You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
77<br />
2018<br />
NOV/DEC<br />
WIN EEN COMPLETE REIS<br />
NAAR IJSLAND VOOR TWEE<br />
DE MOOISTE REIZEN WEG VAN DE MASSA<br />
total guide<br />
DUURZAAM OP WINTERSPORT<br />
INTO THE WILD<br />
CANADA<br />
NOORWEGEN<br />
BRAZILIË<br />
JAMAICA<br />
23 PAGINA’S<br />
MYANMAR<br />
buiten de gebaande paden<br />
WINTER IS COMING<br />
ZO HAAL JE ALLES UIT JE WINTERBRRREAK
010<br />
67° 56' NOORD, 13° 7' OOST
HIER WIL JE NAARTOE NOORWEGEN<br />
Wij zagen<br />
het licht!<br />
Met dank aan Columbus Communitylid Roy Poots,<br />
alias roypoots.<strong>columbus</strong>travel.nl, zagen wij het licht<br />
in Noorwegen.<br />
‘Fan-tas-tisch, vond ik het noorderlicht boven<br />
Hamnøy in de Lofoten. Het natuurspektakel trekt<br />
in de donkere dagen enorm veel bezoekers naar de<br />
eilandengroep. Maar in het zuidelijke Hamnøy is het<br />
gelukkig nog lang niet zo druk als in andere delen,<br />
wat het een van de mooiste spots maakt om een foto<br />
te nemen.’<br />
Onder andere Columbus-partner Buro Scanbrit<br />
verzorgt reizen naar Noorwegen, buroscanbrit.nl.<br />
Nog meer lekkermakende reisfoto’s zien?<br />
Droom weg op <strong>columbus</strong>travel.nl/wegdromers<br />
011
BESTEL VORIGE EDITIES OP COLUMBUSTRAVEL.NL/SHOP<br />
MET COLUMBUS LIGT HET AVONTUUR OM DE HOEK<br />
074<br />
VER WEG<br />
022 MYANMAR 23 PAGINA’S<br />
Big in Bagan<br />
Even voorbij trekpleisters als<br />
Inle Lake en Bagan — inmiddels<br />
standaard bucketlistitems voor<br />
fervente Aziëgangers — openbaart<br />
zich het onontdekte Myanmar.<br />
Een land van verstilde dorpjes,<br />
vergeten tempels en locals die<br />
nog vreemd opkijken van westerse<br />
reizigers. Maar ook een plek van<br />
zes uur lange ritten in een<br />
veewagen, 125 kilo zware potten<br />
rijst en … bingo voor boeddhisten.<br />
074 CANADA 18 PAGINA’S<br />
Into the great wide open<br />
Als reisbestemming is Newfoundland<br />
niet voor elke reiziger weggelegd.<br />
Het weer en de temperatuur<br />
in het uiterste oosten van Canada<br />
zijn wispelturig. Maar wie diep van<br />
binnen een existentieel vraagstuk<br />
moet oplossen, gaat op dit desolate<br />
eiland zeker antwoord vinden.<br />
098 BRAZILIË 15 PAGINA’S<br />
Instant karma<br />
Van het Braziliaanse nationaal park<br />
Chapada dos Veadeiros kregen we<br />
meteen een goed gevoel. Met dank<br />
aan het maar liefst twee miljard jaar<br />
oude rotslandschap, natuurlijk, met<br />
steile canyons en klaterende watervallen.<br />
Maar ook dankzij de bijzondere<br />
mensen, onder wie nakomelingen<br />
van gevluchte slaven en<br />
mystici met een voorliefde voor<br />
ufo’s. Op reizigers wacht hier nog<br />
een écht stukje onontdekt Brazilië.<br />
120 JAMAICA 16 PAGINA’S<br />
Naar het hart van Jamaica<br />
Buffalo soldier, dreadlock Rasta<br />
/ There was a buffalo soldier / In<br />
the heart of America / Stolen from<br />
Africa, brought to America.<br />
In het meeslepende Buffalo Soldier<br />
zingt Bob Marley over de slavernij,<br />
die onlosmakelijk is verbonden<br />
met Jamaica. Wij gaan in de<br />
xxx<br />
008<br />
121<br />
012
INHOUD EDITIE 77 NOV/DEC 2018<br />
008 Noorwegen<br />
074 Canada<br />
116 Nederland<br />
064 Zweden<br />
064 Tsjechië<br />
061 Frankrijk<br />
061 Oostenrijk<br />
065 Slowakije<br />
120 Jamaica<br />
065 Bulgarije<br />
098 Brazilië<br />
022 Myanmar<br />
022<br />
onherbergzame binnenlanden<br />
op zoek naar de overblijfselen en<br />
ontdekken een Jamaica dat nog<br />
maar weinigen kennen.<br />
ACHTERGROND<br />
053 Zo ga je duurzaam op<br />
wintersport in 8 stappen<br />
Wintertoerisme is big business.<br />
Tientallen miljoenen wintersporters<br />
leven zich jaarlijks uit op (en<br />
off) de piste, en dat heeft<br />
schadelijke gevolgen voor het<br />
landschap, het dierenleven en de<br />
drinkwatervoorziening. Wij pleiten<br />
daarom voor duurzame wintersport.<br />
Laten we deze winter eens de<br />
groene piste nemen!<br />
062 4x op wintersport weg van<br />
de massa: binnen Europa,<br />
buiten de Alpen<br />
Uhm, hallo-ow! Europa heeft méér<br />
berggebieden dan de Alpen. In deze<br />
vier onbekendere alternatieven heb<br />
je de Tiefschnee nog echt voor jezelf.<br />
DE WERELD VAN COLUMBUS<br />
017 Roadtrippen in een camper<br />
voor € 1 per dag<br />
Stop waar je mee bezig bent, grijp je<br />
creditcard en regel je eigen camper<br />
voor een schijntje.<br />
046 Een duik in de koffer van<br />
Nederlandse ijsklimmers<br />
Marianne van der Steen en<br />
Dennis van Hoek zijn Nederlands<br />
kampioenen ijsklimmen en reizen<br />
voor de sport de hele wereld rond.<br />
‘Als je gezekerd aan een touw voor<br />
een rotswand bungelt, ís er geen<br />
hotel. Dus slapen doe je zittend of<br />
liggend op een ijsrichel.’<br />
Een dubbelinterview.<br />
SERVICE<br />
016 Alle abonneevoordelen op een rij.<br />
020 Win! 10 prijzen t.w.v. € 6000.<br />
142 Lekker wegdromen? De redactie<br />
maakt elke week een selectie van<br />
Wegdromers, de mooiste foto’s op<br />
onze online reizigerscommunity.<br />
062 105 142<br />
013
TEAM COLUMBUS<br />
Met team Columbus kom je<br />
Dit is een<br />
DRONEBAAN!<br />
Kersverse Columbus-fotograaf Stijn<br />
Hoekstra ontweek voor zijn eerste<br />
Columbus-reportage de massa in<br />
Myanmar, zie pagina 22.<br />
Wat. Een. Ervaring. Van de<br />
prachtige watertuinen en waterlelievelden<br />
in het Inlemeer tot de<br />
in het eerste zonlicht badende<br />
tempels bij Bagan. Met een<br />
drone vliegen gaf mij een uniek<br />
perspectief, dat ik als fotograaf<br />
nog niet eerder meemaakte.<br />
Je eigen drone de lucht in sturen<br />
boven Myanmar? Let er dan op<br />
dat je de juiste vergunningen<br />
(méérvoud!) hebt aangevraagd.<br />
Myanmar<br />
Verhaal halen<br />
in BRAZILIË<br />
Marc van Kessel won als Columbus Reisreporter van het<br />
Jaar 2017 een reportagereis naar Brazilië. Zijn foto's kun<br />
je bewonderen in deze editie, zie pagina 98.<br />
Braziliaans onderonsje<br />
In essentie verschilt het maken van een reportagereis niet zoveel van hoe<br />
ik andere reizen ervaar; ik bereid me voor, ik geniet, ik observeer en ik<br />
maak foto’s. Tijdens de reportagereis was ik me er wel constant van<br />
bewust dat ik ook een ander soort foto’s moest maken dan dat ik gewend<br />
was — alle beelden moesten een verhaal vertellen. Highlights van de reis?<br />
Dat zijn er twee. Allereerst Engenho 2, een dorp van de inheemse Kalunga.<br />
Wat was dat een bijzondere plek om te verblijven en te ontdekken. In the<br />
middle of nowhere, veertig kilometer van het dichtstbijzijnde dorp. Mooie<br />
natuur en fijne, vriendelijke mensen, met een heel bijzondere geschiedenis.<br />
En de tweede highlight was om in mijn eentje de zon te zien opkomen<br />
in de Jardim de Maytrea, een schitterend stukje tropische savanne.<br />
Drie ochtenden heb ik de wekker gezet en ben ik ernaartoe gereden.<br />
Van zes tot acht uur ’s ochtends had ik het landschap helemaal voor<br />
mezelf. Met uitzondering van die honderdduizend muggen dan, haha.<br />
014
TEAM COLUMBUS<br />
de winter wel door<br />
HOOFDREDACTEUR MARK MACKINTOSH | MARK@COLUMBUSMAGAZINE.NL<br />
WINTER’S COMING<br />
A DIRTY<br />
MIND<br />
is a joy<br />
forever<br />
Treed jij op het Canadese<br />
Newfoundland in de voetsporen van<br />
Columbus-schrijver Lars Anderson?<br />
Hij wenst je alvast safe travels!<br />
Het eiland Príncipe is heli-maal te gek!<br />
Squeaky Beach<br />
Voor deze editie maakte ik even een rondje bij de redactie<br />
met een simpele vraag: waar associeer jij ‘winter’ mee?<br />
Daar kwamen de meest uiteenlopende antwoorden op:<br />
‘ijspret’ en ‘schaatsen’ passeerden de revue maar ook ‘de<br />
Malediven’, ‘verlangen naar zon’ en ‘depressie’ (oei!).<br />
Mijn persoonlijke favoriet onder de inzendingen:<br />
‘spelen’. Want zo zie ik de winter het liefst: als een uitnodiging<br />
om te komen spelen en nieuwe reiservaringen op<br />
te doen. Of dat nou in de sneeuw is met -10°C of juist op een<br />
tropisch zandstrand. Ook de reizen die onze schrijvers en<br />
fotografen voor deze editie maakten, nodigen uit om te<br />
komen spelen. Soms letterlijk. In Myanmar speelden Geert<br />
Jan en Stijn een potje voetbal met de locals tijdens een<br />
zoektocht naar de onontdekte plekjes van dit waanzinnige<br />
land. Ondertussen leefden Malou en Lars zich uit in de<br />
ongerepte natuur van Newfoundland, een eiland voor de<br />
oostkust van Canada. In het binnenland van Brazilië waadden<br />
Ynske en Marc door rivieren om aan de voet van een<br />
klaterende waterval te zwemmen terwijl Gerbert en Hans<br />
het Caribische Jamaica afspeurden naar ongebaande paden.<br />
Zoals je van ons gewend bent, proberen we zo duurzaam<br />
mogelijk te spelen. Uiteraard geldt dat ook voor<br />
wintersport. We hebben daarom de belangrijkste ecot(r)ips<br />
voor wintersporters op een rijtje gezet, zodat je zo groen<br />
mogelijk van de piste kunt afdalen. Zie pagina 53.<br />
Ben jij iemand die, net als enkele van onze redacteuren,<br />
de winter liever doorbrengt op een tropische bestemming?<br />
Dan wil ik je nog even schaamteloos attenderen op het<br />
nieuwste Columbus-boek, waar we de afgelopen maanden<br />
hard aan hebben gewerkt. Met Zuidoost-Azië: 15 reizen<br />
weg van de massa doe je inspiratie op voor je volgende<br />
onvergetelijke trip weg van de massa én weg van de kou,<br />
zie pagina 6. Dus laat die winter maar komen!<br />
Naarstig waren we op zoek naar nieuwe impulsen om Newfoundland te<br />
verkennen. We openden Google Maps en zagen pardoes een dorpje liggen<br />
met een prikkelende naam. ‘Kan niet waar zijn,’ riep ik. ‘Daaaaaaar wil ik<br />
naartoe!’ riep fotografe Malou. Het bord staat bijna op de oprit van een<br />
mooi vrijstaand huis. En uiteraard parkeert iedereen schaamteloos bij hen<br />
in de tuin om dit ultieme plaatje te maken. Wij sloten natuurlijk zonder<br />
enige twijfel achteraan in de lange rij!<br />
015
WINNEN WINNEN WINNEN<br />
Met Columbus win<br />
je nog eens wat!<br />
Kans maken? Ga naar<br />
<strong>columbus</strong>travel.nl/win en<br />
kijk hoe je mee kunt doen.<br />
10<br />
PRIJZEN<br />
T.W.V.<br />
€ 6000<br />
DAT IS NOG<br />
EENS KASSA!<br />
t.w.v. 1x € 2000 10<br />
Reis naar IJsland voor 2 personen<br />
• 2 retourtickets Amsterdam — Reykjavik in Icelandair Economy Standard<br />
• 2 Airbnb-overnachtingen naar keuze<br />
• 2 Airbnb Experiences naar keuze<br />
Kans maken? Volg ons op Instagram en publiceer er je mooiste<br />
winterfoto of -video met hashtag #wegdromer<br />
Bonus! Een ‘best of’ selectie van de inzendingen wordt gepubliceerd in<br />
de volgende Columbus-editie én op onze website!<br />
021
CENTRAAL-MYANMAR<br />
Big in<br />
022
CENTRAAL-MYANMAR<br />
Bagan<br />
Even voorbij trekpleisters als Inle Lake en Bagan — inmiddels<br />
standaard bucketlistitems voor fervente Aziëgangers —<br />
openbaart zich het onontdekte Myanmar. Een land van<br />
verstilde dorpjes, vergeten tempels en locals die nog vreemd<br />
opkijken van westerse reizigers. Maar ook een plek van zes uur<br />
lange ritten in een veewagen, 125 kilo zware potten rijst en …<br />
bingo voor boeddhisten.<br />
Schrijver Geert Jan Hahn<br />
Fotograaf Stijn Hoekstra<br />
023
CENTRAAL-MYANMAR<br />
Achter het net vissen<br />
Op Inle Lake wemelt het<br />
van de eenbenige roeiers.<br />
Met hun ene voet bedienen<br />
ze de roeispaan, met hun<br />
andere houden ze balans<br />
met de boot. De vissers<br />
hier zijn seizoenswerkers;<br />
ze slapen dan ook op<br />
handgemaakte drijvende<br />
eilanden (die ook gebruikt<br />
worden voor land- en<br />
tuinbouw). Zie je een visser<br />
met een bamboestok,<br />
dan kan hij twee intenties<br />
hebben. Steekt hij de stok<br />
in het water, dan wil hij<br />
zijn net afschermen, zodat<br />
niemand achter zijn net vist<br />
of eroverheen vaart. Steekt<br />
hij de stok in het eiland,<br />
dan wil hij deze op zijn plek<br />
houden. Al moet je daar<br />
wel wat meer stokjes voor<br />
steken dan één.<br />
Vorige pagina’s<br />
Tempeltje meer<br />
of minder?<br />
Tempels, tempels en nog<br />
eens tempels. Drieduizend<br />
stuks, groot en klein.<br />
Of vierduizend? Of nog<br />
meer? Niemand weet het,<br />
want wat is een ruïne<br />
en wat is een tempel?<br />
En je zou toch denken<br />
dat Bagan inmiddels wel<br />
Werelderfgoed zou zijn.<br />
Maar niets is minder waar.<br />
Tijdens onze aanwezigheid<br />
was de Australische<br />
Unesco-expert Richard<br />
Mackay nét aan het<br />
inventariseren. Wij hebben<br />
er een hard hoofd in of<br />
Bagan al aan de Unescovoorwaarden<br />
voldoet,<br />
want aan de randen van<br />
dit gebied wordt slecht<br />
voor het erfgoed gezorgd.<br />
Hotels worden nog steeds<br />
om tempels heen gebouwd<br />
en tempels kunnen illegaal<br />
beklommen worden. Voor<br />
