />
voor het postmodernisme. Alles mag.<br />
En nu zitten we met de gebakken peren.<br />
De bevrijding van toen leidde ons – als zo<br />
vaak – naar een nieuwe mentale gevangenis:<br />
'alles is waar, het is maar hoe je het bekijkt'.<br />
Zo zwaaien we de waarheid uit, zonder een<br />
redelijk alternatief. En dat is bloedlink.<br />
Nietzsches uitspraak betekent niet per se<br />
dat alle interpretaties evenveel wáárd zijn<br />
(want evenveel wáár). Sommige interpretaties<br />
zijn méér waar dan andere. En er zijn<br />
nog altijd flagrante leugens en interpretaties<br />
die kant noch wal raken. Onzin is van<br />
alle tijden. Interpretaties hebben nog altijd<br />
feiten nodig. Nietzsche besteedde niet veel<br />
aandacht aan die nuance. Al erkende hij die<br />
wel. Het maakt hem trouwens wel zo leesbaar.<br />
Eindeloos nuanceren brengt de waarheid<br />
naderbij, maar ook de vermoeidheid.<br />
Wie wel eens een lezing geeft kent het fenomeen.<br />
De nuance is een vriend van de verveling<br />
en een vijand van een boeiend betoog.<br />
Een voorlopig dieptepunt van het postmodernisme<br />
vinden we in de verkiezingen<br />
van de VS. Een ‘free fight’ waarin alles<br />
mocht. Wat je vindt is van belang en de feiten,<br />
ach. 'Waar sta je?' is belangrijker dan<br />
hoe het zit.<br />
Dat is overigens geen privilege van een<br />
politieke richting. Het komt in alle kringen<br />
voor. Zo waren we onlangs getuige van<br />
de gespeelde tegenstelling tussen Asscher<br />
en Samsom. Bedoeld om de partij in barre<br />
tijden te voorzien van gratis publiciteit.<br />
Een geretoucheerde werkelijkheid moest<br />
ons betrokken maken. De werkelijkheid<br />
werd daartoe – voor even dan, voor even<br />
dan – aangescherpt. Het is ongemerkt een<br />
gewoonte geworden. We beloven de nuancering<br />
voor later, zoals een fraudeur zich<br />
voorneemt het verduisterde geld terug te<br />
storten. Het komt er alleen niet van.<br />
En zo zijn we zó geobsedeerd geraakt<br />
door onze opinies, zó geobsedeerd dat 'hoe<br />
het zit' er niet meer toe doet.<br />
Berucht was de gewoonte uit de communistische<br />
tijd in Rusland om wat in de<br />
geschiedenis onwelgevallig werd gevonden<br />
er gewoonweg uit te retoucheren. Retoucheren<br />
is de ambachtelijke voorganger van<br />
fotoshoppen. Zo verdween Trotski, de held<br />
van de Russische revolutie, met terugwerkende<br />
kracht van het toneel. Toen deze<br />
na afloop van de revolutie de strijd om de<br />
macht met Stalin verloren had. Wie in de<br />
geschiedenisboeken naar Trotski zoekt<br />
komt in Rusland nog altijd van een koude<br />
kermis thuis. De man is zoekgemaakt. Trotski<br />
was het na machtsstrijd in Rusland te<br />
heet onder de voeten geworden. Hij werd<br />
politiek vluchteling. Kameraad Stalin, Lenins<br />
rancuneuze erfgenaam, heeft hem in<br />
Mexico laten ombrengen. Definitief geretoucheerd.<br />
In het westen haalden wij tijdens de<br />
koude oorlog onze neus voor deze gewoonte<br />
op... Wíj konden de vrijheid en de waarheid<br />
wél aan. Wij verfoeiden wat daar achter het<br />
ijzeren gordijn gaande was. Het was de basis<br />
van ons morele gelijk. De waarheid is niet<br />
voor watjes.<br />
Maar pas geleden was ik in Georgetown<br />
University in Washington. Een vooraanstaande<br />
universiteit die tot 2001 geleid werd<br />
door Jezuïeten. Ik mocht langs hun portrettengalerij<br />
lopen. Daar zag ik het portret van<br />
de voorlaatste president van het college (het<br />
is de gewoonte dat je na afloop van je aanstellingsperiode<br />
in de hal wordt opgehangen).<br />
Alle aandacht in het portret trekt een<br />
detonerende witte plek. De pater houdt iets<br />
tussen de vingers. Maar wat? Het is nadrukkelijk<br />
overgeschilderd. Maar wat wordt aan<br />
het oog onttrokken? Het werd mij ingefluisterd.<br />
Daar had de schilder oorspronkelijk een<br />
sigaar weergegeven. Een sigaar. Want de president<br />
rookte met graagte een sigaar. Zonder<br />
werd de goede man zelden gezien. Die<br />
gewoonte vinden ze daar, vijftien jaar later,<br />
raar. En ongewenst bovendien. Dus heeft de<br />
universiteit, tempel van academische vrijheid,<br />
besloten de geschiedenis met terugwerkende<br />
kracht te wijzigen. De president<br />
houdt nu een wit kaartje in de vingers. Want<br />
onze mening van nu, is belangrijker dan de<br />
feiten van toen. De feiten zijn ons onwelgevallig<br />
geworden. Het geretoucheerde portret<br />
werd mij beschaamd getoond. Ik putte<br />
uit die schaamte nog enige hoop. Maar het<br />
was een beklemmende ervaring.<br />
We rustten na de rondleiding over de<br />
campus uit aan de bar van de faculty club.<br />
Ze klaagden daar in Georgetown University<br />
over de verkiezing van Trump. En hoe die<br />
kandidaat een loopje met de waarheid nam.<br />
Mij leek het een sigaar uit eigen doos.<br />
SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2017</strong> 215
© ERIC SNISSAERT<br />
Nick van Ruiten met een E-Meter® – een uiterst<br />
geavanceerd instrument dat bronnen van spirituele<br />
beproevingen helpt vinden tijdens confessies en<br />
counseling en uitsluitend mag worden gebruikt door<br />
opgeleide, bevoegde personen.<br />
Tekst: Nick van Ruiten<br />
216<br />
SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2017</strong>
WERELDBESCHOUWING<br />
‘Scientology en het onbedoelde<br />
lot van disruptieve kennis’<br />
Nick van Ruiten MBA Msc<br />
De slogan van Speakers Academy® is ‘Bringing Knowledge to the World’. In dat kader deze keer een<br />
persoonlijke visie van medisch ondernemer, venture capitalist en scientoloog Nick van Ruiten op<br />
Scientology (‘scio’ is Latijn voor weten, ‘logos’ Grieks voor kennis).<br />
Onder het motto ‘maak degenen<br />
die kundig zijn nog kundiger’<br />
richt Scientology® zich primair<br />
op capabele, competente personen<br />
die verantwoordelijkheden dragen en<br />
in staat zijn dingen voor elkaar te krijgen.<br />
Deze mensen dragen de samenleving en<br />
juist zij hebben het meestal niet makkelijk.<br />
Zij zouden eens moeten durven kijken naar<br />
wat Scientology te bieden heeft. Hier en daar<br />
is het anders dan wat zij gewend zijn. Dat is<br />
onvermijdelijk in deze wereld, waarin het er<br />
niet zo geweldig aan toegaat. Ter kennismaking<br />
geef ik tijdens mijn presentatie enkele<br />
handige instrumenten mee die thuis, op het<br />
werk of op de sportclub te gebruiken zijn.<br />
Het gaat er immers om of je er wat mee kunt<br />
in de praktijk.<br />
VERWONDERING VAN<br />
EEN KIND<br />
Van oorsprong ben ik medicus. Ik wilde<br />
begrijpen hoe de mens in elkaar zit. Deze<br />
medische studie, die de mens op een wetenschappelijke<br />
manier benadert, heb ik afgerond.<br />
Die zogenoemde wetenschap was<br />
echter voor mij een opeenstapeling van niet<br />
nagekomen beloftes. De mens als levend<br />
totaalwezen bleek van de medische radar<br />
vrijwel verdwenen. Door die teleurstelling<br />
en enkele negatieve ervaringen ben ik rond<br />
2000 opnieuw op zoek gegaan naar antwoorden<br />
en uiteindelijk in contact gekomen<br />
met Scientology. Daar kijkt men op<br />
basis van onderzoek op een systematische,<br />
wetenschappelijke manier maar de mens in<br />
al zijn facetten. Precies waarnaar ik altijd heb<br />
gezocht. L. Ron Hubbard (1911-1986) paste<br />
bovendien een simpele set criteria toe die<br />
‘De mens als levend<br />
totaalwezen bleek<br />
van de medische<br />
radar vrijwel<br />
verdwenen’<br />
mij aanspreekt: werkt het? Geeft het voorspelbare<br />
uitkomsten als je het toepast? Worden<br />
mensen er beter van? Ik vond dat nogal<br />
wat. Ik had er wel voor door een dikke brij<br />
van misinformatie en politieke correctheid<br />
moeten heenworstelen om het in alle rust<br />
en objectiviteit te kunnen bekijken, maar als<br />
je altijd doet wat je angstige buurman zegt,<br />
kom je nooit verder in het leven.<br />
Schrijver F. Scott Fitzgerald (1896-1940)<br />
observeert al: ‘We are all queer fish, queerer<br />
behind our faces and voices than we want<br />
anyone to know or than we know ourselves’.<br />
Men houdt graag in het vage wie of wat<br />
je bent, waardoor je een vreemde bent voor<br />
jezelf. Dit soort onwetendheid heeft z’n charmes,<br />
maar ook een keerzijde. Als mensen<br />
zeggen dat je jezelf moet zijn, zeggen ze er<br />
niet bij hoe dat moet. Jezelf zijn is toevallig<br />
het allermoeilijkste dat er bestaat. De omgeving<br />
legt je bijvoorbeeld al heel vroeg identiteiten<br />
op waar je niet om hebt gevraagd.<br />
Het kansspel begint direct bij je geboorte.<br />
Je krijgt een naam en een sociale positie.<br />
Vervolgens moet je naar allerlei scholen en<br />
opvattingen en religies van je ouders accepteren.<br />
Dag en nacht bombarderen pers,<br />
reclame en de omgeving je met informatie<br />
en misinformatie. En als je dan na een kwart<br />
eeuw dolgedraaid bent, krijg je als advies<br />
‘Je moet jezelf zijn, dan komt het wel goed’.<br />
Logisch dat mensen<br />
emotioneel en verward<br />
raken. In het<br />
boekje ‘Scientology,<br />
de grondbeginselen<br />
van het denken’<br />
gaat het over wat<br />
je bedoelt als je ‘ik’<br />
zegt. Dat levert veel<br />
helderheid op.<br />
KLEINE, DAGELIJKSE<br />
DINGEN<br />
Mensen willen meestal weten wat Scientology<br />
nou eigenlijk doet. Een simpel antwoord<br />
is dat Scientology helpt staten van<br />
zijn en bewustzijn te bereiken, die voor de<br />
SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2017</strong> 217
WERELDBESCHOUWING<br />
gewone mens normaal onbereikbaar zijn.<br />
Voor veel mensen is dat een onacceptabele<br />
tekst. Daarom wat kleinigheden uit mijn<br />
eigen medische wereld. Het genezingsproces<br />
na een operatie en het laten ophouden van de<br />
ergste pijn is al met een beetje Scientology<br />
significant te versnellen. Iedere scientoloog<br />
kent ‘assists’, eenvoudige handelingen om<br />
acute trauma’s of fysieke problemen te verlichten.<br />
