augustus 2017 nummer 4

Afb. 10: Bij de zeldzame Gibbaeum (Muiria) hortenseae uit de Kleine Karoo, zijn de bladparen
zo volkomen vergroeid dat de bloemen zich een weg naar buiten moeten forceren
kan aannemen. Daar komt nog bij dat de
wind zand en andere deeltjes met zich meevoert,
waardoor planten, met name zaailingen,
beschadigd worden en beschermende
haren en waslagen verdwijnen. Pal op de
grond is de windsnelheid nul en hij wordt
groter bij toenemende hoogte. Het spreekt
dus voor zich dat hoe lager een plant is,
des te minder hij van de wind te lijden zal
hebben.
Kleine stammen en bladeren hebben
een relatief grotere oppervlakte dan grote
exemplaren. Een nadeel daarvan is dat
ze naar verhouding meer verdampen en
meer gevoelig zijn voor oververhitting. Vele
dwergsucculenten hebben min of meer bolvormige
bladeren en stengels, waardoor dat
probleem wordt verminderd. Als het om het
verminderen van transpiratie gaat, is een
bol de ideale vorm, omdat hij een minimale
oppervlakte combineert met een maximale
inhoud. In sommige gevallen zijn bladparen
bijna geheel vergroeid, zodat ieder paar
er uitziet als een bol. Dicht opeengepakte
bladeren of stammetjes kunnen vergelijkbare
resultaten opleveren. De oppervlakte van
een plat blad is ongeveer 40x groter dan die
van een perfecte bol met dezelfde inhoud.
Verdamping kan ook worden verminderd
doordat een plant zich in de grond verstopt.
In het droge seizoen zijn planten soms
helemaal onzichtbaar doordat ze verborgen
zitten onder zand en stof. Pas als de
lichaampjes zich aan het begin van de regenperiode
opnieuw vullen, komen ze weer
tevoorschijn. Proeven hebben laten zien dat
bij Lithops het waterverlies bij planten die in
de grond zijn teruggetrokken, ongeveer een
vijfde deel lager is dan wanneer ze zich in de
open lucht bevinden. Bovendien worden de
dagelijkse temperatuurschommelingen in
de bladeren verminderd. Dat is belangrijk tijdens
het warmste deel van de dag, wanneer
de plantendelen die dieper zitten, koeler blijven
dan de delen dichter bij de oppervlakte.
Het heeft ook nadelen om je in de grond
te verstoppen. Doordat er minder bladoppervlak
aan het licht is blootgesteld, wordt
de fotosynthese verminderd en dus de groei
vertraagd.
De bekende vensterplanten hebben een
manier gevonden dit probleem te verminderen.
Deze planten komen bijna uitsluitend
voor in de Succulent Karoo en zijn beperkt
174
Succulenta jaargang 96 (4) 2017