Transform your PDFs into Flipbooks and boost your revenue!
Leverage SEO-optimized Flipbooks, powerful backlinks, and multimedia content to professionally showcase your products and significantly increase your reach.
GRAND HOTEL HUIS TER DUIN<br />
ENJOY HOLLAND’S FINEST BEACH<br />
Het majestueuze Grand Hotel Huis ter Duin is al meer dan 130 jaar het hoogste punt op het<br />
Duin in Noordwijk, direct gelegen aan het strand met een geweldig uitzicht over de Noordzee.<br />
De 254 kamers inclusief diverse suites en penthouses in combinatie met de 19 multifunctionele<br />
vergaderzalen zijn de perfecte combinatie voor een geslaagd evenement!<br />
Een uniek familiebedrijf;<br />
254 kamers, waarvan 20 suites en 4 penthouses;<br />
19 multifunctionele ruimtes, allen met direct daglicht<br />
en airco. De grootste zaal beschikt over een plafond<br />
hoogte van 5,7 meter en kan tot 500 personen in<br />
cabaret stijl met ‘back projection’ faciliteren;<br />
Direct gelegen aan het strand en daardoor perfect<br />
geschikt voor incentives en sociale activiteiten;<br />
Drie maal winnaar M&IT Award ‘Best Overseas Hotel’;<br />
Winnaar CHS Award ‘Best International Hotel’ in 2018;<br />
Slechts 20 minuten van Schiphol Airport en 30 minuten<br />
vanaf Amsterdam en Den Haag;<br />
Gratis WIFI verbinding in de kamers, vergaderzalen en<br />
openbare ruimte.<br />
WWW.HUISTERDUIN.COM<br />
GRAND HOTEL HUIS TER DUIN - KONINGIN ASTRID BOULEVARD 5, 2202 BK NOORDWIJK AAN ZEE - WWW.HUISTERDUIN.COM
NAAR SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong> ®<br />
Routebeschrijving<br />
Met de auto<br />
Als je met de auto komt kun je het beste parkeren in de<br />
nabij gelegen parkeergarage. Dit is de:<br />
APCOA PARKING Westblaak<br />
Hartmansstraat 35 | 3012 VA Rotterdam<br />
Vanaf deze parkeergarage loop je in 2 minuten via de<br />
gezellige Witte de Withstraat naar Speakers Academy.<br />
Natuurlijk bevinden zich ook legio parkeerplaatsen rondom<br />
Speakers Academy zelf echter die zijn vaak bezet.<br />
Daarom adviseren wij de parkeergarage. Zowel de<br />
parkeergarage als de nabij gelegen parkeerplaatsen<br />
beschikken over elektrische laadpalen en parkeerplaatsen<br />
voor minder validen.<br />
Met het openbaar vervoer<br />
Speakers Academy bevindt zich echt in hartje centrum.<br />
Met het openbaar vervoer zijn we daardoor zeer goed<br />
bereikbaar. Vanaf station Beurs is het slechts 3 minuten<br />
lopen naar ons kantoor.<br />
Vanaf Rotterdam Centraal neem je metro D of E richting<br />
Slinge. Je stapt uit op Station Beurs, het belangrijkste<br />
metrostation van Rotterdam.<br />
Vanaf Station Blaak neem je metro A of B richting<br />
Schiedam Centrum of metro C richting De Akkers. Je<br />
stapt uit op Station Beurs.<br />
Vanaf Station Beurs loop je in 3 minuten naar Speakers<br />
Academy aan de Schiedamse Vest 67-71.<br />
speakersacademy.com<br />
2<br />
SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong> ® MAGAZINE <strong>2022</strong>-<strong>2023</strong>
H<br />
VOORWOORD<br />
Jubileum<br />
25<br />
Jaar<br />
SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong> ®<br />
W<br />
E<br />
O<br />
R<br />
L<br />
D<br />
-<br />
B<br />
R<br />
I<br />
N<br />
G<br />
I<br />
N<br />
G<br />
Colofon<br />
HOOFDREDACTEUR<br />
T<br />
O<br />
T<br />
E<br />
G<br />
D<br />
E<br />
L<br />
O W<br />
K<br />
N<br />
Marie-Leontine de Graaf<br />
REDACTIE / GRAFISCH ONTWERP<br />
Team Speakers Academy ®<br />
Don de Bruijn, Jacques Geluk,<br />
Walter Kallenbach, René Warmerdam,<br />
Nina Kesar en team 500Watt-Casper Rila<br />
SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong> ®<br />
Schiedamse Vest 67-71<br />
3012 BE Rotterdam<br />
info@speakersacademy.nl<br />
Tel.: +31 (0)10 433 33 22<br />
DRUKWERK<br />
Roularta Printing NV, Roeselare België<br />
COPYRIGHT<br />
Copyright © 1997-<strong>2023</strong> Speakers Academy ® .<br />
Niets uit deze uitgave mag worden<br />
verveelvoudigd en / of openbaar worden<br />
gemaakt door middel van druk, fotokopie,<br />
microfilm of op welke wijze dan ook zonder<br />
voorafgaande schriftelijke toestemming van de<br />
uitgever. Alle rechten voorbehouden. Speakers<br />
Academy ® heeft de grootst mogelijke inspanning<br />
gepleegd om de copyrights van de geplaatste<br />
artikelen en foto’s aan de makers daarvan te<br />
doen toekomen. Speakers Academy ® vraagt de<br />
auteurs, fotografen en de sprekers copyrightvrije<br />
foto’s aan te leveren. In het geval het foto’s<br />
betreft die beschikbaar zijn gesteld door externe<br />
fotografen, vermeldt Speakers Academy ® de<br />
naam van de fotograaf op de foto zelf. In een<br />
aantal gevallen is het wellicht niet mogelijk<br />
(geweest) de te achterhalen. Mocht u menen<br />
rechthebbende te zijn van een of meerdere foto’s,<br />
neem dan contact op met Speakers Academy ®<br />
via info@speakersacademy.nl<br />
De interviews, artikelen en columns zijn van<br />
onafhankelijke auteurs. <strong>ACADEMY</strong> ® <strong>Magazine</strong><br />
neemt een metapositie in ten aanzien van geloof,<br />
religie, gender, ras, seksuele geaardheid en<br />
aanvaardt geen enkele verantwoordelijkheid voor<br />
de statements die worden gemaakt. <strong>ACADEMY</strong> ®<br />
<strong>Magazine</strong> heeft vanuit deze onafhankelijk positie<br />
mensen uitgenodigd, die vanuit verschillende<br />
gezichtspunten hun visie naar voren brengen.<br />
FOTOSTOCK<br />
Bedrijven of organisaties die fotomateriaal nodig<br />
hebben, kunnen tegen een vergoeding hiervan<br />
gebruik maken. U kunt contact opnemen met de<br />
informatiedesk van Speakers Academy ® via<br />
redactie@speakersacademy.nl<br />
TOESTEMMING HERDRUK / GEBRUIK<br />
FOTO’S EN ILLUSTRATIES<br />
Voor toestemming van herdruk van artikelen,<br />
interviews, columns, foto’s en illustraties, kunt u<br />
contact opnemen via<br />
redactie@speakersacademy.nl<br />
COLUMNSERVICE<br />
Veel van onze sprekers zijn tevens goede<br />
schrijvers. In een aantal gevallen bestaat<br />
de mogelijkheid om een column te laten<br />
schrijven voor uw personeelsblad, huisorgaan,<br />
verenigingsblad, corporate magazine, jaarverslag,<br />
website, publiekstijdschrift. Ook kunnen wij op<br />
verzoek een column, kort verhaal of gedicht ter<br />
ondersteuning van een congres (laten) verzorgen.<br />
25 jaar Speakers<br />
Academy, wat<br />
een mijlpaal!<br />
Speakers Academy bestaat 25 jaar en<br />
daarom presenteer ik met trots de speciale<br />
jubileumeditie van het Academy<br />
<strong>Magazine</strong>. Het magazine staat vol interviews<br />
met inspirerende sprekers en de<br />
beste dagvoorzitters. Mijn persoonlijke favoriet:<br />
het katern met interviews en foto's<br />
van onze 'covermodellen' vanaf pagina<br />
111. Allemaal topsprekers met wie we samen<br />
een unieke dag hebben beleefd in<br />
Huis ter Duin. Of het nu gaat om vooruitgang,<br />
plezier of succes, je bereikt het altijd<br />
samen; en dat is precies waar Speakers<br />
Academy voor staat. Ik ben de vele sprekers<br />
van Speakers Academy dankbaar<br />
voor de jarenlange en fantastische samenwerking,<br />
het warme contact, jullie<br />
energie en professionaliteit.<br />
Ik ben ook dankbaar dat wij in de afgelopen<br />
jaren met zoveel organisaties hebben<br />
mogen meedenken en mogen adviseren.<br />
Van krachtige keynotes tot dagvoorzitterschappen,<br />
van masterclasses tot workshops,<br />
van boardroomsessies tot totaalconcepten,<br />
we leren nog elke dag door de<br />
vragen van onze opdrachtgevers.<br />
Ten slotte wil ik dit voorwoord gebruiken<br />
om speciale aandacht te vragen voor het<br />
team achter Speaker Academy. Waar<br />
© ENITH VAN TONGEREN<br />
sommigen al betrokken zijn vanaf het eerste<br />
uur en anderen sinds dit jaar; het zijn<br />
allemaal collega’s die dag in, dag uit alles<br />
doen om klanten zo goed mogelijk te adviseren<br />
en sprekers het podium te geven.<br />
Elke week, elke dag, elk uur is weer anders.<br />
De collega’s pakken alles op: het regelen<br />
van een invaller binnen enkele uren<br />
tot het verzorgen van een volledige theatertour.<br />
Samen vieren we ook graag de<br />
successen! Bijvoorbeeld de kick van een<br />
eerste boeking van een nieuwe spreker of<br />
een bedankje van relaties voor een tour de<br />
force. Dit zijn voor mij de mooie momenten.<br />
Benieuwd naar een kijkje achter de<br />
schermen bij Speakers Academy? Blader<br />
vooral verder...<br />
Marie-Leontine de Graaf<br />
CEO Speakers Academy ®<br />
SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong> ® MAGAZINE <strong>2022</strong>-<strong>2023</strong> 3
Inhoudsopgave<br />
2_Routebeschrijving<br />
3_Voorwoord<br />
4_Inhoudsopgave<br />
6_ Over ons<br />
_ TEAM Speakers Academy ®<br />
10_ Alex Sijm<br />
_ Leef je droom<br />
12_ Fadoua Alaoui<br />
_ Mijn Passie<br />
14 _ Generaal B.D. Tom<br />
_<br />
Middendorp<br />
Klimaatverandering zorgt voor<br />
conflicten, tenzij…<br />
18_ Laurentien van Oranje<br />
_ Niemand zou iemand anders<br />
nodig moeten hebben om een<br />
gezicht te hebben<br />
23_ Roek Lips<br />
_ Wie kies je om te zijn<br />
24_ Michelle van Tongerloo<br />
_ Straatarts ontving<br />
tienduizenden euro’s aan<br />
giften: Ik was het zat dat ik<br />
mijn patiënten zag verzuipen<br />
29_ Ynzo van Zanten<br />
_ Over wiens purpose gaat het<br />
nou écht?<br />
30 _ Paul Hassels Mönning<br />
_ Van de 5 P's naar 'Triple P'<br />
31_ Joyce de Ruiter<br />
_ Hoe ontwikkel je een<br />
wendbare mindset?<br />
32_ Ir. drs. Bob Wind<br />
_ Snel denkvermogen en<br />
communicatietalent zijn de<br />
basis van mijn<br />
dagvoorzitterschap<br />
33_ Greg Shapiro<br />
_ ‘American Netherlander’ dé<br />
cheerleader voor Nederland<br />
34_ Estée Strooker<br />
_ Chef-kok Estée Strooker gaat<br />
voor gezond en lokaal<br />
36_ Jaco Ottink<br />
_ Dare to Dream...<br />
38_ Genieke Hertoghs<br />
_ Door dit geheim nam mijn<br />
invloed ingrijpend toe<br />
40_ Pedro De Bruyckere<br />
_ Kinderen blijven langer jong<br />
44_ SpaceBuzz<br />
_ Beleef de aarde als een échte<br />
astronaut!<br />
46_ Marelle van Beerschoten<br />
_ Digitale en duurzame<br />
transformatie gaan<br />
hand-in-hand<br />
48_ Juri Hoedemakers<br />
_ Drs. Hofnar: voor uw<br />
dagelijkse portie reflectie<br />
50_ Martijn Aslander, Roos<br />
Wouters & Mathijs Bouman<br />
_ De toekomst van werk<br />
56_ Prof. dr. Jan Jonker<br />
_ Transitie als constante<br />
58_ Prof. dr. Jan Latten<br />
_ Hoe leven en wonen we over<br />
25 jaar?<br />
60_ Bea Aarnoutse<br />
_ Happy employees make<br />
change happen<br />
61_ Pascal Fredrik<br />
_ Brandend Verlangen, de<br />
vurige wens naar succes<br />
62_ Monique van Rooyen<br />
_Belevingscommunicatie<br />
63_ Marit van Bohemen<br />
_ Een spitse ‘power house’ met<br />
humor en diepgang<br />
64_ Prof. dr. ir. Mathieu<br />
Weggeman<br />
_ Schoonheid is de nieuwe<br />
kritische succesfactor<br />
67_ Drs. Sven Rickli<br />
_ Het is tijd voor de menselijke<br />
revolutie!<br />
68_ Margreet Spijker<br />
_ Niet Verzonnen<br />
69_ Merijn Tinga<br />
_ ‘One man can make a<br />
difference, and every man<br />
should try’- Jackie Kennedy<br />
70_ Frank Woreel<br />
_ Publiek-private samenwerking<br />
is een beproefd recept<br />
72_ Michael Kortekaas<br />
_ Je wordt goed in wat je doet<br />
74_ Lucien Engelen<br />
_ Dertig procent van de zorg<br />
kan gewoon in de retail<br />
76_ Prof. dr. Maarten<br />
_ van Rossem<br />
_Theatervoorstelling<br />
77_ Henk-Jan<br />
_Koershuis<br />
_Theatervoorstelling<br />
78_ Prof. mr. dr. Bernard Schols<br />
_ Festivalbezoekers leren alles<br />
over het samenlevingscontract<br />
80_ Mardjan Seighali<br />
_ Wereldburgers hebben de<br />
regie over hun eigen leven<br />
4<br />
SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong> ® MAGAZINE <strong>2022</strong>-<strong>2023</strong>
SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong> ® MAGAZINE <strong>2022</strong>-<strong>2023</strong><br />
82_ Floris Alkemade<br />
_ Dreiging als de motor van<br />
vernieuwing<br />
84_ Gerd-Jan Poortman<br />
_ Winnen in een race rond de<br />
wereld doe je niet alleen!<br />
Teamwork begint bij jezelf!<br />
85_ Hélène Oosterhuis<br />
_ Ik weet het wel, maar doe het<br />
niet<br />
86_ Francesco Wessels<br />
_ Mens, prestaties en goed<br />
leiderschap horen bij elkaar<br />
88_ Jolanda ter Maten<br />
_ Nieuwe Technologie is géén<br />
IT-feestje!<br />
89_ Maarten van der Weijden<br />
_ Hoe stel je doelen in onzekere<br />
tijden?<br />
90_ Robin van Galen<br />
_ Opmerkelijke keuzes<br />
92_ Ilja Gort<br />
_ Ontkurk jezelf met Ilja Gort<br />
93_ Sport Stories<br />
_ Het realiseren van zakelijke<br />
ambities van sporters die<br />
willen spreken<br />
94_ Richard van Hooijdonk<br />
_ Sciencefiction wordt realiteit<br />
98_ Eva Brouwer<br />
_ Een verhaal werkt, mits je het<br />
goed vertelt<br />
100_ Dr. Ralf Bodelier<br />
_ Optimisme helpt ons veel<br />
verder<br />
101_ Marie-José Bonthuis<br />
_ Innovatie vraagt om ‘Privacy<br />
by Design’<br />
102_ Theo Jansen<br />
_Strandbeesten<br />
104_ Reinier van den Berg<br />
_ Presentaties zetten aan tot<br />
actie<br />
105_ Toon Gerbrands<br />
_ Presteren kent geen<br />
compromissen<br />
106_ Prof. dr. Paul Iske<br />
_ ‘Vooruit falen’ maakt een<br />
mislukking vaak achteraf<br />
briljant<br />
108_ Boeken<br />
_ Leerzaam leesvoer van<br />
_ onze sprekers<br />
110_ Patrick van Veen<br />
_ Jubileum felicitatie<br />
111_ Covershoot@HuisTerDuin<br />
112_ Annemarie van Gaal<br />
_ Twee groepen leiders<br />
115_ André Kuipers<br />
_ Binnenkort lopen er weer<br />
mensen op de maan<br />
120_ Prof. dr. Bas Haring<br />
_ Onvoorbereid praten twee<br />
vreemden vanzelf over dingen<br />
die ertoe doen<br />
124_ Diana Matroos<br />
_ We moeten met elkaar<br />
optrekken, niet de tent<br />
uitvechten<br />
128_ Jimmy Nelson<br />
_ Geadopteerde Nederlander’<br />
legt onze identiteit vast en<br />
verstevigt de zijne<br />
134_ Diede de Groot<br />
_ Mijn beperking is voor mij<br />
hartstikke normaal<br />
138_ Minchenu Maduro<br />
_ De kracht van verschil én<br />
gelijkwaardigheid<br />
142_ Katinka 'Tinkebell' Simonse<br />
_ Door angst stopt het brein<br />
met denken<br />
146_ Pierre Wind<br />
_ KookStop gaat de wereld<br />
écht veranderen<br />
149_ Klaas Dijkhoff<br />
_ Inspelen op hoe mensen<br />
denken werkt<br />
152_ Edith Bosch<br />
_ De innovatie van het mens<br />
zijn<br />
156_ Farid Tabarki<br />
_ Transformatie naar een<br />
vloeibaar tijdperk<br />
160_ Boardroom sessies<br />
_ Een expert in de Boardroom?<br />
Jubileum<br />
25<br />
Jaar<br />
SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong> ®<br />
SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong> ® MAGAZINE <strong>2022</strong>-<strong>2023</strong> 5
Jubileum<br />
25<br />
Jaar<br />
SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong> ®<br />
ACHTER DE SCHERMEN<br />
Over ons, maar<br />
dan ook echt eens<br />
van ónze kant!<br />
“Online blijft, maar live evenementen en lezingen zijn<br />
onverminderd populair. Persoonlijk contact is zowel<br />
voor opdrachtgevers en sprekers als bezoekers heel<br />
belangrijk. We hebben dat gemist.” Als we naar de<br />
toekomst kijken zijn we het er hartgrondig over eens.<br />
Ook wij genieten – al 25 jaar lang – van het persoonlijke<br />
contact met klanten en sprekers en gaan tot het<br />
uiterste om opdrachtgevers te helpen, ook als op het<br />
laatste moment een spreker uitvalt. Als het dan lukt,<br />
en dat is meestal zo, geeft dat een enorme voldoening.<br />
Over de sfeer op de werkvloer zijn we het ook<br />
eens. Die is warm en ongedwongen en maakt dat<br />
iedereen graag een stapje extra zet als dat nodig is.<br />
Niet alleen om de klant te helpen en<br />
de ideale spreker te boeken, maar<br />
ook om elkaar te ondersteunen. “Dit<br />
werk is een cadeautje”, zegt een van de<br />
collega's, waarmee ze het algemene gevoel<br />
goed verwoordt. Op deze en volgende pagina’s maak<br />
je kort kennis met ons. Tegelijk denken we even terug<br />
aan de man met wie het allemaal begon in 1997 en<br />
die in juni <strong>2022</strong> – een jaar na zijn afscheid als CEO<br />
– plotseling overleed: Albert de Booij. “Even marineren”,<br />
zei hij altijd als hij eerst over iets wilde nadenken<br />
en dat is best een goede gewoonte.<br />
TEAM Speakers Academy ®<br />
AMY VAN BREUKEL<br />
Sinds 2021<br />
Functie: ‘front office’ en ‘finance’-<br />
medewerker. “Het is leuk om<br />
met mensen bezig te zijn. Als<br />
medewerker van de front office is<br />
er genoeg afwisseling.”<br />
Bijzonder: “Ik mocht meewerken<br />
aan de organisatie van de<br />
covershoot van dit magazine,<br />
super leuk!”<br />
#zomeruitje<br />
6<br />
SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong> ® MAGAZINE <strong>2022</strong>-<strong>2023</strong>
De nodige ontspanning, al laten we<br />
elkaar zeker niet winnen!<br />
FEMKE VISSER<br />
Sinds 2019. Functie: Sociale media<br />
en communicatie. “Mijn werk<br />
sluit aan op mijn opleiding Media en<br />
Entertainment Management en ik doe<br />
bij Speakers Academy wat ik leuk vind.<br />
Namelijk de marketing en communicatie,<br />
de redactie onderhouden en het inrichten<br />
van de sociale media, maar ook af en toe<br />
videoproducties ontwikkelen. Voor de<br />
fotoshoots van de <strong>ACADEMY</strong> <strong>Magazine</strong>s<br />
en Grand Speakers laat ik vaak zien wat er<br />
achter de schermen is gebeurd.”<br />
ERICA<br />
BRITO<br />
GOMES<br />
Sinds <strong>2022</strong><br />
Functie: ‘sales support’.<br />
“Ik doe ondersteunend<br />
administratief werk,<br />
Bijzonder: “Als ik het<br />
team zie werken leer ik<br />
daar veel van. Ik werk<br />
met veel inspirerende<br />
sprekers en collega’s.<br />
RENÉ WARMERDAM<br />
Sinds: 1997 (stage), daarna in vaste dienst<br />
Functie: sales directeur. Stuurt het ‘sales team’ aan, kijkt naar<br />
nieuwe verdienmodellen en samenwerkingsverbanden en<br />
ondersteunt inkooptrajecten, met als doel zijn collega’s in staat te<br />
stellen te excelleren. Daarnaast blijft hij zelf een stukje sales doen.<br />
Bijzonder: “Voor vaste klanten ben ik ook een vertrouwenspersoon<br />
en dat is een leuk aspect van mijn werk.” René houdt ervan klanten<br />
te verrassen die, soms op het laatste moment, een passende<br />
spreker zoeken, maar niet goed weten wie. “Ons hele team doet<br />
zijn uiterste best om klanten altijd zo goed mogelijk te helpen. Dat<br />
is letterlijk wie wij zijn.”<br />
Collega jarig? Zo doen we dat :-)<br />
MELANIE MARTENS<br />
Sinds 2013<br />
Functie: ‘front office’ en<br />
‘finance’-medewerker.<br />
Sfeer op kantoor: “Warm<br />
en ongedwongen.”<br />
Bijzonder: “Speakers<br />
Academy is een klein<br />
bedrijf met een grote<br />
boodschap. Het is mooi<br />
daar onderdeel van te<br />
mogen zijn.”<br />
Proost!<br />
Dit is Barbera, ook na<br />
de VrijMiBo gewoon<br />
nog even door...<br />
BARBERA VAN<br />
BOVEN<br />
Sinds 2021<br />
Functie: management<br />
assistent. Bijzonder:<br />
“Met dit hechte en<br />
gezellige team is geen<br />
uitdaging te veel.”<br />
SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong> ® MAGAZINE <strong>2022</strong>-<strong>2023</strong> 7
DINAH VAN BAVEL<br />
Sinds <strong>2022</strong><br />
Functie: junior consultant.<br />
Zeer geïnteresseerd<br />
in: taal. “Het idee dat<br />
Speakers zoveel kennis<br />
vertegenwoordigt is zeer<br />
aantrekkelijk. Ik doe ook<br />
projecten, bijvoorbeeld voor<br />
het magazine, waarvoor<br />
ik heb gewerkt aan de<br />
boekenpagina.<br />
AÏSHAH KRAMERS<br />
Sinds <strong>2022</strong><br />
Functie: junior consultant.<br />
Bijzonder: “Het is leuk<br />
en spannend met al die<br />
bekende en onbekende<br />
klanten en sprekers<br />
contact te hebben, zeker<br />
omdat dit eigenlijk buiten<br />
mijn comfortzone is.<br />
Maar het gaat goed en ik<br />
merk dat ik groei.”<br />
JACQUES GELUK<br />
Sinds 2006<br />
Functie: journalist<br />
<strong>ACADEMY</strong> <strong>Magazine</strong>.<br />
“Het mogen interviewen<br />
van honderden sprekers<br />
maakt dat ik mijn vak<br />
kan blijven uitoefenen<br />
en mijn geest jong en<br />
scherp blijft.”<br />
DESMOND DE JONG<br />
Sinds: 2014. Functie: consultant.<br />
Bijzonder: “Net na sluitingstijd op vrijdag werd ik<br />
gebeld dat een spreker van een ander bureau was<br />
uitgevallen. In dat soort gevallen zetten we alle zeilen<br />
bij en het is gelukt een andere spreker te vinden die<br />
meteen in zijn auto kon stappen. De opdrachtgever heeft<br />
ons daarna bedankt, blij dat wij het gat snel konden opvullen.”<br />
Wens: “Een cursus fotografie volgen, zodat ik samen met Walter<br />
Kallenbach op termijn om de twee jaar nieuwe foto’s kan maken van<br />
onze sprekers, die natuurlijk ook in het magazine kunnen verschijnen.”<br />
MARISA BUTTER<br />
Sinds 2018<br />
Functie: consultant/redacteur<br />
websiteprofielen.<br />
Bijzonder: “Ik had voor mijn<br />
studie een stage nodig en<br />
kwam via een leraar/spreker<br />
in contact met Speakers<br />
Academy. Het werk is heel<br />
divers en ik ontmoet veel<br />
mensen. Daardoor was<br />
het leuk de laatste Grand<br />
Speakers mee te mogen<br />
helpen organiseren.”<br />
2<br />
RANIA SOUMAIR<br />
Sinds 2021<br />
Functie: consultant “Het is een hele<br />
andere wereld waarin je binnenkomt.<br />
Dat is bijzonder als je die nog niet<br />
kent. Het mooiste vind ik toch het<br />
verbinden van mensen en het delen<br />
van kennis. Het is zo mooi om te zien<br />
dat men elkaar wil helpen, ieder op<br />
zijn eigen manier.”<br />
Ontvangst jubilarissen<br />
René & Nina<br />
Ook de kinderen<br />
van Marie-<br />
Leontine helpen<br />
een handje mee!<br />
^ Bowie<br />
< Bailey<br />
DON DE BRUIJN<br />
Sinds 2013. Functie: grafisch<br />
vormgever (ook van <strong>ACADEMY</strong><br />
<strong>Magazine</strong>), ‘klusjesman’ en drummer.<br />
SONJA DIENER<br />
Sinds 1999<br />
Functie: ‘financial controller’.<br />
“In al die 23 jaar heb ik de<br />
onderneming zien groeien<br />
en ben ik meegegroeid met<br />
de organisatie. Een mooie<br />
onderneming met een<br />
gevarieerd sprekersbestand<br />
van hoog niveau en<br />
vakkundige medewerkers. Het<br />
is altijd weer een feest om met<br />
dit team te mogen werken.<br />
8<br />
SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong> ® MAGAZINE <strong>2022</strong>-<strong>2023</strong>
Jubileum<br />
5<br />
MAUREEN ZUIDHOF<br />
Sinds 2018 - Functie: consultant.<br />
Bijzonder: “Walter Kallenbach had een paar<br />
lezingen voor André Kuipers en moest daardoor<br />
op één dag meerdere lezingen verzorgen.<br />
Daarom vroeg hij aan mij of ik hem kon helpen,<br />
want André moest van A naar B en van B naar<br />
C, met een helikopter. Dat mocht ik regelen.<br />
Dat was een beetje de aanleiding dat ik naar de<br />
sales overging.”<br />
Jaar<br />
NINA KESAR<br />
Sinds: 2002<br />
Functie: adjunct-directeur<br />
Nina werkt aan grotere projecten, zoals de<br />
implementatie van een nieuw softwaresysteem,<br />
is ‘in-house legal counsel’ en adviseert het<br />
management, collega’s en sprekers over juridische<br />
zaken. Bovendien heeft ze nog haar ‘eigen<br />
sprekers’ met wie ze al jarenlang werkt. Uitspraak:<br />
“Mijn werk is een cadeautje. Ik zit als nieuwsgierig<br />
en leergierig mens op een berg met kennis.”<br />
WALTER KALLENBACH<br />
Sinds 2006<br />
Functie: consultant. “Ik verzorg aanvragen van (inmiddels<br />
veel vaste) klanten en de fotografie voor de website en het<br />
magazine. “Een soort dubbelrol die me erg goed past.”<br />
Uitspraak: “Het geeft nog elke dag voldoening om van je<br />
klanten te horen hoe blij ze waren met de spreker die je<br />
aan ze hebt voorgesteld.” Bijzonder: “Ik mocht het gehele<br />
programma invullen van een personeelsbijeenkomst<br />
in de Ziggo Dome voor 6.000 gasten met als hoofdact<br />
Kensington. Dat vergeet ik nooit.”<br />
ANDREA DEN HARTOG<br />
Sinds 2018. Functie: consultant.<br />
Uitspraken: “Ik vind samenwerken en<br />
écht verschil maken belangrijk”<br />
Bijzonder: “De afgelopen twee jaar<br />
heb ik mijn werk mogen combineren<br />
met de opleiding management en<br />
leiderschap waarbij ik de kennis van<br />
zowel ons ervaren team als onze<br />
fantastische sprekers goed heb<br />
kunnen inzetten.”<br />
Collega's in opleiding :-)<br />
De kinderen van Walter<br />
Jubilarissen René & Nina!<br />
NICK<br />
LINDEIJER<br />
Sinds 2009.<br />
Functie: ITconsultant.<br />
Jubilarissen René & Nina!<br />
SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong> ® MAGAZINE <strong>2022</strong>-<strong>2023</strong> 9
IN DE SCHIJNWERPERS<br />
Bekijk profiel<br />
ALEX SIJM<br />
Leef je droom<br />
Tekst: Jan Vriend | Fotografie: © Jan Buteijn<br />
Dat kan nooit, zei iedereen. Met een lichamelijke beperking begin je toch geen eigen bedrijf? En<br />
je koopt toch geen dure tent als je weet dat bijna alle circussen roemloos ten onder gaan? Toch<br />
zette Alex Sijm door en bouwde hij in twintig jaar een succesvol circusbedrijf op. Zakelijk en privé<br />
werden zijn dromen werkelijkheid. Zijn levensverhaal inspireert anderen bij het waarmaken van<br />
hun eigen dromen. “De kern is om creatief te zijn bij het overwinnen van struikelblokken.”<br />
10<br />
SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong> ® MAGAZINE <strong>2022</strong>-<strong>2023</strong>
Alex, wat was jouw droom?<br />
“Als kind droomde ik ervan in het circus te werken. Dat was lastig, want door een<br />
spasme loop ik moeilijk en een clown in een rolstoel wil niemand. Vanwege die beperking<br />
werd ik op school bij gym ook als laatste gekozen. Maar toen ik een circus<br />
in onze tuin organiseerde, wilden alle kinderen meedoen. Toen kon ik zélf mijn team<br />
kiezen! Daarom wist ik al snel dat ik circusdirecteur wilde worden. Nadat ik bij het<br />
kleinste en het grootste circus van ons land had gewerkt, begon ik mijn eigen circusbedrijf.<br />
Dat trok uiteindelijk met drie tenten en dertig medewerkers door<br />
Nederland en België.”<br />
Wat zie je als je grootste succes?<br />
“Dat ik ondanks het eerste wantrouwen van banken, de circusbranche en bekenden<br />
toch twintig jaar met passie, liefde en vakmanschap mijn bedrijf heb geleid. Daarbij<br />
bleven mijn medewerkers en het publiek me trouw. Mijn voorstellingen trokken meer<br />
dan 100.000 bezoekers per jaar en ik werd onderscheiden met de Cultuur Award<br />
van Noord-Holland en de Opsteker van Utrecht. Die waardering deed me veel. Het<br />
leek een goedmaker voor de jaren waarin ik me soms alleen heb gevoeld, door mijn<br />
lichamelijke beperking. Op zich is die beperking geen ramp, maar het probleem is<br />
dat twintig procent van de Nederlanders niet weten hoe ze moeten reageren op iemand<br />
met een beperking.”<br />
Hoe heb je die tegenwind overwonnen?<br />
“Door mijn droom niet uit het oog te verliezen en mijn nadelen om te buigen in voordelen.<br />
Wie anders is wordt vaak uitgelachen. Maar in het circus krijg je juist applaus<br />
als je anders bent dan de rest. Of als je iets anders kunt dan een ander. De circuswereld<br />
zag me eerst als een vreemde buitenstaander. Doordat ik anders was dan de<br />
concurrentie, kon ik echter mijn bedrijf winstgevend maken en uiteindelijk succesvol<br />
verkopen.”<br />
Wat kan een ander daarvan leren?<br />
“Dat je trouw moet blijven aan je missie. Altijd doorzetten. Kan niet, bestaat niet, is<br />
mijn motto. Dankzij creativiteit en veerkracht speelde ik in op veranderingen en zag<br />
ik groeikansen. Zo neem je je succes in eigen hand en kom je verder. Je kunt je aanpak<br />
aanpassen, maar de kunst is om je missie voor ogen te houden.’’<br />
Voor wie is jouw verhaal bedoeld?<br />
“Voor ondernemers en ondernemende doeners die durven te dromen. Dus voor iedereen<br />
die zich niet door tegenslag van de wijs wil laten brengen, maar inspiratie<br />
zoekt om obstakels uit de weg te ruimen. Bij mijn lezingen en trainingen gebruik ik<br />
mijn eigen praktijkervaring als leidraad, maar wat ik leerde kun je toepassen in iedere<br />
branche. Door met humor en openheid te vertellen over mijn eigen hoogte- en<br />
dieptepunten, help ik anderen hun eigen droom waar te maken.”<br />
‘Alex, je hebt ons allemaal op een inspirerende manier meegenomen in jouw verhaal.<br />
Daarmee heb je ons aan het denken en aan het werk gezet. Dank voor je bijdrage.<br />
We zien je graag weer terug!’ – Annette, bezoeker van een training door Alex Sijm.<br />
SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong> ® MAGAZINE <strong>2022</strong>-<strong>2023</strong> 11
‘Het feit dat ik<br />
vooral alleen werk,<br />
voor de camera of<br />
op het podium, maar<br />
tóch bij een team<br />
hoor, voelt heel fijn’<br />
12<br />
SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong> ® MAGAZINE <strong>2022</strong>-<strong>2023</strong>
COLUMN<br />
FADOUA ALAOUI<br />
Mijn passie<br />
Bekijk profiel<br />
Tekst: Fadoua Alaoui | Fotografie: © Marco ter Beek<br />
“Op de terugweg van mijn eerste officiële interview, wist ik dat ik mijn passie had gevonden.<br />
Ik kan me dat gevoel nog goed herinneren. Het was een mengeling van ongelooflijke blijdschap, herkenning en het<br />
gevoel dat alles nu op zijn plaats viel; ik had mijn roeping gevonden. Eindelijk kon ik mijn brede interesse voor mensen<br />
en verschillende onderwerpen – gecombineerd met mijn afkomst en opvoeding, het wonen in het buitenland, mijn<br />
ervaringen als stewardess en de verschillende talen die ik spreek – combineren in een beroep. Een beroep dat ik nog<br />
niet bedacht had, maar nu op mijn pad kwam.<br />
Ik woonde op Curaçao waar een<br />
nieuwe televisiezender Nos Pais<br />
Television werd gelanceerd. Na een<br />
intensieve ‘in-house’-opleiding heb<br />
ik daar een dagelijkse talkshow gepresenteerd.<br />
Hierin werd vooral gestreefd<br />
naar het behandelen van educatieve,<br />
informatieve en maatschappelijk geëngageerde<br />
onderwerpen. Mijn talenkennis<br />
kwam goed van pas, want het programma<br />
werd in vier verschillende<br />
talen gedaan. Het Caribisch gebied<br />
kent verschillende talen en afhankelijk<br />
van de taal van de gast werden de gesprekken<br />
gevoerd.<br />
Toen ik terugkwam in Nederland , kon ik<br />
weer bij nul beginnen, behalve dan dat<br />
ik een bak aan ervaring had opgedaan<br />
en mijn passie had gevonden. Die liet ik<br />
me niet zomaar afnemen! Van het één<br />
kwam het ander en ik rolde in het presenteren<br />
van evenementen. Het is<br />
moeilijk te omschrijven wat mijn werk<br />
als moderator eigenlijk inhoudt. Een belangrijk<br />
aspect is de voorbereiding.<br />
Vervolgens gaat het natuurlijk om het<br />
moment zélf en om ervoor te zorgen dat<br />
je de juiste snaar weet te raken tijdens<br />
het evenement.<br />
Als je een foto zou kunnen maken van<br />
de binnenkant van mijn hoofd tijdens<br />
een presentatie, dan zie je een grote gestructureerde<br />
chaos. Toch weet ik precies<br />
wat ik moet doen. Het presenteren<br />
betekent voor mij een aaneenschakeling<br />
van snelle keuzes maken en er is<br />
geen weg terug. Deze keuzes bepalen<br />
uiteindelijk het verloop van het evenement.<br />
Keuzes die worden bepaald door<br />
mijn persoonlijkheid, kennis, ervaring<br />
en gevoel. Daardoor zie ik ook een andere<br />
kant van mezelf.<br />
Alter ego<br />
Het lijkt wel alsof mijn alter ego het overneemt,<br />
zodra een programma of evenement<br />
begint. Het is een krachtig deel<br />
van mij, dat niet twijfelt en precies de<br />
juiste keuzes weet te maken. Vaak<br />
wordt aan mij gevraagd of ik nog wel<br />
eens zenuwachtig ben voor een presentatie<br />
en ik antwoord dan altijd eerlijk:<br />
Ja! Het is moeilijk voor te stellen na zoveel<br />
evenementen en live tv-programma’s<br />
dat dit fenomeen ook bij mij nog<br />
steeds voorkomt. De druk die ik mezelf<br />
opleg om het beste evenement neer te<br />
zetten zorgt hiervoor. Daardoor ben ik<br />
tegelijkertijd op mijn scherpst.<br />
De samenwerking met Speakers<br />
Academy brengt me veel. Allereerst<br />
krijg ik hierdoor het gevoel: ik heb een<br />
echt beroep en er is een bureau dat dit<br />
beroep vertegenwoordigt. Daarnaast<br />
hoef ik me niet meer om de zakelijke<br />
kant te bekommeren. Dat deel wordt<br />
door hen overgenomen, heerlijk! Het<br />
feit dat ik vooral alleen werk, voor de<br />
camera of op het podium, maar tóch<br />
bij een team hoor, voelt heel fijn. Ik<br />
merk dat er vanuit het ‘Team’ vertrouwen<br />
is in mijn ‘kunnen’. Dat sterkt me<br />
enorm. Tijdens de Sprekers-lunch,<br />
ontmoette ik ‘mede-Speakers’ en het<br />
gaf me een goed en trots gevoel om<br />
hier onderdeel van te zijn.<br />
Volgens mij heb ik het<br />
gaafste beroep!!<br />
De spanning en afwisseling houden<br />
het voor mij levendig en interessant. Ik<br />
vind het heerlijk dat dit een beroep is<br />
waarbij je altijd leert en waarin je kan<br />
blijven groeien. Dat vind ik een geweldig<br />
vooruitzicht!”<br />
SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong> ® MAGAZINE <strong>2022</strong>-<strong>2023</strong> 13
KLIMAAT EN STRIJD<br />
GENERAAL B.D. TOM MIDDENDORP<br />
Klimaatverandering<br />
zorgt voor conflicten,<br />
tenzij…<br />
Door: Jacques Geluk | Fotografie: © Walter Kallenbach<br />
Als Commandant der Strijdkrachten heeft generaal b.d. Tom Middendorp<br />
ondervonden hoe droogte en waterschaarste kunnen leiden tot conflicten.<br />
Klimaat en veiligheid zijn volgens de klimaatgeneraal met elkaar verbonden.<br />
Daarom moet iedereen samenwerken en het zijne of hare doen aan<br />
klimaatadaptatie en -mitigatie. In zijn boek ‘Klimaatgeneraal’ staan<br />
sprekende voorbeelden.<br />
Tijdens militaire missies in het buitenland leert Tom Middendorp in de eerste<br />
helft van het vorige decennium al dat ontwikkeling en veiligheid niet zonder elkaar<br />
kunnen. Ook ziet de commandant dat klimaatverandering een steeds grotere<br />
rol speelt in de internationale veiligheid. “De wereldbevolking verdubbelt deze<br />
eeuw naar 11 miljard, terwijl er nu al tekorten zijn aan water en voedsel. Door klimaatverandering<br />
is minder bebouwbare landbouwgrond beschikbaar. Oogsten mislukken<br />
door droogte of overstromingen. Zonder aanpassing aan de klimaatverandering ontstaan<br />
conflicten.” Middendorp denkt dat militairen tegenwoordig sowieso klimaatgevoeliger<br />
zijn, hoewel ze tijdens missies vooral bezig zijn met het hier en nu. Elke<br />
operatie of inzet begint met een analyse van het weer en het terrein. “We kijken altijd<br />
eerst naar de klimatologische omstandigheden, omdat die veel beperkingen kunnen<br />
opleveren. Terreinen kunnen onbegaanbaar zijn of het is zo heet dat helikopters minder<br />
draagvermogen hebben. Klimaatverandering heeft ook invloed op de veiligheidsomgeving<br />
en niet alleen op het eigen optreden. In het boek beschrijf ik allerlei voorbeelden,<br />
omdat ik de relatie tussen klimaat en veiligheid vanuit verschillende<br />
invalshoeken duidelijk wil maken. Denk aan het smelten van het Arctisch gebied, de<br />
zeespiegelstijging en extreme droogte.” Hij geeft een voorbeeld uit zijn tijd als commandant<br />
in Uruzgan, zuid Afghanistan. “Na een aantal intense gevechten rond het<br />
dorp Chora hebben we de Taliban verdreven, maar de spanningen bleven want ze<br />
konden zomaar terugkeren. Pas nadat we hadden bemiddeld om een waterprobleem<br />
op te lossen verdween de spanning en kreeg de Taliban geen vaste grond meer onder<br />
de voeten. Wat later kwam kroonprins Willem-Alexander op bezoek en wandelden<br />
we met weinig beveiliging door Chora’s hoofdstraat.” Middendorp toont daarmee<br />
aan dat een veiligheidssituatie kan omslaan, niet alleen door militair ingrijpen,<br />
maar ook door bemiddeling en het helpen oplossen van een klimaatprobleem. “We<br />
moeten daarvoor steeds meer oog hebben, de symptomen bestrijden en niet vergeten<br />
de oorzaken aan te pakken. Anders plak je alleen maar een pleister op een wond<br />
die gewoon blijft etteren.”<br />
14<br />
SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong> ® MAGAZINE <strong>2022</strong>-<strong>2023</strong>
Generaal B.D. Tom Middendorp<br />
‘Het is de<br />
kunst voorop<br />
te blijven lopen<br />
en niet bezig te<br />
blijven met de<br />
oplossingen van<br />
gisteren’<br />
Samenwerking<br />
Om het tij te keren moet het leger tijdens alle<br />
missies samenwerken met NGO’s, andere<br />
ministeries dan Defensie en het bedrijfsleven,<br />
omdat het nooit alleen maar militaire<br />
problemen zijn waar ze tegenaan lopen. “Als<br />
ik mijn ervaringen uit de missiegebieden<br />
projecteer op zich nu ontwikkelende scenario’s<br />
over de impact van klimaatverandering,<br />
vind ik dat zeer zorgwekkend. We zien nu al<br />
dat dit nu al leidt tot migratiestromen, extremisme,<br />
interne spanningen en conflicten.<br />
Als de klimaatverandering verergert geldt<br />
dat ook voor de gevolgen ervan, vooral voor<br />
de veiligheid. Klimaatverandering geeft<br />
mede door schaarste aan grondstoffen aanleiding<br />
tot conflicten tussen grootmachten,<br />
maar is ook op zichzelf een uitdaging. Ik<br />
noem het dan ook liever klimaatontwrichting,<br />
omdat het echt maatschappijen ontwricht.<br />
Met name in fragiele landen kunnen<br />
mensen hun gezin niet meer onderhouden<br />
door de toenemende droogte en overstromingen<br />
en drijft het hen tot wanhoop.”<br />
Hoewel het voor Nederland nog meevalt,<br />
gaan we ook hier de gevolgen van de klimaatverandering<br />
merken. "Europa wordt<br />
omringd door landen die daar heel kwetsbaar<br />
voor zijn, met alle gevolgen van dien.<br />
De Wereldbank voorspelt dat ongeveer 300<br />
miljoen mensen gaan migreren binnen nu en<br />
20, 30 jaar. Ook het extremisme groeit, door-<br />
SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong> ® MAGAZINE <strong>2022</strong>-<strong>2023</strong> 15
KLIMAAT & STRIJD<br />
dat veel mensen geen andere uitweg zien dan zich aansluiten<br />
bij bepaalde organisaties.” Het bestrijden van klimaatontwrichting<br />
is cruciaal om toekomstige conflicten<br />
te voorkomen."<br />
Langetermijnvisie<br />
Rond 2016 valt het op dat de hoogste militaire baas van<br />
de krijgsmacht tijdens een toespraak in het Haagse<br />
Vredespaleis met een langetermijnvisie komt over<br />
klimaatverandering en hoe de krijgsmacht van de<br />
toekomst er moet uitzien. “We hebben begin februari<br />
2017, los van de toespraak, een Future Force Conference<br />
georganiseerd. Daar kwamen 1100 mensen op af, onder<br />
wie slechts 100 militairen.<br />
De komst van vertegenwoordigers van universiteiten,<br />
NGO's, bedrijven, overheden en internationale<br />
organisaties leverde veel verschillende invalshoeken op<br />
over veiligheid. Pratend over megasteden, cyber en<br />
klimaat bracht dat een enorme kruisbestuiving teweeg,<br />
wat leidde tot nieuwe initiatieven. Bij mij groeide daar<br />
ook het bewustzijn dat klimaatverandering één van de<br />
twee grootste ‘gamechangers’ of uitdagingen van deze<br />
eeuw is”, zegt Middendorp die hier al in november 2016,<br />
voor de toespraak in het Vredespaleis en de Future<br />
Force Conference, publiekelijk over sprak in Halifax,<br />
Canada, op het moment dat presidentskandidaat<br />
Donald Trump aankondigde uit het Klimaatakkoord van<br />
Parijs te willen stappen.<br />
Impact op het bedrijfsleven<br />
“Het meeste wat ik doe is Defensie-gerelateerd, maar ik<br />
werk niet voor Defensie.” Hij is regeringsgezant op het<br />
gebied van Europese Defensiesamenwerking en verschijnt<br />
geregeld op televisie om oorlogsconflicten te duiden.<br />
Tom Middendorp heeft ook een duidelijk verhaal<br />
voor het bedrijfsleven. “Wij zijn enorm internationaal verweven<br />
en erg afhankelijk. Onze hele economie draait op<br />
handel, internationale contacten en handelsroutes.<br />
Klimaatverandering heeft vele gevolgen voor het bedrijfsleven.<br />
Het wegsmeltende Arctische gebied opent nieuwe<br />
handelsroutes met China. Dat biedt potentie. Tegelijkertijd<br />
ontstaat een nieuwe geopolitieke arena in het Noorden.<br />
Rusland, China, Amerika en nog een aantal andere landen<br />
willen daar grondstoffen uit de grond halen. Dat gebied<br />
was altijd ontoegankelijk en nu komt daar een competitie<br />
op. Voor de energietransitie geldt hetzelfde. Die is<br />
positief, maar tast tegelijk de positie aan van landen die<br />
voor hun inkomsten van fossiele brandstoffen afhankelijk<br />
zijn, zoals Rusland en de OPEC-landen. Op het moment<br />
dat wij onafhankelijker worden van hun brandstoffen gaat<br />
dat ten koste van hun inkomsten. Dat tast hun positie aan<br />
en zorgt voor andere verhoudingen en spanningen.<br />
Klimaatverandering vormt een directe bedreiging voor de<br />
aanvoerketens van bedrijven vanuit fragiele regio's in<br />
Zuid-Azië. Ook worden we geconfronteerd met een toenemende<br />
schaarste aan grondstoffen, wat weer tot con-<br />
16<br />
SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong> ® MAGAZINE <strong>2022</strong>-<strong>2023</strong>
KLIMAAT & STRIJD<br />
flicten kan leiden. In feite tast klimaatverandering<br />
de hele waardeketen van bedrijven aan.”<br />
Perspectief<br />
In algemene zin vindt Middendorp dat we weerbaarder<br />
moeten worden. In zijn boek biedt hij perspectief.<br />
Hij is geen klimaatdeskundige en gaat<br />
vooral uit van de rol die de veiligheidssector kan<br />
spelen. “Ik kijk daar breed naar, dus ook naar hoe<br />
Defensie zich moet aanpassen en hoe bedrijven<br />
hun leveringsketens kunnen beschermen. Het<br />
begint allemaal met bewustwording. Als je je niet<br />
bewust bent van het probleem dan is er ook niet<br />
de bereidheid er iets aan te doen.” In het leger<br />
wordt de uitdaging vrij breed onderkend, “maar<br />
de bereidheid dat in beleid te vertalen is nog beperkt.<br />
Dat gaat wel komen. In de laatste<br />
Defensienota is het belang van klimaatverandering<br />
en duurzaamheid breed onderschreven. Dat<br />
is de start van een verandertraject. Daarna wordt<br />
het steeds meer, er is geen ontkomen aan.” De<br />
klimaatgeneraal heeft al snel ondervonden dat er<br />
meer militaire leiders zijn die zich zorgen maken<br />
over de gevolgen van klimaatverandering. “Wij<br />
hebben het International Military Council on<br />
Climate and Security-netwerk opgericht, met<br />
daarin (op persoonlijke titel) experts uit meer dan<br />
40 landen. We wisselen praktijkervaringen uit<br />
rond het thema klimaat en veiligheid.<br />
Water uit de lucht<br />
‘Klimaatgeneraal’ is geen doemscenarioboek en<br />
niet te technisch. “Zwartgallige scenario’s komen<br />
vaak uit, maar je moet niet alleen daarop hameren.<br />
Ik kom ook met oplossingen en voorbeelden.<br />
Bijvoorbeeld over iemand die water uit lucht<br />
haalt.” Kunstenaar/uitvinder Ap Verheggen<br />
spreekt Middendorp aan tijdens de Future Forceconferentie.<br />
Een week later zit Verheggen in het<br />
vliegtuig naar Mali. In het Nederlandse legerkamp<br />
lukt het hem met goedkope technologie één glas<br />
water per dag uit de lucht te halen. Vele tests later<br />
is er een apparaat dat met een zonnepaneel<br />
30 liter water per dag oplevert, genoeg om een<br />
gezin te onderhouden. Tijdens de Expo in Dubai<br />
toont Verheggen een groter model dat, nog<br />
steeds met miniem stroomverbruik, 1000 liter<br />
water per dag maakt en zelfs een waterval creëert.<br />
“Ik help hem nu dit op te schalen. We moeten<br />
toe naar nieuwe concepten voor water- en<br />
voedselvoorziening. Stel je voor wat voor krachtig<br />
middel dit zou kunnen zijn in de ontwikkelingsplannen<br />
voor de Sahel en welke problemen hiermee<br />
zijn te voorkomen. Het is de kunst voorop te<br />
blijven lopen en niet bezig te blijven met de oplossingen<br />
van gisteren.”<br />
Tom Middendorp vindt dat iedereen het verschil<br />
kan maken, op zijn eigen manier. Stoeptegels<br />
weghalen en plantjes neerzetten kan al veel schelen<br />
als genoeg mensen dat doen. Net als de regenpijp<br />
ontkoppelen en het water de grond in laten<br />
lopen. “Het bedrijfsleven kan en moet<br />
onderdeel van de oplossing worden. Nieuwe innovaties<br />
op het gebied van duurzaamheid en circulariteit<br />
vormen een belangrijk exportproduct en<br />
stellen ook hun toekomst zeker.<br />
‘Met name in fragiele landen hebben<br />
mensen geen perspectief meer, doordat<br />
ze hun geld niet meer kunnen verdienen’<br />
Beleggingsorganisaties en verzekeraars kunnen<br />
hier een aanjagende rol in hebben.” De EU en de<br />
NAVO kunnen in het groot in actie komen.<br />
Middendorp: “De inlichtingen-, mitigatie- en<br />
adaptatiekant. We moet niet vergeten dat<br />
Defensie van alle overheden overal de grootste<br />
vervuiler is. Ook vergeleken met bedrijven is er<br />
geen bedrijf, in welk land dan ook, dat meer vervuilt<br />
dan Defensie. Dat komt doordat we veel<br />
schepen en vliegtuigen hebben die dagelijks veel<br />
CO₂ produceren. Op mitigatiegebied zou<br />
Defensie een soort innovatieplatform kunnen zijn.<br />
Op het moment dat je groene technologieën<br />
omarmt en kijkt naar de potentie ervan dring je<br />
niet alleen CO₂ terug, maar kun je misschien ook<br />
je operationele effectiviteit verbeteren. Door<br />
schepen wat meer alternatieve energiebronnen<br />
te geven of door een militaire basis die je bouwt<br />
in Mali meer zelfvoorzienend te maken is veel<br />
minder logistiek nodig. Dat scheelt ook geld.<br />
Kunnen we in algemene zin het tij nog keren:<br />
“Voor een deel is het onomkeerbaar en we moeten<br />
ons erop voorbereiden.”<br />
SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong> ® MAGAZINE <strong>2022</strong>-<strong>2023</strong> 17
MAATSCHAPPELIJK VERANTWOORD ONDERNEMEN<br />
LAURENTIEN VAN ORANJE<br />
Niemand zou<br />
iemand anders<br />
nodig moeten<br />
hebben om een<br />
gezicht te hebben<br />
Tekst en fotografie: Roek Lips<br />
Prinses Laurentien van Oranje zet<br />
zich in voor dialoog en gelijkwaardigheid.<br />
‘Gezien de urgentie moet het<br />
snel gebeuren, maar toch bereik je<br />
die gelijkwaardigheid alleen stap<br />
voor stap’.<br />
“Als mensen zijn we aan het veranderen,<br />
en dat moet ook, want het is belangrijk<br />
dat we in deze tijd weer dichter bij onszelf<br />
en elkaar komen. Ik heb nu vaak het<br />
gevoel dat we heel hard naar een plek lopen<br />
waar niemand wil zijn. Er zijn vast allerlei<br />
wetenschappers die zeggen dat<br />
veranderen reuze ingewikkeld is, maar<br />
als je dat maar vaak genoeg zegt, wordt<br />
dat de werkelijkheid. Kinderen hebben<br />
geen moeite om te veranderen; misschien<br />
moeten we daar iets meer een<br />
voorbeeld aan nemen. Ik hoop heel erg<br />
dat we aan de vooravond staan van een<br />
nieuw tijdperk, waarin we weer meer<br />
een nieuwsgierige en empathische houding<br />
naar elkaar gaan aannemen. Maar<br />
daar zijn we nog niet.”<br />
“Er worden bijvoorbeeld nog altijd heel<br />
veel plannen bedacht over mensen in de<br />
samenleving. Vaak wordt de stap overgeslagen<br />
om eerst in gesprek te gaan<br />
met de mensen die de echte kennis en<br />
ervaring hebben. Dat zorgt er weer voor<br />
dat er met hele verkeerde aannames<br />
plannen worden gemaakt en veel oplossingen<br />
als gevolg daarvan mislukken.”<br />
Onderstroom<br />
“Neem mensen die moeite hebben met<br />
lezen en schrijven. Het is niet genoeg<br />
om te bedenken dat ze naar een taalcursus<br />
moeten gaan. Want als je echt luistert<br />
naar wat hen tegenhoudt, kom je er-<br />
Roek Lips, spreker bij<br />
Speakers Academy®<br />
in gesprek met<br />
Prinses Laurentien<br />
van Oranje<br />
18<br />
SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong> ® MAGAZINE <strong>2022</strong>-<strong>2023</strong>
‘Ik heb nu vaak het gevoel dat<br />
we heel hard naar een plek<br />
lopen waar niemand wil zijn’<br />
SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong> ® MAGAZINE <strong>2022</strong>-<strong>2023</strong> 19
MAATSCHAPPELIJK VERANTWOORD ONDERNEMEN<br />
achter dat hun probleem in essentie niet alleen over de<br />
taal gaat, maar veel meer over het gevoel niet gehoord te<br />
worden in onze samenleving, weinig zelfvertrouwen hebben,<br />
bang zijn om hulp te vragen en angst voor instellingen.<br />
Als je dát snapt, ontwikkel je initiatieven vanuit die<br />
onderstroom en niet enkel vanuit het aanbod van een<br />
taalcursus.<br />
Als je een probleem wil oplossen, moet je het bij de bron<br />
aanpakken en niet aan het uiteinde van de stroom. En<br />
dingen bij de bron aanpakken kun je alleen maar doen<br />
door echt te luisteren naar wat er speelt en door dialoog<br />
waarin alle perspectieven gelijkwaardig zijn. Als je een<br />
vraagstuk bij de bron niet goed definieert, zullen de stappen<br />
die volgen het steeds net níet zijn.<br />
Het kenmerk van een goede dialoog is dat je de tijd neemt<br />
om het standpunt van anderen te ontrafelen, te onderzoeken<br />
en jezelf toe te staan verward te zijn door de nieuwe<br />
inzichten die je hoort. Door echt open te staan voor de<br />
perspectieven en ervaringen van anderen ontstaat er, als<br />
door een soort magie, een nieuw gedeeld beeld van de<br />
werkelijkheid. Het vraagt wel een principiële bescheidenheid<br />
om toe te geven dat je niet het hele beeld van de werkelijkheid<br />
hebt. Zo is de logica van een systeem heel anders<br />
dan de logica vanuit de mens.”<br />
Rustig in je hoofd<br />
“Het gaat erom dat je een gelijkwaardige ruimte creëert<br />
voor iedereen en de juiste signalen opvangt. Dat houdt<br />
ook in: voorbij de woorden luisteren en stilstaan bij wat<br />
niet gezegd wordt. Dat is alleen maar mogelijk als je rustig<br />
bent in je hoofd, anders hoor je niet wat er wordt gezegd<br />
en waar de verbanden liggen.<br />
Zo kom je er bijvoorbeeld achter dat ouders en kinderen<br />
die zijn gedupeerd in de kinderopvangtoeslagaffaire niet<br />
alleen slachtoffers, maar in de eerste plaats mede-burgers<br />
zijn. Krachtige, hardwerkende mensen die immens<br />
onrecht is aangedaan. Zorgmedewerkers, ambtenaren,<br />
vrachtwagenchauffeurs, om maar een aantal beroepen te<br />
noemen. Die waardigheid is hen ontnomen. Maar daar<br />
kom je alleen achter als je oprechte interesse hebt: ‘Wie<br />
ben jíj? Wat drijft jou?’, en daarna pas: ‘Wat is er allemaal<br />
gebeurd en wat heb je nu nodig om je leven weer te kunnen<br />
oppakken?’<br />
Het is mooi om bijvoorbeeld in Almere te zien dat dat bewustzijn<br />
nu echt is doorgedrongen binnen de gemeente.<br />
Ik mag daar een kleine bijdrage aan leveren door de dialoog<br />
te faciliteren, waarin de krachtige gedupeerde moeders<br />
een gelijkwaardige positie beginnen te krijgen.<br />
Gezien de urgentie moet het snel gebeuren, maar toch<br />
bereik je die gelijkwaardigheid alleen stap voor stap.”<br />
20<br />
SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong> ® MAGAZINE <strong>2022</strong>-<strong>2023</strong>
Bekijk profiel<br />
Omgaan met weerstand<br />
“Als je naar de kern van een probleem wil gaan moet<br />
je niet bang zijn dat het gaat schuren en dat er weerstand<br />
komt. Sterker nog, zo kom je dichter bij de overtuigingen<br />
en belangen van mensen. Ik wil de patronen<br />
die daar in het denken opgesloten zitten ontdekken,<br />
om zo bij de bron tot verandering te komen. En dan dus<br />
weer durven stil te staan om te kijken: wat is hier echt<br />
aan de hand. Niet meteen in actie schieten vanuit een<br />
logica.<br />
‘De laatste tijd denk<br />
ik steeds vaker aan de<br />
bekende uitspraak van<br />
Johan Cruijff:<br />
‘Je ziet het pas als je<br />
het doorhebt’<br />
Die ‘vertraging om te versnellen’ voelt vaak dubbel:<br />
veel vraagstukken zijn urgent om op te lossen maar<br />
vragen om een systemische benadering. Onze actiebereidheid<br />
is een kwaliteit van Nederland: we stropen<br />
de mouwen op en gaan aan het werk. Maar daar zit ook<br />
een keerzijde aan, namelijk het gevaar dat men in echt<br />
complexe vraagstukken te snel met de verkeerde dingen<br />
aan de slag gaat. De laatste tijd denk ik steeds vaker<br />
aan de bekende uitspraak van Johan Cruijff: ‘Je<br />
ziet het pas als je het doorhebt.’ Dat is echt zo. Pas als<br />
je echt ziet wat het probleem is en waar het om gaat,<br />
is het moment daar om in actie te komen.<br />
Onlangs kreeg ik een belangrijk inzicht in een gesprek<br />
met jongeren, waar ik tegelijk een beetje van schrok.<br />
Voor mij – en ik denk voor veel mensen van mijn generatie<br />
– is het ijkpunt voor democratie een gevoel van<br />
gezamenlijkheid. Die jongeren zeiden echter:<br />
‘Democratie is dat ík mijn stem mag laten klinken. Dat<br />
ík mag zijn wie ik ben.’ Het is belangrijk om dat sentiment<br />
serieus te nemen. Want als de ’ik’ het uitgangspunt<br />
en je oriëntatiepunt is, kijk je anders naar vertegenwoordiging<br />
van je stemgeluid en gezamenlijkheid.<br />
Die grondhouding van mensen constateren, ontrafelen<br />