Met behulp van een ‘contact assist’<br />
stopt het bloeden vrijwel meteen en verdwijnt<br />
de pijn. De reguliere medische wereld<br />
begrijpt nog niets van zulke ‘assists’, maar ik<br />
voorspel dat over niet al te lange tijd basisschoolleerlingen<br />
een aantal van die ‘assists’<br />
leren om zichzelf en hun klasgenootjes te<br />
helpen als ze zich hebben bezeerd. Tijdens<br />
mijn presentatie doe ik twee van die ‘assists’<br />
voor, zodat die thuis bij kinderen of op het<br />
veld tijdens sport te gebruiken zijn.<br />
IEDEREEN KAN LEREN<br />
HOE TE LEREN<br />
Technologie = kennis + techniek. Een<br />
techniek is hoe je iets moet doen om een<br />
bepaald resultaat te krijgen. Kennis is weten<br />
en begrijpen hoe iets werkt. Onze samenleving<br />
verkeert in grote onbalans omdat de<br />
ontwikkeling van het niet-materiële geen<br />
gelijke tred houdt met de technologische<br />
vooruitgang. Hiertegen is een groeiend protest.<br />
Zelfs in de oerconservatieve medische<br />
wereld vragen sommigen zich af waarom<br />
een remedie altijd een chemisch goedje of<br />
een stuk snijwerk moet zijn. Ziekten kunnen<br />
ook ontstaan door gebrek aan een veilige en<br />
gezonde omgeving, motivatie, voldoening<br />
en plezier. Scientology is spirituele technologie<br />
en vult de leemte in die onbalans in.<br />
Daarvoor moet je met plezier kunnen leren<br />
en snel informatie tot je kunnen nemen om<br />
wat je hoort meteen te kunnen begrijpen<br />
en toepassen. Veel mensen ervaren echter<br />
dat ze na de twintigste regel van een artikel<br />
in bijvoorbeeld The Economist niet meer<br />
218<br />
SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2017</strong><br />
weten wat ze hebben gelezen of in slaap dreigen<br />
te vallen. Dat is vreemd en dat is L. Ron<br />
Hubbard in 1964 eens zelf gaan onderzoeken.<br />
Daaruit is een unieke studietechnologie<br />
voortgekomen, die ieder mens kan gebruiken<br />
om alles te kunnen leren en begrijpen.<br />
Zelf heb ik de technologie toegepast bij mijn<br />
dochter die ‘vermoedelijk zwaar dyslectisch’<br />
was. Daardoor is ze niet eenvoudiger onderwijs<br />
gaan volgen, wat het advies was, maar<br />
studeert ze nu bouwkunde aan de TU Delft.<br />
HET MAG NIET SIMPEL ZIJN<br />
‘Eenvoud is het kenmerk van het ware’<br />
heet het, maar als iets simpel is zijn er altijd<br />
mensen die het onnodig ingewikkeld willen<br />
maken. Psychiaters claimen bijvoorbeeld dat<br />
alleen zij deskundig zijn op het gebied van<br />
de volgens hen heel complexe menselijke<br />
geest. Mijn ervaring is het tegendeel. Als je<br />
met veel wezens wilt samenleven, moeten<br />
er gemeenschappelijke uitgangspunten zijn<br />
waarover iedereen het eens is. De grootste<br />
gemene delers kunnen daarom nooit iets<br />
anders zijn dan iets wat iedereen kenmerkt.<br />
Dat kan alleen maar iets simpels zijn, want<br />
mensen verschillen. In mijn presentatie<br />
licht ik wat tipjes van die alles versluierende<br />
complexiteiten op.<br />
Scientology is moeilijk te categoriseren<br />
en gaat verder waar andere organisaties<br />
ophouden. Zo onderscheidt Scientology<br />
tientallen bewustzijnsniveaus. Een van de<br />
grootste misverstanden is overigens dat als<br />
je over informatie zou beschikken die anderen<br />
niet hebben, je een hoger bewustzijn<br />
zou hebben. Scientology is ontstaan door<br />
toepassing van wetenschappelijke methodologie<br />
op onderzoek naar wat een mens,<br />
inclusief zijn geest en verstand, eigenlijk is<br />
en hoe hij zichzelf eventueel op een gewenst,<br />
hoger niveau kan brengen. Dit past niet in<br />
het officiële denkraam van medici en vele<br />
anderen, dat niet verder komt dan het politiek<br />
correcte en tevens feitelijk incorrecte<br />
Nick van Ruiten is voormalig management consultant en nu medisch ondernemer, venture capitalist,<br />
scientoloog, al meer dan 25 jaar gelukkig getrouwd en vader van vier succesvol studerende kinderen. Hij heeft<br />
geneeskunde gestudeerd aan de Universiteiten van Antwerpen en de Erasmus Universiteit Rotterdam en deed<br />
Business Administration aan Indiana University. nickvanruiten@speakersacademy.nl<br />
Scientology en E-Meter ® zijn dienst- en handelsmerken in het bezit van het Religious Technology Center en worden met toestemming gebruikt.<br />
‘Der Mensch ist, was er ißt’ (De mens is wat<br />
hij eet, Feuerbach, 1862). Om deze en dergelijke<br />
redenen is Scientology moeilijk in<br />
een hokje te plaatsen.<br />
DE TOEKOMST VAN<br />
SCIENTOLOGY<br />
Zoals iedere ondernemer vraag ik me<br />
weleens af hoe het verder moet. Mijn vitamine<br />
bedrijf beweegt zich eveneens op terreinen<br />
waarvan het bestaan officieel wordt<br />
ontkend. De Duitse filosoof Schopenhauer<br />
stelde twee eeuwen geleden vast dat iets<br />
nieuws, dat anders maar wel correct is, drie<br />
stadia doorloopt. Eerst vindt men het belachelijk.<br />
Vervolgens bestrijdt men het. Ten<br />
slotte geldt het als een vanzelfsprekendheid.<br />
Iets dergelijks ervaar ik in mijn bedrijf<br />
en zo vergaat het Scientology ook. In verschillende<br />
landen tref je het in verschillende<br />
fasen aan. De derde fase is binnen handbereik,<br />
want de doelstellingen van Scientology<br />
wijken niet erg af van wat ieder mens wil:<br />
‘een wereld zonder oorlog, krankzinnigheid,<br />
criminelen, waar bekwame mensen in<br />
voorspoed kunnen leven en eerlijke mensen<br />
het recht aan hun zijde hebben. Waar<br />
het de mens vrij staat tot grotere hoogten<br />
te stijgen.’ Scientology zoekt daarbij de weg<br />
der geleidelijkheid, maar wordt door misinformatie<br />
van derden en bepaalde belangengroepen<br />
als gevaarlijke club in de hoek van<br />
disruptie gezet. Naarmate meer mensen de<br />
mogelijkheden van Scientology inzien, kan<br />
de vraag naar aanpassingen in de medische<br />
wereld, het onderwijs, bij de overheid en<br />
wellicht ook het management van bedrijven<br />
en instellingen groeien. Bij een bepaalde<br />
drempelwaarde ontstaat dan onbedoeld disruptie.<br />
Scientology wil de samenleving tot<br />
ordelijke bloei brengen, zodat welvaart en<br />
welzijn samengaan en voor iedereen bereikbaar<br />
zijn.<br />
© MET DANK AAN NICK VAN RUITEN
MOTIVATIE<br />
‘Train je mentale veerkracht<br />
en word beter, sterker en<br />
gelukkiger dan ooit’<br />
Sierd Nutma<br />
Bij -32 graden rende hij zijn eerste<br />
marathon. Op de geografische<br />
Noordpool. Als vierde Nederlander<br />
ooit volbracht hij deze koudste<br />
en zwaarste marathon ter wereld. En dat<br />
terwijl hij een ontzettende hekel aan hardlopen<br />
heeft.<br />
Eerder al fietste hij 6000 kilometer, geheel<br />
zelfvoorzienend, dwars door Siberië. Een<br />
tocht die drie maanden lang het uiterste<br />
van hem vergde en de nodige levensvragen<br />
beantwoordde. En in 2015 organiseerde hij<br />
een bijzondere bergexpeditie voor mensen<br />
met een lichamelijke beperking.<br />
Sierd is een man van extremen.<br />
Zijn presentaties over zijn expedities zijn<br />
echter geen clichéverhalen over fysieke uitputting<br />
of het behalen van doelen. Nee, het<br />
gaat over drijfveren en het motiveren van<br />
mensen. En over de constante zoektocht<br />
naar groei en ontwikkeling. In alles staat de<br />
mentale veerkracht centraal.<br />
“Mijn expedities bleken een hunkering te<br />
zijn naar erkenning en bestaansrecht.”<br />
Als oud beroepsmilitair kent Sierd het<br />
klappen van de zweep als het gaat om leidinggeven<br />
en presteren onder zware omstandigheden.<br />
Jarenlang maakte hij deel uit van<br />
eliteteams van de Nederlandse krijgsmacht.<br />
Zijn werkervaring gecombineerd met de<br />
passie voor extreme expedities en het verleggen<br />
van grenzen maakt Sierd uniek. Dit<br />
zie je terug in zijn trainingen en presentaties.<br />
Hij prikkelt, daagt uit en zoekt grenzen.<br />
Dit alles met een scherp oog voor waar het<br />
uiteindelijk om draait: de mens in relatie tot<br />
duurzame inzetbaarheid.<br />
© PETER KASBERGEN<br />
In <strong>2016</strong> lanceerde hij zijn boek ‘Mentale<br />
Veerkracht voor Professionals’ waarin hij<br />
een unieke formule beschrijft die bijdraagt<br />
aan meer plezier, meer energie en betere<br />
prestaties in werk en privé. De beschreven<br />
formule is niet gebaseerd op wetenschap,<br />
maar op verhalen en gebeurtenissen uit de<br />
keiharde praktijk. Hoe houd jij je succesvol<br />
staande in wisselende omstandigheden? Wat<br />
maakt iemand veerkrachtig? Hij schetst een<br />
gedetailleerd profiel van veerkrachtige personen<br />
en vertelt openhartig over perioden<br />
in zijn leven waarin zijn eigen mentale veerkracht<br />
is getest. Een inspirerend boek dat je<br />
aanspoort na te denken over jouw eigen verhaal<br />
en je uitdaagt stappen te zetten.<br />
Hoe hij denkt over werkdruk en omgaan<br />
met stress komt tot uiting in zijn veelbesproken<br />
column ‘Werkdruk bestaat niet’, waarin<br />
hij mensen en organisaties een ander perspectief<br />
biedt. Opnieuw confronterend en<br />
onconventioneel maar geschreven vanuit<br />
een warm hart.<br />
In zijn presentaties over ‘Mentale Veerkracht’<br />
gaat Sierd, gewapend met stift en<br />
flipover, een optimale interactie aan. De toehoorders<br />
zet hij aan tot nadenken over hoe<br />
zij optimaal kunnen presteren onder wisselende<br />
omstandigheden. Mensen zullen worden<br />
geprikkeld en uitgedaagd.<br />
Sierd Nutma is spreker, trainer en auteur op<br />
het gebied van Mentale Veerkracht. Hij traint<br />
teams, leiders en topsporters en draagt bij<br />
aan de beoogde prestatieverbetering. Als<br />
gepassioneerd en openhartige spreker laat hij<br />
het publiek nadenken over hun eigen verhaal.<br />
In <strong>2016</strong> publiceerde hij zijn boek ‘Mentale<br />
Veerkracht voor Professionals’.<br />
sierdnutma@speakersacademy.nl<br />
SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2017</strong> 219
In de Ambassade van de<br />
Vrije Geest zijn de boeken<br />
