Gorinchem landschapsplan
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
LANDSCHAPSPLAN<br />
LINGEOEVERS<br />
30.3.2021<br />
david habets, berte daan, anna fink<br />
1
LANDSCHAPSPLAN<br />
LINGEOEVERS<br />
INHOUDSOPGAVE<br />
Inleiding<br />
5<br />
Deelgebied 3: Arkelsedijk<br />
41<br />
Kernkwaliteiten<br />
7<br />
Deelgebied 4: Centraal Magazijn (Lingezuid 2)<br />
55<br />
Cultuurhistorie<br />
9<br />
Principes Landschapsplan algemeen<br />
57<br />
Landschap en ecologie<br />
13<br />
Kunst<br />
59<br />
Mobiliteit<br />
15<br />
Placemaking<br />
61<br />
aangepaste versie, maart 2021<br />
david habets, berte daan, anna fink<br />
in opracht van gemeente gorinchem<br />
Ambitiekaart<br />
Deelgebieden en fasering<br />
Deelgebied 1: Jaagpad<br />
Deelgebied 2: Brug en Lingepark<br />
17<br />
19<br />
21<br />
33<br />
Beplanting<br />
Bronnen<br />
63<br />
67
INLEIDING<br />
<strong>Gorinchem</strong> groeit. Vlak boven de historische binnenstad liggen kansen<br />
voor nieuwe, binnenstedelijke ontwikkeling. De nieuwe identiteit bouwt<br />
voort op het industriële verleden: een oorspronkelijke, eigenstandige en<br />
ongepolijste plek in de stad. Maar anders dan nu opent het gebied zich<br />
naar buiten en verbindt het zich met de omgeving. Het gebied Arkelsedijk<br />
wordt getransformeerd tot een hoogwaardig stedelijk woongebied<br />
(geïnspireerd door het industriële verleden van het wereldbefaamde de<br />
Vries Robbé) waarbij nadrukkelijk verbinding wordt gezocht met de Linge.<br />
De Arkelsedijk wordt deels autovrij gemaakt en verbindt de nieuw wijk als<br />
dijk park met de Lingewijk, zodat uitwisseling ontstaat en de Linge ook<br />
vanuit hier goed beleefbaar wordt. De Linge wordt kwalitatieve drager en<br />
nieuwe ecologische verbinding tussen het 60 jaar oude natuurgebied in het<br />
buitengebied en de Merwede.<br />
Linge & Arkelsedijk 1925<br />
Het <strong>landschapsplan</strong> vormt een kader voor de transformaties in de gebieden<br />
langs de oevers die gaan plaatsvinden. Deze transformatie zal gefaseerd<br />
in de tijd plaats, zo ook de planvorming. Het <strong>landschapsplan</strong> dient als<br />
onderligger voor de planvorming van de deelgebieden en zorgt voor<br />
continuïteit en waarborgt de kwaliteiten van de groene Linge.<br />
4 5
KERNKWALITEITEN VAN<br />
DE LINGE IN GORINCHEM<br />
De riviernatuur van de lommerrijke rivier de Linge en haar dijken met<br />
daarlangs het cultureel erfgoed van bedrijven van wereldfaam zoals<br />
de Vries Robbé en de suikerraffinaderij Hollandia vormen de kern van<br />
identiteit van het gebied: een plek waar de beleving van industrie en natuur<br />
elkaar versterken.<br />
• Volkstuinen, Lingewijk, begraafplaatsen en de vestingwerken<br />
• Landschapskamers van groene dijken en bruggen<br />
• Cultureel erfgoed van de Vries Robbé en de Hollandia<br />
• De groene rivier in de stad 60: jaar een unieke rivierecologie<br />
publieke werken<br />
volkstuinen, Lingewijk,<br />
begraafplaatsen en de vestingwerken<br />
Landschapskamers van groene dijken<br />
en bruggen<br />
Cultureel erfgoed van de Vries Robbé<br />
en de Hollandia<br />
De groene rivier in de stad 60: jaar<br />
een unieke rivierecologie<br />
7<br />
> Eerste schets voor de ecologische<br />