het oplaten van drones zijn<br />
trouwens strenge regels.<br />
Je zult, net als wij, een<br />
reeks vergunningen<br />
moeten hebben.<br />
024
CENTRAAL-MYANMAR<br />
025
CENTRAAL-MYANMAR<br />
Bruggen slaan<br />
Op deze ijzeren brug in<br />
Salay staat een assistentmonnik.<br />
Samen met zijn<br />
geestelijk leider woont<br />
en werkt hij in deze<br />
bibliotheek, verspreid over<br />
de panden links en rechts<br />
van hem. De gebouwen,<br />
voorheen een Britse bieb,<br />
dateren uit 1922 en 1926.<br />
Ze hebben een prachtige<br />
koloniale stijl met lokale<br />
twist en staan nu in dienst<br />
van het tegenover gelegen<br />
Yokesone-klooster. Nog<br />
zo’n geweldig pand, maar<br />
dan met 130 teakhouten<br />
pilaren en met een<br />
fantastische Escherachtige<br />
schaduwval op de<br />
zandgrond.<br />
026
CENTRAAL-MYANMAR<br />
027
CENTRAAL-MYANMAR<br />
In het stadje Salay huilt<br />
een baby. Langs een<br />
stoffig gravelpad zit zij<br />
met haar familie op<br />
een verhoogde houten<br />
vlonder voor het huis.<br />
De schrik zit er goed in.<br />
Voor het eerst ziet zij<br />
een witte man.<br />
‘Mingalabar!’ zeg ik. Hallo! De rest van de familie lacht terug. ‘Een foto?’<br />
Dat mag. Maar bij het zien van een camera krijst de baby alleen maar harder.<br />
Kinderen huilen, honden blaffen en koeien dreigen pardoes zure melk te<br />
geven. Dat is de eerste reactie van mens en dier in postkoloniaal Salay wanneer<br />
twee witte mannen uit Nederland over de zandpaden sloffen. ‘English,<br />
English!’ wordt ons nageroepen.<br />
Maar al snel slaat gehuil om in nieuwsgierigheid. Wat moeten die gasten<br />
− het Birmees kent geen woord voor ‘toerist’ en vertaalt dat automatisch<br />
naar ‘gast’ − nou weer in Myanmar, zeventig jaar na de onafhankelijkheid?<br />
En vooral: wat moeten ze in vredesnaam in Salay?<br />
De Sudokutatoeëerder<br />
van Shan<br />
Deze tattoo artist in het<br />
prachtige dorpje Ywama<br />
is een beroemdheid in<br />
Shan Staat, de centraaloostelijke<br />
regio van<br />
Myanmar. De verleiding<br />
was groot, maar<br />
uiteindelijk bleven we<br />
inktvrij. De reden: volgens<br />
onze gids kon je drie dagen<br />
ziek zijn als je een tatoeage<br />
liet zetten. Niet dat dat<br />
hémzelf ervan weerhield.<br />
Hij ‘ververste’ zijn tattoo;<br />
op zijn arm staan nu nóg<br />
dikkere patronen die boze<br />
geesten moeten verdrijven.<br />
En ook helpen tegen<br />
slangenbeten.<br />
Een creatieve combinatie<br />
van het boeddhisme en het<br />
animisme — de in Myanmar<br />
sterk levende gedachte dat<br />
alles in de natuur een ziel<br />
heeft, of het nou een slang<br />
of een steen is.<br />
Gasten en toeristen<br />
Tijdens onze zoektocht naar alternatieven voor toeristische trekpleisters als<br />
Inle Lake en Bagan, ook wel het ‘Angkor Wat van Myanmar’ genoemd, is ons<br />
pad afgebogen richting Salay. En voor ons is ‘Sale’ (de Britse benaming voor<br />
Salay) net zo’n verrassing als wij voor de bewoners van dit dorp zijn. Over<br />
deze plek, op slechts anderhalf uur rijden van de duizenden tempels van<br />
Bagan, lees je nauwelijks wat. De recentste editie van mijn reisgids wijdt er<br />
twee alinea’s aan.<br />
Dwalend door Salay vergapen we ons aan de koloniale gebouwen van het<br />
stadje alsof we vastgoedmagnaten zijn. Het stikt hier van de stijlvolle kolossen.<br />
Toen de Britten Salay verlieten, lieten ze tientallen panden achter die ze hadden<br />
gebouwd en versierd met oliegeld. Enkele gebouwen zijn opgeknapt, maar<br />
de meeste niet. Ja, de luiken zijn eens een keer geschilderd, zodat de panden<br />
nog wat kleur uitstralen, daar blijft het bij. Maar authentiek zijn ze zeker.<br />
In Salay staan ook een paar zuurstokroze gedrochten. Villa’s van belangrijke<br />
Myanmarezen uit de regio, symbolen van de toegenomen welvaart.<br />
Niemand minder dan George Orwell (je weet wel, de auteur van Animal Farm<br />
en 1984 over Big Brother) schreef in de jaren twintig al over die ‘vooruitgang’<br />
in zijn roman Burmese Days:<br />
‘Ik denk weleens dat over twee eeuwen dit alles er niet meer zal zijn: geen<br />
bossen, geen dorpen, geen kloosters, geen pagodes. Vervangen door roze<br />
villa’s zo ver het oog reikt, allemaal met een grammofoon die hetzelfde deun-<br />
032
CENTRAAL-MYANMAR<br />
033
CENTRAAL-MYANMAR<br />
tje afdraait. En al het platgemaaide oerwoud is nu kaal; fijngekauwd tot<br />
pulp of verzaagd tot behuizing voor die platenspelers.’<br />
Naast die vooruitziende blik over de merkwaardige villa’s hier in Salay,<br />
heeft Orwell ook gelijk gekregen over uit de hand gelopen boskap. Vroeger<br />
werd dat kappen met mate gedaan, voor binnenlands gebruik, voor<br />
de prachtige teakhouten tempelcomplexen die wij ook in dit plaatsje<br />
aantreffen. Maar nu ligt grote buur China op de loer, een land dat heel<br />
Zuidoost-Azië dreigt over te nemen. In ruil voor een grote zak geld en<br />
dus ingekochte politieke invloed, legt China de hand op de land- en bosbouw<br />
en infrastructuur van Myanmar.<br />
Het is de negatieve kant van het vurige verlangen van veel Myanmarezen<br />
naar vooruitgang. Myanmar is een groot land, met een oppervlakte<br />
van ruim twee keer Duitsland, maar toch wordt het altijd als klein<br />
ervaren. De redenen zijn legio. Ten eerste wordt het omringd door<br />
grotere, belangrijkere landen, zoals China, India en Thailand. Het is een<br />
kolonie geweest, kreeg de naweeën daarvan te verwerken, en werd al<br />
heel snel weer een militaire dictatuur. Daarnaast wil de bevolking<br />
modern worden (autobezit, smartphones met een goede 4G-verbinding),<br />
maar óók conservatief en boeddhistisch blijven. En als je het toch hebt<br />
over ‘de bevolking’: hoe stuw je een land vooruit dat 135 etnische<br />
groepen kent, met verschillende belangen en vormen van acceptatie,<br />
autonomie en normen en waarden?<br />
De gemeenschappelijke deler heet gastvrijheid. Een eigenschap die<br />
van nature in de Myanmarees zit. Vriendelijk, zorgzaam en absoluut niet<br />
opdringerig. Wie weet kan daarmee de vooruitgang worden aangemoedigd.<br />
Eerste ‘doelwit’: moi, de reiziger.<br />
Verleid op een boot<br />
Negen maanden voor mijn vertrek naar Myanmar begon die verleiding al.<br />
Ik zat op een boot in buurland Laos, eveneens een prachtig land dat<br />
wordt gegijzeld door allerlei problemen en dilemma’s. Mijn slowboat,<br />
zoals het trage vaartuig in Laos werd genoemd, voer richting Ban<br />
Houaxay. Een grensdorp met Thailand, maar volg je de Mekong-rivier<br />
nog zo’n dertig kilometer, dan kom je uit in Myanmar.<br />
Aan boord van die boot zat een Française. Ze las L’histoire Birmane,<br />
een Franstalige versie van het werk van Orwell, en bleek net in Myanmar<br />
te zijn geweest. Vol enthousiasme vertelde ze over de gastvrijheid van dit<br />
land, de authenticiteit. ‘Laos en Cambodja zijn enigszins onderhevig aan<br />
verandering en vooruitgang, Thailand en Vietnam al helemaal, maar<br />
Myanmar, dáár kun je nog zien hoe de mensen echt leven,’ kreeg ik te<br />
horen. De Française schudde daarmee een van de grootste dooddoeners<br />
van het hedendaagse toerisme uit haar mouw. Een plek waar mensen nog<br />
écht leven!<br />
Toch bleek ik gevoelig voor haar woorden. Myanmar kreeg een<br />
plaatsje op mijn shortlist. Niet gedacht dat ik negen maanden later al te<br />
gast zou zijn, struinend langs Britse koloniale huizen aan de oever van de<br />
Irrawaddy-rivier.<br />
Spiderman goes Myanmar<br />
Of dat ik mezelf zou onderdompelen in een religieus festival. In het<br />
levendige dorp Myinkabar, zo’n vijftig kilometer ten noorden van Salay,<br />
passeert voor mijn neus een carnavaleske processie. Met kleurrijke<br />
afbeeldingen van de koning Mahuna, diverse dieren gemaakt van papiermâché<br />
en zelfs portretten van hedendaagse supersterren. Spiderman<br />
goes Myanmar.<br />
Spiderman en zijn vrienden eindigen bij de pagode van Manuha. Deze<br />
elfde-eeuwse koning werd door een andere koning gevangen gezet en<br />
verkreeg daardoor zijn status als geliefd martelaar. Een dag voordat het<br />
volle maan is in september of eind augustus wordt hij geëerd tijdens het<br />
Manuha Pagoda Festival. Maar liefst drie dagen lang staat het dorp in het<br />
From India, with Love<br />
Decennialang was de uit<br />
1105 daterende Anandapagode<br />
in Bagan vies. Heel<br />
vies. De witte schoonheid<br />
van dit boeddhistische<br />
monument met Indiase<br />
invloeden was onzichtbaar.<br />
Tot India zei: weet je wat?<br />
Wij restaureren wel!<br />
Zo gezegd, zo gedaan;<br />
sinds 2012 ziet de pagode<br />
er weer blakend uit. Tot<br />
afschuw van de lokale<br />
mensen, die gewend<br />
waren aan alle viezigheid.<br />
Overigens vind je in de<br />
gouden sikhara, de toren,<br />
mogelijk de trouwring van<br />
onze gids Naing Naing.<br />
Hij heeft deze geofferd en<br />
naar zijn zeggen is deze<br />
omgesmolten tot het goud<br />
van deze top.<br />
034
CENTRAAL-MYANMAR<br />
035
CENTRAAL-MYANMAR<br />
Sagrada Pagoda<br />
De Shwedagon-pagode in<br />
Yangon is met haar 2600<br />
jaar mogelijk de oudste<br />
tempel ter wereld. Mogelijk<br />
worden in de pagode<br />
acht haren van Boeddha<br />
bewaard. Waarschijnlijk<br />
is in deze pagode 50.000<br />
kilo bladgoud verwerkt.<br />
En zeker is dat dit ding<br />
bijna altijd in de steigers<br />
staat, of het nou door<br />
een aardbeving of een<br />
renovatie is. Maar af is-ie<br />
na al die jaren wel. Sagrada<br />
Familia, eat your heart out.<br />
040
CENTRAAL-MYANMAR<br />
041
GRATIS ONLINE KAART • Zet de hotspots van de reportage op je telefoon! Ga naar <strong>columbus</strong>travel.nl/kaart/myanya of scan de QR-code.<br />
COLUMBUS TRAIL<br />
TWEE WEKEN MYANMAR TER LAND, TER ZEE EN IN DE LUCHT<br />
DE BIRMESE DRIEHOEK YANGON - INLE LAKE - BAGAN<br />
NET EVEN ANDERS<br />
De droom van elke reiziger? Geen andere reizigers tegenkomen!<br />
Wij presenteren daarom: de Birmese Driehoek<br />
Yangon – Inle Lake – Bagan op de Columbus-manier.<br />
Een route vol hoogtepunten én langs plaatsen waar je de<br />
enige toerist bent. Natuurlijk wil je booming Yangon even<br />
zien — de huidige hoofdstad Naypyitaw is minder aantrekkelijk<br />
— en uiteraard vlieg je daarna naar Inle Lake (Heho<br />
Airport), op zoek naar vissers die op dit fantastische<br />
spiegelmeer hun befaamde beenroeikunsten door het<br />
jaar heen in de praktijk brengen. Maar net zo mooi en<br />
reflecterend als Inle Lake, en uitstekend te combineren, is<br />
het Samkar Lake. Vergelijk de rust en de eenvoud, pak de<br />
boot en laat je op James Bond-achtige snelheid varen langs<br />
verdronken pagodes, kloosters en rijsttelers. Boottochten<br />
in deze regio zijn fenomenaal, neem hier echt een paar<br />
dagen de tijd voor. Heb je tijd, reis dan wederom per boot<br />
en over land door naar Bagan. Heb je ‘haast’, kies dan voor<br />
de 40 minuten lange vlucht. Ook bij Bagan heb je genoeg<br />
plekken waar weinig toeristen zijn (wij ontdekten een<br />
heuvel met prachtig uitzicht over de vele tempels, pagodes<br />
en andere gebouwen (gps 21°10'55.6” N 94°52'11.2" O),<br />
maar voor het échte Birmese leven moet je na een paar<br />
dagen door naar Salay. Vergaap je aan de koloniale<br />
gebouwen — ooit van de Burma Oil Company, nu van de<br />
lokale bevolking — en bekijk aan de oever van de rivier<br />
Irrawaddy hoe marktvrouwen dagelijks vanaf hun eiland<br />
naar de markt in het dorpje oversteken. Bezoek ook het<br />
totaal onbekende maar onvoorstelbare kloostercomplex<br />
Shinpinsarkyo Paya ten zuiden van Salay. Vlieg vanaf<br />
Bagan weer naar Yangon en ga terug naar huis.<br />
Verenigde Staten<br />
Mexico<br />
Stille Oceaan<br />
0 m 120 km 240 km<br />
DOMINICAANSE<br />
REPUBLIEK<br />
Haïti<br />
DETAILKAART<br />
slapen<br />
gebaande paden<br />
internationaal vliegveld<br />
Eet Koninklijk<br />
Houd je van internationale keukens (en van veel eten), neem<br />
in Bagan dan een lunch met 32 gerechten; eentiende van wat<br />
de Koning van Bagan vroeger bestelde! Van zoet, naar zout,<br />
naar zuur, naar bitter, naar pittig. Ontbijt dus hééél licht.<br />
Vooraf boeken via Namasté Reizen — vraag naar de Bagan<br />
Food Experience, namaste-reizen.nl.<br />
Bezoek het Yokesone-klooster<br />
Het oudste nog bestaande houten klooster in de streek van<br />
Bagan is een must-see. Houd je van houtsnijkunst, dan is dit<br />
een uniek gebouw, met een dak dat door 170 teakhouten<br />
pilaren wordt gedragen. Voor een paar euro kun je ook<br />
Shinpinsarkyo Paya aandoen, met instragramable houten<br />
pilaren; een verdwalenswaardig tempelcomplex.<br />
Wandel door Salay en maak een koloniale erfgoedtocht<br />
Zoals je in Yangon deed. Vraag bij het Salay Guesthouse om<br />
begeleiding; Win of een collega neemt je graag mee op pad als<br />
je daar verblijft. Voordeel is dat je daar ook kunt zien hoe een<br />