voortdurend in gesprek<br />
HERMETISCHE FILOSOFIE<br />
Esther Ritman<br />
Tekst: Jacques Geluk<br />
___<br />
Esther Ritman<br />
"<br />
Aad Nuis zei als lid van onze adviesraad dat geen boek hier<br />
op zichzelf staat, maar dat alle boeken voortdurend met<br />
elkaar in gesprek zijn. Dat zegt iets over het bijzondere van<br />
deze collectie, waarin de mens en zijn vermogen te kunnen<br />
nadenken over zichzelf, de wereld, God (of welk begrip je daaraan wilt<br />
toekennen), het leven en de oorsprong centraal staan”, zegt directeur<br />
Esther Ritman, dochter van oprichter Joost Ritman, in het Huis met<br />
220<br />
De Bibliotheca Philosophica Hermetica, kortgezegd de Ritman Bibliotheek, is door literatuurdeskundige en<br />
politicoloog Aad Nuis (†2007) omschreven als het huis der levende boeken. De collectie, die straks ook digitaal<br />
beschikbaar is, bestaat uit 25.000 uitgaven die samen de schatkamer van de menselijke geest vormen. Na een<br />
grondige verbouwing openen de bibliotheek, de uitgeverij en het onderzoekscentrum over enige tijd hun deuren in het<br />
Huis met de Hoofden. In de Ambassade van de Vrije Geest is alle kennis straks voor iedereen toegankelijk.<br />
© JACQUES GELUK<br />
SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2017</strong><br />
de Hoofden aan de Amsterdamse Keizersgracht. “Mijn vader en de<br />
gemeente Amsterdam deelden de overtuiging dat dit pand, tot voor<br />
kort de vestigingsplaats van het Bureau Monumenten en Archeologie,<br />
moet blijven behoren tot het publieke domein. Bovendien is de<br />
geschiedenis van het huis verbonden met het gedachtegoed van de<br />
bibliotheek. Hij mocht het Huis met de Hoofden kopen en heeft het<br />
in augustus <strong>2016</strong>, samen met de bibliotheek, formeel geschonken aan
HERMETISCHE FILOSOFIE<br />
© ELSE KRAMER<br />
de stichting Het Wereldhart, die haar naam ontleent aan de gevleugelde uitspraak<br />
van mijn vader dat Amsterdam een stad is waarin de hele wereld past.”<br />
“Hier geven wij straks de ruimte aan de Ambassade van de Vrije Geest,<br />
waar onze collectie na een omvangrijke verbouwing die wel anderhalf jaar<br />
kan duren een plaats krijgt. Tijdens het vernieuwen van de fundering laten we<br />
het gebouw een meter uitdiepen. Doordat het een rijksmonument is halen we<br />
wat er niet in thuishoort voorzichtig handmatig weg. Daarna gaan we inrichten.<br />
Vervolgens komt pas de collectie, die nu deels is ondergebracht bij het<br />
Stedelijk Museum en waarvan we de kerncollectie van 5.000 geschriften nu<br />
digitaliseren. Gedurende de werkzaamheden komt er in de hal een informatiecentrum.”<br />
Bezoekers en belangstellenden kunnen daar onder meer kennisnemen<br />
van de historie van dit markante gebouw. In 1622 is het Huis met de<br />
Hoofden gebouwd voor kousenhandelaar/kunstliefhebber Nicolaas Sohier.<br />
Het ontleent zijn naam aan de gebeeldhouwde hoofden van de goden Apollo,<br />
Ceres, Mercurius, Minerva, Bacchus en Diana aan de voorgevel, die zijn aangebracht<br />
door de tweede eigenaar, Louis de Geer. Als ‘mercator sapiens’<br />
besteedde hij een flink deel van zijn handelsinkomsten aan filantropie. Esther<br />
vertelt dat de familie De Geer schrijvers en denkers die naar Amsterdam kwamen<br />
beschermde. “Ze nodigden de Moravische theoloog, filosoof, hervormer<br />
en pansofist Comenius uit, lieten hem enige tijd in hun huis wonen en maakten<br />
mogelijk dat zijn werk werd gedrukt aan de Egelantiersgracht. Later ging<br />
Comenius daar ook wonen. Louis de Geer had toen al een huisbibliotheek van<br />
5.000 boeken, ongeveer even groot als onze huidige kerncollectie. Eigenlijk<br />
kun je zeggen dat deze boeken als wij verhuizen thuiskomen.”<br />
DAN BROWN STEUNT DIGITALISERING<br />
Het is Esthers passie de onderzoekbibliotheek niet alleen fysiek toegankelijk<br />
te maken voor iedereen, maar ook zo dicht mogelijk bij mensen over de<br />
hele wereld te brengen. “Het project ‘Hermetisch open’ is erop gericht alles<br />
dat wij doen in onze bibliotheek en uitgeverij en het daaraan gekoppelde<br />
wetenschappelijke instituut te delen in het digitale domein met iedereen die<br />
ons vindt en volgt.” De digitalisering van de kerncollectie, met onder andere<br />
manuscripten van Comenius en werken van Böhme en Spinoza, is inmiddels<br />
begonnen en valt mooi samen met de verbouwing van het Huis met de<br />
Hoofden. Naast een ontvangen bijdrage van het Prins Bernhard Cultuurfonds<br />
heeft bestsellerauteur Dan Brown (‘Da Vinci Code’, ‘Angels & Demons’) dit<br />
mogelijk gemaakt met een gift van 300.000 euro. “Hij heeft de bibliotheek –<br />
die sinds juli <strong>2016</strong> officieel een museum is – in het kader van zijn onderzoek<br />
voor zijn boeken bezocht en leren kennen en ving op dat we hiermee bezig<br />
waren. De deur uitlopend zei hij dat hij voor de digitalisering zou zorgen. Ik<br />
stond perplex.”<br />
GNOSIS, DE DERDE COMPONENT<br />
Esther Ritman werkt nu ruim dertig jaar voor de bibliotheek. “Mijn vader is<br />
heel jong vanuit zijn belangstelling voor wijsheidstradities begonnen met het<br />
verzamelen van hermetische boeken. In 1984, toen hij er 10.000 had, besloot<br />
hij zijn collectie voor het publiek toegankelijk te maken in de Bloemstraat en<br />
er meteen een onderzoeksinstituut en uitgeverij aan te verbinden. Bovendien<br />
stelde hij een wetenschappelijke staf aan. Inmiddels zijn we uitgegroeid tot een<br />
wereldwijd erkende wetenschappelijke bibliotheek met een internationaal<br />
georiënteerd onderzoeks- en tentoonstellingsprogramma. Hij heeft gezorgd<br />
‘We zijn medeverantwoordelijk<br />
voor de schepping’<br />
SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2017</strong> 221
© OLIVIER GREVE | PROJECT VISUALS<br />
___<br />
Bibliotheek<br />
SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2017</strong><br />
dat de traditie van de gnosis als derde component<br />
van de Europese cultuurgeschiedenis,<br />
naast de rede en het geloof, hier ook een<br />
plaats heeft gekregen. Dat was ook het thema<br />
van een symposium waaraan wij in 1986<br />
hebben meegewerkt en tegelijk een ahamoment.<br />
Gilles Quispel, theoloog en nestor<br />
van het gnosisonderzoek, heeft destijds<br />
samen met Roelof van den Broek de hermetische<br />
geschriften voor ons vertaald, alsmede<br />
Het Evangelie van Thomas en het Evangelie<br />
der Waarheid.” In mei <strong>2016</strong> is een bundel<br />
uitgekomen, waarin de volledige bronteksten<br />
van de hermetica (oorspronkelijk ontleend<br />
aan de filosofische, theosofische,<br />
astrologische, magische en alchemistische<br />
werken van de filosoof Hermes Trismegistus<br />
uit de tweede en derde eeuw) zijn<br />
opgenomen. “De boeken van Hermes Trismegistus,<br />
bekend als het ‘Corpus Hermeticum’,<br />
zijn in de Renaissance herontdekt. Wij<br />
willen echt terug naar de bron en iedereen<br />
daarin laten meedelen. Dat is onze focus”,<br />
vertelt Esther. “Die bronnen staan niet op<br />
de plank, dus zijn ze via onze uitgeverij toegankelijk<br />
gemaakt. Met ons onderzoek naar<br />
de Europese omvang van het hermetische<br />
denken hebben we, samen met universiteiten,<br />
bibliotheken en onderzoekers, de scope<br />
heel breed gemaakt. In 1993 heeft dat gere-<br />
222<br />
sulteerd in een expositie over 500 jaar gnosis<br />
in de Moskouse Rudomino Bibliotheek. Die<br />
beschouwt onze collectie als werelderfgoed,<br />
hoewel daarvoor geen officiële erkenning is.”<br />
DE SAMENHANG VAN ALLES<br />
“De bronnen moeten voor zichzelf spreken,<br />
dat is de sleutel tot het begrip van de<br />
samenhang van alles. Daarop is onze discipline<br />
gebaseerd”, vervolgt Esther. “De hermetische<br />
wijsheid is religieus-filosofisch<br />
van aard als stroming binnen de westerse<br />
denktraditie. Het is geen religie of een georganiseerd<br />
geloof, maar een al eeuwenlang<br />
gebezigde manier van nadenken over die<br />
samenhang. Sprekend over een verzamelgebied<br />
als de alchemie gaat het zowel over mensen<br />
die alchemie praktiseerden, als over het<br />
proces dat in hun innerlijke laboratorium<br />
plaatsvindt. Te vergelijken met de transformatie<br />
van lood naar goud. Wie zichzelf leert<br />
kennen, leert ook het al kennen. Dat laatste<br />
is – wanneer het al ook God omvat – als ketters<br />
en hoogmoedig ervaren. De alchemie,<br />
die haar oorsprong vindt in de Hermetica,<br />
laat zien dat de samenstelling van het menselijk<br />
lichaam veel overeenkomsten vertoont<br />
met die van de aarde en gaat uit van<br />
de veronderstelling dat de mens een spiegel<br />
is van de kosmos en dus ook van God. In de<br />
Latijnse versie van de Asclepius (het enige<br />
hermetische geschrift dat in de Middeleeuwen<br />
wijdverspreid was) zet God de mens in<br />
het middelpunt van de schepping. De tweevoudigheid<br />
van de mens – het vermogen<br />
met zijn geest God te kunnen omvatten en<br />
tegelijk met beide benen op de grond zorg te<br />
dragen voor de schepping waaruit hij voortkomt<br />
– is een letterlijke vertaling van een<br />
hermetisch tekst uit het begin onzer jaartelling.<br />
Dat besef van de medeverantwoordelijkheid<br />
voor de schepping is een rode draad<br />
door al die boeken in onze collectie.”<br />
HET HART VAN DE<br />
AMBASSADE<br />
Vele vrije geesten die worden vervolgd om<br />
hun ideeën en boeken hebben als persoon<br />
een oprechte wens binnen het kader van hun<br />
geloof of de realiteit van dat moment iets te<br />
willen toevoegen. Ze hebben een gepassioneerde<br />
nieuwsgierigheid naar het leven zelf,<br />
zoeken antwoorden op existentiële en zingevingsvragen<br />
en laten zich niet opsluiten in<br />
hokjes. Zij gaan juist door alle muren heen.<br />
Al eeuwen en ook nu. Esther: “Comenius zei<br />
het al: als wij niet op deze manier naar de<br />
realiteit durven kijken zullen de problemen<br />
waarmee we nu kampen terugkomen en<br />
erger zijn. Hij waarschuwde daar sterk voor.