oevers van de Linge
3<br />
4 5<br />
6<br />
CULTUURHISTORIE<br />
De geschiedenis van <strong>Gorinchem</strong> tekent zich door de strijd met water en de<br />
markt- en doorvoerstad die het werd dankzij het water (lees veel meer in<br />
de prachtige cultuurhistorische verkenning van SteenhuisMeurs, 2020). De<br />
Linge stroomt vanuit het achterland, door het hart van de stad richting de<br />
Merwede. Er liggen grote kansen om langs deze hele strekken het verhaal<br />
van <strong>Gorinchem</strong> en de Linge te vertellen.<br />
• De binnenstad van <strong>Gorinchem</strong> bestaat uit een zogenoemde Bovenstad<br />
en Benedenstad. In de bovenstad zijn plaatselijk directe lijnen (stegen)<br />
dwars op de Linge, in de benedenstad loopt een brede kade langs de<br />
rivier.<br />
• De vestingwerken markeren de rand van de binnenstad als zeedijken<br />
1<br />
2<br />
• Historisch hart van de locatie is gevormd door staalbedrijf De Vries<br />
Robbé. 1/4 van de bevolking van <strong>Gorinchem</strong> was hier werkzaam.<br />
• Het verhaal van De Vries Robbé leeft nog steeds in het collectief<br />
geheugen van <strong>Gorinchem</strong>.<br />
• oorspronkelijk lag een doorgaand jaagpad langs de Linge aan de<br />
westzijde<br />
1. Bovenstad-Benedenstad<br />
2. Fortwallen van de stad<br />
3. Relicten van de Vries Robbé<br />
4. Hollandia<br />
5. Historisch Jaagpad<br />
• Zie ook: cultuurhistorische verkenning, SteenhuisMeurs, 2020.<br />
6. Groene dijken in de stad<br />
8 9
CULTUURHISTORIE EN PUBLIEKE RUIMTE<br />
Met de relicten van het industrieel verleden langs de Linge kan het verhaal<br />
van <strong>Gorinchem</strong> en de Vries Robbé verteld worden. In de planvorming<br />
benadrukken wij dan ook dat het een belangrijk moment is deze laag in de<br />
geschiedenis van de stad niet uit te wissen, maar de pracht en schoonheid<br />
van deze relicten te integreren in de nieuwe planvorming. Zoals op vele<br />
plekken in Nederland (GWL-terrein Amsterdam, Strijp-R Eindhoven,<br />
Binnenhavens Deventer) waarborgen deze loodsen, transformatorhuisjes,<br />
staalconstructies de karakter en het verhaal van deze plek.<br />
1<br />
• Veel bebouwing uit de tijd van De Vries Robbé is inmiddels gesloopt.<br />
3<br />
5<br />
2<br />
• Nog een aantal bijzondere elementen uit de tijd van De Vries Robbé<br />
aanwezig (zie links). Deze behouden en integreren in de nieuwe<br />
bebouwing kan een belangrijke kernkwaliteit worden voor de nieuwe<br />
ontwikkeling.<br />
Relictenkaart SteenhuisMeurs – interessante<br />
objecten uit de tijd van De Vries Robbé:<br />
1. Scheepswerf De Vries Robbé<br />
2. Loods De Vries Robbé<br />
3. Transformatorgebouw<br />
4. Verplaatst Rotondegebouw Merkelbach<br />
5. Originele glazen puien achter golfplaten<br />
verscholen<br />
4<br />
• Direct ten westen ligt de Lingewijk - gebouwd door De Vries Robbé<br />
voor de toenmalige werknemers. Het verhaal van De Vries Robbé kan<br />
versterkt worden door de verbindingen tussen de Linge en de Lingewijk<br />
te versterken. De historie van deze plek kan veel voor toekomstige<br />
ontwikkelingen betekenen.<br />
• Zie ook: Rapport Linge <strong>Gorinchem</strong>, SteenhuisMeurs, 2020.<br />
11
3.<br />
1.<br />
5.<br />
LANDSCHAP EN ECOLOGIE<br />