Britse kolonel in 1906 leefde, salayhouseburma.com.<br />
Giet water over je geboortedag heen<br />
Een ritueel voor boeddhisten bij heiligdommen die de weekdag<br />
waarop ze zijn geboren vertegenwoordigen. Je mag dit<br />
ritueel ook zelf uitvoeren. Er staan diverse posten rondom<br />
bijvoorbeeld de gouden pagode van Shwedagon.<br />
Spot koloniale panden in Yangon<br />
Zoals de Government Telegraph Office en het Sekretariat,<br />
zetel van de Britse overheersers, maar ga vooral op zoek naar<br />
minder bekende gebouwen. Herenhuizen, pakhuizen, een<br />
synagoge, hotels …Yangon heeft er meer dan 2000 (waarvan<br />
de autoriteiten er in eerste instantie 200 willen opknappen).<br />
MYANMAR<br />
5 6 Bagan Myinkabar<br />
Irrawaddy<br />
Chindwin<br />
River<br />
Salay<br />
4<br />
8<br />
Andamanse Zee<br />
Irrawaddy<br />
MANDALAY<br />
NAYPYIDAW<br />
YANGON<br />
9<br />
Inle lake 3<br />
7<br />
Samkar lake 2<br />
1<br />
START/EINDE TRAIL<br />
Bezoek een pagodefestival<br />
Omdat er bijna altijd wel ergens in het land een pagodefestival<br />
is. Wij bezochten in Myinkabar, vlak bij Bagan,<br />
het driedaagse Manuha Pagoda Festival, waar monniken<br />
de loterij wonnen (zie ook de reportage). Eind september<br />
of oktober, rond volle maan.<br />
Maak een mountainbiketocht door de Shan-heuvels<br />
ten westen van Inle Lake<br />
Van Aung Ban naar Indein kun je 20 óf 40 kilometer offroad<br />
fietsen langs verschillende afgelegen Pa-O dorpjes,<br />
de mooiste kloosters en uitzichten op Inle Lake. Circa<br />
€ 60 inclusief gids, lunch en toffe boottrip naar Inle Lake.<br />
Regelen via Namasté Reizen, ook voor mountainbikes op<br />
maat (heel fijn voor lange mensen), namaste-reizen.nl.<br />
Kleed je als een Pa-O<br />
Hijs je in een donkerblauw pak en plaats een gekleurde<br />
tulband op je hoofd. Deze traditionele verkleedpartij<br />
volgt trouwens op een goede wandeltocht door de<br />
heuvels én een lunch met salades uit eigen tuin in het<br />
400 zielen tellende bergdorp Loi Khaw. Ben je weer<br />
helemaal afgetraind. Vraag naar meneer U Than Maung<br />
en zijn vrouw Daw Mya Sei. Lunch voor paar euro,<br />
verkleed je gratis.<br />
Ga het water op<br />
Stap op de longboat bij Samkar en laat je varen langs<br />
pagodes, spiegelmeren en regenbogen. Zwaai naar<br />
vriendelijke telers die overstroomd rijst onder water<br />
afsnijden en speur naar gezonken Birmese Atlantistempels<br />
door. Circa € 40 voor drie uur, inclusief kapitein<br />
en gids, bijvoorbeeld via A Little Lodge in Samkar<br />
(zie Slapen).<br />
MUNTEENHEID € 1 = MMK 1800 TIJDSVERSCHIL 4½ OF 5½ UUR LATER TAAL BIRMEES & STREEKTALEN GROOTTE 17X NEDERLAND REISDUUR 12 UUR<br />
042
CENTRAAL-MYANMAR<br />
WAAR GA IK SLAPEN?<br />
Slapen in Myanmar is zeker<br />
betaalbaar, maar soms<br />
net ietsje duurder dan je<br />
gewend bent uit buurlanden<br />
Thailand en Laos. Ook zijn<br />
de prijzen seizoensafhankelijk.<br />
Let wel op: niet alle<br />
gastenhuizen hebben de<br />
benodigde papieren en ook<br />
homestays hebben permissie<br />
van de overheid nodig.<br />
1 YANGON<br />
Eastern Hotel Fijn, nieuw<br />
hotel om even te acclimatiseren<br />
en goede locatie<br />
om van daaruit Yangon te<br />
verkennen. De koffie mag<br />
voor een tweesterrenhotel<br />
wel ietsje beter smaken.<br />
Standaardkamer voor € 30,<br />
tel. 973135311,<br />
hoteleastern@grps.com.<br />
2 SAMKAR LAKE<br />
A Little Lodge by the Lake<br />
Schattig, sfeervol en fijn<br />
boetiekhotel beheerd door<br />
lokale Pa-O met mooie<br />
houten lodges aan het<br />
Samkar Lake, € 50 voor<br />
een lodge, boeken via<br />
touroperator of bellen:<br />
tel. 9261716671.<br />
3 INLE LAKE<br />
Golden Island Cottages<br />
Luxe boetiekhotel in Nampan,<br />
houten bungalows<br />
met fantastisch uitzicht op<br />
de baai óf het Inle Lake,<br />
vanaf € 120, tel. 95210182,<br />
gichotelgroup.com.<br />
4 Villa Bagan Dit gloednieuwe<br />
boetiekhotel is<br />
te gek. Veel persoonlijke<br />
aandacht, heerlijk ontbijt,<br />
op letterlijk een steenworp<br />
afstand van een tempel én<br />
een zwembad met minder<br />
chloor. Superior kamer<br />
vanaf € 40, deluxe vanaf<br />
€ 55, tel. 612464049,<br />
villabagan.com.<br />
5 Salay River View Inn<br />
Save the best for last.<br />
Hier voel je je bijna een<br />
koloniale koning, zó goed<br />
is dit familiaire gastenhuis<br />
verzorgd. Mooie kamers<br />
in koloniaal pand, met<br />
eigen terras en uitzicht op<br />
de rivier. Bijzondere tuin,<br />
onderhouden door de<br />
eigenaar, tevens dokter<br />
van het dorp. Eigenaresse<br />
Win Thida Khine<br />
spreekt zowel Engels als<br />
Duits, € 56, 481 Strand<br />
Road in Salay/Sale, tel.<br />
+959797222122,<br />
salayriverviewinn.com.<br />
VOOR MIJN PLANNING<br />
Reizen naar Myanmar<br />
Vieg naar Yangon, bijvoorbeeld<br />
via Dubai of Bangkok.<br />
Op Vliegtickets.nl krijg je<br />
als Columbus-abonnee € 20<br />
korting per boeking,<br />
<strong>columbus</strong>travel.nl/<br />
abovoordeel.<br />
Reizen binnen Myanmar<br />
In Myanmar zelf zijn auto’s,<br />
bussen en boten goed<br />
te doen op de bekende<br />
trajecten tussen de grote<br />
steden. Vliegen helpt ook,<br />
maar is uiteraard minder<br />
duurzaam. Op een toeristische<br />
plek als Bagan<br />
kun je met een elektrische<br />
scooter (staat bekend als<br />
‘e-bike’), de fiets óf huifkar<br />
milieuvriendelijk je rondjes<br />
maken. Wil je een reis laten<br />
samenstellen? Namasté<br />
Reizen verzorgt individuele<br />
rondreizen op maat,<br />
namaste-reizen.nl.<br />
BETALEN<br />
In hotels en in Yangon<br />
kun je met creditcard<br />
betalen — daarbuiten ligt<br />
de verbinding er weleens<br />
uit. VISA en Mastercard<br />
werken prima, American<br />
Express is nog niet geïntroduceerd.<br />
Dollars worden<br />
ook geaccepteerd en zijn<br />
geliefd. Koers van de Kyat<br />
is erg volatiel (ten tijde van<br />
schrijven is 1 euro namelijk<br />
1800 kyat, wat tijdens de<br />
reis nog 1500 was).<br />
BELLEN EN INTERNET<br />
Het 4G-netwerk werkt<br />
goed. Koop dus een lokale<br />
simkaart.<br />
PAPIEREN<br />
Een visum is makkelijk<br />
online aan te vragen,<br />
https://evisa.moip.gov.<br />
mm. Wel wat gedoe soms<br />
met de betaling via de<br />
creditkaart, maar de kaarthouder<br />
wint.<br />
Golden Island Cottages Nampan, Inle Lake<br />
PRIKKEN<br />
Hepatitis A, DTP, malaria.<br />
SURFEN<br />
mmtimes.com (laatste<br />
nieuws in het Engels),<br />
gezinopreis.nl/myanmarmet-kinderen<br />
(ook voor<br />
de kinderloze reiziger<br />
interessant)<br />
KIJKEN<br />
De ideale voorbereiding op<br />
een reis naar Myanmar<br />
naast al dat leesvoer? Filmpjes<br />
kijken in het vliegtuig!<br />
Een letterlijke roadtrip is<br />
de tweedelige serie van de<br />
mannen van Top Gear over<br />
Myanmar: The Burma<br />
Special (seizoen 21, afleveringen<br />
6 en 7, op YouTube).<br />
Ook een must: aflevering 6<br />
van The Dark Tourist over<br />
Cambodja en Myanmar.<br />
Nao Nao, een van onze gidsen<br />
die overigens ook de<br />
BBC hielp met hun Top<br />
Gear-uitzendingen, figureert<br />
zelfs in deze Netflixserie.<br />
En dan is er nog<br />
Last Week Tonight with John<br />
Oliver. Oliver maakte in<br />
september 2018 een<br />
twintig minuten durende<br />
uitzending over Myanmar<br />
en de invloed van Facebook<br />
op het land. Alleen: wat<br />
doet Michail Gorbatsjov<br />
in deze aflevering?<br />
Check YouTube.<br />
LEZEN<br />
Burmese Days (1934) van<br />
George Orwell beschrijft<br />
hoe Brits Birma er in 1926<br />
bijlag. Mooie beschrijving;<br />
Van de lente de dauw —<br />
Oosterse Reizen van Cees<br />
Nooteboom toont hoe je<br />
in de jaren tachtig door<br />
Birma (en Azië) reisde.<br />
Gaat nu beduidend makkelijker;<br />
Birmese Lente van<br />
Hans Hulst, de grootste<br />
Nederlandstalige Myanmarkenner;<br />
Children of<br />
the Revolution van Feroze<br />
Dada gaat over Samkar<br />
Lake en een Pa-O vrijheidsstrijder;<br />
The Rough Guide<br />
to Myanmar (2017); Lonely<br />
Planet Myanmar (2017).<br />
OPPASSEN<br />
De Rohingya-crisis in<br />
Myanmar heeft ertoe<br />
geleid dat het toerisme<br />
in het land een klap heeft<br />
gekregen. De laatste jaren<br />
is de onrust toegenomen,<br />
maar sinds een escalatie<br />
rondom de zomer van 2017<br />
en meer media- en politieke<br />
aandacht is de veiligheid<br />
voor toeristen meer<br />
ter discussie gekomen.<br />
Maar: onrustige situaties,<br />
ook met gewapende<br />
rebellen, vinden alleen in<br />
de uithoeken van het land<br />
plaats. Buitenlandse Zaken<br />
heeft het reisadvies voor<br />
de belangrijkste toeristenplaatsen<br />
in Myanmar<br />
daarom versoepeld.<br />
Yangon, Naypyitaw,<br />
Mandalay, Bagan en<br />
Inle Lake hebben nu het<br />
hoogste veiligheidsniveau.<br />
Daarmee is Centraal-<br />
Myanmar niet anders dan<br />
Singapore en België, met<br />
een verbeterde verkeerssituatie<br />
en medische<br />
voorzieningen. Ook relatief<br />
veilig is sinds kort de route<br />
richting het beroemde<br />
Ngapali Beach in Zuid-<br />
Rakhine. De actueelste<br />
informatie vind je op<br />
nederlandwereldwijd.nl/<br />
reizen/reisadviezen/<br />
myanmar<br />
KINDEREN MEE?<br />
Álles kan, maar verwacht<br />
weinig kinderstoelen of<br />
kinderbedjes als je van de<br />
gebaande paden af wil.<br />
Kids kunnen vanaf een jaar<br />
of 8 trouwens mee in de<br />
luchtballon in Bagan<br />
(afhankelijk van lengte).<br />
AANTAL INWONERS 54 MILJOEN LANDCODE TELEFOON +95 EET GROENE THEESALADE DRINK THEE SURF COLUMBUSTRAVEL.NL/MYANMAR<br />
043
WINTERSPORT<br />
Binnen Europa,<br />
buiten de Alpen<br />
Uhm, hallo-ow! Europa heeft méér<br />
berggebieden dan de Alpen. In deze<br />
vier onbekendere alternatieven heb je<br />
de Tiefschnee nog echt voor jezelf.<br />
062
WINTERSPORT<br />
Riksgränsen, Zweden<br />
063
WINTERSPORT<br />
Špindleruv Mlýn, Tsjechië<br />
064
WINTERSPORT<br />
1 2<br />
AFDALEN EN NATUUR SNUIVEN IN SLOVENIË<br />
SEIZOEN december tot eind april<br />
AANTAL PISTEKILOMETERS 22<br />
DUURZAAMHEID ••••◦<br />
DAGPAS € 32<br />
BEREIKBAARHEID met je eigen auto of vliegen op Ljubljana<br />
Oké, technisch rijken de Alpen óók tot in Slovenië. Maar in tegenstelling<br />
tot Frankrijk, Zwitserland, Oostenrijk en Italië wordt het landje nog<br />
helemaal niet geassocieerd met wintersport. En dat is te merken.<br />
Zo is de natuur rondom het skigebied van Vogel — onderdeel van het<br />
imponerende Triglav Nationaal Park — nog grotendeels ongeschonden en<br />
ligt er enkel natuurlijke sneeuw. Vogel is geschikt voor wintersporters<br />
van beginners- tot gemiddeld niveau. Zwarte pistes zijn er niet.<br />
Dit juweeltje in de bergen is alleen te bereiken met een gondel vanaf de<br />
oever van het meer. Ook gaaf om er te proberen: crosscountry skiën,<br />
sleeën of een winterse tandemparaglidetocht, vogel.si.<br />
AFDALEN EN EEN BIERSPAATJE DOEN IN TSJECHIË<br />
SEIZOEN december tot en met maart<br />
AANTAL PISTEKILOMETERS 25<br />
DUURZAAMHEID •••◦◦<br />
DAGPAS € 34<br />
BEREIKBAARHEID met je eigen auto of vliegen op Praag<br />
Spindleruv Mlyn in het Noord-Tsjechische Krkonoše Nationaal Park<br />
behoort weliswaar tot de populairste skioorden van het land, maar trekt<br />
nog maar weinig buitenlandse wintertoeristen. Hoe dat kan is ons niet<br />
helemaal duidelijk; de massa blijft er weg en de brede en lange skibanen<br />
zijn geschikt voor elk type wintersporter. Goed om te weten: off-piste is<br />
er off-limits. Als ze je betrappen word je op de bon geslingerd. In de<br />
omgeving kun je in de winter ook hiken, crosscountry skiën en wildwaterkanoën.<br />
Voor een ijskoud biertje après, ben je in Tsjechië uiteraard aan<br />
het goede adres. Sterker nog: op een uurtje rijden van de pistes ligt bierbrouwerij<br />
Novosad, waar je naast het proeven van bieren ook terecht<br />
kunt voor een typisch Tsjechische bierspa, spindleruv-mlyn.com.<br />
3 4<br />
AFDALEN EN EEN KLEURTJE PAKKEN IN BULGARIJE<br />
SEIZOEN december tot eind april<br />
AANTAL PISTEKILOMETERS 30<br />
DUURZAAMHEID ••◦◦◦<br />
DAGPAS € 28<br />
BEREIKBAARHEID met je eigen auto of vliegen op Plovdiv<br />
Twee voor de prijs van een. Letterlijk, want voor toegang tot het sinds<br />
2016 gecombineerde, zeer betaalbare skigebied Pamporovo-Mechi Chal<br />
hoef je maar één keer voor een skipas te betalen. Met deze pas kun je<br />
ook onbeperkt gebruik maken van de handige shuttlebussen die er af en<br />
aan rijden. Mooi meegenomen: dankzij het milde klimaat in het Zuid-<br />
Bulgaarse Rodopegebergte baden de twintig pistes vrijwel dagelijks in<br />
zon; alleen al in het winterseizoen, van december tot en met april, schijnt<br />
de zon er 120 dagen. Dit heeft echter als nadeel dat de pistes geregeld<br />
moeten worden ververst met kunstsneeuw. Naast zonnebaden, skiën en<br />