HERMETISCHE FILOSOFIE<br />
Dat is het hele punt. Het hart van de Ambassade<br />
van de Vrije Geest die we hier vestigen<br />
is de bibliotheek. De boeken, waarin de mensen<br />
en de geesten daarachter aan het woord<br />
komen, staan voorop en spreken voor zichzelf.<br />
De mensen die hier komen als museumbezoeker<br />
of voor de programmering vragen<br />
wij die kennis niet alleen in te drinken, maar<br />
ook hun kennis en ervaringen te delen. Wij<br />
hopen dat het vuur en de passie die zoveel<br />
mensen als drijfveer hebben, wetenschappers,<br />
kunstenaars, geleerden of politiemensen<br />
die strijden tegen zinloos geweld, leiden<br />
tot nadenken. Het lijkt ons geweldig als hier<br />
een dynamiek ontstaat die hetzelfde DNA<br />
draagt als de vrije geesten uit onze collectie<br />
en dit een beweging in gang zet die zichzelf<br />
beweegt”, zegt Esther begeesterd.<br />
BALANS DER<br />
TEGENSTRIJDIGHEDEN<br />
Doordat alle, soms zelfs tegenstrijdige<br />
opvattingen en stromingen uit de hermetische<br />
boeken voortdurend met elkaar in<br />
gesprek zijn ontstaat een soort balans. “In<br />
de voorhal willen we ‘Rivers of Life’ ophangen,<br />
een bijna encyclopedische kaart van<br />
de Britse legerofficier James Forlong, die in<br />
India in aanraking was gekomen met oude<br />
wortels van wijsheidstradities en geloof. Hij<br />
heeft een overzicht gemaakt van 12.000 jaar<br />
geschiedenis van de mensheid en de evolutie<br />
van het menselijk denken, te beginnen<br />
met de natuurgodsdiensten en dan het theïsme<br />
en alle wereldreligies en wijsheidsstromingen.<br />
Dat gaat tot 1900, wat ruimte laat<br />
voor ontwikkeling. In de Ritman Bibliotheek<br />
beperken we ons tot de tradities van de afgelopen<br />
2.000 jaar binnen Europa, maar met de<br />
‘De mens is een<br />
spiegel van de<br />
kosmos’<br />
kaart willen we laten zien dat we op de schouders<br />
staan van iedereen die in het verleden<br />
met dezelfde vraagstukken bezig was en antwoorden<br />
heeft gevonden. Misschien wordt<br />
de Ambassade een soort alchemistisch laboratorium<br />
voor de geest van mensen, die door<br />
in gesprek te gaan juist de verschillen aangrijpen<br />
om de verbinding te leggen met wat<br />
anderen nog niet weten. De Ambassade van<br />
de Vrije Geest zal echter geen politiek debatcentrum<br />
zijn. De mens staat centraal.”<br />
‘GODDELIJKE WIJSHEID,<br />
GODDELIJKE NATUUR’<br />
De Ritman Bibliotheek is voorlopig<br />
voor publiek gesloten, maar tegelijk op<br />
veel plaatsen in Europa aanwezig. De<br />
jubileumtentoonstelling ‘Goddelijke<br />
wijsheid - Goddelijke natuur. De boodschap<br />
van de Rozenkruisersmanifesten in de<br />
beeldtaal van de zeventiende eeuw’, die<br />
in 2014 aan haar rondreis is begonnen en<br />
al te zien was in Duitsland, Zwitserland,<br />
Esther Ritman is directeur en bibliothecaris van de Ritman Bibliotheek in Amsterdam en zeer betrokken bij de<br />
vele expositieprojecten, de pr en de strategische ontwikkeling van de onderzoeks- en openbare functies van de<br />
bibliotheek. Het is haar passie het instituut onderdeel te maken van het publieke domein. Daarnaast is zij voorzitter<br />
van Stichting Het Wereldhart. estherritman@speakersacademy.nl<br />
Amsterdam, Groot-Brittannië en onlangs<br />
in Kraków, Polen, gaat in februari <strong>2017</strong> naar<br />
Hongarije (Boedapest) en in mei weer naar<br />
Zwitserland (Dornach). “De beeldtaal van<br />
de Rozenkruisers, wier manifesten laten zien<br />
hoe men geloofde dat de goddelijke wijsheid<br />
haar weg vindt naar de mens, is ongelooflijk.<br />
Ze hadden ook een enorme bibliotheek”, zegt<br />
ze terwijl ze in het boek dat ter gelegenheid<br />
van de expositie is uitgegeven een tekening<br />
van Daniel Mögling aanwijst. Een mooie<br />
hermetische verbeelding van de twee delen<br />
waaruit de mens bestaat: zijn zichtbare,<br />
menselijke en zijn onzichtbare, goddelijke<br />
natuur. De mens is een microkosmos. Dat<br />
is volgens Mögling Gods geschenk aan het<br />
mensdom en het hoogste dat een mens in<br />
deze wereld kan bereiken.”<br />
© JACQUES GELUK<br />
SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2017</strong> 223
© ENITH STENHUYS<br />
‘Hallo!<br />
Kijk eens<br />
wat er echt<br />
gebeurt in<br />
Israël’<br />
Haim Divon LLB<br />
Tekst: Jacques Geluk<br />
Haim Divon heeft als Israëlisch ambassadeur in<br />
Nederland gemerkt dat het sentiment jegens zijn<br />
land is veranderd. “Sommige kringen zijn niet meer<br />
zo pro-Israël als vroeger, maar kritisch of soms<br />
zelfs vijandig. Dat heeft mijn werk juist uitdagend<br />
gemaakt.” Het probleem is volgens Divon dat velen<br />
zo gefocust zijn op het Israëlisch-Palestijnse conflict,<br />
dat ze de kansen die zijn land biedt aan bedrijven en<br />
de toeristische mogelijkheden niet zien. “Ze realiseren<br />
zich niet dat dit conflict, zonder af te doen aan de<br />
ernst ervan, pas op de vijfde plaats staat in de lijst van<br />
bedreigingen die wij zelf hanteren.” Ter gelegenheid<br />
van zijn afscheid geeft Divon graag zijn visie.<br />
224<br />
SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2017</strong>
DIPLOMATIE<br />
Hij heeft als ambassadeur van<br />
Israël vijf heerlijke jaren gehad in<br />
Nederland en is vast van plan nog<br />
eens terug te komen. “De band<br />
tussen Nederland en Israël is speciaal. Tijdens<br />
het WK voetbal van 2014 hebben ontzettend<br />
veel Israëliërs het Nederlands elftal<br />
gesteund”, zegt Haim Divon, die zelf te boek<br />
staat als Sparta-fan. “Nederland is bovendien<br />
nog steeds een van onze grootste handelspartners.<br />
Toch is het sentiment de laatste<br />
jaren veranderd en de kritiek op Israël toegenomen.<br />
De uitdagingen die ik daardoor<br />
ben tegengekomen hebben mijn werk veel<br />
uitdagender en interessanter gemaakt dan<br />
bijvoorbeeld mijn ook al geweldige ambassadeurschap<br />
in Canada, een grote vriend<br />
van Israël, aan het begin van deze eeuw. Ik<br />
heb veel door pro-Palestijnse groeperingen<br />
georganiseerde bijeenkomsten bezocht,<br />
betrokkenheid getoond en ben discussies<br />
niet uit de weg gegaan. Ook dat heeft mijn<br />
werk hier zo bijzonder gemaakt.” Divon is<br />
trots dat het is gelukt ondanks alle meningsverschillen<br />
contacten en relaties te onderhouden<br />
en behouden.<br />
“Een groot aantal mensen kent de geschiedenis<br />
van ons land en de context van het conflict<br />
niet. Daardoor kunnen zij wat zich nu<br />
afspeelt tussen Israël en de Palestijnen niet<br />
goed interpreteren. Zij zien vooral een sterk,<br />
machtig Israël en constateren dat er illegale<br />
nederzettingen zijn. In veler ogen zijn wij<br />
de bezetter. Zeker jongere generaties weten<br />
weinig van de holocaust en voelen zich niet<br />
schuldig over wat destijds ook in Nederland<br />
met de joodse bevolking is gebeurd.<br />
Ze hebben er geen gevoel bij. Bovendien zijn<br />
ze niet bekend met de strijd die Israël sinds<br />
zijn ontstaan in 1948 heeft gestreden”, vertelt<br />
Divon gepassioneerd. “Bijna zeventig<br />
jaar geleden telde Israël 650.000 inwoners,<br />
die het moesten opnemen tegen buren die<br />
de komst van de joodse staat niet accepteerden.<br />
Toch zijn we erin geslaagd onder vaak<br />
dramatische en moeilijke omstandigheden<br />
een geavanceerde staat op te bouwen.”<br />
Een wonder, vindt Divon, die erop wijst dat<br />
Israël ook in de werkelijkheid van vandaag<br />
sterk moet blijven om zijn burgers te kunnen<br />
beschermen. Tegen de duizenden raketten<br />
die al vele jaren vanuit Gaza het land<br />
binnenkomen bijvoorbeeld.<br />
SCHUILKELDERS<br />
“Dankzij een door onszelf ontwikkeld<br />
systeem kunnen we die onderscheppen<br />
en ervoor zorgen dat iedereen binnen 15<br />
seconden nadat het alarm klinkt een schuilkelder<br />
kan vinden. Scholieren weten precies<br />
wat hen te doen staat. Dat heb ik verteld<br />
aan middelbare scholieren en studenten in<br />
Nederland, voor wie ik graag sprak en van<br />
wie er veel pro-Palestijns zijn. Maar ook dat<br />
elk conflict helaas slachtoffers kent, wij er<br />
niet om hebben gevraagd en gesprekken met<br />
andere landen weinig hebben opgeleverd.<br />
Studenten horen, net als andere Nederlanders,<br />
op televisie de sirenes bij een aanval op<br />
een Israëlisch doelwit. Ze zien een stip in de<br />
Israël biedt<br />
start-ups en<br />
multinationals<br />
alle kansen<br />
lucht, maar de cameraman staat bijna nooit<br />
op de goede plek als die explodeert. Wie<br />
geen bloed ziet, ervaart geen drama en krijgt<br />
geen sympathie.” Ze zien echter wel beelden<br />
van bebloede mensen en verwoestingen in<br />
Palestijnse steden, wat volgens Divon “het<br />
toch al verstoorde beeld over Israël” versterkt<br />
en gevoelens van sympathie één richting<br />
uitstuurt.<br />
De oud-ambassadeur erkent natuurlijk<br />
het recht van Nederlandse non-gouvernementele<br />
organisaties, parlementsleden<br />
en burgers om kritiek te hebben op Israël,<br />
maar als zij vervolgens zeggen dat Nederland<br />
kampioen mensenrechten is, fronst<br />
hij op zijn minst zijn wenkbrauwen. Divon<br />
vraagt zich ook af waarom de focus vooral<br />
op zijn land gericht is en veel minder op wat<br />
er gebeurt in Syrië, Irak, Afghanistan, Pakistan,<br />
Libië, Jemen en Libanon. Hij geeft een<br />
voorbeeld. “Een student gaf me de naam van<br />
een Palestijns jongetje dat was omgekomen<br />
in Gaza. Ik zei dat het me speet en niemand<br />
wil dat zoiets gebeurt, maar eveneens dat steriele<br />
oorlogen niet bestaan. De namen van<br />
de vele Syrische kinderen die zijn gesneuveld<br />
door oorlogsgeweld kan, op een enkele uitzondering<br />
na, niemand noemen, dat zijn er<br />
echter wel honderd keer zoveel. Mensen die<br />
echt begaan zijn met slachtoffers zouden hun<br />
aandacht ook op andere landen moeten richten<br />
en komen dan hoop ik tot de conclusie dat<br />
Israël op nummer 50 of helemaal niet op hun<br />
lijst moet staan. Het probleem is dat de meesten<br />
gaan voor korte beelden en krantenkoppen<br />
en geen tijd meer hebben om te luisteren<br />
en commentaren te lezen en dus een oordeel<br />
vormen op basis van incomplete informatie.”<br />
Bovendien hebben de media volgens<br />
Divon de neiging te sympathiseren met wie<br />
zij beschouwen als de underdog. “Daardoor<br />
maken Nederlanders niet of nauwelijks kennis<br />
met het normale leven, de cultuur en de<br />
mogelijkheden die ons land biedt.”<br />
INNOVATIE EN IDEEËN<br />
Dat heeft gevolgen. “Tel Aviv is een geweldige<br />
stad. Als ik mensen vraag waarom ze<br />
daar niet naartoe gaan, kijken ze me aan<br />
of ik gek ben. Ze zien Israël als oorlogsgebied,<br />