en erkennen - zonder verder waardeoordeel - is zo<br />
belangrijk als je de vraag wilt beantwoorden hoe we<br />
onze samenleving goed met elkaar kunnen organiseren.<br />
Om gezamenlijkheid te bereiken moet je echt zorgen<br />
dat meerdere groepen elkaar weer gaan<br />
ontmoeten.”<br />
Dichter bij mezelf<br />
“Ook om te ontdekken wie je zelf bent en wie je wil zijn<br />
is ruimte nodig in je hoofd. Dat is niet iets dat je bedenkt,<br />
maar wat gaandeweg ontstaat. Inmiddels weet<br />
ik dat ik alleen maar kan leven vanuit bepaalde morele<br />
keuzes. Je geweten zorgt ervoor dat je die niet kan negeren.<br />
Uiteindelijk gaat het om onze bereidheid om zo<br />
diep en zuiver mogelijk in onszelf te kijken wat er nodig<br />
is en de vraag te stellen: wat staat ons te doen?<br />
Het geeft veel kracht om getrouwd te zijn met iemand<br />
met een heel zuiver kompas. Op het moment dat bij mij<br />
de onzekerheid toeslaat, kan ik dat bij hem toetsen. En<br />
andersom. We steunen elkaar in wat we doen en zullen<br />
ook altijd eerlijk zijn in onze feedback.<br />
Ik voel wel dat ik leef in een fase waarin ik voor mijn gevoel<br />
heel erg ben wie ik ben. Je kunt het wel of niet leuk<br />
vinden, maar dit is het. Dat is echt een zoektocht<br />
geweest.<br />
In het werk dat ik doe is het dagelijks een grote verwondering<br />
over al die verschillende perspectieven op<br />
de werkelijkheid die mensen erop nahouden. Misschien<br />
helpt mijn eigen onzekerheid me om meer vragen dan<br />
antwoorden te hebben. Mijn vader zegt altijd tegen mij:<br />
‘Je bent in feite altijd onzeker gebleven, maar dat heeft<br />
SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong> ® MAGAZINE <strong>2022</strong>-<strong>2023</strong> 21
MAATSCHAPPELIJK VERANTWOORD ONDERNEMEN<br />
je nooit in de weg gestaan om zeker te zijn van wat je moet<br />
doen.’ En toen ik vijftig jaar werd, zei hij: ‘Je hebt altijd op<br />
het snijvlak geleefd van wagen en slagen.’ Ik denk dat<br />
daar wat in zit.<br />
Ik voel me bevoorrecht om met zovele verschillende<br />
mensen een vertrouwensband te hebben opgebouwd:<br />
mensen die dakloos zijn, die moeite hebben met lezen en<br />
schrijven, kinderen en jongeren, mensen die door het<br />
systeem zijn vermorzeld of in armoede leven. Hun blik op<br />
de samenleving is vaak zo zuiver en helder, vaak helaas<br />
zo ontstaan door intens negatieve ervaringen. Ik ontmoet<br />
ook vele mensen binnen de systemen die vanuit een autonome<br />
blik naar vraagstukken te kijken. Die autonomie<br />
vraagt een bepaalde moed. Al die gesprekken en contacten<br />
houden mij scherp en ja, maken me nederig. Ik vind<br />
het echt vreselijk als mensen soms zeggen: ‘U geeft ons<br />
een gezicht.’ Niemand zou iemand anders nodig moeten<br />
hebben om een gezicht te hebben’.”<br />
Een bijdrage aan Academy <strong>Magazine</strong> ® van Roek Lips<br />
‘Voor iedereen<br />
die op zoek is<br />
naar zelfkennis,<br />
inspiratie en<br />
reflectie<br />
op de vraagstukken<br />
van onze tijd’<br />
© JEROEN DIETZ<br />
22<br />
SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong> ® MAGAZINE <strong>2022</strong>-<strong>2023</strong>
NIEUW LEIDERSCHAP<br />
ROEK LIPS<br />
Wie kies je<br />
om te zijn<br />
© Stella Gommans<br />
Hoe vinden we onze weg in een wereld die in crisis en in<br />
verwarring is? Wie kies je om te zijn in een tijd dat niets<br />
meer vanzelfsprekend is? Hoe blijf je hoopvol? Waar vinden<br />
we houvast?<br />
Socrates wist het al: we hebben de echte dialoog nodig om te<br />
ontdekken wie we zijn en hoe we ons tot de wereld om ons<br />
heen verhouden.<br />
Roek Lips is in gesprek gegaan met inmiddels meer dan 170<br />
bestuurders, wetenschappers, kunstenaars en andere mensen<br />
met een bijzonder verhaal, op zoek naar inspiratie en houvast.<br />
Al deze gesprekken zijn met camera vastgelegd. Door<br />
gebruik te maken van stijlvol gefilmde fragmenten zet Roek in<br />
deze interactieve sessie aan tot reflectie en dialoog. Aan de<br />
hand van opgedane inzichten, persoonlijke ervaringen en inspirerende<br />
verhalen neemt hij je mee en daagt je uit met prikkelende<br />
vragen.<br />
Een interactieve keynote, inspiratiesessie, of masterclass die<br />
houvast bieden in een tijd waarin niets meer vanzelfsprekend<br />
is. Want ondanks alles wat er op je pad komt, is er altijd de vrijheid<br />
om te kiezen.<br />
Het dagblad Trouw publiceert met regelmaat artikelen met<br />
verhalen uit de serie, die stuk voor stuk ‘best gelezen’ zijn. Zijn<br />
meest recente boek 'Wie kies je om te zijn', dat onlangs bij uitgeverij<br />
AMBO/ANTHOS verscheen is een groot succes en inspiratie<br />
voor velen.<br />
‘Wie kies je om te zijn’ met medewerking van onder anderen<br />
Ahmed Aboutaleb, Paul de Blot, Claudia de Breij, Louis<br />
van Gaal, Arnon Grunberg, Joke Hermsen, Reinbert de<br />
Leeuw, Irene van Lippe-Biesterfeld, Ivo Van Hove, Gerdi<br />
Verbeet, Damiaan Denys, Typhoon, Paul Verhaeghe, Jan<br />
Terlouw, Laurentien van Oranje en vele anderen.<br />
Roek Lips is een veelzijdig persoon: hij is journalist, schrijver,<br />
mentor, motivator, filosoof, adviseur, film- en theatermaker.<br />
Toen in 2011 zijn achttienjarige zoon Job onverwacht overleed<br />
koos hij ervoor zijn leven een andere wending te geven.<br />
Gefascineerd door de vraag ‘wat werkelijk van waarde is’ besloot<br />
hij opgedane inzichten met zo veel mogelijk mensen te<br />
delen.<br />
Met zijn scherpe en realistische blik op heden, verleden en<br />
toekomst heeft hij al velen weten te inspireren. Roek Lips:<br />
“Echt en authentiek leven en persoonlijk leiderschap kan alleen<br />
ontwikkeld worden als je fundamenteel reflecteert op wat<br />
werkelijk van waarde is.”<br />
Bekijk profiel<br />
Hoe vinden we onze weg in een wereld die in crisis en verwarring is? Roek Lips is<br />
daarover in gesprek met bestuurders, wetenschappers, kunstenaars, denkers en<br />
vele anderen, op zoek naar inspiratie en houvast. Afgelopen najaar verscheen in<br />
deze serie het boek Wie kies je om te zijn - Gesprekken en gedachten over een<br />
nieuwe tijd van Roek Lips.<br />
SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong> ® MAGAZINE <strong>2022</strong>-<strong>2023</strong> 23
Straatarts<br />
ontving<br />
tienduizenden<br />
euro’s aan giften:<br />
‘Ik was het zat<br />
dat ik mijn<br />
patiënten zag<br />
verzuipen’<br />
Door: Ellen de Visser<br />
Fotografie: Folkert Koelewijn<br />
Als huisarts en straatarts in kwetsbare wijken ziet<br />
Michelle van Tongerloo dagelijks de gevolgen van<br />
de stijgende kosten voor voedsel en energie. Ze<br />
tuigde een particulier systeem van hulpverlening<br />
op en ontving al tienduizenden euro’s aan giften.<br />
‘Ik was het zat dat ik mijn patiënten zag verzuipen.’<br />
Op de LinkedIn-pagina van straatarts Michelle<br />
van Tongerloo staat een filmpje van een enthousiaste<br />
ex-dakloze die zijn nieuwe flat<br />
laat zien. Drie jaar lang leefde hij op straat,<br />
samen met zijn hond, nadat hij door oplopende schulden<br />
in de problemen was gekomen. Toen hij eindelijk<br />
van de gemeente een woning kreeg, had hij geen huisraad.<br />
Van Tongerloo deed een oproep, waarna wildvreemden<br />
hem in een paar dagen tijd een complete inrichting<br />
bezorgden. ‘Ik heb eindelijk een bed’, klinkt het<br />
in onvervalst Rotterdams. ‘Dat dit zo snel geregeld is<br />
door mensen, ik ben jullie echt dankbaar.’ Camera op<br />
de hond: ‘En hij ook.’<br />
Zo gaat het vaker als Van Tongerloo op sociale media<br />
over haar werk schrijft. Haar verhalen over patiënten<br />
© JORDI SLOOTS<br />
24<br />
SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong> ® MAGAZINE <strong>2022</strong>-<strong>2023</strong>
INTEGRAAL ARTIKEL UIT VOLKSKRANT 20 AUGUSTUS <strong>2022</strong><br />
Bekijk profiel<br />
die zo hun best doen en het toch niet redden, spreken haar<br />
meer dan 30 duizend volgers op LinkedIn zo aan dat zich met<br />
regelmaat particuliere donateurs melden. Voor een dakloze<br />
jongen werd de tandartsrekening betaald, voor een alleenstaande<br />
moeder die in de problemen was gekomen door de<br />
dure energierekening werd een envelop bezorgd met 1.200<br />
euro, voor de zwangere vrouw die het moest doen met 20 euro<br />
in de week kwamen spullen en extra geld.<br />
‘Soms maken anderen een soort moeder Teresa van me’, zegt<br />
ze lachend terwijl ze zich in de schaduw op het terras aan een<br />
late lunch zet. ‘Maar het is ook gewoon mijn werk. Wel werk<br />
waar ik graag de schouders onder zet. Daar krijg ik energie<br />
van.’ Iedere dinsdag houdt Michelle van Tongerloo (39)<br />
spreekuur in de Pauluskerk in Rotterdam, waar ze hulp biedt<br />
aan daklozen, psychiatrische patiënten, verslaafden en mensen<br />
zonder verblijfsvergunning. Het spreekuur zit altijd vol.<br />
Daarnaast werkt ze als huisarts in een achterstandswijk:<br />
deels in een vaste praktijk, met elke donderdagavond een inloopspreekuur<br />
voor Oost-Europese arbeidsmigranten, en<br />
om het weekend bij een nieuwe, laagdrempelige huisartsenpost,<br />
waar ook patiënten zonder huisarts welkom zijn. Daar,<br />
in Rotterdam-Zuid, ziet ze vaak de problemen ontstaan die<br />
een leven kunnen onttakelen. ‘Patiënten uit mijn huisartsenpraktijk<br />
kan ik na een paar jaar in de Pauluskerk tegenkomen’,<br />
zegt ze.<br />
Dat miljoenen huishoudens nu in financiële problemen dreigen<br />
te komen door de hoge energierekening en dure boodschappen<br />
zet de schijnwerpers op problematiek die zij als<br />
huisarts al jaren tegenkomt: patiënten die keihard werken en<br />
die nét niet het hoofd boven water kunnen houden.<br />
Als straatarts ziet ze de laatste jaren ook een ander type dakloze:<br />
was het vroeger vooral de klassieke clochard, met lange<br />
baard en plastic tassen, verslaafd of met psychiatrische problemen,<br />
inmiddels gaat het veel vaker om mensen die wel een<br />
baan hebben maar geen huis, die in hun auto slapen of af en<br />
toe bij vrienden op de bank, mensen die we op straat niet als<br />
dakloos zouden herkennen. Nederland telt volgens het CBS<br />
32 duizend mensen zonder eigen woning, dat aantal is in vijftien<br />
jaar bijna verdubbeld. Het is vermoedelijk een onderschatting,<br />
de onzichtbare daklozen zijn niet meegeteld.<br />
De overheid trekt zich terug, de burgers moeten meer zelf oplossen,<br />
Van Tongerloo ziet de gevolgen op haar spreekuur en<br />
voelt de noodzaak om daarover te vertellen. Ze geeft lezingen,<br />
ze schrijft onder meer voor het online journalistieke medium<br />
De Correspondent en dan is er nog haar populaire LinkedInpagina,<br />
die leest als een serie columns.<br />
Rotterdam was een bewuste keuze voor de in Nijmegen geboren<br />
Van Tongerloo. Naast haar artsenopleiding, aan het<br />
Radboud UMC, studeerde ze fotografie aan de kunstacademie<br />
in Breda. Haar toenmalige docent was een Rotterdammer<br />
en haalde haar weleens naar de stad om te fotograferen. ‘Daar<br />
zag ik de armoede en de sociale ellende, en daar wilde ik mee<br />
aan de slag. Foto’s maakte ik vooral in moeilijke, kwetsbare<br />
wijken. Als ik later huisarts word, dacht ik, dan graag in zo’n<br />
wijk.’<br />
Waarom de keuze om dan ook nog straatarts te worden?<br />
‘Ik vind mijn werk heel leuk en dat vinden mensen soms gek.<br />
Hoe kun je ellende en armoede nou leuk vinden? Maar ik voel<br />
veel verantwoordelijkheid en dat kan ik kwijt in mijn werk als<br />
straatarts. Als het me lukt om mensen te helpen, is dat motiverend<br />
en inspirerend.<br />
‘De Pauluskerk vind ik een bijzonder instituut. Ik ben niet religieus<br />
opgevoed, maar ik ben religie steeds meer gaan waarderen.<br />
Omdat de liefde voor de medemens onvoorwaardelijk<br />
is, omdat ik er de normen en waarden in vind die we nodig<br />
hebben in dit leven. In de Pauluskerk wordt niemand opgegeven.<br />
Natuurlijk hebben wij ook te maken met agressie, we zetten<br />
mensen soms ook de kerk uit. Maar er moet wel veel gebeuren<br />
willen ze niet meer welkom zijn.’<br />
Hebben buitenstaanders een verkeerd beeld van<br />
armoede?<br />
‘Het idee is vaak dat mensen daar zelf schuldig aan zijn. Maar<br />
armoede is gewoon een gebrek aan geld. Ik veroordeel niet<br />
meer, daarvoor heb ik al te veel gezien. Ik kijk of ik mijn patiënten<br />
kan helpen om betere keuzes te maken, maar dat is<br />
vaak nog niet zo makkelijk.<br />
‘Ik ken een alleenstaande moeder met drie kinderen en die<br />
hebben allemaal overgewicht. Ze zit in de bijstand vanwege<br />
een chronische ziekte, ze kan haar huur niet meer betalen omdat<br />
de energierekening 250 euro is gestegen. Dus geeft ze<br />
haar kinderen bijna elke dag friet. Ze krijgt ook eten van de<br />
voedselbank, maar dat aanbod is een stuk eenzijdiger geworden.<br />
Dan kan ik wel tegen haar zeggen dat ze volgens de schijf<br />
van vijf moet gaan koken, maar als ik met haar uitpluis hoe<br />
haar week eruitziet, welke keuzes ze maakt en wat daar financieel<br />
achter zit, dan kom ik tot de conclusie dat ik waarschijn-<br />
SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong> ® MAGAZINE <strong>2022</strong>-<strong>2023</strong> 25
INTEGRAAL ARTIKEL UIT VOLKSKRANT 20 AUGUSTUS <strong>2022</strong><br />
lijk hetzelfde zou doen. En dat ik gezegend ben dat ik<br />
andere keuzes kan maken, omdat ik een goede baan<br />
heb.’<br />
Kansenongelijkheid zag Van Tongerloo al in haar jeugd,<br />
laverend tussen de twee werelden waarin ze opgroeide.<br />
Toen ze werd geboren, op een flatje in Nijmegen-<br />
Dukenburg, waren haar ouders al uit elkaar. Haar moeder<br />
zat in de bijstand, waar ze zich later uit werkte, haar<br />
vader woonde met zijn nieuwe gezin in een chique wijk.<br />
De kleine Michelle ging wekelijks heen en weer en<br />
merkte dat ze zich veel meer thuisvoelde in de wereld<br />
van haar moeder.<br />
‘Misschien had ik bij mijn vader onbewust het gevoel<br />
dat ik anders was dan de rijke mensen met wie ik daar<br />
omging. Als ik terugdenk aan die tijd, besef ik wat rijkdom<br />
deed voor de kansen van kinderen.’<br />
Een kind van rijke ouders heeft de wind in de rug?<br />
‘Niet per se, ik heb ook de druk gezien die er op die kinderen<br />
wordt gelegd. Ik gaf bijles aan een jongen die pas<br />
mocht komen eten als hij zijn Latijnse rijtjes voor zijn<br />
moeder kon opdreunen. Dat vond ik volkomen gestoord,<br />
maar hij deed wel gymnasium – terwijl ik mavohavo-advies<br />
kreeg. De basis verschilt, een kind van rijke<br />
ouders krijgt meer kansen.<br />
‘Ik ben nooit in armoede opgegroeid, maar ik heb bij<br />
vriendinnetjes wel gezien wat geldgebrek voor gevolgen<br />
heeft. Te kleine huizen, geen ruimte om rustig je<br />
huiswerk te maken, alleenstaande moeders die hard<br />
moeten werken, die altijd uitgeblust zijn en tegen de<br />
kinderen zeggen: ga maar de straat op.’<br />
Wat u zag in uw jeugd, ziet u nu terug in de<br />
spreekkamer?<br />
‘Ik vraag vaak aan patiënten waar ze vandaan komen.<br />
Nou, bijna niemand komt uit de gegoede wijken, het is<br />
oneerlijk verdeeld. Een paar dagen geleden liep ik met<br />
mijn kinderen door Rotterdam en zag ik een van mijn<br />
patiënten liggen, laveloos, in de brandende zon.<br />
Iedereen liep langs en niemand deed wat. Wij hadden<br />
hem in de Pauluskerk tijdelijk een bed aangeboden omdat<br />
hij moest herstellen van een ziekte. Maar hij is statenloos,<br />
en daarom heeft hij volgens de gemeente geen<br />
recht op opvang, dus was hij de straat weer op gestuurd.<br />
Ik heb hem teruggebracht naar de kerk.<br />
‘Als hij op een andere plek was geboren, had hij andere<br />
kansen gehad en dat maakt me zo boos. Die onrechtvaardigheid,<br />
daar struikel ik over in mijn werk.’<br />
In de Pauluskerk, in het centrum van Rotterdam, biedt<br />
Van Tongerloo met haar collega’s gratis hulp aan de<br />
kwetsbaarste mensen in de stad. Er wordt gekookt, er<br />
zijn tijdelijke slaapplekken, er is medische zorg, psychische<br />
ondersteuning, en wie dat nodig heeft krijgt leefgeld,<br />
kleding of spullen.<br />
‘De Pauluskerk vind ik een<br />
bijzonder instituut. Ik ben<br />
niet religieus opgevoed,<br />
maar ik ben religie steeds<br />
meer gaan waarderen’<br />
Maar de financiële middelen zijn beperkt, de Pauluskerk<br />
is er bovendien niet voor werkende armen en in haar<br />
huisartsenpraktijk komt Van Tongerloo ook steeds vaker<br />
mensen tegen die hulp nodig hebben. Zo ontstond,<br />
spontaan, een particulier systeem van hulpverlening,<br />
van ‘donoren’, zoals ze de mensen noemt die reageren<br />
op haar verhalen en geld beschikbaar stellen. ‘Ik was<br />
het zat dat ik mijn patiënten zag verzuipen’, zegt ze.<br />
De eerste voor wie ze op die manier hulp financierde,<br />
was Elys, een 24-jarige alleenstaande moeder die ’s<br />
nachts in een fabriek werkte zodat ze overdag voor haar<br />
kind kon zorgen, een jongetje met ernstige gedragsproblemen.<br />
De gemeente draalde met het toekennen van<br />
een persoonsgebonden budget voor haar zoon en intussen<br />
zwermde er een ‘bijennest aan zorgonzin’ om<br />
haar heen: een jeugdcoach, een mentor, een psycholoog,<br />
een medewerker van de sociale dienst – een wirwar<br />
van hulpverleners, die niets van elkaar wisten en elkaar<br />
tegenwerkten. Terwijl er maar één ding nodig was:<br />
rust en een inkomen waarmee ze wél de rekeningen<br />
kon betalen. ‘Ik kon het niet meer aanzien. Ik heb particuliere<br />
financiering gevonden en met dat geld kon ze<br />
hulp voor haar zoontje regelen bij iemand die zij vertrouwde.<br />
Dat is gelukt, ze is inmiddels afgestudeerd<br />
met een 9,4 gemiddeld. Het gaat nu veel beter met hen.’<br />
Na Elys volgden meer patiënten. Het afgelopen jaar<br />
26<br />
SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong> ® MAGAZINE <strong>2022</strong>-<strong>2023</strong>
ontving Van Tongerloo meer dan 80 duizend euro aan giften.<br />
‘Geen overhead. Geen managers. Geen vergaderingen’,<br />
schreef ze op LinkedIn. ‘Een op een dus het gaat snel.’<br />
Hoe gaat dat in de praktijk, brengt u een donor met een<br />
patiënt in contact?<br />
‘Nee, de patiënt blijft anoniem, de donor betaalt een rekening,<br />
rechtstreeks of via mij. Soms komen mensen ook zomaar een<br />
envelop met geld bij mij afgeven, die breng ik dan langs. Al dat<br />
contante geld is niet ideaal maar ik kan het niet op mijn rekening<br />
laten storten, dus ik ben van plan een stichting op te richten.<br />
Dan kan ik de donaties beter verdelen en ook gaan samenwerken<br />
met andere hulporganisaties.’<br />
Wat ziet u gebeuren met uw patiënten als ze zo concreet<br />
worden geholpen?<br />
‘Stress en armoede vergroten de slechte karaktereigenschappen<br />
van mensen. Ik zie mijn patiënten echt veranderen als ze<br />
meer steun krijgen. Je moet niet helpen door te praten, dat<br />
komt later wel, je moet eerst vragen wat iemand nodig heeft.<br />
En dat is vaak gewoon extra geld of praktische hulp.<br />
‘Alleen wordt die vraag niet gesteld. Echt álle kwetsbare patiënten<br />
die ik in mijn huisartsenpraktijk probeer te helpen, hebben<br />
een sliert hulpverleners om zich heen die naar elkaar wijzen.<br />
In het begin geloofde ik niet wat ik hoorde en dacht ik dat<br />
patiënten dat aan zichzelf te wijten hadden. Maar nu bel ik alle<br />
partijen, dat vind ik ook gewoon leuk om te doen, en ben ik ervan<br />
overtuigd dat de werkelijkheid heel kafkaësk is.<br />
‘Moeders met geldzorgen hebben vaak ook problemen met<br />
hun kinderen en dan krijgen ze een coach toegewezen, vanuit<br />
een wijkteam of vanuit de ggz, die opvoedkundige tips gaat<br />
geven. Ik word daar helemaal kriegel van, ga gewoon de afwas<br />
voor ze doen ofzo. Ik heb een paar van die dossiers ingezien<br />
en daar gaan duizenden euro’s naartoe. Geef die moeders<br />
dat geld, daar hebben ze veel meer aan. Dat soort<br />
adviezen zijn vaak nog moraliserend ook. De coaches weten<br />
het beter want zij hebben ervoor doorgeleerd, terwijl ze vaak<br />
weinig of niets van de omstandigheden in een gezin<br />
afweten.’<br />
Kunt u iedereen helpen of moet u keuzes maken?<br />
‘Toen ik pas begon in de Pauluskerk, had ik slapeloze nachten.<br />
Ik zag zo veel ellende, maar het budget van de kerk is niet<br />
onuitputtelijk. Er zitten regelmatig patiënten tegenover me die<br />
oneigenlijk gebruik willen maken van de Nederlandse gezondheidszorg.<br />
Mensen komen uit de hele wereld naar ons toe omdat<br />
ze denken dat ze hier gratis zorg kunnen krijgen. Ik heb<br />
zelfs een keer een man op mijn spreekuur gehad die zo van<br />
het vliegveld kwam, zijn koffer nog in de hand. Hij had een nierdialyse<br />
nodig, maar kon dat in zijn eigen land niet betalen. De<br />
plaatselijke kerk had een ticket voor hem bij elkaar<br />
gespaard.<br />
‘De dominee van de Pauluskerk, die ik om advies vroeg, zei<br />
me dat hij op mijn oordeel vertrouwt. Ik kwam aanvankelijk zo<br />
met mezelf in de knoop. Die patiënten komen niet voor niets,<br />
ze moeten naar het ziekenhuis, maar ze hebben er geen recht<br />
op. Maar wat is dat voor recht? En trekken wij in Europa niet<br />
een fort op waar deze mensen de dupe van zijn? Ik ga nu af<br />
op mijn gevoel, ik weiger ook weleens. Dan worden patiënten<br />
soms erg boos, maar dat vind ik niet erg meer.’<br />
Zijn de patiënten uit de Pauluskerk eigenlijk welkom bij<br />
uw collega-artsen en in ziekenhuizen?<br />
‘In Rotterdam gaat het redelijk goed. Maar ik krijg onverzekerde<br />
patiënten uit heel Nederland op mijn spreekuur en als ik die<br />
probeer door te verwijzen naar ziekenhuizen elders, dan krijg<br />
ik zo veel smoezen te horen, ze worden vaak gewoon geweigerd.<br />
Terwijl er subsidieregelingen zijn voor de hulp aan onverzekerden.<br />
Die regelingen zijn ingewikkeld, het kan moeite kosten<br />
om aan je geld te komen en artsen hebben het al zo druk.<br />
Ik snap het wel, maar ik zie de gevolgen bij mijn patiënten, ze<br />
lopen veel te lang door met hun klachten. ‘Afgelopen week<br />
nog kwam er een dakloze op mijn spreekuur die in zijn arm was<br />
gebeten door een teek. De arts die hij bezocht, weigerde hem<br />
te helpen. De plek ging ontsteken, hij meldde zich op eigen<br />
houtje bij de spoedeisende hulp, maar werd weggestuurd omdat<br />
hij eerst 250 euro moest betalen. Toen ik hem uiteindelijk<br />
zag, was zijn arm zo gezwollen door de infectie dat zijn spieren<br />
dreigden af te sterven, hij moest onmiddellijk worden geopereerd.<br />
Dat had voorkomen kunnen worden als er een arts<br />
was geweest die de teek er even uit had gehaald en hem een<br />
antibioticakuur had gegeven.’<br />
Komt het voor dat uw goede bedoelingen zich tegen u<br />
keren in de een-op-eenhulpverlening die u heeft<br />
opgezet?<br />
‘Tot nu toe is er nog nooit een patiënt geweest die er misbruik<br />
van heeft gemaakt en om geld heeft gevraagd. Maar dat risico<br />
bestaat inderdaad: kom naar de huisartsenpraktijk van<br />
Michelle, want dan krijg je een kinderwagen. De hulp die ik<br />
bied, maakt me kwetsbaar, maar dat vind ik niet erg. We hebben<br />
in Nederland zó geleerd om ons te distantiëren van de<br />
mensen die we helpen, terwijl dat helemaal niet is waar deze<br />
tijd om vraagt. Ik heb een jaar op Sint-Eustatius gewerkt en<br />
daar heb ik gezien hoe mooi het is als je als gemeenschap voor<br />
elkaar zorgt.’<br />
SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong> ® MAGAZINE <strong>2022</strong>-<strong>2023</strong> 27
INTEGRAAL ARTIKEL UIT VOLKSKRANT 20 AUGUSTUS <strong>2022</strong><br />
‘Soms maken anderen een soort moeder<br />
Teresa van me’, zegt ze lachend’<br />
Bekijk profiel<br />
Anderhalf jaar geleden kwam ze terug van Sint-Eustatius,<br />
het op een na kleinste eiland van Caribisch Nederland (22<br />
vierkante kilometer, 3.200 inwoners). Haar ervaringen beschreef<br />
ze dit voorjaar in een artikel in Vrij Nederland met<br />
eigen foto’s. Het eiland telt één ziekenhuis, dat ze runde<br />
met drie andere huisartsen, van wie er twee lange tijd weg<br />
waren. Ze werkte dag en nacht. En toen kwam corona.<br />
‘Het was het beste en het slechtste jaar dat ik heb meegemaakt’,<br />
zegt ze.<br />
Waarom wilde u daarheen?<br />
‘Ik werk zelf bijna alleen maar met migranten, ik heb veel<br />
collega’s met een migratieachtergrond en ik was zelf nog<br />
nooit migrant geweest. Dus ik dacht: zou werken in een<br />
ander land met een andere cultuur een betere arts, een<br />
ander mens van me maken?’<br />
Wat heeft u er geleerd?<br />
‘Op het eiland heerst veel armoede en er is geen sociaal<br />
vangnet zoals hier, want het ene Nederland is kennelijk<br />
het andere niet. Dus vangen de Eustatianen elkaar op, als<br />
dat kan. De onderlinge betrokkenheid is groot. Dat vond<br />
ik eerst heel lastig. Mijn mobiele nummer circuleerde al<br />
snel over het eiland en als ik niet opnam, kwamen de patiënten<br />
gewoon naar mijn huis toe. ‘De professionele distantie<br />
die ik als Nederlandse arts gewend was, bleek daar<br />
onmogelijk. Want de patiënten waren ook de docent van<br />
mijn zoon en ook de oppas van mijn dochter. Ik heb er geleerd<br />
hoe belangrijk het is om als arts dicht bij je patiënten<br />
te staan. Omdat nabijheid en vertrouwen de zorg beter<br />
maken.<br />
‘Maar ik leerde ook een bittere les. Toen corona uitbrak,<br />
kreeg ik mijn ernstig zieke patiënten nauwelijks het eiland<br />
meer af. De andere eilanden sloten hun grenzen, van onderlinge<br />
solidariteit in het koninkrijk was weinig te merken.<br />
Ik heb Sint-Eustatius in coronatijd overleefd, dus nu<br />
kan ik alles aan, de stress heeft minder vat op me, ik ben<br />
minder bang geworden.’<br />
Is dat handig voor uw vak, om minder bang te zijn?<br />
‘Ik ben realistisch. Met de risico’s die ik neem, is de kans<br />
op een tuchtzaak heel groot, zeker als straatarts. Ik geef<br />
bijvoorbeeld soms methadon aan een verslaafde. Er komen<br />
patiënten op mijn spreekuur die in de gevangenis<br />
hebben gezeten en daar versuffende middelen hebben<br />
gekregen om de situatie aan te kunnen. Op de dag van<br />
hun vrijlating worden ze vaak meteen naar de Pauluskerk<br />
gestuurd. Geef ik ze niks, dan is het risico groot dat ze het<br />
slechte pad op gaan om aan spul te komen. Geef ik ze wel<br />
wat, dan weet ik niet wat ze er verder nog bij gebruiken.<br />
In een afkickkliniek is er overzicht, maar deze mensen<br />
gaan de straat op en wie weet scoren ze daar ook nog heroïne<br />
en spuiten ze zichzelf in een coma. Dan ben ik de<br />
schuldige.<br />
‘Ik heb het al eens zien misgaan, toen ik een onverzekerde<br />
patiënt met een hartprobleem wegstuurde. Ik was<br />
bang dat de ambulance niet voor hem zou komen en ik<br />
dacht dat hij het wel zou redden, dat stukje naar het ziekenhuis.<br />
En toen kreeg hij voor de Pauluskerk een hartstilstand.<br />
Hij heeft het overleefd, maar als hij een tuchtzaak<br />
had aangespannen, zou ik misschien wel zijn<br />
veroordeeld. Ook al had ik kunnen uitleggen waarom ik<br />
hem liet gaan. Maar als je dit werk doet, kun je jezelf niet<br />
laten leiden door angst.’<br />
We hebben voor het eerst een minister voor<br />
Armoedebeleid. Ziet u voor uzelf een rol weggelegd<br />
in de politiek?<br />
‘Je moet mij niet vragen aan welke knoppen zij zou moeten<br />
draaien, dat weet ik niet, daarvoor vind ik het beleid<br />
te complex. Ik vind het ook te makkelijk om te zeggen dat<br />
de oplossing altijd van de politiek moet komen. We hebben<br />
een sterke overheid nodig voor een goede gezondheidszorg,<br />
goed onderwijs en een functionerende rechtsstaat,<br />
maar verder denk ik dat wij veel meer voor elkaar<br />
moeten doen. Laten we proberen de oorzaak van de problemen<br />
aan te pakken. Waarom zijn er zo veel daklozen,<br />
waarom hebben zo veel mensen psychische problemen,<br />
waarom lopen er in Rotterdam ’s avonds nog zo veel kinderen<br />
op straat?’<br />
Maakt alle hulp die wordt aangeboden u niet trots?<br />
‘Toen ik terugkwam van Sint-Eustatius had ik veel moeite<br />
om hier weer te wennen. Op het eiland maakten de<br />
mensen altijd een praatje met elkaar, hier proefde ik onmiddellijk<br />
weer die afstandelijkheid. Het doet me goed<br />
dat er nu zo veel reacties komen op mijn verhalen, dat<br />
mensen bereid blijken om volslagen onbekenden te helpen<br />
omdat ze zijn geraakt door wat ik over ze schrijf. Trots<br />
is niet het goede woord, het stemt me hoopvol.’<br />
28<br />
SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong> ® MAGAZINE <strong>2022</strong>-<strong>2023</strong>
COLUMN<br />
Bekijk profiel<br />
YNZO VAN ZANTEN<br />
Over wiens<br />
purpose<br />
gaat het<br />
nou écht?<br />
“De afgelopen tien jaar zag ik als ‘Chief Evangelist’ en<br />
‘Head of People & Culture’ van Tony’s Chocolonely heel<br />
vaak dat bedrijven, hoe goed bedoeld ook, de plank<br />
missloegen wanneer het over ‘purpose’ of impact ging.<br />
Bedrijven hebben het erg vaak alleen maar over zichzelf,<br />
over hoe goed ze wel niet zijn voor de wereld en hoe<br />
duurzaam ze bezig zijn.<br />
Maar als je als organisatie écht impact wil maken, als je<br />
écht gezien en genoemd wilt worden door mensen als<br />
toonaangevend betekenisvol bedrijf, dan zorg je dat je je<br />
klanten of leden of volgers helpt te worden wie ze ten<br />
diepste willen zijn. Dan help je ze om hun leven leuker,<br />
duurzamer, makkelijker, mooier, socialer, gelijkwaardiger,<br />
spannender, groener en simpelweg beter te maken.<br />
Ik vertel graag hoe jullie als organisatie je plek kunnen<br />
pakken in deze nieuwe economie, deze nieuwe realiteit.<br />
Ik laat je zien hoe jullie je eigen mensen en je cultuur de<br />
boventoon laat voeren en waarom je de term HR maar<br />
beter snel kan vergeten. Én ik vertel je hoe impact en<br />
financieel succes prima hand in hand kunnen gaan en<br />
elkaar versterken. Mits je het goed en doordacht<br />
aanpakt natuurlijk.”<br />
© COPYRIGHT CLEARED<br />
SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong> ® MAGAZINE <strong>2022</strong>-<strong>2023</strong> 29
IN DE SCHIJNWERPERS<br />
Bekijk profiel<br />
MARKETING<br />
PAUL HASSELS<br />
MÖNNING<br />
B2B<br />
marketing &<br />
sales strateeg:<br />
van de 5 P's<br />
naar 'Triple P'<br />
Paul Hassels Mönning is commercieel strateeg en<br />
ondernemer in B2B. Vanuit zijn bedrijf dutchmarq helpt<br />
hij B2B marketing- en salesteams tot betere, duurzame<br />
groei te komen. Als nuchtere adviseur, meewerkend<br />
strateeg en trainer. En met oog voor de juiste mix tussen<br />
‘digitaal en toch persoonlijk’.<br />
Bij Capgemini en Fujitsu deed hij internationale ervaring<br />
op in diverse rollen zoals bidmanager, programmamanager<br />
en marketingdirecteur. Paul schreef het<br />
managementboek ‘Brainbound Marketing, nieuwe online<br />
verkoopstrategieën in B2B’ (Van Duuren) en draagt als<br />
trainer en docent bij aan diverse opleidingen: via<br />
Edumundo en Beeckestijn Business School en<br />
in-company.<br />
© MARJOLEIN ANNEGARN GARN FOTOGRAFIE<br />
Relevante ontwikkelingen en 'best practices' in digitalisering<br />
en verduurzaming vertaalt Paul graag naar de<br />
belangrijkste 'do’s en don’ts' in de zakelijke markt. Goed<br />
zakendoen en goed doen kunnen in zijn optiek prima<br />
hand-in-hand gaan: People, Planet & Profit.<br />
Een keynote, webinar of lezing van Paul is energiek,<br />
humorvol en toegankelijk en prikkelt zowel tot nadenken<br />
als doen. Zijn ervaring als (amateur)acteur zet hij daarbij<br />
ook op een zakelijk podium graag in om zijn publiek in<br />
woord, gebaar én beeld een spiegel voor te houden en<br />
te inspireren.<br />
30<br />
SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong> ® MAGAZINE <strong>2022</strong>-<strong>2023</strong>
IN DE SCHIJNWERPERS<br />
JOYCE DE RUITER<br />
Bekijk profiel<br />
Hoe ontwikkel je een<br />
wendbare mindset?<br />
Op haar zestiende krijgt Joyce de Ruiter een<br />
diagnose die haar toekomstperspectief<br />
ingrijpend verandert: ‘Je wordt doof én blind’.<br />
© ERIK KOTTIER<br />
Langzaam verliest ze haar twee zintuigen<br />
waarmee ze communiceert en zelfstandig kan<br />
functioneren. Ze leeft in een continu veranderproces<br />
met de keuze: hoe ga ik hiermee om?<br />
Ondanks alles ziet Joyce de wereld positief, want<br />
zoals zij zelf zegt: “Ik hoef niet te kunnen zien om<br />
een visie te hebben en ik hoef niet te kunnen<br />
horen om gehoord te worden.”<br />
Veranderingen krijgen we allemaal op ons pad en doen een<br />
enorm beroep op onze persoonlijke wendbaarheid.<br />
Ben jij een lijder of een leider?<br />
Wendbaarheid is een van dé kerncompetenties van de toekomst.<br />
Maar hoe word je wendbaar?<br />
Als spreker is Joyce een autoriteit op het gebied van wendbaarheid<br />
en veerkracht in tijden van verandering. Tijdens haar<br />
maatwerk keynote neemt ze haar publiek mee in hoe je een<br />
wendbare mindset ontwikkelt. Ze deelt haar persoonlijke verhaal<br />
en de beste inzichten uit de psychologie van veranderen,<br />
zodat je veranderingen gaat zien en benutten als<br />
groeikansen.<br />
Zo houdt zij live of online op verrassende wijze en met een<br />
vleugje humor wekelijks honderden professionals, managers,<br />
ondernemers en hun medewerkers dezelfde spiegel voor:<br />
onderuit of vooruit?<br />
‘Je kunt niet<br />
het slachtoffer<br />
zijn van de<br />
verandering,<br />
alleen van jouw<br />
houding’<br />
Impact, beleving en kippenvel gegarandeerd!<br />
De keynote van Joyce kan worden aangevuld met interactieve<br />
opdrachten, een talkshow of vocale intermezzo’s door zangeres<br />
Hiske Bongaarts onder muzikale begeleiding van een<br />
gitarist. Joyce is naast spreker ook ambassadeur van Stichting<br />
Ushersyndroom en auteur van onder andere ‘Niet horen Niet<br />
zien Niet zwijgen’. Een prachtig autobiografisch verhaal over<br />
levenshaast en de zoektocht naar 'dealen' met het continue<br />
veranderproces waar zij in leeft.<br />
SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong> ® MAGAZINE <strong>2022</strong>-<strong>2023</strong> 31
COLUMN<br />
IR. DRS. BOB WIND, DAGVOORZITTER<br />
Snel denkvermogen en<br />
communicatietalent zijn de basis<br />
van mijn dagvoorzitterschap<br />
Bekijk profiel<br />
Een kennismaking met Bob Wind, wat hem inspireert en wat zijn visie is op het dagvoorzitterschap.<br />
“Ik ben in Groningen geboren (1976) en opgegroeid. Na het<br />
Praedinius Gymnasium heb ik Technische Natuurkunde gestudeerd<br />
aan de Rijksuniversiteit in Groningen. Om mijn visie<br />
te verbreden en mezelf ook op expressief en communicatief<br />
vlak verder te ontwikkelen, besloot ik auditie te doen op de toneelschool<br />
in Arnhem. Deze vier jaren vormden een mooie en<br />
unieke basis om op te bouwen. Er volgde een aantal jaren van<br />
acteren bij theatergezelschappen als het Nationale Toneel, diverse<br />
films en televisieseries en ik sloot me aan bij ‘charity’<br />
Ubuntu, waarvoor ik een tijd in Johannesburg heb gewoond<br />
om kinderen met minder kansen dan wij continuïteit te geven<br />
en hen te helpen zich te ontwikkelen.<br />
Mezelf te blijven ontwikkelen en te groeien als persoon vind ik<br />
belangrijk. Ik heb vele workshops en cursussen gevolgd, waarbij<br />
ik een sterker beeld heb gekregen van mezelf. Waar liggen<br />
mijn uitdagingen en wat stroomt? Waar en van wie kan ik leren<br />
en wat heb ik de wereld te bieden. De verbinding tussen het<br />
met je voeten in de klei staan, maar wel met een breed gezichtsveld<br />
en inlevingsvermogen is mijn vorm van perfectie.<br />
Energietransitie<br />
Tien jaar geleden kwam er een bezinningsmoment: duurzame<br />
energie en de enorme maatschappelijke uitdaging van de<br />
energietransitie trokken mijn aandacht. Ik besloot een tweede<br />
master in de Technische Natuurkunde te doen richting zonneenergie.<br />
Ondertussen werd ik steeds vaker gevraagd om dagvoorzitterschappen<br />
te doen en merkte ik dat dit podium mij de<br />
juiste balans geeft tussen inhoudelijke kennis en communicatie.<br />
Het gaat me vloeiend af en ik krijg er een enorme dosis<br />
energie van.<br />
Waarin ik mij onderscheid als dagvoorzitter<br />
Mijn snelle denkvermogen en communicatietalent vormen<br />
een geweldige basis als dagvoorzitter. Ik heb inmiddels vele<br />
congressen voorgezeten, interviews gedaan en spreken in het<br />
openbaar is iets waar ik van nature goed in ben. Ik vind het<br />
leuk, het geeft me energie en ik hou ervan om de diepte in te<br />
gaan samen met publiek en sprekers. Hoe techniek de mensheid<br />
kan dienen en de energietransitie vorm krijgt is een maatschappelijk<br />
vraagstuk dat mij enorm intrigeert. Er ligt zoveel<br />
potentie in het verruimen van ons blikveld en onze aandacht<br />
en kennis in een gezamenlijke richting sturen. Het creërend<br />
vermogen van de mens is uiterst interessant en sterk. Na mijn<br />
laatste congres afgelopen juni vertelde de organisator mij vol<br />
enthousiasme dat ik een congres kan laten ‘swingen’. Toen ik<br />
vroeg wat hij daarmee bedoelde zei hij dat ik inhoudelijke diepte<br />
met lichtheid en humor heel toegankelijk weet te maken.<br />
Wat mij inspireert<br />
Mijn inspiratie komt voort uit de weidsheid van het denkvermogen,<br />
verbonden met het hart. Wat heeft de wereld echt nodig<br />
en hoe gaat de wereld er uitzien als wij mensen ons ten<br />
volle gaan realiseren wie we zijn en vanuit die plek het compleet<br />
toegankelijke potentieel gaan leven?”<br />
32<br />
SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong> ® MAGAZINE <strong>2022</strong>-<strong>2023</strong>
LEZINGEN | DAGVOORZITTER<br />
GREG SHAPIRO<br />
‘American Netherlander’<br />
dé cheerleader voor<br />
Nederland<br />
Bekijk profiel<br />
Hij is wereldberoemd sinds hij de stem van Donald Trump perfect imiteerde in Arjen<br />
Lubachs ‘Netherlands Second’-video (inmiddels bijna 30 miljoen keer bekeken). Greg<br />
Shapiro was al bekend als acteur via Boom Chicago en als presentator en schrijver van<br />
Comedy Central News. Inmiddels is hij ook auteur en vlogger, met als onderwerp Nederland en<br />
Nederlandse innovaties. Hij is een zelfbenoemd ‘cheerleader van Nederland’.<br />
© ADRIE MOUTHAAN<br />
Greg Shapiro woont sinds 1994 in Nederland en is getrouwd<br />
met een Nederlandse vrouw. Doordat hij hier nu al<br />
meer dan de helft van zijn leven woont kent hij zowel de<br />
Amerikaanse als de Nederlandse cultuur door en door en<br />
kan hij ze naast elkaar leggen. Regelmatig geeft hij masterclasses<br />
over de Nederlandse cultuur: ‘Culture Shock<br />
Therapy’ of ‘How to Be Dutch: the Quiz’.<br />
Het maakt hem een gewilde tweetalige spreker op grote,<br />
soms internationale evenementen. “I’ve lived here long<br />
enough to be proud of the Netherlands, but I’m still<br />
American enough to not care how loud I am about it”, zegt<br />
Greg in zijn eerste moedertaal. “Vaak heb ik het eerst even<br />
over de cultuurschok, de stereotypes zoals seks, drugs<br />
en de Nederlandse bescheidenheid. Daarna ga ik er dieper<br />
op in, beseffend dat het hier beter is dan ik gewend<br />
was in Amerika. Eigenlijk ben ik als ‘The American<br />
Netherlander’ een groot fan van Nederlandse uitvindingen,<br />
innovaties, watermanagement en andere technieken.<br />
Ik ben een soort cheerleader geworden.”<br />
Visitekaartje<br />
Hij vindt het opmerkelijk dat de ‘Netherlands Second’- video<br />
als een soort visitekaartje is gebruikt door prins<br />
Constantijn en het Netherlands Foreign Investment<br />
Agency tijdens handelsmissies. “Net als in de video benoem<br />
ik de Afsluitdijk, een wonder van waterengineering,<br />
en maak ik de connectie met de New Orleans deltawerken<br />
die gebouwd zijn met hulp van de Nederlanders.<br />
Even Nederland bellen. Containership vast in het<br />
Suezkanaal? Even Nederland bellen. Wil je de grote vuilnisbelt<br />
in de Stille Oceaan opruimen? Even Nederland<br />
bellen. Ik kan zoveel leuke voorbeelden noemen!<br />
Vaak zijn buitenlanders verbaasd om te horen dat de uitvoerende<br />
bedrijven Nederlands zijn. Maar in veel gevallen<br />
zijn ook de Nederlanders zelf verbaasd! Dat verwerk<br />
ik allemaal in mijn lezingen, bijvoorbeeld voor de TU Delft,<br />
voor Mosa Meat (kweekvlees) en ook voor een project<br />
met Wageningen University & Research.”<br />
Greg introduceert binnenkort zijn vernieuwde YouTubekanaal,<br />
Climate News Comedy, met nog meer voorbeelden<br />
uit Nederland.<br />
Dagvoorzitter<br />
Als ‘improv comedian’ is Greg Shapiro bovendien de<br />
welhaast ideale dagvoorzitter. Hij stelt gasten, publiek<br />
en organisaties op hun gemak met veel humor en zonder<br />
ooit grof te zijn. Als iets misgaat met het geluid, een<br />
spreker zich niet comfortabel voelt of de verbinding hapert<br />
tijdens een webinar… improviseert hij onmiddellijk.<br />
Geen probleem dankzij zijn langjarige theaterervaring.<br />
“Het onverwachte maakt het eigenlijk allemaal nog wat<br />
levendiger en interessanter voor iedereen.”<br />
SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong> ® MAGAZINE <strong>2022</strong>-<strong>2023</strong> 33
‘Schil een kilo<br />
asperges en je<br />
hebt je portie<br />
mindfulness<br />
wel gehad’<br />
34<br />
SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong> ® MAGAZINE <strong>2022</strong>-<strong>2023</strong>
LOKAAL & GEZOND<br />
GEZOND CULINAIR<br />
Chef-kok Estée Strooker<br />
gaat voor gezond en lokaal<br />
Bekijk profiel<br />
Door: Jacques Geluk | Fotografie: © Sophia van den Hoek<br />
Veel mensen kennen Estée Strooker als de vrouw die op haar twintigste de eerste ‘Master Chef’-televisiecompetitie<br />
wint en dankzij het prijzengeld en de media-aandacht elf jaar geleden haar droom verwezenlijkt en haar eerste<br />
eigen restaurant, ’t Amusement in Arnhem, opent. Of ze hebben haar recepten- en kookboeken gelezen, een<br />
masterclass gevolgd of haar gezien op 24Kitchen en in programma’s als Nieuwe Garde. Zelf is ze het liefst chef-kok<br />
en ondernemer.<br />
“Die televisieoptredens doen wat ik allemaal heb gedaan geen<br />
eer aan. Mensen zien me vaak als een tv-kok achter een deskje,<br />
maar dan weten ze niet dat ik ook gewoon als ondernemer<br />
een restaurant run dat in de Michelingids en andere bekende<br />
gidsen staat. De afgelopen elf jaar heb ik op vele paarden gewed,<br />
nu wil ik vooral mee met de Nederlandse top en mij daarom<br />
profileren als chef-kok. Met mijn restaurant wil ik gaan<br />
voor een Michelinster. Er is nog maar één andere Nederlandse<br />
vrouwelijke chef-kok, Margot Janse (53), tegenover honderden<br />
mannen”, vertelt Estée Strooker (31). “Het zou mooi zijn<br />
als meer vrouwen op die eindfunctie komen en andere leidinggevende<br />
functies krijgen in de keuken.” Dat het niet zo is komt<br />
volgens haar door een combinatie van moeten werken in een<br />
haantjeswereld en het feit dat veel vrouwen op een bepaald<br />
moment een gezin willen en niet voltijds kunnen werken. “Ik<br />
denk dat vrouwen, ook hoogopgeleide, nog te vaak kiezen<br />
voor dan maar niet. Dat hoeft zeker in deze tijd helemaal niet<br />
meer, maar dan moeten ze wel keuzes durven maken en moeten<br />
mannen ervoor openstaan die te faciliteren.”<br />
Expressief koken<br />
Estée Strooker vindt dat gastronomisch of expressief koken<br />
een ambacht is. “Je bedenkt zelf dingen en kunt je creativiteit<br />
uiten. Gasten inspireren, gerechten laten proeven die ze nooit<br />
eerder hebben ervaren en hen daarmee verrassen vind ik het<br />
allerleukste aan koken. Ik doe het ook niet alleen voor mezelf,<br />
maar wil het delen. Estées vader is veearts. “Wij eten allemaal<br />
vlees, maar vinden het belangrijk respectvol om te gaan met<br />
dieren. Dat is niet overal zo. De afgelopen decennia is er volgens<br />
mijn vader een ontwikkeling in gang gezet van leuk boeren<br />
naar megastallen, alleen maar om de prijs te drukken.<br />
Mensen willen vaak niet meer betalen voor kwaliteit. Het is nu<br />
allemaal consumentisme. Daarom spreek ik graag over de<br />
korte keten, zoveel mogelijk gebruik maken van lokale seizoens-ingrediënten,<br />
direct van de leverancier, maar ook over<br />
hoe we in deze maatschappij de juiste keuzes kunnen maken,<br />
wat we dichtbij huis kunnen halen en welke initiatieven er zijn<br />
waar geen hele grote concerns tussen zitten. Geef eten meer<br />
aandacht en tijd”, aldus de chef-kok, die – niet verrassend –<br />
ook tegen de snelle maatschappij is waarin als zo snel mogelijk<br />
bezorgd moet worden. “Koken ontspant ook. Schil gewoon<br />
eens een kilo asperges en je hebt je portie mindfulness<br />
gehad”, zegt Estée die zelf rust ervaart wanneer ze ingrediënten<br />
plukt uit eigen tuin of het wild. “Daar doe ik wat gastronomisch<br />
mee en dan ontstaan creatieve, verrassende combinaties<br />
en gerechten die ik mijn gasten graag presenteer.” Die<br />
gerechten zijn altijd gezond en vers, benadrukt de chef-kok,<br />
die ook kookdemonstraties geeft in relatie tot haar kennis en<br />
ideeën over gezonde voeding.<br />
Wie haar restaurant – ’t Amusement<br />
waar ze ‘Farm to table dining (Van de<br />
boerderij op tafel-dineren) presenteert<br />
met verrassende creaties bezoekt<br />
– kan vast kennismaken via<br />
haar derde kookboek ‘Pret à diner’.<br />
“Een echt dinerkookboek voor thuis.<br />
Je kunt een heel diner samenstellen<br />
om je gasten mee te verrassen.”<br />
SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong> ® MAGAZINE <strong>2022</strong>-<strong>2023</strong> 35
IN DE SCHIJNWERPERS<br />
JACO OTTINK<br />
Dare to<br />
Dream...<br />
‘Being successful is setting yourself a goal that is<br />
beyond your current capabilities and achieving it’<br />
Elke dag stellen we onszelf een doel<br />
en voordat het is bereikt, hebben we<br />
al een nieuw doel. Maar wat doen we<br />
met onze eigen dromen? Als ontdekkingsreiziger<br />
van de wereld stelt Jaco<br />
doelen die altijd voortkomen uit een<br />
droom en een doel hebben. Daarom is<br />
hij ervan overtuigd dat we als kind,<br />
tiener of volwassene moeten durven<br />
dromen. Deze dromen moeten ons<br />
uitdagen, verrijken, energie kosten<br />
en geven, maar ook passen in ons individuele<br />
leven.<br />
Durven dromen klinkt makkelijk, maar<br />
nemen we de tijd om na te denken over<br />
onze persoonlijke visie en als we dat<br />
doen, kunnen we dit dan vertalen naar<br />
onze dagelijkse praktijk? Jaco’s 20-jarige<br />
reis om de Explorers’ Grand Slam (de<br />
hoogste berg op elk van de zeven continenten<br />
en beide polen) te voltooien,<br />
komt 100% overeen met de wereld<br />
waarin we werken en leven, maar vanuit<br />
een andere hoek. Tijdens de presentaties<br />
en workshops weet Jaco een intense<br />
spanning op te bouwen en neemt hij<br />
alle aanwezigen mee naar bijvoorbeeld<br />
de top van Mount Everest of de eeuwige<br />
ijsvlaktes van de Noord- en Zuidpool<br />
waar hij meer dan drie maanden heeft<br />
gebivakkeerd. Naarmate het verhaal<br />
vordert, zal hij het publiek betrekken bij<br />
het oplossen van enkele van de uitdagingen<br />
of dilemma's waarmee hij werd<br />
geconfronteerd. zoals tijdens zijn toppoging<br />
naar het dak van de wereld en de<br />
keuze die moest worden gemaakt op<br />
het moment dat ze een klimmer van een<br />
ander team van de berg zien vallen. Jaco<br />
heeft naast het reizen over de gehele<br />
wereld ook in vele landen gewoond en<br />
bijna twintig jaar wereldwijde verkoopervaring<br />
in de FMCG-industrie. Deze combinatie<br />
maakt hem uniek voor zijn publiek,<br />
maar door deze cultuur en<br />
werkervaring heeft hij vooral de gave<br />
voor iedere klant een verhaal op maat<br />
neer te zetten, dat past bij de doelstellingen<br />
die hem worden voorgelegd. Het<br />
spreekt dan ook voor zich dat zijn recensies<br />
er niet om liegen en dat dit naadloos<br />
aansluit bij zijn missie met ‘Beyond<br />
Summits’, die net zo gewaagd is als<br />
Jaco’s vorige doel: ‘het inspireren van<br />
één miljoen mensen om hun welzijn te<br />
koesteren als een belangrijk ingrediënt<br />
voor het vervullen van hun dromen’.<br />
Jaco Ottink<br />
Entrepreneur,<br />
Explorer &<br />
Full time Dad<br />
© STUDIO71FOTOGRAFIE<br />
36<br />
SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong> ® MAGAZINE <strong>2022</strong>-<strong>2023</strong>
Hillary Steps Mount Everest<br />
Bekijk profiel<br />
Als jij het aandurft te worden<br />
uitgedaagd als individu of als<br />
team en op zoek bent naar een<br />
inspirerend event, willen wij je<br />
graag in contact brengen met<br />
Jaco Ottink en zijn wij ervan<br />
overtuigd dat jullie gezamenlijk<br />
komen tot een succesvol<br />
programma dat zowel in het<br />
Engels als het Nederlands kan<br />
worden gerealiseerd.<br />
SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong> ® MAGAZINE <strong>2022</strong>-<strong>2023</strong> 37
‘De<br />
opponent<br />
in je<br />
gesprek?<br />
Dat is niet<br />
die ander,<br />
maar<br />
je eigen<br />
ego…’<br />
© FOTOGRAFIE STUDIO ZIEZO<br />
38<br />
SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong> ® MAGAZINE <strong>2022</strong>-<strong>2023</strong>
COLUMN<br />
Bekijk profiel<br />
GENIEKE HERTOGHS<br />
Door dit geheim nam mijn<br />
invloed ingrijpend toe<br />
Tekst: Genieke Hertoghs<br />
“Er is één gemene deler die ieder mens<br />
onderschat… Het is je eigen ego! En<br />
precies dit ego zit je in de weg om échte<br />
verbinding tot stand te brengen. Het<br />
maakt je minder sympathiek én minder<br />
capabel in de ogen van degene die je<br />
probeert te bereiken. En dat alles zorgt<br />
ervoor dat de ander zich niet openstelt<br />
om te verkennen wat het briljante is<br />
achter jouw idee. Het houdt jouw impact<br />
laag.”<br />
‘Het verklaart met terugwerkende<br />
kracht zóveel…’<br />
“Voor mij persoonlijk ging er een wereld<br />
open toen ik samen met Harrie van den<br />
Berg ons gedachtegoed ontwikkelde.<br />
Het verklaarde waarom ik soms wist dat<br />
ik gelijk had, maar het niet kreeg.<br />
Waarom ik soms zoveel weerstand ervoer<br />
in de trainingen en sessies die ik<br />
verzorgde. Waarom het met de één zo<br />
soepel en vanzelfsprekend klikt en met<br />
de ander niet. Het gedachtegoed bestaat<br />
uit een nieuwe ‘mindset’ en 35 gesprekstechnieken<br />
om je invloed ingrijpend<br />
toe te laten nemen.”<br />
Hoe bereik je de ander in z’n<br />
onbewuste besliscentrum?<br />
Genieke Hertoghs is ‘founding mother’<br />
van het gedachtegoed Subconscious<br />
Impact: een methode waarmee je leert<br />
het onbewuste besliscentrum van de<br />
ander te bereiken. Om daar verandering<br />
tot stand te brengen. Samen met Harrie<br />
van den Berg werkte ze 10 jaar aan de<br />
ontwikkeling van het gedachtegoed dat<br />
inmiddels 35 gesprekstechnieken rijk<br />
is. Ze schrijft, spreekt en traint.<br />
Daarnaast is ze partner van de organisatie<br />
Subconscious Impact die dagelijks<br />
tientallen mensen opleidt om anderen<br />
écht te bereiken. En zo hun<br />
persoonlijk leiderschap te ontwikkelen.<br />
In welke valkuil stappen we<br />
dagelijks?<br />
“We proberen de ander steeds te overtuigen<br />
van ons eigen gelijk door die<br />
persoon te wijzen op argumenten, feiten,<br />
meningen. Dat had fantastisch gewerkt<br />
als mensen ook daadwerkelijk<br />
bewust en rationeel waren. Maar de<br />
wetenschap laat zien dat mensen 98%<br />
van de tijd in hoge mate onbewust en<br />
irrationeel zijn (bron: Daniel Kahneman,<br />
2002). Ik vind het ongelooflijk dat we<br />
als slimme en ontwikkelbare mensen<br />
toch steeds hetzelfde paadje kiezen:<br />
uitleggen, beargumenteren en vertellen.<br />
Wat als de ander het dan nog niet<br />
inziet? Dan gaan we het nog eens herhalen<br />
of wat harder praten... Het effect?<br />
Precies. Geen.”<br />
Wat is het geheim van de smid?<br />
“Een jaar of 10, 15 geleden liep ik behoorlijk<br />
oordelend door het leven. Ik zag<br />
direct wat er niet goed was aan mensen<br />
of situaties. En mijn ego liet me dat dan<br />
ook luid en duidelijk verkondigen. Wat<br />
natuurlijk de nodige situaties onder<br />
druk zette. Ons gedachtegoed vormde<br />
voor mij persoonlijk de entree naar oordeelvrij<br />
en waarderend onderzoeken<br />
hoe de ander naar iets kijkt. Ik dwong<br />
mezelf keer op keer net zolang door te<br />
zoeken totdat ik iets vond bij de ander<br />
wat ik eigenlijk niet wilde horen, maar<br />
wel waardevol was. Iets dat mijn oorspronkelijke<br />
idee beter maakte. Of er<br />
zelfs voor zorgde dat ik mijn oorspronkelijke<br />
idee herzag. Om samen met mijn<br />
gesprekspartner een nieuw en sterker<br />
idee neer te zetten.”<br />
Invloed, impact: hoe<br />
moeten we dat<br />
zien?<br />
“Met ‘Pull’ bouw<br />
je aan stevige en<br />
gelijkwaardige<br />
relaties. Pull bestaat<br />
uit 35 gesprekstechnieken<br />
die landen in<br />
het onbewuste<br />
besliscentrum<br />
van de ander. Je<br />
zorgt ervoor dat<br />
de ander onbewust<br />
gaat openstaan voor jouw<br />
zienswijze. Je kunt het zelfs gebruiken<br />