snowboarden kun je er ook rondscheuren op een sneeuwscooter of je<br />
laten voorttrekken door sledehonden, pamporovo.me<br />
AFDALEN BOVEN DE POOLCIRKEL IN ZWEDEN<br />
SEIZOEN februari tot eind mei<br />
AANTAL PISTEKILOMETERS 21<br />
DUURZAAMHEID •••◦◦<br />
DAGPAS € 35<br />
BEREIKBAARHEID met je eigen auto of vliegen op Narvik<br />
Naar het schijnt trokken de laatste bewoners van het Zweedse dorpje<br />
Riksgränsen, op de grens met Noorwegen, een eeuw geleden weg.<br />
Men wist zich simpelweg geen raad meer met de enorme hoeveelheid<br />
natuurlijke sneeuw. Nu piept men wel anders; dit sneeuwzekere wintersportgebied<br />
binnen de poolcirkel staat te boek als een van de beste van<br />
Scandinavië. Je kunt er natuurlijk een van de zes liften omhoog pakken,<br />
en weer afdalen van de 29 pistes. Maar je kunt je óók op een top laten<br />
droppen door een helikopter, en van daar weer naar beneden skiën door<br />
de verse sneeuw. De skipas voor het gebied is eveneens te gebruiken in<br />
dat van Bjorkliden, op veertig minuten rijden, riksgransen.se.<br />
065
WINTERSPORT<br />
066
NEWFOUNDLAND CANADA<br />
Into the<br />
Als reisbestemming is Newfoundland niet voor elke reiziger<br />
weggelegd. Het weer in het uiterste oosten van Canada is<br />
wispelturig, net als de temperatuur. Maar wie diep van binnen<br />
een existentieel vraagstuk moet oplossen, gaat op dit desolate<br />
eiland zeker een antwoord vinden.<br />
Fotograaf Malou van Breevoort<br />
en schrijver Lars Anderson<br />
074
CANADA NEWFOUNDLAND<br />
great wide open<br />
075
NEWFOUNDLAND CANADA<br />
Vorig jaar dreef er een<br />
ijsplaat binnen die zo<br />
groot was dat hij de haven<br />
afsloot in de zomer<br />
078
CANADA NEWFOUNDLAND<br />
Baaizonder<br />
De baai achter de<br />
vuurtoren van Ferryland.<br />
Als de haringen de baai<br />
in zwemmen, zwemmen<br />
walvissen achter ze<br />
aan. Op goede dagen<br />
liggen er soms wel vijftig<br />
bultruggen in de baai<br />
te blazen.<br />
079
CANADA NEWFOUNDLAND<br />
T<br />
Een goede dag<br />
Een visser in Trout River<br />
laadt een kreeftenkooi<br />
op zijn aanhanger.<br />
Hij is net terug van een<br />
redelijk succesvolle<br />
vistocht. Toevallig<br />
zwommen er grote<br />
scholen loddes de kust<br />
op, om op het strand te<br />
spartelen en zich door<br />
een golf weer terug<br />
lieten slepen — dit is<br />
het paarritueel van<br />
de lodde. Duizenden<br />
blijven achter op het<br />
strand. Met emmertjes<br />
verzamelen de<br />
bewoners de vissen<br />
om ze te eten.<br />
Twee bultruggen naast de zodiac blazen lucht en zeewater omhoog, de<br />
nevel tintelt in mijn gezicht. De walvissen zwemmen op enkele meters<br />
van de boot. Soms krult hun rugvin hoog boven het water. Een teken<br />
dat ze dieper gaan duiken − de staart is het laatste wat je ziet.<br />
Schipper Paul Gale (48) zegt dat we geluk hebben. Het seizoen in<br />
Newfoundland is nog vroeg, dit zijn pas de eerste bultruggen die<br />
passeren. Heel verbaasd zijn fotograaf Malou en ik niet over zijn<br />
opmerking. Het is eind juni en de temperatuur ligt net iets boven het<br />
vriespunt. We dragen winddichte pakken, maar nog steeds is het ijzig<br />
koud.<br />
De walvissen hebben weinig last van de lage temperatuur, hoewel<br />
de koude zeestroom vanuit Groenland en Labrador er wel voor zorgt<br />
dat ze zuidelijker zijn dan gewoonlijk in deze periode. Paul vaart ons<br />
rond Quirpon, een van vele kleine eilandjes net iets ten noorden van<br />
het grote eiland Newfoundland. Op de punt staat een vuurtoren en<br />
daar slapen we. De Quirpon Lighthouse Inn ligt zo afgelegen dat onze<br />
aanwezigheid aanvoelt als zelfverkozen verbanning. Voeg daar de kou<br />
aan toe plus lange slierten wolken die het eiland inpakken, en je voelt<br />
je zo eenzaam dat je overweegt afscheid te nemen van onze wereld.<br />
‘Newfoundland lijkt voor altijd omringd te zijn door mist,’ schreef<br />
de negentiende-eeuwse pastoor Louis Legrand Noble in zijn boek After<br />
Icebergs with a Painter. ‘Deze wereld is verre van ideaal om te leven.<br />
Voor mij een argument om te zoeken naar een ander, beter land.’<br />
Een zinnetje later geeft Noble meteen hoop: ‘Maar o wee als er<br />
sprankjes blauwe lucht door de mist glinsteren. Dan is daar meteen<br />
dat betere land.’ En daar zijn we naar op zoek, de hele dag, naar dat<br />
kleine beetje blauw.<br />
Zware tijden<br />
Vanuit de mist doemt een witte muur op, met gemak vijf meter hoog.<br />
De ijsbergen die hier drijven lijken geregeld ruimteschepen uit een<br />
vreemd universum. Het is moeilijk voor te stellen dat 87 procent van<br />
083
NEWFOUNDLAND CANADA<br />
Wildlife vanaf<br />
het water<br />
In Terranova Park kun je<br />
prima kajakken. Met een<br />
gids trek je eropuit en met<br />
een beetje mazzel zie je<br />
zeehonden of walvissen.<br />
084
CANADA NEWFOUNDLAND<br />
Enkele dagen<br />
geleden<br />
wandelden nog<br />
drie ijsberen langs<br />
de kustlijn, om<br />
daarna over te<br />
zwemmen naar<br />
het vasteland<br />
de ijsberg onder water zit − in dit geval nog 33 meter. De ijsblokken<br />
zijn verraderlijk. Onaangekondigd kunnen ze omrollen en een nieuwe<br />
balans vinden. De grote vloedgolven die de beweging veroorzaakt, kan<br />
de boot vol water laten lopen.<br />
De bruine kop van Paul is een verwarrend beeld op Newfoundland,<br />
vooral in de afgelegen noordelijke gebieden waar de vissers leven.<br />
De meeste vissers zijn lijkbleek door een tekort aan zon. Diepe groeven<br />
lopen over de gezichten, ze zijn verweerd door zeewind en zout water.<br />
De groeven zijn zo prominent aanwezig dat de gezichten inwisselbaar<br />
zijn − de vissers lijken op elkaar, het is lastig iets specifieks te<br />
onthouden. Bovendien zijn ze onverstaanbaar. Ze spreken Engels,<br />
maar hun dialect is afgeleid van Ierse migranten. En als ze dan praten<br />
in dit ruige land, uitgesleten door gletsjers in de ijstijd, mompelen ze<br />
in hun grappige taaltje vooral over de slechte visserseconomie.<br />
Nog niet heel lang geleden dreef de economie van Newfoundland<br />
volledig op de visserij. Vlak voor het eiland, in de Atlantische Oceaan,<br />
liggen de Grand Banks, een verzameling ondiepe, langgerekte plateaus<br />
waar de koude Labradorstroom samenkomt met de warmere Golfstroom.<br />
Beide stromen brengen voedingsstoffen mee en creëren zo een<br />
van de rijkste visgronden ter wereld. Grote scholen kabeljauw zwommen<br />
hier bijvoorbeeld. Eindeloos waren de vangsten die wereldwijd<br />
werden gegeten, samen met haring, zwaardvis en kreeft.<br />
Maar de commerciële visserij is afgeschaft door overbevissing.<br />
Lokale vissers mogen alleen nog voor zichzelf vis vangen om te voorzien<br />
in hun levensonderhoud. Ze wonen op de onmogelijkste plekken,<br />
in de meest afgelegen dorpjes. Sommige communities bestaan al een<br />
eeuw, maar zijn de laatste jaren leeggelopen. Het dorpje Conche had<br />
tien jaar geleden nog 1200 inwoners, nu zijn het er nog net iets meer<br />
dan honderd. Dorpen stromen leeg. Jongeren vertrekken naar hoofdstad<br />
St John, de oudjes blijven achter en sterven uit. Veel communities<br />
heffen zichzelf op als er nog een paar mensen wonen. Van de regering<br />
krijgen ze een verhuispremie oplopend tot 200.000 dollar. Dat is goedkoper<br />
dan de wegen onderhouden en ze van stroom te voorzien. Langs<br />
de hele noordkust liggen verlaten dorpjes waar de huizen zijn overgeleverd<br />
aan de zeewind.<br />
Winter’s still coming<br />
Heel vrolijk begint dit verhaal niet over Newfoundland. En er lijkt<br />
weinig te zijn om wél uitgelaten over te zijn. De weg naar het uiterste<br />
noorden bijvoorbeeld is lang en eentonig. De parken waar we<br />
doorheen rijden zijn minder indrukwekkend dan ik gewend ben in<br />
Noord-Amerika. Gros Morne National Park moet het summum zijn<br />
van wat Newfoundland te bieden heeft, maar wat ik zie zijn naaldbossen<br />
in een heuvelig landschap met een paar meren ertussen.<br />
Ik vraag me af of ik volkomen blasé ben door eerdere reizen −<br />
of dat het toch echt aan dit land ligt. Ik had het rauw verwacht,<br />
levendig, groots. Maar ik zie eentonige landschappen waar hoofdzakelijk<br />
gepensioneerde mensen als strooigoed doorheen wandelen.<br />
Hoe verder we wegrijden van hoofdstad St. Johns, hoe groter het<br />
contrast. We rijden door kleine dorpjes waar mensen moeten wonen –<br />
we zien de auto’s staan. Maar er is niemand op straat, ondanks de<br />
donkere wolken branden nergens lichtjes. Sommige enclaves doen me<br />
denken aan de afgelegen minidorpjes die je vaak boven de poolcirkel<br />
ziet. En toch kán het hier niet zo desolaat zijn, het eiland ligt lang zo<br />
085
NEWFOUNDLAND CANADA<br />
afgelegen niet.<br />
Via de kustweg bereiken we Quirpon, waar Paul ons rondvaart in<br />
zijn zodiac en terugbrengt naar het verlaten huisje bij de vuurtoren.<br />
Het staat nog steeds ingepakt in de wolken. De mist is onverbiddelijk.<br />
Ze drijft binnen vanaf de Atlantische Oceaan, daarna is alles onzichtbaar.<br />
In het huisje probeert gastvrouw Madonna (72) haar gasten op<br />
te vrolijken met koffie en erwtensoep. Maar alle gasten weten dat ze<br />
binnen zullen blijven.<br />
Het weer is bij iedereen met wie je praat het eerste gespreksonderwerp.<br />
De winter is laat, zeggen de inwoners. Terwijl wij eenzaam in<br />
het noorden zaten, was er een zomersneeuwstorm in Centraal Newfoundland<br />
− er valt zomaar tien centimeter. Op een ander, dichterbij<br />
gelegen noordelijk eiland wandelden enkele dagen geleden nog drie<br />
ijsberen langs de kustlijn, om erna zwemmend de oversteek te maken<br />
naar het vasteland via de Straat van Bell Isle. Deze winter was de<br />
Straat bevroren en via het ijs kwamen de beren naar Newfoundland.<br />
Iceberg Alley<br />
Kurt Mahle (57) grapt dat je dankzij het weer karakter ontwikkelt.<br />
We ontmoeten hem in het dorpje Dildo. Hij staat hout te zagen met<br />
een zaagmachine om een hek te maken. En ja, we hebben lachend<br />
meerdere foto’s gemaakt van het naambordje langs de weg. Ze adverteren<br />
er met hun naam, en ergens staat ‘Kapitein Dildo met zijn<br />
enorme inktvis’.<br />
Mahle heeft zijn eigen huis gebouwd, zijn terras kijkt uit over de<br />
zee. Hij kijkt gebiologeerd naar tien ijseenden. Grijze wolken hangen<br />
net boven het water, vallende regendruppels maken cirkels in het<br />
water. Volgens Mahle kan het weer ieder moment omslaan.<br />
‘Newfoundland ligt pal op de lijnen van de straalstroom. De wind<br />
kan hier binnen vijf minuten twee keer draaien, soms vanuit het noorden,<br />
dan ineens vanuit het zuiden. Weersvoorspellingen zijn praktisch<br />
onmogelijk.’ Al drie dagen voorspellen ze morgen toch echt zonneschijn.<br />
Tevergeefs. ‘Maar het kan hier heel mooi zijn, ondanks het<br />
weer. Als de haringen over een paar weken binnenzwemmen, komen<br />
de walvissen. Je ziet ze zwemmen in de baai. En ijsbergen hebben we<br />
hier ook. Vorig jaar dreef er een ijsplaat binnen die zo groot was dat<br />
hij de haven afsloot in de zomer.’<br />
Newfoundland noemt zichzelf Iceberg Alley. In Quirpon, bij de<br />
vuurtoren, kun je ze ’s nachts horen kraken als ze dichtbij genoeg zijn.<br />
De ijsbergen, ruim tienduizend jaar oud, breken af van de gletsjers op<br />
Groenland. Vervolgens beginnen ze aan een drijftocht van vier tot zes<br />
jaar om via de kust van het schiereiland Labrador bij Newfoundland<br />
086
CANADA NEWFOUNDLAND<br />
uit te komen. In zekere zin is Newfoundland het kerkhof van ijsbergen,<br />
want vanaf hier gaan ze de warmere golfstromen in en smelten ze.<br />
Alleen bijzonder grote ijsbergen drijven zuidelijker dan het eiland.<br />
En precies daar, een paar honderd zeemijl ten zuiden van hoofdstadje<br />
St John, voer de Titanic tegen een ijsberg aan. Welbeschouwd<br />
een mirakel.<br />
Strategisch land<br />
Barbara Genge (82) gooit een brok historisch ijs in mijn whiskey. Ze is<br />
de eigenaresse van Tuckamore Lodge, een stijlvol gastenverblijf in het<br />
dorpje Main Brook. Als kind waren de ijsbergen voor haar ‘slecht<br />
nieuws’. Mei was jaarlijks de maand dat ze met familie ging<br />
picknicken. Maar ijsbergen brachten kou met zich mee en bij kou<br />
moest ze knellende laarzen aan. ‘Voor mij staan ijsbergen symbool<br />
voor pijnlijke enkels.’<br />
Ze is een taaie madam. In 1986 bouwde ze haar eerste lodge. Drie<br />
andere gebouwen volgden, volledig zelf ontworpen. De muren zijn<br />
gemaakt van zware boomstammen, aan de binnenkant hangen<br />
opgezette elanden, rendieren en een ijsbeer. Al haar geld stopte ze in<br />
haar lodge, want ‘aan geld heb je nogal weinig in Newfoundland.’<br />
Naast haar zit English (52), hij drinkt een whiskey mee. Hij is de<br />
Van links naar rechts<br />
Aan de rand van<br />
de wereld<br />
De vuurtoren op Cahill<br />
Point, gefotografeerd<br />
vanaf Signal Hill.<br />