niet als vakantiebestemming of als land<br />
om zaken mee te doen. Hallo! Kijk eens wat<br />
er allemaal gebeurt!” Divon wijst op grote<br />
multinationals die zich in Israël vestigen en<br />
er laboratoria en onderzoeks- en ontwikkelingscentra<br />
opzetten. “Israël is een ideaal<br />
land voor mensen die op zoek zijn naar<br />
innovatie en nieuwe ideeën. Kijk naar het<br />
grote aantal start-ups, ons handelsvolume<br />
en bruto nationaal product. We doen het als<br />
klein land met acht miljoen inwoners uitstekend.<br />
Israëlische high-tech bedrijven staan<br />
op de derde plaats in de Nasdaq, na de Verenigde<br />
Staten en China. Nederland is al één<br />
van onze grootste handelspartners, maar dat<br />
zou nog veel meer kunnen zijn.” Ook men-<br />
SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2017</strong> 225
DIPLOMATIE<br />
sen die denken dat Israël een verdord land is goede relatie gehad en samengewerkt met in de eerste plaats om het Israëlisch-Palestijnse<br />
conflict, waar Europa in meerderheid<br />
met een enorm watertekort stelt hij gerust. de Palestijnse ambassadeur in Nederland<br />
“Dat is al lang niet meer zo. We exporteren en vele andere Palestijnen. Ondanks onze op focust. Dat staat voor ons op de vijfde<br />
nu zelfs agrarische producten. Door de ontwikkeling<br />
van een druppelirrigatiesysteem hebben we binnen de programma’s van het bollah is nummer twee, omdat die beweging<br />
verschillen zijn we vrienden. Ook in Israël plaats. Iran is de grootste bedreiging. Hez-<br />
en, in de twee grootste installaties ter wereld, Agentschap voor Internationale Samenwerking<br />
gewerkt met veel Palestijnen, Jorda-<br />
plek in Israël te zullen raken. Nummer drie<br />
over 150.000 raketten beschikt en snoeft elke<br />
het ontzilten van zout water is er voldoende<br />
water. Bovendien wordt tachtig procent van niërs en Egyptenaren. Niemand weet dat, is Syrië en op vier staan de gebeurtenissen in<br />
het water dat nodig is voor de landbouw want mensen zien alleen het conflict. We Gaza. Daarom is het belangrijk dat iemand<br />
hergebruikt, waarmee wij wereldwijd op de moeten in staat zijn daar voorbij te kijken aan het roer staat die ervaren is. Of ik hem<br />
eerste plaats staan. Spanje staat op twee met en daarop baseer ik mijn optimisme.” Na mag of niet mag speelt geen rol. Ik wil geen<br />
zestien procent.”<br />
zijn afscheid als overheidsdienaar wil Haim risico’s nemen met iemand die minder ervaring<br />
heeft.”<br />
Mensen die eenmaal in Israël zijn geweest, Divon verdergaan met handen uitsteken en<br />
zowel toeristen, zakenmensen als experts die bruggen bouwen.<br />
Voordat hij opstaat zegt Haim Divon:<br />
het land bezochten toen hij leiding gaf aan<br />
“Nederland was onze eerste Europese post,<br />
Israëls Nationale Agentschap voor Internationale<br />
Samenwerking, ruilen hun scepsis<br />
opruimen van mijn bureau vroeg ik mij af<br />
na Azië, Afrika en Noord-Amerika. Na het<br />
over het algemeen heel snel in. “Ze zijn verbaasd<br />
dat ze in zo’n modern en levendig land<br />
het ministerie van Buitenlandse Zaken in<br />
‘We moeten<br />
waarom twintig senior functionarissen van<br />
terecht zijn gekomen, dat in niets lijkt op wat in staat zijn<br />
2011hun pijlen hadden gericht op Den Haag.<br />
ze hadden verwacht.”<br />
Ik won en daar was ik heel blij mee. Al vlak na<br />
voorbij het<br />
ons huwelijk bezochten we tijdens een reis<br />
OPTIMIST<br />
door Europa ook Nederland. Toen we op Sri<br />
“Wij zijn niet perfect, niemand is dat, conflict te<br />
Lanka verbleven, waar ik hoofd van de missie<br />
maar het is bijzonder dat wij ondanks de<br />
was, voelden we ons nauw betrokken met de<br />
oorlog, aanvallen en een conflictsituatie die kijken’<br />
Nederlandse expats. Onze kinderen hadden<br />
al zeventig jaar duurt een moderne, democratische<br />
staat hebben opgebouwd. Wat de<br />
waar we waren gestationeerd hebben we –<br />
dezelfde leeftijd. We hielden contact. Overal<br />
toekomst betreft ben ik een optimist. Als<br />
vooral dankzij mijn vrouw – vrienden voor<br />
jij of ik zeventig jaar geleden had gezegd<br />
het leven gemaakt. Op hun aanraden hebben<br />
we als sportieve types een fietsvakantie<br />
dat Duitsland, het Verenigd Koninkrijk en<br />
Frankrijk in <strong>2017</strong> de beste vrienden zouden NETANYAHU<br />
in Nederland gedaan. Een jaar later hebben<br />
zijn, waren we opgesloten in een gekkenhuis. Terugkijkend zegt hij: “Onze premier we ook onze twee oudste kinderen, die in<br />
Het is wél gebeurd. Israël beschouwt Duitsland<br />
nu zelfs als zijn beste vriend in Europa. 2012 bezocht toen ik net ambassadeur was met z’n vijven door Nederland gaan fietsen.<br />
Benjamin Netanyahu heeft Nederland in Londen studeerden, uitgenodigd en zijn we<br />
De joodse mensen hebben een bladzijde en opnieuw rond mijn vertrek in <strong>2016</strong>. Na Daarna waren wij vastberaden: ik zou terugkeren<br />
als ambassadeur. En dat werd een bij-<br />
kunnen omslaan. Wanneer iemand dat toen de verkiezingen in Israël hebben velen,<br />
zou hebben gesuggereerd, zou die persoon onder wie enkele parlementsleden, zich zondere ervaring. We hebben ons hier goed<br />
waarschijnlijk zijn opgehangen. De gave te afgevraagd hoe het kan dat hij is herkozen.<br />
Dat is democratie, die moet je respec-<br />
Divon foto’s in traditionele Volendamse kle-<br />
thuis gevoeld.” In zijn koffer heeft de Haim<br />
leren van elkaar en verder te gaan moeten<br />
we koesteren. Persoonlijk<br />
heb ik een we hem juist in deze tijd nodig hebben. Niet tie en vorig jaar, mee naar huis genomen.<br />
teren. De gemiddelde Israëli zal zeggen dat derdracht, gemaakt tijdens zijn eerste vakan-<br />
Zijne Excellentie Haim Divon LLB was van augustus 2011 tot en met augustus <strong>2016</strong> ambassadeur van Israël in<br />
Den Haag. Daarvoor was hij ambassadeur in Ethiopië (1991-1993), consul (1981-1983) en ambassadeur in Canada<br />
(2000-2004) en ‘ambassador-at-large’ in door de tsunami getroffen landen Thailand, India, Sri Lanka en Indonesië<br />
(2004-2005). Diezelfde periode was hij pleitbezorger van maatregelen om het Israëlische ontwikkelingshulpprogramma<br />
op één lijn te krijgen met de Millennium Ontwikkelingsdoelen (2004-2005). Verder was hij onder andere hoofd van<br />
Israëls Nationale Agentschap voor Internationale Samenwerking MASHAV en directeur-generaal van het ministerie van<br />
Buitenlandse Zaken in Jeruzalem. haimdivon@speakersacademy.nl<br />
226 SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2017</strong><br />
© ENITH STENHUYS
DIPLOMATIE<br />
Succesvolle operaties<br />
slagen alleen met echte leiders<br />
Inspirerende lezingen door Haim Divon<br />
Leiderschap is zoveel meer dan<br />
alleen personeel aansturen, een<br />
organisatie of zelfs een land<br />
besturen. Het kunnen voorbereiden,<br />
coördineren en als het nodig<br />
is stilhouden van grote operaties<br />
kenmerkt de ware leider.<br />
Haim Divon, die tot <strong>2016</strong> Israëlisch<br />
ambassadeur in Nederland<br />
is geweest, kan daarover tijdens<br />
zijn lezingen boeiend vertellen. Uit de eerste hand. Hij heeft in 1991<br />
Operatie Salomo als coördinator geleid. Bijna 15.000 Ethiopische<br />
joden zijn met 35 vliegtuigen binnen 16 uur naar Israël gebracht.<br />
Joodse organisaties en Israël zijn al sinds 1990 bezorgd over het lot<br />
van de Ethiopische joden (ook bekend als Beta Israel), wier welzijn<br />
in gevaar komt door de opmars van Eritrese en andere rebellen. Ze<br />
maken geheime plannen voor een luchtbrug om de joden die willen<br />
emigreren naar Israël te brengen. De Ethiopische regering van Mengistu<br />
Haile Mariam geeft uiteindelijk toestemming na een schriftelijke<br />
oproep van de Amerikaanse president George W. Bush. “Ik was<br />
als coördinator bij de operatie betrokken namens het interministeriële<br />
comité, dat verantwoordelijk was voor de planning en de uitvoering.<br />
Aan de actie is bijna een jaar van onderhandelen en minutieus<br />
voorbereiden voorafgegaan. Bovendien moest alles onder uiterste<br />
geheimhouding gebeuren. De operatie viel onder de militaire censuur”,<br />
vertelt Haim Divon.<br />
“Het vraagt veel leiderschap om zo’n delicate situatie tot een goed<br />
einde te brengen, maar het resultaat mocht er zijn. Er is niets misgegaan.<br />
Niemand is in Ethiopië achtergebleven. Iedereen kon, mede<br />
doordat alle stoelen waren verwijderd, mee met de C-130-vliegtuigen<br />
van de Israëlische luchtmacht en Boeings 747 van El Al. Een van<br />
de grote uitdagingen was het gebrek aan communicatiemiddelen. Er<br />
waren geen mobiele telefoons, laat staan smartphones of WhatsAppgroepen.<br />
Door jongeren met leiderscapaciteiten te zoeken en hen<br />
verantwoordelijk te maken voor het in alle stilte begeleiden van al<br />
die mensen en gezinnen, onder wie ouderen, zieken en baby’s, kwam<br />
iedereen op tijd. De emigranten, die slechts wat kleding en kookgerei<br />
bij zich hadden, hielden zich goed aan de instructies.”<br />
“Het ging allemaal heel soepel”, zegt Divon achteraf, “maar dat was<br />
exceptioneel. De operatie had plaats tijdens een burgeroorlog die op<br />
© ENITH STENHUYS<br />
zijn hoogtepunt was en net als alle oorlogen een onnodige tragedie<br />
veroorzaakte. Doordat leiderschap bij de rebellen ontbrak, wist niemand<br />
wat individuele soldaten zouden doen als ze de emigranten en<br />
hun begeleiders zouden ontdekken. Het is ook een wonder dat het is<br />
gelukt de operatie, waarvan alleen de premier, de minister van Buitenlandse<br />
Zaken en het leger op de hoogte waren ook echt geheim<br />
te houden”, aldus Divon die uiteraard nog veel meer interessante en<br />
spannende details kan vertellen over Operatie Salomo.<br />
EVENWICHTIGER BEELD<br />
In 1993 is Haim Divon betrokken bij de ceremonie rond de ondertekening<br />
van de Oslo-akkoorden, als aanzet om het Palestijnse<br />
vraagstuk op te lossen door het toekennen van zelfbestuur aan de<br />
Palestijnse Nationale Autoriteit. “Daar realiseerde ik mij dat wij allemaal<br />
hetzelfde wilden. In tegenstelling tot wat mensen, op een heel<br />
andere toon en met een totaal verschillende retoriek, in de krant<br />
lazen, waren de discussies tussen Israël en de Palestijnen, heel informeel<br />
en intiem. Yassir Arafat toonde zich een goede, gastvrije metgezel.”<br />
Divon vertelt en deelt graag persoonlijke anekdotes, omdat<br />
die het verhaal vertellen dat de media niet haalt. “De mensen lezen,<br />
horen en zien alleen maar drama, drama, drama en conflicten en nog<br />
eens conflicten, omdat redacteuren en programmamakers met sensatie<br />
lezers en kijkers willen trekken. Maar er gebeuren ook heel<br />