De riviernatuur van de Linge is uniek en is al zestig jaar erkend als<br />
belangrijke Nederlands natuurgebied. De dijken (met de prachtige<br />
monumentale platanen) en de oevers bieden een uniek habitat. De nieuwe<br />
planontwikkeling kan kansen bieden voor de ecologie van buitengebied tot<br />
aan de Merwede. Wonen aan de nieuwe groene Linge kan een uniek en<br />
eigentijds woonmilieu opleveren. Samenwonen met de bever in de stad!<br />
4.<br />
2.<br />
• In het plangebied treffen natuur en industrie op elkaar.<br />
• gebied sluit aan bij Natura 2000 gebied aan Noordzijde, Merwedenatuur<br />
aan de zuidzijde.<br />
• Habitatrichtlijnen van het Natura2000 gebied heeft 5 soorten die centraal<br />
staan: de bittervoorn, de grote modderkruiper, de kleine modderkruiper,<br />
kamsalamander en de bever.<br />
1. Natte verbinding A15<br />
2. Oeververbinding west<br />
3. Natte verbinding<br />
4. Vleermuis route<br />
5. Natura2000 Linge<br />
• De vleermuisroute langs de monumentale platanen van de Arkelsedijk is<br />
essentieel.<br />
• Dijknatuur, gemaaide dijken en het sterke raamwerk van platanen is<br />
karakteristiek<br />
13
MOBILITEIT<br />
4.<br />
De nieuwe ontwikkelingen bieden grote kansen om langs de west- en<br />
oostoever van de Linge nieuwe langzame routes voor voetgangers<br />
en fietsers te maken. En in alle rust vanaf de stadswallen naar het<br />
buitengebied langs de Linge te struinen.<br />
1.<br />
2.<br />
Autoverkeer zal minimaal en zo efficiënt mogelijk ontsloten worden. Een<br />
belangrijke aandachtspunt is hierbij dat de dijken als landschappelijke<br />
elementen leesbaar blijven in het landschap. De nieuwe brug zal met zorg<br />
en precisie in het landschap opgenomen moeten worden.<br />
5.<br />
• Continuiteit voor langzaam verkeer langs de westzijde van de Linge<br />
vanuit de binnenstad tot aan Natura 2000 gebied<br />
3.<br />
• Nieuwe brugverbinding om wijken aan weerszijden van de Linge te<br />
verbinden<br />
• Fietsroute aan oostzijde Linge volgt de oever; plaatselijk de Spijksedijk<br />
• Nieuwe verbinding aan oostzijde onder de A15 door (Spijksepad)<br />
• Smalle verbindingen over de dijk, tussen Linge en achterliggende wijken<br />
1. Nieuw Jaagpad (west)<br />
2. Nieuwe Lingebrug<br />
3. Fort route (oost)<br />
4. Spijksepad<br />
5. Verbindingen met de Lingewijk<br />
14 15
AMBITIEKAART<br />
1 GROENE RIVIER IN DE STAD<br />
2 STAD AAN DE RIVIER<br />
3 GOEDE TOEGANG TOT HET<br />
WATER VOOR IEDEREEN<br />
• robuuste groene oevers met<br />
intieme plekken en een plein aan<br />
de rivier<br />
• publiek jaagpad van stad naar<br />
Natura2000<br />
• solitaire en boomgroepen<br />
herintroduceren<br />
• publieke ruimte gericht op de<br />
lengte van de Linge<br />
• historie van De Vries Robbé laten<br />
spreken<br />
• groene kamers tussen de dijken en<br />
bruggen<br />
• de mens kan individueel of<br />
gezamelijk genieten van het water<br />
• ontspannen verbindingen met de<br />
Lingewijk en het Wijdschild<br />
• publieke ruimte die zorg draagt<br />
voor binding in de wijk<br />
• groene verbindingen Oost-West<br />
versterken<br />
17
DEELGEBIEDEN EN FASERING<br />
Het <strong>landschapsplan</strong> vormt een kader voor de transformaties in de gebieden<br />