Laatstgenoemde geeft<br />
een prachtig uitzicht<br />
over de kustlijn en de<br />
Atlantische Oceaan, en<br />
ligt dicht bij St. Johns.<br />
Onze man in<br />
Newfoundland<br />
Gids Paul laat de kustlijn<br />
zien van Quirpon Island.<br />
Hij neemt ons mee langs<br />
ijsbergen en we komen<br />
vier bultruggen tegen.<br />
Twee ervan zwemmen<br />
onder ons mee op nog<br />
geen drie meter afstand.<br />
We worden nat als ze<br />
ademhalen.<br />
De kat uit de<br />
boom kijken<br />
Een eland kijkt ons aan<br />
terwijl we langs de kant<br />
van de weg stilstaan.<br />
Hij wacht tot we een<br />
beweging maken. Als we<br />
dat inderdaad doen, rent<br />
hij gauw de bossen in.<br />
087
BETREED HEILIGE GRATIS GROND ONLINE OF VIND KAART JUIST AARDS • Zet GELUK de hotspots van de reportage op je telefoon! Ga naar <strong>columbus</strong>travel.nl/kaart/newbe of scan de QR-code.<br />
EEN WEEKLANG IJSBERGEN, WALVISSEN EN ABSOLUTE STILTE AAN HET EIND VAN DE WERELD<br />
INTO THE GREAT WIDE OPEN OP NEWFOUNDLAND<br />
COLUMBUS TRAIL<br />
Het destijds nog Britse eiland Newfoundland sloot zich in<br />
1949 aan bij Canada na een referendum. Het eiland wordt<br />
in de volksmond ook wel ‘de rots’ genoemd. En dat klopt.<br />
Het is inderdaad een grote rots. En vrij vlak ook doordat<br />
het is afgesleten door gletsjers uit de ijstijd.<br />
De bevolking leefde van oudsher veelal van de visserij en<br />
in mindere mate de mijnbouw. Er zijn twee mooie parken<br />
om te bezoeken: het Terra Nova Park en Gros Morne<br />
Park. Je komt naar Newfoundland voor het ultieme<br />
alleen-op-de-wereldgevoel. Met ijsbergen en walvissen.<br />
Wij hebben de noordelijke route gevolgd, van<br />
St John’s naar St. Anthony. Aan de noordkant liggen<br />
de mooiste dorpjes en de steilste kliffen. Bovendien<br />
zwemmen daar de meeste walvissen en stuit je daar bijna<br />
zeker op indrukwekkende ijsbergen. Maar als je echt de<br />
leefwereld van de Newfoundlanders wilt verkennen moet<br />
je de pontjes nemen aan de zuidkust van het eiland.<br />
Zonder auto vaar je met de pont van dorp naar dorp.<br />
Overigens kun je daar ook een kleine uitstap maken naar<br />
Frankrijk. Want een eiland van de Fransen ligt om de hoek.<br />
Met echte croissantjes en marmelade zoals je dat in Parijs<br />
hebt. Let wel: Newfoundland is groter dan je denkt. Rijden<br />
vanaf de zuidoostpunt naar het uiterste noordwesten is<br />
net zo ver als van Parijs naar Edinburgh, circa 1200 km.<br />
Canada<br />
DETAILKAART<br />
NEWFOUNDLAND<br />
Verenigde Staten<br />
Mexico<br />
Zoek de noordelijkste punt op van Newfoundland<br />
Daar staat een kleine vuurtoren, een paar jaar geleden gekocht door<br />
Ed English. Hij neemt je mee langs ijsbergen, zeehonden, walvissen<br />
en orka’s. Voor zijn vuurtoren zwemmen er soms wel tientallen<br />
tegelijk. In de ondiepe wateren doen de bultruggen zich tegoed aan<br />
de scholen haring. Ze rollen, brullen en springen — als je geluk hebt.<br />
Tours per zodiac gaan rond het eiland en droppen je weer.<br />
Nog mooier is het om te overnachten op deze desolate maar bijzondere<br />
plek. Soms hoor je ’s nachts de ijsbergen kraken! Kosten tour:<br />
$ 60. Overnachting: $ 425, Linkum Tours, Quirpon Lightshouse Inn,<br />
Corner Brook, gps 51° 38' 27" N, 55° 25' 36" W, tel. 709-6342285,<br />
linkumtours.com.<br />
Ga ijsbergen en walvissen kijken aan boord van een zodiac<br />
Je krijgt een speciaal pak aan (als het wat kouder is) en<br />
je zit in no time op alle plekken waar je grijze walvissen,<br />
bultruggen en orka’s kunt zien. Plus, in het begin van het<br />
seizoen, veel ijsbergen. Kosten $ 65 p.p. via Dark<br />
Tickle Expeditions, St. Lunaire-Griquet,<br />
gps 51° 31’ 34” N, 55° 27’ 50 W”<br />
tel. 709-6232354, darktickle.com.<br />
Ga kajakken op zee<br />
Kosten: $ 59 voor twee uur via Gros Morne<br />
Adventures, 9 Clarke’s Lane, Norris Point,<br />
tel. 709-4582722, grosmorneadventures.com.<br />
Een ander mooi alternatief is in Terra<br />
Nova Park bij het Visitors Center,<br />
Happy Adventure Tours, tel. 709-6772233,<br />
happyadventuretours.com.<br />
4<br />
8<br />
6<br />
Corner Brook<br />
1<br />
7<br />
Gros Morne NP<br />
Main Brook 2<br />
NEWFOUNDLAND<br />
Bay du Nord Wilderness Reserve<br />
eten en drinken<br />
slapen<br />
internationaal vliegveld<br />
nationaal vliegveld<br />
0 km 240 km 480 km<br />
Quirpon 11 12<br />
St. Anthony<br />
10<br />
Terra Nova NP<br />
Noord-Atlantische Oceaan<br />
Zoek de Vikingen op in L’Anse aux Meadows<br />
Toegegeven, dit is ietwat een geijkt toeristisch uitje, maar<br />
stiekem toch wel interessant. Hier landden de Vikingen rond<br />
het jaar 1000. Twee huisjes zijn nagebouwd. En je ziet nog de<br />
resten van de infrastructuur van vroeger, St. Lunaire-Griquet,<br />
gps 51° 35' 45" N, 55° 31' 59" W, tel. 709-6232608 en<br />
709-4582417 (laagseizoen), parkscanada.gc.ca/meadows.<br />
Bonavista 3<br />
Avalon Wilderness Reserve<br />
Klim boven op de Tablelands<br />
Bergen plat geschuurd door schuivende gletsjers — een<br />
bevreemdend gezicht in Gros Morne. Er zijn korte en lange<br />
wandelingen. De lange voert je helemaal langs de bovenrand<br />
van de Tablelands, gps 49° 28' 40" N, 57° 58' 29" W,<br />
woodypoint.ca/tablelands.<br />
9<br />
SAINT JOHN’S<br />
5<br />
Hike de East Coast Trail<br />
Volgens kenners is de ECT, opgericht in<br />
1994, een van de mooiste avontuurlijke<br />
bestemmingen in Noord-Amerika. De trail<br />
loopt door 30 community’s, groeit elk jaar<br />
en is nu ruim 500 km lang, bestaande uit<br />
26 wildernispaden. Je kunt zelf bepalen<br />
waar je begint, en hoe ver je wilt lopen<br />
langs ijsbergen, walvissen, fjorden en<br />
vuurtorens, eastcoasttrail.com.<br />
Ben jij ook in Canada geweest?<br />
Deel je mening over je reiservaringen<br />
en schrijf een review,<br />
<strong>columbus</strong>travel.nl/reviews<br />
Zoek de noordelijkste punt op van Newfoundland<br />
Hike de East Coast Trail<br />
Hike de East Coast Trail<br />
MUNTEENHEID € 1 = CAD $ 1,50 TIJDSVERSCHIL 4,5 UUR VROEGER TAAL ENGELS GROOTTE 10X NEDERLAND AANTAL INWONERS 930.000<br />
090
CANADA NEWFOUNDLAND<br />
WAAR GA IK SLAPEN?<br />
Authentiek, zo duurzaam<br />
mogelijk én voor elk budget.<br />
Prijzen op basis van tweepersoonskamers<br />
per nacht,<br />
tenzij anders vermeld.<br />
1 Java Jack’s Naast een<br />
restaurant heeft eigenaar<br />
Leslie ook een b&b van zijn<br />
huis gemaakt. Prettige<br />
atmosfeer, mooie kamers,<br />
88 Main Street, Rocky<br />
Harbour, tel. 709-4584013 &<br />
905-8758493 (mobiel),<br />
javajacks.ca.<br />
2 Tuckamore Lodge Met<br />
afstand de allerleukste<br />
lodge in Newfoundland. Hier<br />
moet je naartoe. Barbara is<br />
de eigenaresse en zij heeft<br />
alles laten bouwen in 1986.<br />
Een zwaarhouten lodge met<br />
geweldige kamers en een<br />
fraaie eetzaal waar ze het<br />
diner serveren. Je eet samen<br />
met de andere gasten, $ 165-<br />
190 per kamer, (diner:<br />
$ 40), Main Brook, tel 709-<br />
8656361 & 709-8654371,<br />
tuckamorelodge.com.<br />
3 Russell Town Inn Oud<br />
huis, mooie eetzaal, goed<br />
ontbijt, vriendelijke mensen.<br />
Ook een nieuw gedeelte met<br />
twee appartementen, vanaf<br />
$ 180, 134 Coster St. W,<br />
Bonavista, tel +1-888-963-<br />
8282, russelltowninn.com.<br />
4 Quirpon Lighthouse Inn<br />
Hier kom je alleen met de<br />
Zodiac van eigenaar Ed<br />
English. Ver van tevoren<br />
boeken, hij heeft maar tien<br />
kamers. Dit is echt het einde<br />
van de wereld, vanuit de<br />
kamers met uitzicht op zee<br />
zie je de walvissen voorbij<br />
zwemmen, $ 425, Corner<br />
Brook, gps: 51° 38' 27" N, 55°<br />
25' 36" W, tel. 709-6342285,<br />
linkumtours.com.<br />
5 JAG Boutique Hotel<br />
Sfeervol hotel in downtown<br />
St John’s. Veel muziekiconen<br />
aan de muur. Ruime kamers,<br />
goede bedden, 115 George<br />
St W, St. John’s, tel. 709-<br />
7381524. Site, steelehotels.<br />
com.<br />
ETEN EN DRINKEN<br />
6 Java Jack’s Zeker het<br />
leukste tentje in Rocky<br />
Harbour. Leslie heeft een<br />
heel huis omgetoverd tot<br />
restaurant. Lekker gezond<br />
eten, veel groente, heerlijke<br />
wortel-gembersoep,<br />
uitstekende linguine met<br />
veel kreeft, 88 Main Street,<br />
tel. 709-4582710 & 905-<br />
8758493 (mobiel),<br />
javajacks.ca.<br />
7 Rudy’s Vraag Norris<br />
Point in Gros Morne Park<br />
naar een kroeg en ze sturen<br />
je naar Rudy, de enige bar in<br />
de omgeving. Niet te veel<br />
verwachten, gewoon een<br />
paar biertjes drinken met de<br />
locals. Met wat geluk is er<br />
een oldtimer die zijn gitaar<br />
mee heeft en zijn stembanden<br />
schor zingt. Darten kun<br />
je er ook, gps 49° 32' 32" N,<br />
57° 52' 36" W.<br />
8 Seaside Restaurant<br />
De eigenaresse van dit eetplekje<br />
in Trout River geeft je<br />
een uitbundig welkom, vertelt<br />
over de geschiedenis en<br />
uiteindelijk mag je je visje<br />
bestellen. Hoewel, ga beter<br />
meteen voor de kreeft.<br />
Smullen! Tel. 709-4513461,<br />
gps 49° 28' 57" N,<br />
58° 07' 31" W.<br />
9 Mifflin’s Tearoom<br />
Gezellig tentje in Bonavista.<br />
Uitstekende lunch, lekkere<br />
soepen en sandwiches,<br />
5 Ackerman’s Lane,<br />
tel. 709-4682636, mifflinsheritage-inn.weebly.com.<br />
10 Lightkeepers Seafood<br />
Niet het beste restaurant<br />
van Newfoundland, wel van<br />
St Anthony. Wel met het<br />
mooiste uitzicht op de<br />
ijsbergen. Ga voor de<br />
krab! West Street,<br />
tel. 709-4544900,<br />
lightkeepersvikingfeast.com.<br />
11 Daily Catch Wauw, de<br />
kreeften! En smaakvolle<br />
wortel-gembersoep, Hwy<br />
436, Saint Lunaire-Griquet,<br />
tel. 709-6232295,<br />
dailycatch.ca.<br />
12 Lighthouse Picnics<br />
Wandel naar de vuurtoren,<br />
koop een picknickmand met<br />
lekkers en geniet van het<br />
geweldige uitzicht over de<br />
baai, Lighthouse Ferryland,<br />
gps 47° 01' 02" N, 52° 51' 35"<br />
W, tel. 709-3637456,<br />
lighthousepicnics.ca.<br />
VOOR MIJN PLANNING<br />
Reizen naar Newfoundland<br />
Je kunt via Toronto vliegen,<br />
maar ook via Dublin.<br />
Bij Columbus-partner<br />
Vliegtickets.nl krijg je € 20<br />
korting, <strong>columbus</strong>travel.nl/<br />
abovoordeel.<br />
Reizen binnen Newfoundland<br />
Wil je (delen van) je reis door<br />
Newfoundland en Canada<br />
laten organiseren, check dan<br />
de arrangementen van<br />
Columbus-partner NBBS<br />
Reizen, nbbs.nl/rondreis/<br />
canada. Huur een auto of<br />
een camper. Zonder eigen<br />
vervoer is reizen hier onmogelijk.<br />
Bij Columbuspartner<br />
Sunny Cars krijg je<br />
€ 25 korting op je huurauto,<br />
<strong>columbus</strong>travel.nl/<br />
abovoordeel.<br />
BETALEN<br />
Er zijn overal pinautomaten,<br />
ook in supermarkten. Verder<br />
betaal je overal met je<br />
creditcard.<br />
BELLEN EN INTERNET<br />
De meeste horeca bieden<br />
gratis wifi aan.<br />
PAPIEREN<br />
Je hebt een ETA-visum voor<br />
Canada nodig als je per<br />
vliegtuig het land binnenkomt,<br />
travel.gc.ca.<br />
LEZEN<br />
New Found Land van Herbert<br />
F. Hopkins, Lonely Planet<br />
Canada (2017); After icebergs<br />
with a painter van<br />
Louis L. Noble en The story of<br />
Newfoundland van Frederick<br />
Edwin Smith zijn gratis te<br />
lezen als e-book via<br />
gutenberg.org.<br />
KINDEREN MEE?<br />
Ja, kan zeker. Maar niet<br />
te jong meenemen.<br />
De afstanden zijn lang.<br />
COLUMBUS-REPORTERS LARS ANDERSON EN MALOU VAN BREEVOORT GINGEN<br />
HET WATER OP VOOR DE KUST VAN NEWFOUNDLAND<br />
Maak je borst maar nat<br />
Een van de highlights van Newfoundland is Nationaal Park Gros Morne. Je kunt hier in een<br />
zeekajak stappen om fjorden te verkennen, met uitzicht op kliffen en bossen. De meest<br />
toegankelijke fjord is Trout River Pond. Vanwege verraderlijke wind wordt de Western<br />
Brook Pond, met prachtige vergezichten, niet aangeraden door de parkbeheerders.<br />
Gelukkig kun je deze indrukwekkende fjord, uitgesleten door een gletsjer in de ijstijd, op<br />
andere wijze bezoeken. Optie 1: met de boot op pad via Bon Tours, bontours.ca/tour/<br />
western-brook-pond-boat-tour. Vertrek vanaf 49° 47’ 00” N, 57° 50’ 27” W. Om er te komen<br />
moet je eerst nog 45 minuten lopen (3 km) over een grindpad. Zeker reserveren, $ 60 p.p.<br />
Avontuurlijkere optie 2: hiken langs de rafelige randen van de fjord. Je kunt een dagtocht<br />
maken, eindigend bij een van de meest panoramische uitzichten van Noord-Amerika.<br />
Ook kun je kamperen precies op die plek, met barbecue en hopelijk een heldere zonsondergang,<br />
Out East Adventures, kosten daghike $ 275, kamperen met gids $ 460.<br />
Minimaal 4 personen per groep, tel. 709-6609392, outeastadventures.com.<br />
BESTE REISTIJD<br />
Eind juni tm eind september (ervoor en erna is te koud). Ga half juni voor de<br />
ijsbergen en half juli voor de walvissen. Wil je de grootste zekerheid op mooi<br />