om een ander keihard te beïnvloeden of<br />
te overtuigen. Maar gebruik je het op<br />
de manier zoals Harrie en ik oorspronkelijk<br />
hebben bedoeld, dan zorgt het<br />
voor de krachtigste en meest integere<br />
versie van jezelf waar mensen zich<br />
graag bij aansluiten.”<br />
SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong> ® MAGAZINE <strong>2022</strong>-<strong>2023</strong> 39
ONDERWIJS<br />
ONDERWIJS<br />
Kinderen<br />
blijven langer<br />
jong<br />
Pedro De Bruyckere<br />
Door: Jacques Geluk | Fotografie: © Walter Kallenbach<br />
Onder jongeren worden tegenwoordig ook wel volwassenen tot 30 jaar gerekend. Vrijwel<br />
alles schuift op en gebeurt op latere leeftijd. Dat is pedagoog, docent, onderzoeker en<br />
spreker Pedro De Bruyckere en zijn medeauteurs Casper Hulshof en Liese Missinnne<br />
opgevallen in enkele onderzoeken die zij hebben gebruikt voor hun boek ‘Bijna alles dat je<br />
moet weten over psychologie’, waarin zij kijken naar het reilen en zeilen van jeugdigen in<br />
de dagelijkse praktijk.<br />
De periode van adolescentie loopt volgens<br />
sommigen van het moment dat<br />
mensen geslachtsrijp zijn tot de gemiddelde<br />
leeftijd dat ze kinderen krijgen.<br />
Die twee zaken zijn doorheen de tijd geëvolueerd”,<br />
zegt Pedro. Geslachtsrijp zijn veel<br />
jongeren eerder, “maar we zien dat kinderen<br />
langer jong blijven en keuzes uitstellen. Een algemene<br />
verlenging van de jeugdperiode? Feit<br />
is dat ze gemiddeld langer thuis wonen en later<br />
beginnen aan seks, relaties en kinderen.<br />
Jongeren zoeken niet meer als ze 14, 15 jaar zijn<br />
naar zichzelf en hun plaats in de samenleving,<br />
maar doen dat drie à vier jaar later. De verklaring<br />
is gissen. We hebben geen teletijdmachine<br />
waarmee we kunnen teruggaan in de tijd.” Dit<br />
geldt ook niet voor alle jongeren. “We zien dat<br />
de onderlinge verschillen toenemen. Sommigen<br />
staan op hun achttiende op eigen benen, andere<br />
zijn op hun dertigste nog nestblijvers.” Voor<br />
ouders, die zich tegenwoordig vaker dan vroeger<br />
bewust met hun kinderen bezighouden, beschermender<br />
zijn en zich zorgen maken als hun<br />
15-jarige kind nog niet nadenkt over de toekomst<br />
heeft Pedro een tip: ‘Join the club’.<br />
“Doordat ouders angstiger zijn krijgen hun kinderen<br />
minder beweegruimte. Dat zou een negatieve<br />
evolutie kunnen zijn, maar dat is een causale<br />
correlatie die ik eigenlijk niet mag maken.”<br />
De grootste verrassing tijdens het schrijven van<br />
hun boek? “Het feit dat pasgeborenen veel<br />
meer kunnen dan altijd is aangenomen. Ook<br />
qua denken. Een kind van rond vijf maanden<br />
kan al bewust het verschil tussen vijf en tien qua<br />
hoeveelheid vaststellen. Een baby van vijf dagen<br />
ziet al bewust het verschil tussen één en<br />
drie. Vroeger was dat niet meetbaar, nu wel. Dat<br />
heeft mijn beeld van baby’s veranderd.” In<br />
Nederland is commotie ontstaan over het stellen<br />
van leerdoelen voor peuters vanaf twee jaar.<br />
40<br />
SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong> ® MAGAZINE <strong>2022</strong>-<strong>2023</strong>
“Doelen stellen en spelen is geen contradictie.<br />
Het gaat over anderhalf uur per week doelgericht<br />
werken. Dat valt mee. Kinderen op hun<br />
honger laten zitten, zoals wij in Vlaanderen zeggen,<br />
is ook erg. Zij willen dingen kunnen. Als zij<br />
nieuwsgierig zijn en dingen willen leren en jij<br />
zegt: ‘Nee, nu nog niet, want je bent te jong’ is<br />
dat jammer.”<br />
'Volg uw passie<br />
is ongeveer het<br />
slechtste advies<br />
dat je iemand<br />
kan geven’<br />
Nachtmerrie<br />
“Het boek is onze grootste nachtmerrie geworden”,<br />
zegt Pedro De Bruyckere. Hij doelt niet<br />
op de inhoud en de conclusies, maar op het traject.<br />
“We wilden iets eenvoudigs doen na alle<br />
boeken over mythes die leven over onderwijs<br />
en jonge mensen. De psychologie heeft de<br />
voorbije 11, 12 jaar als wetenschap een enorme<br />
replicatiecrisis doorstaan: veel klassieke<br />
onderzoeken zijn niet meer reproduceerbaar<br />
en soms al opnieuw uitgevoerd. Wanneer je de<br />
ambitie hebt een overzicht te maken van alles<br />
dat voor ouders, opvoeders en onderwijsmensen<br />
in de psychologie nog relevant is, moet elk<br />
onderdeel kloppen. Alleen al dat uitzoeken was<br />
een titanenwerk. Jean Piaget (1896-1980) bijvoorbeeld,<br />
grondlegger van de ontwikkelingspsychologie,<br />
heeft beschreven hoe kinderen<br />
zich ontwikkelen tot aan het abstract kunnen<br />
denken tijdens de adolescentie. Van zijn werk<br />
blijft quasi niets over.” De Bruyckere legt uit dat<br />
de mogelijkheden om te kijken wat er gebeurt<br />
in het brein van kinderen en jongeren veel groter<br />
zijn. Lang is niet gepubliceerd over nul-resultaten<br />
en mislukte experimenten, alleen over<br />
onderzoeken met een positief resultaat. “Dat<br />
gaf een vertekend beeld. Nu wordt dat een<br />
stukje gecorrigeerd. Ik ben daar blij mee, want<br />
dit is wetenschap zoals die hoort te zijn.”<br />
Cliché: de lastige puber<br />
Pedro, Casper en Liese hebben vierenhalf jaar<br />
gedaan over hun boek, waarbij ze veel aandacht<br />
hebben besteed aan het schrijven in begrijpelijke<br />
taal. “Met constant ook de schrik of<br />
we iets over het hoofd hebben gezien of een<br />
fout gemaakt. We vragen altijd wetenschappers<br />
het boek na te kijken en de uitgever laat<br />
het anoniem ‘reviewen’. Het is niet geschreven<br />
voor wetenschappers, maar we willen wel hun<br />
kwaliteitscontrole. Daarnaast is gekeken naar<br />
nieuwe, eveneens relevante zaken voor onderwijs<br />
en opvoeding, zoals executieve functies<br />
die samen de controlekamer in ons hoofd vormen,<br />
waardoor we aandacht kunnen geven en<br />
plannen. Gedragseconomie, die de voorbije<br />
twee decennia Nobelprijzen heeft opgeleverd,<br />
SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong> ® MAGAZINE <strong>2022</strong>-<strong>2023</strong> 41
ONDERWIJS<br />
komt nog steeds minder aan bod in opvoedings(hand)boeken, dus ook die leemte hebben<br />
we geprobeerd op te vullen.” Niet alle ouders lezen die boeken, maar bij degenen die<br />
dat wel en veel doen kan opvoedingsverlegenheid ontstaan. “Denk aan het clichébeeld<br />
van de lastige puber, dat dateert uit 1904 en nog constant terugkomt. Het gaat volgens<br />
de literatuur echter maar om hooguit één op vijf kinderen. Dat valt mee. Belangrijker is dat<br />
wat wij als lastig gedrag zien ook vrij vaak voorkomt voor en na de adolescentie. Tijdens<br />
vooral de vroege adolescentieperiode zeggen wij: ‘Dat ligt aan de puberteit’, terwijl er<br />
vaak ook andere oorzaken zijn. “Soms is het beter het kind te helpen, in plaats van het<br />
vanuit een clichébeeld te parkeren. Als een kind geen lastige puber is, is dat normaal.”<br />
'Het is jammer als kinderen<br />
nieuwsgierig zijn en dingen<br />
willen leren, maar er gezegd<br />
wordt dat ze nog te jong zijn'<br />
“De samenleving verandert in haar geheel. We leven en werken langer en merken dat de<br />
indeling van ons leven wellicht verschuift. Maar nu zijn we van psychologie naar sociologie<br />
aan het gaan en ik ga geen boek over 'alles wat je moet weten over sociologie' schrijven.<br />
We zijn wel begonnen aan een ander nieuw project in het verlengde van ons recente<br />
boek, hoewel ik nochtans had gezworen dat ik dat na nu nooit meer zou doen. Het<br />
bloed kruipt waar het niet gaan kan en de vraag komt. Ik heb mezelf zes maanden vakantie<br />
gegund qua schrijven, maar de trein staat nu te wachten. Het werk, waarover ik nog<br />
niets kan zeggen, kan ook weer jaren duren, maar we gaan het toch aan.” Pedro voegt<br />
eraan toe dat het een fijne gedachte is dat hun boeken wereldwijd verschijnen. “Ik ben de<br />
continenten aan het afvinken. Onze boeken moeten nu alleen nog in Oceanië terechtkomen<br />
en op beide polen. Een boek over de psychologie van jeugdigen is ook internationaal<br />
interessant. Daarom proberen we ervoor te zorgen dat iedereen zich ook herkent in<br />
de internationale versie.” Soms is het moeilijk voor hem te controleren of een vertaling<br />
klopt. “Op een bepaald moment krijg ik het Chinese manuscript van een eerder boek<br />
doorgestuurd met de vraag het na te kijken. Waarop ik in paniek raak en begin met ‘knippen<br />
en plakken’ in Google Translate. Dertig minuten later komt er een mailtje van de uitgever.<br />
Het is een grap. Chinezen hebben duidelijk gevoel voor humor.”<br />
Ten slotte: “Uit ons onderzoek voor ons psychologieboek komt ook dat de populaire kreet<br />
‘Volg uw passie’ ongeveer het slechtste advies is dat je iemand kan geven. We hebben<br />
ontdekt dat mensen die maar één passie hebben minder weerbaar zijn. Iedereen heeft tegenslagen<br />
in het leven, die horen erbij. De één wat meer, de ander wat minder. Mensen<br />
die slechts één brandende passie hebben en een tegenslag moeten verwerken hebben<br />
een grotere kans af te haken dan degenen die gepassioneerd zijn, voor iets gaan en daarnaast<br />
ook nog iets anders hebben, als een soort mentale buffer. Dus moet je zeggen: ‘Volg<br />
je passie en heb er iets naast’." Weerbaarheid is nu – door alle crises die we doorstaan<br />
hebben – een belangrijk thema in het nadenken over opvoeding. Maar dan is het wel belangrijk<br />
dat je dit bijvoorbeeld ook kent.”<br />
42<br />
SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong> ® MAGAZINE <strong>2022</strong>-<strong>2023</strong>
Bekijk profiel<br />
SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong> ® MAGAZINE <strong>2022</strong>-<strong>2023</strong> 43
CREATING NEW PERSPECTIVE<br />
Tip! Ideaal<br />
als event voor<br />
personeel en<br />
relaties<br />
360° Virtual Reality<br />
Space-Experience<br />
Beleef de aarde als<br />
een échte astronaut!<br />
Een meeslepende VR-ervaring in de ruimte, die bijdraagt aan een wereldwijde verandering van onze visie<br />
over de aarde. Do-good: met het boeken van de Spacebuzz steunt u het educatieprogramma voor kinderen.<br />
Astronauten zien vanuit de ruimte hoe bijzonder<br />
mooi, maar óók hoe kwetsbaar onze aarde is.<br />
Deze unieke ervaring leidt tot een nieuw perspectief<br />
op onze planeet. Dat heet het 'overview<br />
effect'. SpaceBuzz Foundation heeft als missie<br />
100 miljoen kinderen wereldwijd te inspireren<br />
met dit overview effect, dat tot voor kort alleen<br />
astronauten konden ervaren. Aan de hand van<br />
een VR-educatieprogramma leren ze spelenderwijs<br />
over de ruimte, technologie (STEAM),<br />
duurzaamheid en onze prachtige maar ook<br />
kwetsbare planeet Aarde.<br />
Het bezoek aan de SpaceBuzz raket is een<br />
reis die het perspectief op de aarde voorgoed<br />
verandert. Bij uw bedrijf voor de deur!<br />
44<br />
SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong> ® MAGAZINE <strong>2022</strong>-<strong>2023</strong>
Meer informatie<br />
KLANTEN VERTELLEN<br />
Qute Curtec:<br />
'We kijken met een enorm goed gevoel terug<br />
op onze Sustainability Week met daarin als<br />
blikvanger de SpaceBuzz; het heeft veel<br />
losgemaakt bij de collega’s die er allemaal<br />
enthousiast over spreken. En natuurlijk het<br />
mooie krantenartikel wat weer goed is voor<br />
onze positionering als werkgever.'<br />
© REMKO DE WAAL<br />
De SpaceBuzz is een ruim vijftien meter lang<br />
raketvoertuig voorzien van de nieuwste virtual<br />
reality en augmented reality technologieën. Aan<br />
boord vliegt men naar de ruimte, van de lancering<br />
tot de spectaculaire landing – een missie met de<br />
SpaceBuzz voelt levensecht!<br />
Reserveer de SpaceBuzz nu voor jouw bedrijf!<br />
010-4333322 | info@speakersacademy.nl<br />
Bekijk de showreel<br />
SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong> ® MAGAZINE <strong>2022</strong>-<strong>2023</strong> 45
“Kijk verder<br />
dan de huidige<br />
klantbehoefte en<br />
voorbij de eigen<br />
sector om de<br />
economische en<br />
maatschappelijke<br />
waarde van data<br />
te ontsluiten”<br />
Marelle van Beerschoten<br />
Oprichter Digital Shapers<br />
© JORDI SLOOTS<br />
46<br />
SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong> ® MAGAZINE <strong>2022</strong>-<strong>2023</strong>
IN DE SCHIJNWERPERS<br />
MARELLE VAN BEERSCHOTEN<br />
Bekijk profiel<br />
Digitale en duurzame<br />
transformatie gaan<br />
hand-in-hand<br />
Veel organisaties maken naast digitale transformatie een<br />
duurzame transformatie door. De disciplines digitalisering,<br />
duurzaamheid en innovatie komen dan ook steeds dichter bij<br />
elkaar te liggen en het een kan het ander versnellen. Zo kan<br />
technologische ontwikkeling een katalysator zijn voor een<br />
duurzame toekomst. Door bijvoorbeeld data-gedreven te<br />
werken krijg je inzicht in waar je de meeste maatschappelijke<br />
impact én economische winst kunt maken.<br />
Data delen op grote schaal<br />
Precies dit data-gedreven werken kenmerkt digitale transformaties<br />
van dit moment. Belangrijk hierbij is de realisatie dat<br />
data delen, binnen en buiten de sector, essentieel is. “Je kunt<br />
het als Nederlands bedrijf niet langer alleen”, stelt Marelle.<br />
“Als bedrijven geen initiatief nemen om data te delen en<br />
slimme samenwerkingen aan te gaan, verliezen ze aan<br />
innovatie- en concurrentiekracht.”<br />
Beginnen bij de mens<br />
´Er komt gelukkig steeds meer aandacht voor medewerkers<br />
bij het realiseren van deze transformaties. De noodzaak van<br />
de introductie en uitbreiding van nieuwe manieren van<br />
werken en versnelde doorontwikkeling van digitale vaardigheden<br />
wordt gevoeld. Maar hoe begin of versnel je? Hoe geef<br />
je leiding aan transitie en wordt de organisatie je sterkste<br />
kracht? Met deze vraagstukken houdt Marelle zich bezig, via<br />
haar bedrijf Digital Shapers. Centraal hierbij staat het doel<br />
samen vorm te geven aan ambities voor de toekomst, met<br />
technologische en maatschappelijke ontwikkelingen als<br />
kompas. “Het belangrijkst is dat de uitvoerbare strategie<br />
breed gedragen is, eigenlijk nog voordat deze wordt<br />
gepresenteerd.”<br />
Succesvolle verandering<br />
Met haar lezingen creëert Marelle bewustzijn en enthousiasme<br />
over de laatste relevante digitale ontwikkelingen en<br />
manieren van werken. Vaak dient dit als een eerste stap, of<br />
om gevoel van urgentie bij leidinggevenden en organisaties te<br />
versterken. Naast lezingen, dragen workshops, ‘serious<br />
gaming’ en interne programma’s bij aan duurzame gedragsverandering.<br />
“Mensen stapsgewijs comfortabel maken met<br />
nieuwe technologie en werkwijzen, om zo te zorgen voor<br />
succesvolle verandering.”<br />
Leren van het ecosysteem<br />
Marelle gelooft daarbij in co-creatie en de kracht van het<br />
ecosysteem. Leren van elkaar; nieuwe en betere samenwerkingen.<br />
Zo neemt zij leiderschapsteams graag mee op<br />
‘Inspiratiereis’. Ervaren hoe anderen innoveren door een kijkje<br />
in de keuken bij koplopers en uitdagers, zowel buiten als<br />
binnen de branche. Daarvoor hoef je niet naar de andere kant<br />
van de wereld; die inspiratie vind je ook dicht bij huis.<br />
Marelle is een toonbeeld van vrouwelijk ondernemerschap in het techlandschap. Ze zet zich in voor een succesvolle<br />
samenwerking tussen bedrijfsleven, universiteit en samenleving, om zodoende in Nederland meer digitaal leiderschap te<br />
creëren. Ze valt op door haar open persoonlijkheid, positieve energie en professionele benadering. Naast haar succesvolle<br />
bedrijf is Marelle lid van de prestigieuze denktank DenkWerk. Daarmee is ze nauw betrokken bij het publieke debat over de<br />
maatschappelijke impact van digitalisering. DenkWerk wil bijdragen aan een welvarend, inclusief en vooruitstrevend<br />
Nederland en publiceert rapporten over grote thema’s als klimaatverandering, de online wereld, en de toekomst van werk.<br />
Ben je op zoek naar visie én korte termijn actie op het gebied van digitale transformatie, data-gedreven werken, digitale<br />
innovatie en verandering? Marelle garandeert inspirerende en motiverende lezingen. Ook als dagvoorzitter te boeken.<br />
SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong> ® MAGAZINE <strong>2022</strong>-<strong>2023</strong> 47
DRS. HOFNAR:<br />
VOOR UW<br />
DAGELIJKSE<br />
PORTIE<br />
REFLECTIE<br />
Bekijk profiel<br />
© FAVORI – RIANNE TEMMERMANS<br />
48<br />
SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong> ® MAGAZINE <strong>2022</strong>-<strong>2023</strong>
GEDRAGSWETENSCHAP<br />
HOFNAR<br />
GEZOCHT:<br />
GENOMINEERD VOOR<br />
MANAGEMENTBOEK VAN<br />
HET JAAR <strong>2022</strong>!<br />
JURI<br />
HOEDEMAKERS<br />
Mijn naam is Juri Hoedemakers en ik leef mijn droom. In 2020<br />
heb ik de scriptieprijs gewonnen aan de RSM Erasmus<br />
Universiteit met mijn scriptie over het belang van de hofnar<br />
voor leiders/leidinggevenden en hun moderne organisaties.<br />
Vervolgens mocht ik daar een boek over schrijven. Dat boek<br />
'Gezocht: Hofnar' bereikte plek 3 in de top 100 en is onlangs<br />
genomineerd als Managementboek van het Jaar <strong>2022</strong>. En dat<br />
zorgt ervoor dat ik bijna iedere week lezingen mag geven bij<br />
bedrijven en mag spreken op (digitale) evenementen.<br />
Daarnaast ben ik ook nog benoemd tot expertblogger en radiocolumnist<br />
op het gebied van reflectie (door de ogen van de<br />
hofnar) bij De Ondernemer/DPG Media en ben ik vanaf september<br />
2021 aan het promoveren op de hofnar aan de Erasmus<br />
Universiteit. Als klap op de vuurpijl ben ik ook daadwerkelijk<br />
voor één dag in de week aangesteld in de officiële functie van<br />
hofnar bij AFAS Software en Monta.<br />
Inzetbaarheid:<br />
• Keynote spreker<br />
• Motivatie spreker<br />
Gezocht: Hofnar - Reflectie<br />
voor leiders en leidinggevenden<br />
Ieder mens heeft blinde vlekken. Waar zitten<br />
die van jou?<br />
Het is gevaarlijk om alleen jaknikkers om je<br />
heen te verzamelen. Want wie wijst jou dan op<br />
je fouten? Wie vertelt jou de onverbloemde<br />
waarheid? Wie houdt jou een spiegel voor?<br />
Voor de broodnodige reflectie heb je kritische<br />
mensen om je heen nodig. Wat je nodig hebt, is<br />
een hofnar.<br />
De hofnar was eeuwenlang degene die het<br />
reflectieve vermogen van de koning vergrootte.<br />
Maar wie was die hofnar eigenlijk? En wat<br />
kunnen we van hem leren in de huidige<br />
werkomgeving?<br />
In dit boek ontdek je hoe we anderen kunnen<br />
inzetten om het reflectieve vermogen van<br />
onszelf en de mensen om ons heen te<br />
verbeteren. Je krijgt praktische handvatten<br />
waarmee je reflectie in je dagelijks werk kunt<br />
toepassen.<br />
‘Mijn droom: De comeback<br />
van de hofnar als instituut’<br />
SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong> ® MAGAZINE <strong>2022</strong> 49
H<br />
T<br />
K<br />
O<br />
R<br />
L<br />
D<br />
-<br />
B<br />
R<br />
I<br />
N<br />
W<br />
G<br />
I<br />
N<br />
E<br />
G<br />
O<br />
N<br />
T<br />
E<br />
G<br />
D<br />
E<br />
L<br />
O W<br />
SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong> ® THEMA DOSSIER<br />
De toekomst<br />
van werk<br />
Door: Jacques Geluk | Groepsfoto's: © Walter Kallenbach<br />
Martijn Aslander<br />
© DANIEL MAISSAN<br />
Roos Wouters<br />
© MAARTEN NOORDIJK<br />
Mathijs Bouman<br />
© GUUS SCHOONEWILLE<br />
Martijn Aslander - Technologiefilosoof en internationaal spreker. Zijn laatste boek, geschreven<br />
samen met Arjan Broere en Mark Meinema, heet ‘Ons werk is stuk’: “Ons gebrek aan digitale<br />
fitheid leidt tot meer stress, minder werkplezier en steeds meer ‘burn-outs’. Veel kenniswerkers<br />
schamen zich voor hun digitale onhandigheid. Ze laten zich te veel afleiden door een tsunami<br />
aan mails, notificaties en andere digitale berichten. En kunnen zich niet meer concentreren op<br />
hun échte werk.”<br />
Roos Wouters - Politicoloog, sociaal ondernemer, oprichter en aanjager van de<br />
Werkvereniging, het on- en offline belangenplatform voor Modern Werkenden: werkgevers,<br />
werknemers en ondernemers die zich niet meer vertegenwoordigd voelen door traditionele<br />
polderpartijen. “Zij hebben behoefte aan wetgeving die het hen makkelijker in plaats van<br />
moeilijker maakt flexibel te werken. Wij geven hen een stem en zien bovendien geen ‘zzpprobleem’<br />
of kloof tussen werkgevers en werknemers.”<br />
Mathijs Bouman - Econoom en journalist, vaste columnist van het Financieele Dagblad en<br />
‘huiseconoom’ van ‘Nieuwsuur’. “Ik geef regelmatig lezingen over de Nederlandse economie en<br />
over internationale ontwikkelingen die daarop invloed hebben. Over economische problemen,<br />
maar ook over wat er wel goed gaat en onderwerpen als de euro, de beurs, robotisering,<br />
modernisering van de arbeidsmarkt, de problemen op de huizenmarkt en economisch rationeel<br />
klimaatbeleid.”<br />
50<br />
SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong> ® MAGAZINE <strong>2022</strong>-<strong>2023</strong>
SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong> ® THEMA DOSSIER<br />
‘Vakbonden blijven de bevolking bekijken alsof het<br />
macro-economische variabelen zijn die kinderen<br />
maken om de vergrijzing tegen te gaan’<br />
“De toekomst van werk, daar is niks over te zeggen, dat is koffiedik kijken. We wisten<br />
ook niet dat Poetin naar Oekraïne zou gaan. Demografische ontwikkelingen dicteren<br />
dat verhoudingen gaan verschuiven. Welke kant op weet ik niet. Kan het veel slechter<br />
dan nu?”, vraagt techfilosoof Martijn Aslander zich af na een uur discussiëren. Econoom<br />
Mathijs Bouman constateert wel een trend die blijft, de vergrijzing. Uit wat beiden tijdens<br />
de discussie zeggen blijkt echter dat het toch genuanceerder ligt. Politicoloog en sociaal<br />
ondernemer Roos Wouters heeft een andere kijk op de toekomst en probeert daaraan<br />
met de door haar geïnitieerde Werkvereniging richting te geven.<br />
“Het gaat eigenlijk best goed. De werkloosheid<br />
is vrijwel nooit zo laag geweest en tegelijk is de<br />
vacaturegraad hoog. Meer mensen dan ooit<br />
hebben een baan. Degenen die niet werken,<br />
zijn meestal kortstondig of wenselijk werkloos,<br />
omdat zij niet meteen naar de bollenvelden willen<br />
gaan. Digitalisering, automatisering en robotisering<br />
hebben de komende tijd veel te weinig<br />
gevolgen voor de arbeidsmarkt”, trapt<br />
Mathijs Bouman af. Volgens hem moeten we in<br />
een krappe arbeidsmarkt zoals we die nu kennen<br />
met dezelfde hoeveelheid mensen meer<br />
produceren of – beter – met minder mensen<br />
evenveel. “Daarvoor moet de productiviteit per<br />
gewerkt uur omhoog.” Hij denkt niet, zoals eerder<br />
wel Lodewijk Asscher, dat computers en<br />
robots voor een grotere werkloosheid gaan<br />
zorgen, maar ziet ook dat de arbeidsmarkt zo<br />
krap is dat we er niet veel meer kunnen uitpersen.<br />
De productiviteit groeit doordat we harder,<br />
in plaats van slimmer werken. Automatisering<br />
is daarom hard nodig, betoogt Bouman. “We<br />
zitten niet te wachten op een bedrijf met duizend<br />
banen. Nee!”<br />
Roos Wouters merkt vooral dat organisaties<br />
nog op heel ouderwetse manieren talenten wil-<br />
SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong> ® MAGAZINE <strong>2022</strong>-<strong>2023</strong> 51
SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong> ® THEMA DOSSIER<br />
len zoeken en inzetten, maar vaak “roosteren die zich vrij, doordat ze niet blij zijn met hoe de arbeidsmarkt<br />
nu is georganiseerd. Wanneer je hen meer autonomie en regelruimte geeft en zekerheden<br />
met hen laat meebewegen, denk ik dat ze veel productiever zijn in te zetten. We moeten kijken<br />
hoe we mensen op een inventieve manier kunnen bevrijden uit bullshitjobs, onzinbanen, zodat ze<br />
hun talenten echt kunnen ontdekken en gebruiken.” Bouman denkt dat juist die automatisering<br />
daarvoor moet zorgen, waarbij de computer vooral zaken moet regelen, zoals ervoor zorgen dat er<br />
voldoende mensen op de afdeling zijn. “Digitalisering, hybride werken en digitale transformatie zijn<br />
allemaal holle containerbegrippen waar Erik van de administratie en Mien van de receptie geen enkel<br />
handelingsperspectief op hebben: ‘Much ado about nothing’. Automatisering en robots vervangen<br />
geen complete banen, slechts een deel ervan. Die harde werkelijkheid moeten we onder ogen<br />
zien”, reageert Martijn Aslander. “Het verplicht gebruik van Microsoft Teams bijvoorbeeld is als een<br />
misdaad tegen de mensheid. Uit de hersenwetenschap weten we dat kenniswerkers maar drie, vier<br />
uur per dag geconcentreerd kunnen werken. Een gebrek aan digitale fitheid leidt dan al snel tot<br />
werkstress, burn-outs en ander ongemak. Dat betekent dat ons werk gewoon stuk is. De it-boeren<br />
zijn achter de it aangerend, maar het gesprek over de informatie die nodig is om je brein in staat te<br />
stellen alle data te verwerken is niet op orde. Er is een soort Bermuda Driehoek ontstaan op dit onderwerp<br />
en dat los je niet op met een Office 365-cursus.” Aslander denkt dat we het verkeerd aanvliegen.<br />
“Bij een fabrieksmedewerker die meer uren moet draaien gaat de productie, wanneer het<br />
werk niet al te gevaarlijk is, wel omhoog. Scherm- en kenniswerkers presteren als ze langer moeten<br />
werken minder en vallen op een gegeven moment om.”<br />
Aslander citeert Peter Drucker die in zijn boek ‘The Landmarks of Tomorrow’ (1956) al zei dat je kenniswerkers<br />
niet moet managen en dat is precies wat we wel hebben gedaan met zo’n vijf à zes miljoen<br />
met-hun-hoofd-werkers. “Mathieu Weggeman heeft ook gezegd dat je deze professionals<br />
geen leiding moet geven, maar hen moet uitdagen, faciliteren, dienen, inspireren, ondersteunen,<br />
een schop onder de kont of een draai om de oren moet geven. Je moet de workflow managen door<br />
niet erboven te hangen, maar er tussen te gaan staan.”<br />
‘Zzp’ers zijn de kanaries’<br />
Roos Wouters bekijkt en beschrijft wat er aan de hand is op haar eigen, originele manier. “Zzp’ers<br />
zijn eigenlijk de eerste kanaries die de kolenmijn verlaten. Het zuurstofgehalte op de arbeidsmarkt<br />
is zodanig gedaald, dat de mensen die in een gouden kooi zitten daar ook blijven (ze zijn niet zichtbaar,<br />
willen eerder met pensioen, zijn vaker en langer ziek, ongelukkiger, hebben het idee dat ze niet<br />
tevreden zijn met de werk-privébalans). De overheid zegt immers dat een vaste baan de meeste zekerheid<br />
geeft. Ja, op een burn-out, op de bank belanden en de garantie krijgen dat je terug mag naar<br />
de baan die jou heeft ziekgemaakt. De mensen met lef vliegen uit, maar de overheid ziet hen onterecht<br />
als stoute kanaries die het zuurstofgehalte omlaag brengen.” Mensen kunnen hun vak, zegt<br />
Wouters, niet naar eer en geweten uitoefenen doordat ze veel tijd kwijt zijn aan administratieve rompslomp<br />
die niets met vakinhoud te maken heeft. “Ze kunnen dan twee dingen doen: omscholen en<br />
naar een andere sector gaan of als zzp’er toch hun werk doen, zonder de verplichting al die andere<br />
dingen uit te voeren. Wanneer deze nieuwe zzp’ers toch terug moeten in hun baan, verlaten ze alsnog<br />
hun vakgebied. Bijvoorbeeld het onderwijs, waar te veel wordt gemicromanaged en werkne-<br />
52<br />
SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong> ® MAGAZINE <strong>2022</strong>-<strong>2023</strong>
H<br />
© ALI PAZANI<br />
‘De overheid<br />
zegt immers<br />
dat een vaste<br />
baan de meeste<br />
zekerheid geeft.<br />
Ja, op een<br />
burn-out!’<br />
Werkweek van 15 uur<br />
De discussie, die nog even aanhaalt dat we soms nog werken<br />
met apparatuur en methoden die zover teruggaan als de kantoortuin<br />
van de jaren zeventig, of de filmmontagetafel uit de jaren<br />
tachtig, komt terecht op een ander belangrijke vraag over<br />
de Toekomst van Werk. Hoeveel uur gaan we werken? Aslander:<br />
“John Maynard Keynes (1883-1946) heeft lang geleden al geroepen<br />
dat we toe moeten naar een werkweek van 15 uur.”<br />
Bouman ziet het niet zitten. “Het CNV wil een 30-urige werkweek,<br />
dat zou goed zijn tegen stress.” Maar niet heus, want<br />
“dan moeten we in 30 uur het werk doen dat we nu al niet in 36<br />
uur kunnen. We hebben al de kortste werkweek. Ik denk in deze<br />
tijd van demografische waanzin, waarin vergrijzing naast klimaat<br />
het enige onderwerp is dat de komende eeuw altijd op tafel<br />
komt, we juist meer uren moeten maken, niet minder.” “Ik<br />
vind het niet erg tachtig uur per week te werken als het niet als<br />
werk voelt, maar als je dat afzet tegen het feit dat dit weinig zin<br />
heeft wanneer je meer dan vijf uur per dag wordt gedwongen te<br />
focussen, zeker als je werkt met verouderde apparatuur. We<br />
kunnen echt met veel minder moeite meer gedaan krijgen in<br />
minder tijd”, zegt Aslander. “Met meer uren lossen we het productiviteitsvraagstuk<br />
niet per se op.”<br />
T<br />
W<br />
E<br />
O<br />
O<br />
T<br />
R<br />
L<br />
E<br />
D<br />
G<br />
D<br />
-<br />
E<br />
B<br />
L<br />
R<br />
O W<br />
I<br />
N<br />
G<br />
I<br />
N<br />
G<br />
K<br />
N<br />
SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong> ® MAGAZINE <strong>2022</strong>-<strong>2023</strong> 53
SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong> ® THEMA DOSSIER<br />
mers te veel moeten bijhouden om aan allerlei wetten en<br />
regels te voldoen. Mensen vliegen dan uit, waardoor de arbeidsmarkt<br />
verder in disbalans raakt. Hen daarin terugduwen<br />
werkt niet, want ze geven aan dat de zuurstof niet<br />
goed is. Bovendien is het niet hun schuld.”<br />
Mathijs Bouman vertelt hoe hij daar met zorgjournalisten<br />
over heeft gediscussieerd. “Sommigen noemden in hun<br />
artikelen zzp-zorgmedewerkers die de nachtdiensten<br />
overlieten aan nieuwkomers uitvreters. Ze vonden dat de<br />
zzp’ers de zorg kapotmaakten, maar ik vond het tegenovergestelde.<br />
Zij zijn zo kapotgemaakt dat ze wel zzp’er<br />
moesten worden. Er zijn onder de nieuwe zzp’ers altijd<br />
spijtoptanten (zo’n 5 procent), maar de meerderheid wil<br />
nooit meer terug. Ze hebben nu minder stress, zijn gelukkiger,<br />
werken meer uren zonder stress, mogen op werkgebied<br />
veel zelf uitkiezen, en als ze werk moeten doen als<br />
kenniswerker kunnen ze dat beter doen met de computer<br />
thuis.”<br />
‘Je moet de<br />
workflow<br />
managen door niet<br />
erboven te hangen,<br />
maar er tussen te<br />
gaan staan’<br />
Roos’ mensenkant<br />
Roos Wouters brengt het gesprek nog meer naar de mensenkant.<br />
“Vooral vrouwen werken meer uren dan zij betaald<br />
krijgen. Dat hebben zij er vaak graag voor over omdat<br />
ze een slag om de arm willen houden. Ze hebben nu<br />
het idee dat ze niet genoeg autonomie hebben om werk<br />
en privé op elkaar af te stemmen. Mensen zeggen vaak<br />
minder uren te willen draaien, omdat ze niet door hun baas<br />
oproepbaar willen zijn en ze het gevoel hebben dat er veel<br />
meer van hen wordt gevraagd dan ze aan flexibiliteit terug<br />
krijgen. Wanneer je niet stuurt op wantrouwen, maar hen<br />
bevrijdt uit hun gouden kooi willen ze best meer werken,<br />
als dat maar op hun voorwaarden gebeurt en binnen hun<br />
tijdschema past. Dan zijn ze zeker bereid hun productiviteit<br />
te verhogen.” Mathijs Bouman: “Onderzoek van het<br />
CBS laat zien dat een half miljoen Nederlanders meer uren<br />
wil werken. Deeltijders soms wel 12 uur meer.” Waar<br />
Bouman uiteindelijk concludeert dat vergrijzing de grote<br />
en blijvende trend is, voorspelt hij tijdens de discussie de<br />
komst van nieuwe machtsverhoudingen. “De afgelopen<br />
vijftig jaar was geld schaars, nu zijn mensen schaars.<br />
Kapitaal wordt minder, rechten van werknemers wat meer.<br />
Dat kan op allerlei manieren uitpakken. Het kan zijn dat iedereen<br />
van ellende zzp’er wordt of dat we zorgen dat in<br />
cao’s en SER-adviezen en bij Sociale Zaken iets van Roos’<br />
visie doordringt. Dat mensen zeggen dat het echt anders<br />
moet. Deze nieuwe wereld van vergrijzing en tekort aan arbeid<br />
moeten we niet proberen te persen door de oude wereld<br />
en alles dat daarmee samenhangt. De toekomst van<br />
werk hangt mede af van hoe we omgaan met demografie.<br />
Verandering is onvermijdelijk”, waaraan Martijn Aslander<br />
toevoegt dat de oplossingen niet gaan komen van de beleidsmakers<br />
in Den Haag.<br />
Vakbonden<br />
De toekomst van de vakbonden. Martijn Aslander vraagt<br />
zich af of hun macht niet groter wordt bij toenemende arbeidsmarktkrapte.<br />
Bouman: “Dat zou wel moeten, dit is<br />
echt de tijd om vakbonden machtig te maken. Ik zou ook<br />
willen dat iedereen lid werd. Alleen niet van deze. Als je<br />
daar nu lid van wordt, help je wat je niet bedoelt, als we allemaal<br />
tegelijk lid worden zouden ze misschien weer in het<br />
algemeen belang gaan werken. Een kwart van leden is gepensioneerd,<br />
maar als je niet meer werkt moet je geen lid<br />
meer zijn en het beleid mede bepalen.” Roos Wouters: “De<br />
Werkvereniging bestaat pas sinds 2017 en ik geloof niet<br />
dat moderne werkenden types zijn die lid worden van een<br />
vereniging. Ik ben eerst in het bestuur gegaan van een alternatief<br />
voor een vakbond, zonder de ambitie te hebben<br />
een vakbond te worden. De traditionele vakbonden vinden<br />
mij ook als vereniging heel eng en we zijn ook tegengewerkt,<br />
maar zonder traditionele leden mag ik sowieso<br />
geen lid zijn van de SER. Onze gedachte was dat als we<br />
rebels zouden doen, dat media-aandacht zou opleveren<br />
en we daarna konden nuanceren. Nuancering alleen levert<br />
geen aandacht op.<br />
Wij gaan niet uit van wat wij willen, maar van wat degenen<br />
die zich aansluiten nodig hebben om optimaal te functioneren.<br />
Drie jaar lang hebben we dat in kaart gebracht en<br />
we weten dat zij overal wantrouwen voelen en zich ook<br />
zorgen maken over hun pensioen. Het draait om menselijke<br />
eigenschappen, terwijl de vakbonden de bevolking blijven<br />
bekijken alsof het macro-economische variabelen zijn<br />
die kinderen maken om de vergrijzing tegen te gaan.”<br />
54<br />
SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong> ® MAGAZINE <strong>2022</strong>-<strong>2023</strong>
SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong> ® THEMA DOSSIER<br />
Burgerservicemodel?<br />
Werken we aan een toekomst die minder goed is dan die<br />
zou kunnen zijn? Roos Wouters: “De verbeteringen die<br />
nu door technologie mogelijk zijn houden we tegen door<br />
op een ouderwetse manier naar de arbeidsmarkt te kijken.<br />
De overheid redt nog steeds arbeiders van kapitalisten.”<br />
Mathijs Bouman: “Doordat het starre arbeidsrecht<br />
niet meer werkt zijn er wat gaatjes ingeprikt via de<br />
zogenoemde flextoestanden. Juist de mensen die niet<br />
goed voor zichzelf kunnen opkomen vallen er doorheen.<br />
Die krijgen een 0-urencontract bij de kassa en zijn de pineut,<br />
terwijl degenen in al die arbo-goedgekeurde stoelen<br />
een vast contract krijgen.” Roos Wouters vertelt ten<br />
slotte uitgebreid over het burgerservicemodel (BSM),<br />
een sociaal zekerheidsstelsel dat inspeelt op de behoeften<br />
van vandaag en ruimte laat voor de behoeften van<br />
morgen. Een stelsel dat wederkerige flexibiliteit in combinatie<br />
met zekerheid biedt en oog heeft voor individualisme<br />
zonder asociaal te zijn. Bij het BSM is de toegang<br />
tot verzekeringen, voorzieningen en opleidingsgelden<br />
losgekoppeld van werkgever en branche. Iedere burger<br />
die een bijdrage levert aan de arbeidsmarkt, of dat nu in<br />
vaste dienst is of flexibel, draagt bij, krijgt een stem en<br />
via wallets, waarvoor ook gespaard moet worden, toegang<br />
tot een stelsel van sociale zekerheden en voorzieningen.<br />
Mensen met vaste contracten kunnen zo weer<br />
mobieler worden zonder dat zij bang hoeven zijn om hun<br />
opgebouwde rechten te verliezen. “Hoe beter je in jezelf<br />
investeert, hoe meer kansen. ’t Is al mogelijk, sommige<br />
bedrijven werken al met een wallet.”<br />
Bekijk profiel<br />
Bekijk profiel<br />
Bekijk profiel<br />
SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong> ® MAGAZINE <strong>2022</strong>-<strong>2023</strong> 55
COLUMN<br />
PROF. DR. JAN JONKER<br />
Transitie als<br />
constante<br />
Duurzaam Ondernemen | Circulaire Economie | Nieuwe Businessmodellen<br />
We zijn met een – voor sommigen overrompelende – snelheid terechtgekomen in een turbulente tijd<br />
van transitie. Toch zat die er echt al een poosje aan te komen. De problemen hebben zich de afgelopen<br />
decennia onderhuids (maar lang niet altijd) opgestapeld en opgeteld lijkt het nu wel alsof alles ter<br />
discussie staat. In de kluwen van opgaven rond, zeg grondstoffen, vervuiling, klimaatafbraak en water,<br />
is een uitweg of heldere route ver te zoeken. Niet in de laatste plaats zitten we opgesloten in een<br />
economie-opvatting waar we bijna niet buiten kunnen denken, laat staan afscheid van nemen. Het moet<br />
radicaal anders, maar hoe dan? Die vraag stellen is haar zeker niet even beantwoorden.<br />
We zijn bezig versneld afscheid te nemen<br />
van een maatschappij zoals die is opgebouwd<br />
in de periode na de Tweede<br />
Wereldoorlog. Te lang hebben we problemen<br />
waar we weet van hadden met de mantel der onwetendheid<br />
bedekt.<br />
De maatschappij van mijn en uw ouders, van het neoliberalisme<br />
als panacee voor alles, van laissez-faire, van<br />
de markt lost het wel op (wat de markt niet doet) is niet<br />
langer een houdbaar concept. De gul beschikbare<br />
Ruttiliaanse miljardenlapmiddelen zijn geen oplossing<br />
voor de vraagstukken waar we voor staan, zoals water,<br />
stikstof en klimaat. Maar, terwijl we moeten loslaten en<br />
afbouwen zijn we niet op weg naar een helder nieuw<br />
concept. En daarin zit de grote lastigheid van deze tijd.<br />
We hebben geen heldere stip op de horizon, een gedeeld<br />
frame of bindend verhaal. Dat betekent dat we elkaar<br />
moeten toestaan veel meer te zoeken, prutsen en<br />
proberen. Maar ook veel meer te falen.<br />
Hypothetische stip<br />
Ergens is wel een hypothetische stip op de horizon benoemd<br />
als het streven naar een duurzame en circulaire<br />
economie.<br />
Dat is wel een lastige. Want voor veel mensen, bedrijven,<br />
werknemers, burgers en politici heeft dit geen concrete<br />
betekenis en zet niet aan tot dingen anders doen.<br />
Zeker, het zijn brede en uitdagende concepten die<br />
maar deels de opgave dekken en ook nog eens onder<br />
de voorwaarde dat we ernaar gaan handelen. Perfecte<br />
‘greenwashing’ ligt hier immers al te vaak op de loer. En<br />
dwars daar doorheen blijven vooraanstaande economen<br />
roepen dat zoiets alleen maar kan met (groene)<br />
groei. Meer recyclen en de vraagstukken zijn opgelost,<br />
maar komen we er zo wel? Moeten we niet, hoe lastig<br />
ook, veel dieper graven – kijken naar onze economische<br />
uitgangspunten en aannames, naar hoe we komen<br />
tot andere vormen van collectieve waardencreatie.<br />
Samen werken aan collectieve businessmodellen.<br />
Met als gevolg een andere verdeling van rollen, van verantwoordelijkheden<br />
en risico’s en niet zelden een radicaal<br />
andere opvatting over wat van waarde is. Want wat<br />
van waarde is, is in onze maatschappij verworden tot<br />
56<br />
SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong> ® MAGAZINE <strong>2022</strong>-<strong>2023</strong>
Bekijk profiel<br />
© COPYRIGHT CLEARED<br />
© Illustratie Shirley Warlich en Justus Bottenheft<br />
Jan Jonker is emeritus hoogleraar Duurzaam Ondernemen<br />
aan de Radboud Universiteit, Nijmegen (NL) en voor het leven<br />
op deze leeropdracht benoemd. Zijn werk richt zich op<br />
welhaast activistisch bijdragen aan een andere economie,<br />
vormgegeven op basis van nieuwe vormen van waardencreatie<br />
rond duurzaamheid, sociale inclusie en circulariteit.<br />
Basis zijn voor hem de ‘trage’ trends die de economie én de<br />
maatschappij vormen. Hij is gespecialiseerd in nieuwe businessmodellen,<br />
strategie en transitiedenken. Werkt in binnen-<br />
en buitenland. Bevlogen spreker in vier talen.<br />
het monetariseren van alles wat we hebben, kennen of zijn.<br />
En als dat niet kan, telt het niet.<br />
‘Het roer moet<br />
om, en daar<br />
zijn we nog wel<br />
even mee bezig’<br />
Denken over veranderen<br />
In dat streven naar een andere, duurzame en circulaire economie<br />
moet er één op één en doorlopend een verbinding<br />
komen met denken over veranderen. Niet alleen in organisaties,<br />
maar veel meer of juist tussen organisaties, gericht<br />
op waardenketens, netwerken en kringlopen. Duurzaamheid<br />
en circulariteit moeten verbonden worden met interorganisatorische<br />
opgaven die zij vertegenwoordigen. Dat<br />
betekent (leren) loslaten en met elkaar inzetten op transformatie<br />
en transitie. De vraag is wel of we mentaal en conceptueel<br />
zijn toegerust voor de aard van de verandering<br />
waar we aan willen werken. Maar dat zullen we onderweg<br />
wel ontdekken. Maar er is geen keus dan al werkend de<br />
weg ontdekken hoe het kan, hoe het moet. Teruggaan kan<br />
niet. De economie van gisteren is geen oplossing voor de<br />
complexe en verweven vraagstukken van vandaag. Dat<br />
betekent dat we vol moeten inzetten op duurzaam én circulair<br />
organiseren zowel in als tussen organisaties. We<br />
hebben geen andere keuze. En ja, dat doet pijn. En daar op<br />
inzetten is niet een keuze voor even, maar voor meerdere<br />
decennia. Nee leuker is het niet te maken. Het roer moet<br />
om en daar zijn we nog wel even mee bezig.”<br />
SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong> ® MAGAZINE <strong>2022</strong>-<strong>2023</strong> 57
IN DE SCHIJNWERPERS<br />
PROF. DR. JAN LATTEN<br />
Hoe leven en wonen<br />
we over 25 jaar?<br />
Om de toekomst te verkennen<br />
moet er zicht zijn op sociale en<br />
demografische trends<br />
“De Speakers Academy viert haar 25e verjaardag. Met het oog op onze persoonlijke toekomst<br />
reflecteren we op zo’n jubileummoment graag over de eigen levensloop. Hoe blijf ik gelukkig?<br />
Hoe zeker is mijn inkomen, mijn relatie? Kan ik straks een geschikte woning betalen? Essentiële<br />
vragen want onze toekomst is onzekerder dan ooit.<br />
Ook organisaties, bedrijven en overheden evalueren<br />
op zekere momenten hun functioneren en<br />
vragen zich af hoe ze hun rol voor de toekomst<br />
zullen invullen? Als het om mensen gaat hangt<br />
keuze van nieuwe beleidsdoelen ook af van gedrag van<br />
nieuwe generaties. 25 jaar geleden telde ons land 15,7<br />
miljoen inwoners, over 25 jaar 4 miljoen meer. Waar zullen<br />
mensen straks willen wonen, werken en recreëren? Welk<br />
effect krijgt groei op regionale en sociale contrasten? Zal<br />
de tegenstelling tussen arm en rijk toe- of afnemen?<br />
Wilt u een visie op de toekomst ontwikkelen?<br />
Hoe voorkom je als organisatie dat je de boot mist omdat<br />
je voorbijgaat aan sociale en demografische signalen?<br />
Juist voor organisaties die zich richten op welzijn en welvaart<br />
is het zaak te voorkomen dat de focus te veel gericht<br />
blijft op het gangbare en er te weinig oog is voor onderliggende<br />
veranderingen in gedrag. Neem bijvoorbeeld<br />
de explosieve toename van alleenwoners. In 1947 woonden<br />
nog maar 300.000 inwoners alleen. Nu ruim 3 miljoen<br />
en over 25 jaar wel 3,6 miljoen. Dat meer mensen alleen<br />
wonen is één ding, maar waarom dan? Is samenwonen<br />
met een partner niet meer van deze tijd? Hoe kan het zijn<br />
dat toch zoveel mensen op zoek zijn naar een partner? Is<br />
de ‘happy single’ de nieuwe realiteit en heeft de eengezinswoning<br />
afgedaan? Kortom mensen zullen zich anders<br />
gedragen dan voorheen. Om tijdig op nieuwe ontwikkelingen<br />
in te spelen is het nodig actuele<br />
sociaal-demografische gedragsveranderingen tijdig te<br />
doorgronden.”<br />
Belangrijke signalen sluimeren volgens Jan Latten al in de<br />
samenleving en zijn te vinden in feitelijk gedrag. Om die<br />
signalen te zien mag je echter niet blijven hangen bij de<br />
waan van de dag. Om te begrijpen waar het naartoe gaat<br />
neemt Jan Latten zijn toehoorders daarom mee in langetermijn-verkenningen<br />
van sociale en demografische feiten:<br />
hoe het was, hoe het is en hoe het kan worden.<br />
Geen paniek<br />
Jan Latten doet al decennia onderzoek naar zulke relevante<br />
signalen in trends in huishoudens- en gezinsvorming.<br />
In een samenhangende visie gebaseerd op feitelijk<br />
materiaal weet hij de sociale- en ruimtelijke gevolgen<br />
daarvan te duiden.<br />
In zijn onlangs gepubliceerde boek ‘GEEN PANIEK liefde<br />
en geluk in de 21e eeuw’ brengt hij cijfers tot leven en legt<br />
hij onder meer uit waarom komende jaren meer dan ooit<br />
58<br />
SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong> ® MAGAZINE <strong>2022</strong>-<strong>2023</strong>
© TRUUS VAN GOG<br />
Bekijk profiel<br />
Eenpersoonshuishouden zwakkere<br />
economische eenheid<br />
In een van zijn vele essays adviseert hij meer rekening<br />
te houden met het groeiend aantal partnerloze woningzoekenden.<br />
Nieuwe generaties maken in hun leven<br />
namelijk steeds meer eigen keuzes met onbedoelde<br />
gevolgen. Zo voelen starters op de woningmarkt<br />
zich steeds vaker benadeeld omdat ze te weinig inkomen<br />
hebben voor een betaalbare woning. Tegelijkertijd<br />
lijkt men onvoldoende te beseffen dat het nogal uitmaakt<br />
of je als starter een tweepersoons- of eenpersoonshuishouden<br />
bent. Een huishouden is immers<br />
een economische eenheid. Vroeger was een huishouden<br />
vrijwel altijd een koppel, maar nu steeds vaker een<br />
single, Bovendien zijn koppels steeds vaker tweeverdieners.<br />
Een ‘single starter’ staat er financieel daardoor<br />
krapper voor dan een koppel met twee inkomens.<br />
De woonuitgaven zijn dan al snel hoger. Jan Latten laat<br />
zien dat andere opvattingen over relaties een prijs hebben.<br />
Het staat niet los van huishoudinkomen en mogelijkheden<br />
op de woningmarkt.<br />
mensen geborgenheid zullen zoeken in nieuwe woonen<br />
leefvormen. Men zoekt naar andere woonvormen<br />
om te compenseren wat<br />
verloren gaat. De groei van<br />
het aantal alleenwonenden<br />
heeft namelijk niet uitsluitend<br />
te maken met de stijgende<br />
leeftijd van bewoners. Dat is<br />
niet het hele verhaal. Jong en<br />
oud maken inmiddels ook andere<br />
keuzes in het leven. Er<br />
zijn meer bewoners die ervoor<br />
kiezen na een scheiding<br />
alleen te blijven.<br />
In zijn presentaties wordt<br />
zichtbaar hoe op lange termijn<br />
het ongewone gewoon wordt zodra grotere groepen<br />
ander gedrag gaan overnemen. Zo kun je je,<br />
bijvoorbeeld als woningbouwer, voorbereiden op de<br />
nieuwe consument.<br />
Demografische prognoses en verborgen sociale<br />
en regionale verschillen<br />
Dé Nederlander bestaat niet. Noch op het vlak van levensloop,<br />
noch qua kansen in het leven. Er is veel te<br />
doen over ongelijkheid, diversiteit, tegenstelingen of<br />
kloven. In sociale zin is er weinig besef van de rol van<br />
relaties in het ontstaan van verschillen tussen huishoudens.<br />
In zijn boek legt Jan Latten een dilemma<br />
bloot tussen gelijkheidsstreven en hoe we onbedoeld<br />
door ons persoonlijk handelen ongelijkheid in stand<br />
houden. Verrassend is ook de correlatie met regionale<br />
verschillen. In sommige delen van het land concentreren<br />
mensen die achterblijven in welvaart en welzijn,<br />
in andere delen een bovenlaag met meer kans op<br />
gunstige omstandigheden. Selectief verhuisgedrag<br />
van de potentiële bovenlaag in de bevolking<br />
blijkt een belangrijke rol te spelen in de feitelijke<br />
sociale en demografische verschillen<br />
tussen regio’s. Wat kunnen we verwachten op<br />
middellange termijn? Zullen de sociale en regionale<br />
kloven minder diep worden? Of juist groter? Zijn analyses<br />
leggen een verborgen werkelijkheid bloot en<br />
bieden een dwarsperspectief op gangbare denkwijzen.<br />
De uitkomsten blijken niet altijd parallel te lopen<br />
met wensdenken. Daarin zit de kracht van zijn analyses.<br />
Ze geven aan waar het naartoe kan gaan als dingen<br />
op hun beloop worden gelaten of niet worden<br />
herkend. Wie het anders wil zal voor de toekomst tijdig<br />
reële doelen moeten stellen.<br />
SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong> ® MAGAZINE <strong>2022</strong>-<strong>2023</strong> 59
IN DE SCHIJNWERPERS - EEN VROUW MET EEN VERHAAL ÉN ANTWOORDEN<br />
BEA AARNOUTSE<br />
Bekijk profiel<br />
Happy employees<br />
make change happen<br />
Bea Aarnoutse is expert op gebied van ‘employee alignment’ en ‘employer branding’. Ze schreef<br />
twee boeken over het vak en is fervent voorstander van het constant verbeteren van de ‘employee<br />
journey’. Door de vele verandertrajecten in diverse organisaties waarbij ze betrokken was, heeft<br />
ze veel voorbeelden uit de praktijk. Ze biedt handvatten voor een aanpak, heeft de recente cijfers<br />
accuraat en inspireert. Ze combineert theorie en praktijk. Inspiratie voor directies, leidinggevenden,<br />
HR- en communicatieprofessionals.<br />
© KRIJN VAN DUIJVENBODE<br />
De grootste uitdaging van de huidige arbeidsmarktproblematiek is niet het aantrekken van talent, maar het<br />
behouden ervan. Dat stelt Bea Aarnoutse, docent aan Nyenrode en Beeckestijn, auteur van ‘Alignment 2.0’ en<br />
‘Happy change’ en partner van PROOF. “‘Happy employees’ komen niet vanzelf. Dat vraagt om een investering.<br />
Het wordt hoog tijd dat medewerkers op één, twee en drie worden gezet. En dat begint bij bewustzijn bij directies:<br />
medewerkers zijn geen kostenpost, maar creëren waarde. Zonder medewerkers geen organisatie.”<br />
Dat ‘intern beginnen, extern winnen’ betekent,<br />
blijkt wel uit recente cijfers van<br />
Motivaction, McKinsey en Gallup.<br />
Wanneer medewerkers ‘aligned’ – mensen<br />
die de juiste dingen doen in lijn met<br />
de strate gie van de organisatie – zijn, dan<br />
leidt dit tot een afname van het ziekteverzuim<br />
en verloop en een toena me van het<br />
welzijn en de productiviteit van medewerkers..<br />
Uiteindelijk resulteert dit in een<br />
hogere klantloyaliteit en meer winst.<br />
Weten, willen en kunnen<br />
Dat veel organisaties hun eigen medewerkers<br />
nog niet als hun belangrijkste<br />
stakeholdergroep beschouwen is een<br />
gemiste kans volgens Aarnoutse. Want<br />
vandaag de dag hangt succes van de<br />
organisatie niet alleen af van je strategie,<br />
maar des te meer van het investeren<br />
in medewerkers; in de ‘employee<br />
journey’ dus. Aarnoutse legt uit:<br />
“Medewerkers die weten wat hun bijdrage<br />
is aan de organisatiestrategie en<br />
die ook willen en kunnen leveren, bepalen<br />
het succes van de organisatie. Een<br />
sterk werkgeversmerk begint binnen.”<br />
‘Zonder medewerkers<br />
geen organisatie’<br />
Samenwerking directie, HR en<br />
Communicatie: cruciaal voor een<br />
optimale ‘employee journey’<br />
Een optimale ‘employee journey’ begint<br />
met een heldere belofte aan potentiële<br />
en huidige medewerkers. Die vormt de<br />
basis van je werkgeversmerk en geeft<br />
richting aan alles wat je intern doet. Zo<br />
zorg je dat je binnen waarmaakt wat je<br />
buiten belooft. En het juiste talent aantrekt<br />
én behoudt. De directie speelt een<br />
cruciale rol. “Een optimale ‘employee<br />
journey’ staat of valt met een bewuste<br />
keuze van de top. En het gedrag van alle<br />
leidinggevenden.”<br />
Leidinggevenden, HR- en communica-tieprofessionals<br />
moeten wat haar<br />
betreft achter hun bureau vandaan komen.<br />
Meer samenwerken en vaker de<br />
organisatie in. Aarnoutse: “Werk je bijvoorbeeld<br />
voor een supermarktketen,<br />
dan weet je niet wat vakkenvullers en<br />
teamleiders vinden en nodig hebben<br />
als je op het hoofdkantoor blijft zitten.<br />
Ook belangrijk: maak duidelijk wat er<br />
leeft en maak het bespreekbaar.<br />
Iemand moet de luis in de pels zijn richting<br />
de directie.”<br />
‘Er toe doen’ is belangrijk voor<br />
iedere medewerker<br />
Aarnoutse stelt dat HR- en communicatieprofessionals<br />
moeten inzien dat een<br />
organisatie net zo goed uit doelgroepen<br />
bestaat. “Het is geen ‘one size fits all’.<br />
Het gaat erom dat alle verschillende<br />
medewerkers snappen waar je als organisatie<br />
naartoe wilt, want pas dan kan<br />
een medewerker nadenken over de<br />
vraag hoe hij of zij daaraan kan bijdragen”,<br />
legt Aarnoutse uit. “Iedereen wil<br />
namelijk bijdragen aan iets – of je nu<br />
caissière, verpleegkundige of consultant<br />
bent. Daarvoor kom je je bed uit en<br />
ben je voor jezelf en je organisatie het<br />
meest waardevol. Iedere medewerker<br />
wil ertoe doen.”<br />
60<br />
SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong> ® MAGAZINE <strong>2022</strong>-<strong>2023</strong>
COLUMN<br />
PASCAL FREDRIK<br />
Bekijk profiel<br />
Brandend Verlangen,<br />
de vurige wens naar succes<br />
Fotografie: © Remco van den Braak<br />
“Zaterdagmiddag iets na tweeën, zit ik in de studio voor de<br />
opname van m’n radiotalkshow ‘Brandend Verlangen’.<br />
Tegenover mij zit radio-dj Lindo Duvall, onder andere bekend<br />
van Radio 538. We praten over zijn carrière en de route die hij<br />
bewandelde naar de top. En dan ineens... schiet Lindo vol. Hij<br />
realiseert zich waar de stimulans van zijn vader vandaan komt.<br />
De stimulans om Lindo zijn dromen na te laten jagen. Hij beseft<br />
wat de waarde is van een brandend verlangen...<br />
Geëmotioneerd vertelt Lindo over de dag dat hij tegen zijn vader<br />
heeft gezegd dat hij radio-dj wil worden. ‘Op één voorwaarde<br />
Lindo... Beloof me dat je er voor de volle 100% voor<br />
gaat om deze droom na te jagen’. Zijn vader legde vervolgens<br />
uit waarom hij die voorwaarde stelde. ‘Mijn vader, jouw opa,<br />
had een passie voor theater en acteren. Hij moest die droom<br />
laten varen om voor zijn gezin te kunnen zorgen. En ondanks<br />
het feit dat hij dit met trots en overtuiging deed, heb ik altijd aan<br />
hem gezien hoe het aan knaagde dat hij niet voor zijn droom<br />
kon gaan. Zorg ervoor dat jij je droom niet opgeeft zoon...’<br />
Wie is Pascal Fredrik?<br />
Energie (!) is het handelsmerk van deze radio- en televisiepresentator,<br />
die ook als dagvoorzitter zakelijke evenementen<br />
faciliteert. Pascal beschikt over NLP-kennis, is afgestudeerd<br />
als communicatiedeskundige en heeft ruim honderd<br />
uitblinkers in hun vak geïnterviewd. De rode draad van die<br />
gesprekken heeft hij uitgewerkt tot een formule van 10 regels<br />
voor succes. Dat vormt de basis van zijn expertise als<br />
motivatie -en inspiratiespreker.<br />
Succes laat sporen na<br />
De aflevering met Lindo is voor mij de meest bijzondere. En<br />
niet zozeer door het verhaal achter zijn succes, maar door wat<br />
ik er bij hem uit kon halen. Hij schoot vol omdat hij door het interview<br />
ineens besefte, dat zijn brandend verlangen voortkwam<br />
uit twee generaties voor hem. Ik moet de afgelopen jaren<br />
wel honderden interviews hebben gedaan. Stuk voor stuk<br />
met toppers in hun vak.<br />
De rode draad van dit programma is een beeld te krijgen bij<br />
wat zij hebben gedaan om succesvol te worden. Ik heb zangers,<br />
ondernemers, sporters en tal van andere ervaringsdeskundigen<br />
aan tafel gehad. Hun verhalen, tips & tricks en de<br />
lessen van de fouten die zij hebben gemaakt, heb ik geanalyseerd<br />
en uitgewerkt tot een succesformule van 10 regels. In<br />
deze column richt ik me op de belangrijkste regel: Verlangen.<br />
‘Daar begint het mee!’<br />
Voor het succes is er de droom. En ondanks dat we allemaal<br />
dromen hebben (gehad), kan maar een handjevol mensen die<br />
ook verwezenlijken. Wat maakt het verschil? Hun verlangen.<br />
Het is de brandstof die ervoor kan zorgen dat je verder komt<br />
dan anderen met meer talent of meer rijkdom.<br />
Michael Jordan wordt gezien als de beste basketballer aller<br />
tijden. Zijn recept voor succes? Meer meters maken dan de<br />
anderen. Toen acteur Dwayne Johnson nog professioneel<br />
worstelaar was, begon hij om 06.00 uur zijn training. En als hij<br />
hoorde dat zijn aankomende tegenstander om 05.30 uur al<br />
begon, dan ging Johnson de volgende dag om 05.00 uur al<br />
van start. Die drijfveer komt voort uit verlangen... 10 regels<br />
voor succes met als regel nummer 1: verlangen.”<br />
Benieuwd geworden naar de overige 9 regels? Pascal<br />
komt graag langs om erover te vertellen. Bekijk nu de clip<br />
op zijn profielpagina op de website.<br />
SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong> ® MAGAZINE <strong>2022</strong>-<strong>2023</strong> 61
ADVERTORIAL<br />
BELEVINGSCOMMUNICATIE<br />
Je bereik alleen zegt<br />
niets over het effect<br />
dat je bereikt!<br />
Monique van Rooyen is<br />
communicatiestrateeg en<br />
Visual Artist<br />
Vertel een verhaal dat je klant onthoudt, begrijpt<br />
en verder wil vertellen. Want het effect<br />
van je communicatie wordt uiteindelijk bepaald<br />
door de ontvanger en niet door de zender!<br />
We weten vanuit de wetenschap en praktijk<br />
dat je met beeld meer effect bereikt.<br />
Iedere boodschap is in of mét beeld te vatten.<br />
Een beeld zegt immers meer dan 1000 woorden.<br />
Beelden worden veel sneller door je hersenen<br />
verwerkt dan tekst en beklijven beter. Sterker<br />
nog, ons brein kan geen tekst onthouden, maar<br />
wel verhalen! Gebruikmaken van beeld is dus dé<br />
manier om aandacht te krijgen voor je verhaal.<br />
Want wees eerlijk… zo’n jaarverslag of koersplan<br />
waar je maanden druk mee bent geweest, dat belandt<br />
na oplevering toch meestal in een la?<br />
Effectiever is het om er een praatplaat van te maken<br />
en het op te hangen in de teamkamer of kantine.<br />
Daar wordt het iedere keer weer gezien.<br />
Monique visualiseert strategie- en jaarplannen,<br />
jaarverslagen, webinars en seminars. Haar illustraties<br />
worden bovendien gebruikt in boeken en<br />
lesmateriaal, zoals bovenstaande visual over de<br />
zeven beïnvloedingsprincipes volgens Robert<br />
Cialdini. Ook geeft Monique workshops ‘zakelijk<br />
tekenen’ aan teams van managers en professionals.<br />
Die gaan daarna onder haar begeleiding zelf<br />
aan de slag met de stiften. Zo ontwikkel je een gemeenschappelijke<br />
taal en een gedeeld beeld van<br />
de strategische opgave.<br />
Wil je Monique ook inhuren voor meer impact<br />
tijdens je evenement of seminar?<br />
Monique is te bereiken via www.movaro.nl en<br />
monique@movaro.nl<br />
naar de website<br />
62<br />
SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong> ® MAGAZINE <strong>2022</strong>-<strong>2023</strong>
IN DE SCHIJNWERPERS<br />
MARIT VAN BOHEMEN<br />
DAGVOORZITTER<br />
Een spitse<br />
‘power house’<br />
met humor<br />
en diepgang<br />
H H H H H<br />
“Toen ik ontdekte wat het werk van een dagvoorzitter<br />
inhield was ik verkocht. Hierbij komt alles wat ik ooit<br />
geleerd heb op een fantastische manier samen. Een<br />
congres of evenement is als de première van een theatervoorstelling,<br />
je bereidt je tot in de puntjes voor om die ene<br />
ultra belangrijke dag alles uit de kast te halen. De interviews,<br />
de paneldiscussies, het aanvoelen van de zaal, het<br />
publiek betrokken houden; allemaal elementen uit mijn<br />
werk als actrice en presentatrice. Geweldig om even<br />
onderdeel te mogen zijn van zo’n vaak heel belangrijk<br />
moment voor de ondernemer of het bedrijf.<br />
Soms kan het mij ook enorm ontroeren, dan komt er<br />
opeens een reactie vanuit de zaal die zo oprecht en eerlijk<br />
is of geeft iemand op het podium een knaller van een<br />
speech, dat zijn echt de parels waar je nooit overheen<br />
mag hollen. Wauw, denk ik dan, dat ík hierbij mag zijn, wat<br />
een cadeau.”<br />
Bekijk profiel<br />
De lange lijst van contente klanten laat zien dat Marit<br />
goed aanvoelt wat nodig is om van de congressen,<br />
seminars, ‘award shows’ en andere bijeenkomsten van<br />
haar opdrachtgevers een succes te maken.<br />
Opdrachtgevers vragen haar dan ook geregeld terug.<br />
“Ik voel mij enorm verantwoordelijk voor het verloop van<br />
het event en ben door al mijn ervaring niet snel van mijn<br />
stuk te krijgen, ook niet als er van alles anders loopt dan<br />
gepland. Improviseren geeft mij vleugels.”<br />
“Een goede voorbereiding is ‘key’. Ik ga als het even kan<br />
bij de opdrachtgever langs om het bedrijf te kunnen<br />
ervaren, de sfeer te proeven, het hart van de onderneming<br />
te leren kennen. Desgevraagd denk ik mee over het<br />
programma. Doordat ik al zoveel verschillende events heb<br />
meegemaakt weet ik wat goed werkt en wat minder.”<br />
© MARJOLIJN LAMME<br />
© NATHAN REINDS © MARTIN HOLS<br />
SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong> ® MAGAZINE <strong>2022</strong>-<strong>2023</strong> 63
LEIDINGGEVEN<br />
PROF. DR. IR. MATHIEU WEGGEMAN<br />
Schoonheid is de<br />
nieuwe kritische<br />
succesfactor<br />
Door: Jacques Geluk<br />
Mathieu Weggeman schrijft als wetenschapper en adviseur<br />
toonaangevende boeken over management. “Die gaan vaak over sympathie<br />
voor professionals en een beetje antipathie voor managers, die het anders<br />
moeten doen. Genoeg daarvan. Deze keer zet ik in ‘Goeie mensen, mooi<br />
werk’ positieve verhalen – die ik gedurende 35 jaar ben tegengekomen<br />
over managers – bij elkaar en vertel aan de hand van voorbeelden over de<br />
schoonheid van het werk op de vloer.”<br />
© COPYRIGHT CLEARED<br />
Hij is groot voorstander van bedrijfsvoering<br />
en maatschappelijke<br />
ordening op basis van<br />
het Rijnlands model, waarin –<br />
in tegenstelling tot het Anglo-<br />
Amerikaanse model – de liefde voor het<br />
vak groter is dan die voor het geld. “Veel<br />
jonge ondernemers zijn voor dit model,<br />
doen het al zo, maar gebruiken het etiket<br />
niet. Zij werken vanuit een natuurlijk<br />
respect voor mensen en ik ben blij met<br />
de manier waarop ze in het leven staan.”,<br />
vertelt prof. dr. ir. Mathieu Weggeman.<br />
Zijn makkelijk leesbare, verrassende<br />
boek ‘Goeie mensen, mooi werk’ staat<br />
vol aansprekende verhalen die – na jarenlang<br />
onderzoek dat hij samen heeft<br />
gedaan met promovendi en geïnteresseerde<br />
collega’s – aantonen dat er wel<br />
degelijk schoonheid is in organisaties.<br />
Hij weet dat verhalen over de positieve<br />
kant van organisaties dun zijn gezaaid,<br />
maar Mathieu maakt nu graag een uitzondering.<br />
Hij schrijft, geheel volgens<br />
de Rijnlandse houding, niet alleen over<br />
schoonheid, maar ook over vakmanschap<br />
en betrokken leiderschap. “Niet<br />
alle managers zijn doerakken”, lacht hij.<br />
Onder Mathieus onderzoek en boek liggen<br />
twee proefschriften over schoonheid.<br />
Dat van Jef van den Hout gaat over<br />
flow. Steven de Groot, wiens proefschrift<br />
heeft geholpen bij het definiëren<br />
van zoiets subjectiefs als schoonheid<br />
(die iedereen anders beleeft), heeft twee<br />
begrippen ontwikkeld: de PEE en de<br />
NEE, die respectievelijk staan voor een<br />
positieve en een negatieve esthetische<br />
ervaring. “Mag het ook mooi zijn en worden<br />
professionals en uiteindelijk de bedrijven<br />
daar beter van?” Buitenstaanders<br />
vinden dat vaak irrelevant, maar PEEs<br />
64<br />
SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong> ® MAGAZINE <strong>2022</strong>-<strong>2023</strong>
H<br />
T<br />
K<br />
O<br />
R<br />
L<br />
D<br />
-<br />
B<br />
R<br />
I<br />
N<br />
W<br />
G<br />
I<br />
N<br />
E<br />
G<br />
O<br />
N<br />
T<br />
E<br />
G<br />
D<br />
E<br />
L<br />
O W<br />
blijken vaak juist kritische succesfactoren te zijn. Samengevat:<br />
vakmensen die eigenaarschap voelen en verantwoordelijkheid<br />
nemen voor wat zij doen – en werken in een omgeving die<br />
dat waardeert – zijn meer betrokken, presteren beter en komen<br />
vaker met creatievere ideeën. “Vraag aan mensen wanneer<br />
zij een PEE tussen negen en vijf hebben gehad en als ze<br />
dan antwoorden dat alles mooi in elkaar paste, vind ik dat<br />
prachtig. Wanneer ze antwoorden dat tijdens een vergadering<br />
weer dezelfde punten zijn behandeld, zonder resultaat, en<br />
zeggen ‘Ik weet niet wat ik daar doe’, is dat een NEE. Om te<br />
bepalen hoe het staat met de schoonheid als kritische succesfactor<br />
deel je de PEEs en NEEs op een werkdag. Als van<br />
de vijf ervaringen er drie positief zijn is dat drie vijfde, zes tiende<br />
en dus een zes en is de dag bovengemiddeld. Wanneer er<br />
slechts één positieve ervaring is en er vier knap vervelend zijn<br />
geweest, is dat twee tiende, een twee. Om subjectiviteit te<br />
vermijden leggen we het bij de mensen zelf.” Door hun ervaringen<br />
te tellen zijn de onderzoekers tot een soort gemiddelde<br />
schoonheid gekomen. “Wanneer ik daarover mag spreken<br />
zijn er managers die mijn narratief over schoonheid inderdaad<br />
oppikken en zeggen dat ze er verder over gaan denken. Voor<br />
sommigen is het herkenbaar, want het zit dicht tegen flow<br />
aan.”<br />
‘Mooi, hè?’<br />
“We hebben gezien dat operateurs die na negen uur staand<br />
werken een moeilijke operatie tot een goed einde gebracht<br />
hebben kunnen na afloop niks meer kunnen zeggen. Als iemand<br />
dan rechtstreeks zegt: ‘Mooi hè’, zonder dat verder in<br />
taal te kunnen uitdrukken, is dat ontroerend. Dat beschrijf ik<br />
in mijn boek. Het zijn ervaringen die je behalve in een organisatie,<br />
ook bij muziek of beeldende kunst kunt hebben”, zegt<br />
Mathieu. Een lijn van welbevinden in een organisatie kan als<br />
consequentie hebben dat de productie omhoog gaat. “Als<br />
mensen het idee hebben dat wat zij doen mooi is, is de kans<br />
groot dat ze daar graag langer mee bezig blijven en eigenaarschap<br />
ontwikkelen. Dan krijg je goede werknemers, die het<br />
werk missen als ze te lang thuis zijn. Het idee is dan dat het<br />
kunnen genieten van schoonheid misschien wel meer oplevert<br />
dan allerlei efficiëntiestudies met een stopwatch en tijdschrijverij.<br />
Een manager/leidinggevende moet bereid zijn een<br />
werknemer ander, in diens beleving mooier werk te geven,<br />
wanneer hij of zij zich in de huidige functie niet prettig voelt.<br />
Eigenlijk draai je dan iets om wat psychologen niet zo goed<br />
vinden. Eerst kijken of iemand zijn werk graag doet en gemotiveerd<br />
is en dan pas naar de competentie.” Als het eerste<br />
klopt, volgt het tweede vaak vanzelf. Managers die openstaan<br />
voor schoonheid kunnen op hun beurt genieten als gemotiveerde<br />
werknemers daardoor hun formulieren goed invullen<br />
of binnen budget zijn gebleven. Iedereen wint en uiteindelijk<br />
ook de organisatie.<br />
‘‘Goede managers laten<br />
de hiërarchie los, staan<br />
tussen hun mensen en<br />
faciliteren hen’<br />
Alstom<br />
Waarom behalve onderzoek ook weer een boek? “Ik heb lang<br />
aan ‘management bashing’ gedaan en geschreven dat de<br />
professionals het leven zuur gemaakt wordt door managers<br />
en leidinggevenden. Vaak babyboomers die hiërarchisch<br />
denken. Vaak is dat nog zo, maar er zijn ook positieve uitzonderingen<br />
en die heb ik willen beschrijven, hoewel die verhalen<br />
niet voor het oprapen liggen. De gevallen die ik beschrijf zijn<br />
echter exemplarisch, zodanig dat mensen er ideeën aan kunnen<br />
ontlenen. Het was fijn om te schrijven, dat ik eens niet<br />
boos hoefde zijn een beetje kon meegenieten van die schoonheid.”<br />
Tijdens dat proces bezoekt Mathieu Weggeman zelf<br />
veel organisaties. “Sommige leidinggevenden vinden het irreëel,<br />
maar vooral irrelevant. Schoonheid kost immers tijd en<br />
aandacht. Bij Alstom, een Frans bedrijf waar in de jaren negentig<br />
50.000 mensen samen onder andere stroomgeneratoren,<br />
energieturbines, transformatoren, treinstellen en locomatieven<br />
maken, ligt dat anders. Daar werken ze twee jaar aan<br />
een machine, maar ze maken eerst foto’s bij de Nederlandse<br />
klant om te zien waar die terechtkomt. Ze drukken de foto’s<br />
groot af en hangen die in de werkruimte. Het idee is dat die<br />
machine zich al een beetje kan inleven in de situatie waarin die<br />
straks zijn werk gaat doen. Bij aflevering moet de machine van<br />
SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong> ® MAGAZINE <strong>2022</strong>-<strong>2023</strong> 65
LEIDINGGEVEN<br />
Bekijk profiel<br />
© COPYRIGHT CLEARED<br />
de katholieke bazen van Alstom worden ingezegend. Het<br />
bedrijf levert kosteloos een pastoor voor wie dat niet zelf<br />
kan regelen, want de inzegening is verplicht. In het koopcontract<br />
staat dat die anders niet wordt geleverd. De<br />
meeste klanten zeggen: baat het niet, dan schaadt het<br />
niet. Het is maar water. Het zijn misschien wel irrelevante<br />
dingen, maar voor mij en anderen leveren ze schoonheid<br />
op. Dat geldt ook voor het feit dat de Alstom machine de<br />
voornaam krijgt van een kind van een medewerker dat<br />
geboren is tijdens de fabricage van de betreffende machine.<br />
Wanneer moet worden gekozen wordt het de<br />
naam van het kind van de medewerkers die het dichtst bij<br />
de plek werkt waar de nieuwe machine komt te staan.”<br />
Niemand is hier eigenlijk tegen, hoogstens irrelevant<br />
vindt men het, maar dat irrelevante kan later relevant blijken<br />
te zijn als het werkt en het personeel erdoor wordt gestimuleerd:<br />
‘Goed dat we het hebben gedaan’.<br />
KLM – Eyjafjallajökull<br />
Het boekje vertelt ook hoe schoonheid is te vinden in de<br />
studio van The Beatles, het Picasso Museum in Malaga<br />
en een zorginstelling, bij Sony, Philips en natuurlijk andere<br />
organisaties in eigen land. Zo beschrijft Mathieu hoe<br />
de voormalige president-directeur van de KLM, ingenieur<br />
en econoom Peter Hartman, in 2010 is omgegaan met de<br />
eerste uitbarsting van de IJslandse vulkaan Eyjafjallajökull<br />
in 200 jaar. “De IATA verbood, vanwege alle as in de lucht,<br />
dat er nog werd gevlogen. Hartman ergerde zich eraan en<br />
stelde een experiment voor, waarbij boven en onder de<br />
aswolk zou worden gevolgen. Dat mocht, wat goed<br />
nieuws was voor de vele gestrande reizigers die wachtten<br />
op een vlucht naar huis. Hij vond een bemanning die<br />
– met instemming van de ondernemingsraad – bereid<br />
was mee te werken. De avond voor de experimentele<br />
vlucht was voor hen best spannend, dus speelden ze een<br />
extra spelletje met hun kinderen. Een van hun partners<br />
vroeg: ‘Niemand vliegt, waarom jij wel?’. Uiteindelijk gingen<br />
ook een paar mensen van TNO mee die metingen<br />
zouden uitvoeren en foto’s maken. Hartman kreeg een<br />
compliment dat hij zelf meevloog.”<br />
Fragment uit 'Goeie mensen, mooi werk'<br />
Het is zo’n twee uur vóórdat het KLM-toestel de lucht in<br />
zal gaan als Peter Hartman telefoon krijgt van de voorzitter<br />
van de OR. Hij dankt de president-directeur voor het<br />
dappere besluit dat de directie heeft genomen, zegt dat<br />
de OR achter het initiatief staat, en wenst Peter Hartman<br />
en de crew veel succes met de uitvoering van de bijzondere<br />
vlucht die niet zonder risico’s is. De voorzitter besluit<br />
het telefoongesprek met een compliment: ‘Namens de<br />
OR en het personeel van KLM wil ik u graag nog zeggen<br />
dat wij het zeer waarderen dat u zelf meevliegt.’ Ik werd<br />
er even stil van toen mij dat verteld werd.<br />
Veel verhalen hebben volgens Mathieu Weggeman te<br />
maken met het feit dat de manager, leidinggevende, de<br />
hiërarchie loslaat, tussen de mensen staat en zich realiseert<br />
dat hij een facilitator is met als motto: ‘Ik kan niet<br />
wat zij doen, maar het wel mogelijk maken dat zij dat zo<br />
aangenaam mogelijk kunnen doen. Dat ze met rust worden<br />
gelaten, zonder dat te veel regels en procedures hen<br />
het leven zuur maken’.<br />
66<br />
SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong> ® MAGAZINE <strong>2022</strong>-<strong>2023</strong>
IN DE SCHIJNWERPERS<br />
DRS. SVEN RICKLI<br />
Het is tijd voor de<br />
menselijke revolutie!<br />
Bekijk profiel<br />
Werkgeluk | Werkdruk | Bevlogenheid | Behoud van mensen<br />
Sven Rickli is oprichter van HR onderzoeks- en adviesbureau<br />
Nolost. 15 jaar geleden heeft hij het bedrijf<br />
opgezet met als ambitie mensen en organisaties te laten<br />
floreren. Een droom om het bedrijfsleven mensgerichter<br />
te maken, waardoor welzijn en welvaart hand-in-hand<br />
gaan. Met zijn achtergrond in de organisatiepsychologie<br />
en bedrijfskunde heeft hij een gat in de markt gezien,<br />
want mensen met een hoge levenskwaliteit blijken<br />
significant beter te presteren: ‘Feeling Good, Working<br />
Better!’<br />
Sven wordt écht gelukkig van anderen helpen. Met name<br />
mensen die andere mensen helpen, zoals in de zorg, het onderwijs<br />
of bij de overheid. “Ik geniet van de mooie, intieme en<br />
diepgaande relaties die ik heb mogen opbouwen en van alle<br />
geluksmomenten in onze reis als dé marktleider in mensgerichtheid.<br />
Vanuit onze kennis en expertise in cultuur en leiderschap<br />
hebben we al vele vooraanstaande organisaties mogen<br />
helpen zoals de Efteling, Meander Medisch Centrum, KLM,<br />
Isala, KPN, Capgemini, Transavia, Unique, Zeeman, Driscoll's,<br />
Rituals, Hutten, Rabobank, Randstad, Shell, Gemeente<br />
Rotterdam, TNO, Miele, Holland Casino en DHL, maar we willen<br />
graag dat nog meer mensen zich aansluiten bij deze beweging.<br />
Samen maken we het verschil!”<br />
De menselijke revolutie<br />
Schaarste aan mensen is en blijft de grootste uitdaging voor<br />
organisaties, want de mens zal nooit volledig te vervangen zijn<br />
door middelen of techniek. De vraag naar gekwalificeerde<br />
mensen stijgt, terwijl het aanbod afneemt door uitval: verzuim<br />
en verloop zijn nog nooit zo hoog geweest als nu. In de industriële<br />
revolutie moest alles steeds groter. In de technologische<br />
revolutie moest alles steeds efficiënter en nu is er nood aan de<br />
man, dus de hoogste tijd voor een menselijke revolutie.<br />
Telkens groter en sneller, dat kan niet in oneindigheid en we<br />
zijn nu op een punt beland dat mensen structureel overvraagd<br />
worden. Het aantal burn-outs rijst de pan uit en mensen ervaren<br />
heel veel spanningsklachten en<br />
stress. Sven is ervan overtuigd dat<br />
deze manier van leven en werken niet<br />
duurzaam is. Het ontketenen van de<br />
menselijke revolutie betekent dat mensen<br />
niet langer als middel worden beschouwd,<br />
maar als het hart van de organisatie.<br />
© TIMO BLANKSMA<br />
Werk vermenselijken<br />
Werk vormt een belangrijk onderdeel van ons leven: in<br />
Nederland werken we gemiddeld 31 uur per week. Doordat<br />
we relatief gezien een groot gedeelte van ons leven werken,<br />
heeft werk een grote invloed op onze gemoedstoestand.<br />
Traditioneel gezien worden mensen gezien als middel om resultaten<br />
te behalen, waarbij de behoefte van de mens onvoldoende<br />
belicht wordt. Om het individuele (werk)geluk van<br />
mensen en daarmee ook de prestaties van organisaties te verbeteren,<br />
is een omslag in denken en doen noodzakelijk: een<br />
wijze waarin de mens centraal staat. Door oog te hebben voor<br />
wat de mensen in een organisatie echt nodig hebben en daarmee<br />
in te zetten op het verhogen van het werkgeluk en mensgericht<br />
werken, volgen de resultaten vanzelf.<br />
Mensgerichte organisaties zijn de toekomst<br />
Met de toenemende druk op de arbeidsmarkt, hebben mensen<br />
de banen voor het kiezen. In de vergelijking tussen twee<br />
overeenkomende banen, zal de medewerker hoogstwaarschijnlijk<br />
kiezen voor de baan met de beste (mensgerichte)<br />
voorwaarden. Daarnaast blijven gelukkige medewerkers langer<br />
werken binnen mensgerichte organisaties. Sven vertelt<br />
graag vol passie welke acties je kunt ondernemen om je organisatie<br />
mensgerichter te maken en personeelstekort (of het tekort<br />
doen van je personeel) op een duurzame manier het<br />
hoofd te bieden<br />
Ook benieuwd hoe jij bij kunt dragen aan de mensgerichte revolutie?<br />
Sven inspireert enorm in zijn lezingen, waarbij hij je<br />
uitnodigt om buiten de gebaande paden te denken.<br />
SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong> ® MAGAZINE <strong>2022</strong>-<strong>2023</strong> 67
IN DE SCHIJNWERPERS<br />
MARGREET SPIJKER<br />
Bekijk profiel<br />
Niet Verzonnen<br />
Economie | Gezondheidszorg | Innovatie | Journalistiek | Overheid | Politiek<br />
Margreet Spijker werkt al decennia als presentator en journalist bij nieuwsprogramma’s van<br />
RTL en de publieke omroep. Katholiek opgevoed maar van haar geloof afgekeerd kon ze niets<br />
met spiritualiteit. Het begint haar nu op te vallen dat spiritualiteit onder de niet-gelovigen geheime<br />
© WALTER KALLENBACH<br />
gespreksstof is. Als ze een journalistieke zoektocht doet in haar naaste omgeving blijkt vrijwel<br />
iedereen bijzondere spirituele ervaringen te hebben gehad, waarover ze in het openbaar zwijgen. Ze besluit een<br />
podcast te maken voor wie zegt juist niets te hebben met spiritualiteit, er stiekem een beetje in gelooft of er juist<br />
niet meer aan twijfelt. De verhalen zijn buitengewoon, inspirerend en vragen om duiding.<br />
Margreet valt van de ene in de andere verbazing<br />
als ze verhalen optekent over de impact van<br />
spiritualiteit in de samenleving, bedrijven en de<br />
wetenschap. Ze hoort over visioenen van<br />
succesvolle leiders, academici die hun hele leven al meer<br />
zien dan ze kunnen bewijzen en burgers die hun eigen niet<br />
verzonnen verhaal ongeloofwaardig vinden en bizar.<br />
Margreet denkt dat het van belang is dat deze verhalen<br />
gedeeld worden.<br />
Fragmenten uit de podcast ‘Niet Verzonnen’ waarover<br />
Margreet vertelt:<br />
“Wie zegt niets te hebben met spiritualiteit is niet eerlijk”,<br />
aldus hoogleraar Business en spiritualiteit Sharda Nandram<br />
van Nyenrode Business Universiteit. Volgens haar neemt het<br />
aantal publicaties over spiritualiteit in de wetenschappelijke<br />
literatuur toe, evenals de bereidheid over ‘het niet gekende’<br />
te communiceren. “In het onbekende is een oneindige bron<br />
van vernieuwing. Dat is waar veel ondernemers hun ideeën<br />
uit putten en hun successen vandaan halen. Ondernemen<br />
begint met ideeën die er nog niet zijn. Ondernemers putten<br />
uit hun oneindige bron.”<br />
Academicus dr. Alex Klein, docent bedrijfseconomie en<br />
duider in de media van de economie, beleeft een spirituele<br />
‘coming out’, vertelt wat hij al zijn levenlang ziet en meemaakt<br />
en hoe hij zijn niet langer verborgen talent inzet.<br />
Verhalen van bekenden – onder wie Johan Cruijff – en<br />
onbekenden die verklaarden en verklaren tekens te krijgen<br />
van overleden dierbaren die hen in het leven helpen, over<br />
een student die vertelt over haar peutertijd toen zij zonder<br />
kennis van reïncarnatie een zoektocht wilde starten naar<br />
‘haar echte moeder’ uit een eerder leven. Iets horen, zien of<br />
meemaken waarbij geen genoegen meer genomen wordt<br />
met toeval.<br />
Spiritualiteit een kernwaarde<br />
Volgens Stef Aupers, hoogleraar Media Cultuur aan de KU<br />
Leuven, kan spiritualiteit een kernwaarde zijn als het gaat<br />
om de persoonlijke ontmoeting op het juiste moment. Hij<br />
vindt spiritualiteit een breed spectrum met ook als onderdelen<br />
zwart/ wit-denken, polarisatie, buitensluiten en<br />
groepsnarcisme. Dat deel van de spiritualiteit is er ook en<br />
daar ben ik me net als hij van bewust.<br />
Op alle niveaus in de maatschappij, zakelijk en privé,<br />
getuigen mensen van ervaringen die hun leven op het juiste<br />
moment een andere richting gaven. Ervaringen of inzichten<br />
waardoor ze niet opgeven en beter omgaan met tegenslagen<br />
of die ombuigen naar een positieve weg.<br />
Margreet Spijker wil haar brede ervaring als radio- en<br />
televisiepresentator nu inzetten om bij te dragen aan het<br />
bespreekbaar maken van spirituele ervaringen. Ook in<br />
bedrijven. Niet zweverig, angstwekkend maar een nuchtere<br />
journalistieke zoektocht naar verwondering en liefdevolle<br />
duiding. Ze laat fragmenten horen, verklaringen en toont een<br />
onontgonnen gebied binnen de journalistieke realiteit.<br />
Het enige wat zij nodig heeft is een publiek dat daarvoor<br />
openstaat en bereid is zich te laten inspireren.<br />
68<br />
SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong> ® MAGAZINE <strong>2022</strong>-<strong>2023</strong>
IN DE SCHIJNWERPERS<br />
MERIJN TINGA<br />
‘One man can make a difference,<br />
and every man should try’- Jackie Kennedy<br />
Bekijk profiel<br />
Duurzaamheid, verandermanagement, persoonlijke groei, inspiratie<br />
Kan jij in je eentje heet verschil maken? We zijn vaak cynisch en<br />
afwachtend. Of het nu gaat om klimaatverandering, de plastic problematiek<br />
of de zoveelste reorganisatie binnen het bedrijf. Bioloog en kunstenaar<br />
Merijn Tinga, alias de ‘Plastic Soup Surfer’, toont dat je als eenling wel<br />
degelijk het verschil kunt maken. Met zijn bijzondere surf-expedities op<br />
zelfgemaakte surfboards van plastic afval vraagt hij aandacht bij politiek en<br />
bedrijfsleven voor concrete oplossingen voor dat plastic probleem. Met de<br />
expedities als rode draad en wat zelfspot sleept hij je mee in zijn verhaal. Hij<br />
laat je voelen dat ook jij het verschil kan maken!<br />
Tinga onderneemt sinds 2014 lange afstand surfrecords om aandacht te vragen<br />
voor het wereldwijde plastic probleem. Zijn soms risicovolle avonturen vormen het<br />
geraamte van een wervelend verhaal over verandering. Hoe werkt dat in onze hersenen?<br />
Hoe doorbreken we gewoontes en patronen? Hoe veranderen we de gevestigde<br />
orde?<br />
De ‘Plastic Soup Surfer’ laat zien waarom je onbescheiden mag zijn als het om je<br />
idealen gaat. Dat je mag strijden voor dingen die groter zijn dan jezelf. En dat ook de<br />
kleine verandering het waard is om voor te vechten.<br />
Statiegeld-doorbraak<br />
Tinga speelde een beslissende rol bij een doorbraak die lange tijd ondenkbaar leek:<br />
de invoering van statiegeld op kleine plastic flesjes in 2021. Met een record oversteek<br />
van Scheveningen naar Engeland, met 60.000 handtekeningen, een Tweede<br />
Kamer-motie en creatieve juridische middelen wist hij die doorbraak te forceren.<br />
Nu – tientallen campagnes verder – heeft hij op allerlei niveaus verandering in de<br />
praktijk gezien. Hoe je van idee tot uitvoering komt, hoe je campagne voert, hoe<br />
je focus creëert en wat het belang is van momentum.<br />
Ja, onze wereld is in gevaar. Door onszelf; dat maakt het complex en<br />
wrang. Maar jij kan er wél wat aan doen.<br />
In het verhaal van Tinga is het plastic probleem slechts een handvat<br />
tot verandering. Plastic is een middel, want het is zichtbaar. Maar<br />
het verhaal vertaalt zich moeiteloos naar abstracte milieuproblematiek<br />
of een reorganisatie binnen het bedrijf. Erachter steken<br />
dezelfde veranderprocessen. Tinga laat in zijn inspirerende<br />
speech zien dat je onbewust al deel bent van die verandering.<br />
Dat jij zonder dat je het weet ook gelooft dat jijzelf hét verschil<br />
kan maken.<br />
© HIELCO KUIPERS<br />
SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong> ® MAGAZINE <strong>2022</strong>-<strong>2023</strong> 69
H<br />
T<br />
K<br />
O<br />
R<br />
L<br />
D<br />
-<br />
B<br />
R<br />
I<br />
N<br />
W<br />
G<br />
I<br />
N<br />
E<br />
G<br />
O<br />
N<br />
T<br />
E<br />
G<br />
D<br />
E<br />
L<br />
O W<br />
“Al 30 jaar help ik bij het<br />
realiseren van overheidsdoelen<br />
en het verminderen van<br />
bureaucratie en administratieve<br />
lasten, met als beproefde<br />
recept het tot stand brengen<br />
van allerlei vormen van publiekprivate<br />
samenwerking. Ik doe<br />
dat als lobbyist, spreker en<br />
dagvoorzitter van publiek-privaat<br />
brancheoverleg. Dat<br />
overleg is geheel vraag-georiënteerd<br />
van opzet en wordt<br />
georganiseerd vanuit de<br />
onafhankelijke stichting<br />
Samenwerkend Nederland die<br />
overheid en markt dichter bij<br />
elkaar brengt. Gestreefd wordt<br />
naar nieuwe, andere en betere<br />
oplossingen voor maatschappelijke<br />
problemen.”<br />
© JORDI SLOOTS<br />
70<br />
SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong> ® MAGAZINE <strong>2022</strong>-<strong>2023</strong>
COLUMN<br />
FRANK WOREEL<br />
Bekijk profiel<br />
Publiek-private samenwerking<br />
is een beproefd recept<br />
Sinds 2002 wordt jaarlijks een flink aantal malen publiek-privaat<br />
brancheoverleg georganiseerd en worden marktconsultaties<br />
gehouden in veel verschillende branches, sectoren en<br />
beroepsgroepen. Op werkvloerniveau worden dan krachten<br />
gebundeld tussen overheid en markt. Ondernemers en<br />
zzp’ers uit elke branche en beroepsgroep krijgen tijdens<br />
deze bijeenkomsten de kans mee te denken over verbetering<br />
van het beleid van aanwezige overheidsorganisaties.<br />
Overheid en markt zoeken dan naar krachtenbundeling op<br />
wezenlijke maatschappelijke en bestuurlijke thema’s. Het<br />
gaat echt ergens over en het levert ook wat op.<br />
Het is inmiddels een indrukwekkende lijst van ‘issues’ waar<br />
overheid en markt op werkvloerniveau veel meer aan elkaar<br />
hebben dan gedacht. Denk aan versnelling van duurzaamheidsbeleid,<br />
energietransitie en klimaatadaptatie. Of<br />
verbetering van het functioneren van overheidsorganisaties.<br />
Wat te denken van vereenvoudiging van vergunningverlening,<br />
toezicht en handhaving en bevordering van integrale<br />
veiligheid? Er is ook grote behoefte aan betere jeugdzorg,<br />
meer preventie van huiselijk geweld en kindermishandeling<br />
en verbetering van leefbaarheid, burger- en bewonersparticipatie.<br />
Ook willen we de circulaire economie dichterbij<br />
brengen en de detailhandel en lokale bedrijvigheid beschermen.<br />
En dan is er de enorme bouwopgave. Ten slotte wordt<br />
ondanks maatschappelijke weerstand hard samengewerkt<br />
aan pragmatische bestrijding van gevaarlijke en milieuvervuilende<br />
stoffen, zoals asbest en stikstof.<br />
Zeker resultaat<br />
• Rijkswaterstaat moest na Kamervragen een acute en<br />
drastische inhaalslag plegen op het gebied van onderzoek<br />
aan asbestgevaarlijke Rijksobjecten. Dankzij de<br />
opstelling van een publiek-private raamovereenkomst is<br />
succesvolle samenwerking tot stand gebracht tussen<br />
Rijkswaterstaat en de asbestinventarisatiebranche als<br />
werkbaar alternatief voor tijdrovende en dure aanbestedingsprocedures.<br />
Resultaten: enorme tijd- en kostenbesparing<br />
voor Rijkswaterstaat. De opdrachten gaan alleen<br />
naar bonafide ondernemers.<br />
• Tijdens jaarlijkse publiek-private overlegbijeenkomsten<br />
tussen zorgaanbieders, ervaringsdeskundigen en<br />
gemeentelijke afdelingen jeugdzaken, worden afspraken<br />
gemaakt over preventie van huiselijk geweld en kindermishandeling,<br />
waardoor gemeenten minder snel naar de<br />
Meldcode hoeven te grijpen. Resultaten: kinderen worden<br />
soms minder snel uit huis geplaatst of onder toezicht<br />
gesteld.<br />
• Alle gemeenten is geadviseerd het functioneren van hun<br />
organisatie te verbeteren door meer (ex-)ondernemers<br />
(parttime en tijdelijk) vacatures bij de gemeente te laten<br />
invullen. Resultaten: overheid en bedrijven gaan letterlijk<br />
elkaars taal spreken, procedures worden versneld.<br />
Nog veel te doen<br />
• Het inkomensonafhankelijke Wmo-abonnementstarief<br />
zorgt voor oneigenlijk gebruik van Wmo-gelden door<br />
draagkrachtuge ouderen die zelf een huishoudelijke hulp<br />
kunnen betalen, maar door het inkomensonafhankelijke<br />
abonnementstarief in de verleiding komen de huishoudelijke<br />
hulp te ontslaan en op kosten van de gemeente een<br />
nieuwe te nemen.<br />
• De wettelijke systematiek in het sociaal domein kent<br />
weeffouten. Er is geen duidelijke afbakening tussen de<br />
toepassing van ingewikkelde wetten in het zorgdomein.<br />
Daardoor wordt vaak naar elkaar verwezen, waardoor<br />
burgers van het kastje naar de muur worden gestuurd.<br />
• De wettelijke asbestnormen zijn onduidelijk, ingewikkeld<br />
en inconsequent, waardoor veel partijen erop los<br />
interpreteren.<br />
• De overheid maakt te veel beleid, wat de praktische<br />
uitvoering en de overheidsorganisatie onnodig belast.<br />
• Overheidsproblemen worden vaak bestreden door meer<br />
ambtenaren aan te nemen en/of nieuwe organisaties of<br />
organen op te richten. De lijnen worden er alleen maar<br />
langer door.<br />
Ik ben gaandeweg steeds meer gaan dromen van een veel<br />
kleinere overheid die veel meer samenwerkt met de markt en<br />
de samenleving om maatschappelijke doelen te bereiken.<br />
SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong> ® MAGAZINE <strong>2022</strong>-<strong>2023</strong> 71
H<br />
PERSOONLIJKE ONTWIKKELING<br />
MICHAEL KORTEKAAS<br />
W<br />
E<br />
O<br />
R<br />
L<br />
D<br />
-<br />
B<br />
R<br />
I<br />
N<br />
G<br />
I<br />
N<br />
G<br />
Je wordt<br />
O<br />
T<br />
E<br />
G<br />
D<br />
E<br />
L<br />
O W<br />
K<br />
N<br />
goed in<br />
wat je doet<br />
T<br />
Door: Jacques Geluk<br />
Je wordt goed in wat je doet. Dat heeft in je werk, sport of persoonlijk leven een<br />
positieve uitwerking. Als je bijvoorbeeld veel zeurt en daar goed in wordt, gebeuren<br />
er alleen maar negatieve dingen. Dan ga je om met angst, teleurstelling, enz.<br />
Michael Kortekaas is een motiverende spreker die zijn toehoorders ruim 150 keer<br />
per jaar met zijn kennis en ervaring inspireert op het gebied van leiderschap,<br />
werkgeluk en Mentale (v)eerKracht. Hij geeft mentale handvatten om anders te<br />
leren denken en te doen waar je echt goed in wilt worden.<br />
© AAD VAN VLIET<br />
Michael Kortekaas studeert onder<br />
andere aan het CIOS (1993), de<br />
Sportacademie (2000-2002) en<br />
de politieacademie (gevaar- en<br />
crisisbeheersing, 2006-2009 en<br />
2013) en werkt vervolgens 12,5 jaar voor politie<br />
en Defensie. Hij traint militairen en politiemensen.<br />
Niet alleen fysiek, maar vooral op gevechtsvaardigheden,<br />
procedures en mentale veerkracht.<br />
Sinds 2011 richt hij zich op de (persoonlijke) ontwikkeling<br />
van mensen die werken in teams in een<br />
omgeving waar zij optimaal moeten presteren.<br />
“Ik kom net van een advocatenkantoor op de<br />
Zuidas waar ik een ‘inspirational’ heb gedaan. Ik<br />
heb daar verteld over de werking van ons brein<br />
en hoe belangrijk het is om te doen. Niet alleen<br />
letterlijk. Mensen moeten zich ook bewust worden<br />
van het feit dat het brein enorm veel feedback<br />
krijgt door wat men denkt, voelt en doet. Er<br />
wordt vaak gedacht ‘zo ben ik nu eenmaal’, ‘zo<br />
ben ik bedraad’ (ook wel ‘gewired’). Daar klopt<br />
niets van. Iedereen heeft een bepaalde ‘nature’<br />
(een bepaald DNA- of genenpakketje), maar het<br />
gaat ook om ‘nurture’: hoe sta je erin, wat denk<br />
je, wat voel je de hele dag en wat doe je dan?’.<br />
Dan kom je vanzelf weer op de uitspraak ‘je wordt<br />
goed in wat je doet.’<br />
Doelen stellen, visualisatie, gedachte- en aandachttraining<br />
zijn mentale instrumenten die mensen<br />
helpen het bewustzijn te vergroten, waardoor<br />
zij vervolgens anders kunnen denken, voelen en<br />
doen. “Ik wil hen meegeven dat ze nu weliswaar<br />
een aantal inzichten op mentaal gebied hebben,<br />
maar dat het er vooral om gaat die in praktijk om<br />
te zetten, dus in actie te komen. Niet alleen de<br />
kennis telt, natuurlijk ook het doen.”<br />
72<br />
SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong> ® MAGAZINE <strong>2022</strong>-<strong>2023</strong>
Bekijk profiel<br />
Bekijk profiel<br />
Over Michael<br />
Als spreker en coach kan Michael Kortekaas<br />
(onder andere bekend van het NPO3-<br />
televisieprogramma ‘Hunted’) met diverse<br />
mentale instrumenten (als teambuilding voor<br />
bedrijven) prestaties, reflectievermogen, beleving,<br />
maar ook herstel bevorderen. Op teamniveau<br />
gaat het vaak ook over essentiële mentale<br />
processen die nodig zijn om te komen tot<br />
duurzame ‘High Performance’ en geaccepteerd<br />
leiderschap.<br />
© NADINE<br />
Energiemanagement<br />
Michael (ook CrossFit-trainer) noemt energiemanagement<br />
als een van de mentale instrumenten die horen<br />
bij zijn stelling dat fitheid en vitaliteit – en het managen<br />
van de energie die zij opleveren – het fundament zijn<br />
van mentale veerkracht. “Wanneer mensen zich niet<br />
lekker voelen en niet goed in hun vel zitten, gaat die<br />
mentale veerkracht snel onderuit en is het voor degenen<br />
van wie het brein moe en niet zo fit is moeilijker<br />
anders te leren denken. Vanuit het concept denktherapie<br />
of gedachtetraining, kun je mensen handvatten<br />
geven om vanuit een ander perspectief te kijken of om<br />
belemmerende gedachtes om te vormen tot realistische<br />
en helpende.” Michael spreekt voor verschillende<br />
doelgroepen, denk aan advocaten, leden van de<br />
Raad voor de Rechtspraak (in feite het topsegment<br />
van het Openbaar Ministerie), maar ook banken en<br />
bedrijven als Facebook, Reebok of Adidas, het<br />
Loodswezen en onlangs tijdens het landelijke<br />
Vrouwencongres.<br />
2x MK: Michael Kortekaas – Mentale Kracht<br />
Op Michael Kortekaas’ website staat een logo met de<br />
afkorting MK Die slaat niet alleen op zijn naam. “Alles<br />
dat ik doe valt daaronder. Of ik nou over energie, leiderschap,<br />
teambuilding of werkgeluk praat, de paraplu<br />
die erboven hangt is Mentale (veer)Kracht, omdat<br />
het op mijn lijf geschreven staat. Op mijn website praat<br />
ik over presteren onder druk, omgaan met verandering<br />
en volhouden, in feite gedragsverandering zijn. Die<br />
drie grote thema’s kan ik – naast Mentale Kracht – beïnvloeden<br />
en dat geldt dan ook voor succes, gezondheid<br />
en geluk. Ook drie mooie overkoepelende pilaren<br />
waarop je kunt sturen.<br />
Mijn bescheiden advies is dan vaak om in alle drie te<br />
investeren in je leven, dus niet één alleen in succes.<br />
De Zuidas is daar een goed voorbeeld van. Dan zijn<br />
mensen op hun veertigste financieel binnen, maar<br />
hebben ze vervolgens diabetes type 2 en drie scheidingen<br />
achter de rug.”<br />
Michaels tweede thema – omgaan met verandering –<br />
houdt ook in omgaan met teleurstelling en tegenslag<br />
in je leven. “Ik zeg ook wel in mijn lezingen dat de thema’s<br />
alle drie mooi zijn, maar dit is misschien wel de<br />
mentale competentie pur sang, want mensen die dit<br />
beter kunnen, zijn dus vaak succesvoller, gezonder en<br />
gelukkiger in hun leven.<br />
Wie leert van teleurstellingen en angstwekkende live<br />
gebeurtenissen wordt er juist sterker van. De een kan<br />
dat op eigen kracht, anderen hebben er extra handvatten<br />
voor nodig. Voor iedereen die dit goed toepast<br />
geldt dus dat ze er anders in staan dan degenen die<br />
na zulke gebeurtenissen en ervaringen niets meer<br />
durven en willen.”<br />
SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong> ® MAGAZINE <strong>2022</strong>-<strong>2023</strong> 73
GEZONDHEIDSZORG<br />
LUCIEN ENGELEN<br />
Dertig procent van de zorg<br />
kan gewoon in de retail<br />
Door Jacques Geluk<br />
‘We hebben mooie digitale technologie, maar maken nog altijd vuur met stokjes’, aldus<br />
Lucien Engelen, CEO van Transform.Health en gezondheids(zorg)strateeg, in 2017 in<br />
<strong>ACADEMY</strong> <strong>Magazine</strong>. Vijf jaar later zegt hij: “We zijn jarenlang zwanger geweest van<br />
digitale zorg en het kind is nu met de keizersnede ter wereld gekomen. Dat moest, mede<br />
door de pandemie, in één keer.” Er is in korte tijd volgens hem iets veranderd, maar we<br />
stevenen desondanks af op een verdubbeling van de zorgvraag in 2030 en een tekort<br />
aan personeel. Een zorginfarct dus, tenzij digitaal en retail dichter bij elkaar komen. “Dat<br />
kan als mensen met hun ‘wearables’ steeds meer zelf meten en doorgeven en de detailhandel<br />
in haar winkels dertig procent van de zorgvraag overneemt, zoals in Engeland.” Volgens Engelen heeft<br />
elke organisatie een rol in de gezondheid van zowel medewerkers als klanten. "Gezondheid is te veel<br />
gemedicaliseerd en retail kan een voorname rol spelen bij het nuanceren daarvan."<br />
© JANNE VAN DEN WEIJER<br />
BLUE OFFICE BATTERY<br />
De pandemie heeft ervoor gezorgd dat consumenten,<br />
“die af en toe ook patiënten zijn”, vaker<br />
online hun arts consulteren, maar dat is niet genoeg<br />
wanneer er verder niets verandert. In<br />
2030, dat is al over zevenenhalf jaar, kan de zorg ons volgens<br />
sommige berekeningen 174 miljard per jaar kosten<br />
tegen 100 miljard nu. “Dat kunnen we met elkaar niet opbrengen,<br />
laat staan dat er dan voldoende zorgpersoneel<br />
is. In 2020 werkten er 1,4 miljoen mensen in de zorg. Dat<br />
betekent een op de zeven werkenden. In 2040 zullen er<br />
volgens berekeningen van de SER meer dan twee miljoen<br />
mensen nodig zijn in de zorg. Dat is dan een op de vier<br />
werkenden! Dat gaat echter niet gebeuren en dat is de<br />
ook de insteek van mijn lezingen. Apparaten zijn nu zo<br />
klein dat je ze vaak als ‘wearables’ aan je pols kunt dragen<br />
en – heel belangrijk – bovendien makkelijker te bedienen<br />
zijn, waardoor digitale technologie bereikbaar wordt<br />
voor veel meer mensen. Met een speciale app op een<br />
Apple-horloge kun je een ECG (hartfilmpje) maken en binnenkort<br />
zelfs je glucosewaarde meten als je diabetes<br />
hebt. Naalden zijn niet meer nodig.” Lucien Engelen geeft<br />
twee voorbeelden: “Je kunt je nu al niet meer voorstellen<br />
dat iemand naar de huisarts of het ziekenhuis gaat om zijn<br />
gewicht te laten meten. Tegenwoordig zijn er al digitale<br />
weegschalen die je gewicht via het persoonlijke dossier<br />
rechtstreeks naar het ziekenhuis sturen. Bloeddruk zelf<br />
meten gebeurt al en is over enkele jaren ook heel normaal.<br />
Daarnaast is er in de fysieke en mentale gezondheidszorg<br />
steeds meer aandacht voor preventie, waardoor de zorgvraag<br />
ook daalt. Ook gaan we wat doen voor mensen die<br />
financiële problemen hebben en daardoor ook ongezonder<br />
zijn.” Voorkomen is ook hier beter dan genezen.<br />
Apotheek in de hypermarkt<br />
Voor onze gezondheid moeten we naar de winkel, vindt<br />
Lucien, of zoals hij het noemt ‘Van 'HEALTHcare' naar<br />
'health'. “Flappentappen vind je, net als postbalies tegenwoordig<br />
meestal als laatste bastion in winkels en supermarkten.<br />
Waarom moeten we nog naar een aparte<br />
apotheker om onze medicijnen te halen en kunnen we dat<br />
bij herhaalrecepten niet gewoon doen bij het Kruidvat?”<br />
In Engeland zijn apotheken al vaak (nog niet overal) onderdeel<br />
van grote hypermarkten zoals Tesco en ASDA,<br />
die zeven dagen per week open zijn. “Tesco gaat nú breder<br />
opschalen en ook gezondheidsadvies geven. Net als<br />
het Kruidvat in Nederland gebeurt dat door gekwalificeerd<br />
personeel. "Ik zou dat graag ook in een Nederlandse<br />
'retail setting' zien en ben daarover aan het verkennen<br />
74<br />
SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong> ® MAGAZINE <strong>2022</strong>-<strong>2023</strong>
Bekijk profiel<br />
met bijna alle grote partijen. De centrale vraag daarbij is: hoe<br />
kan retail helpen om dertig procent van het huidige zorgverleningsaanbod<br />
uit de gezondheidszorg te halen door samen<br />
deze grote uitdaging aan te gaan.” Dat betekent dus niet dat<br />
we de dokter en de verpleegkundigen naar het Kruidvat of AH<br />
sturen.” Zij zijn keihard nodig in de ziekenhuizen en de huisartsenpraktijken,<br />
maar dit soort initiatieven waarbij mensen<br />
meer zelf doen, schept wel ruimte waardoor zorgverleners<br />
ook daadwerkelijk zorg kunnen verlenen. Zij hoeven immers<br />
ook niet meer veertig procent van hun tijd achter een scherm<br />
te zitten om gegevens in te voeren. Lucien Engelen werkt anderhalve<br />
dag per week in het Laurentius Ziekenhuis in<br />
Roermond. In een zelfmeetkiosk kunnen patiënten in een<br />
soort Sinterklaasstoel gaan zitten. Ze stoppen een arm in een<br />
‘mouw’ en hun bloeddruk wordt gemeten en een vinger in een<br />
opening en de saturatie is bekend. Die data komen rechtstreeks<br />
in het patiëntendossier van het ziekenhuis terecht.<br />
“Daarvoor hoef je straks niet meer naar het ziekenhuis, dat kan<br />
ook bijvoorbeeld bij de Jumbo of in het outletcentrum.” De<br />
vraag die Lucien zich daarbij stelt is: ‘hoe kunnen wij daar in<br />
een soort concept store dingen uitproberen en de burger eerder<br />
betrekken bij zijn of haar eigen gezondheid, zonder dat dat<br />
belerend overkomt?’ “Je moet mensen niets opleggen, maar<br />
verleiden. Niet alleen consumenten, maar ook werknemers.<br />
Werkgevers moeten met behulp van digitaal gereedschap en<br />
wellicht in retailachtige constructies hun medewerkers beter<br />
ondersteunen en binden, zeker in deze tijd van de ‘War for talent’,<br />
want dat werkt preventief als het gaat om hun<br />
gezondheid.”<br />
‘Digichonders’<br />
Zitten consumenten/patiënten en het bedrijfsleven in binnenen<br />
buitenland (het gezondheidszorgprobleem speelt wereldwijd)<br />
op Luciens ideeën te wachten? “Consumenten zijn verwend,<br />
die krijgen alles al online als ze dat willen, maar<br />
sommigen moeten nog wel de mentale horde nemen om op<br />
dezelfde manier met hun gezondheid om te gaan. Met privacy<br />
en data zit het inmiddels wel goed. De detailhandel is een<br />
ander verhaal. De retail verkent dit veld op dit moment, veelal<br />
in het buitenland, maar ook meer en meer in Nederland.<br />
Tijdens lezingen laat ik zien dat bijna elk bedrijf een rol kan<br />
spelen in het bredere pakket van de Duurzame<br />
Ontwikkelingsdoelen en zo eraan kan bijdragen dat iedereen<br />
zolang mogelijk gezond blijft. Dat geldt voor medewerkers én<br />
klanten.” Dingen bij het Kruidvat doen die nu in de huisartsenpraktijk<br />
plaatsvinden en zelf allerlei gezondheidswaarden meten.<br />
Het digitale naar de mensen brengen kan gevaarlijk zijn<br />
voor hypochonders (mensen die overmatig bang zijn dat ze<br />
‘Hoe gaan we dertig<br />
procent van het huidige<br />
zorgverleningsaanbod uit<br />
de gezondheidszorg halen?<br />
Door samenwerking<br />
met retail?’<br />
een ernstige lichamelijke ziekte hebben, terwijl hiervan uit onderzoek<br />
niets blijkt). “Dat risico is er zeker. Het is zelfs een actueel<br />
fenomeen. Er zijn nu ook hypochonders die wekelijks om<br />
acht uur in de wachtkamer zitten, maar er is een nieuwe variant:<br />
de digichonders. Hier ligt een grote kans, want hen kunnen<br />
we duidelijk maken dat ze niet naar de exacte nummertjes<br />
moeten kijken, maar naar de grote lijn. Vroeger had je<br />
boven 37,5 graden verhoging, nu gaat geen kip meer met 38<br />
graden naar de dokter, omdat we weten dat het niet om dat<br />
ene cijfer, maar om de ‘range’ gaat waarbinnen zich dat beweegt.<br />
Een keer een wat hogere bloeddruk is niet erg als die<br />
meestal goed is, maar drie dagen lang hele hoge waarden is<br />
reden de arts te bellen.” Dat is de nieuwe werkelijkheid.<br />
We kunnen in onze maatschappij niet alles in één keer voor elkaar<br />
krijgen. Zolang de nieuwe apparatuur en mogelijkheden<br />
duur zijn zullen alleen beter gesitueerden er gebruik van maken,<br />
maar de geschiedenis leert dat ze daarna voor iedereen<br />
bereikbaar zijn. Iedereen heeft nu een smartphone en internettoegang.<br />
Dat leek een anderhalf decennium geleden nog<br />
een utopie. Wanneer is wat Lucien Engelen nastreeft meer<br />
normaal dan bijzonder? Lucien: “Daar heb ik wat minder goed<br />
nieuws. Ik kom uit Limburg, ben katholiek opgevoed, maar<br />
niet meer praktiserend en benoem in mijn lezingen toch dat<br />
iets negen van de tien keer die zeven Bijbelse jaren nodig heeft<br />
om van een idee tot mainstream te komen. Bij ongewijzigd beleid<br />
verdubbelt de zorgvraag, zijn er te weinig mensen werkzaam<br />
in de zorg en wordt die bijna twee keer zo duur. Als we<br />
echter alles snel maar verantwoord wetenschappelijk kunnen<br />
onderbouwen is er een kansje dat tegen 2030 een belangrijk<br />
deel van de dingen waar ik het over heb is gerealiseerd en dan<br />
bedoel ik met name dat de retail verantwoordelijk is voor dertig<br />
procent van het huidige gezondheidszorgbestel en op betaalbare<br />
wijze zorg levert.<br />
SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong> ® MAGAZINE <strong>2022</strong>-<strong>2023</strong> 75
THEATERVOORSTELLING<br />
<strong>2022</strong>-<strong>2023</strong><br />
bekijk de speellijst<br />
KIJK OP<br />
NTK<br />
.NL<br />
DE BEKENDSTE HISTORICUS VAN<br />
NEDERLAND GAAT OP HUMORISTISCHE<br />
WIJZE EN MET DIEPGAANDE<br />
KENNIS IN OP ACTUALITEITEN EN<br />
MAATSCHAPPELIJKE VRAAGSTUKKEN<br />
PROF. DR.<br />
MAARTEN<br />
VAN ROSSEM<br />
© FOTOGRAFIE: CASPER RILA | ONTWERP: SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong><br />
76<br />
SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong> ® MAGAZINE <strong>2022</strong>-<strong>2023</strong>
s e i z o e n<br />
<strong>2022</strong><br />
<strong>2023</strong><br />
bekijk de speellijst<br />
THEATERVOORSTELLING<br />
Henk-Jan Koershuis<br />
Hoe word ik gezond 90?<br />
De meest wervelende en energieke theatershow van het land.<br />
In recordsnelheid dringt zijn gouden boodschap bij je binnen!<br />
© HARM DOMMISSE PHOTOGRAPHY<br />
Let op: een bezoek aan deze voorstelling verhoogt het risico om negentig te worden!
