27. Hoger beroepsonderwijs in 2030_ vier toekomstscenario's

Deel V Toekomstscenario’s voor het hoger beroepsonderwijs
die tijdens de coronacrisis waren ingezet, in de vorm van een grootschalig
herstelprogramma. Hetzelfde gebeurde in enkele Europese landen, maar dat
werd in 2022 structureel door de Europese Unie overgenomen. Daarbij werden
de investeringen voor verreweg het grootste deel via opkoopprogramma’s
van staatsobligaties door de centrale banken gefinancierd. Beide
investeringsprogramma’s waren echter niet primair economisch van aard.
Om de extra uitgaven te rechtvaardigheden, werden de programma’s zowel
in Amerika als in de Europese Unie als een ‘green new deal’ gepresenteerd,
waarvan de focus op een versnelde transitie naar een duurzame en circulaire
economie lag.
Met deze herstelaanpak werd een belangrijke beleidsmatige basis gelegd
voor de rol van de overheid in 2030, maar de culturele omslag die daarin
doorslaggevend was, liet zich op dat moment nog lastig ontwaren. Want
hoewel deze op de achtergrond al onderweg was, deed de felle kritiek op
de groene industriepolitiek vanuit neoliberale, rechts-conservatieve en
populistische hoek aan het begin van de jaren ’20 aanvankelijk vermoeden
dat deze activistische rol van de overheid niet vol te houden was. Niet dat
die kritiek op het moment zelf iets uithaalde. De staat van de economie was
namelijk veel te kwetsbaar om tegen grootschalige overheidsinvesteringen te
stemmen. Maar omdat de dominante rol van de overheid en de groene focus
van haar investeringsprogramma zo controversieel was, was het moeilijk te
bevroeden dat die kritiek in 2030 vrijwel volledig zou zijn verstomd.
Maar onder de oppervlakte was de demografische verschuiving die in de
tweede helft van de jaren ’20 een culturele kentering teweeg had gebracht, al
gaande. De laatste babyboomers (geboren in 1955) gingen in 2025 allemaal
officieel met pensioen. Daarmee werd de grootste en rijkste generatie ooit
opeens afhankelijk van een economie en maatschappij waar zij zelf geen
grote verantwoordelijkheden en invloed meer in hadden. Ze deden nog wel
actief mee, maar hadden niet de macht. De verantwoordelijkheden en de
invloed van de millennials en generatie Z groeide daarentegen gestaag. En zij
waren, zacht gezegd, niet bepaald onder de indruk of tevreden over de staat
waarin de babyboomers de wereld voor hen hadden achtergelaten.
Naarmate de jaren ’20 voortschreden, kwamen de politieke leiders en
opiniemakers uit deze jongere generaties tot wasdom. Ze reageerden steeds
minder op de onderwerpen waar de babyboomers zich mee bezighielden
(vermogen, pensioenen en recreatiemogelijkheden) en agendeerden steeds
32