weer? Ga in augustus en begin september. (Mei en juni zijn de mistmaanden.<br />
Je kunt zomaar een maand niets zien.) Bij koude winters is de Straat van<br />
Belle Isle bevroren.<br />
j f m a m j j a s o n d Belle Isle<br />
-3 -4 -2 2 6 11 15 16 12 8 4 -1 temperatuur ( 0 C)<br />
148 140 129 110 98 85 75 113 107 136 149 150 neerslag (mm per maand)<br />
REISDUUR 12 UUR VLIEGEN (VIA TORONTO) LANDCODE TELEFOON +1 EET KABELJAUW SURF COLUMBUSTRAVEL.NL/CANADA<br />
091
COLUMBUS SOCIAL<br />
Met Columbus word je social!<br />
VOLG ONS OP SOCIAL MEDIA VOOR UPDATES VAN ONZE REPORTERS EN SPECIALE LEZERSACTIES<br />
YOUTUBE.COM/COLUMBUSMAGAZINE<br />
What the hack!<br />
Out now: onze nieuwe videoserie Columbus<br />
Travel Hacks, boordevol handige reistips en<br />
-weetjes. Starring: hoofdredacteur Mark<br />
Mackintosh en redacteur Tom Aussems.<br />
Volg ze op youtube.com/<strong>columbus</strong>magazine.<br />
INSTAGRAM.COM/COLUMBUSTRAVEL<br />
INSTAGRAM.COM/COLUMBUSTRAVEL<br />
Amanda Korthuis @ragdoll_muffin<br />
Kater Ragdoll is deze week poeslief. Hij wil op reis! Let’s explore the<br />
world! Naast huiselijk en knuffelbaar, dus óók avontuurlijk.<br />
Getagd met @<strong>columbus</strong>travel.<br />
Tina Theunynck @Supertinalein<br />
Not the only one in the house craving travel. In dit huishouden<br />
wordt reizen met de paplepel ingegoten. Jong geleerd, oud gedaan!<br />
Getagd met @<strong>columbus</strong>travel.<br />
094
COLUMBUS SOCIAL<br />
COLUMBUSTRAVEL.NL/WEGDROMERS<br />
I have a dream!<br />
Fantastische landschappen, wilde dieren en levendige straattafereeltjes. Voor onze<br />
nieuwe fotoserie Wegdromers selecteren we elke week de mooiste reisfoto’s van<br />
onze getalenteerde online communityleden. Check <strong>columbus</strong>travel.nl/wegdromers<br />
voor je wekelijkse dosis reisinspiratie. De indrukwekkendste Wegdromers verdienen<br />
zelfs een plekje in ons magazine, zie pagina 142. Heb je zelf ook een Wegdromer?<br />
Post ’m op Instagram met #wegdromer, dan kun jij ook op onze website en in het<br />
magazine komen. Als je dat vóór 1 januari 2019 doet maak je ook nog eens kans op<br />
een reis naar IJsland voor twee personen!<br />
<strong>columbus</strong>magazine<br />
<strong>columbus</strong>travel<br />
reismagazine<strong>columbus</strong><br />
<strong>columbus</strong>travelmagazine<br />
095
CHAPADA DOS VEADEIROS BRAZILIË<br />
Schrijver Ynske Boersma<br />
Fotograaf Marc van Kessel<br />
Instant karma<br />
Van het Braziliaanse nationaal park Chapada dos Veadeiros kregen we<br />
meteen een goed gevoel. Met dank aan het maar liefst twee miljard jaar<br />
oude rotslandschap, natuurlijk, met steile canyons en klaterende watervallen.<br />
Maar ook dankzij de bijzondere mensen, onder wie nakomelingen<br />
van gevluchte slaven en mystici met een voorliefde voor ufo’s.<br />
Op reizigers wacht hier nog een écht stukje onontdekt Brazilië.<br />
098
BRAZILIË CHAPADA DOS VEADEIROS<br />
099
CHAPADA DOS VEADEIROS BRAZILIË<br />
Maanlanding<br />
Waarom de Vale da Lua<br />
‘maanvallei’ heet, behoeft<br />
eigenlijk geen toelichting.<br />
Verspreid in de vallei liggen<br />
gigantische zwarte stenen,<br />
die daar als meteorieten<br />
neergevallen lijken te zijn,<br />
perfect rond geslepen en<br />
warm door de zon. Onder<br />
die stenen stroomt een<br />
ijskoud beekje, dat af en<br />
toe naar boven komt in een<br />
miniwatervalletje.<br />
De enorme hoeveelheid kwarts die<br />
hier onder de grond ligt heeft zo'n<br />
krachtige mystieke energie dat er<br />
ZELFS UFO’S OP AFKOMEN<br />
102
BRAZILIË CHAPADA DOS VEADEIROS<br />
103
CHAPADA DOS VEADEIROS BRAZILIË<br />
Het is vijf uur en de<br />
Cerrado, de tropische<br />
savanne van Brazilië,<br />
is nog donker. Boer<br />
Joaquim zet zijn eerste<br />
koffie van de dag, sterk<br />
en zoet als altijd, en<br />
kleedt zich aan.<br />
#nofilter<br />
Misschien wel de<br />
mooiste waterval van de<br />
Braziliaanse deelstaat<br />
Goiás, net buiten<br />
nationaal park Chapada<br />
dos Veadeiros, is die van<br />
Santa Barbara, bij het dorp<br />
Engenho 2. Verstopt tussen<br />
hoge rotswanden stort het<br />
water in dit turkooizen<br />
natuurzwembad, waar<br />
niets aan is gephotoshopt.<br />
Twee overhemden met scheuren en vlekken over elkaar heen, een te<br />
wijde broek zonder knoop. Tot slot een paar blauwe Havaiana-slippers<br />
aan zijn verweerde voeten, een vervaalde zonnehoed op zijn kortgeknipte<br />
witte kroeshaar, en dan is het tijd om te gaan. Bijna rennend gaat hij de<br />
steile heuvel op die het dorp scheidt van zijn land, ongedurig omkijkend<br />
naar de niet-zo-getrainde reisjournalisten die hem nauwelijks bij kunnen<br />
houden. ‘De bonen zijn klaar om geoogst te worden,’ verklaart hij wanneer<br />
we zijn aangekomen op zijn heuvelachtige stuk grond, omringd door<br />
de bergen van de Cerrado. Kortom, Joaquim wil beginnen.<br />
Joaquim is een Kalunga, een afstammeling van de voormalige Afrikaanse<br />
slaven die hier zo’n 250 jaar geleden een veilig heenkomen<br />
zochten, op de vlucht voor hun slavenhouders. Het was de tijd van de<br />
Braziliaanse gold rush, en bij gebrek aan mankracht verscheepten de<br />
Portugezen duizenden Afrikanen naar het binnenland van Brazilië om ze<br />
daar aan het werk te zetten in de goudmijnen. Degenen die erin slaagden<br />
te ontsnappen verstopten zich diep in de Cerrado, waar ze door de dichte<br />
begroeiing en de steile rotsachtige zo goed als onvindbaar waren voor<br />
hun Portugese uitbuiters. Zó onvindbaar dat het nog 250 jaar zou duren<br />
voordat de Kalunga ontdekt zouden worden – in de jaren zestig van de<br />
vorige eeuw.<br />
Joaquim was al een jaar of twintig toen die buitenwereld zijn gemeenschap,<br />
met de naam Engenho 2, ontdekte. Hij groeide op zonder elektriciteit,<br />
zonder wegen, zonder ooit naar school te gaan. ‘Ik kan met moeite<br />
mijn eigen naam schrijven,’ zegt hij en trekt diep aan zijn pijp, in een<br />
hutje met een palmbladerdak waar hij tijdens de heetste uren van de dag<br />
uitrust van zijn werk op het land. De enigen met wie de ex-slaven wél in<br />
contact kwamen in al die jaren, waren de inheemse stammen van het<br />
binnenland.<br />
104
BRAZILIË CHAPADA DOS VEADEIROS<br />
105
JAMAICA<br />
Caribische Zee<br />
Montego Bay<br />
Negril<br />
Cockpit Country NP<br />
JAMAICA<br />
Blue Mountains<br />
Port Antonio<br />
KINGSTON<br />
Treasure Beach<br />
Caribische Zee<br />
Roadtrippin’ door Jamaica<br />
Fotograaf Hans Moerkens &<br />
schrijver Gerbert van der Aa<br />
EEN REIS NAAR<br />
HET HART VAN JAMAICA<br />
Buffalo soldier, dreadlock Rasta / There was a buffalo soldier / In the heart of America / Stolen from<br />
Africa, brought to America. In het meeslepende Buffalo Soldier zingt Bob Marley over de slavernij, die<br />
onlosmakelijk is verbonden met Jamaica. Wij gaan in de onherbergzame binnenlanden op zoek naar<br />
de overblijfselen en ontdekken een Jamaica dat nog maar weinigen kennen.<br />
120
JAMAICA<br />
121
JAMAICA<br />
122
JAMAICA<br />
Loop een blauwtje<br />
De jarentachtigklassieker<br />
Blue Lagoon met Brooke<br />
Shields werd opgenomen<br />
in de Blue Lagoon, een<br />
baaitje aan de Jamaicaanse<br />
Riviera. Wie wil kan hier<br />
‘raften’. Maar verwacht<br />
geen wildwater. Voor<br />
Jamaicanen is raften<br />
rondvaren op een vlot,<br />
dat wordt voortgeduwd<br />
met een lange stok. Foto:<br />
Reisreporters Esther en<br />
Ron van der Stappen.<br />
Vorige pagina’s<br />
De roots van<br />
de Rasta-beweging<br />
‘Rasta’ komt van Ras Tafari<br />
Makonnen, de echte naam<br />
van keizer Haile Selassie<br />
van Ethiopië. Aanhangers<br />
van de Rasta-beweging<br />
zien Haile Selassie als de<br />
reïncarnatie van Jezus en<br />
als hun verlosser. Ethiopië,<br />
het enige Afrikaanse<br />
land dat nooit werd<br />
gekoloniseerd, is in de<br />
ogen van de Rastafari het<br />
Beloofde Land; zij beogen<br />
de definitieve terugkeer<br />
van afstammelingen<br />
van slaven naar<br />
Afrika. Vrijwel de gehele<br />
bevolking van Jamaica<br />
komt hier oorspronkelijk<br />
vandaan.<br />
123
JAMAICA<br />
Bonen en bananen<br />
Naast het toerisme is ook<br />
de landbouw een belangrijke<br />
inkomstenbron<br />
voor Jamaica. De Blue<br />
Mountain-koffie, geteeld<br />
in de hooglanden van het<br />
eiland, behoort tot de<br />
beste en duurste koffiesoorten<br />
ter wereld. Ook<br />
worden er op Jamaica<br />
veel bananen verbouwd.<br />
‘Jamaicanen behoren in<br />
bijna alles tot de<br />
wereldtop,’ zegt<br />
boswachter Gary<br />
bloedserieus. Net als<br />
veel Jamaicanen heeft<br />
hij geen gebrek aan<br />
zelfvertrouwen. ‘We zijn<br />
gewoon een heel<br />
bijzonder volk.’<br />
Behalve topatleten als meervoudig olympisch sprintkampioen Usain Bolt<br />
en topmuzikanten als Bob Marley brengt het eiland volgens hem ook de<br />
beste metselaars en timmerlui ter wereld voort. En de beste koffie. ‘Er zijn<br />
weinig zaken waar we níét in uitblinken.’<br />
124
JAMAICA<br />
Gary begeleidt ons op een wandeling door de Blue Mountains, een<br />
onherbergzaam bergmassief in het oosten van het land, met pieken tot<br />
boven de tweeduizend meter. De smalle, kronkelende wegen, met veel<br />
haarspeldbochten, snijden er door het dichtbegroeide, tropische regenwoud.<br />
Soms zien we in de diepte het blauwe water van de Caribische<br />
Zee. Maar er zijn ook momenten dat de bergen gehuld zijn in dikke mist,<br />
waardoor het voelt alsof we ons in de Schotse Hooglanden bevinden. Een<br />
totaal andere omgeving dus dan de stranden waarvoor de meeste mensen<br />
naar Jamaica komen.<br />
Takken kraken onder onze voeten, een hagedis glipt weg door het<br />
kreupelhout. Een kolibrie hangt doodstil in de lucht, door zijn vleugels<br />
razendsnel op en neer te bewegen. Ik vraag Gary, in de normale omgang<br />
allesbehalve een opschepper, hoe het kan dat Jamaicanen zo succesvol<br />
zijn. ‘We zijn intelligent en hebben heel veel doorzettingsvermogen,’<br />
antwoordt hij. Maar dat kan niet de enige reden zijn, opper ik. Gary<br />
denkt er kort over na, en zegt dan: ‘Ik weet het niet. Misschien eet Usain<br />
Bolt heel veel bananen?’<br />
We bereiken een open plek in het oerwoud. Omdat er geen mist hangt<br />
zie ik van ongeveer duizend meter hoogte in de diepte hoofdstad<br />
Kingston liggen. Ook de Atlantische Oceaan is goed zichtbaar. In het<br />
centrum van Kingston steekt een aantal torenflats fier de lucht in, een<br />
vrachtschip verlaat de haven. Op een berghelling even verderop staan<br />
een paar houten lodges. ‘Jullie zijn van harte welkom om er te overnachten,’<br />
zegt Gary. Met zo’n fantastisch uitzicht, heb ik daar wel oren naar.<br />
Drinken op betere tijden<br />
In de Blue Mountains bezoeken we een koffieplantage: Craighton Estate.<br />
We bereiken deze prachtige, houten, koloniale villa via een extreem steile<br />
125
JAMAICA<br />
Dat het in<br />
Jamaica economisch<br />
nog niet zo wil<br />
vlotten, komt doordat<br />
we TE WEINIG<br />
KOFFIE drinken<br />
126
JAMAICA<br />
Te kust en te keur<br />
Aan de Jamaicaanse<br />
Riviera liggen de mooiste<br />
stukjes kust van het eiland,<br />
met palmbomen en luxe<br />
strandvilla’s. Verscholen in<br />
de weelderige bossen vind je<br />
heerlijke hotels, van waaruit je<br />
een prachtig uitzicht<br />
hebt over de oceaan.<br />
127
JAMAICA<br />
128
JAMAICA<br />
Ganja,<br />
marihuana,<br />
helpt Rasta's<br />
om goed<br />
te kunnen<br />
NADENKEN.<br />
Het doet ze<br />
beseffen<br />
wat echt<br />
belangrijk<br />
is in het<br />
LEVEN<br />
Als je ergens<br />
moet stranden …<br />
Ten oosten van de<br />
havenstad Port Antonio<br />
vind je een aantal<br />
wonderschone baaien.<br />
Lokale vissers kunnen je<br />
in hun motorboten naar<br />
de mooiste stranden<br />
brengen, zoals Winnifred<br />
Beach, dat in tegenstelling<br />
tot veel andere stranden<br />
vrij toegankelijk is. In<br />
de weekends komen<br />
Jamaicanen hierheen om<br />
feest te vieren.<br />
weg. Op het versgemaaide gazon wappert de Jamaicaanse vlag, de planten<br />
op de hellingen dragen witte bloesem. ‘De koffieplant werd in 1728<br />
op het eiland geïntroduceerd, en sindsdien wordt hier op de plantage<br />
koffie verbouwd,’ vertelt medewerker Alton. Net als bijna alle inwoners<br />
van Jamaica vindt de koffieplant haar oorsprong in Afrika. ‘In Ethiopië,<br />
om precies te zijn,’ voegt Alton toe.<br />
Op de veranda van de villa schenkt hij twee kopjes koffie voor ons in.<br />
Met een kiloprijs van meer dan honderd euro behoort de Blue Mountain-koffie<br />
tot de duurste ter wereld. Vrijwel de hele oogst van Craighton<br />
Estate wordt dan ook geëxporteerd. Aan de muur hangt een foto van een<br />
Japanse handelaar die bijna alle koffie van Craighton Estate opkoopt.<br />
‘Het klimaat is hier precies goed,’ legt Alton uit. ‘Het weer in de Blue<br />