ERF-, SUCCESSIERECHT EN WETTEN<br />
PROF. MR. DR. BERNARD SCHOLS<br />
Festivalbezoekers<br />
leren alles over het<br />
samenlevingscontract<br />
Door Jacques Geluk<br />
Praten én lezen over erfrecht, successiebelasting en wetteksten is dankzij prof. mr. dr.<br />
Bernard Schols steeds minder saai. Deze man van uitersten, die alles van twee kanten<br />
bekijkt, spreekt voor rechters en advocaten, notarissen en ondernemers, maar ook onlangs<br />
nog voor jongeren en jong-voelenden tijdens muziek- en motorcrossfestival Zwarte Cross<br />
in Oost Gelre. In de boekjes ‘Voorkom ruzie bij de kist’ en ‘Voorkom ruzie in bed’, die hij<br />
samen met journalist Heidi Klijsen heeft geschreven, geeft Bernard mét humor serieuze<br />
fiscale en erfrechtelijke tips en prikkelt hij relaties, wat (juridische en emotionele) ellende kan<br />
voorkomen en soms veel kan opleveren.<br />
© PIM EVERS<br />
In de gemeente Oost Gelre spreekt hij tussen het muziek-<br />
en motorgeweld door over het samenlevingscontract.<br />
Lekker boeien, zou je zeggen, maar prof. Bernard<br />
Schols weet het zo te brengen dat zijn toehoorders het<br />
nooit meer vergeten. “In Nederland bestaat officieel een<br />
wederzijdse zorgplicht. Dat betekent dat iedereen moet<br />
meebetalen aan de kosten van de huishouding. Tijdens<br />
de Zwarte Cross gaan er heel wat kratjes Grolsch door.<br />
Dan slaat het aan als je de samenwonende festivalbezoekers<br />
meegeeft dat ze bij de notaris moeten verklaren dat<br />
ze aan dat kratje meebetalen. Wanneer hij die zin opneemt<br />
in het samenlevingscontract is dat voldoende om<br />
ervoor te zorgen dat ze geen 40 procent erfbelasting hoeven<br />
betalen bij het overlijden van de partner en zelfs recht<br />
hebben op de vrijstelling van 6,5 ton die ook geldt voor<br />
gehuwden. Dat kratje vergeten ze nooit meer. Die verklaring<br />
kan tonnen opleveren, dus ik wil nooit meer horen dat<br />
500 euro voor de notaris duur is”, zegt Bernard. “Pas was<br />
er iemand die dat zinnetje over het meebetalen aan de<br />
huishoudkosten van de huishouding er niet had instaan.<br />
Hij was over de datum (43 jaar), maar dacht een jubeltonnetje<br />
van zijn ouders te kunnen krijgen omdat hij een jongere<br />
partner had. De belastinginspecteur miste dat ene<br />
zinnetje en die jubelton ging niet door.”<br />
Bernard Schols is altijd extreem onder de indruk geweest<br />
van de erfrecht- en belastingregels als zodanig, maar is<br />
nu op het punt gekomen dat het voor hem niet meer alleen<br />
gaat om een juridische techniek. “Alles rondom<br />
schenken en ervan gaat gewoon over het leven. De mooiste<br />
dingen gebeuren bij leven als je ervan geniet. Zoals<br />
bijvoorbeeld kinderen en kleinkinderen wat geven voordat<br />
je doodgaat. Het is mooi hen bij leven te zien genieten,<br />
bijvoorbeeld van de computer die ze zelf niet hadden<br />
kunnen kopen, daarom het ik de spreuk ‘schenken is erven<br />
zonder te sterven’ bedacht.” Nadenkend: “Eigenlijk<br />
is de dood een hoogtepunt, de stok achter de deur van<br />
een gelukkig leven, want ze laat je nadenken of je niet alles<br />
uit het leven moet halen voordat je je laatste adem uitblaast<br />
(misschien niet alles, want je hebt nog wat geld<br />
over dat je niet hebt opgemaakt en dat alsnog naar de nabestaanden<br />
gaat).” In de finale fase, de afwikkeling, van<br />
de inmiddels weer afgeschafte jubelton kun je nu het eerste<br />
deel van 50.000 euro nog schenken en volgend jaar<br />
het restant, zelfs op je sterfbed. Dat soort fiscale prikkels,<br />
met name de vrijstellinkjes, kan heel wat opleveren en zijn<br />
ook nodig om mensen aan de gang te krijgen en een testament<br />
op te laten maken. Ik heb er in elk geval veel lol<br />
aan om het te vertellen en er ook een goed gevoel bij.”<br />
78<br />
SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong> ® MAGAZINE <strong>2022</strong>-<strong>2023</strong>
Bekijk profiel<br />
Nieuw: het levenstestament<br />
Een testament geldt als je geen boe of bah meer kunt<br />
zeggen, omdat je overleden bent, een levenstestament<br />
stel je op wanneer je nog bij zinnen bent voor het<br />
geval je ‘niet volledig overlijdt, de dingen wat moeilijker<br />
kunt of er geestelijk niet meer bent’. “Je kunt dan<br />
niet alleen nog zelf naar de plaatjes luisteren die ze op<br />
je begrafenis gaan draaien, maar ook op je sterfbed het<br />
jubeltonnetje uitdelen. We hoeven je niet wakker te<br />
maken, als alles al klaarligt in de vorm van dat getekende<br />
levenstestament. Dus ook als je op dat moment niet<br />
meer bij zinnen bent.” In zijn boek ‘Voorkom ruzie bij<br />
de kist’ geeft Bernard Schols het voorbeeld van<br />
Angelique die in haar levenstestament heeft opgenomen<br />
dat bewind, mentorschap of curatele niet behoeven<br />
te worden aangevraagd. ‘Angelique vindt de rechter<br />
aan haar kant, omdat een levenstestament expliciet<br />
als doel heeft zelf te bepalen wie jou mag vertegenwoordigen’.<br />
Zij wijst haar twee jongste kinderen aan.<br />
De oudste zoon krijgt nul op het rekest als hij de rechter<br />
vraagt een externe bewindvoerder aan te stellen,<br />
omdat de verstandelijk vermogens van zijn moeder<br />
achteruit gaan. “Een levenstestament is een soort volmacht,<br />
waardoor je belangrijke beslissingen naar voren<br />
haalt als het nog kan.” Een wilsbeschikking geldt<br />
niet meer als je dementeert. Een levenstestament is<br />
precies het omgekeerde en blijft geldig. “Dat is een<br />
hele nieuwe cultuur, maar pas wel op voor misbruik.”<br />
Testament toont wie je bent<br />
“Toon mij je testament en ik vertel u wie u bent. Besef<br />
dat testamenten er niet zijn voor jezelf, maar voor de<br />
mensen wier leven doorgaat. Veel mensen willen er<br />
niet over praten en niet te lang nadenken of het niet<br />
asociaal is dat ze geen testament hebben. Ze hebben<br />
wel een brandverzekering, want dan zijn ze er zelf misschien<br />
nog, maar geen brandverzekering voor aan het<br />
einde van hun leven. We kloten wat dat betreft maar<br />
wat aan, maar moeten het uiteindelijk niet verkloten. In<br />
de laatste fase kun je nog dingen rechtzetten. In de internationale<br />
succesbelastingregels en het internationale<br />
erfrecht zijn verbeteringen, maar of je je kind mag<br />
onterven is overal anders. De tendens is dat je daarmee<br />
steeds verder kunt gaan. Een van de redenen is<br />
dat ook de gemeenschapszin verandert. Mensen zijn<br />
minder vaak lid van een bepaalde groep en individueler<br />
dan vroeger.” Daar komt bij dat er steeds meer<br />
echtscheidingen zijn, één partner gedurende het ganse<br />
leven is zeldzamer geworden, en dat er steeds meer<br />
wordt onterfd en uitgesloten. De schoonzoonclausule<br />
is daarvan een voorbeeld, maar je kunt ook verdergaan.<br />
In Nederland kun je eigenlijk je eigen kinderen<br />
niet helemaal onterven, maar – zo schrijft Bernard in<br />
zijn boek – ‘wie veroordeeld is voor een misdrijf jegens<br />
de overledene, waar in theorie een gevangenisstraf op<br />
staat van tenminste vier jaar, is onwaardig om te erven’.”<br />
Het erfrecht dateert uit 1838, maar is in 2003 gemoderniseerd.<br />
Erfrecht gaat langzaam. Dat (nog immer<br />
geldige) oude testament weerspiegelt niet een<br />
cultuur die mensen onterft. Sinds 2010, dankzij een<br />
uitzending van ‘Radar’, dringt langzaam door dat een<br />
modern testament wel toestaat een kind te onterven,<br />
maar dat die wel recht houdt op zijn legitieme portie –<br />
de erfrechtelijke vergoeding in geld die een onterfd<br />
kind kan claimen op de nalatenschap.<br />
Wie er alles over wil weten zou naast ‘Ruzie bij de kist<br />
– 101 spraakmakende erfrechtelijke kwesties en fiscale<br />
tips’ ook ‘Voorkom ruzie in bed – 101 juridische tips<br />
en relatieprikkels’ moeten lezen. Beide boekjes met<br />
een fijnproevers- en een inspiratieregister en achterin<br />
veel informatie over wetten en regels<br />
die van pas kan komen. Ook<br />
in het tweede boek vele<br />
voorbeelden in de<br />
vorm van met humor<br />
opgeschreven korte<br />
verhalen, die duidelijk<br />
maken waarover<br />
het gaat. Wie een of<br />
beide boekjes leest<br />
heeft de relatief beperkte<br />
investering er<br />
zo uit!<br />
SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong> ® MAGAZINE <strong>2022</strong>-<strong>2023</strong> 79
H<br />
T<br />
K<br />
O<br />
R<br />
L<br />
D<br />
-<br />
B<br />
R<br />
I<br />
N<br />
W<br />
G<br />
I<br />
N<br />
E<br />
G<br />
O<br />
N<br />
T<br />
E<br />
G<br />
D<br />
E<br />
L<br />
O W<br />
Begin jaren negentig vlucht<br />
Mardjan Seighali, een jonge<br />
moeder met twee kleine<br />
kinderen, van Iran naar<br />
Nederland. Ze zet hier alles op<br />
alles om haar leven betekenis<br />
te geven, na alles wat ze heeft<br />
doorstaan in de Iraanse<br />
gevangenis. Nu ruim drie<br />
decennia later wordt ze gezien<br />
als energieke leider, die zich als<br />
bestuurder inzet voor<br />
mensen(rechten) en<br />
vluchtelingen. Ze wil hen<br />
helpen, net als zij, regisseur te<br />
worden over hun eigen leven.<br />
Onder meer door haar<br />
levensverhaal te delen in haar<br />
samen met Job Hulsman<br />
geschreven inspirerende boek<br />
‘Tot op de dag’, op podia,<br />
tijdens lezingen, in de media en<br />
bij organisaties.<br />
© JORDI SLOOTS<br />
80<br />
SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong> ® MAGAZINE <strong>2022</strong>-<strong>2023</strong>
INCLUSIE, VRIJHEID, GELIJKHEID<br />
MARDJAN SEIGHALI<br />
Bekijk profiel<br />
Wereldburgers hebben de<br />
regie over hun eigen leven<br />
Door: Jacques Geluk | Fotografie: Walter Kallenbach<br />
Wereldburgerschap heeft de toekomst, vindt<br />
Mardjan Seighali, die ook als voorzitter van het<br />
Humanistisch Verbond, onafgebroken werkt<br />
aan haar ideale wereld: een vrije, menselijke samenleving<br />
die plek biedt aan iedereen. “Voor vluchten kies je<br />
niet, maar uiteindelijk word je zoals ik genoodzaakt stappen<br />
te zetten. Ik moest een weg kiezen die mij dichter zou brengen<br />
bij veiligheid, vrijheid en een perspectief voor mij en mijn kinderen.<br />
Die achtergrond speelt zeker mee bij mijn opvatting dat<br />
we in principe als mens op de wereld zijn om van betekenis te<br />
zijn voor onze medemensen, de natuur en alles dat daarbij<br />
hoort. Daarom ben ik ook humanist.”<br />
Mardjan heeft sinds ze in Nederland is geen dag stilgezeten.<br />
Ze heeft met de stichting Vluchtelingen Studenten UAF veel<br />
bereikt en is na negen jaar opgestapt als directeur om een wat<br />
breder perspectief te krijgen op het sociale domein en te ervaren<br />
wat het betekent menselijk-maatschappelijk actief te<br />
zijn. “Ik heb altijd gezocht naar zingeving. Die heb ik gevonden<br />
door mij verder te ontwikkelen in het van betekenis zijn<br />
voor mijn medemens. Iedereen heeft daarvoor zijn eigen talent<br />
en bij mij ligt dat op het bestuurlijke, leidinggevende vlak.<br />
Ik heb geleerd hoe je regisseur wordt over je eigen leven, dat<br />
past bij mij en stelt me in staat mij in te zetten voor mensgerichte<br />
maatschappelijke organisaties. Meteen toen ik aankwam<br />
in Nederland heb ik om dat te leren en om te voorkomen<br />
dat ik met mijn gezin in het sociaal-culturele lagere deel<br />
van de samenleving zou terechtkomen, een opleiding gevolgd.<br />
Ik wilde al het mogelijke uit het leven halen. Hoe ik dat<br />
heb gedaan wil ik graag doorgeven, zodat ik ook anderen een<br />
betere uitgangspositie kan geven en hen kan overtuigen ook<br />
voor anderen beschikbaar te zijn. Mensen kunnen wel een ijzeren<br />
discipline hebben, maar er zijn altijd andere mensen nodig<br />
– leiders of mensen in een bepaalde positie – om een netwerk<br />
te creëren en toegankelijk te maken. De wereldburger<br />
heeft de toekomst, maar we moeten ook een situatie creëren<br />
waarin mensen zich in die richting kunnen ontwikkelen.”<br />
“Ik kan slim en intelligent zijn en afstuderen, maar als niemand<br />
mij de kans biedt ervaring op te doen en te leren, dan hebben<br />
zij mij iets ontnomen én ook zichzelf”, vervolgt Mardjan. “Ik zie<br />
het delen van mijn verhaal dan ook als een belangrijk middel<br />
om mensen te inspireren: je kunt van ver komen, maar ook<br />
meedoen. Eerst ben je zelf op zoek naar perspectief en als je<br />
dat hebt moet je het ook creëren voor andere mensen. Niet<br />
vanuit een soort dankbaarheid, maar vanuit wederkerigheid.”<br />
Bevlogen zegt ze: “Het zijn niet alleen mensen die hun land<br />
(moeten) verlaten die perspectief zoeken. Ook in Nederland<br />
zijn er genoeg gezinnen die nooit kansen krijgen. Ik ken de<br />
klassieker ‘Kees de jongen’ van Theo Thijssen en denk dat<br />
zulke kinderen nog steeds in de Nederlandse samenleving<br />
rondlopen. Natuurlijk zijn zij ook zelf verantwoordelijk voor het<br />
grijpen van hun kansen, maar we hebben allemaal de verantwoordelijkheid<br />
een betere uitgangspositie voor hen te<br />
creëren.”<br />
Diversiteit en inclusie<br />
“Tijdens lezingen praat ik over vrijheid en leg dan al snel de relatie<br />
met kansen die je kunt creëren en toegankelijk<br />
maken, zodat iedereen zich verder<br />
kan ontwikkelen.<br />
Ik praat ook over gelijkheid in een<br />
samenleving waarin mensen tot<br />
hun recht komen. Het gaat tegenwoordig<br />
erg over diversiteit en inclusie.<br />
Ik houd het bij inclusie, want<br />
dat betekent dat iedereen kan meedoen.<br />
Nederland wordt helaas minder<br />
tolerant, zeker als het gaat om<br />
vluchtelingen, het is tijd dat we teruggaan<br />
naar de kern en ons afvragen<br />
waarom we op aarde zijn. We<br />
moeten voorbij het egoïsme.”<br />
SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong> ® MAGAZINE <strong>2022</strong>-<strong>2023</strong> 81
SOCIALE ARCHITECTUUR<br />
FLORIS ALKEMADE, ARCHITECT<br />
Dreiging als de motor<br />
van vernieuwing<br />
Door: Jacques Geluk<br />
Architect Floris Alkemade is sinds maart Ridder in<br />
de Orde van de Nederlandse Leeuw. ‘Als<br />
Rijksbouwmeester heeft hij van 2015-2021 ‘een<br />
exceptionele bijdrage geleverd aan de aanpak van<br />
complexe maatschappelijke opgaven op het<br />
terrein van migratie, wonen en klimaat’. Ook is<br />
hem dit jaar de Grote Maaskantprijs toegekend<br />
‘vanwege zijn vele verdiensten in zijn vakgebied’.<br />
Als spreker deelt hij het verhaal van deze tijd dat<br />
verteld móet worden. Door bouwstops kantelt de<br />
hele bouwcultuur. “Dat is geen dreigend verlies,<br />
maar een nieuwe doorstart.”<br />
Met de koninklijke onderscheiding wordt niet alleen<br />
Floris Alkemade’s intensieve betrokkenheid geëerd bij<br />
rijksvastgoedprojecten, zoals de renovatie van het<br />
Binnenhof en Paleis Huis ten Bosch. Hij heeft de onderscheiding<br />
ook gekregen vanwege de kracht van verbeelding<br />
die zijn Rijksbouwmeesterschap typeert: ‘Hij<br />
daagde ontwerpers uit door middel van ontwerpprijsvragen<br />
om niet alleen te kijken naar fysieke ontwerpen,<br />
maar tegelijkertijd naar grote maatschappelijke opgaven,<br />
zoals het tekort aan (betaalbare) woningen, eenzaamheid<br />
onder ouderen, verduurzaming van kerkgebouwen<br />
en nieuwe perspectieven voor het platteland’.<br />
Over architectuur en zijn sociale bewogen- en bevlogenheid<br />
gaan veel van zijn lezingen en presentaties.<br />
De nu aanstaande uitvoering van de renovatie van het<br />
Binnenhof maakt hij niet meer van dichtbij mee als<br />
Rijksbouwmeester. “Dat is een wisselfunctie die je tussen<br />
drie en vijf jaar bekleedt. Ik heb het uiteindelijk zes<br />
jaar gedaan, omdat ik het een goed idee vond in elk geval<br />
de ontwerpfase mee te helpen afronden. Het was<br />
ontzettend leuk de professionals te selecteren, de planuitwerking<br />
te begeleiden en contact te houden met de<br />
architecten die zich met dit complexe ontwerp bezighouden.<br />
Natuurlijk had ik ook wel de uitvoeringsfase<br />
willen begeleiden, maar de essentie<br />
van het Rijksbouwmeesterschap is<br />
juist dat het een roulerende functie is<br />
en dat tevoren bekend is dat je die ook<br />
weer moet loslaten. Mijn opvolger kan zich<br />
nu vooral op de uitvoering storten.” Het<br />
Rijksbouwmeesterschap op zich heeft hij ervaren als<br />
mooie én grote eer, die ‘wel met heel hard werken gepaard<br />
gaat’. “Dat komt doordat je daardoor in staat<br />
bent, los van politieke of commerciële belangen, echt<br />
over de kwaliteit na te denken van de architectuur en de<br />
regering te adviseren op het gebied van architectuur en<br />
stedenbouw.”<br />
© MARC DRIESSEN<br />
Binnenhof is een grote rijkdom<br />
Over zijn grootste project als Rijksbouwmeester, de renovatie<br />
van het Binnenhof, kan Floris Alkemade boeiend<br />
vertellen. “In het oude gedeelte is geprobeerd een<br />
aantal zaken in de oorspronkelijke staat te herstellen.<br />
Zo'n gebouw erodeert in het gebruik en door aanpassingen.<br />
Dat levert een mooi spel op tussen de verbeeldingskracht<br />
van architecten en de aarzeling van gebruikers<br />
om verandering toe te laten.” Volgens Alkemade<br />
zijn onder anderen politici ‘niet getraind om in dit soort<br />
architectuur en processen van verandering te denken’.<br />
“Ik was graag verdergegaan met het terugbrengen van<br />
een aantal oorspronkelijke onderdelen. Bijvoorbeeld de<br />
hofkapel, het oudste deel van het Binnenhof. Die herken<br />
je nu niet als een apart deel, maar het weer in beeld<br />
brengen van de oude afbakening, bestaande uit mooie<br />
kappen, zou te veel verschuivingen hebben veroorzaakt.<br />
Als ik zie wat wel lukt ben ik blij. Het Binnenhof is<br />
wereldwijd één van de oudste regeringscentra. Puur kijkend<br />
met een architectenblik lijkt het niet te kloppen.<br />
Oude en nieuwe gedeelten en stijlen door elkaar. Toch<br />
voelt het als een prachtig afgewogen geheel en een grote<br />
rijkdom voor het land.”<br />
82<br />
SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong> ® MAGAZINE <strong>2022</strong>-<strong>2023</strong>
Een opmerkelijk gebrek aan angst<br />
In een bouwcultuur en het verlengde daarvan vormt zich de<br />
hele cultuur, vindt Floris Alkemade. “Nederland heeft ontzettend<br />
goede architecten die over de hele wereld gekend en geroemd<br />
worden, dus laten we dat kapitaal ook daarvoor inzetten.<br />
Buitenlanders hebben het vaak over de prachtige<br />
architectuur in onze steden. Opmerkelijk lijkt het, doordat we<br />
in Nederland het vermogen hebben met lage budgetten te werken.”<br />
Waarschijnlijk leidt dat juist tot de creativiteit en verbeeldingskracht<br />
die onze gebouwen soms heel bijzonder maken.<br />
“En een neiging tot een zekere vrijmoedige ongehoorzaamheid.<br />
Radicale voorstellen, als de tijd of de situatie daarom vragen,<br />
onthullen dat er een opmerkelijk gebrek aan angst heerst<br />
onder Nederlandse architecten. Dat doet de architectuur veel<br />
goed”, vult Floris Alkemade aan. Gooien bouwstops nu roet in<br />
het eten? “Hét verhaal van deze tijd. We staan echt op het punt<br />
dat een hele bouwcultuur gaat kantelen.”<br />
Nieuwe ontwerpvrijheid<br />
Is dat niet zonde? “Nee, juist het begin van een prachtige nieuwe<br />
doorstart. Zo vormen bouwculturen zich. Een voorbeeld.<br />
Na de Tweede Wereldoorlog verdween hout uit de woningbouw.<br />
We moesten door de wederopbouw en een naoorlogse<br />
geboortegolf snel huizen produceren, dus werd alles van beton<br />
met een bakstenen bekleding. Nu komt hout terug, want<br />
we moeten bouwen zonder stikstof en CO₂-uitstoot. Toch is<br />
die omschakeling niet gemakkelijk, want we willen altijd alles<br />
blijven doen zoals we het deden. Dan loop je vast. Dit kan echter<br />
het moment zijn een aantal kantelingen in gang te zetten en<br />
een andere wending te geven aan onze bouwcultuur en architectuur.”<br />
Het zou, volgens de architect, goed zijn opnieuw te<br />
leren nadenken over houtgebruik in de bouw. Nederlanders<br />
willen immers niet in blokhutten wonen. “Hout als materiaal<br />
komt terug in een andere vorm. Dat geeft ons een compleet<br />
andere ontwerpvrijheid en dat beginnen opdrachtgevers te<br />
ontdekken. We staan aan de vooravond van een leuke wending<br />
met ‘bio based’ architectuur, die bovendien goed te prefabriceren<br />
is.” Alkemade vindt het ook een mooi moment om<br />
– in combinatie met ‘van het gas af gaan’ – te beginnen met het<br />
vergroenen van wijken, die daardoor beter tegen hittestress<br />
kunnen. Tegelijk moeten we wijken verdichten, door nieuwe op<br />
bestaande woningen te bouwen of tegen blinde kopgevels.<br />
Ontwerptechnisch is dat volgens hem eenvoudig en levert tien<br />
procent verdichten al gauw 800.000 nieuwe woningen op.<br />
“Bedreigingen, zoals mensen de huidige situatie zien, kunnen<br />
een prachtige motor zijn voor het in gang zetten van een keten<br />
van verrassende essentiële vernieuwingen.” Daarnaast moeten<br />
we kijken naar meer mogelijkheden om mensen te laten<br />
doorstromen en andere woonvormen te omarmen, waaronder<br />
ook hofjes met een gedeelde tuin.”<br />
Sociale ombouw voormalig klooster<br />
Floris Alkemade heeft in 2008 zijn eigen ontwerpbureau FAA –<br />
en later BAU+, opgericht, na jarenlang voor het internationale<br />
Bekijk profiel<br />
architectenbureau OMA in Rotterdam te hebben gewerkt. “Ik<br />
werkte vooral vanuit Brussel, Parijs en Sint-Oedenrode, maar<br />
heb dat op een laag pitje gezet toen ik Rijksbouwmeester<br />
werd. Nu doe ik weer architectuuropdrachten. Ik ben bezig met<br />
verschillende projecten. Zoals de ombouw van het voormalige<br />
klooster van de Zusters Franciscanessen in Veghel, wier gemiddelde<br />
leeftijd nu rond de negentig is. Veel projectontwikkelaars<br />
azen op het gebouwencomplex met prachtige tuin, maar<br />
de zusters gaan niet voor het geld en kiezen voor een sociale<br />
agenda. Dat is precies de agenda die ik als Rijksbouwmeester<br />
voortdurend gevoerd heb.”<br />
Alkemade is samen met een aantal mensen bezig een grote<br />
mix van verschillende woningtypes te realiseren, ook voor<br />
zorgbehoevenden. “Dat sluit aan bij het idealisme van de zusters<br />
die hun gedachtegoed op die plek willen laten voortleven.”<br />
De buitenkant van het klooster blijft, er komt een aantal gebouwen<br />
bij en de tuin, het park, wordt openbaar. “Ik vind het belangrijk<br />
als architect de esthetiek van het ontwerpen en het<br />
vakmanschap te beheersen, maar dat is de helft van het vak.<br />
De andere helft gaat over de vraag voor wie je het doet. Heb je<br />
maatschappelijk bewustzijn? Dat is eigenlijk te veel ondergesneeuwd<br />
in de afgelopen decennia. Architectuur en projectontwikkelaars<br />
zijn te zeer verweven geraakt. Vanuit projectontwikkelaars<br />
totaal begrijpelijk, maar ik vind dat je als architect<br />
een eigen verhaal op moet houden. Daar vertel ik graag over.”<br />
Revolutionaire tijd<br />
“Architectuur is een deel van een veranderingsproces dat voor<br />
veel domeinen in onze cultuur geldt en op ons afkomt. We<br />
moeten daar niet bang voor zijn, maar beseffen dat we met de<br />
juiste verbeeldingskracht en creativiteit een verandering in<br />
gang kunnen zetten waarvan we uiteindelijk allemaal plezier<br />
beleven. “Wetenschappers moeten beroepsmatig blijven twijfelen<br />
aan wat ze zeker denken te weten en voortdurend verder<br />
zoeken. Kunstenaars, daar reken ik ook onze ontwerpers onder,<br />
moeten zeker weten waaraan zij twijfelen. Een gespiegeld<br />
universum, maar wel gespecialiseerd in veranderingsprocessen.<br />
Onze politiek en onze markt zijn vooral ingericht op simpele,<br />
snelle veranderingen. Maar een jaar vooruitkijken lijkt al<br />
veel. De vragen waarmee we tijdens crises te maken hebben<br />
vragen om veel verder vooruitdenken, met ook meer integraliteit.<br />
Alleen in fundamentele veranderingen ligt nu nog een weg<br />
naar voren. Wetenschappers denken als ontwerpers. Bij beiden<br />
komen de benodigde improvisatie, creativiteit, verbeeldingskracht<br />
en veranderprocessen naar voren. Het zijn geen<br />
gemakkelijke tijden, maar wel zeldzaam relevant. Ik vertel een<br />
optimistisch verhaal. Daarover moet het gaan en daar ligt de<br />
echte opgave, want het kost geen enkele moeite doemscenario's<br />
als het eindpunt te zien. Gelukkig is dat ook niet nodig,<br />
zonder het in de gaten te hebben, zitten we in een enorme revolutionaire<br />
tijd.”<br />
SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong> ® MAGAZINE <strong>2022</strong>-<strong>2023</strong> 83
COLUMN<br />
GERD-JAN POORTMAN<br />
Winnen in een race rond de wereld doe<br />
je niet alleen! Teamwork begint bij jezelf!<br />
Leiderschap | Teambuilding<br />
Bekijk profiel<br />
“Om in de Volvo Ocean Race te presteren moet alles kloppen! Maar of je het nu hebt over keuzes maken,<br />
materiaal ontwikkelen, strategie bepalen of tactiek uitvoeren, het zijn toch altijd weer de mensen die<br />
door goed samenwerken het verschil maken. De leden van het team maken namelijk vaak ‘The final call’.<br />
Teamwork in mijn ogen is optimaal gebruik maken van<br />
het beschikbare talent en zorgen dat ieder individu<br />
zoveel mogelijk kan leveren waar zijn of haar motivatie<br />
ligt. Op deze manier kan een team tot op grote<br />
hoogte stijgen.<br />
Het lijkt zo simpel, maar als ik terugkijk op mijn 25 jaar ervaring<br />
als oceaanzeiler kan ik echt zeggen dat we vooral met de<br />
teams waarbij ik met mijn borst vooruit stond – doordat ik het<br />
gevoel had gemotiveerd en vanuit mijn kracht echt van toegevoegde<br />
waarde te zijn – successen boekten! Niet om dat ik<br />
alleen dat gevoel had, maar ieder individu in deze teams. Dit<br />
zorgde voor de extra energie die nodig is om met een team te<br />
presteren. Ik kan ook zeggen dat de teams waarbij dit gevoel<br />
ontbrak vaak minder presteerden.<br />
‘We By Me’<br />
Na mijn actieve racecarrière heb ik mijn gedachten en lessen<br />
samengevat in een soort concept genaamd ‘We By Me’. Dat<br />
betekent: ‘ik neem verantwoordelijkheid voor mijn positie binnen<br />
het team, ik vind het belangrijk mijn eigen drijfveren te weten<br />
en die van mijn teamleden’. Als we vervolgens in elkaar<br />
kunnen investeren door met elkaar te praten en elkaar beter<br />
te leren kennen, dan creëert dit vertrouwen. Met dit vertrouwen<br />
kunnen we vervolgens elkaar goed in onze kracht laten<br />
functioneren. Na de corona-epidemie zijn we nog meer op afstand<br />
gaan werken en daardoor is het zogenaamde koffieapparaatgesprek<br />
op losse poten komen te staan. Het is niet alleen<br />
aan het leiderschap maar ook aan individuele teamleden<br />
om elkaar weer beter te leren kennen en optimaal van elkaars<br />
vaardigheden en kennis te profiteren.<br />
Mijn lezingen en trainingen zijn een hele mooie aftrap voor dit<br />
proces. Ik laat zien door middel van verhalen, video’s uit de<br />
Volvo Ocean Race en mijn ‘We By Me’-concept hoe we dit als<br />
team systematisch hebben weten aan te pakken. ‘Play books’<br />
en Tuckmans ‘Phases of team development’ zijn onderdeel<br />
van de presentatie. Tevens vertel ik wat de geleerde lessen én<br />
emotionele voorbeelden zijn van hoe het niet moet.”<br />
© STEFAN COPPERS<br />
84<br />
SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong> ® MAGAZINE <strong>2022</strong>-<strong>2023</strong>
COLUMN<br />
HÉLÈNE OOSTERHUIS<br />
Bekijk profiel<br />
Ik weet het wel,<br />
maar doe het niet<br />
Gedragsverandering<br />
“Het blijft voor mij iets fascinerends, gedragsverandering. We willen van<br />
bepaalde gewoontes af. We zijn ons er ook van bewust, alleen we doen het niet.<br />
© PETRINA<br />
Ooit heeft iemand tegen mij gezegd:<br />
‘Weten en niet doen is niet weten’.<br />
Misschien krijg je nu gelijk de neiging<br />
om te zeggen: ‘Dat weet ik wel’.<br />
Je weet het niet, anders deed je het wel.<br />
Maar waarom doe je het dan niet?<br />
Er worden boeken over volgeschreven,<br />
wetenschappelijke onderzoeken zijn er<br />
volop en veranderingsmanagement is<br />
hot. Dus er is genoeg informatie over te<br />
vinden.<br />
Natuurlijk weten we al dat ons mensenbrein<br />
ons flink in de maling kan nemen,<br />
zeker als ons reptielenbrein en zoogdierenbrein<br />
het hebben overgenomen.<br />
Ik herken en erken dat direct. Als de zomer<br />
in aantocht is, kijk ik toch weer wat<br />
kritischer naar mijn lijf. Een goede reden<br />
om de bitterbal en het wijntje op een<br />
netwerkborrel over te slaan.<br />
Zogezegd zo gedaan. De eerste ronde<br />
neem ik keurig Spa rood en sla het eerste<br />
hapje over. De tweede ronde gaat<br />
ook prima. Dan komt de derde ronde<br />
met de bitterballen en wijn. Mijn reptielenbrein<br />
besluit direct dat dit heel herkenbaar<br />
en veilig is. Geen reden om te<br />
vechten of vluchten. Mijn zoogdierenbrein<br />
geeft gelijk aan dat ik hier ook veel<br />
plezier aan ga beleven. En al die duidelijke<br />
informatie wordt verzonden naar<br />
mijn mensenbrein. Dat is al wat uitgeput<br />
aan het einde van de dag en besluit direct<br />
de informatie als waarheid aan te<br />
nemen. En geeft de ultieme goede reden.<br />
‘Ah joh je hebt het verdiend, begin<br />
je maandag toch?’<br />
‘Een goede reden om de<br />
bitterbal en het wijntje<br />
op een netwerkborrel<br />
over te slaan’<br />
Herkenbaar?<br />
Is dit bij jou ook herkenbaar? Zo’n heerlijk<br />
logisch excuus dat ervoor zorgt dat<br />
je de slechte gewoonte lekker in stand<br />
kunt houden.<br />
We worden in de maling genomen door<br />
ons overlevingsbrein. Een grote valkuil<br />
bij gedragsverandering is, we gaan voor<br />
het direct korte genot in plaats van de<br />
beloning op langere termijn.<br />
De vraag: ‘Wat wil ik écht en wat doe ik<br />
nu?’ helpt je om even uit die vol automatische<br />
pijn vermijdende piloot te komen.<br />
Wat ook helpt om jezelf af te vragen, wie<br />
wil je zijn en welke gewoontes passen<br />
daarbij?<br />
Als we dit toepassen op de werkvloer<br />
zien we ook dat het doorbreken van<br />
‘slechte’ gewoontes en creëren van<br />
‘goede’ gewoontes een uitdaging is.<br />
We praten goed wat we doen. Helemaal<br />
aan het begin van corona wilde bijna<br />
niemand thuiswerken, want dat was<br />
een gedoe. Sommige organisaties werden<br />
al misselijk bij het idee dat hun<br />
werknemers thuis zouden werken. En<br />
nu willen we liever thuiswerken, want<br />
naar de organisatie komen is een gedoe.<br />
En wat onmogelijk leek is nu toch<br />
een mogelijkheid. We zijn gewoontedieren<br />
die zichzelf snel aanpassen. De<br />
nieuwe gewoonte is automatisch geworden<br />
en daardoor weer veilig en vertrouwd.<br />
Dat is geweldig nieuws. Het laat<br />
zien dat we gewoontes echt kunnen<br />
veranderen, zeker als het plezier en veiligheid<br />
oplevert. Dus zullen we nu alsjeblieft<br />
stoppen met het zeggen van: ‘Zo<br />
ben ik nu eenmaal’. Nee, zo DOE je nu<br />
eenmaal. En wees blij want dat betekent<br />
dat je ook iets anders kunt doen.<br />
En dat we deze kennis in organisaties<br />
kunnen gebruiken om bepaalde gewoontes<br />
te doorbreken voor een beter<br />
en blijvend resultaat.<br />
In mijn lezing ‘Gedragsverandering<br />
zonder terugval’ vertel ik over HOE je<br />
dit kunt toepassen in de praktijk.”<br />
SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong> ® MAGAZINE <strong>2022</strong>-<strong>2023</strong> 85
MOTIVATIE | LEIDERSCHAP<br />
FRANCESCO WESSELS<br />
Mens, prestaties en goed<br />
leiderschap horen bij elkaar<br />
Door: Jacques Geluk<br />
Wie Francesco Wessels uitnodigt voor een lezing of presentatie over gedrag, leiderschap en de<br />
impact daarvan op prestaties, weet één ding zeker: de mensen lopen vol energie, denkprikkels en<br />
met een lach de zaal uit!<br />
In de verhalen die Francesco tijdens zijn lezingen en<br />
presentaties vertelt, verwerkt hij de thema’s samenwerken,<br />
leiderschap, samen een doel bereiken en elkaars<br />
gedrag beïnvloeden onder unieke moeilijke of bijzondere<br />
omstandigheden. Hij heeft jarenlange ervaring bij<br />
elite-eenheden van Defensie, waarmee hij meerdere keren<br />
is uitgezonden op missies naar bijvoorbeeld<br />
Afghanistan en Bosnië. Met verschillende ‘peace keeping’-missies<br />
voor de VN is hij de hele wereld overgegaan.<br />
Sinds 2012 is Francesco de coach van coaches bij sportkoepel<br />
NOC*NSF en in die rol meegegaan naar tien<br />
Olympische en Paralympische toernooien. Hij beleeft de<br />
Olympische toernooien van binnenuit. Zo heeft hij bijvoorbeeld<br />
ervaren hoe in Tokio en Beijing onder unieke (corona-)omstandigheden<br />
succesvolle spelen zijn neergezet<br />
door TeamNL.<br />
“Mensen vragen vaker aan mij wat nu het verschil is tussen<br />
Defensie en de topsport. Uiteraard is de context tussen<br />
beide heel verschillend, maar er is ook veel overlap.<br />
In de kern gaat het over mensen die het beste uit zichzelf<br />
willen of moeten halen op het juiste moment. Dus over<br />
mensen, hoe zij zich ontwikkelen en hun prestaties. In beide<br />
functies gebruik ik mijn visie en ervaringen op het gebied<br />
van leiderschap en het opereren in extreme omstandigheden,<br />
aangevuld met kennis over crisismanagement<br />
en conflictbemiddeling. Belangrijk is om in de vaak unieke<br />
omstandigheden de juiste keuzes te kunnen maken en<br />
met gedrag en handelen het verschil te maken. Dat is de<br />
omgeving waarin ik goed gedij en waar ik met veel enthousiasme<br />
over kan vertellen. Ik probeer mijn ervaringen<br />
tijdens de lezingen en presentaties op een waardevolle<br />
manier in te zetten.”<br />
Leidinggeven<br />
Een van de hoofdthema’s in zijn lezingen en presentaties<br />
is leidinggeven. Dat staat niet op zichzelf en vindt niet<br />
plaats in isolatie, maar heeft met de context en de prikkels<br />
er omheen te maken. Leiderschap, met daaraan gekoppeld<br />
woorden als autonomie, zelfsturing en coachen, gaat<br />
altijd over het op allerlei verschillende manieren beïnvloeden<br />
van gedrag. Ben je je bewust van het effect van je eigen<br />
gedrag en dat van de ander (waarom vertoont de ander<br />
dat gedrag)? Dit is de kern van wat Francesco zijn<br />
toehoorders vertelt. Maar de vorm en inhoud zijn nooit<br />
verpakt in een standaard verhaal. Zeker als het gaat over<br />
thema's als motivatie, leiderschap, presteren onder druk,<br />
conflictbemiddeling en vooral moeilijke morele dilemma's<br />
kun je moeilijk een standaard verhaal houden, vindt hij. “Al<br />
mijn kennis en ervaringen zijn opgeslagen in mijn rugzak,<br />
maar wat ik uiteindelijk vertel, hangt af van het onderwerp<br />
en de doelstelling van de bijeenkomst, die ik van tevoren<br />
samen met de opdrachtgever bespreek.”<br />
Lezingen of presentaties van Francesco zijn enthousiast<br />
en confronterend tegelijk. Hij probeert de zaal vol toehoorders<br />
uit te dagen te denken buiten de bestaande<br />
denkpatronen, om het echte gesprek op gang te brengen.<br />
Met als doel dat iedereen huiswaarts keert met nieuwe<br />
energie om weer een stap voorwaarts in hun eigen ambitie<br />
te zetten.<br />
Lezing om gedragsbeïnvloeding te stimuleren<br />
Een presentatie van Francesco Wessels is daardoor bedoeld<br />
als een beleving en motiveert en stimuleert toehoorders<br />
na te denken over de thematiek van de gekozen onderwerpen.<br />
Hij gebruikt daarbij veel indrukwekkend<br />
beeldmateriaal, dat vaak als leidraad dient voor wat hij te<br />
vertellen heeft. Zijn presentaties bevatten dan ook geen<br />
‘slides’ vol met tekst, maar korte pakkende video’s en<br />
aansprekende foto’s. Als er ruimte is gaat Francesco ook<br />
graag het gesprek aan met de mensen in de zaal. “Het is<br />
natuurlijk super mooi om aan de hand van gerichte vragen<br />
ook echt een bijdrage te kunnen leveren aan het beant-<br />
86<br />
SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong> ® MAGAZINE <strong>2022</strong>-<strong>2023</strong>
© WALTER KALLENBACH<br />
Bekijk profiel<br />
voorbeelden en metaforen neemt Francesco de toehoorder<br />
mee.<br />
Binnen de topsport, en de afgelopen periode meer dan<br />
ooit, zijn er veel morele dilemma’s. “Een van de kenmerken<br />
van topsport is het verleggen van grenzen.<br />
Elke dag een beetje beter te worden. Dit geldt voor de<br />
sporter, de coach en hun omgeving. Het behalen van<br />
een medaille is daarbij een belangrijk streven. Maar als<br />
die medaille wordt geassocieerd met bijvoorbeeld<br />
grensoverschrijdend gedrag, dan heeft dat veel invloed<br />
op de waarde en de glans van deze medaille.”<br />
Francesco benadrukt dat een medaille moet stralen,<br />
dus dat de manier waarop de medaille wordt behaald<br />
zeer relevant is. Omdat het invulling kunnen geven aan<br />
het verleggen van grenzen regelmatig gepaard gaat<br />
met morele dilemma’s en conflicten hecht Francesco<br />
als opgeleid mediator veel waarde aan aangaan maar<br />
juist ook omgaan met conflicten.<br />
woorden van de vragen waar de toehoorders zelf mee<br />
in hun hoofd zitten.”<br />
Bewust<br />
Het bewust beïnvloeden van gedrag, wat leiderschap<br />
eigenlijk is, betekent voor leiders dat zij zich bewust<br />
moeten zijn van hun eigen gedrag, daden en impact.<br />
Dat is niet eenvoudig, mede ingegeven door het feit dat<br />
80% van ons gedrag onbewust is en vaak voortkomt<br />
uit de eerder benoemde prikkels uit de context.<br />
“Wanneer ik coaches en leidinggevenden bezig zie,<br />
zoek ik antwoord op de vraag: wordt een ander beter<br />
van het gedrag dat jij vertoont? Is het gedrag in lijn met<br />
de ambities van ander of van jullie samen? Dat bespreekbaar<br />
maken en erop reflecteren, geeft niet alleen<br />
inzichten maar ook handvatten voor praktisch handelen.<br />
Het klinkt natuurlijk heel mooi maar als je Francesco<br />
hoort praten zie je al snel de waarde van het voeren van<br />
het juiste gesprek. Dat is een van die prikkels waarmee<br />
hij iedereen naar huis stuurt.<br />
Dat belangen bij (sport- en bedrijfs-) organisaties vaak<br />
zo groot kunnen zijn dat dit ook tot veel conflicten kan<br />
leiden is iedereen duidelijk. Francesco ontvouwt dat<br />
die extreme of unieke omstandigheden vaak door onszelf<br />
gecreëerd worden door niet goed om te gaan met<br />
de tegenstrijdige belangen. Het is verbazend om te<br />
zien hoe ingewikkeldheden teruggebracht kunnen<br />
worden tot oplosbare puzzelstukken. Met pakkende<br />
‘Ik wil het verlengde<br />
zijn van de boodschap’<br />
Mensen-mens<br />
Francesco is een mensen-mens, enthousiast en toegankelijk.<br />
Veel mensen ervaren zijn lezingen als energiek<br />
en motiverend, waar ze veel van opsteken. Niet<br />
vreemd, want met die rugzak vol ervaringen en kennis<br />
weet hij waarover hij praat. Hij vindt oprecht dat wie in<br />
Nederland geboren is bij de gelukkigste 0,001 procent<br />
van de wereld hoort. En wie mag doen wat hij/zij leuk<br />
vindt, behoort misschien wel tot de gelukkigste<br />
0,00001 procent. “Het enige wat er van je gevraagd<br />
wordt, is om je best te doen. Dat is alles. Ga niet achterover<br />
leunen, geef eens gas”. Dat is waar hij op enthousiaste<br />
wijze toe probeert aan te zetten tijdens zijn<br />
presentaties, om iedereen te motiveren een stap voorwaarts<br />
in zijn/haar eigen ambitie te zetten.”<br />
Francesco realiseert zich dat een enkele presentatie<br />
zelden tot gedragsverandering leidt als er geen vervolg<br />
op komt. Daarom gaat hij graag met de opdrachtgever<br />
in gesprek op welke manier de organisatie hier procesmatig<br />
invulling aan wil of kan geven, waarbij meerdere<br />
mogelijkheden worden besproken om te komen tot<br />
een duurzame cultuur van kwalitatief goed leiderschap<br />
binnen elke organisati.<br />
SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong> ® MAGAZINE <strong>2022</strong>-<strong>2023</strong> 87
COLUMN<br />
JOLANDA TER MATEN, AUTEUR VAN ‘FROM BUZZ TO BIZZ’<br />
Bekijk profiel<br />
Nieuwe Technologie<br />
is géén IT-feestje!<br />
Kennis over nieuwe technologie is essentieel voor álle professionals<br />
“Niets is zo blijvend als verandering. Sociale, politieke en economische veranderingen blijven<br />
elkaar in hoog tempo opvolgen. Ontwikkeling van nieuwe technologie speelt hierbij een<br />
belangrijke rol. Digitale technologie verandert organisaties, producten en dienstverlening<br />
sneller dan ooit tevoren. Tegelijkertijd verandert ook de klantverwachting steeds sneller.”<br />
© COPYRIGHT CLEARED<br />
© ANJA GRUNDBOECK<br />
Wil je als organisatie van betekenis blijven, dan kun je deze<br />
ontwikkeling niet langer negeren. Het gaat erom te ontdekken<br />
welke kansen nieuwe technologie biedt en hoe hier een<br />
bij de organisatie passende invulling aan te geven. Wordt het<br />
aanhaken of afhaken?<br />
“Als je kijkt naar opkomende technologieën zoals ‘Artificial<br />
Intelligence’, ‘Blockchain’ en ‘Internet of Things’, is het<br />
speelveld van organisaties veel breder dan alleen IT geworden.<br />
Nieuwe technologie heeft effect op de volledige<br />
bedrijfsstrategie en de houdbaarheid van een businessmodel.<br />
Dit vraagt om een digitale strategie: visie en een<br />
integrale aanpak.”<br />
Nieuwe Technologie in begrijpelijke taal<br />
Om in te kunnen inspelen op deze snel veranderende<br />
realiteit, heb je kennis nodig van de verandering. Wat houdt<br />
deze nieuwe technologie in? Wat betekent dit voor ons als<br />
organisatie en onze klanten? En de impact op ons bestaande<br />
businessmodel? En wat hebben medewerkers nodig om<br />
hier invulling aan te kunnen geven?<br />
“Ik ervaar dat met name de kennis op het hoogste organisatieniveau<br />
vaak nog ontbreekt. Slechts een enkeling heeft een<br />
scherp beeld bij de effecten en consequenties van nieuwe<br />
technologie en/of digitale transformatie. Op het gebied van<br />
kansen, bedreigingen, technologieën en kosten, dient men<br />
een volwaardige gesprekspartner te zijn.”<br />
Met een lezing of workshop in begrijpelijke taal ben je snel<br />
up-to-date met over nieuwe technologieën.<br />
88<br />
SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong> ® MAGAZINE <strong>2022</strong>-<strong>2023</strong>
© RAYMOND VAN OLPHEN<br />
Bekijk profiel<br />
Maarten van der Weijden<br />
Olympisch kampioen,<br />
zwemmer en spreker<br />
© KARIN BUITENHUIS<br />
‘Hoe stel je<br />
doelen in<br />
onzekere<br />
tijden?’<br />
KLANTEN VERTELLEN<br />
HAS Hogeschool:<br />
‘Maarten van der Weijden sloot bij ons de Carrièredag<br />
af als eindspreker. Zijn verhaal over hoe je met veel<br />
doorzettingsvermogen heel ver kunt komen, en zijn<br />
boodschap dat het vaak juist niet gaat om het<br />
doorvoeren van grote ingrijpende veranderingen om<br />
gestelde doelen te behalen, en daarmee de weg naar<br />
succes, boeide en inspireerde zowel de aanwezige<br />
studenten als docenten. Een aanrader!’<br />
SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong> ® MAGAZINE <strong>2022</strong>-<strong>2023</strong> 89
IN DE SCHIJNWERPERS<br />
ROBIN VAN GALEN<br />
Opmerkelijke<br />
keuzes<br />
Interview met Robin van Galen, veertien<br />
jaar na het historische Olympische<br />
goud van de waterpolodames,<br />
van wie hij de coach was. De eerste<br />
vraag is hoe het met hem gaat.<br />
“Prima. Ik ben een paar maanden geleden<br />
50 jaar geworden en voel dat als een<br />
positieve mijlpaal. Ik ben gezond en doe<br />
veel leuke dingen. Zaken die de meeste<br />
mensen als werk zien maar ik ervaar het<br />
meer als ‘uit de hand gelopen<br />
hobby’s’.”<br />
Hoe bedoel je dat?<br />
“Ik doe verschillende werkzaamheden<br />
en voel dat niet als een opgave. Sterker<br />
nog, ik vind het heerlijk. Drie jaar geleden<br />
ben ik gestopt als waterpolocoach<br />
en daarna commercieel directeur van de<br />
Zwembond geworden. Daarnaast geef<br />
ik veel presentaties over leiderschap en<br />
teamontwikkeling en mag ik voor een<br />
consultancybedrijf Dutch Leaders een<br />
© COPYRIGHT CLEARED<br />
aantal mensen persoonlijk coachen. Erg<br />
leuk om de transitie te maken vanuit de<br />
sport naar het bedrijfsleven.”<br />
En ook nog eens je oude vak weer<br />
opgepakt?<br />
“Ja. Ik ben zelf afgestudeerd aan de<br />
Hogeschool Rotterdam in 1995 als leraar<br />
Economie en na vier jaar lesgeven<br />
gaf ik de voorrang aan fulltime coachen<br />
in het waterpolo. Na het Olympisch<br />
goud van 2008 vroegen m’n oude collega’s<br />
of ik niet een keer per jaar een gastcollege<br />
wilde geven over teamontwikkeling<br />
in het onderwijs. Dat was een<br />
jaarlijks terugkerend ‘feestje’, want ik<br />
heb altijd liefde gehouden voor het onderwijs.<br />
In de coronatijd waren er een<br />
paar vacatures ontstaan op de<br />
Hogeschool Rotterdam en vroegen ze<br />
mij die in te vullen en dat doe ik nu alweer<br />
een jaar ongeveer. Erg leuk om te doen.<br />
Jongens en meiden van rond de twintig<br />
jaar proberen te raken op het gebied van<br />
sportmarketing, economische vraagstukken<br />
en zelfontplooiing.”<br />
Voel je nooit meer de drang weer<br />
langs de badrand te staan en een<br />
team te coachen?<br />
“Zeg nooit nooit, maar op dit moment<br />
zeker niet. Vergeet niet dat ik door een<br />
schouderblessure de top als speler<br />
nooit heb kunnen bereiken en ben begonnen<br />
met coachen in het waterpolo<br />
toen ik zestien was. Na 32 jaar onafgebroken<br />
veertien verschillende teams gecoacht<br />
te hebben was ik er wel klaar<br />
‘Ik moet<br />
wat te doen<br />
hebben<br />
waar ik m’n<br />
tanden in<br />
kan zetten.<br />
Nou, dat is<br />
gelukt’<br />
90 SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong> ® MAGAZINE <strong>2022</strong>-<strong>2023</strong>
Bekijk profiel<br />
mee en wilde ik wat anders. Dat ‘anders’ heb ik nu gevonden in<br />
een combinatie van werkzaamheden die ik allemaal erg leuk<br />
vind.”<br />
Daarnaast heb je ook nog een paar boeken geschreven?<br />
“In mijn studententijd heb ik ooit een beroepentest gedaan, omdat<br />
ik niet precies wist wat ik wilde worden. Uit de test bleek mijn<br />
voorkeur voor het schrijven! Dat had ik zelf nooit verwacht en<br />
heb er op dat moment ook niets mee gedaan. Die uitkomst heeft<br />
altijd wel in m’n achterhoofd gezeten. Nadat we goud wonnen<br />
was dat het moment er iets mee te doen. In 2009 kwam ‘Mijn<br />
Olympische missie’ uit, welk boek ik met name verkocht tijdens<br />
mijn presentaties. Na mijn opmerkelijke overstap van coach<br />
naar commercieel directeur kwam het tweede boek, ‘Dilemma’s<br />
van een topcoach’, uit waarin ik met diverse topcoaches als<br />
Louis van Gaal allerlei dilemma’s besprak. Ook m’n eigen dilemma’s.<br />
Dat liep zo goed dat ik de smaak te pakken had. In coronatijd<br />
heb ik de roman ‘De coach en zijn geheim’ geschreven en<br />
vorig jaar ‘Drijfveren van een topsporter’.”<br />
Dus de coronaperiode gebruikte je om je schrijverstalent<br />
verder te ontwikkelen?<br />
“Opeens zat iedereen thuis en miste ik de dagelijkse uitdaging<br />
in m’n werkzaamheden zoals omgaan met veel mensen. Het<br />
schrijven vond ik toen heerlijk. Op je zolderkamer wegdromend<br />
over de avonturen die je kan meemaken als coach of leidinggevende.<br />
Ik ben van nature een actieve impulsieve positieve<br />
Rotterdammer. Ik moet wat te doen hebben waar ik m’n tanden<br />
in kan zetten. Nou, dat is gelukt.”<br />
En met succes, er zijn bijna 50.000 boeken van je verkocht!<br />
“Dat is natuurlijk superleuk en elk boek heeft zo z’n achtergrond.<br />
Ik heb natuurlijk ook de mazzel dat bedrijven waar je te gast bent<br />
als spreker er gelijk honderd of tweehonderd kopen. Ja, dan<br />
gaat het hard.”<br />
© COPYRIGHT CLEARED<br />
Ten slotte. Na 14 jaar geef je nog steeds veel presentaties en<br />
workshops. Hoe kan dat?<br />
“Door het vak echt serieus te nemen en je verhaal elke twee jaar<br />
aan te passen en te verbeteren. Sommige sprekers doen het er<br />
een beetje bij en worden wat makkelijk op den duur, maar ik heb<br />
echt gemerkt dat het een vak is dus dan pak ik het ook professioneel<br />
aan. Ik verdiep me in het bedrijf waar ik te gast ben, wil<br />
een paar weken van tevoren altijd eerst een persoonlijke voorbespreking<br />
en blijf na afloop altijd een uurtje napraten. Klanten<br />
waarderen dat enorm!”<br />
SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong> ® MAGAZINE <strong>2022</strong>-<strong>2023</strong> 91
Bekijk profiel<br />
92<br />
SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong> ® MAGAZINE <strong>2022</strong>-<strong>2023</strong>
ADVERTORIAL<br />
Sport Stories<br />
Naar sportstories.nl<br />
Sport is emotie; elke dag opnieuw gaan succes<br />
en tegenslag en vreugde en verdriet<br />
hand in hand. Metaforisch voor ons leven,<br />
ook op de werkvloer.<br />
Als sportmarketingbureau weet Sport Stories<br />
als geen ander wat sport in het algemeen en<br />
sporthelden in het bijzonder voor onze samenleving<br />
betekenen. Sport Stories gaat voor langdurige<br />
relaties, in de begeleiding van sporters en in de samenwerking<br />
met bedrijven. Niet voor niets behoren meerdere<br />
talenten, die allen de top willen bereiken, tot het team van<br />
Sport Stories. We presenteren je graag onze (internationale)<br />
toppers, die al vele Europese-, wereld- en zelfs Olympische<br />
titels hebben behaald. Ieder met hun eigen verhaal. Sport<br />
Stories begeleidt een select team van topsporters<br />
en topsporttalenten en creëert voor hen een omgeving<br />
waarin ze zich maximaal op hun sportprestaties<br />
kunnen richten. De aanpak van Sport<br />
Stories werpt zijn vruchten af. Niet voor niets<br />
kiezen toppers als Olympisch en Paralympisch<br />
kampioenen, onder wie Esmee Visser, Kiran<br />
Badloe en Jetze Plat maar ook wereldkampioen<br />
Kai Verbij voor de ondersteuning door Sport Stories.<br />
De topprestaties van onze sporters maakt Sport Stories<br />
zeker ook interessant voor bedrijven. Op het vlak van management,<br />
marketing en communicatie bieden we tal van<br />
diensten die succesvol zijn in te zetten voor het realiseren van<br />
zakelijke ambities en doelen. Een keer afspreken?<br />
Team Sport Stories<br />
SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong> ® MAGAZINE <strong>2022</strong>-<strong>2023</strong> 93
WERELD VAN MORGEN KRIJGT VORM<br />
RICHARD VAN HOOIJDONK<br />
‘KEYNOTE’ SPREKER,<br />
TRENDWATCHER EN FUTURIST<br />
Sciencefiction<br />
wordt realiteit<br />
Door: Jacques Geluk<br />
De wereld verandert en daarmee ook de toekomst. Een stevig verhaal dat<br />
inspireert, vragen oproept en schreeuwt om antwoorden. Trendwatcher<br />
en futurist Richard van Hooijdonk ziet het als zijn taak uit te leggen wat er<br />
aankomt, hoe we daarmee moeten omgaan en wat we moeten doen wanneer<br />
bepaalde ontwikkelingen te snel gaan of indruisen tegen onze ethiek. Een<br />
andere belangrijke vraag waarop hij ingaat is wat dit allemaal betekent voor<br />
het leiderschap. “Er is op dit moment geen behoefte aan een algemeen<br />
verhaal. Daarom richt ik mijn lezingen specifiek op bepaalde sectoren, zoals<br />
de politie, de brandweer, de gezondheidszorg, het onderwijs, de agrarische<br />
sector, de detailhandel en marketeers. “Ik geef mijn klanten wat zij willen.<br />
Op maat, inclusief veel energie, show en – heel belangrijk – onderbouwing<br />
van alles wat ik zeg. Mijn ‘future intelligence’ TrendForce.One-team, dat nu<br />
vijf jaar actief is, zorgt voor de nodige ondersteuning.<br />
Richard van Hooijdonk levert, samen met zijn internationale team dat uit 35<br />
mensen bestaat, organisaties, waaronder ook multinationals, informatie<br />
over de allernieuwste trends waarmee ze in de toekomst te maken krijgen.<br />
“De week van een futurist als ik zit dan ook vol gesprekken, vergaderingen<br />
en brainstormsessies over nieuwe ontwikkelingen. Daarnaast ben ik heel vaak op<br />
reis. Er zijn het afgelopen jaar momenten geweest dat ik het bijna niet meer trok.<br />
Wakker worden in Zweden, ’s middags Zwitserland bezoeken en de dag erna ’s<br />
avonds ergens bij aanwezig zijn in Dubai. Dat probeer ik nu te voorkomen, maar ik<br />
heb wel een vastomlijnd patroon en een volle agenda. Mijn lezingen bevallen kennelijk,<br />
want ik word regelmatig teruggevraagd door dezelfde organisaties en personen.<br />
Vaak vragen ze ook hoe ik mijn eigen toekomst zie. Het zou best kunnen dat ik over<br />
tien jaar door kunstmatige intelligentie aangedreven hologrammen van mezelf tegelijk<br />
naar diverse podia kan sturen om lezingen te geven en zelf kan bepalen wanneer<br />
ik doodga. Om anderen hun toekomst te laten zien, willen we kennis en inspiratie wereldwijd<br />
verspreiden met TrendForce.one, ons ‘future intelligence team’ en bijdragen<br />
aan het onderwijs van de toekomst.”<br />
‘Het kan<br />
zijn dat<br />
robots al<br />
het werk<br />
overnemen,<br />
maar als<br />
we dat niet<br />
aankunnen<br />
moeten dat<br />
gewoon niet<br />
willen’<br />
94<br />
SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong> ® MAGAZINE <strong>2022</strong>-<strong>2023</strong>
Openingsspreker bij<br />
World PoliceSummit in Dubai<br />
Sommige van Richards lezingen en bijeenkomsten<br />
hebben een bijzonder karakter. Hij werkt al<br />
enige tijd samen met de politie van Dubai en<br />
Interpol tijdens evenementen en bijeenkomsten,<br />
zoals dit jaar de World Police Summit tijdens de<br />
Dubai Expo. “Ik had de eer gedurende de openingsceremonie<br />
vanaf het fantastische podium<br />
ruim 10.000 deelnemers toe te spreken. Ten<br />
overstaan van kabinetsleden, politiecommissarissen<br />
uit de hele wereld en sjeik Mohammed bin<br />
Rashid Al Maktoum, de kroonprins van UAE,<br />
mocht ik mijn visie delen over de toekomst van<br />
veiligheid en de politie-organisatie van de toekomst.<br />
Leveranciers en overheidsdiensten presenteerden<br />
tijdens deze top innovaties op het<br />
gebied van de misdaadbestrijding. Ik zag veel interessante<br />
projecten met betrekking tot zelfrijdende<br />
politieauto’s, dronetechnologie, virtual reality,<br />
‘data forensics’ en technologie voor de<br />
herkenning van mensen en objecten.<br />
© ARUNTHARAKAN<br />
MASTERCLASS VOOR INTERPOL<br />
“Vanuit het kennisprogramma van Interpol<br />
mocht ik op de tweede dag van de World<br />
Police Summit 50 Interpol-agenten tijdens<br />
een masterclass van drie uur inspireren over<br />
de toekomst van misdaad en de impact ervan<br />
op de toekomst van de Interpol-organisatie.<br />
Die masterclasses zijn uiteraard ook in<br />
Nederland te boeken.”<br />
SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong> ® MAGAZINE <strong>2022</strong>-<strong>2023</strong> 95
H<br />
T<br />
WERELD VAN MORGEN KRIJGT VORM<br />
O<br />
R<br />
L<br />
D<br />
-<br />
B<br />
R<br />
I<br />
N<br />
G<br />
I<br />
N<br />
G<br />
K<br />
W<br />
E<br />
O<br />
N<br />
T<br />
E<br />
G<br />
D<br />
E<br />
L<br />
O W<br />
‘We worden onze avatars’<br />
Volgens Richard van Hooijdonk nemen machines de wereld<br />
niet in één keer over, maar vindt dat proces stapsgewijs<br />
plaats. “Er zijn uitleggers nodig, dus moet ik net als<br />
iedereen zeker nog wel een jaartje of twintig werken”,<br />
zegt Richard. Er zijn heel wat ontwikkelingen die hij aanstipt<br />
in zijn gratis e-books en tijdens lezingen. Zelfrijdende<br />
robotsystemen in magazijnen (logistiek), hersenchips en<br />
operatierobots die er straks voor zorgen dat doodgaan<br />
vaker een keuze is, razendsnelle kwantumcomputers die<br />
bijvoorbeeld binnen enkele weken medicijnen ontwikkelen,<br />
de ontwikkeling van slimme steden, robottractoren in<br />
de landbouw, samenwerken met hologrammen en ‘gamification’<br />
in het onderwijs. Het zijn enkele significante<br />
voorbeelden die aan bod komen. Hij beantwoordt ook de<br />
vraag hoe hij verwacht dat de overheid zich gaat opstellen.<br />
Een ontwikkeling die al gaande is speelt zich af in het<br />
metaversum (‘metaverse’), het gehele netwerk van gekoppelde<br />
virtuele 3D-ruimtes waarin de gebruikers, vaak<br />
door middel van avatars of karakters, interactief kunnen<br />
rondkijken en interageren. “In de game ‘Fortnite’ dompelen<br />
miljoenen kinderen en jongeren zich al onder in de virtuele<br />
wereld, waarin hun avatars (de digitale versies van<br />
henzelf) actief zijn. Het gekke is dat grote merken als Nike<br />
en Balenciaga deze jongeren nu de kans gaan geven kledingstukken<br />
en schoenen te koppelen aan hun avatars.<br />
Voor 20 dollar kunnen ze dan (in de echte wereld, misschien<br />
wel met papa’s of mama’s creditcard) kleren of een<br />
paar schoenen kopen voor hun karakters. Ik ben nu met<br />
Unilever bezig om de vraag te beantwoorden hoe zij zich<br />
in de virtuele wereld, die uit meer bestaat dan alleen<br />
games, als merk gaan gedragen. Er zijn natuurlijk enorme<br />
mogelijkheden om mensen te beïnvloeden. Hersenchips<br />
maken het straks mogelijk dat mensen in de virtuele wereld<br />
echt hun avatar zijn en zich ook zo voelen, uiteraard<br />
gekleed in de kleding die ze zelf hebben gekocht.” In de<br />
toekomst versmelt onze fysieke wereld steeds meer met<br />
de digitale. “Sterker nog, volgens sommige voorspellingen<br />
zullen we uiteindelijk het grootste deel van onze tijd<br />
in virtuele omgevingen als het metaversum doorbrengen.<br />
De private sector pompt al miljarden in dit parallelle en<br />
virtuele Walhalla, dit digitale universum, waarin we alles<br />
kunnen doen wat we ook in de echte wereld doen – en<br />
nog veel meer. Eigenlijk is het er een verlengstuk van,<br />
waarin de fysieke obstakels en beperkingen ontbreken<br />
en we sensaties ervaren die tot nu toe alleen in onze fantasie<br />
voorkomen. Het draait echter niet alleen om lol en<br />
spelletjes in het metaversum. We zullen er ook kunnen<br />
werken, studeren en zakendoen. Dit compleet immersieve<br />
domein zal ons zelfs echte (economische) voordelen<br />
bieden.”<br />
‘Ik had de eer gedurende de<br />
openingsceremonie vanaf<br />
het fantastische podium<br />
ruim 10.000 deelnemers<br />
toe te spreken’<br />
Ethiek: ‘Moeten we het willen?’<br />
“De grote vraag is echter of we dit allemaal moeten willen<br />
en hoever we ethisch gezien kunnen en mogen gaan.<br />
Willen we zo zo’n wereld wel? En hoe zorgen we ervoor<br />
dat we krijgen wat we willen? Om dat te bepalen moeten<br />
we vooral kijken naar vaardigheden als filosofie, antropologie,<br />
psychologie en sociologie. Voor het ontwikkelen<br />
van een door technologie gedreven wereld moet je enerzijds<br />
op de hoogte zijn van de technologie en de kansen<br />
van morgen en anderzijds weten hoe mensen gelukkig<br />
blijven. We hebben echt filosofen nodig, die diep nadenken<br />
over hoe we kunnen bereiken dat de mensheid ‘in<br />
sinc’ kan blijven met haar eigen behoeften. Het kan zijn<br />
dat robots al het werk overnemen, maar als we dat niet<br />
96<br />
SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong> ® MAGAZINE <strong>2022</strong>-<strong>2023</strong>
Bekijk profiel<br />
aankunnen moeten dat gewoon niet willen. We moeten voorkomen<br />
dat de maatschappij de verkeerde kant opgaat.” Over<br />
algoritmen zegt Richard van Hooijdonk dan ook: “Het algoritme<br />
maakt bepaalde keuzes, maar wij bepalen de regels, hoe<br />
vrij we algoritmen laten en wanneer de overheid zich ermee<br />
moet bemoeien. Die grote vraagstukken behandel ik allemaal<br />
tijdens lezingen.”<br />
Nieuwe leiders in de organisatie van de toekomst<br />
Richard van Hooijdonk gaat ook uitgebreid en intens in op het<br />
leiderschap dat nodig is de wereld van morgen te bouwen,<br />
waarin sciencefiction verandert in realiteit. Wat is een toekomstige<br />
leider voor een persoon en moet hij/zij zich door de organisaties<br />
heen manoeuvreren? Zeker is dat de vaardigheden<br />
van leiders voortdurend moeten mee veranderen met de arbeidsmarkt,<br />
als gevolg van de onvermijdelijke en continue<br />
technologische ontwikkelingen. Vooral nu kunstmatige intelligentie<br />
de werkplek steeds vaker verovert, bij de besluitvorming,<br />
maar ook in cognitieve processen. Leiders krijgen veel<br />
meer mogelijkheden om betrokkener te raken bij de menselijke<br />
aspecten van leiderschap. “Dit betekent ook dat leiders<br />
van de toekomst zich meer zullen (moeten) richten op emotionele<br />
intelligentie, menselijke connecties en het ontwikkelen<br />
van hun persoonlijke kenmerken en capaciteiten.”<br />
Lezing Mexico-Stad: Technologie geeft<br />
toeleveranciers veerkracht<br />
Hoe kan de huidige weerstand tegen verandering in de<br />
wereldwijde toeleveringsketen worden veranderd? Op<br />
die vraag heeft Richard van Hooijdonk antwoord gegeven<br />
tijdens een bijzondere lezing over de problemen in<br />
de mondiale toeleveringsketens in het kader van The<br />
Logistics World Summit & Expo <strong>2022</strong> in Mexico-Stad.<br />
(“Onderweg heb ik het gemak van astraal internet – via<br />
satellieten – ontdekt tijdens het vliegen, waardoor ik kon<br />
doorwerken.<br />
Dat is ook een prachtig backup-systeem wanneer er<br />
iets misgaat met netwerken en servers.”) Volgens<br />
Richard zijn de huidige problemen van de toeleveranciers<br />
het gevolg van pandemieën, oorlogen en diplomatieke<br />
conflicten en het feit dat ze gebruikmaken van<br />
structuren die niet zijn ontworpen om te veranderen.<br />
“We leven in een tijd waarin degenen die de gegevens<br />
bezitten, de touwtjes in handen hebben. Elke dag verschijnen<br />
er nieuwe technologieën en apparaten die vandaag<br />
trending zijn. Over vijf jaar zullen bedrijven ze willen<br />
gebruiken en krijgen ze meer veerkracht.”<br />
Na afloop van de World Police Summit spreekt Richard<br />
met sjeik Mohammed bin Rashid Al Maktoum, kroonprins<br />
van de Verenigde Arabische Emiraten<br />
SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong> ® MAGAZINE <strong>2022</strong>-<strong>2023</strong> 97
ONLINE PRESENTEREN<br />
EVA BROUWER<br />
Een verhaal<br />
werkt, mits<br />
je het goed<br />
vertelt<br />
Door: Jacques Geluk<br />
Eva Brouwer is schrijver van de Managementboek #1 besteller<br />
‘In 10 stappen online presenteren’, spreker en bekend van haar<br />
bedrijf Pak je Podium en haar eigen seminar De Impactversneller.<br />
Energiek, prikkelend en vol humor helpt zij ondernemers en<br />
professionals in het bedrijfsleven hun verhaal te vertellen op een<br />
manier die interesse in en waarde voor hun bedrijf genereert.<br />
Verhalen zijn de sleutel tot succes, mits je ze goed vertelt.”<br />
© ELENA TARABAROVA - PHOTOSCYPRUS.COM<br />
Het (grote) tekort op de arbeidsmarkt is volgens Eva Brouwer een<br />
actueel voorbeeld van de noodzaak als werkgever een goed verhaal<br />
te kunnen vertellen. “Waarom lukt het de een wel veel vacatures<br />
in te vullen en de ander niet? Dat heeft ook te maken met<br />
hoe zij zichzelf naar buiten presenteren als individu of organisatie en welk<br />
verhaal zij vertellen. De een laat zichzelf al geruime tijd zien, deelt verhalen<br />
en zet collega’s in het zonnetje, doet dus aan ‘employer branding’, de ander<br />
heeft alleen een supersaaie website en houdt praatjes waarop niemand<br />
reageert. Voor hen is het belangrijk dat ze het podium pakken en hun<br />
verhaal nu al naar buiten brengen om op termijn een sterk merk te bouwen<br />
waarvoor mensen graag willen werken. Daar kan ik hen bewezen goed bij<br />
helpen”, zegt Eva Brouwer.<br />
Als motivatiespreker laat Eva ondernemers zien hoe belangrijk het is een<br />
persoonlijk verhaal te vertellen over wat hun bedrijf of organisatie doet.<br />
“Laatst was ik spreker op een bijeenkomst die het management van een<br />
bedrijf had georganiseerd voor de medewerkers. Iemand in de zaal stelde<br />
de formidabele vraag hoe hij op een verjaardag kon vertellen wat het bedrijf<br />
doet. De CEO antwoordde met een lang en wollig verhaal, dat eindig-<br />
98<br />
SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong> ® MAGAZINE <strong>2022</strong>-<strong>2023</strong>
Bekijk profiel<br />
de met ‘Maar ja, dat is moeilijk uit te leggen’. Die zin was<br />
de doodsteek. Hij miste daardoor een prachtig schot<br />
voor open doel om iets vanuit zichzelf door te geven aan<br />
de zaal, waardoor het publiek had kunnen begrijpen<br />
waarmee zijn bedrijf bezig is.”<br />
De Impactversneller<br />
Eva vertelt over haar seminar De Impactversneller. “Ik<br />
ben zelf een impactversneller. Ik vergelijk het met<br />
de klapschaats: mensen konden al heel hard<br />
schaatsen, maar door een technologische innovatie<br />
konden ze dat ineens veel sneller. Zo is het ook<br />
met mijn technieken. Mensen zijn al experts op<br />
hun vakgebied, maar hierdoor kunnen ze het overtuigender<br />
vertellen en hebben ze meer invloed.<br />
Daardoor worden ze zelf ook impactversnellers!<br />
“Het voorbeeld van die CEO, bij wie het helemaal<br />
is misgegaan, is er een van vele die ik als dagvoorzitter<br />
en presentator bij RTV Utrecht jarenlang heb<br />
gezien. Ik kwam veel slechte sprekers en andere<br />
mensen tegen die niet in staat zijn over te brengen wat<br />
zij eigenlijk willen zeggen. In plaats van veilig zelf andermans<br />
verhalen op te dreunen, vond ik dat ik er dan zelf<br />
ook wat aan moest doen! Ik besefte dat ik van toegevoegde<br />
waarde kon zijn door die ondernemers en andere<br />
leiders te helpen zichzelf beter te presenteren. Ik was<br />
toe aan die verdiepingsslag en heb afscheid genomen<br />
van RTV Utrecht, waar ik overigens met veel plezier heb<br />
gewerkt.”<br />
Ze wordt heel veel gevraagd voor evenementen en ook<br />
vaak teruggevraagd. Geen wonder, Eva is super enthousiast,<br />
vrouw, staat haar mannetje (zegt ze zelf met een<br />
knipoog) in de eigenlijk zeer mannelijke sprekerswereld<br />
en heeft een verfrissende kijk op leiderschap en persoonlijk<br />
leiderschap. “Je zou me een soort ‘New kid on<br />
the block’ in sprekersland kunnen noemen. Ik vertel dat<br />
het er niet per se om gaat hoe je je handen houdt tijdens<br />
het presenteren van je verhaal. Mijn boodschap is dat het<br />
belang van het presenteren zelf eigenlijk veel te overtrokken<br />
is, daar wordt te moeilijk over gedaan. Het belangrijkste<br />
is dat je persoonlijk moet durven zijn en je realiseert<br />
dat er elke dag wel een podium is dat je kunt<br />
pakken.”<br />
Pak je Podium<br />
Eva staat niet alleen als spreker op het podium, ze komt<br />
ook veel binnen bij bedrijven (ook om bijvoorbeeld incompany<br />
trainingen voor te bereiden en daarna te geven)<br />
en heeft eigen Pak je Podium-programma’s op maat<br />
voor ondernemers en professionals. In Pak je Podium<br />
komt het durven weer terug, want persoonlijk zijn voelt<br />
soms ongemakkelijk. Maar het kan wel. "Een manager<br />
stond aan de vooravond van een grote reorganisatie. De<br />
medewerkers hadden al veel verandering voor hun kiezen<br />
gehad, dus hij vreesde hakken in het zand. We gingen<br />
samen aan de slag en ik ontdekte een parallel met<br />
een verhaal over zijn eigen zoon. Hij gebruikte het in zijn<br />
presentatie en kreeg na afloop de feedback van zijn medewerkers:<br />
Dank je wel! Ik ben blij dat ik bij een bedrijf<br />
werk waarin het draait om de mensen en niet alleen maar<br />
cijfers. Hoe mooi is dat?”<br />
Die trajecten kunnen korter of langer duren. Ze verzorgt<br />
ook seminars voor en in bedrijven. Het pakket dat Eva<br />
aanbiedt zorgt er uiteindelijk voor dat CEO’s en andere<br />
leiders goed kunnen communiceren en daardoor mensen<br />
kunnen meenemen in hun verhaal. “Ook dat durven<br />
komt in Pak je Podium weer terug. Verder wijs ik erop dat<br />
je niet te veel informatie in zo’n verhaal moet stoppen.<br />
Veel leiders doen dat, omdat ze denken daarmee meer<br />
waarde te creëren of bang zijn incompleet te zijn. Ze hebben<br />
de beste intenties, maar hoe meer ze dat doen, des<br />
te minder verbinding ze maken met hun publiek.<br />
Datzelfde geldt wanneer ze in een soort expertrol stappen,<br />
omdat ze denken dat het zo moet.”<br />
© ESTHERVANPUTTEN<br />
SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong> ® MAGAZINE <strong>2022</strong>-<strong>2023</strong> 99
IN DE SCHIJNWERPERS<br />
DR. RALF BODELIER, FILOSOOF EN INSPIRATOR<br />
Bekijk profiel<br />
Optimisme helpt<br />
ons veel verder<br />
Filosofie | Innovatie | Motivatie & Inspiratie<br />
Nuchtere feiten, inspirerende verhalen en humor. Ondervind<br />
hoe een somber wereldbeeld binnen één lezing, workshop of<br />
inspiratietalk omslaat in een ervaring van hoop en optimisme.<br />
Leer waarom we vaak zo naargeestig zijn. En luister naar.<br />
Martin Luther King. Hij motiveerde zijn aanhang met ‘I have<br />
dream’. Hij zei niet ‘I have a nightmare’.<br />
Dr. Ralf Bodelier is een rasinspirator. Hij negeert de grote wereldproblemen<br />
niet maar wijst op de enorme vooruitgang die<br />
we boeken. Met een uitgekiende mix van weemoed, wetenschap<br />
en wijsbegeerte, verschaft hij ons een bemoedigende<br />
kijk op de dynamische werkelijkheid van dit moment.<br />
Over dr. Ralf Bodelier<br />
“Een lucide denker. Bodelier is helder, hij is eigenzinnig, hij is<br />
autonoom en staat aan de kant van de ratio. Een goed polemist<br />
op een heel zachtaardige, Limburgse manier.”Dat zegt<br />
journalist, columnist en presentator Jort Kelder.<br />
“Bodelier heeft een uitstekend oog voor wat er allemaal wel<br />
goed gaat. Hij denkt in mogelijkheden, nooit in sombere berusting.<br />
Er is altijd hoop, maar nooit tegen beter weten in.”<br />
Aldus cabaretier Vincent Bijlo.<br />
Ralf Bodelier is zoon van een Limburgse mijnwerker. Hij promoveerde<br />
aan een rechtenfaculteit en werd bekend als filosoof<br />
en reiziger. Bodelier neemt gasten meer op inspiratiereis<br />
naar Parijs, Wenen, Jeruzalem en Malawi. In oude kloosters<br />
organiseert hij Abdijsessies ‘Inspireren met hoop en vooruitgang’.<br />
35 jaar geleden liftte Ralf Bodelier maandenlang door<br />
communistisch Oost-Europa en schreef zijn eerste boek<br />
© JULES VAN IPEREN<br />
‘Ordeverstoringen’. 25 jaar geleden trok<br />
hij dwars door Afrika en goot zijn ervaringen in de roman<br />
‘Atheïst in Afrika’. 10 jaar geleden produceerde hij met jongeren<br />
uit Afrikaanse sloppenwijken minidocumentaires over de<br />
aantrekkelijke kanten van het leven in ‘slums’. 5 jaar geleden<br />
schonk hij een nier aan een onbekende: in het volle vertrouwen<br />
dat het met hem én de ontvanger weer goed<br />
zou komen. 4 jaar geleden startte hij<br />
met anderen de milieubeweging<br />
Ecomodernisme/RePlanet.<br />
2 jaar geleden wandelde hij 4.200 kilometer<br />
van Jeruzalem naar het Belgische<br />
Bouillon. Wekelijks schreef hij erover in<br />
het Financieele Dagblad en de Groene<br />
Amsterdammer. Dit jaar verscheen zijn<br />
boek ‘Lang Leve de Mens. Redden we<br />
het ook met 10 miljard?’<br />
Onderwerpen<br />
1. Lang leve de mens. Hoe onze creativiteit ons<br />
verder helpt.<br />
Warm pleidooi voor een positief en optimistisch beeld<br />
over onszelf. Voor iedereen die twijfelt of wanhoopt over<br />
de mens.<br />
2. Inspireren met hoop en vooruitgang. Waarom we er<br />
beter voorstaan dan we denken.<br />
Krachtig verhaal over de vooruitgang die we wereldwijd<br />
boeken. Voor wie die meent dat we op weg zijn naar de<br />
afgrond.<br />
3. RePlanet. Bevrijd de natuur, verrijk de mens. Tijd voor<br />
een nieuwe milieubeweging<br />
Opgeruimd betoog over de successen van onze inzet<br />
voor een schoner milieu, meer natuur en welvaart voor<br />
iedereen. Voor alle somberaars over natuur en klimaat.<br />
4. Te voet van Jeruzalem naar Bouillon.<br />
Meeslepende lezing over Bodeliers ‘omgekeerde<br />
kruistocht’ van Israël naar de Ardennen.<br />
Voor allen die toe zijn aan rust en bezinning maar niet<br />
weten waar te beginnen.<br />
100<br />
SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong> ® MAGAZINE <strong>2022</strong>-<strong>2023</strong>
IN DE SCHIJNWERPERS<br />
MARIE-JOSÉ BONTHUIS<br />
Innovatie vraagt om<br />
‘Privacy by Design’<br />
Bekijk profiel<br />
Innovatie | Privacy | Recht & Maatschappij<br />
Vrijwel alle organisaties hebben te maken met de Algemene<br />
Verordening Gegevensbescherming (AVG) en vele beschouwen<br />
dat vooral als administratieve last. IT-jurist Marie-José<br />
Bonthuis, sinds 2005 eigenaar van adviesbureau Privacy1, is<br />
op de hoogte van de recentste ontwikkelingen rond gegevensbescherming.<br />
Als pragmaticus zoekt zij naar innovatieve<br />
methoden die leiden naar het ideale scenario: ‘Privacy by<br />
design’ en ontkracht tijdens lezingen zoveel mogelijk AVGmisverstanden.<br />
Ze zoekt altijd naar hoe het wél kan.<br />
“Het feit dat organisaties de AVG vaak als administratieve last<br />
zien komt bijvoorbeeld doordat zij zich er onvoldoende in verdiepen.<br />
Daardoor is onduidelijk wat onder privacy moet worden<br />
verstaan en denken veel mensen ten onrechte meteen<br />
aan het afschermen en zo min mogelijk verwerken van gegevens.<br />
Tijdens lezingen vertel ik precies hoe het in elkaar zit, te<br />
beginnen met de essentie van gegevensbescherming. Pas<br />
wanneer ze die kennen begrijpen ze wat ze doen”, zegt Marie-<br />
José Bonthuis. “Het gaat er niet over dat organisaties gegevens<br />
hebben, maar meer om wat ermee gebeurt”, citeert de<br />
IT-jurist de Amerikaanse filosoof Helen Nissenbaum (boek:<br />
‘Privacy in Context’). Als een ziekenhuis iemands medische<br />
dossier heeft is het logisch dat niet alleen de patiënt zelf, maar<br />
ook de bij de behandeling betrokken ziekenhuismedewerkers<br />
het kunnen raadplegen.” Zorginnovatie is dus zeer gebaat bij<br />
gegevens, maar soms gaat het mis. “Gegevens van ‘realityster’<br />
Barbie zijn in 2017 ook ingezien door 85 ziekenhuismedewerkers<br />
die niets met haar behandeling te maken hadden.<br />
Het ziekenhuis kreeg een boete, omdat de toegang tot het<br />
elektronisch patiëntendossier niet op orde was.”<br />
Essentieel recht<br />
“Het essentiële recht op privacy houdt in dat je onbespied en<br />
autonoom door het leven moet kunnen. Data moeten dus niet<br />
alleen ontoegankelijk zijn voor – in dit geval – onbevoegd zorgpersoneel,<br />
maar ook in het ziekenhuis blijven en niet bij werkgevers<br />
op tafel kunnen komen.” Volgens Marie-José moeten<br />
professionele organisaties zich<br />
afvragen of ze bepaalde privacygevoelige<br />
informatie echt nodig<br />
© COPYRIGHT CLEARED<br />
hebben en kunnen uitleggen waarom.<br />
“Ze moeten een soort privacy-missie bedenken en vaststellen<br />
wat de belangrijkste punten zijn als ze goede dienstverlening<br />
willen leveren. De kern van mijn lezingen is dat organisaties<br />
moeten zoeken naar mogelijkheden. Enkele<br />
privacy-professionals tijdelijk naar binnen hengelen en denken<br />
dat het daarmee klaar is, is niet genoeg. Het gaat altijd om<br />
‘Privacy by design’ – dus privacy meenemen in het ontwerp –<br />
en tevoren bedenken wat je met data gaat doen. “Per sector<br />
zijn er grote verschillen. Ik houd mij voornamelijk, maar niet<br />
uitsluitend bezig met zorg, overheid en onderwijs”, aldus<br />
Marie-José, die in september 2021 met haar eigen ‘Privacy by<br />
design’-innovatie voor spoedeisende zorg heeft deelgenomen<br />
aan de handelsmissie ‘Urban Mobility - Life Sciences &<br />
Health’ van de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland in<br />
Californië.<br />
Zij behandelt in haar lezingen niet alleen AVG in het algemeen,<br />
maar ook sectorspecifieke privacy wet- en regelgeving, het<br />
beoordelen van de impact van privacy en privacy in ketens,<br />
samenwerkingsverbanden en informationele zelfbeschikking<br />
versus toestemming.<br />
Boeken<br />
In 2020 is Marie-José’s boek ’50 misverstanden over de AVG’<br />
uitgekomen. Haar tweede boek ‘Senior Privacy Professional’<br />
is net uit en gaat over de praktische vaardigheden voor privacy-professionals<br />
bij het uitvoeren van hun taak binnen een<br />
organisatie.<br />
Wie een panellid zoekt dat het belang van gegevensbescherming<br />
tijdens innovaties pragmatisch kan invullen,<br />
kan contact opnemen met Speakers Academy of Marie-<br />
José’s pagina op de website bekijken.<br />
SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong> ® MAGAZINE <strong>2022</strong>-<strong>2023</strong> 101
IN DE SCHIJNWERPERS<br />
THEO JANSEN<br />
Strandbeesten<br />
Fotografie: © Marco Zwinkels<br />
Hoe ben je op het idee gekomen van de strandbeesten?<br />
Van 1986 tot 2008 schreef ik stukjes in de Volkskrant over zaken<br />
die mij bezighielden. Vaak waren dat technische ideetjes, fantasieën<br />
of filosofietjes. Dat een van de columns uiteindelijk de rest van<br />
mijn leven zou bepalen, kon ik toen nog niet vermoeden. De<br />
strandbeesten begonnen als een stukje in de krant in 1990. Het<br />
ging over windaangedreven geraamtes die zand zouden moeten<br />
opwerpen om de duinen op te hogen tegen de stijging van de zeespiegel.<br />
Na het verschijnen van het stukje gebeurde er een half jaar<br />
niets. Toen, op een zomerse dag in september, ben ik naar de<br />
Gamma gegaan om wat van die buisjes te kopen. Ik heb er wat<br />
mee zitten spelen. Je bleek er van alles mee te kunnen doen.<br />
Diezelfde dag besloot ik een jaar van mijn leven te geven aan de<br />
buisjes. En dat is volkomen uit de hand gelopen.<br />
Sinds die tijd er een evolutieproces opgang gekomen waarbij de<br />
beesten steeds beter de gevaren van het strand (stormen, zand en<br />
het water) aankonden. Tijdens het werk meende ik inzichten op te<br />
doen die betrekking hadden op de evolutie en de wortels van het<br />
bestaan. Daar heb ik later dikke boeken over geschreven. De beesten<br />
gingen ook steeds meer elementen van echte levensvormen<br />
bevatten: zenuwcellen, spieren en een soort hersenen. Allemaal<br />
gebaseerd op maar één materiaal: elektriciteitsbuis. Later kwamen<br />
daar PET-flessen bij. Het bleek mogelijk om de windenergie middels<br />
perslucht op te slaan in PET-flessen. De evolutie gaat nog<br />
steeds voort. Tegen het eind van leven hoop ik deze beesten als<br />
autonome wezens achter te laten.<br />
Hoe verloopt het scheppingsproces van je nieuwe natuur?<br />
Ik kan ’s morgens opstaan met een geniaal idee. Dan ga ik naar het<br />
strand en probeer ik dat idee te realiseren. Dat is het handige van<br />
die buisjes: je kunt in een paar uur een constructie bouwen. Maar<br />
wat blijkt dan? Die buisjes protesteren altijd. Ze lijken iets anders<br />
te willen. Het idee blijkt dan iets minder geniaal dan in de vroege<br />
ochtend. De volgende dag sta ik weer op met een fantastisch idee,<br />
maar dat is gebaseerd op de ervaringen met de buisjes van de dag<br />
ervoor. De buizen dicteren me als het ware wat ik moet doen. Het<br />
pad dat ik bewandel, wordt daardoor erg kronkelig en onvoorspelbaar.<br />
De wendingen worden niet door mij bepaald maar door de<br />
buisjes. Aan het eind van de rit, als het beest af is, ben ik zelf verbaasd<br />
hoe mooi het beest is geworden. Terwijl ik niet geprobeerd<br />
heb mooie beesten te maken. Je zou mijn werk kunnen zien als<br />
een voortdurende dialoog tussen de buisjes en mij. De buisjes adviseren<br />
mij. Mensen prijzen mij om de schoonheid van de beesten,<br />
102<br />
SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong> ® MAGAZINE <strong>2022</strong>-<strong>2023</strong>
Bekijk profiel<br />
‘De echte evolutie is<br />
uitsluitend gebaseerd op<br />
één materiaal: eiwit’<br />
maar uiteindelijk is dat te danken aan de buisjes.<br />
Ik heb alleen hun wil gevolgd. Hun ideeën zijn zoveel<br />
beter dan die van mij.<br />
Ik denk dat het in de echte evolutie ook zo werkt.<br />
Beesten zijn mooi. Als je een paard of een hond<br />
ziet rennen, dan is dat mooi. Het is moeilijk een<br />
lelijk beest te noemen. Ja, een spin misschien.<br />
Toch kan ik gefascineerd een spin begluren.<br />
Beetje eng, maar toch leuk om naar te kijken. Je<br />
ziet aan de vorm en de beweging dat daar miljoenen<br />
jaren van 'trial-and-error' aan voorafgegaan<br />
zijn. Toch ziet het er niet naar uit dat er een god is<br />
geweest die mooie beesten voor ons gemaakt<br />
heeft. Waarom zou hij? Nee, het is vanzelf zo gekomen.<br />
Het eiwit heeft zijn werk gedaan. De onvoorspelbare<br />
avonturen van het zichzelf reproducerende<br />
eiwit hebben het beest gevormd tot het<br />
perfect aangepast was aan de omgeving. En dat<br />
prikkelt kennelijk ons oog.<br />
Waarom beperk je jezelf tot maar één<br />
materiaal: elektriciteitsbuis!<br />
Nou ik ben niet de enige die zich beperkt in de<br />
keuze van zijn materialen. De echte evolutie is uitsluitend<br />
gebaseerd op één materiaal: eiwit. Met<br />
eiwit kun je huid, ogen en longblaasjes tot stand<br />
brengen.<br />
Je zou zeggen dat de beperking je ook beperkt in<br />
het aantal mogelijkheden. Maar ik heb gemerkt<br />
dat het juist andersom werkt. De beperking<br />
dwingt je tot het zoeken naar oplossingen die niet<br />
voor de hand liggen. Je volgt dan niet je hersenen<br />
maar het materiaal. We denken wel dat we bijzondere<br />
hersenen hebben (en natuurlijk hebben we<br />
die ook), maar ze vertonen beschamend veel<br />
overeenkomst. Alles wat wij bedenken, kan in<br />
principe ook door een ander worden bedacht.<br />
Nee, zoals uit de evolutie bekend is, ontstaan<br />
echte ideeën door het toeval. Het is dan meer een<br />
ontstaansproces en niet zozeer een bedenksel<br />
dat gematerialiseerd wordt.<br />
SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong> ® MAGAZINE <strong>2022</strong>-<strong>2023</strong> 103
IN DE SCHIJNWERPERS<br />
REINIER VAN DEN BERG<br />
Bekijk profiel<br />
Presentaties zetten<br />
aan tot actie<br />
Klimatoloog | Duurzamoloog | Weerexpert<br />
Op de basisschool wist Reinier van den Berg al wat hij wilde worden. Weerman op de televisie.<br />
Het weer was al vroeg zijn passie en is dat tot op de dag van vandaag. Hij heeft vijfmaal een<br />
spectaculaire tornadojacht georganiseerd in Amerika en komt voor een onweersbui nog altijd<br />
zijn bed uit. Niet uit angst maar vanwege die fascinatie. En inderdaad, vanaf 1989 zien we hem<br />
wekelijks op de buis als weerman van RTL 4. De jongensdroom is uitgekomen.<br />
© ROY BEUSKER<br />
Zijn studie bracht hem naar<br />
Wageningen waar hij afstudeerde<br />
in milieukunde en zich<br />
vooral bezighield met<br />
luchtverontreiniging. In die tijd, in de<br />
tachtiger jaren, was klimaatverandering<br />
overigens nog helemaal geen<br />
‘issue’. Zure regen des te meer. Daar<br />
heeft hij nog onderzoek naar gedaan.<br />
Onder andere door met een klein<br />
meetvliegtuig langs de grens tussen<br />
Oost- en West-Duitsland te vliegen om<br />
grensoverschrijdende luchtverontreiniging<br />
uit Oost-Europa te monitoren. Dat<br />
was nog best spannend want in die tijd<br />
was de muur nog niet gevallen, en kon<br />
een kleine navigatiefout je zwaar in de<br />
problemen brengen. Het probleem van<br />
de zure regen heeft overigens duidelijk<br />
gemaakt, dat milieuproblemen met<br />
een radicale en internationale aanpak<br />
effectief kunnen worden bestreden.<br />
Na zijn studie kon hij meteen aan de<br />
bak bij een startup in het maken van<br />
weersverwachtingen. Zijn broer was<br />
notabene een van de oprichters. Ze<br />
begonnen met z’n vijven in een barak<br />
in Wageningen, tussen de studenten<br />
die ook in barakken woonden. Een<br />
mooie tijd. Het bedrijf groeide snel en<br />
toen de commerciële televisie<br />
doorbrak, werd Reinier weerpresentator<br />
bij RTL 4. In de loop der jaren werd<br />
hij steeds vaker gevraagd als spreker<br />
op bijeenkomsten, congressen en<br />
events. Eerder was zijn belangrijkste<br />
onderwerp het weer. Met de mooiste<br />
foto’s en video’s deelden hij zijn<br />
passie met het publiek. Het aparte is<br />
dat er werkelijk geen doelgroep is te<br />
bedenken die een verhaal vol passie<br />
en mooie beelden over het weer niet<br />
kan waarderen.<br />
‘We kunnen het<br />
tij (nog) keren’<br />
Klimaatverandering<br />
In de loop van de negentiger jaren<br />
begon klimaatverandering in de<br />
wetenschap een ‘hot topic’ te worden.<br />
Ook Reinier ging zich er steeds meer<br />
op focussen. Het was zo helder als<br />
wat, dit zou wel eens het belangrijkste<br />
thema van de 21e eeuw kunnen gaan<br />
worden. Het raakt in feite alle facetten<br />
van onze samenleving en van de<br />
economie. “En inderdaad, vandaag de<br />
dag kunnen we er niet meer omheen.<br />
De opwarming van de wereld is in volle<br />
gang, het weer wordt steeds extremer<br />
en dit alles is nog maar het begin. Een<br />
voorproefje. Tenzij we nu radicaal en<br />
eensgezind vol aan de bak gaan met<br />
de grootste hervorming van economie<br />
en samenleving ooit. Niets doen is<br />
geen optie. Elke dag dat we de radicale<br />
aanpak uitstellen, betekent alleen maar<br />
dat we vanaf morgen nog radicalere<br />
maatregelen moeten nemen.”<br />
Reinier heeft het weerkundige bedrijf<br />
in 2018 verlaten om zich als zelfstandig<br />
ondernemer veel meer met het<br />
uitdragen van die boodschap bezig te<br />
houden: We kunnen het tij (nog) keren.<br />
En het levert bovendien interessante<br />
kansen op. Op het gebied van onder<br />
meer land- en tuinbouw, voeding, de<br />
bouw, mobiliteit en uiteraard energie.<br />
Die kansen deelt hij in zijn presentaties<br />
met passie en overtuiging. Een<br />
presentatie van Reinier is een pure<br />
beleving vol passie en inspiratie, die<br />
aanzet tot denken en echt in beweging<br />
komen.<br />
104<br />
SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong> ® MAGAZINE <strong>2022</strong>-<strong>2023</strong>
IN DE SCHIJNWERPERS<br />
Bekijk profiel<br />
TOON GERBRANDS<br />
Presteren kent geen<br />
compromissen<br />
Topcoaches, CEO’s en opinieleiders<br />
over Toon Gerbrands:<br />
• “de coachprofessor bij uitstek”<br />
• “een topbestuurder op wie je kan bouwen”<br />
• “een fenomeen in de topsport”<br />
• “de managementgoeroe van BNR Nieuwsradio”<br />
• “een unieke combinatie van coach,<br />
manager en inspirator”<br />
Toon Gerbrands is coach, manager, bestuurder, spreker,<br />
schrijver van 10 boeken, docent, columnist bij BNR en<br />
inspirator.<br />
Zijn stijl wordt omschreven als: hard & hart, ‘to the point’,<br />
scherp, gefocust, gecommitteerd, volhardend,<br />
voorbeeldgedrag, winnende houding, verantwoordelijk<br />
en een ‘game changer’.<br />
‘In welke<br />
vorm dan<br />
ook, Toon<br />
Gerbrands zal<br />
altijd coach<br />
blijven’<br />
© COPYRIGHT CLEARED<br />
40 jaar succesvol presteren leidde tot een palmares<br />
van 21 grote sportprijzen en de landelijke<br />
milieuprijs.<br />
De krantenkoppen van Toon Gerbrands,<br />
die hem typeren:<br />
• Leiderschap vraagt een bikkelharde zelfevaluatie<br />
• Een topcoach twijfelt elke dag<br />
• Een goede coach meet met meer maten<br />
• Succes is een manier van denken<br />
• Mijn mooiste jaren komen nog<br />
• Hoe groter de ellende, hoe meer ik opleef<br />
Zijn expertise: top ‘performance’, coaching, leiderschap<br />
4.0, prestatiecultuur, teambuilding, ‘next level’-denken,<br />
actie-intelligentie, excellent presteren, crisismanagement<br />
en visie & strategie-ontwikkeling.<br />
Het format is afgestemd op uw vraag en uw unieke<br />
omstandigheden: lezing, workshop, expertmeeting,<br />
masterclass, inspiratiesessie of…<br />
SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong> ® MAGAZINE <strong>2022</strong>-<strong>2023</strong><br />
105
KENNISMANAGEMENT | PROF. DR. PAUL ISKE<br />
‘Vooruit falen’ maakt<br />
een mislukking vaak<br />
achteraf briljant<br />
Door: Jacques Geluk | Fotografie: © seeityourself.nl<br />
"Door mensen de ruimte te bieden dingen te doen die kunnen mislukken, dus achteraf geen 'naming, blaming &<br />
shaming', geef je hen de vrijheid te experimenteren en risico’s te nemen zonder zich schuldig te voelen wanneer iets<br />
niet lukt. Bovendien creëer je dan ook ruimte voor serendipiteit: de kunst om toevallig iets belangrijks te ontdekken.<br />
Zaken als penicilline, viagra en Post-IT zijn voorbeelden van ontwikkelingen die nooit tot stand zouden zijn gekomen<br />
zonder die ruimte. Er zijn maar weinig mensen lang en gelukkig getrouwd met hun eerste date…", zegt prof. dr. Paul<br />
Iske, hoogleraar en oprichter van het Instituut voor Briljante Mislukkingen.<br />
“Bij zaken met een lange looptijd die je op dit moment<br />
aanpakt, moet je dus meteen inbouwen dat er dingen gaan<br />
gebeuren waardoor alles anders kan lopen”, is de eerste<br />
boodschap die Paul Iske wil meegeven als we vragen<br />
welke mislukkingen er dit en volgend jaar aankomen en<br />
wat we ervan kunnen leren om ze achteraf als briljant te<br />
kunnen beschouwen. “Van twee jaar vrijheidsbeperkende<br />
maatregelen hebben we bijvoorbeeld geleerd dat de<br />
wereld constant verandert en besluitvorming een<br />
belangrijke factor is voor de politiek en iedereen.” Dat<br />
maakt van het overheidsbeleid een mislukking, die dankzij<br />
het inzicht dat we erdoor hebben gekregen positief kan<br />
uitpakken. “Dat geldt in dat geval voor de politiek, maar<br />
ook privé zijn mislukkingen absoluut om te toveren in<br />
briljante mislukkingen.”<br />
Ik ben wel de hogepriester van het mislukken, maar hou helemaal<br />
niet van mislukken”, vervolgt Iske. Een oorlog heeft<br />
vaak direct de potentie één grote mislukking te worden,<br />
maar vaak wordt die niet briljant, doordat keer op keer blijkt<br />
dat de komst van een nieuwe niet is vermeden. “Ik voorspel<br />
niet de toekomst, maar praat over wat mogelijk is. Al aan het<br />
begin van de oorlog in Oekraïne waren er symptomen die erop<br />
wezen dat dit anders zou kunnen lopen dan velen, misschien<br />
inclusief het Kremlin zelf, op dat moment dachten. De strijd is<br />
niet zo snel gestreden als aanvankelijk gedacht, mede door de<br />
sterke reactie van het Westen en de felle en georganiseerde<br />
weerstand vanuit Oekraïne. Als Poetins doel was à la de Krim<br />
snel een gebied veroveren – het blijft gissen – kun je spreken<br />
van een grote mislukking. Zonder winnaars.” Is dat dan een<br />
briljante of een grote mislukking? “Om te definiëren wat een<br />
briljante mislukking is, maak ik gebruik van de VIRAL-formule”,<br />
zegt Iske. De V staat voor ‘Value’ (het initiatief is de moeite<br />
waard en getuigt van Visie), de I voor Inzet, de R voor Risico’s<br />
(niet per se te vermijden, maar er wel verantwoord mee omgaan),<br />
de A voor Aanpak (goed gebruikmaken van aanwezige<br />
kennis en middelen) en de L voor Leren. Kan die oorlog een briljante<br />
mislukking zijn? “Nee, want we hebben het probleem met<br />
de eerste factor, Visie, maar ervan leren om een soortgelijke<br />
mislukking te voorkomen kan wel.”<br />
Vooruitkijkend zegt hij: “Vanwege de toestand in de wereld<br />
gaat een aantal projecten de komende tijd niet slagen.<br />
Bijvoorbeeld door tekorten aan mensen en chips blijft de introductie<br />
van nieuwe producten en technieken uit. We willen af<br />
van Russisch gas, maar om dat te realiseren zijn er onvoldoende<br />
installateurs.” Iske noemt een visie voor het opkalefateren<br />
van drie wijken in Den Haag die op zich goed is, maar dreigt te<br />
mislukken doordat bewoners er onvoldoende bij zijn betrokken<br />
en wet- en regelgeving belemmerend werken. Die mislukking<br />
wordt pas briljant als dat is rechtgezet. Een ander voorbeeld:<br />
“Als ondernemer vind ik het e-herkenningssysteem dat<br />
de Belastingdienst introduceert schandalig, omdat dit inhoudt<br />
dat je nu (108 euro per drie jaar) moet betalen om BTW-aangifte<br />
106<br />
SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong> ® MAGAZINE <strong>2022</strong>
te doen.” We praten over de 0% BTW<br />
op gezonde voeding, die niet meteen<br />
kan ingaan doordat de systemen van de<br />
Belastingdienst het niet aankunnen, de<br />
toeslagenaffaire, NOW-regelingen en<br />
studenten die worden afgescheept met<br />
een ‘hondenfooi’ als compensatie voor<br />
het moeten afsluiten van dure leningen.<br />
Daar is nu nog weinig briljants in te<br />
herkennen.”<br />
Privacy en e-herkenning<br />
“De wereld staat in de fik. Hoe haal je<br />
het in je hoofd op zo'n moment nog<br />
even nieuwe dingen er doorheen te jassen<br />
waar niemand op zit te wachten?”<br />
Van fraudegevoelige QR-codes, als<br />
toegangsbewijs een mislukking, heeft<br />
Iske geleerd dat die ervaring briljant kan<br />
uitpakken: “Er is een goede oplossing<br />
die gebruikmaakt van gezichtsherkenning.<br />
Mensen maken zich zorgen over<br />
privacy en denken aan China en snappen<br />
er dus helemaal niks van. Ik werk<br />
met een club die je gezicht scant.<br />
Daaruit halen ze kenmerken die ze vertalen<br />
in een getal dat hoort bij jouw gezicht.<br />
De Autoriteit Persoonsgegevens<br />
heeft het afgeschoten, maar dit op vele<br />
terreinen toepasbare systeem biedt<br />
juist meer privacy. Wanneer je langs een<br />
tehuis voor demente mensen loopt en<br />
het herkent jouw getal niet, dan loop je<br />
gewoon door en niemand weet wie je<br />
bent. Als je een bewoner bent en niet<br />
buiten mag zijn wordt het getal wel herkend<br />
en halen ze je naar binnen. De wet<br />
zegt nu nog dat je bent geregistreerd als<br />
je met je hoofd voor een camera bent<br />
geweest, maar die dateert uit de tijd dat<br />
deze technologie niet bestond. Mensen<br />
zitten helemaal vast in het oude denken<br />
dat gezichtsherkenning privacyschending<br />
is.” Is het geen mislukking dat over<br />
dit systeem zo weinig bekend is? “Het<br />
tegenovergestelde is waar. Dat komt<br />
voor een deel doordat de overheid lijdt<br />
aan informatieobesitas, die wil zoveel<br />
mogelijk informatie van je hebben. Dat<br />
willen we dus niet en is een grote mislukking.<br />
Maar het kan een briljante mislukking<br />
worden als een volgend kabinet<br />
leert van de fouten van dit kabinet.”<br />
Oproep<br />
We hebben de financiële crisis gehad,<br />
de gezondheids-, stikstof-, PFAS- en<br />
klimaatcrisis zijn nog niet weg, er is een<br />
oorlog tussendoor gekomen en er komen<br />
nog crises aan, zoals de volksverhuizingen<br />
en de huizencrisis. “Mijn oproep<br />
is daarom: Ga er vanuit dat de<br />
komende tijd dingen gebeuren die de<br />
meeste plannen onderuit halen en vraag<br />
je af wat je geleerd hebt van crises uit<br />
het verleden. Ik doe nu onderzoek met<br />
vijftien partijen naar wat we doen met<br />
de wetenschap dat we allerlei dingen<br />
zullen meemaken die we nu niet weten.<br />
Alle nu gemaakte plannen die jaren bestrijken<br />
gaan mislukken of in elk geval<br />
anders uitpakken dan we verwachten.<br />
Dat geldt ook voor bedrijven die bijvoorbeeld<br />
compleet nieuwe productlijnen in<br />
de markt zetten en tijdens dat traject tegen<br />
allerlei zaken aanlopen.” We praten<br />
over timing met als voorbeeld de introductie<br />
van e-herkenning. “Vraag je of je<br />
op het goede moment met plannen<br />
komt. Wanneer je te laat bent heeft het<br />
dan überhaupt nog zin en als je te vroeg<br />
bent is de vraag of de wereld er al ontvankelijk<br />
of klaar voor is. En kijk eens<br />
naar de wet- en regelgeving en bepaalde<br />
patronen die moeten worden opgelost:<br />
past jouw nieuwe oplossing in die<br />
wereld met de bestaande aanpakken,<br />
wetten en regels?”<br />
De kern<br />
“De kern van het verhaal: aan de ene<br />
kant weten we dat dingen anders lopen.<br />
Dat kunnen we leren uit het verleden,<br />
maar toch trappen mensen toch telkens<br />
weer in de valkuil door zich niet te realiseren<br />
dat anderen anders kunnen denken<br />
en structuren en wet- en regelgeving<br />
verhinderen dat jij kunt veranderen.<br />
Mensen zijn ook weinig wendbaar en<br />
nemen niet de tijd om dingen uit te zoeken<br />
voordat ze iets proberen.<br />
Kennisontwikkeling is zo belangrijk. Ze<br />
moeten ook leren op tijd te stoppen met<br />
iets.” Voordat het helemaal mislukt en<br />
het briljante uit het zicht raakt.<br />
‘Door vooruit te falen, dus<br />
voordat je begint leren<br />
van dingen die mis hadden<br />
kunnen gaan, maar dus<br />
nog niet daadwerkelijk mis<br />
zijn gegaan, heb je wel de<br />
faalopbrengsten, maar niet<br />
de faalkosten’<br />
Bekijk profiel<br />
© JAN-KEES STEENMAN<br />
SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong> ® MAGAZINE <strong>2022</strong>-<strong>2023</strong> 107
H<br />
T<br />
K<br />
O<br />
R<br />
L<br />
D<br />
-<br />
B<br />
R<br />
I<br />
N<br />
W<br />
G<br />
I<br />
N<br />
E<br />
G<br />
O<br />
N<br />
T<br />
BOEKEN<br />
E<br />
G<br />
D<br />
E<br />
L<br />
O W<br />
Leerzaam<br />
leesvoer van<br />
onze sprekers<br />
Veel sprekers beperken zich niet tot het podium,<br />
maar verspreiden hun gedachtegoed ook via de<br />
boekwinkels! In leerzame overzichten, grappige<br />
verhalenbundels en intieme portretreeksen delen<br />
zij hun kennis en ervaringen met het publiek - en<br />
zichzelf. Leer de sprekers op een andere manier<br />
kennen door hun perspectief als uitgangspunt te<br />
nemen en - misschien - zelf te ondervinden dat<br />
jouw wereldbeeld is verschoven.<br />
We zouden je tekort doen door geen titels te<br />
noemen natuurlijk! Hiernaast vind je een paar van<br />
onze favorieten! Welke verschijnt binnenkort op<br />
jouw nachtkastje?<br />
108<br />
SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong> ® MAGAZINE <strong>2022</strong>-<strong>2023</strong>
1 2<br />
Generaal zonder leger<br />
Özcan Akyol<br />
Waar zijn de rebelse schrijvers gebleven? Deze<br />
vraag probeert Özcan te beantwoorden terwijl hij<br />
kijkt naar de huidige conformistische publicaties<br />
en het gemis aan schokkende literatuur.<br />
Van Zomerdag tot Winternacht<br />
Helga van Leur<br />
Een betoverend boek over de wonderen van de<br />
seizoenen, bekeken vanuit een meteorologische<br />
en astronomische achtergrond.<br />
3 4<br />
Subconscious Impact<br />
Genieke Hertoghs<br />
Hoe maak je impact op anderen? Bereik hun<br />
onderbewustzijn! Hertoghs en Van den Berg<br />
beschrijven hun zoektocht naar hoe je anderen<br />
bereikt en beïnvloedt, en hoe jij er gebruik van<br />
kunt maken!<br />
Veranderen voor Luie Mensen<br />
Ayca Szapora<br />
Hét boek voor iedereen die liever lui dan moe is,<br />
maar niet weet waarom! Niet alleen legt dit boek<br />
uit waarom gewoontes veranderen zo moeilijk<br />
kan zijn, maar ook hoe je het toch voor elkaar<br />
krijgt.<br />
5 6<br />
Gezocht: Hofnar<br />
Juri Hoedemakers<br />
Zelfreflectie is leuk, maar hoe dan! Juri geeft in dit<br />
boek praktische tips en advies over hoe je je<br />
eigen reflectieve vermogen kunt vergroten, én<br />
hoe je kunt omgaan met het ontvangen van<br />
feedback.<br />
Geen Paniek<br />
Jan Latten<br />
De eeuwige zoektocht naar liefde en geluk leidt<br />
voor velen naar teleurstelling en frustraties; maar<br />
wat zijn de fouten nu precies? Gebaseerd op<br />
statistische gegevens schets Jan Latten een<br />
beeld van onze tijdsgeest, met een duidelijke<br />
conclusie: geen paniek! Je bent niet alleen.<br />
7 8<br />
Niet horen, Niet Zien, Niet Zwijgen<br />
Joyce de Ruiter<br />
Omgaan met veranderingen kan moeilijk zijn;<br />
daar weet Joyce alles van. Wetende dat ze haar<br />
zicht en gehoor zal verliezen, Joyce beschrijft hoe<br />
ze haar plek, kracht, en geluk weet te vinden – en<br />
hoe jij dat ook kan.<br />
Wie kies je om te zijn<br />
Roek lips<br />
Wie zijn we zonder de ander? Roek Lips gaat de<br />
dialoog met zijn medemens aan om te ontdekken<br />
wat een zinvol leven is, en geeft de lezer kans om<br />
niet alleen een nieuwe kant van de ander te zien,<br />
maar ook die van henzelf.<br />
9 10<br />
Pret á Diner<br />
Estée Strooker<br />
Koken is veel meer dan alleen een recept volgen,<br />
en Estée weet dit: haar boek benoemt dan ook<br />
alle stappen die bij voor goed diner nodig zijn! Van<br />
een menu samenstellen tot smaakcombinaties<br />
tot restjes, Estée loodst je door het perfecte diner<br />
gebaseerd op haar jarenlange ervaring als<br />
chefkok.<br />
Bijna alles wat je moet weten over<br />
psychologie; Voor wie kinderen en<br />
jongeren opvoedt<br />
Pedro De Bruyckere<br />
Een makkelijk en toegankelijk overzicht van<br />
psychologische en pedagogische inzichten en<br />
tactieken die bewezen effectief zijn.
SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong> 25 JAAR<br />
Bekijk profiel<br />
‘Gefeliciteerd met<br />
jullie jubileum en<br />
bedankt voor de fijne<br />
samenwerking de<br />
afgelopen jaren met<br />
het hele team van<br />
Speakers Academy.<br />
Ook de komende<br />
jaren is het weer een<br />
genoegen om met<br />
jullie team te mogen<br />
samenwerken.’<br />
TEAM APEMANAGEMENT<br />
PATRICK VAN VEEN<br />
GEDRAGSBIOLOOG | SOCIAAL OERGEDRAG<br />
© SUZANNE VAN DE KERK<br />
110<br />
SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong> ® MAGAZINE <strong>2022</strong>-<strong>2023</strong>
Covershoot<br />
@Huis-ter-Duin<br />
The making of Academy <strong>Magazine</strong>® <strong>2022</strong>-<strong>2023</strong><br />
Voor de covershoot van onze jubileumeditie wilden we iets speciaals; een special met glamour.<br />
Dat is gelukt! De covershoot bij Huis ter Duin was een feest. Alles was top verzorgd en iedereen<br />
werkte fantastisch samen. Voor de cover en van de sprekers zijn waanzinnige foto's gemaakt.<br />
Wat een prachtig resultaat! Veel lees- én kijkplezier.<br />
MET DANK AAN<br />
Art director<br />
Productieassistent<br />
Speakers Academy ® Walter Kallenbach<br />
Speakers Academy ® Amy Breukel en Femke Visser<br />
Styling<br />
Stylingassistent<br />
Kleding<br />
Visagie<br />
Visagieassistent<br />
Fotografie<br />
Locatie<br />
Pieter van Loon<br />
Eva van Wolven<br />
Dutch Dandie | Mart Visser | English Hatter<br />
Elisabetta Franchi | Marina Rinaldi<br />
Judith van Dongen<br />
Patricia Zeeuw<br />
500Watt Casper Rila en Jet van Schie<br />
Grand Hotel Huis ter Duin<br />
Op de volgende<br />
pagina's de<br />
interviews<br />
mét foto's!<br />
SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong> ® MAGAZINE <strong>2022</strong>-<strong>2023</strong> 111
‘Sommige<br />
leiders zijn zó<br />
gepassioneerd<br />
over hun eigen<br />
product of<br />
dienst, dat<br />
zij zich mee<br />
laten voeren in<br />
hun passie tot<br />
het te laat is.<br />
Tegen die tijd<br />
noem ik het een<br />
passieval, want<br />
dat is het’<br />
112<br />
SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong> ® MAGAZINE <strong>2022</strong>
COLUMN<br />
DOOR ANNEMARIE VAN GAAL<br />
Twee groepen<br />
leiders<br />
Fotografie: © Casper Rila<br />
“In mijn hoofd verdeel ik ondernemers en managers altijd in twee groepen. De eerste groep<br />
bestaat uit de mannen en vrouwen die het altijd beter weten. Je kent ze vast wel. Ze hebben<br />
vaak tientallen jaren ervaring in de branche waar zij actief zijn en zijn ervan overtuigd dat<br />
het product of de dienst die ze leveren perfect is en dat daar verder niet aan gesleuteld hoeft<br />
te worden. Je hoeft hen níets te vertellen, want zij weten namelijk ook precies waar hun<br />
klanten zich bevinden en ook hoe die het beste bereikt kunnen worden. Als het niet goed<br />
gaat met het bedrijf ligt het altijd aan anderen, zoals verkeerde leveranciers, of aan oneerlijke<br />
concurrentie en lange zomers. Het ligt nooit aan hen. Ze willen niets weten over andere<br />
markten, nieuwe verdienmodellen of een verandering van hun product of dienst. Je hoeft hen<br />
namelijk niets te vertellen, zij weten het zelf het beste: ‘In onze branche doen we het zo en<br />
dat is de beste manier’, ‘deze markt ken ik als de binnenkant van mijn broekzak, ik weet wat<br />
werkt’ of ‘mijn klanten zijn dit product gewend en willen niets anders’.<br />
De tweede groep is van een heel ander<br />
kaliber. Dit zijn ondernemers en managers<br />
die van nature kwetsbaar durven te<br />
zijn. Natuurlijk proberen zij een zo goed<br />
mogelijk product te maken of dienst te leveren,<br />
maar zij realiseren zich ook dat het áltijd beter<br />
kan. Ze bedienen met succes een bepaalde<br />
markt of doelgroep, maar weten ook dat er altijd<br />
andere markten zijn die beter of groter zijn. Dus<br />
zijn ze continu op zoek naar nieuwe inzichten en<br />
tips om het nóg beter te doen en hun bedrijf te laten<br />
groeien.<br />
Voor een buitenstaander lijkt het soms alsof de<br />
eerste groep, gepassioneerder is over hun bedrijf<br />
of product dan de tweede groep. Maar dat is niet<br />
zo. Passie is bovendien niet altijd goed, want je<br />
kunt er gemakkelijk aan ten prooi vallen. Sommige<br />
leiders zijn zó gepassioneerd over hun eigen product<br />
of dienst, dat zij zich mee laten voeren in hun<br />
passie tot het te laat is. Tegen die tijd noem ik het<br />
een passieval, want dat is het.<br />
Ik denk dat ik in mijn ondernemerscarrière altijd<br />
tot de tweede groep hoorde. Ik ben niet bang om<br />
te ondernemen in landen of sectoren waar ik geen<br />
ervaring heb, sterker nog; dat heeft mijn voorkeur.<br />
Onervarenheid voelt kwetsbaar, maar zorgt aan<br />
de andere kant voor een ‘open mind’. En het is<br />
precies die onervarenheid die maakt dat je open<br />
staat voor nieuwe, frisse ideeën waardoor je ge-<br />
SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong> ® MAGAZINE <strong>2022</strong>-<strong>2023</strong> 113
COLUMN<br />
Bekijk profiel<br />
makkelijk alles wat je in andere sectoren gezien of geleerd hebt,<br />
toe kunt passen zonder dat je je laat tegenhouden door wat in<br />
deze specifieke branche gewoon is, hoe je concurrenten het doen<br />
of wat de klanten gewend zijn. Je niet laten tegenhouden door de<br />
status quo of door wat je weet, maar op zoek gaan naar onbekende<br />
terreinen is meestal de sleutel tot succes.<br />
‘Ik ben niet bang om te<br />
ondernemen in landen<br />
of sectoren waar ik geen<br />
ervaring heb, sterker<br />
nog; dat heeft mijn<br />
voorkeur’<br />
Wat let je?<br />
Ik heb ook altijd veel vertrouwen gegeven aan de mensen op de<br />
werkvloer. Zij hadden per slot van rekening, meestal meer contact<br />
met de klanten dan ik. Zij werkten ook dagelijks met de systemen<br />
en structuren die ik bedacht had en die misschien helemaal niet<br />
het meest efficiënt of effectief waren. Ik vroeg de mensen op de<br />
werkvloer altijd expliciet om mij te voeden met hun ideeën, want<br />
zij waren mijn ogen en oren naar de markt. Als ze een verbetering<br />
zagen, dan was het hun taak die in de praktijk te brengen. Als ze<br />
een verandering in consumentengedrag zagen en daar ideeën bij<br />
hadden, dan wilde ik het meteen weten. De beste marketingideeën<br />
en campagnes zijn op die manier geboren.<br />
Ik probeer leiders er altijd van te overtuigen zich zoveel mogelijk<br />
te gedragen als de tweede groep én om daarnaast groot te blijven<br />
denken.<br />
Want waarom zou je tevreden zijn met de omvang van je bedrijf<br />
of met de markt die je nu bedient, als je ook kunt veranderen,<br />
groeien en met wat durf de absolute wereldtop kunt bereiken?<br />
Hoe goed je het nu ook doet en hoeveel succes je ook hebt, er is<br />
altijd een verbeterde versie van je bedrijf mogelijk mét een nog<br />
veel grotere en betere markt. Wat let je?”<br />
114<br />
SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong> ® MAGAZINE <strong>2022</strong>-<strong>2023</strong>
NIEUWE ONTWIKKELINGEN IN DE RUIMTEVAART<br />
ANDRÉ KUIPERS, ASTRONAUT EN ARTS,<br />
SCHETST ‘THE BIGGER PICTURE’<br />
Binnenkort<br />
lopen er<br />
weer<br />
mensen<br />
op de<br />
maan<br />
Door: Jacques Geluk<br />
Fotografie: © Casper Rila<br />
SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong> ® MAGAZINE <strong>2022</strong>-<strong>2023</strong> 115
NIEUWE ONTWIKKELINGEN IN DE RUIMTEVAART<br />
‘We bezitten al die fantastische kennis,<br />
maar als een brokstuk richting de aarde<br />
komt kunnen we op dit moment niks doen’<br />
Iedereen gebruikt ruimtevaart, vaak dagelijks en zonder het te beseffen. Er zijn tal van<br />
nieuwe ontwikkelingen, waarbij de focus in de zeer nabije toekomst ligt op de maan.<br />
Ruimtevaartorganisatie NASA heeft onlangs dertien gebieden in de buurt van de zuidpool<br />
van de maan aangewezen als geschikte landingsplaatsen voor de bemande maanmissie<br />
Artemis III. Een opstapje voor bemande reizen naar Mars? André Kuipers ziet het grotere<br />
plaatje en vertelt daar enthousiast over. Hij benoemt ook andere ontwikkelingen, zoals het<br />
toenemende internationale en commerciële gebruik van de ruimte door steeds meer landen.<br />
Vanuit de ruimte kun je de aarde zien. Dat levert een<br />
goed overzicht op van wat zich op onze planeet afspeelt.<br />
Dag en nacht. Dat kun je ‘the bigger picture’<br />
noemen. Binnen de ruimtevaart zijn op vele fronten<br />
ontwikkelingen gaande die betrekking hebben op<br />
bijna alle aspecten van de maatschappij. Satellieten<br />
spelen daarbij een immense rol. Klimaatverandering,<br />
luchtvervuiling, het smelten van poolijs meten we allemaal<br />
met satellieten. Het gaat ook over zaken die<br />
iedereen tegenwoordig vrijwel dagelijks gebruikt,<br />
denk aan navigatie en communicatie, maar ook het<br />
weerbericht zoals we dat nu kennen is niet mogelijk<br />
zonder satellieten. En de landbouwsector profiteert<br />
ook van satellietmonitoring. Ruimtevaart is kortom<br />
niet meer weg te denken uit het leven van mensen.<br />
Het is een integraal onderdeel van ons bestaan<br />
geworden.<br />
Internationaal<br />
In zijn lezingen vertelt André Kuipers niet alleen over<br />
zijn persoonlijke ervaring als ruimtevaarder, maar<br />
met name over het feit dat ruimtevaart steeds meer<br />
een wereldwijd én een commercieel gebeuren<br />
wordt. Eind december 2011 begon de Nederlandse<br />
astronaut aan zijn tweede ruimte-avontuur met een<br />
verblijf van ruim zes maanden in het internationale<br />
ruimtestation ISS. “Op die vlucht koppelde ik voor<br />
het eerst het vrachtschip van een commerciële<br />
ruimtevaartonderneming, SpaceX van Elon Musk.<br />
Dat was een primeur. Zeker drie ondernemingen zijn<br />
nu bezig met de ontwikkeling van commerciële<br />
ruimtestations. Relatief jonge ruimtevaartlanden als<br />
China en India timmeren hard aan de weg in een<br />
sector waarin al decennia wordt samengewerkt<br />
door Amerika, Rusland, Canada, Europa en Japan.<br />
Het ISS is een prachtig voorbeeld van internationale<br />
samenwerking, er zijn sinds 1998 ongeveer tachtig<br />
projecten gezamenlijk uitgevoerd. Helaas komt<br />
dat binnen afzienbare tijd tot een einde. Waarschijnlijk<br />
blijft het ISS tot 2030 operationeel, maar<br />
Rusland stapt eerder uit vanwege de aanvallen op<br />
Oekraïne.” Volgens André zijn er al sinds de<br />
Russische annexatie van de Krim barsten in de samenwerking<br />
voelbaar.<br />
“Voorlopig zitten we wat ISS betreft fysiek nog<br />
even aan elkaar vast, maar ik verwacht dat de samenwerking<br />
met Rusland waarschijnlijk in 2024<br />
ophoudt. Dan is de vraag waartoe Rusland qua<br />
financiën in staat is. Die samenwerking was er<br />
natuurlijk niet voor niks, want ruimtevaart is een<br />
kostbare aangelegenheid. Bovendien hebben ze<br />
daar nu andere dingen aan hun hoofd dan geld in<br />
de ruimtevaart stoppen.”<br />
116<br />
SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong> ® MAGAZINE <strong>2022</strong>-<strong>2023</strong>
Terug naar de maan<br />
Het wetenschappelijk onderzoek loopt intussen gewoon<br />
door. André noemt de recente lancering van de<br />
James Webb-ruimtetelescoop op eerste kerstdag<br />
2021 en het sturen van robots naar Mars als belangrijke<br />
ontwikkelingen, maar eerst verhaalt hij van een grote<br />
verandering die voor de deur staat. “We gaan mensen<br />
terugbrengen op de maan.” Op 21 juli 1969 hebben<br />
de Amerikaanse Apollo 11-astronauten Neil Armstrong<br />
en Buzz Aldrin de eerste stappen op de maan gezet.<br />
De laatste bemande maanmissie vond plaats in 1972<br />
en na al die jaren gaan we – een halve eeuw later – opnieuw.<br />
Deze keer om er te blijven.<br />
Het huidige maanprogramma heet Artemis, genoemd<br />
naar de tweelingzus van Apollo. NASA verwacht in<br />
2025 de eerste mensen erheen te brengen. Er zijn onlangs<br />
dertien geschikte landingsplaatsen aangewezen<br />
in de buurt van de maan-zuidpool. Deze worden gronding<br />
bekeken. Is er voldoende zonlicht om als energie<br />
te gebruiken? Is het terrein begaanbaar? Is communicatie<br />
met de aarde daar mogelijk? De komende tijd bekijkt<br />
men welke gebieden in wetenschappelijk opzicht<br />
het meest interessant zijn om te bezoeken. Ter voorbereiding<br />
op de bemenste Artemis III-missie vliegt in<br />
<strong>2022</strong> eerst een onbemande superraket in zes weken<br />
naar de maan en terug. Is deze Artemis I-missie succesvol,<br />
dan volgt nummer II, een bemande vlucht die<br />
een ronde rond de maan maakt. Waarna NASA zich<br />
opmaakt voor Artemis III met mensen aan boord die op<br />
de maan zullen landen. Wat gaan we daar doen? André<br />
Kuipers: “Er gebeurt heel veel in de ruimtevaart op verschillende<br />
gebieden. Denk aan de komst van een<br />
Chinees staatsruimtestation en meerdere commerciële<br />
stations, maar ook aan ruimtetoerisme. We gebruiken<br />
de ruimte niet alleen om de aarde te observeren en<br />
onderzoek te doen, maar ook om bijvoorbeeld internet<br />
te leveren. Daarvoor zijn duizenden satellieten nodig,<br />
die vaak niet groter zijn dan een melkpak.<br />
Ruimtevervuiling is dan ook een belangrijk aspect om<br />
rekening mee te houden. Er moeten goede afspraken<br />
worden gemaakt over het gebruik van de ruimte, zodat<br />
we ons niet in de vingers snijden. Voor overheden en<br />
ruimtevaartagentschappen als NASA en ESA is terugkeer<br />
naar de maan hét grote doel van dit moment en<br />
ook in de nabije toekomst de focus van alles. NASA<br />
heeft weliswaar het voortouw genomen bij het<br />
Artemisproject, maar Europa doet ook mee. Boven op<br />
de superraket komt het nieuwe ruimteschip Orion, wat<br />
voorheen de Apollo-capsule was. Daarin komt de bemanning<br />
te zitten. Europa levert daarvoor het servicedeel,<br />
de elektriciteit, zuurstofvoorziening en apparatuur.<br />
Het in Nederland gevestigde bedrijf Airbus<br />
Defence and Space bouwt bijvoorbeeld de zonnepanelen.<br />
Dat is heel waardevol voor ons land.”<br />
Ruimtestation rond de maan<br />
De terugkeer naar de maan is de opmaat naar een internationaal<br />
ruimtestation rond de maan: Gateway, gebouwd<br />
door Amerika, Canada, Japan en Europa.<br />
Waarom? André: “Prestige speelt nog steeds een belangrijke<br />
rol. De Sovjet-Unie had destijds een grote<br />
voorsprong, dus wilde Amerika als eerste op de maan<br />
staan. Dat werd een indrukwekkende race. Maar na<br />
Apollo 17 zijn de geplande missies 18, 19 en 20 vanwege<br />
de hoge kosten geschrapt. Inmiddels was wel<br />
duidelijk dat Amerika de Sovjet-Unie had verslagen.<br />
Wetenschap speelde een bijrol. Van de twaalf mensen<br />
die op de maan hebben gelopen, was er één wetenschapper.<br />
Ook nu is prestige opnieuw een factor. India<br />
en Israël hebben tevergeefs geprobeerd een ‘lander’<br />
op de maan te zetten. China lukt het wel, dit land is er<br />
zelfs in geslaagd een landing te laten plaatsvinden aan<br />
de achterkant van de maan. Dat was nooit eerder vertoond.<br />
Amerika wil niet laten gebeuren dat de Chinezen<br />
een voorsprong nemen. Naast prestige speelt onderzoek<br />
een serieuze rol. Tot nu toe zijn maar enkele plekken<br />
rond de evenaar van de maan bezocht. We willen<br />
nu naar de zuidpool. Daar zijn kraters die altijd in de<br />
schaduw liggen. In die kraters ligt waterijs en dat is<br />
heel interessant, want water is te splitsen in waterstof<br />
en zuurstof. Dat levert, naast zuurstof om te ademen,<br />
ook een energierijke brandstof op, knalgas, waarmee<br />
je een raket kunt vullen.”<br />
Er zijn ambities om een permanente basis te bouwen<br />
op de maan. Bij een langer verblijf van mensen op de<br />
maan kan onderzoek worden gedaan naar technieken<br />
om op een ander hemellichaam te kunnen overleven.<br />
SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong> ® MAGAZINE <strong>2022</strong>-<strong>2023</strong> 117
NIEUWE ONTWIKKELINGEN IN DE RUIMTEVAART<br />
Ook onderzoek naar het eventueel mijnen van mineralen of Helium-3 voor kernfusiereactoren speelt een<br />
rol. Lanceren vanaf de maan kost veel minder brandstof, dus wordt ook gekeken naar de maan als lanceerplatform<br />
voor bemenste missies naar Mars. En er zijn ideeën om op de maan een grote telescoop<br />
te bouwen voor verder ruimteonderzoek. Gateway zal het een stuk gemakkelijker maken om mensen te<br />
laten landen op de maan.<br />
Landsgrenzen op de maan?<br />
“Dat er Amerikaanse vlaggetjes op de maan staan, betekent niet dat de maan van Amerika is. Daar zijn<br />
regels voor. Dat is allemaal begonnen met Hugo de Groot, die het zeerecht heeft beschreven. De oceanen<br />
zijn van iedereen, maar wat je eruit haalt is van jou. Hetzelfde geldt voor Antarctica, want dat is van<br />
niemand. Je mag erheen, maar mijnbouw en militaire activiteiten zijn verboden. Je mag er wetenschappelijk<br />
onderzoek doen en beperkt toeristen toelaten, maar je kunt niet zomaar een stuk land op Antarctica<br />
claimen. Dat is met de maan ook zo. Daar zijn regels voor. Een hemellichaam kun je je niet toe-eigenen.<br />
Natuurlijk kan het in de verre toekomst zo zijn dat bedrijven die op de maan met mijnbouw bezig zijn een<br />
conflict krijgen, daar moet je op zijn voorbereid. Ruimterecht is een uitermate boeiend en relevant onderwerp<br />
wat ik soms ook aanstip in mijn lezingen. Dan komen vragen aan de orde over wie verantwoordelijk<br />
is voor wat, waar de ruimte begint of wat er gebeurt bij schade. Spreken over het juridische aspect<br />
van de ruimte is een groeiende tak van sport en speelt steeds meer een rol. Denk aan de schade door<br />
ruimtepuin.”<br />
Lezingen en theatershows<br />
In zijn lezingen behandelt André Kuipers een breed pakket aan onderwerpen, afhankelijk van zijn publiek,<br />
variërend van innovatie, technologie en duurzaamheid tot samenwerking, veiligheid en medische<br />
aspecten. “Tijdens COVID gingen veel lezingen over isolatie, quarantaine bijvoorbeeld. Er waren veel<br />
parallellen te trekken tussen leven in een kleine ruimte in het heelal en het gedwongen moeten verblijven<br />
in je eigen woning. Dus afhankelijk van wat zich op de aarde afspeelt, komen er verzoeken om bepaalde<br />
onderwerpen te behandelen in mijn lezingen. Steeds vaker gaan vragen over onze toekomst en<br />
de invloed van de ruimtevaart daarop, want die is duidelijk veranderd.”<br />
André krijgt tijdens presentaties ook veel vragen over astronomie. Van zwarte gaten, een zonsverduistering<br />
tot het neerstorten van planetoïden. “Dat laatste is heel relevant, want onze aardbol wordt omringd<br />
door brokstukken. Asteroïden of planetoïden, zoals we ze tegenwoordig noemen, zijn potentiële<br />
massamoordenaars. De inslag van een planetoïde heeft de dinosauriërs zo’n 65 miljoen jaar geleden de<br />
kop gekost. Gelukkig zijn er allerlei projecten om een herhaling te voorkomen. Dit onderwerp zou veel<br />
meer aandacht verdienen.”<br />
Brokstukken afbuigen<br />
“Op het aardoppervlak zijn grote telescopen die letten op wat eraan komt. Er zijn plannen om telescopen<br />
in de ruimte te brengen die uitsluitend in de gaten houden of brokstukken de aarde naderen en waar<br />
deze zich bevinden. NASA heeft de ruimtesonde DART (‘Double Asteroid Redirection Test’) een paar<br />
maanden geleden de ruimte ingestuurd om deze opzettelijk met grote snelheid te gaan laten botsen met<br />
een planetoïde. Het idee is: de planetoïde krijgt een tik, raakt uit zijn baan en mist de aarde. De Europese<br />
Hera ruimtesonde die erachteraan vliegt, meet hoe groot die afwijking precies is. Zie het als een olietanker<br />
in Schotland die richting IJmuiden vaart. Geef ‘m bij Schotland een minuscuul tikje opzij en hij komt<br />
bij Rotterdam uit. Dit soort nieuws haalt de voorpagina’s niet, maar deze testen zijn natuurlijk van essentieel<br />
belang. Dit soort stukken steen kunnen immers de hele menselijke beschaving vernietigen.” André<br />
118<br />
SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong> ® MAGAZINE <strong>2022</strong>-<strong>2023</strong>
Bekijk profiel<br />
‘Dat er<br />
Amerikaanse<br />
vlaggetjes<br />
op de maan<br />
staan, betekent<br />
niet dat de<br />
maan van<br />
Amerika is’<br />
benadrukt dat dit veel belangrijker is dan<br />
mensen beseffen. “We bezitten al die fantastische<br />
kennis, maar als een brokstuk<br />
richting de aarde komt kunnen we op dit<br />
moment niks doen. We hebben allemaal<br />
kernraketten, maar die staan op onszelf gericht<br />
en zijn niet bedoeld om brokstukken uit<br />
de ruimte af te buigen van hun baan. Als<br />
brokstukken al te dichtbij zijn, is het sowieso<br />
te laat. Uitsluitend wanneer we dat puin<br />
vroeg opmerken, kunnen we het afbuigen.<br />
De kans dat ‘Near-Earth-Objects’ (NEO’s)<br />
de aarde bereiken is superklein, maar als het<br />
gebeurt dan kan de schade ongelooflijk<br />
groot zijn. Daar proberen we met de ruimtevaart<br />
iets aan te doen.”<br />
André Kuipers terug in het<br />
theater met nieuwe familieshow<br />
'Space Academy'<br />
Astronaut André Kuipers is terug in<br />
de theaters. Samen met journalist<br />
Sander Koenen neemt hij jong en<br />
oud mee op een waanzinnige reis<br />
naar de ruimte. Space Academy<br />
live (8+) is een show vol spannende<br />
astronautenverhalen en experimenten.<br />
Maar óók een verhaal met een<br />
boodschap. André Kuipers kan uit<br />
eigen ervaring vertellen hoe het is<br />
naar de ruimte te reizen en de aarde<br />
vanaf daar te zien. En daarover<br />
vertellen doet hij graag. Zijn<br />
succesvolle ‘theatercollege’ trok<br />
van 2016 tot 2018 volle zalen in het<br />
hele land. Nu is hij terug in het<br />
theater met een show die speciaal<br />
is ontwikkeld voor kinderen vanaf<br />
acht jaar en hun familie.<br />
SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong> ® MAGAZINE <strong>2022</strong>-<strong>2023</strong> 119
PROF. DR. BAS HARING - WETENSCHAP & FILOSOFIE<br />
Onvoorbereid praten<br />
twee vreemden<br />
vanzelf over dingen<br />
die ertoe doen<br />
Door: Jacques Geluk | Fotografie: © Casper Rila<br />
Bas Haring (54) is druk met de afronding van zijn nieuwe kinderboek over kunstmatige<br />
intelligentie, maar voor dit interview heeft hij even tijd. Volgens afspraak hebben we ons<br />
allebei niet voorbereid en kijken we waar het gesprek naartoe gaat. Eigenlijk gaat het<br />
vanzelf, geïnspireerd door de sfeer van het gezellige hotel-café De Zwaan in het pittoreske<br />
Ransdorp (Waterland), waar de tijd lijkt stil te staan.<br />
Bas Haring is hoogleraar Publiek Begrip<br />
van Wetenschap en filosoof, volksfilosoof<br />
zelfs. Niet alleen omdat zijn oorspronkelijke<br />
studie kunstmatige intelligentie<br />
onderdeel was van het vak filosofie. Het<br />
beschrijft namelijk goed wat hij doet en wie hij<br />
is. Hij nipt van zijn biertje. Dat kan, want hij<br />
woont al zeventien jaar praktisch om de hoek<br />
van het café, destijds een criterium om uit<br />
Utrecht te verhuizen. “Praten zonder voorbereiding?<br />
Goed idee. Het is irritant als dingen tevoren<br />
te veel dicht getikt zijn. Dan ben je op het<br />
moment zelf niet meer scherp. Je moet niet vanuit<br />
je geheugen een tevoren bedacht verhaal<br />
houden. Zelf bedenk ik altijd kort tevoren wat ik<br />
ga vertellen en dan kan ik ter plekke improviseren.<br />
Ik wil wetenschap zo vertellen dat iedereen<br />
die haar wil begrijpen dat ook kan, maar dat is<br />
voor mijn werk aan de universiteit. Voor een lezing<br />
word ik daar zelden voor gevraagd, meestal<br />
willen ze dat ik zaken vanuit een ander gezichtspunt<br />
benader.”<br />
Ook dan kost het weinig tijd zich voor te bereiden.<br />
“Ik begin met een frisse blik naar een on-<br />
120<br />
SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong> ® MAGAZINE <strong>2022</strong>-<strong>2023</strong>
H<br />
T<br />
K<br />
O<br />
R<br />
L<br />
D<br />
-<br />
B<br />
R<br />
I<br />
N<br />
W<br />
G<br />
I<br />
N<br />
E<br />
G<br />
O<br />
N<br />
T<br />
O W<br />
Kunstmatige intelligentie<br />
AI gaat over systemen en apparaten die onze intelligentie<br />
imiteren om zelfstandig taken uit te<br />
voeren, waarbij ze op basis van informatie die<br />
ze krijgen zichzelf steeds verbeteren (‘machine<br />
learning’). Sommige robots, die daarvoor geprogrammeerd<br />
zijn, kunnen uiterst doelgericht<br />
denken en heel veel gegevens analyseren, maar<br />
zijn niet bedoeld om mensen te vervangen. AI is<br />
bedoeld om te helpen. Zolang we net als Bas’<br />
6-jarige zoon het verschil begrijpen tussen een<br />
mens die wat denkt en een robot die wat denkt<br />
hebben we alleen maar plezier van kunstmatige<br />
intelligentie.<br />
E<br />
G<br />
D<br />
E<br />
L<br />
‘Ik zeg nooit dingen<br />
waarmee ik het<br />
helemaal niet mee<br />
eens ben, maar het<br />
is niet altijd per se<br />
datgene wat ik vind’<br />
derwerp te kijken, zodat wat ik zeg niet is wat<br />
mensen normaal horen. Ik kan best snel denken,<br />
een half uur nadenken is onwijs veel. Drie<br />
kwartier voor de lezing weet ik dat ik een verhaal<br />
heb. Veel mensen vinden dat rottig, want<br />
ze willen drie weken tevoren weten wat ik ga<br />
doen.” Bas vindt het leuk niet alleen grote,<br />
maar vooral kleine onderwerpen te doen. “Het<br />
stomste onderwerp dat ik ooit heb gedaan ging<br />
over zeep, voor de Nederlandse Vereniging van<br />
Zeepfabrikanten. Dat kostte wat meer moeite,<br />
daar moest ik al rondlopend over nadenken.<br />
Zeep is een interessant molecuul, dat weet ik<br />
nog van mijn opleiding.” Zeepmoleculen hebben<br />
twee kanten, de een houdt van water, de<br />
ander juist niet. “Van zeepmoleculen kun je een<br />
membraan maken waarmee je een cel kunt<br />
bouwen. Feitelijk komt het begin van het leven<br />
van zeep. Dat is natuurlijk superleuk voor die<br />
zeeplui om te horen.” Hij vertelt dat hij een tijdje<br />
geleden het pand van Speakers Academy<br />
verliet en de nieuwe CEO, Marie-Leontine de<br />
Graaf, zei: ‘Misschien heb ik binnenkort wat<br />
voor je over kozijnen. Kun je daarmee uit de<br />
voeten?’ Heel leuk, want dat is zo’n mooi klein<br />
onderwerp. Bij een groot thema, zoals verbinding,<br />
probeer ik altijd het tegenovergestelde te<br />
laten zien. Als het gaat over verandering in de<br />
samenleving zeg ik juist dat er niets verandert<br />
en dat het goed is. Daar houd ik dan een pleidooi<br />
voor. Vastgeplande lezingen, daar is niets<br />
aan.”<br />
Met Oekraïne kan Bas Haring iets minder uit de<br />
voeten, omdat hij niet van alles actuele kennis<br />
kan hebben. “Ik moet het hebben van een andere<br />
kijk, nieuwe interpretaties. Met het concept<br />
conflict kan ik wel wat en dan kan ik<br />
Oekraïne als voorbeeld nemen.”<br />
Weerstand<br />
Ondervindt hij veel weerstand of boosheid van<br />
zijn toehoorders. Vrijwel nooit, antwoordt hij.<br />
Ook niet bij thema’s als corona of duurzaamheid.<br />
“Ik geloof in duurzaamheid, maar het is<br />
SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong> ® MAGAZINE <strong>2022</strong>-<strong>2023</strong> 121
WETENSCHAP & FILOSOFIE<br />
leuker niet braaf mee te lopen en het tegenovergestelde te beargumenteren. Ik hoor eigenlijk nooit<br />
dat mensen boos worden. Ze kunnen er geen speld tussen krijgen, maar vinden het soms irritant<br />
wat ik zeg. Het is een beetje plagen van mijn kant. Je moet het wel gestructureerd en gefundeerd<br />
doen en het voordeel is dat ik vrij slim ben. Dan denken sommigen ook dat het een slim, net wat ander<br />
verhaal is. Als filosoof ben ik getraind in het innemen van een positie en van daaruit na te denken<br />
over wat iemand zou vinden. Ik kan me vrij makkelijk verplaatsen in iemands positie. Als ik met<br />
een zekere gedrevenheid iets wil vertellen is het fijn als ik mezelf daarin tenminste een beetje kan<br />
verplaatsen. Ik zeg nooit dingen waarmee ik het helemaal niet mee eens ben, maar het is niet altijd<br />
per se datgene wat ik vind. Ik probeer mensen altijd aan te zetten tot zelf nadenken.” Wat later geeft<br />
hij aan een onderwerp als biodiversiteit interessant te vinden. “Ik vertel steeds vrij goed beargumenteerd<br />
dat de achteruitgang van biodiversiteit geen ramp is, terwijl dat helemaal niet de modus is<br />
waarin mensen zitten die denken dat alles wat verdwijnt klote is en misschien vreselijke gevolgen<br />
kan hebben. Bij hen ontmoet ik vrij veel weerstand.” Van wie? “Mensen, die de afname van de verscheidenheid<br />
in de natuur op zichzelf een ramp vinden, zoals biologen en natuur-liefhebbende connaisseurs<br />
misschien. Zij vinden, in tegenstelling tot de gewone man, alle achteruitgang rampzalig.<br />
De belangrijkste reden om te denken dat het een ramp is, is vanwege de gevolgen. Als planten en<br />
diersoorten uitsterven kan dat een domino-effect hebben en zitten we op den duur in een onleefbare<br />
woestijn. Of we hebben straks niks meer te eten, maar die uitspraken zijn gewoon niet waar. De<br />
natuur is zeer veerkrachtig. Ik wil niet per se alle problemen bagatelliseren. Ik geloof erg dat klimaatverandering<br />
rottig kan zijn voor veel mensen in de wereld, maar het verlies aan biodiversiteit niet.<br />
Voor de meeste mensen gebeurt niks merkbaars. Dat is niet erg, maar het gaat tegelijk dankzij ons<br />
hard.” Dat lijkt met elkaar in tegenspaak, maar is eigenlijk onderdeel van Bas’ strategie.<br />
“Nadeel van het begrip biodiversiteit is dat het een mening is die is verpakt in een wetenschappelijk<br />
woord, waardoor het wetenschap lijkt.” Jouw missie is toch wetenschap begrijpelijk te maken?<br />
“De weerstand die ik krijg bij dit onderwerp is niet leuk, omdat ik merk dat mensen zoveel ingesleten<br />
denkfouten maken dat het frustreert. Iedereen mag alle meningen hebben, maar we moeten wel<br />
netjes redeneren.” Soms vinden mensen wat hij zegt te simpel, ook al is het een essentiële versimpeling<br />
die de lading dekt. Dan geloven ze liever iemand die ze niet begrijpen en moeilijk klinkt. “Mijn<br />
truc: dingen makkelijk maken en soms iets moeilijks zeggen.”<br />
Kunstmatige intelligentie<br />
Bas heeft zoals hij tegenover me zit, sportief gekleed, met klompen aan (“die draag ik altijd behalve<br />
tijdens lezingen”) nog steeds iets onbevangens, alsof het kind nog altijd in hem zit. Hij is zijn werk in<br />
2001 begonnen met het met de Gouden Uil bekroonde kinderboek ‘Kaas en de Evolutietheorie’.<br />
“Dat boek was niet bedoeld om uit te geven, maar voor mezelf bedoeld om de evolutie te begrijpen.<br />
Dat zou iedereen moeten doen. Het nieuwe kinderboek gaat over kunstmatige intelligentie. Mijn<br />
zoon van zes kijkt naar de tekenfilmserie ‘The Avengers’ van Marvel. Daarin zitten ook wezens die<br />
kunstmatig intelligent zijn. Hij kent het concept al, denkende apparaten hebben betekenis voor hem.<br />
Hij begrijpt ook het verschil tussen een mens die wat denkt en een robot. Net als bij het evolutieboek<br />
begin ik met het kleinste begin en wil ik allereerst weten of men weet wat een computer is.<br />
Uiteindelijk hoop ik dat mensen het door mijn uitleg beter begrijpen en er minder bang voor worden.”<br />
Bas heeft geen algoritme op zijn boek losgelaten, maar vertelt enthousiast over Ronald<br />
Giphart. Die heeft een tiende hoofdstuk toegevoegd aan het boek ‘I, Robot’ van Asimov voor de actie<br />
Nederland Leest. “Hij typte een zin en liet de computer er, via speciale software, een paar zinnen<br />
achter typen. Na drie, vier zinnen werd dat geraaskal. Dan typte Giphart weer een zin en zo ging het<br />
door. Gaaf.”<br />
Na een verbaasd ‘Echt?’ als ik ten slotte vertel dat ik schrijf over technische onderwerpen waarvan<br />
ik geen verstand heb, en zijn constatering “Dat zou ik leuk vinden”, constateren we dat een niet voorbereid<br />
gesprek toch loopt. “Als je mekaar niet kent ga je vanzelf praten over dingen die op dat moment<br />
ertoe doen. Die kies je onbewust.” En dan: “Het was veel van de hak op de tak en toch zit er<br />
een rode draad in.”<br />
122<br />
SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong> ® MAGAZINE <strong>2022</strong>-<strong>2023</strong>
Bekijk profiel<br />
Marie-Leontine<br />
van Speakers<br />
Academy zei laatst:<br />
‘Misschien heb ik<br />
binnenkort wat voor<br />
je over kozijnen.<br />
Kun je daarmee uit<br />
de voeten?’ Ik zei:<br />
‘Heel leuk, want dat<br />
is zo’n mooi klein<br />
onderwerp.’<br />
SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong> ® MAGAZINE <strong>2022</strong>-<strong>2023</strong> 123
DIANA MATROOS<br />
DAGVOORZITTER | SPREKER OVER INCLUSIE EN DIVERSITEIT<br />
We moeten met<br />
elkaar optrekken,<br />
niet de tent<br />
uitvechten<br />
Door: Jacques Geluk | Fotografie: © Casper Rila<br />
Ze is een inmiddels zeer ervaren dagvoorzitter. Dat blijft haar hoofdtaak, maar journalist,<br />
presentator en interviewer Diana Matroos geeft nu ook lezingen op maat over diversiteit<br />
en inclusiviteit. Met een positieve blik vooruit, zonder te blijven hangen in het negatieve<br />
of slachtofferschap. “Het gaat erom hoe je dit bespreekbaar maakt, bijvoorbeeld op<br />
de werkvloer, en ervoor zorgt dat een werkcultuur ontstaat waarbij iedereen zich veilig<br />
voelt.” En, zegt ze: “Ik denk dat er een soort angst heerst om dingen naar elkaar uit te<br />
spreken. Je mag het ook oneens zijn.”<br />
Eigenlijk had ik het gesprek willen beginnen met het nieuws dat Diana Matroos voortaan ook<br />
lezingen geeft, maar ze benadrukt dat ze eerst wil praten over het dagvoorzitterschap dat<br />
heel belangrijk voor haar is en blijft. In haar gezellige keuken in hartje Amsterdam zegt ze:<br />
“Ik voel bijna alsof ik dan een soort dirigent ben en iedereen in de flow meekrijg, terwijl het<br />
toch inhoudelijk is. Daar houd ik van, want alleen af- en aankondigen van sprekers is niet heel boeiend.<br />
Interactie met de zaal en de sprekers op het podium is belangrijk, bovendien wil ik de sprekers<br />
in hun kracht zetten.” Soms is ze een beetje streng, omdat het anders uit de hand loopt, maar dan<br />
wel op een ontspannen manier. “Door al mijn ervaring, ik doe dit al zo lang, heeft die dirigentenrol<br />
zich ontwikkeld.” Daarbij helpt het feit dat Diana zich altijd goed inleest en voorbereidt. “Ik vind het<br />
niet leuk als ik niet goed begrijp waarover het gaat. Dan kun je ook geen evenwichtige partner zijn<br />
op zo’n dag. Ik ben echt wel iemand van de inhoud.”<br />
Ze houdt ervan congressen, seminars en andere bijeenkomsten (op maat) te leiden over een grote<br />
variëteit aan onderwerpen. “Alles heeft met alles te maken. Los van zakelijke en menselijke aspecten,<br />
heb ik kennisgemaakt met wat er in allerlei verschillende sectoren gebeurt. Doordat ik in al die<br />
124<br />
SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong> ® MAGAZINE <strong>2022</strong>-<strong>2023</strong>
sectoren gedoken ben, heb ik geleerd dat het een wat<br />
zegt over het ander. Ik kan goed de verbanden zien en<br />
dat kan ik gebruiken om het beste te halen uit een bijeenkomst<br />
die ik mag leiden.” Ze ziet het als een belangrijke<br />
taak het publiek bij de discussie of het programma<br />
te betrekken en aan te spreken. “Tijdens de<br />
voorbespreking met de opdrachtgevende organisatie,<br />
‘Ik maak me echt<br />
wel zorgen over<br />
die twee werelden<br />
die nu dreigen<br />
te ontstaan door<br />
polarisatie’<br />
die haar publiek en klanten goed kent, vraag ik wat nodig<br />
is om de ogen van die mensen te openen en hoe je<br />
hen in beweging krijgt. Vaak is daar dan nog niet over<br />
nagedacht. Ik probeer eveneens de mensen in de zaal<br />
te begrijpen om een goede connectie te kunnen maken.<br />
Dat is super belangrijk, want om hen bij de les te<br />
houden moet je weten wat hen drijft en in hoeverre dat<br />
correspondeert met de organisatie die die dag ‘in the<br />
picture’ wil staan.” Diana Matroos staat erom bekend<br />
dat ze zowel in de media (eerder onder andere RTL,<br />
RTL Z en de VPRO – ‘Buitenhof’ – en sinds 2016 BNR)<br />
als tijdens congressen en seminars scherpe vragen<br />
stelt. “Ik zal altijd een onafhankelijke denker blijven,<br />
daarvoor vragen mensen mij ook.” Ik haal een interview<br />
aan dat Diana in 2021 heeft gehouden met Sjaak<br />
de Gouw, directeur publieke gezondheid GGD en<br />
GHOR Hollands-Midden, over coronavaccinaties. Zij<br />
stelt daar kritische vragen over, wat dan nog vrij ongebruikelijk<br />
is. “In zo’n interview ben ik eigenlijk weer de<br />
dirigent. Ik moet ervoor zorgen dat de mensen iets zien<br />
en horen dat hout snijdt en diepte heeft, maar waarbij<br />
iedereen zich ook goed voelt. Je kunt scherpe vragen<br />
stellen en toch ervoor zorgen dat de geïnterviewde<br />
zich gerespecteerd blijft voelen. journalist, presentator<br />
en interviewer als dagvoorzitter, ook op verzoek van de<br />
organisatie. Dat is een leuke combinatie.”<br />
SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong> ® MAGAZINE <strong>2022</strong>-<strong>2023</strong> 125
DAGVOORZITTERSCHAP | LEZINGEN OVER INCLUSIVITEIT EN DIVERSITEIT<br />
‘Ik wil nooit Miss Diversiteit worden’<br />
“Ik word vaak gevraagd te spreken over inclusiviteit en diversiteit, termen die tegenwoordig vaak<br />
vallen, maar ben dat altijd een beetje uit de weg gegaan”, vertelt Diana. Eigenlijk zou het zo normaal<br />
moeten zijn dat iedereen gelijk is in een diverse maatschappij, dat we het er niet over zouden hoeven<br />
hebben. “Ik wilde en wil nooit Miss Diversiteit worden, daar heb ik een beetje moeite mee en<br />
een van de redenen dat ik zolang nee heb gezegd. Als dagvoorzitter gaat het niet over mij en dat<br />
vind ik fijn, desondanks ga ik nu toch spreken. Ik vind het mooi dat de gemeente Amsterdam, mijn<br />
eigen stad, dat heeft gevraagd. Bovendien zijn er veel bedrijven die mij achter de schermen vragen<br />
om eens mee te denken, omdat ze niet altijd weten hoe ze ermee moeten omgaan.” Het onderwerp<br />
is ook al voorbijgekomen tijdens interviews op BNR, het bevragen van ondernemers en door haar<br />
voorgezeten congressen en topconferenties over culturele diversiteit voor de Sociaal-Economische<br />
Raad (SER), waarbij ook koningin Máxima aanwezig was. “Daar heb ik veel kennis opgedaan en die<br />
kan ik nu tijdens lezingen delen, gecombineerd met mijn persoonlijke verhaal.”<br />
Ze wil niet dat haar lezingen verworden tot obligate diversiteits- en inclusiviteitspraatjes. “Ik zie diversiteit<br />
en inclusiviteit echt als een kracht en probeer vanuit de weerstand die ik tegenkom het positieve<br />
dat we er met elkaar kunnen uithalen te benadrukken, zonder schuldigen aan te wijzen of<br />
steeds naar het verleden te kijken. Ik geloof in de weg vooruit. Natuurlijk zijn activisten nodig om<br />
transformaties door te gaan, maar ik ben dat nadrukkelijk niet. Ik ben hen dankbaar voor hun werk,<br />
activisme past echter niet bij mij. Ik denk juist dat je elkaar moet vinden om verder te komen en het<br />
negativisme dat er over en weer is te doorbreken. Op mijn website staat ‘Ik ben wit, ik ben zwart’.<br />
Het zit allebei in mij. Het is in mij verenigd dankzij een witte moeder en een zwarte vader. Toen ik opgroeide<br />
waren zij zo’n beetje het eerste gemengde stel, met een handjevol anderen.” Volgens Diana<br />
gaat het bij inclusiviteit en diversiteit vaak om onbewuste vooroordelen en het feit dat we nauwelijks<br />
meer met elkaar in gesprek. Daar wil ze verandering in proberen te brengen. “Zeker op de werkvloer<br />
is dat een probleem. De mens is als een soort machine aan het werk en we zijn super efficiënt,<br />
maar we vergeten contact met elkaar te maken.”<br />
Gewoon met elkaar optrekken<br />
In 2015 heeft ze een statement gegeven waarin ze – na twee interviews over het feit dat ze gediscrimineerd<br />
was bij een van haar werkgevers – pleitte voor meer culturele diversiteit in de media,<br />
met name op de nieuwsredacties. “Dat statement heeft vrij veel stof doen opwaaien. Daar is echt<br />
mijn missie begonnen om te proberen verandering aan te brengen in Nederland door gewoon met<br />
elkaar op te trekken en in gesprek te gaan en niet de tent uit te vechten. Ik merk dat veel bedrijven<br />
zoekende zijn. We leven sowieso in een tijd van angst, maar we moeten durven fouten te maken<br />
en dat is moeilijk, doordat de maatschappij ons constant op de vingers tikt. Dat overschaduwt helaas<br />
de meerwaarde van diversiteit, die zich bijvoorbeeld uit in meer creativiteit en denkkracht binnen<br />
organisaties.” Dankzij diversiteit komen vele invalshoeken bij elkaar en daar is een mooie mix<br />
van te maken. “Mijn lezing voor TEDx had als thema ‘Diversiteit wint’ en ik ben ervan overtuigd dat<br />
je daardoor krachtige organisaties krijgt, die de winnaars zijn van de toekomst doordat ze de kracht<br />
en positiviteit van diversiteit inzien.” Tijdens haar lezingen benadrukt Diana dat. Tegelijk benoemt<br />
ze alle weerstanden die er zijn. Vervolgens geeft ze, mede gebaseerd op breder en wetenschappelijk<br />
onderzoek, aan hoe je die kunt doorbreken. Daarbij richt ze zich niet in eerste instantie op<br />
gebeurtenissen uit het verleden. Haar insteek is altijd positief en nooit vanuit slachtofferschap. Alle<br />
levens doen ertoe, ‘all lives matter’, vindt ook Diana Matroos, die niet snapt dat sommige zwarte<br />
groepen vinden dat witte mensen het niet mogen opnemen voor donkere mensen ‘omdat zij het<br />
niet zelf hebben meegemaakt’. “Het gaat erom dat we samen verder komen en als een witte man<br />
mij kan helpen ook in zakelijke context, waarom niet? Ik maak me echt wel zorgen over die twee<br />
werelden die nu dreigen te ontstaan door polarisatie. Ik denk dat we een soort angst hebben om<br />
dingen naar elkaar uit te spreken. Je mag het ook met elkaar oneens zijn!”<br />
126<br />
SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong> ® MAGAZINE <strong>2022</strong>-<strong>2023</strong>
H<br />
T<br />
K<br />
O<br />
R<br />
L<br />
D<br />
-<br />
B<br />
R<br />
I<br />
N<br />
W<br />
G<br />
I<br />
N<br />
E<br />
G<br />
O<br />
N<br />
T<br />
E<br />
G<br />
D<br />
E<br />
L<br />
O W<br />
Bekijk profiel<br />
‘Ik ben wit,<br />
ik ben zwart, het<br />
zit allebei in mij’<br />
Kinderarmoedecampagne<br />
Diana Matroos kan mensen hard, maar altijd<br />
respectvol aanpakken tijdens interviews,<br />
maar heeft een sterk ontwikkelde<br />
menselijke kant, die ze tijdens ons hele<br />
gesprek etaleert. Ze is ook bestuurslid bij<br />
SIRE (Stichting Ideële Reclame) en denkt<br />
mee over campagnes. “Ik heb de ideeën<br />
voor twee campagnes bedacht, waarna<br />
een professioneel team aan de slag is gegaan<br />
met de uitvoering ervan. De kinderarmoedecampagne<br />
heeft al gelopen. Met<br />
de volgende zijn we nu druk bezig. Zelf<br />
ben ik opgegroeid in armoede, wat deels<br />
met kleur en de situatie waarin we ons als<br />
gezin bevonden te maken had, en persoonlijke<br />
anekdotes daarover gebruik ik in<br />
het grotere verhaal dat ik wil vertellen.<br />
Daardoor weten mensen ook dat ik weet<br />
waarover ik praat.”<br />
SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong> ® MAGAZINE <strong>2022</strong>-<strong>2023</strong> 127
CULTUUR<br />
JIMMY NELSON<br />
Geadopteerde<br />
Nederlander’<br />
legt onze<br />
identiteit vast<br />
en verstevigt<br />
de zijne<br />
Door: Jacques Geluk<br />
Fotografie: © Casper Rila en Jimmy Nelson<br />
De Brits-Nederlandse kunstenaar Jimmy Nelson pakt tijdens de<br />
pandemie in plaats van het vliegtuig de fiets. Deze keer bezoekt<br />
hij niet de Masai in Oost-Afrika of de oorspronkelijke stammen<br />
in Papoea Nieuw-Guinea. Vanaf de lente van 2020 rijdt hij langs<br />
vissersdorpen en vestingstadjes, dwars door de polder, op zoek<br />
naar de Nederlandse identiteit en tegelijk de zijne. In zijn nieuwe<br />
boek ‘Between the Sea and the Sky’ portretteert hij bewoners<br />
van ruim twintig gemeenschappen in streek- en klederdracht in<br />
hun eigen omgeving. De portretten, gemaakt met een analoge<br />
8x10 platencamera, ogen als schilderijen, de overige foto’s zijn<br />
eveneens niets minder dan kunstwerken. Je moet ze zien om te<br />
beseffen wat woorden niet kunnen omschrijven.<br />
Jimmy Nelson is wereldberoemd dankzij zijn gestileerde portretten van de<br />
oorspronkelijke bewoners van wat hij verweggistan noemt. Voor zijn project<br />
‘Before They Pass Away’ bereist hij in de eerste helft van het vorige decennium<br />
een groot deel van de wereld om de laatste, meestal nog onbekende<br />
inheemse culturen vast te leggen met zijn traditionele platencamera.<br />
Zijn passie komt mede voort uit een jarenlange zoektocht naar zijn eigen<br />
identiteit. “Ik was de weg een beetje kwijt, nadat ik op mijn zevende door<br />
mijn ouders op een Noord-Engelse Jezuïeten-kostschool was gedaan en<br />
ik later als 16-jarige door een verkeerd malariamedicijn mijn haar perma-<br />
128<br />
SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong> ® MAGAZINE <strong>2022</strong>-<strong>2023</strong>
SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong> ® MAGAZINE <strong>2022</strong>-<strong>2023</strong> 129
CULTUUR<br />
nent verloor.” Zijn zoektocht zet hij als geadopteerde<br />
Nederlander net voor de pandemie en na zijn laatste boek uit<br />
2018 voort. “Ik begon te zoeken naar wie ik ben als kunstenaar.<br />
Wat zou mijn volgende ontdekking(sreis) zijn? Nu ik eindelijk<br />
voelde wie ik ben, maar nog niet waar ik naartoe ga, wilde ik nu<br />
wat teruggeven aan Nederland en ook persoonlijk een balans<br />
vinden om gezond te blijven. Nederland is een van de bijzonderste<br />
landen op aarde en kent in een kleine ruimte een enorme<br />
rijkdom. Het land is net zo mooi als Papoea Nieuw-Guinea<br />
of Mongolië. Reciprociteit is heel belangrijk”, zegt Jimmy. Voor<br />
zijn gevoel heeft hij al dertig jaar in lockdown gezeten, dus wil<br />
hij tijdens de pandemie niet stilzitten. Er moest in Nederland<br />
iets zijn om te documenteren. “Ik woon hier al sinds mijn 23ste,<br />
maar had nog niets van het land gezien. Ik wist alleen dat er in<br />
Volendam een fotostudio was voor toeristen.” Jimmy begint<br />
het land door te fietsen en komt overal echte, authentieke mensen<br />
tegen. Hij heeft zijn traditionele analoge lichtgewicht titanium<br />
10 x 8 technische camera bij zich, raakt in gesprek en<br />
gaat – zoals hij zo vaak doet bij het fotograferen – op zijn hurken<br />
zitten. Eigenlijk doet hij niets anders dan in verre oorden,<br />
waar hij ook eerst contact maakt, vertrouwen opbouwt en dan<br />
zijn foto maakt. Eén foto, die meteen goed moet zijn en dus<br />
vraagt om de nodige voorbereiding. “Het enige verschil is dat<br />
mensen hier al weten wat een camera is.”<br />
Subjectief perspectief<br />
Het boek dat hij wil maken bestaat dan nog niet. “Het mocht<br />
niet antropologisch zijn, niet oubollig, maar wel een inspiratiebron,<br />
gemaakt met liefde, zorg en romantiek. Ik voel me<br />
Nederlands, ben verliefd op dit land en Nederland metaforisch<br />
misschien ook op mij. Tess heeft als stagiaire bij ons gewerkt<br />
en komt uit Marken. Zij heeft ons geholpen in contact te komen<br />
met de gemeenschap daar, waarvoor ze zich actief inzet. Tess<br />
heeft ook een eigen kledinglijn, afgeleid van de traditionele<br />
dracht op Marken. Zij staat op de cover met twee van haar<br />
vriendinnen. Wij hebben haar gevraagd een essay te schrijven<br />
over wat de dracht voor haar en haar gemeenschap betekent.<br />
Jimmy heeft Arthur Japin tijdens een gezamenlijk reis door<br />
Afrika bij de hand genomen op voor de schrijver onbekend terrein.<br />
Nu schrijft Arthur in zijn essay in het boek dat Jimmy dit<br />
nu opnieuw doet, maar nu op heel bekend terrein, namelijk<br />
Nederland. Het 500 pagina’s tellende tweetalige boek<br />
(Nederlands/Engels) vol prachtige foto’s is zijn dank voor het<br />
feit dat hij vanuit zijn verleden kan teruggaan naar een redelijk<br />
gezond evenwicht. “Het is nooit af, maar dit investeer ik om die<br />
balans te houden. Wat in het boek staat heb ik niet ontdekt<br />
maar gezien en zet ik neer vanuit mijn zeer eigen perspectief,<br />
dat kan helpen anderen te inspireren.” Een illustrator heeft<br />
landkaarten in de stijl van ongeveer de zeventiende eeuw gemaakt<br />
die de ‘coole verhalen’ uit de diverse Nederlandse gemeenschappen<br />
waar men zich nog altijd of soms in klederdracht<br />
hult illustreert. “Elk detail is verbonden met een verhaal<br />
dat wij hebben geschreven. Als document, maar ook als kunst,<br />
doordat het gaat om een heel subjectief perspectief.”<br />
Klederdracht<br />
Jimmy’s nieuwe boek is niet alleen uniek voor buitenlanders,<br />
maar zeker ook voor Nederlanders. Ik bijvoorbeeld wist niet<br />
dat er zoveel drachten zijn, heb ook niet beseft dat ze nog zo<br />
vaak worden gedragen en ook jongeren geïnteresseerd zijn.<br />
“In Volendam hebben ze drie botters voor mij georganiseerd<br />
om foto’s in een authentieke omgeving te kunnen maken.<br />
Eigenlijk was er een soort sneeuwbaleffect die mij naar al die<br />
gemeenschappen heeft geleid. Heel veel jonge vrouwen zijn in<br />
de kledingkasten van hun opa’s en oma’s gedoken en hebben<br />
die dracht aangetrokken. Tijdens de lockdown heb ik twee jonge<br />
dames van Marken en Hindeloopen ontmoet, die daarna<br />
hier zijn gekomen als stagiaire. Zij hebben enorm geholpen.”<br />
Op het Museumplein zijn op 17 september <strong>2022</strong> 500 mensen<br />
in dracht bijeengekomen voor een uniek fotomoment. Daarna<br />
is het boek onthuld en heeft iedereen die er aan heeft meegewerkt<br />
een gratis exemplaar gekregen. In Amsterdam is vanaf<br />
13 oktober 'The Last Sentinels' te zien bij Fabrique des<br />
Lumières. Een veertig minuten durende onderdompelende,<br />
immersieve belevenis waarin bezoekers met Jimmy Nelson op<br />
reis gaan van Papoea Nieuw-Guinea tot en met de plekken<br />
waar de laatste nieuwe beelden in Nederland zijn gemaakt.<br />
Volgend jaar stellen we ook de negatieven daarvan tentoon als<br />
kunst.” Jimmy vertelt dat jongeren soms niet snappen dat hij<br />
een klassieke camera gebruikt. Dat legt hij graag tijdens zijn<br />
vele lezingen uit: “Het gaat niet om het jezelf makkelijk maken,<br />
maar om een gevoel, een investering die je beleeft als je uren<br />
bezig bent om die ene foto te maken. Ik wil terug naar analoog,<br />
naar het vakmanschap van de fotografie met een handgemaakt<br />
toestel dat al honderd jaar geleden is ontwikkeld.”<br />
Avatars<br />
“Ik ben vrij gevoelig in het algemeen en heb soms te veel empathie.<br />
Ik weet hoe rijk dat is en hoe ver weg dat is van het digitale”,<br />
zegt hij alvorens te waarschuwen: “Als we allemaal<br />
avatars worden hoeft het niet meer. Dan voelen en respecteren<br />
we niet meer. We hoeven in de digitale wereld niets meer. Dat<br />
vinden mensen gemakkelijker en is nu aan het gebeuren. Ik kijk<br />
naar wat de rijkdom is van een cultuur en wil dat terug- en door-<br />
130<br />
SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong> ® MAGAZINE <strong>2022</strong>-<strong>2023</strong>
‘Between<br />
the Sea and<br />
the Sky’ is<br />
een ode aan<br />
Nederland<br />
In zijn nieuwste boek portretteert Jimmy Nelson twintig Nederlandse gemeenschappen in streek- en<br />
klederdracht en de omgeving die hen gevormd heeft. Het is zijn meest persoonlijke boek tot nu toe.<br />
SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong> ® MAGAZINE <strong>2022</strong>-<strong>2023</strong> 131
132<br />
SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong> ® MAGAZINE <strong>2022</strong>-<strong>2023</strong>
Bekijk profiel<br />
geven. Naast reciprociteit is educatie belangrijk.<br />
Het metaversum – een soort<br />
3D-versie van het internet waarin gebruikers<br />
zich kunnen identificeren als avatars<br />
– is in 25 jaar zo ontwikkeld dat een alter<br />
ego naast ons echte leven een digitaal bestaan<br />
kan leiden. Toen internet begon<br />
dachten we dat het onzin was, nu kunnen<br />
we niet zonder. Zo gaat het ook met het<br />
metaversum. Nu houden zich vooral<br />
nerds daarmee bezig, maar over nog<br />
eens 25 jaar leiden veel mensen parallelle<br />
levens. Hun digitale ik kan kiezen voor<br />
een bepaald uiterlijk, gevoelens, hoe je<br />
het lekkerste zoent. Het gevaar is dat ze<br />
niet meer echt hoeven voelen en niet met<br />
één been in het mensversum blijven<br />
staan, maar met beide benen in het metaversum.<br />
We moeten verbonden blijven<br />
met de aarde. Inheemse volken, die lang<br />
voor de ochtend ontwaken, bidden en de<br />
aarde schoonmaken voordat zij aan de<br />
dag beginnen, zijn een metafoor voor hoe<br />
het zou moeten. Onze ontwikkeling gaat<br />
andersom. Wij maken de aarde leeg,<br />
want we willen het niet met minder doen.<br />
Op dat punt zijn we nu aangeland. De toekomst<br />
is extreem opwindend in het metaversum<br />
dankzij digitale controle, maar ik<br />
wil wel blijven voelen om in balans te blijven.”<br />
Daaraan geeft hij uiting in zijn fotografie,<br />
zijn kunst.” Om zijn droom te kunnen<br />
waarmaken – een cultureel diverse<br />
en gezonde planeet waar mensen elkaar<br />
respecteren – is de Jimmy Nelson<br />
Foundation opgezet, die via het Cult-EDprogramma<br />
een jonge generatie wil inspireren<br />
bewust te zijn van het belang van<br />
menselijke diversiteit en inheemse kennis.<br />
De stichting steunt gemeenschappen<br />
die hun culturele identiteit willen bewaren<br />
en dat kan ook in Nederland zijn.<br />
Op de valreep zegt hij: “Er zijn twee nieuwe<br />
dingen: wij gaan beginnen aan het<br />
‘Als we<br />
allemaal<br />
avatars<br />
worden hoeft<br />
het niet meer’<br />
project over het Midden-Oosten waar de<br />
landen weer van het slot gaan en hun rijkdom<br />
willen laten zien. Het andere verhaal<br />
gaat over het verzamelen van culturele<br />
identiteit in heel Europa.”<br />
COVER REVEAL<br />
Bekijk hoe de cover<br />
van het boek tot stand<br />
is gekomen op Vimeo.<br />
SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong> ® MAGAZINE <strong>2022</strong>-<strong>2023</strong> 133
DIEDE DE GROOT, ROLSTOELTENNISKAMPIOEN<br />
Mijn beperking is<br />
voor mij hartstikke<br />
normaal<br />
Door: Jacques Geluk | Fotografie: © Casper Rila<br />
Rolstoeltennisster Diede de Groot (25) heeft door de afgelopen zomer zowel Roland Garros als<br />
Wimbledon (voor de vierde keer!) te winnen inmiddels vijftien grandslamtitels op haar naam<br />
staan. Nadat ze begin 2021 voor het laatst een wedstrijd verloor, heeft ze 51 overwinningen<br />
op rij behaald, waaronder een gouden plak op de Paralympische Spelen in Tokio 2021. Daarna<br />
heeft ze ook als eerste rolstoeltennister een Golden Slam (alle Grand Slam-toernooien en de<br />
Paralympische Spelen in een jaar) gewonnen. Zelf voelt ze zich absoluut niet beperkt, maar<br />
beperkingen komen vaak van buitenaf. Sommige topsporters worden geconfronteerd met<br />
torenhoge kosten voor bijvoorbeeld een rolstoel en veel extra papierwerk, die valide collega’s<br />
niet hebben. Daarom – en doordat er geen gelijk speelveld is – werkt ze mee aan de campagne<br />
‘Maak sport eerlijk voor iedereen’ van het Fonds Gehandicaptensport.<br />
Het klopt dat Diede de Groot een lichamelijke beperking heeft. Al snel na haar geboorte<br />
blijkt dat haar rechterbeen niet even lang is als haar linker en de heup niet goed is aangelegd.<br />
Ze krijgt een prothese, maar is in het dagelijks leven niet afhankelijk van een rolstoel.<br />
Op advies van een revalidatiecentrum besluit ze als ze 7 jaar is wel te kiezen voor<br />
rolstoeltennis. Het klopt niet dat haar beperking haar beperkt. Misschien is het tegendeel wel<br />
waar. Ze bewijst keer op keer dat ze heel veel kan, eigenlijk alles wat ze wil. “Ik probeer zoveel<br />
mogelijk te doen en het grappige is dat het voor mij eigenlijk gewoon hartstikke normaal is. Maar<br />
wat voor mij heel erg normaal is, is voor de ander weer bijzonder en dat probeer ik ook over te<br />
brengen. Of ik een voorbeeldfunctie heb en laat zien dat je kunt bereiken wat je wilt bereiken? Ik<br />
denk dat het ongemerkt zo gaat. Ik ben daarmee niet actief bezig, maar door te presteren kom ik<br />
in het nieuws en dat leidt vanzelf tot een voorbeeldfunctie.”<br />
Dat is niet alleen bij Diede de Groot het geval, maar geldt ook voor haar collega’s. “Ik merk wel<br />
dat mensen nog steeds verbaasd zijn over bepaalde dagelijkse dingen. Sommigen beseffen bijvoorbeeld<br />
niet dat autorijden met een beperking hartstikke goed kan en zeggen dan ‘Wauw, maar<br />
je kan ook autorijden, wat fijn voor je’. Natuurlijk kan ik autorijden. Hoezo zou ik dat niet kunnen?<br />
134<br />
SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong> ® MAGAZINE <strong>2022</strong>-<strong>2023</strong>
Dat is zeker fijn, maar dat stukje bewustwording is inderdaad<br />
nog niet altijd aanwezig en ik denk dat daar<br />
nog wel grote stappen in te zetten zijn.” Diede zet die<br />
stappen al sinds haar kinderjaren en loopt eigenlijk al<br />
haar hele leven met een prothese. Daar is niets<br />
vreemds of beperkends aan. “Ik weet inderdaad niet<br />
anders. Dat is ook gewoon hoe ik de dingen doe. Ik<br />
maak misschien onbewust heel veel aanpassingen,<br />
maar heb dat zelf gewoon niet meer door. Dit is gewoon<br />
hoe ik het leven ken.”<br />
‘We zijn niet<br />
beperkt, we<br />
worden beperkt.<br />
Maak sport eerlijk<br />
voor iedereen’<br />
Fonds Gehandicaptensport<br />
Interesse voor tennis<br />
Op de vraag waar haar interesse voor tennis überhaupt<br />
vandaan komt antwoordt Diede: “Ik had wat operaties<br />
achter de rug en moest een beetje revalideren. Ik merkte<br />
al snel dat ik niet helemaal met de ‘gewone’ sport<br />
zou kunnen meekomen en ging in op het advies van<br />
het revalidatiecentrum om rolstoeltennis te gaan spelen.<br />
Ik had wat familieleden die tennisten op dat moment<br />
dus toen dacht ik: ‘Dat ga ik gewoon proberen’.<br />
Ik ben nooit meer gestopt.” Ze had ook met een prothese,<br />
dus zonder rolstoel, kunnen tennissen. “Dat kan<br />
nog steeds, alleen is het dan na tien minuutjes helemaal<br />
op. Het is dan te vermoeiend. Nu, met rolstoel,<br />
kan ik uren op de tennisbaan staan zonder dat ik daar<br />
last van heb. Dus dat maakt toch wel een verschil.”<br />
SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong> ® MAGAZINE <strong>2022</strong>-<strong>2023</strong> 135
'Ik weet als geen<br />
ander wat sport<br />
kan betekenen<br />
in je leven'<br />
136<br />
SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong> ® MAGAZINE <strong>2022</strong>
Bekijk profiel<br />
De eerste echte wedstrijden speelt Diede vanaf haar twaalfde, dertiende. “Dan heb je<br />
het echt over het laagste amateurniveau. Dat is vooral heel leuk. Vanaf mijn zeventiende,<br />
achttiende ongeveer ben ik echt fulltime gaan tennissen en vooral ook echt<br />
professionele wedstrijden gaan spelen. Op dat moment werd het echt serieus.”<br />
Lezingen<br />
Diede geeft regelmatig lezingen. Daarbij probeert ze altijd zich aan te passen aan de<br />
groep waarvoor ze staat. “Ik vind het altijd mooi een verband te leggen tussen topsport<br />
en het dagelijks leven. Topsport wordt vaak verheerlijkt. Mensen denken dat<br />
we altijd naar de mooiste plekken vliegen en altijd naar de zon gaan, maar beseffen<br />
niet dat wij ook te maken hebben met veel teleurstellingen en risico’s, zeker in het<br />
begin. We hebben te maken met onzekerheid en zoveel andere dingen die ook in het<br />
dagelijks leven gebeuren. Ik hoop dat op een herkenbare manier te kunnen laten zien<br />
en aan de hand daarvan mijn verhaal te vertellen. Er zijn ook mensen die vragen of<br />
ik het vooral over mijn sportcarrière wil hebben. Dat doe ik ook heel erg graag, want<br />
die bestaat uit heel veel dingen. Mijn doel is echter vooral te laten zien dat wij echt<br />
topsporters zijn en het gewoon echt met net zoveel passie doen als iedere andere<br />
topsporter. Het zou erg mooi zijn wanneer ik mensen kan laten beseffen dat er geen<br />
verschil in zit en dat wij net zo keihard werken.” Diede probeert ook kinderen aan het<br />
sporten te krijgen, bijvoorbeeld door het geven van demonstraties. “Ook op gras<br />
aan valide kinderen.”<br />
Ze merkt dat de media meer aandacht hebben voor topsport door atleten met een<br />
beperking. “Die aandacht groeit, maar er is nog steeds een groot verschil.” Veel kijkers<br />
lijken rolstoelsporten bijvoorbeeld minder interessant te vinden. “Het gaat niet<br />
zozeer om minder interessant. Weinig mensen keken naar de Formule 1 tot Max<br />
Verstappen opeens ging presteren. Dat werkt volgens mij ook bij andere sporten.<br />
Wanneer daarin figuren optreden die vooraan staan en aandacht krijgen, raakt het<br />
publiek vanzelf geïnteresseerd en meer betrokken bij de sport.” Zelf kijkt ze uit naar<br />
de wereldkampioenschappen rolstoeltennis die sinds lange tijd weer in Nederland<br />
plaatshebben. “Dan kan ik ook weer familieleden en vrienden uitnodigen, zodat we<br />
allemaal kunnen genieten.”<br />
Beperkingen zijn uitdagingen<br />
Duidelijk is dat topsporters als Diede niet beperkt zijn, maar wel worden. Het gaat<br />
erom wat wel kan en zij laat zien hoe groot je kunt worden als je je niet laat belemmeren<br />
door beperkingen die anderen opwerpen. Haar ervaringen kunnen mensen<br />
die eenzelfde uitdaging hebben helpen door te zetten. Op de vraag of de kansen nu<br />
voor alle groepen gelijk zijn, gehandicapt of niet gehandicapt, en er voor iedereen<br />
wel een vereniging is waar hij of zij welkom is, zegt Diede ten slotte: “Dat is helaas<br />
een lang proces en daarom proberen we dat te verkorten door de gehandicaptensport<br />
echt onder de aandacht te brengen, in filmpjes, tijdens lezingen en door zichtbaar<br />
voor iedereen te presteren. Er wordt aan gewerkt en doordat onze sport bekender<br />
wordt is het nu makkelijker voor mensen te beginnen met sporten. Vroeger was<br />
het een uitzondering dat rolstoeltennis bij een vereniging mogelijk was, langzaam<br />
wordt het de norm en we streven ernaar dat dit overal straks het geval is. Afgelopen<br />