langs de oevers die gaan plaatsvinden. Deze transformatie zal gefaseerd<br />
in de tijd plaats, zo ook de planvorming. Het <strong>landschapsplan</strong> dient als<br />
onderligger voor de planvorming van de deelgebieden en zorgt voor<br />
continuïteit en waarborgt de kwaliteiten van de groene Linge.<br />
Het realiseren van het publieke jaagpad en het ontwerp van de nieuwe<br />
Lingebrug hebben de prioriteit en zijn randvoorwaardelijk voor het verder<br />
uitwerken van de planlocaties.<br />
1. Publiek jaagpad langs de Linge<br />
2. Nieuwe Linge-brug<br />
3. Ontwikkeling Arkelsedijk<br />
4. Linge-Zuid 2 ontwikkeling<br />
5. Herontwikkeling bouwmarkten<br />
6. Integrereren vrijplaatsen<br />
7. Spijkse steenoven ontwikkeling<br />
8. Corbion herontwikkeling<br />
9. Ecologische verbinding A15<br />
19
F245<br />
F253<br />
F254<br />
F265<br />
F266<br />
F267<br />
F268<br />
F1464<br />
F250<br />
F251<br />
F252<br />
F264<br />
F263<br />
F256<br />
F257<br />
F246<br />
F247<br />
F248<br />
F249<br />
F258<br />
F259<br />
F260<br />
F261<br />
F273<br />
A<br />
A7029<br />
A6254<br />
A6277<br />
A7030<br />
A6395<br />
A7028<br />
F3048 F3051<br />
F878<br />
hekwerk 3m<br />
DEELGEBIED 1<br />
JAAGPAD (WESTELIJKE OEVER)<br />
Het publiek jaagpad is het eerste project waarmee de Linge oevers terug<br />
aan de stad, haar bewoners en de natuur gegeven worden. We streven<br />
naar continuïteit van de stadswallen tot aan het buitengebied. Een<br />
genereus ecologisch profiel met royaal ruimte voor fietsers en voetgangers<br />
om de Lingeoevers te beleven.<br />
F4476<br />
F4466<br />
F4808<br />
F4463<br />
F4479<br />
F4473<br />
F4737<br />
F3677<br />
F815<br />
F816<br />
F817<br />
F818<br />
F819<br />
F807<br />
F796<br />
F795<br />
F797<br />
F806<br />
F794<br />
F798<br />
F793<br />
F805<br />
F799<br />
F1451 F1450<br />
F792<br />
F804<br />
F791<br />
F790<br />
F803<br />
F4450<br />
F789<br />
F802<br />
F788<br />
F787<br />
F801<br />
F786<br />
F4451<br />
F785<br />
Percelen (groen)<br />
F800<br />
F784<br />
F783<br />
F1452<br />
F782<br />
F3345<br />
F233<br />
F316<br />
F3665<br />
F781<br />
F874<br />
F3346<br />
F3667<br />
F4158<br />
A6276<br />
F744<br />
F317<br />
F318<br />
F319<br />
F320<br />
F3637<br />
F3636<br />
A6032<br />
F1449<br />
F239<br />
A6280<br />
A6117<br />
A6250<br />
A6251<br />
A6249<br />
A6248<br />
A6247<br />
A6246<br />
A6245<br />
A6244<br />
A7455<br />
A7456<br />
F3657<br />
A6962<br />
F73<br />
min +3.00<br />
F4807<br />
F3666<br />
F321<br />
water +0.00-0.05<br />
water +0.00-0.05<br />
• oeverzone minimaal 14 meter breed van de vestingwerken tot aan de A15<br />
F4869<br />
F4871<br />
F4883<br />
F4891<br />
F4893<br />
F4889<br />
F4887<br />
F4897<br />
F4886<br />
F4890<br />
F4885<br />
F4896<br />
F4888<br />
F4892<br />
F4895<br />
F4894<br />
F875<br />
F3011<br />
F3012<br />
F240<br />
A6281<br />
A6283<br />
A7454<br />
variabel<br />
Arkelsedijk ontwikkeling<br />
pad 4m oeverzone 6-8m (max 1/3) 2m<br />
Corbion-terrein<br />
variabel<br />
pad 4m oeverzone 8m (max 1/3) 2m<br />
• langzaam verkeer, doorgaande route voor voetgangers en fietsers van de<br />
stad tot aan het buitengebied<br />
• licht afgestrooid asfalt<br />
F4796<br />
F777<br />
F4810<br />
F4795<br />
F311<br />