Mountains is stabiel, en daar houden koffieplanten van.’ De dag begint er<br />
normaliter met zon. Maar rond het middaguur trekt de lucht dicht,<br />
waarna de zon halverwege de middag weer aan de hemel verschijnt.<br />
‘Die afwisseling geeft onze Arabica-bonen precies de juiste smaak.’<br />
Op het eiland zelf wordt weinig koffie gedronken, is me de afgelopen<br />
dagen opgevallen. En als cafés of restaurants het al serveren, dan is het<br />
meestal gefilterd. Een goede cappuccino vind je alleen in de betere toeristenhotels.<br />
‘Wij houden meer van rum,’ reageert Alton. Suikerriet, de<br />
grondstof van rum, is net als koffie ruim voorhanden op Jamaica.<br />
Met aanstekelijk enthousiasme vertelt Alton dat hij de Jamaicanen meer<br />
koffie wil laten drinken. ‘Het is een wonderdrank’, zegt hij met twinkelende<br />
ogen. ‘Landen waar veel koffie wordt gedronken, zijn bijna allemaal<br />
hoog ontwikkeld. Dat het in Jamaica economisch nog niet zo wil<br />
vlotten, komt doordat we het te weinig drinken.’ Ik kijk hem twijfelachtig<br />
aan. Meent hij dit, of is het een grap? ‘Ik ben bloedserieus!’ reageert hij.<br />
‘Bijna alle westerse landen consumeren veel koffie. Zoek het maar eens<br />
uit. De cijfers bewijzen mijn gelijk. Koffie drinken resulteert in welvaart.’<br />
Vluchten voor de Britten<br />
De koffie- en suikerrietplantages stammen uit het koloniale tijdperk,<br />
dat duurde van de zestiende tot de negentiende eeuw. Grootmachten<br />
Spanje en Groot-Brittannië, die Jamaica achtereenvolgens bestuurden,<br />
verscheepten honderdduizenden slaven naar het Caribische eiland, en<br />
dwongen ze te werken op de plantages. Regelmatig waren er opstanden,<br />
waarna gevluchte slaven, Maroons, zich verstopten in de onherbergzame<br />
binnenlanden.<br />
Een van die gebieden is Cockpit Country, een ontoegankelijk gebied in<br />
het westen met grotten en onderaardse rivieren. Wij gaan er een vrijwel<br />
onbekend gangenstelsel verkennen in de buurt van Albert Town.<br />
‘Ik hoop dat jullie niet bang zijn aangelegd,’ zegt onze gids Ainsworth.<br />
‘We zullen flink nat worden. En soms moeten we op onze knieën door<br />
smalle gangen kruipen.’<br />
Eenmaal in de grot schijnen Ainsworth en zijn assistent ons met een<br />
zaklamp bij. Als ze het licht even uit doen, is het direct pikdonker. Na<br />
zo’n tien minuten wandelen komen we aan bij een onderaardse rivier,<br />
waar we doorheen moeten waden. Mijn voeten zakken weg in de modder,<br />
maar op aanwijzing van de gids vind ik uitstekende rotspunten waaraan<br />
ik me vast kan klampen. Even later komen we opnieuw bij een rivier.<br />
Deze keer komt het water tot ons middel. Gelukkig is het niet al te koud.<br />
Ainsworth, die in een naburig dorp opgroeide, stamt af van de<br />
Maroons. Ainsworth: ‘De Britten durfden ze niet achterna te komen,<br />
omdat ze bang waren in de grotten te verdwalen. Het is een ingewikkeld<br />
doolhof, met tientallen kilometers aan gangen.’ Als ik vraag hoe goed<br />
Ainsworth zelf de weg kent, begint hij hard te lachen. ‘Maak je geen<br />
129
GRATIS ONLINE KAART • Zet de hotspots van de reportage op je telefoon! Ga naar <strong>columbus</strong>travel.nl/kaart/jamja of scan de QR-code.<br />
EEN ROADTRIP VAN TWEE WEKEN LANGS JAMAICA’S MEEST ONGEBAANDE PLEKKEN<br />
ACHTERHAAL DE GEHEIMEN VAN HET<br />
JAMAICAANSE BINNENLAND<br />
COLUMBUS TRAIL<br />
Het Caribische eiland Jamaica is op muziekgebied al decennialang<br />
toonaangevend. Wereldberoemde muziekstijlen als<br />
reggae — op de kaart gezet door legende Bob Marley — en<br />
dancehall komen er zelfs vandaan. Daarnaast verwierf het<br />
eiland bekendheid als atletieknatie, met sterren als Usain<br />
Bolt en Shelly-Ann Fraser. Maar Jamaica is toch vooral een<br />
bestemming waar je van schitterende subtropische natuur<br />
kunt genieten: dichtbeboste dalen en bergen, diepe grottenstelsels<br />
en fabelachtige stranden met koraalriffen voor<br />
de deur. Begin je roadtrip in Montego Bay, waar ook de<br />
luchthaven ligt. Na een paar dagen aan het strand —<br />
in Montego Bay kun je prachtig duiken en snorkelen — trek<br />
je naar Cockpit Country, een ongebaand berggebied waar<br />
je grotten met onderaardse rivieren bezoekt en logeert<br />
in een eenvoudige b&b. Reis door naar de Jamaicaanse<br />
Riviera, met prachtige baaien en accommodaties. In de<br />
bergen ten zuiden van havenstad Port Antonio vind je talloze<br />
Maroondorpen, waar afstammelingen van gevluchte<br />
slaven wonen. Over wegen met veel haarspeldbochten trek<br />
je daarna de Blue Mountains in, waar je neerstrijkt in<br />
Nationaal Park Holywell. Je kunt hier wandelen of mountainbiken<br />
door tropisch regenwoud. Bezoek een plantage<br />
in de Blue Mountains, waar de beste en duurste koffie ter<br />
wereld wordt geteeld. In Kingston mag je natuurlijk het<br />
voormalige huis van Bob Marley, dat tegenwoordig een<br />
museum is, niet missen. Via Treasure Beach, een relaxed<br />
vissersdorp in het zuidwesten van Jamaica, reis je terug<br />
naar Montego Bay. Laat je niet afschrikken door het soms<br />
arrogante gedrag van de Jamaicanen. Meestal ontdooien<br />
ze snel. Dus onthoud: Don’t worry about a thing.<br />
Bahama's<br />
Florida<br />
JAMAICA<br />
DETAILKAART<br />
Cuba<br />
0 m 60 km 120 km<br />
Dominicaanse<br />
Republiek<br />
Haïti<br />
eten en drinken<br />
slapen<br />
gebaande paden<br />
internationaal vliegveld<br />
Ga snorkelen<br />
Een aantal van de mooiste snorkelplekken ligt bij Montego<br />
Bay; de zichtbaarheid is goed, de watertemperatuur is<br />
hoog en het bulkt er van het onderwaterleven. Je kunt<br />
direct vanaf het strand de zee in, of met de boot naar<br />
bijzondere plekken wat verder uit de kust, vanaf<br />
€ 30 p.p., diveseaworld.com.<br />
Bezoek een atletiekwedstrijd<br />
Even buiten het stadje Falmouth staat een<br />
paars geschilderde school waar Usain Bolt<br />
zijn atletiekcarrière begon. Bijna alle scholen<br />
organiseren regelmatig wedstrijden om<br />
jong talent te stimuleren.<br />
Bezoek het slavernijmuseum<br />
In het museum in Charles Town vind je alles wat je<br />
maar wilt weten over de slavenhandel. De meeste<br />
Jamaicanen hebben Afrikaanse roots. Maar noem<br />
Jamaicanen geen Afrikanen, want dat beschouwen<br />
ze vaak als een belediging, maroons-jamaica.com.<br />
Duik vanaf een hoge rots in zee<br />
Bij Rick’s Café, even buiten de badplaats<br />
Negril, kun je vanaf tien meter<br />
hoogte in zee duiken. Maar minder<br />
hoge plekken om in het water te duiken<br />
zijn er ook. Als je zelf geen zin<br />
hebt, kun je vanaf het terras<br />
de waaghalzen bekijken,<br />
rickscafejamaica.com.<br />
START/EINDE TRAIL<br />
Negril<br />
Waad door een ondergrondse rivier<br />
In de bergen rond Albert Town vind je grotten met<br />
rivieren en watervallen. Soms loop je tot je middel<br />
door het water. Andere koek dan de speciaal voor<br />
toeristen van lichten en trappen voorziene grotten<br />
langs de kust, vanaf € 52 p.p., stea.net.<br />
Volg een yogales aan het strand<br />
Geniet van het uitzicht en kom volledig tot rust op de<br />
stranden bij Treasure Beach. Veel hotels organiseren<br />
elke ochtend cursussen, als de zon nog laag boven de<br />
oceaan staat. Zo begin je topfit en sereen aan een<br />
nieuwe dag, jakeshotel.com.<br />
Montego Bay 5 10<br />
Cockpit Country NP<br />
Albert Town<br />
Lovers Leap 9<br />
Treasure Beach 4 8<br />
JAMAICA<br />
Verdiep je in de Rastabeweging<br />
De Rastafarians, waar onder meer Bob Marley bij hoorde,<br />
willen dat afstammelingen van voormalige slaven terugkeren<br />
naar Afrika. Elders voelen ze zich vreemdelingen.<br />
Overal in Jamaica vind je rasta’s die je, eventueel onder<br />
het genot van een joint, de leer kunnen uitleggen.<br />
Charles Town 2<br />
Port Antonio<br />
Fairy Hill 6<br />
3 Blue Mountains<br />
Boston Bay 1<br />
7<br />
KINGSTON<br />
Ga zonnebaden<br />
Ten oosten van Port Antonio,<br />
aan de Jamaicaanse Riviera,<br />
vind je de mooiste stranden van<br />
het land. Hier ligt ook de Blue<br />
Hole, een beroemde baai waar<br />
onder meer de film Blue Lagoon<br />
met Brooke Shields werd opgenomen.<br />
Internationale<br />
sterren, zoals de Kardashians en<br />
Beyoncé, zijn hier naar verluidt<br />
ook regelmatig te vinden,<br />
frenchmanscove.com.<br />
Wandel over een koffieplantage<br />
De duurste koffiebonen ter wereld komen uit<br />
Jamaica. Ze worden geteeld op plantages in de<br />
Blue Mountains. Een groot deel van de oogst gaat<br />
naar Japan. Zelf drinken Jamaicanen nauwelijks<br />
koffie. Strawberry Hill is een van de oudste,<br />
strawberryhillhotel.com.<br />
Volg een yogales aan het strand<br />
Verdiep je in de Rastabeweging<br />
Wandel over een koffieplantage<br />
Jake’s hotel<br />
REISDUUR 9 UUR VLIEGEN LANDCODE TELEFOON +876 EET JERK CHICKEN DRINK RUM SURF COLUMBUSTRAVEL.NL/JAMAICA<br />
134
JAMAICA<br />
WAAR GA IK SLAPEN?<br />
Authentiek, zo duurzaam<br />
mogelijk én voor elk budget.<br />
Prijzen op basis van tweepersoonskamer<br />
per nacht,<br />
tenzij anders vermeld<br />
1 Great Huts Luxe lodge<br />
aan Boston Beach, in<br />
Afrikaanse stijl. Met de<br />
mogelijkheid om in boomhut<br />
te slapen, vanaf € 55 p.p.,<br />
greathuts.com.<br />
2 Charles Town Homestay<br />
Initiatief van de Maroon<br />
council, die onder meer een<br />
slavernijmuseum runt, vanaf<br />
€ 60 p.p., maroons-jamaica.<br />
com.<br />
3 Rafjam Prachtige b&b bij<br />
Irish Town in de Blue Mountains,<br />
aan de voet van een<br />
waterval. Personeel maakt<br />
lijfspreuk ‘service beyond<br />
expectation’ echter niet<br />
helemaal waar, vanaf € 66<br />
p.p., rafjam.com.<br />
4 Jakes Hotel Smaakvol<br />
hotel bij Treasure Beach aan<br />
de zuidkust, met voor de<br />
geïnteresseerden elke<br />
ochtend een yogales, vanaf<br />
€ 160 p.p., jakeshotel.com.<br />
ETEN EN DRINKEN<br />
5 Peppa’s Restaurant in<br />
een lommerrijke tuin op een<br />
berghelling in Montego Bay.<br />
Mét uitzicht over zee. Zowel<br />
lokale specialiteiten als<br />
internationale keuken, vanaf<br />
€ 10 p.p.<br />
6 Kanopi House Hoort bij<br />
het gelijknamige hotel aan<br />
de befaamde Blue Lagoon.<br />
Biologische keuken, vanaf<br />
€ 20 p.p., kanopihouse.com.<br />
7 Devon House Gevestigd<br />
op een oude koloniale<br />
suikerplantage aan de rand<br />
van Kingston. Verkoopt naar<br />
verluidt het beste ijs van<br />
Jamaica, vanaf € 5 p.p.<br />
8 Jack Sprat Populair bij<br />
locals, op een steenworp<br />
afstand van Jakes Hotel in<br />
Treasure Beach. Ideale plek<br />
om de lokale specialiteit jerk<br />
chicken (gemarineerde kip)<br />
te proberen, vanaf € 10 p.p.<br />
VOOR MIJN PLANNING<br />
Reizen naar Jamaica<br />
TUI vliegt een keer per week<br />
tussen Amsterdam en<br />
Montego Bay. Op de heenweg<br />
maak je een tussenstop<br />
in de Dominicaanse<br />
Republiek. De terugvlucht is<br />
direct. Op Vliegtickets.nl<br />
krijg je als abonnee € 20<br />
korting per boeking,<br />
<strong>columbus</strong>travel.nl/<br />
abovoordeel.<br />
Reizen binnen Jamaica<br />
Vrijwel alle internationale<br />
autoverhuurbedrijven<br />
hebben vestigingen op<br />
Jamaica. Bij Columbuspartner<br />
Sunny Cars krijg je<br />
€ 25 korting op je huurauto,<br />
<strong>columbus</strong>travel.nl/<br />
abovoordeel. Reken op een<br />
huurprijs van ongeveer € 50<br />
per dag. Vervoer per lijnbus<br />
is ook een goede optie,<br />
knutsfordexpress.com.<br />
BETALEN<br />
Er zijn veel pinautomaten op<br />
Jamaica. Maar pinnen met<br />
je Nederlandse bankpas is<br />
niet altijd mogelijk. Gebruik<br />
daarom een creditcard.<br />
BELLEN EN INTERNET<br />
Vrijwel alle restaurants,<br />
hotels en cafés hebben goed<br />
werkende wifi.<br />
PAPIEREN<br />
Geen visum nodig.<br />
PRIKKEN<br />
Vaccinaties voor Hepatitis A<br />
en DTP aangeraden en eventueel<br />
gele koorts. Muggen<br />
verspreiden dengue.<br />
SURFEN<br />
visitjamaica.com,<br />
ontdekjamaica.nl, jhta.org<br />
LEZEN<br />
Jamaica Lonely Planet, 8th<br />
edition (2017) en A brief<br />
History of Seven Killings<br />
(2014) van Marlon James.<br />
OPPASSEN<br />
In de grote steden zijn roofovervallen<br />
een reëel probleem.<br />
Loop daarom<br />
’s avonds niet alleen over<br />
straat. In de sloppenbuurten<br />
van Kingston heb je<br />
sowieso niets te zoeken.<br />
Ook in Montego Bay dien je<br />
DE<br />
GE BAANDE<br />
PADEN<br />
MAAR DAN À LA<br />
Columbus<br />
buiten de uitgaansbuurt Hip<br />
Strip ’s avonds op te passen.<br />
KINDEREN MEE?<br />
Jamaica is uitstekend<br />
geschikt om kinderen mee<br />
naar toe te nemen. Strand<br />
en zee vind je hier in overvloed,<br />
de afstanden tussen<br />
de bezienswaardigheden<br />
zijn klein.<br />
MET LOCALS • BESTE TIMING • KORTE WACHTTIJD<br />
Gebaande paden moet je steeds meer delen met een alsmaar<br />
groeiend aantal reizigers. Dit is het Columbus-alternatief:<br />