veel, misschien wel meer goede en plezierige dingen, waarover nooit<br />
wordt bericht. Denk aan de uitdagingen die Israël, dat is uitgegroeid<br />
van een ontwikkelingsland tot een ook op technologisch gebied<br />
zeer ontwikkeld land, bedrijven te bieden heeft.” Door juist daarover<br />
te vertellen ontstaat niet alleen een evenwichtiger beeld, maar<br />
hoort de zaal ook tot nu toe onbekende feiten. “Bijvoorbeeld over het<br />
staatsbezoek van president Shimon Peres in 2013 aan Nederland. Hij<br />
was het eerste staatshoofd dat is ontvangen door koning Willem-<br />
Alexander. Bovendien heeft Peres de Eerste en Tweede Kamer toegesproken.<br />
Het organiseren van dat bezoek heeft heel wat inspanning<br />
gekost, maar is een succes geworden.” Ook zijn persoonlijke ervaringen<br />
kunnen een publiek boeien. Dit is er één van: “Toen ik als jonge<br />
man gestationeerd was op Sri Lanka stond mijn vrouw op het punt<br />
te bevallen. Ze wilde naar Singapore om verzekerd te zijn dat alles<br />
goed zou gaan. Vlak voor de geboorte zou ik nog op reis gaan. Toen<br />
ik op het punt stond te vertrekken ontplofte een bom in het vliegtuig<br />
naast mij. Ik zag het gebeuren!”<br />
SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2017</strong> 227
© EVERT-JAN DANIELS<br />
MENS CATEGORIE<br />
& SAMENLEVING<br />
Midas Dekkers<br />
Biologie<br />
op eigen<br />
wijze<br />
Er zijn biologen die hun vak uitoefenen met verrekijkers of<br />
reageerbuisjes. Midas Dekkers gebruikt liever een tekstverwerker,<br />
microfoon of camera. Hij praat en schrijft graag over de raakvlakken<br />
tussen mensen en dieren, die soms merkwaardig zijn en uitnodigen<br />
tot lachen. Pas nog op televisie bij Omroep MAX in het programma<br />
‘Het ei van Midas’, waarin hij op zijn typisch humoristische en droge<br />
wijze bijvoorbeeld aantoont dat de mens niet als eerste piramides<br />
heeft gebouwd of het wiel heeft uitgevonden. Dekkers heeft ruim<br />
vijftig jeugdboeken geschreven en drie Zilveren Griffels en twee<br />
Vlag en Wimpels gekregen. Volwassenen maken al jarenlang kennis<br />
met zijn scherpe observaties in boeken, op radio en televisie.<br />
midasdekkers@speakersacademy.nl<br />
228<br />
SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2017</strong>
•<br />
•<br />
•
© MET DANK AAN GEERT-JAN KNOOPS<br />
COLUMN<br />
Geweldstoepassing<br />
door de politie:<br />
naar een strafrechtelijk<br />
nieuw<br />
tijdperk<br />
prof. dr. mr.<br />
Geert-Jan Alexander Knoops<br />
Politieagenten vervullen in onze samenleving<br />
een zeer bijzondere taak; naast handhaving<br />
van de openbare orde, dienen zij ook te<br />
waken voor de veiligheid van de burger. Het<br />
is voor de meeste agenten een roeping deze<br />
beschermingstaak te vervullen, tegelijkertijd<br />
kiezen ze er niet zelf voor om terecht te komen<br />
in gevaarzettende situaties. Zij worden hiermee<br />
onvrijwillig geconfronteerd en moeten dus<br />
veelal geweld gebruiken om de veiligheid van<br />
zichzelf of anderen te waarborgen zonder dat<br />
ze het strijdtoneel kunnen verlaten. Hetzelfde<br />
geldt in feite voor militairen.<br />
In mijn praktijk als strafpleiter heb ik de laatste jaren meerdere politieagenten<br />
als advocaat mogen bijstaan die in een dergelijke situatie<br />
genoodzaakt waren vuurwapengeweld aan te wenden, soms met<br />
dodelijke afloop. Het waren stuk voor stuk dramatische zaken zowel<br />
voor het slachtoffer (een verdachte) als de politieman of -vrouw. Op sommige<br />
agenten die dit overkwam had deze gebeurtenis zo’n grote impact<br />
dat zij PTSS (posttraumatisch stresssyndroom) opliepen. Daar blijft het<br />
helaas niet bij voor de politieagent in een dergelijke situatie. Een ingrijpend<br />
strafrechtelijk onderzoek volgt immers onder leiding van de Rijksrecherche,<br />
die de politieagent als getuige of verdachte hoort. De laatste<br />
jaren zien wij in onze strafpraktijk dat het Openbaar Ministerie sneller<br />
tot vervolging van deze politieagenten overgaat met als rechtvaardiging<br />
dat een strafproces in de openbaarheid borg staat voor transparantie én<br />
voorkomt dat de burger de indruk krijgt dat de politieagent boven de<br />
wet zou staan. Hoewel dit een vanuit rechtsstatelijk perspectief begrijpelijk<br />
standpunt lijkt, doet dit geen recht aan de bijzondere positie van de<br />
politieagent, zoals hierboven beschreven. Een strafproces in ons rechtssysteem<br />
tegen een politieagent vindt nu plaats op grond van de gewone<br />
spelregels en van delicten uit ons wetboek van strafrecht als ‘doodslag’ of<br />
‘poging tot doodslag of zware mishandeling’.<br />
INCRIMINEREND EN<br />
STIGMATISEREND<br />
Politieagenten die nu op grond van dit soort gewone delicten worden<br />
vervolgd, ervaren dit als incriminerend en ook stigmatiserend, terwijl<br />
zo'n vervolging een verlammend effect op hun functioneren heeft.<br />
Het doet denken aan de strafrechtelijke vervolging van marinier Eric O.<br />
in 2003-5 die ik – als reserveofficier bij het Korps Mariniers – verdedigde<br />
voor de Militaire Strafkamer wegens een schietincident in Zuid-Irak in<br />
december 2003. Eric werd uiteindelijk na een lang en voor hem zeer pijnlijk<br />
strafproces geheel vrijgesproken. Het litteken bleef echter voorgoed<br />
bestaan. Veel mariniers reageerden verontwaardigd door deze vervolging,<br />
doordat zij als militairen niet meer wisten waar ze aan toe waren:<br />
mochten zij nu in gevaarzettende situaties tijdens missies wel of geen<br />
waarschuwingsschoten lossen?<br />
Terug naar de politieagent die anno <strong>2017</strong> zijn wapen moet trekken<br />
in een dreigende situatie? Waar is hij of zij nu in ons rechtssysteem aan<br />
toe? Het Openbaar Ministerie en de strafrechter oordelen achteraf: dat is
COLUMN<br />
te gemakkelijk. Zo'n oordeel doet veelal geen<br />
recht aan de situatie waarin de agent op het<br />
moment van de dreiging binnen een fractie<br />
van een seconde een beslissing moet nemen.<br />
SCHIETEN OP EEN<br />
BESTUURDER<br />
Van politieagenten wordt en mag worden<br />
verwacht dat zij handelend optreden.<br />
Waar een gewone burger mag vluchten,<br />
moet de agent optreden’. Dit waren de woorden<br />
van het Gerechtshof ’s-Hertogenbosch<br />
in een baanbrekend arrest dat het in december<br />
<strong>2016</strong> wees in het hoger beroep van politieagent<br />
Ronald V. Hij was eerder door de<br />
rechtbank nog tot twee jaar gevangenisstraf<br />
(!) veroordeeld wegens het schieten op de<br />
bestuurder van een auto die in 2014 trachtte<br />
te ontkomen en daarbij inreed op twee van<br />
Roland V.’s collega's, zijnde leden van de<br />
Aanhoudingseenheid (AE). De bestuurder<br />
werd verdacht van meerdere ramkraken en<br />
had tevoren met snelheden van meer dan<br />
200 km/u geprobeerd aan de politie te ontsnappen.<br />
Ikzelf werd in 2015 door de voormalig<br />
korpschef van de nationale politie<br />
Gerard Bouman benaderd om Ronald V. als<br />
advocaat in hoger beroep bij te staan, omdat<br />
het korps het principieel oneens was met het<br />
oordeel van de rechtbank. In hoger beroep<br />
wisten mijn verdedigingsteam en ik het hof<br />
te overtuigen – mede op grond van videobeelden<br />
– dat Ronald V. uit zelfverdediging<br />
van hemzelf en zijn collega's had gehandeld.<br />
Het hof ontsloeg Ronald van alle rechtsvervolging.<br />
Een niet alleen juridisch terecht<br />
oordeel, maar ook moreel-ethisch deed dit<br />
oordeel recht aan de bijzondere taak van de<br />
politieagent en Ronalds doortastende optreden,<br />
waarmee hij het leven van twee collega's<br />
waarschijnlijk redde.<br />
ADVOCATENPOULE<br />
De zaak van Ronald V. leidde er in 2015<br />
toe dat de toenmalige korpschef Gerard<br />
Bouman een zogeheten advocatenpoule<br />
opzette. Daarin zitten twintig door de nationale<br />
politie geselecteerde advocaten die<br />
permanent beschikbaar zijn om politieagenten<br />
op dit vlak bij te staan. Deze advocaten<br />
ondergaan een speciale politietraining<br />
om zich te kunnen inleven in het operationele<br />
werk van een politieagent. Hun bijstand<br />
komt ten laste van de nationale politie. Een<br />
voorbeeld van goed werkgeverschap; een<br />
politieagent – werknemer van de Staat – verdient<br />
de meest optimale rechtsbescherming<br />
als hij of zij in functie wordt vervolgd en in<br />
uniform (!) zoals Ronald V. voor de strafrechter<br />
terecht staat.<br />
Nu al heeft mijn kantoor meerdere politieagenten<br />
in het kader van deze advocatenpoule<br />
bijgestaan – onlangs nog op Bonaire<br />
waar een Nederlandse politieagent helaas het<br />
leven liet in functie – en blijkt deze specialisatie<br />
vruchten af te werpen. Dit systeem is effectiever<br />
dan het huidige, waarin veelal niet in<br />
politiezaken gespecialiseerde advocaten bijstand<br />
verlenen. Mijn achtergrond als reserveofficier<br />
bij het Korps Mariniers gaf mij al in<br />
meerdere strafzaken tegen militairen en politieagenten<br />
een kennisvoorsprong op rechters<br />
en aanklagers. Mijn kantoor staat nu in<br />
de genoemde Bonairiaanse zaak de collegapolitieman<br />
bij, die door de Rijksrecherche<br />
als getuige in het strafrechtelijk onderzoek<br />
wordt gehoord, hetgeen ook ingrijpend is<br />
voor zo’n agent. Hij heeft mij zelf als advocaat<br />
uit de poule gekozen. Politieagenten voelen<br />
zich door dit nieuwe systeem meer gesteund<br />
als zij bij een voor hen zeer belastende strafvervolging<br />
betrokken raken.<br />
SCHENDING<br />
AMBTSINSTRUCTIE<br />
De nationale politie heeft het niet bij een<br />
advocatenpoule gelaten. De toenmalige<br />
korpschef nam in 2015 tezamen met minister<br />
Ard van der Steur het initiatief ook de<br />
vorm van berechting voor politieagenten aan<br />
te passen. Voortaan zouden politieagenten<br />
niet meer op grond van gewone delicten als<br />
‘doodslag’ en ‘zware mishandeling’ vervolgd<br />
moeten worden (als justitie al zou vinden dat<br />
‘Agenten niet meer<br />
op grond van<br />
gewone delicten<br />
vervolgen’<br />
een politieagent ten onrechte vuurwapengeweld<br />
zou hebben toegepast), maar enkel<br />
op grond van vermeende schending van de<br />
‘ambtsinstructie’. Dat wil zeggen: de regels die<br />
bepalen wanneer een politieagent het wapen<br />
mag trekken en vuren. Op deze wijze zal het<br />
effect minder incriminerend zijn in vergelijking<br />
met de huidige strafvervolgingen<br />
van politieagenten, die als gezegd erg belastend<br />
voor hen en hun collega's zijn. Op dit<br />
moment staat mijn kantoor nog twee andere<br />
politieagenten bij op grond van het ‘oude’ systeem<br />
en zien wij wat dit met de politieagent<br />
en zijn gezin doet.<br />