F4776<br />
F4532<br />
F4543<br />
F4536<br />
F4534<br />
F4535<br />
F4533<br />
F4542<br />
F4531<br />
F4540<br />
F4539<br />
F4538<br />
F4541<br />
F4530<br />
F4529<br />
F4470<br />
F3009<br />
F3631<br />
F4371<br />
F4370<br />
F4369<br />
F1459<br />
F1460<br />
F324<br />
F334<br />
F327<br />
F331<br />
F332<br />
F333<br />
F328<br />
F329<br />
F330<br />
F241<br />
F243<br />
F244<br />
F255<br />
F1463<br />
A6282<br />
A6284<br />
15437<br />
A6943<br />
A6499<br />
A6239<br />
A6520<br />
A6241<br />
F4786<br />
F4537<br />
F780<br />
min +3.00<br />
• 4 meter breed voetgangers en fietspad<br />
F4785<br />
F4992<br />
F4306<br />
F4346<br />
F779<br />
F1461<br />
A6956<br />
A6481<br />
A6480<br />
water +0.00-0.05<br />
F4811<br />
F4905<br />
F4345<br />
variabel<br />
pad 4m oeverzone 6-8m (max 1/3) 2m<br />
• ecologische natte verbinding 8-10 m ecologische oeverzone, helling<br />
minimaal 1:3<br />
F4784<br />
F4783<br />
F4780<br />
F4781<br />
F3885<br />
F4782<br />
F4287<br />
F4288<br />
F4289<br />
F4290<br />
F4291<br />
F4292<br />
F4293<br />
F4294<br />
F4295<br />
F4296<br />
F4348<br />
F4347<br />
F4904<br />
F4159<br />
A6113<br />
A6114<br />
A7433<br />
A7435<br />
F3599<br />
min +3.00<br />
• nieuwe afscheiding bij Corbion om de veiligheid op het terrrein te<br />
waarborgen<br />
F461<br />
F3884<br />
F3886<br />
F3352<br />
F4297<br />
F4298<br />
F4299<br />
F4300<br />
F4301<br />
F4302<br />
F4303<br />
F4304<br />
F339<br />
F3301<br />
A7446<br />
variabel<br />
pad 4m oeverzone 6-8m (max 1/3) 2m<br />
water +0.00-0.05<br />
21<br />
publieke oeverzone minimaal 14 meter breed van de<br />
vestingwerken tot aan de A15 perceel langs de Linge<br />
oever vrijhouden als publieke ruimte<br />
F870<br />
F4409<br />
F4408<br />
F4407<br />
F4406<br />
F4405<br />
F4404<br />
F4414<br />
F4410<br />
F4401<br />
F4400<br />
F4411<br />
F4412<br />
F4399<br />
F4398<br />
F4413<br />
F4402<br />
F4415<br />
F3664<br />
A6110<br />
A7047<br />
A6111<br />
8385<br />
F4397
obuuste ecologische oevers natuurlijke oevers Linge Natuurlijke oevers en cultuurhistorie<br />
22 23
CONTINUÏTEIT VAN BINNENSTAD TOT ONDER DE A15<br />
min +3.00<br />
water +0.00-0.05<br />
variabel<br />
pad 4m oeverzone 6-8m (max 1/3) 2m<br />
doorsnede 1 Arkelsedijk – brandweerkazerne<br />
water +0.00-0.05<br />
minimaal 1:3<br />
minimaal 2m<br />
damwand gedeeltelijk<br />
verlaagd<br />
tot -0.50<br />
2m<br />
detaildoorsnede principe oeverinrichting<br />
om de 3 strekkende meter<br />
damwand laten staan als<br />
draagconstructie voor wilgen<br />
beschoeiing<br />
PRINCIPES<br />
• oeverzone minimaal 14 meter breed van de vestingwerken tot aan de A15<br />
• ecologische natte verbinding 8-10 m ecologische oeverzone, helling<br />
minimaal 1:3<br />
• integreren van bestaande damwanden in de opbouw van de nieuwe<br />
ecologische oever (in nauw overleg met het waterschap).<br />
min +3.00<br />
• vooroever-principe toepassen, d.m.v. het verlagen en perforeren van<br />
bestaande damwanden<br />
19m<br />
19m<br />
10m<br />
10m<br />
32m 15m 127m<br />
water +0.00-0.05<br />
32m 15m 127m<br />
• Toename van verhard oppervlak moet gecompenseerd worden, evenals<br />
toename van volume tussen +1 en +3 m NAP in winterbed Linge.<br />