GEBAAND PAD: BOB MARLEY MUSEUM<br />
Gevestigd in de voormalige woning van de reggaemuzikant,<br />
bobmarleymuseum.com.<br />
9 COLUMBUS-ALTERNATIEF: BEZOEK EEN REGGAEFEEST<br />
Op het strand van Lovers’ Leap is elke zondagavond een feest<br />
met livemuziek. Ook elders op Jamaica zijn regelmatig<br />
muziekfestivals in de openlucht. Met name in de periode<br />
november tot maart, als de kans op regen het kleinst is.<br />
10 COLUMBUS-ALTERNATIEF: NEEM EEN<br />
DANCEHALLCURSUS<br />
Deze ritmische muziekstijl, de moderne opvolger van<br />
reggae, hoort op de dansvloer vergezeld te gaan van een<br />
soort paringsdans. Artiesten als Sean Paul en Shaggy zijn<br />
de lokale sterren. Onder meer sommige hotels bieden<br />
dancehalllessen aan.<br />
Fotograaf Hans Moerkens<br />
Schrijver Gerbert van der Aa<br />
COLUMBUS-REPORTER GERBERT VAN DER AA OVER …<br />
… de beste plek op aarde<br />
‘Dit was mijn eerste bezoek aan de Cariben, maar door de<br />
vele reizen die ik maakte door Afrika voelde het toch<br />
vertrouwd. Bijna alle Jamaicanen hebben door de slavenhandel<br />
immers Afrikaanse roots. Maar ik zag ook veel<br />
verschillen. Zo is Jamaica veel netter aangeharkt dan de<br />
meeste Afrikaanse landen. Ook vind ik Jamaicanen opvallend<br />
trots. Afrikanen klagen vaak over wat er allemaal<br />
mis is met hun land: armoede, corruptie, oorlog. Velen<br />
zouden het liefst willen emigreren. Jamaicanen daarentegen<br />
vinden hun land vaak de beste plek op aarde.’<br />
BESTE REISTIJD<br />
De winter (december t/m april) is de beste periode om Jamaica te bezoeken,<br />
omdat dan de kans op regen het kleinst is. Ook zijn er in deze periode veel<br />
muziekfestivals in de openlucht. In januari is in Saint Anns Bay bijvoorbeeld<br />
het vermaarde Roots Reggae-concert, rebelsalutejamaica.com. Een andere<br />
aanrader is Rastafari Rootz Fest in december, rastafarirootzfest.com.<br />
j f m a m j j a s o n d Kingston<br />
26 26 26 27 27 28 28 28 28 27 27 26 temperatuur ( 0 C)<br />
29 24 23 39 104 96 46 107 117 181 95 41 neerslag (mm per maand)<br />
MUNTEENHEID € 1 = 153 JMD TIJDSVERSCHIL 7 UUR VROEGER TAAL ENGELS GROOTTE ¼ X NEDERLAND AANTAL INWONERS 3 MILJOEN<br />
135
Lekker wegdromen?<br />
Wegdromer van Antwan Janssen | gefotografeerd in Noorwegen<br />
Wegdromer van Wies Kerkhof | gefotografeerd in Noorwegen<br />
Wegdromer van Karin Mooren | gefotografeerd in IJsland<br />
Wegdromer van Marieke Peerdeman-den Hartog | gefotografeerd in Canada<br />
Wegdromer van Wendy de Waal | gefotografeerd in Finland
Ga naar <strong>columbus</strong>travel.nl/wegdromers<br />
Op onze website vind je sinds kort nóg meer reisinspiratie! De redactie maakt elke week een selectie<br />
van Wegdromers, de mooiste foto’s op onze online reizigerscommunity. We geven deze een ereplekje op<br />
<strong>columbus</strong>travel.nl/wegdromers én in het magazine. Droom bijvoorbeeld lekker weg bij het noorderlicht!<br />
Wegdromer van Ron de Regt | gefotografeerd in Finland<br />
Voor het eerst het poollicht mogen<br />
aanschouwen in Fins Lapland!<br />
Wegdromer van Basjan Spangenberg | gefotografeerd in IJsland<br />
Wegdromer van Thijs van den Burg | gefotografeerd in Spitsbergen
PARTNERS, ADVERTEERDERS<br />
PARTNERS<br />
333travel is al meer dan 17 jaar specialist in verre<br />
reizen op maat. Ervaren reisspecialisten stellen<br />
jouw unieke rondreis, met de accommodaties<br />
en excursies samen op basis van jouw wensen.<br />
Je kunt bij 333travel kiezen uit 17 verre bestemmingen.<br />
Je kunt kiezen uit privérondreizen —<br />
inclusief vliegtickets, vervoer (eventueel met<br />
chauffeur) en verblijf — én uit bouwstenen (zelf<br />
je eigen reis samenstellen). Overnacht in authentieke<br />
bed-and-breakfasts bij locals of in vier- of<br />
vijfsterrenhotels, 0348-441951, 333travel.nl<br />
Riksja Travel is een reisorganisatie van reizigers<br />
voor reizigers, met reizen die het resultaat zijn<br />
van eigen reiservaringen. De individuele, wat<br />
eigenwijze reizen kun je met bouwstenen zelf<br />
samenstellen, 071-5790101, riksjatravel.nl<br />
Beluga Adventures is hét adres voor reizen in de<br />
poolgebieden. Beluga Adventures is een zelfstandige<br />
reisorganisatie gespecialiseerd in reizen in<br />
de beide poolgebieden, Chili, Argentinië, Falkland<br />
eilanden en reizen voor het waarnemen<br />
van walvissen en andere zeezoogdieren,<br />
010-2950126, belugareizen.nl<br />
Dé reisspecialist voor Noordwest-Europa met<br />
verrassend veelzijdige vakanties. Specialist in reizen<br />
(op maat) naar Noorwegen, Zweden, Finland,<br />
Baltische Staten, Denemarken, IJsland, Spitsbergen,<br />
Engeland, Schotland, Wales, Kanaaleilanden<br />
en Ierland. Nieuw bij Buro Scanbrit: Canada!<br />
020 4621040, buroscanbrit.nl<br />
Sawadee Reizen organiseert al 30 jaar groepsreizen.<br />
Sawadee heeft het grootste aanbod<br />
actieve en avontuurlijke rondreizen naar bestemmingen<br />
wereldwijd, 020-4202220, sawadee.nl<br />
Veilig en vertrouwd parkeren op de luchthaven.<br />
Van korte zakenreizen tot lange vakanties.<br />
Welke optie kies jij? schiphol.nl/parkeren<br />
Ontdek de voordelen van all-in autohuur van<br />
Sunny Cars. Reserveer je huurauto bij Sunny Cars,<br />
zonder verborgen kosten, in meer dan 110 landen<br />
wereldwijd. Abonnees ontvangen € 25 korting via<br />
sunnycars.nl<br />
NEEM JE CONTACT OP MET EEN VAN ONZE<br />
PARTNERS OF ADVERTEERDERS? VERMELD DAN<br />
ALSJEBLIEFT DAT JE HUN NAAM HEBT GEZIEN<br />
IN COLUMBUS TRAVEL OF OP ONZE WEBSITE.<br />
DANK JE WEL!<br />
DFDS is de grootste ferry operator van Europa.<br />
Met luxe ferry’s varen ze o.a. van IJmuiden naar<br />
Newcastle, van Duinkerken & Calais naar Dover<br />
en van Kopenhagen naar Oslo, 0255-546666,<br />
dfds.nl<br />
Ruim 30 jaar dé Afrikaspecialist voor privé safari’s<br />
en reizen op maat. Onze expertise zorgt ervoor<br />
dat wij je de vakantie van je leven kunnen<br />
bezorgen! Specialist in individuele reizen naar<br />
Kenia, Tanzania, Uganda, Zambia, Botswana,<br />
Namibië, Zuid-Afrika, Mozambique, Madagaskar,<br />
Seychellen, 020-2012740, jambo.nl<br />
Reizen van nu. Sinds 1927.<br />
Maatwerk in verre reizen. Specialist in individuele<br />
reizen naar de USA en Canada, Afrika, Azië,<br />
Australië, Nieuw-Zeeland, Latijns-Amerika en<br />
de Caribbean, 010-2891891, nbbs.nl<br />
Individuele reizen naar verre bestemmingen.<br />
Bepaal je graag zelf wanneer, hoelang en met wie<br />
je reist? Maak je eigen reis op maat met onze<br />
losse reisblokken. Specialist in Tanzania, Cuba,<br />
Nepal, Maleisië, Jordanië, India, Sri Lanka,<br />
Mexico, Vietnam, Peru, 020-6702656, outsight.nl<br />
Stuur je zintuigen op ontdekkingsreis en neem<br />
een Swarovski Optik-verrekijker mee op je volgende<br />
reis. Swarovski Optik staat voor innovaties<br />
die mensen uit de hele wereld in vervoering<br />
brengen. Swarovski Optik maakt deel uit van<br />
de Swarovski-groep, 0800-0221963. Sponsor van<br />
de Reisreporter-community, swarovskioptik.com<br />
Laat de groepsreis achter je en ontdek de wereld<br />
zélf met Vámonos! Zoek je naar vrijheid tijdens<br />
je reis? Reis je liever niet in groepsverband?<br />
Reis dan met Vámonos Travels en ontdek zelf<br />
de meest bijzondere plekken van deze planeet,<br />
020-6735353, vamonos.nl<br />
Boek je vliegtickets op Vliegtickets.nl en boek<br />
de goedkoopste vliegtickets nu nog goedkoper,<br />
vliegtickets.nl<br />
Onze passie is om de allermooiste reizen voor<br />
u te creëren. Puur genieten en geraakt worden.<br />
Uw persoonlijke gids, van idee naar een<br />
onvergetelijke ervaring! Wij creëren een<br />
‘non-Googleable’ beleving! Xploretravel.nl<br />
ADVERTEERDERS<br />
Air Europa Lineas Aereas (pag. 110), 020-<br />
6554785, aireuropa.com / DFDS Seaways (pag.<br />
16), 0255-546666, dfdsseaways.nl / Fjällräven<br />
(pag. 148), +46 660266200, fjallraven.nl / Icelandair<br />
(pag. 147), 020-5213955, icelandair.nl /<br />
Jambo Safari Club (pag. 92 & 93), 020-2012740,<br />
jambo.nl / Marketing Oost (pag. 48), 038-<br />
4216798, marketingoost.nl / Namasté Reizen<br />
(pag. 44), 015-2571803, namaste-reizen.nl / NBBS<br />
(pag. 136), 010-2891891, nbbs.nl / One Business<br />
(pag. 112), 020-2248000, onebusiness.nl / Out-<br />
Sight Travel (pag. 137), 020-6702656, outsight.nl<br />
/ Schiphol Parking (pag. 2, 3 & 16), 0900-0141<br />
(€ 0,40 p/min.), schiphol.nl/parkeren / Südtirol<br />
(pag. 70 t/m 73, 118 & 119), +39 0471 999 999,<br />
suedtirol.nl / Sunny Cars (pag. 16 & 114), 023-<br />
5669696, sunnycars.nl / Tenzing Travel (pag. 50<br />
& 51), 020-3989398, tenzingtravel.nl / TUI Nederland<br />
(pag. 138, 139 & 140), 088-0885885, tui.nl /<br />
Turismo de Andalucia (pag. 68), andalucia.org /<br />
Vakantiebeurs (pag. 60), 030-2955911, vakantiebeurs.nl<br />
/ Vliegtickets (pag. 4, 5 & 16), 0900-<br />
9556, vliegtickets.nl<br />
144
COLOFON<br />
OP DE COVER<br />
Dát is nog eens lekker wakker<br />
worden, in je eigen iglo in Zermatt,<br />
Zwitserland. Foto: Max Meunch.<br />
Is het jou al opgevallen dat onze<br />
abonneecover afwijkt van onze<br />
winkelcover? Dit is de abonneecover;<br />
visueel rustiger, zonder<br />
streepjescode. Een echt<br />
bewaarnummer.<br />
Columbus Travel© is een uitgave van Uitgeverij Columbus BV, Spaklerweg 53, 1114 AE Amsterdam.<br />
Columbustravel.nl, info@<strong>columbus</strong>magazine.nl (niet voor abonnementen) Uitgever Hanneke Heeren<br />
Redactie Mark Mackintosh (hoofdredacteur), Tom Aussems, Pim Westenberg Vormgeving Marije van<br />
de Vlekkert, Manon Suykerbuyk Fotografie Malou van Breevoort, Stijn Hoekstra, Marc van Kessel,<br />
Hans Moerkens, Marije van de Vlekkert / Pag 019 Mirjageh / Pag 054 Vecteezy / Pag 062-063 Lapland<br />
resorts / Pag 064-065 Paul Hermann / Pag 066 Avioraz Aan dit nummer werkten mee Gerbert van<br />
der Aa, Lars Anderson, Ynske Boersma, Simone Eckhardt, Geert Jan Hahn, Rachel Henst, Janneke<br />
van Maanen, Josefien Matulessy, Jan Willem Papo (corrector) Internet Harm van Kessel, Saphira<br />
Siahaya-Ursepuny, Ikaro Ten Bosch Advertentiemarkt Matthieu van der Heiden, matthieu@<br />
<strong>columbus</strong>magazine.nl, Saskia Broersma, saskia@<strong>columbus</strong>magazine.nl, Bob Stultiens, bob@<br />
<strong>columbus</strong>magazine.nl Traffic Emmy Bekker, sales@<strong>columbus</strong>magazine.nl Marketing Talitha Marges<br />
Abonnementen Columbus verschijnt acht keer per jaar. Nieuwe abonnementen <strong>columbus</strong>travel.nl/<br />
abo of postbus 23620, 1100 EC Amsterdam Vragen over je abonnement Tel. 085-8888313 (op<br />
werkdagen tussen 9.00 en 17.00 u), klantenservice@<strong>columbus</strong>magazine.nl. België: tel. +31 (0)78-<br />
480911. Abonnementsprijs per jaar (8 nummers): Nederland en België € 47,50, overig Europa € 79,95,<br />
buiten Europa € 123,50. M.i.v. van editie 78 bedraagt de prijs van een jaarabonnement € 49,99 bij<br />
betaling per automatische incasso (NL). Het bedrag op uw factuur kan hierdoor afwijken van het<br />
bovenstaande. Cadeau-abonnementen stoppen na de abonnements periode automatisch.<br />
Met uitzondering van cadeau-abonnementen, geldt voor het beëindigen van een abonnement<br />
een opzegtermijn van drie maanden voor afloop van de abonnementsperiode. Na de eerste<br />
abonnementsperiode wordt het abonnement omgezet in een abonnement voor onbepaalde tijd.<br />
Adreswijzigingen of andere wijziging in gegevens of voor het opvragen van je abonneenummer:<br />
<strong>columbus</strong>travel.nl/abonneeservice. Welkomstcadeaus zolang de voorraad strekt. Indien het<br />
welkomstgeschenk niet meer voorradig is, wordt automatisch het kortingsabonnement gekozen.<br />
Drukkerij Senefelder Misset Doetinchem Losse verkoop Nederland Columbus kost € 5,95 per editie<br />
in de losse verkoop, Aldipress, tel. 030-6660611 Losse verkoop België AMP, tel. (+32) 25294400<br />
© Uitgeverij Columbus BV 2018 Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden<br />
verveelvuldigd en/of openbaargemaakt, door middel van druk, kopie, microfilm, of op welke<br />
wijze dan ook zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever. Columbus is een<br />
geregistreerd handels merk van Uitgeverij Columbus BV. Insturen redactioneel materiaal Uitgeverij<br />
Columbus BV is niet verantwoordelijk voor ongevraagd ingestuurd redactioneel materiaal.<br />
Ongevraagd materiaal wordt niet teruggezonden. Voor het aanbieden van redactioneel materiaal<br />
of het indienen van ideeën en verzoeken, zie <strong>columbus</strong>travel.nl/contact.
Een sneak preview van de volgende<br />
DE MOOISTE REIZEN WEG VAN DE MASSA<br />
Editie 78 valt op<br />
29 december bij abonnees<br />
op de mat en ligt op<br />
3 januari in de winkel.<br />
2019<br />
WORDT<br />
JOUW<br />
REISJAAR<br />
DE MUST-HAVE ERVARINGEN<br />
EN MUST-DO ACTIVITEITEN OP<br />
DE MUST-SEE REISBESTEMMINGEN<br />
146
Change language