De voorstellen van de nationale politie en de<br />
minister tot hervorming van het stelsel inzake<br />
de berechting van politieagenten verdienen<br />
dan ook omarmd te worden, vanuit rechtsstatelijk,<br />
maar vooral vanuit moreel-ethisch<br />
perspectief. Zoals het Gerechtshof zei inzake<br />
Ronald V.: ‘Van politieagenten wordt handelend<br />
optreden verwacht....’ Met de recente<br />
aanslag in Berlijn, waar een vrachtwagen<br />
inreed op de bezoekers van een kerstmarkt,<br />
is dit geen overbodige overweging. Het is<br />
daarom te hopen, zowel voor onze rechtsstaat<br />
als voor de versterking van de rechtspositie<br />
van de politieagent in deze toenemend<br />
agressieve en complexe wereld, dat onze politici<br />
hun verantwoordelijkheid nemen en het<br />
wetsvoorstel van minister Van der Steur op<br />
dit gebied zullen aanvaarden. Vanuit het oogpunt<br />
van rechtszekerheid, liefst zo snel mogelijk.<br />
Dan zou <strong>2017</strong> een rechtvaardiger jaar<br />
voor de politieagent kunnen worden...<br />
Geert-Jan Alexander Knoops is bijzonder hoogleraar politiek van het internationaal recht aan de Universiteit van Amsterdam en visiting<br />
professor internationaal strafrecht aan Shandong University (Jinan, China); van 2003-2013 was hij hoogleraar internationaal strafrecht aan<br />
de Universiteit Utrecht. Hij promoveerde in 1998 aan de Universiteit van Leiden (strafrecht) en in 2004 aan de Universiteit van Ierland (internationaal<br />
strafrecht). Daarnaast behaalde hij in 2000 een LLM graad (Master of Law) aan de Universiteit van Leiden op het gebied van het<br />
publiek internationaal recht en internationaal strafrecht. Prof. Knoops praktiseert als advocaat bij Knoops’ Advocaten en treedt geregeld op<br />
als advocaat voor verschillende internationale tribunalen. geertjanknoops@speakersacademy.nl<br />
SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2017</strong> 231
Bringing Interaction to the World<br />
POWERED BY:<br />
232<br />
PresentersWall heeft speciaal voor de relaties van Speakers Academy ® een<br />
unieke nieuwe applicatie ontwikkeld: 'Bringing Interaction to the World'<br />
Uw gasten kunnen via hun smartphone vragen stellen en stemmen.<br />
Een realtime communicatiemogelijkheid tijdens uw congres, seminar of<br />
bedrijfsevenement. De mobiele pagina wordt volledig opgemaakt in úw<br />
huisstijl. Later kunnen de programma’s nog eens worden bekeken en de<br />
applicatie kan tevens worden gebruikt als evaluatietool. Een revolutionaire<br />
ontwikkeling, nu beschikbaar voor u en uw relaties.<br />
SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2017</strong><br />
Bent u nieuwsgierig geworden? 010-433 33 22
De categorieën<br />
Een selectie van Speakers Academy ®<br />
Faculty Members ingedeeld per categorie<br />
Bestuur & Politiek<br />
Communicatie &<br />
Public Relations<br />
Dagvoorzitters<br />
Duurzaamheid/<br />
MVO<br />
Economie &<br />
Financiën<br />
Entertainment<br />
Filosofie, Religie &<br />
Spiritualiteit<br />
Geschiedenis<br />
Gezondheidszorg<br />
ICT &<br />
Social Media<br />
Innovatie &<br />
Creativiteit<br />
Kunst & Cultuur<br />
Leiderschap &<br />
Strategie<br />
Lifestyle<br />
Management<br />
Marketing<br />
Media &<br />
Journalistiek<br />
Mens &<br />
Samenleving<br />
Meteorologie<br />
Motivatie &<br />
Inspiratie<br />
Ondernemerschap<br />
Sales<br />
Sport & Expedities<br />
Trends<br />
Wetenschap<br />
010 - 433 33 22 | speakersacademy.nl<br />
SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2017</strong> 233
234<br />
SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2017</strong>
SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2017</strong> 235
236<br />
SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2017</strong>
SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2017</strong> 237
238<br />
SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2017</strong>
SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2017</strong> 239
240<br />
SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2017</strong>
SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2017</strong> 241
242<br />
SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2017</strong>
SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2017</strong> 243
244<br />
SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2017</strong>
SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2017</strong> 245
246<br />
SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2017</strong>
SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2017</strong> 247
248<br />
SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2017</strong>
SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2017</strong> 249
250<br />
SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2017</strong>
SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2017</strong> 251
252<br />
SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2017</strong>
SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2017</strong> 253
254<br />
SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2017</strong>
SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2017</strong> 255
256<br />
SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2017</strong>
SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2017</strong> 257
258<br />
SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2017</strong>
SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2017</strong> 259
260<br />
SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2017</strong>
SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2017</strong> 261
262<br />
SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2017</strong>
SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2017</strong> 263
264<br />
SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2017</strong>
SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2017</strong> 265
266<br />
SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2017</strong>
SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2017</strong> 267
268 ECONOMIE MET TOEKOMST<br />
SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2017</strong>
CATEGORIE<br />
SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2017</strong> 269
270<br />
SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2017</strong>
SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2017</strong> 271
272<br />
SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2017</strong>
SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2017</strong> 273
274<br />
SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2017</strong>
SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2017</strong> 275
276<br />
SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2017</strong>
SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2017</strong> 277
278<br />
SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2017</strong>
SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2017</strong> 279
280<br />
SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2017</strong>
SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2017</strong> 281
282<br />
SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2017</strong>
SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2017</strong> 283
284<br />
SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2017</strong>
SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2017</strong> 285
Geschiedenis <strong>Magazine</strong><br />
Word abonnee!<br />
DooDsvijanDen: Lodewijk XiV vs. wiLLem iii • 1875: HollanDse dame Vecht tegen de Turken<br />
16 e EEUW: SLAVENHOUDER WORDT EERSTE MENSENRECHTENACTIVIST • HET REVOLUTIEJAAR 1848<br />
www.geschiedenismagazine.nl<br />
Machtige vrouwen<br />
in het Oude egypte<br />
terreurgOlf<br />
anarchisten slaan<br />
toe rond 1900<br />
Wel Of geen held?<br />
waaroM van speijk<br />
'liever de lucht in' ging<br />
magazine<br />
Militair genie<br />
Jaargang 51 • nov. <strong>2016</strong> • nr. 8<br />
al 50 jaar<br />
onweerstaanbare<br />
geschiedenis<br />
Prins<br />
Maurits<br />
losse verkoop e 7,50<br />
www.geschiedenismagazine.nl<br />
al 50 jaar<br />
onweerstaanbare<br />
geschiedenis<br />
SPECIAL<br />
BEELDENSTORM<br />
BONIFATIUS • BYZANTIUM<br />
MOGOL-INDIA • OOST-EUROPA<br />
VERGETEN GESCHIEDENIS<br />
NEDERLANDERS<br />
VECHTEN TEGEN FRANCO<br />
INNOCENTIUS III<br />
13 e EEUWSE PAUS DAAGT<br />
KONINGEN & KEIZERS UIT<br />
magazine<br />
Jaargang 51 • juli/aug. <strong>2016</strong> • nr. 5<br />
LODEWIJK XVIII 1 jaar<br />
losse verkoop e 7,50<br />
€37,50<br />
Ontdek de geschiedenis!<br />
+ 5 cadeaus!<br />
t.w.v. €75,80<br />
KONING NÁ<br />
NAPOLEON<br />
• 1 jaar lang, 8 nummers, Geschiedenis <strong>Magazine</strong><br />
• 1 entreekaartje voor het Oorlogsmuseum Overloon<br />
• 1 entreekaartje voor het Nationaal Militair Museum<br />
• Documentaire ‘De grootste uitvindingen uit de Oudheid’<br />
• BBC-documentaire ‘Vikings’<br />
• Ckaart<br />
AP<br />
1 jaar (8 nrs) Geschiedenis <strong>Magazine</strong> van €59,95 voormaar €37,50 + 5 cadeaus t.w.v. €75,80<br />
+ de prachtige Gekleurd Naakt Kalender t.w.v. €19,50<br />
Naam ............................................................................................................................................................................................................................................<br />
Adres ............................................................................................................... Postcode ............................. Woonplaats .......................................................<br />
Telefoonnummer ............................................................................................. E-mail ..............................................................................................................<br />
Ik machtig Geschiedenis <strong>Magazine</strong> het abonnementsgeld jaarlijks van mijn rekening af te schrijven<br />
IBANrekeningnr. ................................................................................................ Handtekening ................................................................................................<br />
Ik kies voor een factuur (€2,45 administratiekosten)<br />
Stuur deze bon in een envelop naar: Ten Brink Abonneeservice,<br />
Antwoordnummer 17, 7940 VB Zeist, Nederland. (Vanuit NL kan dit gratis)<br />
Liever niet knippen? Ga naar: www.geschiedenismagazine.nl<br />
* Een abonnement wordt aangegaan voor de opgegeven periode en wordt daarna automatisch<br />
voortgezet voor onbepaalde tijd. Binnen de eerste abonnementstermijn kan het abonnement alleen<br />
tegen het einde van de overeengekomen abonnementstermijn worden beeindigd, met inachtneming<br />