jaar is er al vrij veel gebeurd”, wat mede te danken is aan de uitstekende prestaties<br />
van Diede en haar collega-topsporters.<br />
SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong> ® MAGAZINE <strong>2022</strong>-<strong>2023</strong> 137
‘Anders<br />
kijken naar<br />
hetzelfde kan<br />
een ander<br />
resultaat<br />
opleveren’<br />
138<br />
SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong> ® MAGAZINE <strong>2022</strong>-<strong>2023</strong>
INSPIRATIE<br />
MINCHENU MADURO<br />
De kracht van<br />
verschil én<br />
gelijkwaardigheid<br />
Door: Jacques Geluk | Fotografie: © Casper Rila<br />
Minchenu Maduro is gefascineerd door mensen en hun gedrag. Als pedagoog, coach en<br />
dramadocent traint ze succesvol professionals in zorg, hulpverlening, politie, justitie en onderwijs<br />
in het omgaan met moeilijke groepen. Ze verzorgt motivatielezingen, keynotes en inspiratiesessies<br />
over gedragsverandering en vindt het een voorrecht werknemers van opdrachtgevers te inspireren<br />
en ervoor te zorgen dat zij (weer) met frisse moed aan de slag gaan, productiever zijn en blijven.<br />
“Wanneer je begrijpt waarom iemand zich op een bepaalde manier gedraagt, krijg je een echte<br />
ontmoeting die zin heeft.”<br />
Tijdens inspiratiesessies en lezingen put<br />
Minchenu Maduro uit de boeiende verhalen<br />
die zij in de loop der jaren verzameld heeft.<br />
Die geven haar publiek nieuwe instrumenten<br />
om te reflecteren op hun eigen gedrag en dat van anderen,<br />
wat kan leiden tot positieve veranderingen.<br />
“Anders kijken naar hetzelfde kan een ander resultaat<br />
opleveren. De vraag is hoe mensen in deze schrijnende<br />
tijd dicht bij zichzelf kunnen blijven en tegelijk contact<br />
en blijvend verbinding kunnen maken met anderen”,<br />
zegt Minchenu die ter illustratie enthousiast het<br />
verhaal vertelt van haar kennismaking met een muziekdocente,<br />
die in het Griekse vluchtelingenkamp<br />
Moria contact wilde maken met een apathisch jong<br />
meisje. “Dat lukte pas nadat ze haar gitaar had gepakt,<br />
een liedje ging zingen en elke keer de naam van het<br />
meisje noemde. Telkens als zij dat hoorde keek het<br />
meisje op en kwam er een glimlach. Muziek is een<br />
krachtig instrument. Puberjongens ontdekten dat ook<br />
en vroegen haar Balkanmuziek te spelen, zodat ze<br />
konden huilen en ontladen om daarna weer door te<br />
kunnen.” Volgens Minchenu zijn ontladen en zorgvuldig<br />
met onszelf omgaan belangrijk. Hoe beter we dat<br />
doen, des te meer ruimte ontstaat er voor anderen.<br />
“Die jongens hebben dankzij de muziek ervaren dat<br />
het voor hen werkt en tijdens lezingen en inspiratiesessies<br />
probeer ik over te brengen hoe dat kan zijn.”<br />
Geregeld stelt ze de vraag of iemands inspiratiebron in<br />
het leven wit of zwart is. “Dat zorgt altijd voor ongemak,<br />
in de zaal of online. Dan zeg ik: ‘Ik voel het ongemak,<br />
maar probeer eens een antwoord te geven op die<br />
vraag’. Mensen herkennen zichzelf niet altijd in degenen<br />
om hen heen of wat ze zien op televisie. Sharron<br />
McElmeel (schrijver) zegt dit heel mooi: 'Kinderen hebben<br />
behoefte aan zowel spiegels als ramen. Veel gekleurde<br />
kinderen zien de wereld alleen via ramen en zij<br />
hebben spiegels nodig. Andere kinderen zien alleen<br />
spiegels, zij moeten de wereld ook door ramen ‘leren’<br />
zien'. Mensen hebben dit nodig. Dit zeg ik vaak in de<br />
zaal om het bewustzijn te vergroten." Na een online lezing<br />
ontvangt Minchenu een mailtje van iemand die<br />
haar verhaal eerst als inspirerend ervoer, maar vervol-<br />
SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong> ® MAGAZINE <strong>2022</strong>-<strong>2023</strong> 139
gens geïrriteerd raakte. Haar inspiratiebron was Oprah Winfrey<br />
en dat – “bleek nadat ik haar had gebeld” – ‘helemaal niets met<br />
kleur te maken te hebben, maar met het feit dat die net als zij met<br />
overgewicht kampte’. Vaak laten we ons inspireren door mensen<br />
op wie wij ook uiterlijk lijken, maar gewichtsproblemen hebben<br />
ook te maken met herkenning. Dat had ik kennelijk niet goed uitgelegd.<br />
Diversiteit kent vele kanten en gaat verder dan alleen<br />
huidskleur of gender.”<br />
‘Mensen zijn veel<br />
meer dan anderen in<br />
eerste instantie van<br />
hen denken’<br />
Nieuwe pijn zoekt oude pijn<br />
Minchenu gelooft dat nieuwe pijn oude pijn opzoekt om tot verwerking<br />
te komen. “Dan kan een vraag over huidskleur irritatie<br />
oproepen, bijvoorbeeld omdat iemand het gevoel kan krijgen dat<br />
ik vind dat hij of zij een racist is. Dat heb ik niet gezegd, maar het<br />
feit dat het schuurt is ook een cadeau en een uitnodiging te gaan<br />
onderzoeken. Voor mij maakt dit voorbeeld tastbaar hoe je toch<br />
tot verbinding kan komen, vooral omdat dit veel dieper gaat dan<br />
elkaar aardig vinden. Het kan onze kern raken en, als we niet oppassen,<br />
ons ook verscheuren. Wanneer ik de diversiteit van de<br />
ander helemaal wil kunnen omarmen, moet ik eerst mijn eigen<br />
diversiteit kennen en herkennen. Ik volg daarom zelf ook trainingen,<br />
want ik wil mij bewust zijn van mijn blinde vlekken en wat er<br />
in mij omgaat, Ik kan wel iets zeggen, maar misschien zit in mijn<br />
toon of in iets wat ik communiceer nog een stuk pijn dat ik zelf<br />
niet doorheb, maar de ander wel voelt. Door te werken met diversiteitskaarten<br />
tijdens een training bij Bureau Vie ben ik dichter<br />
tot mezelf gekomen, ook in relatie tot de ander. Daardoor heb<br />
ik nog meer inspiratie voor het invullen van mijn lezingen en kan<br />
ik wisselwerkingen op gang brengen.”<br />
Het zou mooi zijn als het accepteren van diversiteit zo gewoon<br />
wordt, dat we het er niet meer over hebben. "Om een echte inclusieve<br />
omgeving te creëren moet je diversiteit omarmen en je<br />
best doen. Diversiteit is een belangrijke voorwaarde voor inclusie.<br />
Het zijn wat beladen woorden en als ik er over begin zeggen<br />
sommigen ‘Daar heb je haar weer’. De training ging over de<br />
140<br />
SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong> ® MAGAZINE <strong>2022</strong>-<strong>2023</strong>
Bekijk profiel<br />
kracht van het verschil, maar in feite ook over gelijkwaardigheid.<br />
Die creëer je door te luisteren en kijken naar de ander<br />
zonder in te vullen. Super moeilijk. Het gaat erom dat je begrijpt<br />
wat een ander zegt betekent in diens eigen context.<br />
Daarmee heb ik geoefend. In lezingen ga ik daar echt mee aan<br />
de slag. Wat wil ik toehoorders meegeven? Geen kant-en-klare<br />
brokken, maar verhalen die aanzetten tot nadenken over<br />
wat ze voor hen kunnen betekenen. Als ik vertel over kamp<br />
Moria zouden ze kunnen bedenken wat muziek voor hen kan<br />
doen.” Minchenu Maduro gelooft dat mensen veel meer zijn<br />
dan anderen misschien op het eerste gezicht denken. “Iemand<br />
die niet talig is of weinig taalbegrip heeft krijgt al snel het stempel<br />
licht verstandelijk beperkt, maar dat hoeft helemaal niet zo<br />
te zijn. Creëer een rijkere omgeving voor haar of hem en dan<br />
kunnen andere talenten naar boven komen.”<br />
‘Een ander velletje’<br />
We praten over persoonlijke dingen waarmee mensen zitten<br />
en de kunst om alle stenen van ellende die op je afkomen te<br />
ontwijken en ervoor te zorgen dat er geen rots op je valt. “Kijk<br />
naar planten, die maken gewoon een omweg als er een obstakel<br />
is. Zo krachtig is levensenergie. Ik geloof dat wij nóg krachtiger<br />
zijn dan planten en geschapen zijn om onze unieke talenten<br />
te laten groeien.” Zo’n rots kan ook te maken hebben met<br />
discriminatie of vooroordelen. Ik vertel Minchenu het verhaal<br />
van een tegelzetter, een grote man van 40 met een baard en<br />
overal tatoeages. Hij wilde een huis kopen, had overboden,<br />
maar mensen die veel minder extra wilden betalen kregen het<br />
huis. ‘Ik stond hen niet aan, zij keken niet verder dan de tatoeages<br />
op mijn arm. Ik weet wat discriminatie is. De één om zijn<br />
huidskleur, de ander om zijn lichaamsversieringen’, zegt hij.<br />
Minchenu: “Zelfs in onze taal zit uitsluiting. Soms zeggen ze<br />
tegen een vrouw dat ze haar mannetje moet staan en er zijn<br />
veel uitdrukkingen waardoor het woord zwart een negatieve<br />
lading heeft gekregen. Als je tegen iemand zegt: ‘Het was een<br />
zwarte dag voor jou’, denk je niet meteen aan een zwarte<br />
vrouw of man, maar in je onderbewuste wordt vaak wel die<br />
connectie gemaakt.” Taal kan dat volgens haar aanjagen,<br />
maar we hoeven er ook niet in door te schieten. Verschil mag<br />
er wezen, het gaat erom hoe je dat benadert. “Ik was op<br />
Curaçao, waar ik ben geboren, en hoorde een Belgisch jongetje<br />
tegen zijn moeder zeggen dat ik een ander velletje had. Dat<br />
is ook zo, ik heb een andere huidskleur. Dat benoemen is niet<br />
erg. We hadden een fijn gesprek. Zijn ouders voelden zich<br />
eerst ongemakkelijk en daarna ontspanden zij ook. We zouden<br />
de onbevangenheid van kinderen moeten kunnen vasthouden.<br />
Zij zijn soms heel confronterend, maar wel op een<br />
pure, zuivere manier.”<br />
Menselijkheid en leiderschap<br />
Menselijkheid en kleurrijk zijn woorden die erg passen bij<br />
Minchenu Maduro. “Ik mag dagvoorzitter zijn op bijeenkomsten<br />
van leidinggevenden of trainingen en inspiratiesessies<br />
voor hen verzorgen. Elke keer benadruk ik dan dat een teamleider<br />
weliswaar zijn of haar leiderspositie moet innemen,<br />
maar dat er ruimte moet overblijven voor meer menselijkheid<br />
en niet alleen voor regels en procedures. Creëer als leider een<br />
echte gemeenschap. Medewerkers ervaren zichzelf dan als<br />
een onderdeel daarvan en dat zorgt voor eigenaarschap.<br />
Leiders zouden moeten reflecteren en zich afvragen hoe ze<br />
leidinggeven en wat ze hun medewerkers willen meegeven. In<br />
de Raad van Bestuur alleen roepen ‘respect en verbinding’ is<br />
niet genoeg. Dat zijn mooie containerbegrippen, maar gaan<br />
die werken? Bedrijfsantropoloog dr. Danielle Braun heeft<br />
daarover gezegd: ‘Al die containerbegrippen moeten dan aan<br />
de oplader en de oplader is de dialoog’.” Even later: “Het is<br />
van belang echtheid in alle vormen te omarmen als je in deze<br />
samenleving verder wilt groeien, met je bedrijf of zelf. De missie<br />
is groter dan jouzelf en jouw ego. Een ego is functioneel,<br />
maar kan niet constant jouw drijfveer zijn. Het is ook het eerste<br />
dat wegvalt bij tegenslag, want als je kwetsbaar bent heb<br />
je er niets aan”, zegt Minchenu die leiders ook vertelt dat ze<br />
soms moeten prikkelen en perspectieven bieden. “Ik bied perspectief<br />
aan gevangenen, veelplegers, ouderen, kinderen en<br />
mensen die anders zijn dan de norm, zonder daar de nadruk<br />
op te leggen.” Ik train ook speciale eenheden van de politie,<br />
die autisten aan het werk zetten. Zij kunnen urenlang geconcentreerd<br />
op details letten, terwijl wij constant een geheel van<br />
alles willen maken en afgeleid raken. Leg de nadruk op dat talent,<br />
niet op hun autisme.”<br />
Minchenu vertelt ten slotte dat ze tijdens haar inspiratie reis<br />
Miko tegenkwam, een jongen van 10. “Hij zei dat hij op school<br />
werd gepest door een jongen met mijn huidskleur, maar ook:<br />
‘Weet u, hij maakt zoveel mee. Ik kan het hem niet helemaal<br />
kwalijk nemen. Ik neem het hem voor een kwart kwa lijk en<br />
driekwart niet. Hij woont bij zijn oma, zijn oom zit in de gevangenis<br />
en hij leeft niet zoals ik leef. Pesten, anderen pijn doen,<br />
is zijn manier om aandacht te vragen’. Dat is een waar devolle<br />
les van zo’n jonge jongen, die ervoor kiest niet verbit terd te<br />
zijn, maar in staat is verder dan het gedrag van die an der te kijken,<br />
zonder dat goed te keuren, en een context te creëren<br />
waardoor hijzelf verder kan. Bij het afscheid, zei ik te gen hem:<br />
‘Denk erom dat je het voor jezelf ook opneemt, want jij mag je<br />
ruimte innemen, er is er maar één van jou’. Toen zei hij: ‘Mies,<br />
jij ook, want we hebben allemaal onze rol te spelen in deze wereld’.<br />
Ik schoot gewoon vol: 10 jaar!”<br />
SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong> ® MAGAZINE <strong>2022</strong>-<strong>2023</strong> 141
PERSPECTIEF VERANDEREN<br />
KATINKA ‘TINKEBELL’ SIMONSE<br />
Door angst stopt<br />
het brein met<br />
denken<br />
Door: Jacques Geluk | Fotografie: © Casper Rila<br />
Kunstenaar, verhalenverteller en schrijver Katinka TINKEBELL Simonse weet als geen<br />
ander hoe je mensen door middel van gecreëerde ervaringen anders naar de wereld kunt<br />
laten kijken, zodat ze ideeën kunnen bijstellen of opdoen. Ze heeft duidelijke opvattingen<br />
over hoe mensen wel of niet communiceren in crisistijd, maar als ze lezingen geeft<br />
over onderwerpen die zich aandienen staat ze open voor alles. Niemand weet tevoren<br />
exact welk verhaal zij te horen krijgen. Ze provoceert ook om de blinde vlekken van de<br />
samenleving bloot te leggen.<br />
Het zijn vooral culturele instellingen, ngo's en<br />
overheidsorganisaties die ook Katinka Simonse,<br />
beter bekend als Tinkebell, inhuren om te komen<br />
spreken. "Wanneer commerciële bedrijven<br />
mij vragen als spreker vind ik dat te prijzen omdat<br />
ze geld stoppen in een spreker die je misschien<br />
achterlaat met het inzicht dat alles anders<br />
moet. Ben ik dan rebels? Het is niet zo dat<br />
ik het iemand makkelijker ga maken”, zegt ze op<br />
een terras in Amsterdam.<br />
Zet ze haar publiek dan aan tot nadenken?<br />
“Nadenken als doel is echt overgewaardeerd.<br />
De consequentie van mij op een podium zetten<br />
is soms dat mijn publiek daarna twee weken<br />
niet meer kan slapen." Hoe kun je handelen als<br />
je niet hebt geslapen? “Als dingen je zo dwars<br />
gaan zitten, dat je ervan wakker ligt, is er maar<br />
één remedie: het probleem oplossen. En dát is<br />
het doel."<br />
Mensen moeten leren denken buiten de kaders<br />
van het bekende en bepaalde dingen die ze altijd<br />
geloofd en gedaan hebben opzij kunnen<br />
zetten. “Dat is wat ik doe. Ik schop de boel echt<br />
omver, wat steeds vaker en harder nodig is.<br />
Zeker in deze tijd. Ik vind het altijd dapper als<br />
mensen mij uitnodigen. Wat ze krijgen is altijd<br />
een verrassing. Ik lever geen PowerPointpresentatie<br />
aan en geen tekst. Ik weet zelf ook<br />
niet tevoren wat ik exact ga vertellen. Wel ongeveer.<br />
Er zit een beetje stramien in. Ik heb altijd<br />
een voorgesprek, maar als ik een zaal inloop kijk<br />
ik eerst wie er zitten. Kijk, ik ben kunstenaar,<br />
verhalenverteller. Een verhaal moet je in elke<br />
context toch anders brengen als je het goed wilt<br />
142<br />
SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong> ® MAGAZINE <strong>2022</strong>-<strong>2023</strong>
doen. Die context ken ik pas als ik er ben en mensen<br />
recht in de ogen kan kijken. Nadat ik weet welke gevoelens<br />
er zijn en wat de ‘vibe’ is besluit ik wat ik ga<br />
zeggen”, zegt communicatie-expert Katinka. “De kern<br />
van kunstenaarschap is verhalen vertellen, wat in mijn<br />
geval betekent een verhaal overbrengen. Dat kan in<br />
beelden, geluid, tekst, eigenlijk alles. Met een goed<br />
verhaal kan ik inbreken in iemands brein. Vaak is dat<br />
erg afgesloten en staat er een grote muur omheen,<br />
daar wil ik doorheen, zodat er iets binnenkomt en<br />
-blijft, wat anders niet zou gebeuren.”<br />
‘Gestreste mensen<br />
bouwen een muur<br />
om een verhaal en<br />
hoe onwaar het<br />
ook is, het biedt<br />
houvast’<br />
Corona heeft het brein van veel bange mensen op slot<br />
gezet: “Niet gek. Angst werkt vaak als een blokkade op<br />
het denken. Daardoor wordt het moeilijker om zin en<br />
onzin van elkaar te onderscheiden. Alle informatie die<br />
binnenkomt wordt dan gauw gelijkgetrokken. Terwijl<br />
niet alle informatie dezelfde waarde heeft natuurlijk.<br />
Iedereen reageert anders op dingen en traumatische<br />
gebeurtenissen. Daarom is het zo belangrijk pas als je<br />
de zaal inloopt te bedenken wat je gaat vertellen en<br />
hoe.”<br />
Katinka kan heel goed allerlei informatie bij elkaar leggen<br />
en een soort web creëren. Dit vertaalt ze zodanig<br />
SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong> ® MAGAZINE <strong>2022</strong>-<strong>2023</strong> 143
dat mensen makkelijker zelf lijnen met elkaar kunnen<br />
verbinden en daarin nieuwe inzichten vinden. “Dit is<br />
precies wat mijn brein de hele dag doet.”<br />
Handtas<br />
Als TINKEBELL geniet Katinka sinds 2004 landelijke<br />
bekendheid. Zij fabriceerde toen een handtas van het<br />
bont van haar gedeprimeerde kat, die zij zelf uit zijn lijden<br />
had verlost. Doel was de vraag op te roepen waarom<br />
het wel maatschappelijk geaccepteerd is productiedieren<br />
als koeien en varkens te doden voor<br />
consumptie, maar een huisdier niet. “Jij draagt toch<br />
ook leren schoenen?”, zegt ze nu. Het lijkt haar desondanks<br />
heerlijk een lezing te houden voor vertegenwoordigers<br />
van de zuivel- of vleesindustrie. “Ik praat hen niet<br />
naar de mond, maar vertel ook niet dat ze slecht zijn.<br />
Het zou wel interessant zijn als ze mij zouden vragen.<br />
Dan zou ik alle vijandsbeelden die er rondom de vleesindustrie<br />
bestaan in kaart brengen om te ontdekken<br />
waartegen we eigenlijk oorlog voeren.<br />
Mensen moeten vaak lachen, maar ik ben geen comédienne<br />
en ga ook niet met een wijzend vingertje staan.<br />
Ik zet gewoon allerlei zaken naast elkaar die, omdat ze<br />
dan ineens heel absurd worden, mensen laat bedenken<br />
wat ze nou eigenlijk aan het doen zijn. Dat kan over alles<br />
gaan.”<br />
Fukushima<br />
Katinka is inmiddels naar vele plekken op aarde gereisd.<br />
Onlangs nog naar Italië om zand bij een kustplaatsje<br />
te onderzoeken dat door chemicaliën helemaal<br />
wit is geworden. Ze zet dat tegenover de ook door haar<br />
bekeken zwarte uitstoot van Tata Steel in IJmuiden.<br />
Eerder, in 2015, monitort ze de situatie en sociologische<br />
impact van de getroffen maatregelen na de kernramp<br />
in Fukushima, Japan. Slechte communicatie<br />
zorgt er daar voor dat mensen vertrouwen verliezen in<br />
overheid en wetenschap, waardoor ze een irreële angst<br />
overhouden voor stralingseffecten. De evacuatie van<br />
160.000 mensen versterkt dat. Ongeveer 2.000 mensen<br />
overleden daardoor als gevolg van stress, niemand<br />
door de straling zelf. Naar aanleiding van haar onderzoek,<br />
dat aantoont dat de angst voor het gevaar gevaarlijker<br />
werd dan het gevaar zelf, heeft ze het boek<br />
‘Het gevaar van angst - hypochonderen in Fukushima’<br />
geschreven en spreekt ze op diverse bijeenkomsten<br />
over risico-communicatie van onder andere het RIVM,<br />
Chemcours en de IAEA.<br />
Dichter bij huis kijkt ze dus naar Tata Steel. “Veel te laat<br />
worden daar maatregelen genomen en de communicatie<br />
is ondermaats en ontkennend. Dat maakt de inwoners<br />
angstig en zorgt voor stress. De kansen op kanker<br />
144<br />
SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong> ® MAGAZINE <strong>2022</strong>-<strong>2023</strong>
zijn hier veel hoger en loodinademing remt de<br />
ontwikkeling van hersencellen bij kinderen,<br />
waardoor ze dommer blijven, letterlijk hun hele<br />
leven. Hier is in tegenstelling tot Fukushima het<br />
gebrek aan maatregelen het eerste probleem.<br />
Wat de overeenkomsten zijn, is dat beide zaken<br />
tot heel veel stress hebben geleid en dat die<br />
stress voor (nog) meer ziekte heeft gezorgd.<br />
Een fenomeen dat bijvoorbeeld ook geldt voor<br />
Groningen. Hoe je ervoor zorgt dat mensen die<br />
stress niet ervaren? Helaas is dat nooit een prioriteit.<br />
Het is interessant je te realiseren dat wat<br />
de meeste slachtoffers veroorzaakt, in eerste<br />
instantie nooit onderdeel is van een<br />
maatregel.”<br />
‘Ik zet gewoon<br />
allerlei zaken<br />
naast elkaar die,<br />
omdat ze dan<br />
ineens heel absurd<br />
worden, mensen<br />
laat bedenken wat<br />
ze nou eigenlijk<br />
aan het doen zijn.’<br />
Ze ziet ook overeenkomsten met de coronapandemie,<br />
waarvan ze precies heeft voorspeld<br />
wat er de afgelopen jaren is gebeurd. Het feit<br />
dat bijvoorbeeld in het OMT geen sociologen<br />
en psychologen zaten, noemt ze een grote<br />
fout. “Gestreste mensen bouwen een muur om<br />
een verhaal en hoe onwaar het eventueel ook<br />
is, het biedt houvast. Vaak is dat nog het enige<br />
dat er is.”<br />
Ervaringen<br />
Al deze ervaringen verwerkt Katinka in haar lezingen.<br />
“Het gaat vaak over ‘framing’, hoe media<br />
werken en een bepaalde werkelijkheid ontstaat<br />
in ons systeem, ons brein, hoe we<br />
daarnaar gaan leven en hoe ingewikkeld het is<br />
daarvan af te wijken of er überhaupt voor open<br />
te staan.” Een soort leven in een matrix? “Ik leg<br />
uit hoe dat soort systemen werkt. Dat kun je<br />
plakken op elk onderwerp en is overal van toepassing.<br />
Daardoor kan ik eigenlijk over alles<br />
praten. Geef mij een krantenartikel en ik barst<br />
los. Het is echt een wisselwerking met de zaal<br />
en de vragen die mensen stellen. Dus verwacht<br />
van mij geen voordracht van een uitgeschreven<br />
tekst. Dat is zelden interessant. Ik ga ook gewoon<br />
door als het moet.”<br />
Katinka is een geweldige verteller. Van alles<br />
komt voorbij. Zoals een project van zo’n tien<br />
jaar geleden, Save the World. “Ik had gelezen<br />
dat er in Nederland meer dan 5.000 particuliere<br />
ngo’s zijn, vaak van mensen die op vakantie<br />
iets hebben gezien wat ze erg vinden en besluiten<br />
er zelf iets aan te doen. Het is heel<br />
Nederlands te denken dat je iets beter kunt dan<br />
bestaande organisaties. Maar het is heel ingewikkeld<br />
kritisch te zijn, omdat het allemaal<br />
goed bedoeld is. Terwijl dingen vaak worden<br />
opgezet vanuit de onderbuik met weinig expertise.<br />
Dus ben ik een aantal jaren gaan reizen<br />
naar plekken op de wereld, onvoorbereid. Om<br />
bij het eerste ‘erge’ dat ik zag een reddingsactie<br />
op te zetten. Op een wijze die al werd gedaan<br />
door anderen, maar waarvan ik dacht dat<br />
het niet zou gaan helpen. Nogal een contradictie<br />
dus. Maar wel met volledige overtuiging en<br />
overgave. Vaak werkte dat niet. Dat filmde en<br />
documenteerde ik en liet ik zien. Daar gaf ik dan<br />
daarna weer presentaties over met als doel uit<br />
eigen ervaring te laten zien hoe contraproductief<br />
sommige acties zijn. Tot mijn verbazing is er<br />
maar één project waarin ik me heb vergist,<br />
waarin mijn interventie wel echt direct een situatie<br />
verbeterde. Dat was in Peru in Lima, in de<br />
favela’s, waar ik een enorme favella-‘painting’<br />
maakte.”<br />
Wat het onderwerp ook is, Katinka gelooft stellig<br />
dat alles bij elkaar moet komen, in dialoog<br />
en het nodig is daarvoor soms barrières te<br />
doorbreken.<br />
Bekijk profiel<br />
SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong> ® MAGAZINE <strong>2022</strong>-<strong>2023</strong> 145
INNOVATIES OP HET GEBIED VAN DUURZAAM EN ECOLOGISCH KOKEN<br />
PIERRE WIND<br />
KookStop gaat<br />
de wereld écht<br />
veranderen<br />
Door: Jacques Geluk | Fotografie: © Casper Rila<br />
Pierre Wind gaat dit jaar nog ongelooflijk veel doen, maar na jarenlange rijping ligt zijn<br />
handboek voor duurzaam koken, ‘De Ecokeuken van Wind’, alweer even in de winkel.<br />
“Ik heb iets gevonden dat écht de wereld gaat veranderen, een positieve bom in onze<br />
cultuur. De kranten zouden er in het kader van de energietransitie vol van moeten staan<br />
en uitgebreid moeten berichten over de techniek van de KookStop- of de Koken tot<br />
het kookpunt-methode, waarmee je vijftig procent energie bespaart. Of Koken uit de<br />
kliko en andere methoden die ervoor zorgen dat voedselverspilling stopt. In de hele<br />
energiediscussie en -crisis kom ik dat niet tegen. Dat doet wel eens pijn. Nu heb ik het<br />
uitgevonden”, zegt kokoloog Pierre, die er niet alleen over schrijft en onderwijst, maar ook<br />
aanstekelijk over vertelt tijdens zijn lezingen en workshops.<br />
© CASPER RILA<br />
Enthousiast vertelt Pierre Wind hoe de<br />
KookStopmethode werkt. De essentie<br />
is dat het te garen product met koud<br />
water wordt opgezet, de warmtebron<br />
uitgaat wanneer het vocht kookt en de deksel<br />
tijdens het hele kookproces op de pan blijft.<br />
Wanneer (meestal) de reguliere kooktijd voorbij<br />
is, is het product gaar of beetgaar. Een kwestie<br />
van uitproberen. “Na de kook bijvoorbeeld pasta<br />
of broccoli nog minutenlang laten doorkoken<br />
is dus helemaal niet nodig.” Dat betekent dat je<br />
bijna de helft van de energie bespaart ten opzichte<br />
van de traditionele kookmethode. Een<br />
aardappel krijg je zo toch niet gaar? “Jawel, alleen<br />
moet je die iets kleiner snijden. Wil je grotere<br />
stukken, zoals wortel, garen moet je wat<br />
langer koken. Ik heb dat onderzocht en ontdekt<br />
dat nadat je de warmtebron hebt uitgezet het<br />
garingsproces stopt wanneer het vocht is afgekoeld<br />
tot zestig graden. Op dat moment breng<br />
je het water weer even aan de kook en daarna<br />
gaat de warmtebron weer uit en laat je het product<br />
onder de deksel verder garen. Eventueel<br />
nog een keer herhalen. In mijn boek leg ik het uit<br />
aan de hand van het koken van een ei.” Met<br />
twinkelende ogen voegt hij eraan toe: “En het<br />
gemak dat je van deze methode hebt! Je hoeft<br />
niet meer op te letten of het in- of<br />
droogkookt.”<br />
Pierre is ooit afgestudeerd op ‘Koken door de<br />
eeuwen heen’. “We doen het al eeuwenlang op<br />
dezelfde manier. Dat is best een ding. Ik ben er<br />
al lang mee bezig dat te veranderen, maar nu<br />
kwam mijn boek uit en dus heb ik niet alleen<br />
146<br />
SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong> ® MAGAZINE <strong>2022</strong>-<strong>2023</strong>
naar het fenomeen gekeken, maar er een hele kookmethode voor<br />
gemaakt en alles uitgewerkt. Zeker nu iedereen het heeft over de<br />
energiecrisis voel ik me een uitvinder en blijf ik mijn idee promoten,<br />
onder andere met mijn boek.” Lachend: “Ik wil dat standbeeld.”<br />
Oftewel Pierre Wind wil graag de erkenning voor zijn idee<br />
dat de ogen van veel mensen zal openen. Zijn boek, vol met op<br />
windiaanse wijze opgeschreven nuttige informatie en verrassende<br />
recepten met klikotips, is in 2020 uitgekomen. Daarin geeft<br />
hij ook een samenvatting van alles wat met duurzame en ecologische<br />
voedselverwerking te maken heeft, met achterin een<br />
soort bijlage over de discussie over ecologisch koken. Dan zie<br />
je dat we jarenlang weinig opgeschoten zijn en vind ik dat het<br />
boek echt een stap vooruit is. Net als tijdens mijn presentaties<br />
geef ik nieuwe duurzame tips. Dat willen mensen ook graag.”<br />
Bananenschillen<br />
“Ook over restverwerking. Dat is duurzaam. Ik breek een lans<br />
voor het gebruik van onbespoten bananen- en andere schillen,<br />
gekookt of gebakken als ingrediënt bij bijvoorbeeld<br />
wokgerechten. Ik heb dat niet uitgevonden, maar ontdekt”,<br />
zegt Pierre. Even later heeft hij het over het kontje van de<br />
prei. Laat het in een laagje water wortelen, plant het in de<br />
aarde en er groeit een nieuwe prei uit. Het werkt! Of denk<br />
aan reïncarnatie- of reanimatiebrood, zalmvelchips, bouillon<br />
van visgraten, -staarten en -koppen of zelfs aan gefrituurde<br />
visgraten als garnering. In zijn boek staan tal van<br />
lekkere en bijzondere voorbeelden en deze opmerking: ‘Ik<br />
kan het mis hebben, maar mijn kookgevoel zegt dat zelf<br />
olie persen het meest duurzaam is? Mits je de pulp, die<br />
bij het persen ontstaat, ook kokologisch gebruikt’.<br />
“Tijdens mijn zoektocht ben ik erachter gekomen dat er<br />
maar twaalf producten zijn die je niet kunt gebruiken.<br />
Ook die staan in mijn boek beschreven. Denk aan de<br />
zaadjes van paprika (je kan ze niet verwerken), de groene<br />
steel van paprika, abrikozen- en avocadopitten. Dat<br />
soort dingen. Als je dat als uitgangspunt neemt – bij<br />
twijfel nooit doen, ga niet zelf paddenstoelen plukken<br />
tenzij je er veel van weet – hoef je bijna niks meer weg<br />
te gooien.”<br />
Mister Innovatie<br />
Pierre is Mister Innovatie op voedingsgebied.<br />
Pitabroodjes met gelaserde persoonlijke teksten.<br />
Wie doet dat? Hij! Al sinds de jaren negentig vindt<br />
hij dat koks meer met scheikunde moeten doen en<br />
nu wil het ROC Mondriaan – waar topkok Pierre<br />
practor en leider van het Foodies Practoraat is<br />
waar hij samen met acht excellente studenten onderzoek<br />
doet en dat in praktijk brengt – daaraan<br />
fysiek aandacht geven. “Zij hebben mij gevraagd<br />
‘Je moet<br />
niet alleen<br />
innoverend<br />
koken,<br />
maar ook<br />
innoveren in<br />
wat je doet’<br />
SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong> ® MAGAZINE <strong>2022</strong>-<strong>2023</strong> 147
INNOVATIES OP HET GEBIED VAN DUURZAAM EN ECOLOGISCH KOKEN<br />
het belang van scheikunde inzichtelijk te maken.<br />
Ik ben nu bezig met het eerste ontwerp voor een<br />
module en maak daar gelijk een website met QRcode<br />
van, zodat de studenten er wat mee kunnen.<br />
Iemand anders maakt overigens het ontwerp af.<br />
Normaal is zo’n module te kostbaar voor een organisatie,<br />
maar ik heb daar allemaal in geïnvesteerd<br />
en doe het gewoon. Dat hoort bij de service,<br />
bovendien komt het anders niet over bij de student.<br />
Veel werk, maar wel kickâh.” Op het moment<br />
dat we elkaar spreken in Den Haag is Pierre<br />
samen met vier collega’s ook nog bezig met het<br />
afronden van een ander project voor Mondriaan,<br />
het opzetten van een educatief duurzaam restaurant<br />
in de school. “Het is een pilot voor drie jaar.<br />
Iedere student die daar les heeft gaat er minimaal<br />
één keer per schooljaar eten. De maaltijden worden<br />
gemaakt door de koks en de bediening. Zo<br />
krijg je dus een symbiose. Tussen de gangen door<br />
wordt iets verteld over duurzaamheid, zodat we<br />
de studenten nog bewuster maken van wat we<br />
doen. Ze leren ook echt vegetarisch of veganistisch<br />
koken. Samen met de directeur en het bestuur<br />
hebben we de club van positieve duurzaamheidsdenkers<br />
opgericht.<br />
Die is zo’n succes dat dit initiatief waarschijnlijk<br />
landelijk wordt uitgebouwd.”<br />
Lezingen en workshops<br />
Ook als hij lezingen geeft of als dagvoorzitter optreedt<br />
via Speakers Academy is Pierre constant<br />
bezig met vernieuwende dingen. Hoe hangt altijd<br />
af van de opdrachtgever. Extra dingetjes, zoals<br />
een educatief filmpje, het ontwerp van een webpagina<br />
of een speciaal receptenboekje. Het is allemaal<br />
onderdeel van het pakket Wind en kost dus<br />
niets extra, “In maart was er een prijsuitreiking<br />
waarbij elke prijs een gang was, daar heb ik de<br />
menukaart voor gemaakt. Naast wat ik live doe op<br />
het podium of tijdens een workshop, bied ik ook<br />
nog een soort na- of voorzorg. Dat hoort er allemaal<br />
bij als de deal is gesloten. Ik wil gewoon dat<br />
het top is. Je moet niet alleen innoverend koken,<br />
maar ook innoveren in wat je doet.” Hij vertelt dat<br />
hij als een malle drie weken lang heeft geprobeerd<br />
een echte vegan frikandel te maken voor een videofilmpje.<br />
Het is gelukt. Vóór de opname weet je<br />
niet of het werkt, maar als dat uiteindelijk zo is ben<br />
je een gelukkig mens.” Vermarkt heeft Pierre Wind<br />
zijn frikandel niet, net als zovele andere innovaties<br />
die hij de afgelopen decennia heeft ontwikkeld.<br />
Meestal komt dat gewoon niet in hem op, maar hij<br />
zou wel graag een eigen voedingslijn hebben en<br />
die door een ander laten uitvoeren. Dat geldt ook<br />
voor het trekdropverhaal uit de coronatijd. “Haribo<br />
stopte met de productie van trekdrop in 2020. Dat<br />
kon niet waar zijn, dus wilde ik zelf trekdrop gaan<br />
maken. Ik vroeg het recept maar dat wilden ze niet<br />
geven vanwege een concurrentiebeding. Maar,<br />
zeiden ze, Pierre heeft zo veel gekookt dat hij met<br />
de ingrediëntenlijst op de verpakking vast een<br />
eind komt. Daar hadden ze gelijk in”, vertelt Pierre,<br />
die met de productie wacht tot iemand er een bedrijf<br />
van wil maken. “Ik wil er dan wel zelf invloed<br />
op hebben.”<br />
‘Er zijn maar<br />
twaalf producten<br />
die je niet kunt<br />
gebruiken’<br />
Wortel met zure matten<br />
De KookStop-methode en een ecologisch en<br />
duurzaam educatief restaurant zijn groot, maar hij<br />
geniet ook van mini-uitvindingen, zoals een wortel<br />
omwikkeld met rode zure matten. “Je kookt<br />
een schoon geschrapt worteltje, omwikkelt dat<br />
daarna met een zure mat en zet het even (zo’n drie<br />
minuten op 160° in de oven tot de mat iets smelt<br />
en aan het worteltje plakt. Dat is weer een dimensie<br />
verder en het smaakt fantastisch. Het is een<br />
geluk dat ik dit allemaal mag doen, dat die dingen<br />
op mijn pad komen en ik het in mijn hoofd kan halen<br />
een zure mat om een wortel te doen. Dat had<br />
ik een jaar geleden niet kunnen bedenken. Als je<br />
dan de reactie zit van de mensen die het eten is<br />
dat een geluksmomentje.”<br />
Bekijk profiel<br />
148<br />
SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong> ® MAGAZINE <strong>2022</strong>-<strong>2023</strong>
INCLUSIE, GEDRAGSBEÏNVLOEDING VRIJHEID, GELIJKHEID ALS MARKETINGINSTRUMENT<br />
KLAAS DIJKHOFF,<br />
BEÏNVLOEDINGSSTRATEEG<br />
Inspelen<br />
op hoe<br />
mensen<br />
denken<br />
werkt<br />
Door: Jacques Geluk<br />
Fotografie: © Casper Rila<br />
SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong> ® MAGAZINE <strong>2022</strong>-<strong>2023</strong> 149
GEDRAGSBEÏNVLOEDING ALS MARKETINGINSTRUMENT<br />
‘De grootste communicatiefout die bijvoorbeeld ondernemers<br />
maken is dat zij de hele tijd hun eigen merk promoten, maar<br />
het gaat er juist om aan te sluiten bij wat hun klanten beweegt.<br />
Het moet over hen en hun probleem gaan.’<br />
Succesvol zakendoen of bijvoorbeeld campagne voeren heeft alles te maken met<br />
gedragsbeïnvloeding. “Je kunt een competitieve voorsprong bereiken door gebruik te maken<br />
van de kennis en de wetenschappelijke feiten over het menselijk brein. Dan weet je hoe mensen<br />
tot beslissingen komen en kun je daarop inspelen”, zegt voormalig VVD-coryfee Klaas Dijkhoff,<br />
één van de oprichters van het in beïnvloeding gespecialiseerde strategische bureau SUE &<br />
The Alchemists. “Voor elke sector geldt: wie het best begrijpt hoe de ander tot zijn of haar<br />
beslissingen komt, wint. Wij helpen bij het vergaren van de hiervoor benodigde kennis.”<br />
“De manier waarop mensen onbewust denken en<br />
beslissen staat centraal bij ons. In de politiek heb ik<br />
gemerkt dat kennis van het brein essentieel is om<br />
succes en draagvlak te creëren en doelen te halen.<br />
Het maakt daarbij niet uit of het gaat om marketing,<br />
jezelf positioneren of beter communiceren”, aldus<br />
Klaas Dijkhoff die zich samen met zijn collega’s baseert<br />
op wetenschappelijke kennis en het effect van<br />
beïnvloeding meet met een door SUE & The<br />
Alchemists ontwikkeld onderzoeksinstrument. Dat<br />
kijkt vooral naar wat er gebeurt in het onderbewustzijn,<br />
waar 98 procent van alle beslissingen wordt genomen.<br />
Hoe effectief gedragsbeïnvloeding kan zijn<br />
heeft de afgelopen pandemieperiode laten zien.<br />
“Voor welk deel was dat bewust of juist onbewust<br />
onder invloed van verschillende actoren en wat is<br />
daardoor ontstaan tussen mensen onderling? Van<br />
de antwoorden op die vragen proberen wij te leren.<br />
Wanneer gedragsbeïnvloeding fout gaat ligt daaraan<br />
vaak een gebrek aan empathie ten grondslag en<br />
zijn de dingen waarover mensen het meest roepen<br />
meestal niet het echte probleem. Wij proberen te kijken<br />
naar wat mensen zeggen en waarom. Daar leren<br />
we van.”<br />
Duurzaamheid en inclusie<br />
“Onze klanten zijn organisaties, partijen, merken<br />
en artiesten die ons inhuren om inzicht te krijgen in<br />
hoe hun doelgroep denkt en hoe die positief te beïnvloeden<br />
is. Soms gaat het om de reputatie van<br />
een organisatie, soms over iets nieuws dat ze aan<br />
de man willen brengen, nieuwe producten die niemand<br />
ooit heeft gezien of nooit heeft gegeten, zoals<br />
kweekvlees. Dat is een zeer interessante gedragsuitdaging<br />
want op voorhand zullen veel<br />
mensen allerlei bezwaren hebben, alleen zijn dat<br />
niet de echte de blokkades. Daarnaar gaan wij op<br />
zoek en kijken vervolgens hoe die het beste zijn<br />
weg te nemen. Als we verwachten niet achter de<br />
uitkomsten van een gewenste beïnvloeding te kunnen<br />
staan, gaan we niet met de betreffende potentiële<br />
klant in zee. In een directe relatie met klanten<br />
is het een beetje dom wetenschappelijke kennis<br />
niet te gebruiken. We weten veel meer dan veertig,<br />
vijftig jaar geleden over hoe mensen beslissingen<br />
nemen, wat hen beïnvloedt en wat daarin relevant<br />
is. We kunnen gedragsbeïnvloeding ontwerpen en<br />
testen voordat we die in de praktijk gebruiken.<br />
Ongrijpbare dingen zijn inzichtelijk te maken door<br />
te analyseren wat de effecten van data zijn en er<br />
een stevige basis aan te geven.” Die data veranderen<br />
echter met de tijd. “Er zijn bijna geen organisaties<br />
meer die niet te maken hebben met wat het publiek<br />
van ze vindt.<br />
Duurzaamheid en inclusie spelen daarbij een grote<br />
rol.” Vroeger negeerde men dat vaak en bleven bedrijven<br />
zich concentreren op hun producten, maar<br />
nu na de maatschappij ook aandeelhouders en<br />
stakeholders zich op deze gebieden roeren kan dat<br />
niet meer. Klaas: “Wij kijken hoe je een boodschap<br />
inhoudelijk goed overbrengt of een dienst aanbiedt,<br />
zodat die het beste aansluit op de belevingswereld<br />
van degenen die je wilt bereiken. De grootste<br />
communicatiefout die bijvoorbeeld<br />
ondernemers maken is dat zij de hele tijd hun eigen<br />
merk promoten, maar het gaat er juist om aan te<br />
sluiten bij wat hun klanten beweegt. Het moet over<br />
hen en hun probleem gaan.”<br />
150<br />
SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong> ® MAGAZINE <strong>2022</strong>-<strong>2023</strong>
Bekijk profiel<br />
Zakendoen in <strong>2023</strong><br />
Op zakendoen in <strong>2023</strong> zit volgens Klaas Dijkhoff veel spanning, op velerlei terreinen<br />
en zeker financieel. Als vrijwel alles duurder wordt is zakendoen minder ontspannen.<br />
Mensen en bedrijven worden geraakt in hun portemonnee, waardoor veel problemen<br />
dichterbij komen. “Enkele jaren geleden was armoede iets vervelends. Nu zijn<br />
er mensen met goede banen die schrikken van de energierekening en moeite hebben<br />
die te betalen. Oorlog was ver weg, maar is nu nog maar enkele landsgrenzen<br />
van ons verwijderd. De gevolgen merkt iedereen. Tegelijk is het voor bedrijven zaak<br />
zich niet te laten verlammen. Blindstaren op problemen op de korte termijn helpt<br />
niet. Vooruitkijken wel. Wie in deze tijd het gedrag van (potentiële) klanten wil beïnvloeden<br />
moet beter snappen wat er in hun hoofden omgaat en daarop inspelen. Dan<br />
heb je ook in <strong>2023</strong> een voorspong op de concurrentie. Wij helpen daarbij en in principe<br />
geldt dat voor één onderneming of organisatie per branche”, aldus Klaas.<br />
“Alleen dan kan sprake zijn van competitief voordeel.”<br />
Verliefd op een probleem<br />
“Mij verbaast wel eens hoe veel geld en energie gestopt wordt in het verspreiden<br />
van een boodschap en hoe weinig vooraf is geïnvesteerd in onderzoeken of die<br />
überhaupt werkt. Vaak is sprake van kopieergedrag en imiteert men de marktleider.<br />
Dat werkt meestal niet. Wanneer de boodschap echter mede wordt vormgegeven<br />
via de gedragsbeïnvloedingsmethode en tevoren wordt getest, zodat het geen gok<br />
meer is, neemt de effectiviteit toe. De effectiviteit van een bepaalde boodschap in<br />
het onderbewuste van mensen kun je vooraf testen. Zo weet je tevoren of ze de<br />
boodschap oppikken en hoe. We vragen mensen niet wat zij ergens van vinden, dan<br />
krijg je alleen sociaal wenselijke antwoorden. Bovendien hebben ze vaak een beter<br />
beeld van anderen dan van zichzelf en laten ze zich, blijkt uit onderzoek, beïnvloeden<br />
door de antwoorden van anderen. Dat geldt ook voor leiders. Zij denken vaak<br />
te weten wat mensen denken, maar dat is gebaseerd op wat zij denken.” Bij SUE &<br />
The Alchemists hebben ze zo hun eigen methoden. “Die liggen vast. Goed luisteren,<br />
niet uit de losse pols slimme dingen zeggen en niet altijd met dezelfde oplossing<br />
voor één probleem komen. Wij hebben er minstens vijf en testen welke de beste is.<br />
Belangrijk is dat je eerst verliefd wordt op een probleem, dat je vervolgens helemaal<br />
ontleedt en er met de blik van een ander naar kijkt. Dan kom je tot heel andere<br />
inzichten.”<br />
Empathie toevoegen<br />
Mensen overschatten vaak wat goed is aan henzelf en onderschatten de blokkades<br />
die er zijn of het feit dat anderen gedrag vertonen dat ZIJ prettig vinden. “Om hen<br />
open te laten staan voor voordeel moet je ze eerst triggeren door iets te zeggen<br />
waarnaar ze graag luisteren. Wij brengen dat in kaart door interactie-interventies te<br />
ontwerpen en te testen, soms met en soms voor de klant. Daar kunnen duizenden<br />
uitslagen uit voortkomen, maar we gaan alleen verder met wat werkt. Sommige van<br />
onze klanten gaan daarna naar een reclamebureau als het om consumentenzaken<br />
gaat. Een CEO kan de manier waarop hij de media toespreekt na onze interventie<br />
aanpassen om zijn toehoorders te kunnen benaderen op de manier die hen aanspreekt.<br />
Lobbyen raden we af, want lobbyisten vertellen alleen waarom het bedrijf<br />
belangrijk is, zonder rekening te houden met hun klanten en de achterban van de<br />
politicus. Als je een effectieve beïnvloeding wilt hebben zul je er bij moeten nadenken.<br />
Als je het slecht doet zet je mensen tegen elkaar op, daar werken we niet aan<br />
mee. Als je het goed doet voeg je empathie toe omdat je de partij die iets wil ook<br />
leert zich te verplaatsen in de ander.”<br />
SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong> ® MAGAZINE <strong>2022</strong>-<strong>2023</strong> 151
EDITH BOSCH - MOTIVATIE EN LEIDERSCHAP<br />
De innovatie<br />
van het<br />
mens zijn<br />
Door: Jacques Geluk | Fotografie: © Casper Rila<br />
Edith Bosch is met drie Olympische medailles, een wereldtitel en vier Europese titels een<br />
onzer beste vrouwelijke judoka’s ooit. In 2013, een jaar na haar afscheid van de topsport,<br />
wint ze ‘Expeditie Robinson’. Drie jaar later schrijft ze samen met Jasper Boks het boek<br />
'Expeditie Edith' over de mens achter haar en het gevecht met zichzelf. Ze is alweer<br />
zo’n tien jaar ondernemer, inspirator en coach en verzorgt met Martijn Smit opleidingen<br />
en verandertrajecten. Een bijzondere vrouw met een inspirerend verhaal waarin het<br />
allemaal draait om de balans, in alles.<br />
De oorzaken van persoonlijke worstelingen en problemen, maar ook de oplossingen, liggen<br />
nooit in de context, maar volgens Edith Bosch altijd in jezelf. We zijn volledig verantwoordelijk<br />
voor het creëren van onze gedachten, gevoelens en de keuzes die daaruit voortkomen.<br />
“Mensen zien mij nog geregeld als judoka, maar ik heb al tien jaar een eigen zaak en houd me bezig<br />
met de innovatie van het mens-zijn. Ik koppel het verhaal van wat ik op sportief gebied heb gedaan<br />
aan een stuk inhoud. Daardoor sla ik niet alleen een brug naar leiderschap en veranderkunde,<br />
maar laat ik ook zien dat we in deze wereld te hard bezig zijn met mens-doen.” Wat ze daarmee bedoelt?<br />
Edith: “Mensen denken dat geluk maakbaar is. Dat klopt, maar het is niet zo dat ze er zijn<br />
wanneer ze een aantal stappen zetten. In mijn optiek gaat het veel meer over een lastiger proces.<br />
Wanneer jij dichter bij jezelf komt en meer bewust wordt van wie je bent, wilt zijn en wat in jou speelt,<br />
ga je uiteindelijk niet alleen anders zijn, maar ook anders doen. De meeste mensen doen het nog<br />
andersom. Dat is jammer, want als het uit jezelf komt geeft het meer vervulling en meer geluk.”<br />
Edith vertelt daar ook tijdens haar lezingen en tijdens workshops en opleidingstrajecten helder, eerlijk,<br />
doortastend en doeltreffend over. Dan gaat het ook over zaken als doorzettingsvermogen, teambuilding,<br />
persoonlijk leiderschap, leiderschap nieuwe stijl, winnen, privé/werkbalans en zelfontwikkeling.<br />
“Spreken is een passie van mij. Ik kan mensen goed inspireren, zaadjes planten en bruggen<br />
slaan naar thema’s die ook in bedrijven spelen. Met mensen aan de gang gaan is ontzettend leuk en<br />
152<br />
SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong> ® MAGAZINE <strong>2022</strong>-<strong>2023</strong>
dankzij workshops via Speakers Academy® kan ik ondernemers<br />
laten kennismaken met het proces dat<br />
vooral belangrijk is als ze er zelf op inhoud niet uitkomen.<br />
Daarvoor is vaak minder aandacht. Ze willen er<br />
iets mee, maar hebben geen idee hoe.”<br />
'Wij leven in een<br />
omgeving, maar<br />
de meeste mensen<br />
leven in een<br />
omkrijging'<br />
Goud<br />
Bedrijven bestaan nu eenmaal uit mensen, dus uiteindelijk<br />
begint dat proces altijd bij het individu dat zich<br />
vervolgens beweegt in een team. Dat betekent dat ook<br />
het teamproces helder moet zijn. Leiderschap is daarbij<br />
belangrijk. Leiders die zelf veranderen en zichzelf<br />
positief kunnen beïnvloeden, kunnen ook op anderen<br />
positieve invloed uitoefenen. Vaak vraagt dat een investering<br />
in een ander soort proces dan zij gewend<br />
zijn. Dat loont, want daarin ligt het goud voor het individu<br />
én de gehele organisatie. De meest gestelde<br />
vraag van degenen die dat beseffen is, net zoals bij<br />
persoonlijke groei: ‘Hoe doe ik dat dan?’. Daar komt<br />
mijn expertise om de hoek kijken. Ik zie wél de potentie<br />
om zodanig als individu of team te groeien dat je<br />
echt kunt bijdragen aan de doelen van je organisatie.”<br />
Volgens Edith is het dan belangrijk dat de bedrijfswaarden<br />
bespreekbaar zijn en niet meteen worden opgelegd.<br />
Ze hoeven immers niet voor iedereen hetzelfde<br />
te betekenen. “Er is altijd hiërarchie, maar als mens zijn<br />
we gelijk.”<br />
De baas blijft de baas en het is goed als hij of zij medewerkers<br />
verantwoordelijkheid en eigenaarschap geeft.<br />
Werknemers moeten idealiter in hun authenticiteit blijven<br />
en doen waar hun krachten liggen en de CEO zou<br />
daarop moeten inspelen. Het werkt altijd twee kanten<br />
op, maar onderaan de streep is er wel de afspraak dat<br />
SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong> ® MAGAZINE <strong>2022</strong>-<strong>2023</strong> 153
personeelsleden werk leveren voor de functie en rol die zij vervullen. Werknemers wijzen<br />
bij verandering regelmatig naar het management. Daar moet eerst iets gebeuren voordat<br />
zij veranderen. Er zijn best wel mensen die zich best wel comfortabel voelen als zij vinden<br />
dat het probleem bij de ander ligt. In die slachtofferrol hoeven ze het niet bij zichzelf te<br />
zoeken.”<br />
Leven in een omkrijging<br />
Conceptdenker Martijn Smit en Edith Bosch zijn eigenaren van het bedrijf AYWE, waarin<br />
ze samen met twee andere mensen (“en we willen graag nog groeien”) werken aan de<br />
mens ontwikkeling. Als je het hebt over de bron van groei heeft iedereen daar beelden en<br />
gevoelens bij. Daarom staat AY voor I (ik) en spreekt WE voor zich, oftewel: ‘WE is the new<br />
I’. “Veel mensen denken: ‘Huh, AYWE? Dat zegt me helemaal niets’. Heerlijk, want dan<br />
kunnen we de naam opnieuw laden. Het is natuurlijk wel grappig dat ik altijd een individuele<br />
topsporter ben geweest, maar alleen werken eigenlijk helemaal niet leuk vind. Ik ben<br />
erachter gekomen dat het samen echt veel leuker is.” Edith heeft inmiddels ook ontdekt<br />
dat ze op aarde is om meer liefde te brengen en mensen te helpen van zichzelf te houden.<br />
Veel mensen schrikken bijvoorbeeld als een onbekende aardig tegen hen is. “Dat komt<br />
doordat wij in het Westen heel individualistisch en op onszelf zijn gericht. Wij leven in een<br />
omgeving, maar de meeste mensen leven in een omkrijging. Veel mensen zijn meestal bezig<br />
iets te krijgen, maar wanneer je zelf verdiepende processen hebt ervaren weet je dat<br />
er maar twee leefwijzen zijn: vanuit angst of onvoorwaardelijke liefde. Eigenlijk is dat zeer<br />
praktisch. Je bent wel jezelf of je bent het niet. Dat is beide goed noch fout, maar hoe meer<br />
jij bewust weet dat je niet jezelf bent, des te beter kun je dat gebruiken om daarin verandering<br />
te brengen. Het is als yin en yang, alleen gaan we de confrontatie met onze angst<br />
en het feit dat we niet onszelf zijn vaak niet aan en dan creëren we lading en negativiteit<br />
in onszelf. Als je het echter ziet als een kans om te groeien wordt alles anders. Dat betekent<br />
dat je jezelf onder ogen moet zien te komen en dus hoe je naar jezelf kijkt en over jezelf<br />
denkt. Als je daar positieve invloed op gaat uitoefenen is de potentie oneindi, maar in<br />
deze wereld is ‘mag’ dat vaak niet.” Hebben niet alle mensen dat in zich en is de balans<br />
bij iedereen anders? “Zeker, want in dat opzicht is het gewoon universeel. Als je het mensproces,<br />
het mens-zijn platslaat ontstaan allerlei uitdagingen. Iedereen heeft angsten, wensen<br />
en dromen. Doordat daarop schaamte kan zitten, praten we er niet over. Ons ego zit<br />
dan in de weg. We zijn erg bezig met hoe we gezien willen worden en wat we nog op willen<br />
houden. Het vraagt een bepaald soort bewustzijn en een keuze om dat proces aan te<br />
gaan. Het is dus een keuze als leider om samen met je mensen ja te zeggen tegen dat proces.<br />
Dat kan uitdagend zijn.”<br />
Wereld laten werken voor iedereen<br />
Is het misschien ook angst voor het andere, het nieuwe? “Ik geloof echt dat iedereen onder<br />
de streep verandering wil, maar het is spannend om angst te overwinnen. Mensen leiden<br />
zichzelf af om daaraan niet te hoeven werken, maar wanneer ze dat niet doen komen<br />
ze telkens dezelfde uitdagingen tegen, alleen in een andere context. Doorkrijgen dat je<br />
toch hoe dan ook in actie moet komen, is een prachtige eerste stap. Alles in het leven is<br />
een proces en leren doe je met vallen en opstaan en als ik dat zeg als judoka moeten mensen<br />
daarom lachen.” Velen hebben er moeite mee en vinden het niet tof als dingen misgaan.<br />
“In hoeverre zijn we in staat echt mens te zijn, met alle goede dingen en krachten<br />
die we hebben, maar ook met alles waarin we minder goed zijn en fout gaat? Als we met<br />
dat laatste meer oké zijn zal de hele wereld veranderen en werken voor iedereen. Ik draag<br />
daaraan graag bij”, besluit Edith, wier missie mensen te laten ervaren en beleven dat ze<br />
veel meer kunnen en groter zijn dan zij zelf denken nog lang niet afgesloten is.<br />
154<br />
SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong> ® MAGAZINE <strong>2022</strong>-<strong>2023</strong>
Bekijk profiel<br />
'Er is altijd<br />
hiërarchie,<br />
maar als<br />
mens zijn<br />
we gelijk'<br />
SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong> ® MAGAZINE <strong>2022</strong>-<strong>2023</strong> 155
IN DE SCHIJNWERPERS<br />
FARID TABARKI, OPRICHTER STUDIO ZEITGEIST<br />
Transformatie<br />
naar een vloeibaar<br />
tijdperk<br />
Fotografie: © Casper Rila<br />
Je noemt jezelf tijdgeestonderzoeker.<br />
Wat doet een tijdgeestonderzoeker?<br />
“Ik combineer verschillende rollen binnen een divers<br />
en open netwerk. Dat begint met kennis,<br />
goed luisteren en ideeën in perspectief plaatsen.<br />
Als spreker, gespreksleider, toezichthouder en<br />
oprichter van Studio Zeitgeist gebruik ik deze inzichten,<br />
in samenwerking met anderen. Dat levert<br />
nieuwe contacten en inzichten op, die ik weer kan<br />
onderzoeken. Zo is de cirkel rond. Hoewel de term<br />
tijdgeestonderzoeker lang niet alles dekt wat ik<br />
doe, omschrijft het wel de bron. Overigens word<br />
ik best vaak als trendwatcher aangekondigd.<br />
(Glimlachend) Daar kan ik prima mee leven hoor.”<br />
Wat vertelt het onderzoek jou? Wat is de<br />
tijdgeest?<br />
“Onze tijdgeest is er een van transformatie: van<br />
het industriële tijdperk gaan we naar een vloeibaar<br />
tijdperk. En de veranderingen gaan steeds sneller!<br />
De vraag is dan ook hoe je jezelf en je organisatie<br />
moet organiseren in een tijd waarin verandering<br />
continu is en geen zekerheid overeind blijft. Onze<br />
huidige structuren zijn namelijk vaak te traag om<br />
op tijd en adequaat te reageren op de vele veranderingen<br />
die op ons afkomen, laat staan om erop<br />
te anticiperen.”<br />
Wat doe jij daaraan?<br />
“Waar anderen chaos en bedreiging zien, leg ik<br />
samen met mijn studiogenoten herkenbare patronen<br />
en kansen bloot. Op basis van deze inzichten<br />
bouwen we binnen organisaties aan succesvolle<br />
transformaties, met optimisme, energie en creativiteit.<br />
Zo bevorder je de weerbaarheid van mensen<br />
en hun organisaties om met grote veranderingen<br />
om te gaan. Dat is hard nodig. We staan met<br />
elkaar voor grote (toekomstige) uitdagingen en<br />
hebben allerlei kansen die we in onze verbanden<br />
nu al kunnen oppakken.”<br />
Over welke uitdagingen hebben we het dan<br />
precies?<br />
“In onze continue zoektocht naar succesvolle,<br />
vloeibare organisaties hebben we tot nu toe zeven<br />
strategieën kunnen formuleren die organisaties<br />
zouden moeten volgen om succesvol te zijn in de<br />
vloeibare samenleving. Deze zeven strategieën<br />
hebben we uiteengezet in onze whitepaper ‘The<br />
Transformation Playground’. In mijn lezingen sta<br />
ik stil bij hoe organisaties deze strategieën kunnen<br />
inzetten met als doel een succesvolle organisatiestrategie<br />
te kunnen ontwikkelen waarmee het<br />
handelingsperspectief in de vloeibare samenleving<br />
toeneemt.”<br />
156<br />
SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong> ® MAGAZINE <strong>2022</strong>-<strong>2023</strong>
‘Het idee<br />
van gedeeld<br />
leiderschap<br />
werkt in<br />
het echte<br />
leven ook’<br />
SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong> ® MAGAZINE <strong>2022</strong>-<strong>2023</strong> 157
IN DE SCHIJNWERPERS<br />
Waar zit de meeste pijn?<br />
“Iedereen heeft te maken met grote verandering, dus voor<br />
alle organisaties en professionals is het nuttig zich af te vragen<br />
wat men toevoegt en op basis van de inzichten actie te<br />
ondernemen. Wel zie je dat bepaalde sectoren voor een extra<br />
grote uitdaging staan. Zo heeft de middenstand al jaren<br />
te maken met een flinke transformatie waarbij vooral het<br />
middensegment de ene na de andere icoon zag verdwijnen.<br />
Maar ook nationale overheden hebben moeite met hun<br />
taak. Ze hebben minder oplossingen te bieden, terwijl er op<br />
het lokale en internationale vlak juist steeds meer te doen is (en valt). Dat realiseren<br />
grote bedrijven zich ook. Zij opereren binnen een maatschappelijke omgeving en horen<br />
de stemmen doorklinken tot in de aandeelhoudersvergadering en dus tot de<br />
‘boardrooms’. Ook zij moeten mee met de verandering. In mijn boek ‘Het einde van<br />
het midden’ ben ik uitgebreid op gevolgen hiervan ingegaan.”<br />
Waar leidt de verandering toe?<br />
“De samenleving vereist dat we inspelen op andere vragen, waardoor we anders aan<br />
moeten kijken tegen onze kernactiviteiten. De vloeibare samenleving vereist nieuwe<br />
diensten en producten, maar ook de flexibiliteit om ze in een breder netwerk tot stand<br />
te brengen, dus om de werkwijze te veranderen. De vraag ‘Zijn we met het goede bezig?’<br />
draait om het creëren van waarde en dat gaat zeker over geld, maar ook om beweegredenen<br />
en overtuigingen. Daarmee verbind je je met de rest van de wereld.”<br />
Kun je daar een voorbeeld van geven?<br />
“Tijdens de coronacrisis werkten twee farmaceutische bedrijven met elkaar samen.<br />
Het gevolg was dat er sneller een doeltreffend medicijn op de markt kwam. Daar zijn<br />
de bedrijven in kwestie zeker niet slechter van geworden, maar binnen deze sector<br />
ligt samenwerking niet zo voor de hand. Hun context veranderde plotseling, wat een<br />
stimulans gaf om het anders aan te pakken. Maar voor iedereen verandert de wereld<br />
vrij snel – en veel bedrijven blijven de zaken aanpakken op de manier die ze gewend<br />
zijn. Is dat niet gek?”<br />
Is dat gek?<br />
“Heel gek, maar ik snap het ook wel. Want we hebben het zo geleerd, op school en<br />
vaak ook in de praktijk. Een organisatie doet dingen in een structuur van afdelingen,<br />
chefs, functies en protocollen. Dat voelt vertrouwd aan, in dit geval reden te meer om<br />
het ter discussie te stellen.”<br />
Waar begint die verandering?<br />
“De verandering begint bij onze opvatting over leiderschap. Ons narratief is verouderd.<br />
We praten over leiderschap alsof succes afhangt van een enkeling. Dus kijken<br />
we tegen leiders op alsof ze de helden uit een actiefilm zijn. Wel een oude film, want<br />
158<br />
SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong> ® MAGAZINE <strong>2022</strong>-<strong>2023</strong>
‘De verandering<br />
begint bij onze<br />
opvatting over<br />
leiderschap.<br />
Ons narratief is<br />
verouderd’<br />
Bekijk profiel<br />
een beetje nieuwe heldenfilm is al verder. In<br />
‘The Avengers’ werken de superhelden samen,<br />
ieder met haar/zijn/hen eigen unieke<br />
kracht. Dat idee van gedeeld leiderschap<br />
werkt in het echte leven ook. Niet om morgen<br />
als totaaloplossing over je organisatie<br />
heen te kieperen, want dan stuur je mensen<br />
het bos in. Wel om vandaag al te beginnen<br />
vanuit de gedachte dat leiderschap een capaciteit<br />
van het team is. Hoe je dat organiseert,<br />
is maatwerk: daar zoek je samen<br />
naar.”<br />
Wat is jouw zoektocht?<br />
“Ik zoek steeds naar nieuwe perspectieven.<br />
Zo ben ik bezig met het bezoeken van alle<br />
landen in de wereld. Ik reis dus veel, maar<br />
lees ook veel en spreek veel mensen. Zo<br />
ontstaat een netwerk van ideeën, waaraan<br />
ik op mijn eigen wijze bijdraag. Die zoektocht<br />
gaat natuurlijk altijd door. Onderweg<br />
verbind ik me met zeer diverse mensen met<br />
even zo verschillende ideeën en<br />
perspectieven.”<br />
Is er een gemene deler binnen jouw<br />
netwerk?<br />
“Nieuwsgierigheid en een gevoel voor urgentie.<br />
Die twee waarden heeft eigenlijk iedereen<br />
met wie ik mij verbind, in welke rol<br />
ook. Waar nodig overtuig ik mensen graag!<br />
Er zijn zoveel mooie kansen om samen mee<br />
aan de slag te gaan.”<br />
SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong> ® MAGAZINE <strong>2022</strong>-<strong>2023</strong> 159
SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong> ® BOARDROOM SESSIES<br />
Een expert in de Boardroom?<br />
Speakers Academy verzorgt het!<br />
Een Boardroom sessie brengt je de beste experts in hun vakgebied<br />
© COPYRIGHT CLEARED<br />
prof. dr. Jan Peter<br />
Balkenende<br />
Maatschappelijk Verantwoord<br />
Ondernemen & Politiek<br />
© WALTER KALLENBACH<br />
Kay<br />
Formanek MBA<br />
Diversiteit, Talent &<br />
Leiderschap<br />
Arash<br />
Aazami<br />
© WALTER KALLENBACH<br />
Maatschappelijk Verantwoord<br />
Ondernemen & Politiek<br />
“Ondernemingen die nu verstaan wat<br />
er gebeurt in de maatschappij, zijn de<br />
winnaars van morgen. Hun intenties<br />
veranderen. Er zijn in 2050 naar<br />
verwachting 10 miljard mensen op deze<br />
planeet. Kunnen we dat aan met onze<br />
huidige stijl van productie en consumptie?<br />
Ik denk het niet.”<br />
“Rijd geen auto en gebruik geen<br />
apparaten, zoals iPads en smartphones,<br />
als je over talent praat.<br />
Schakel naar het systeem 2-brein, zodat<br />
je je bewust bent van de vooroordelen<br />
en de tijd en ruimte neemt een echt,<br />
inhoudelijk en zuiver gesprek te voeren<br />
over dat talent”.<br />
“Wij gaan de logische toekomst pas<br />
zien als we de onlogica van het heden<br />
herkennen, en onze gekke patronen die<br />
daarmee verbonden zijn loslaten. Ons<br />
geloof in oneindige economische groei<br />
bijvoorbeeld of onze verslaving aan<br />
fossiele energie. Het is heel simpel: de<br />
natuur herbergt alle antwoorden.”<br />
Cécile<br />
Cremer<br />
© COPYRIGHT CLEARED<br />
Duurzaamheid, Klimaat & Milieu<br />
Mens & Samenleving<br />
Onderzoeksjournalist<br />
Bestsellerauteur<br />
© WALTER KALLENBACH<br />
drs. Jeroen<br />
Smit<br />
Thomas<br />
Rau<br />
© JAAP VORK<br />
Expert op het gebied van<br />
circulaire economie<br />
“Zijn we ons ervan bewust dat ons hele<br />
leven uit keuzes bestaat? Dat de toekomst<br />
daarmee niet iets is dat op ons afkomt,<br />
maar een gegeven is dat we zelf kunnen<br />
vormen door de keuzes die we vandaag<br />
maken. Elke keuze heeft gevolgen voor<br />
ons gezamenlijke morgen.”<br />
“We moeten naar ‘duurzaam’, ‘circulair’<br />
en ‘inclusief’. Als CEO’s naar buiten treden<br />
klinken ze als leiders die de wereld beter<br />
willen maken.<br />
Maar als het erop aankomt gaan ze<br />
voor de winst. Hoogste tijd dat te<br />
veranderen en te zorgen dat de CEO een<br />
wereldverbeteraar kan, nee, moet zijn.”<br />
“Nieuwe businessmodellen kunnen<br />
materiaalbehoud bevorderen, maar<br />
alleen als ze gepaard gaan met<br />
andere ontwerpprincipes, nieuwe<br />
financieringsconstructies en nieuwe<br />
afspraken in de keten. Deze nieuwe<br />
architectuur vereist dat wij materialen als<br />
asset beschouwen.”<br />
160<br />
SPEAKERS <strong>ACADEMY</strong> ® MAGAZINE <strong>2022</strong>-<strong>2023</strong>
Change language