van een opzegtermijn van twee maanden. Welkomstgeschenken worden toegestuurd na betaling van<br />
het abonnementsgeld.<br />
286<br />
SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2017</strong>
Inspirerende bekende Nederlanders<br />
speakersacademy.nl<br />
Geraldine Kemper<br />
FOTO: ANNEMIEKE VAN DER TOGT<br />
Peter van der Vorst<br />
FOTO: MET DANK AAN PETER VAN DER VORST<br />
Humberto Tan<br />
FOTO: MALOU VAN BREEVOORT<br />
Halina Reijn<br />
FOTO: MET DANK AAN HALINA REIJN<br />
Hans Klok<br />
FOTO: GOVERT DE ROOS<br />
FOTO: EVERT-JAN DANIELS<br />
Midas Dekkers<br />
mr. Inez Weski<br />
FOTO: WALTER KALLENBACH<br />
FOTO: PATRICIA STEUR<br />
Lee Towers<br />
FOTO: WALTER KALLENBACH<br />
Harm Edens<br />
Lieke van Lexmond<br />
FOTO: NICK VAN ORMONDT<br />
FOTO: MET DANK AAN DIRK ZEELENBERG<br />
Dirk Zeelenberg<br />
FOTO: WALTER KALLENBACH<br />
mr. Frank Visser<br />
Ruben Nicolai<br />
Jort Kelder<br />
FOTO: MET DANK AAN RUBEN NICOLAI<br />
FOTO: MARTE<br />
FOTO: ROY BEUSKER<br />
FOTO: MINISTERIE VAN BEELD<br />
Richard Krajicek<br />
Philip Freriks<br />
FOTO: KAREN SCHEFFENS<br />
FOTO: NICO KROON<br />
Diederik Jekel<br />
Jack van Gelder<br />
FOTO: WALTER KALLENBACH<br />
FOTO: FRANS JANSEN<br />
Jules Deelder<br />
Carice van Houten<br />
FOTO: MET DANK AAN KLUUN FOTO: JACQUELINE DE HAAS<br />
Felix Rottenberg<br />
Kluun<br />
FOTO: MET DANK AAN CHRIS ZEGERS<br />
FOTO: MET DANK AAN FRITS WESTER<br />
Chris Zegers<br />
Frits Wester<br />
Jan Slagter<br />
FOTO: JULIETTE POLAK & FLEUR KONING<br />
FOTO: MET DANK AAN KATJA SCHUURMAN<br />
Katja Schuurman<br />
FOTO: WALTER KALLENBACH<br />
Ferry Mingelen<br />
FOTO: MET DANK AAN GIJS STAVERMAN<br />
Gijs Staverman<br />
FOTO: MARTIJN BEEKMAN<br />
SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2017</strong> 287<br />
Sjaak Bral<br />
FOTO: MINISTERIE VAN BEELD<br />
Pierre Wind
Humor is noodzakelijk in het bedrijf<br />
speakersacademy.nl<br />
drs. Dolf Jansen<br />
FOTO: MET DANK AAN DOLF JANSEN<br />
Soundos el Ahmadi<br />
FOTO: ILJA MEEFOUT<br />
Arjen Lubach<br />
FOTO: DAVID CENZER<br />
Quintis Ristie<br />
FOTO: MAW<br />
Lenette van Dongen<br />
FOTO: MARTE VISSER<br />
FOTO: MINISTERIE VAN BEELD<br />
Rayen Panday<br />
Victor Mids<br />
FOTO: MARC DEURLOO<br />
FOTO: FRANK DOORHOF<br />
Ali B<br />
FOTO: BNN<br />
Ruben Nicolai<br />
Emmelle Zipson<br />
FOTO: EMMELLE ZIPSON<br />
FOTO: WALTER KALLENBACH<br />
Pieter de Rijk<br />
FOTO: WALTER KALLENBACH<br />
Joris Lutz<br />
Karin Bruers<br />
Greg Shapiro<br />
FOTO: MET DANK AAN KARIN BRUERS<br />
FOTO: MET DANK AAN GREG SHAPIRO<br />
FOTO: MINISTERIE VAN BEELD<br />
Jörgen Raymann<br />
Jan Reinder<br />
FOTO: VICTOR DURÁN<br />
FOTO: ROY BEUSKER<br />
FOTO: BRENDAN DE CLERCQ<br />
Jelle Kuiper<br />
Peter Faber<br />
FOTO: MET DANK AAN JEFFREY SPALBURG<br />
FOTO: MARTIJN BEEKMAN<br />
Jeffrey Spalburg<br />
Sjaak Bral<br />
FOTO: MET DANK AAN OWEN SCHUMACHER FOTO: DIM BAARS<br />
Silvester Zwaneveld<br />
Owen Schumacher<br />
FOTO: MAW<br />
FOTO: MET DANK AAN TOM LASH<br />
Bart Chabot<br />
Tom Lash<br />
288<br />
FOTO: MARTIKA DE SANDERS<br />
SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2017</strong><br />
Jandino Asporaat<br />
Frank van Pamelen<br />
FOTO: MET DANK AAN FRANK VAN PAMELEN<br />
FOTO: MET DANK AAN NIEK BOES<br />
Niek Boes<br />
FOTO: BRAM DELMEE<br />
Pump up the Company<br />
FOTO: MET DANK AAN OTTO WIJNEN<br />
Otto Wijnen<br />
FOTO: HASSELBLAD H5D<br />
Lieven Scheire
Maatschappelijke ontwikkelingen<br />
speakersacademy.nl<br />
Annemarie van Gaal<br />
FOTO: CARLI HERMES<br />
Anne-Marie Rakhorst<br />
FOTO: MET DANK AAN ANNE-MARIE RAKHORST<br />
FOTO: AVI GOODALL<br />
drs. Adjiedj Bakas<br />
Paul van Liempt<br />
FOTO: JEROEN JUMELET<br />
Doekle Terpstra<br />
FOTO: IVO GESKUS<br />
FOTO: WOUTER VAN VAERENBERGH<br />
drs. Herman Konings<br />
FOTO: PLAATJEVANKAATJE.NL<br />
FOTO: EVERT-JAN DANIELS<br />
FOTO: MET DANK AAN SABINE OBERHUBER<br />
drs. Arend Jan<br />
prof. dr.<br />
prof. dr.<br />
Boekestijn Sweder van Wijnbergen Sabine Oberhuber<br />
dr. Carl Rohde<br />
Pieter Winsemius<br />
drs. Femke Halsema<br />
FOTO: MET DANK AAN CARL ROHDE<br />
FOTO: EWOUT HUIBERS<br />
FOTO: BOB BRONSHOFF<br />
prof. dr. Rob de Wijk<br />
prof. dr. Herman Pleij<br />
FOTO: ROY BEUSKER<br />
FOTO: EVERT-JAN DANIELS<br />
FOTO: MET DANK AAN BERNARD HAMMELBURG<br />
FOTO: JULIETTE POLAK & FLEUR KONING<br />
Bernard Hammelburg<br />
prof. drs. Jeroen Smit<br />
FOTO: EDWIN WALVISCH<br />
FOTO: CHRISTIAAN KROUWELS<br />
drs. Willemijn Verloop<br />
prof. dr. Arnoud Boot<br />
FOTO: ROGIER VELDMAN<br />
FOTO: MET DANK AAN WILLEM VERMEEND<br />
dr. Jacqueline Cramer<br />
prof. dr.<br />
Willem Vermeend<br />
FOTO: WALTER KALLENBACH FOTO: RENS VAN MIERLO<br />
ir. Thomas Rau<br />
prof. dr.<br />
Harald Benink<br />
FOTO: WALTER KALLENBACH<br />
FOTO: JULIETTE POLAK & FLEUR KONING<br />
dr. Mathijs Bouman<br />
prof. dr.<br />
Maarten van Rossem<br />
Jort Kelder<br />
FOTO: JAN HIBMA<br />
FOTO: JULIETTE POLAK & FLEUR KONING<br />
prof. dr.<br />
Jan Peter Balkenende<br />
FOTO: CYNTHIA VAN ELK<br />
dr. mr. Heleen Mees<br />
FOTO: EVERT-JAN DANIELS<br />
drs. Ed Nijpels<br />
FOTO: WALLENBACH<br />
SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2017</strong> 289<br />
dr. Steven van Eijck<br />
FOTO: ALEKSANDRA STRIAPUNINA<br />
Charles Groenhuijsen
290 SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2017</strong><br />
CATEGORIE KUNST<br />
Sokia tekent haar werkelijkheid<br />
Als klein meisje is Solange Kirschen altijd in de weer met potloden. Een neef van haar vader ziet dan al een<br />
kunstenares in haar. Op de kunstacademie leert ze beeldhouwen. Later maakt ze prachtige acrylschilderijen en nu<br />
spelen de potloden opnieuw de hoofdrol. “Die komen steeds weer terug”, zegt Solange of Sokia, onder welk pseudoniem<br />
ze als kunstenares haar creatieve, vaak kleurrijke of juist zwart-witte interpretatie van de werkelijkheid vormgeeft.<br />
Solange Kirschen<br />
Tekst: Jacques Geluk<br />
Net als eerder mijn schilderijen,<br />
zijn ook mijn tekeningen een<br />
SOKIA<br />
samenspel van wat ik heb gezien<br />
Enthousiast vertelt Solange hoe ze zelf heeft<br />
en een fantasie in mijn hoofd.<br />
ontdekt dat ze zichzelf in kunst kan laten<br />
Het blijft mijn interpretatie, die ik op mijn<br />
eigen manier weergeef, maar altijd min of<br />
meer realistisch is. Ik geef een titel aan mijn<br />
werken, maar mensen moeten zelf bepalen<br />
wat zij erin zien. Ik vraag daar nooit naar.<br />
Vaak komen ze uit zichzelf met hun eigen<br />
verhaaltje. Dat is leuk, want dan blijkt vaak<br />
dat zij heel wat anders in het schilderij of de<br />
tekening zien dan ik”, zegt Solange Kirschen.<br />
Ze pakt haar telefoon en laat een van haar<br />
recentste tekeningen zien. Een gezicht met<br />
daaronder zwarte, opengewerkte bovenkleding.<br />
De achtergrond is prachtig rood.<br />
Eigenlijk is het beeld niet in woorden te vatten.<br />
Iedereen ziet en beschrijft het anders,<br />
waardoor het verhaal dat de tekening vertelt<br />
ook voor niemand hetzelfde is. Dat is precies<br />
wat ze wil bereiken.<br />
“De laatste tijd heb ik wat minder inspiratie<br />
gehad, maar die is weer helemaal terug. Ik<br />
geniet van het tekenen en als ik er klaar voor<br />
ben wil ik mijn tekeningen graag exposeren.<br />
Een mooie collectie, misschien in combinatie<br />
met een boek.” Haar schilderkunst kenmerkt<br />
zich door krachtige penseelstreken,<br />
aardse grondtinten en sterk contrasterende<br />
kleuren en een combinatie van mystiek en<br />
realisme. Er is altijd ruimte om te raden.<br />
Solanges tekeningen laten hetzelfde zien<br />
en stralen eveneens kracht en zelfvertrouwen<br />
uit. “Het is zoals ik naar de wereld kijk,<br />
mijn manier van mijn gevoelens uiten.”<br />
Iedereen kan dat volgens Solange. Leeftijd is<br />
niet belangrijk. Mensen moeten hun talent<br />
niet onderschatten, maar juist ontwikkelen.<br />
Zeker als woorden tekort schieten kunnen<br />
ze via hun handen, die ook een deel van<br />
henzelf zijn, op papier of canvas hun verhaal<br />
vertellen of hun gevoelens tonen. “Zeg<br />
wat in je geest opkomt met je handen. Dat<br />
mag best primitief zijn, want dat kan heel<br />
erg mooi zijn en spreekt mij enorm aan.”<br />
Solange vindt een jarenlange opleiding aan<br />
een kunstacademie niet nodig. “Het hoeft<br />
niet allemaal gelikt of perfect te zijn. Een<br />
basiscursus is prima, maar het moet uit de<br />
mensen zelf komen, zodat ze zich op hun<br />
eigen manier kunnen ontwikkelen. Zelf zou<br />
ik graag een atelier hebben waar mensen van<br />
alle leeftijden die zich creatief willen uiten<br />
terecht kunnen.”<br />
zien. “Ik was toen ik heel jong was altijd al<br />
aan het tekenen. Claude, een neef van mijn<br />
vader met wie we vaak samen aten, vond dat<br />
ik een echte kunstenares was en zei, tot mijn<br />
verbazing: ‘Haar naam wordt Sokia. Dat is<br />
een afkorting van Solange en Kirschen. De<br />
a maakt de naam sierlijk’. We woonden in<br />
Brussel vanwege de onrustige politieke situatie<br />
in mijn geboorteland Argentinië. Na<br />
het lyceum heb ik daar een opleiding beeldhouwen<br />
gevolgd aan de Franstalige Académie<br />
Royale des Beaux-Arts. Tekenen kon<br />
ik al goed, dus daarin hoefde ik geen les te<br />
nemen. Op een gegeven moment vroegen<br />
mijn ouders of ik mee terug wilde gaan naar<br />
Argentinië of dat ik in Brussel mijn laatste<br />
jaar wilde afmaken. Ik wilde niet terug,<br />
maar ook niet bij familie in België blijven<br />
met wie ik – zij waren oud en ik pas 21 –<br />
geen goede band had. In plaats daarvan verhuisde<br />
ik naar Rotterdam. Het lastige was dat<br />
ik geen Nederlands sprak en ik Nederland<br />
– met mijn Latijnse temperament – als heel<br />
anders ervoer dan België.” Ze zet de kunst<br />
even opzij, geeft Franse en Spaanse les en<br />
werkt daarna enkele jaren bij De Booij Party<br />
& Congresarchitecten. “Dat was allebei niet<br />
mijn ding, dus besloot ik mijn eigen weg te<br />
gaan en ben ik, hoewel ik dat niet eerder had<br />
gedaan, met acryl gaan schilderen. En nu<br />
ben ik weer terug bij mijn potloodjes.”<br />
sokia@speakersacademy.nl
21st Century Art<br />
The new coloured pencil series<br />
SOKIA.NL<br />
La Danseuse | 43 x 60 cm<br />
SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2017</strong> 291
© ENITH STENHUYS<br />
Thomas Rau &<br />
Sabine Oberhuber<br />
‘Economie transformeren: onze rol als rentmeesters’<br />
Zie pagina 18 voor het complete artikel<br />
010 - 433 33 22 | speakersacademy.com<br />
292 SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong>® MAGAZINE <strong>2017</strong>
Change language