variabel<br />
pad 4m oeverzone 6-8m (max 1/3) 2m<br />
19m 4m 6m<br />
32m 15m 127m<br />
^ westoever bij de brandweerkazerne minimaal 10m<br />
v aanzicht oude loodsen De Vries Robbé vanaf het water<br />
19m 4m 6m<br />
32m 15m 127m<br />
25
CONTINUÏTEIT VAN BINNENSTAD TOT ONDER DE A15<br />
hekwerk 3m<br />
water +0.00-0.05<br />
variabel<br />
doorsnede 8 Arkelsedijk – Corbion terrein<br />
pad 4m oeverzone 8m (max 1/3) 2m<br />
PRINCIPES<br />
• oeverzone minimaal 14 meter breed van de vestingwerken tot aan de A15<br />
+2,8<br />
+2,8<br />
+2,8<br />
+6,8<br />
+6,8<br />
+2,4<br />
• nieuwe afrastering van het Corbion terrein integreren en laten<br />
wegvallen in het bestaande struweel. De veiligheid waarborgen van het<br />
bedrijfscomplex is een belangrijk aandachtspunt.<br />
+2,8<br />
+2,8<br />
+2,8<br />
+2,4<br />
75m 20m 40m 38m<br />
75m 20m 40m 38m<br />
+6,8<br />
+6,8<br />
+2,8<br />
+2,8<br />
+2,8<br />
+2,4<br />
+2,8<br />
+2,8<br />
+2,8<br />
+2,4<br />
75m 20m 40m 38m<br />
75m 20m 40m 38m<br />
27<br />
^ toegang tot binnenhavens Corbion terrein<br />
v bestaande situatie van het oorspronkelijke jaagpad bij de Arkelsedijk
PRINCIPE - BRUGGEN VAN HET JAAGPAD<br />
PRINCIPE - OEVERS<br />
min +3.00<br />
min +3.00<br />
water +0.00-0.05<br />
min +3.00<br />
water +0.00-0.05<br />
variabel<br />
pad 4m oeverzone 6-8m (max 1/3) 2m<br />
variabel<br />
pad 4m oeverzone 6-8m (max 1/3) 2m<br />
water +0.00-0.05<br />
• eenvoudige bruggen<br />
• voor fietsers en wandelaars<br />
• lichte constructie<br />
• hergebruiken bestaande stalen<br />
damwanden, verlagen en perforeren<br />
• helling minimaal 1:3<br />
• solitaire en kleine boomgroepen<br />
(zie principe bomen voor uitwerking)<br />
variabel<br />
pad 4m oeverzone 6-8m (max 1/3) 2m<br />
principe profiel ecologische oever<br />
min +3.00<br />
min +3.00<br />
water +0.00-0.05<br />
water +0.00-0.05<br />
min +3.00<br />
variabel<br />
pad 4m oeverzone 6-8m (max 1/3) 2m<br />
variabel<br />
pad 4m oeverzone 6-8m (max 1/3) 2m<br />
water +0.00-0.05<br />
principe profiel intieme plekken aan het water<br />
variabel<br />
pad 4m oeverzone 6-8m (max 1/3) 2m<br />
• de Linge als sterk element in het<br />
gebied, geen uitbreiding van de<br />
Linge<br />
min +3.00<br />
min +3.00<br />
water +0.00-0.05<br />
• bestaande binnenhavens<br />
behouden, en gebruiken om<br />
karakter van deze gebieden aan te<br />
scherpen<br />
water +0.00-0.05<br />
min +3.00<br />
variabel<br />
pad 4m oeverzone 6-8m (max 1/3) 2m<br />
variabel<br />
pad 4m oeverzone 6-8m (max 1/3) 2m<br />
+0.00-0.05<br />
principe profiel plein met trappen aan het water<br />
variabel<br />
pad 4m oeverzone 6-8m (max 1/3) 2m<br />
min +3.00<br />
Referenties Jürg Conzett<br />
28 29<br />
• Afmeren is niet automatisch<br />
mogelijk/toegestaan.<br />
water +0.00-0.05<br />
oeverzone 8 - 10m (max 1/4)<br />
pad 4m<br />
variabel<br />
principeprofiel oostzijde singelkwaliteit
PRINCIPE - MATERIALISATIE<br />
PRINCIPE - BOMEN<br />
jaagpad: wandelpad op vestingwerk<br />
<strong>Gorinchem</strong> doortrekken. asfalt met lichte<br />
instrooi<br />
dijken: donker asfalt<br />
• eenheid en aansluiten<br />
• behoud platanen op de Arkelsedijk<br />
• robuust en eenvoud<br />
• behoud/hergebruik waar mogelijk<br />
bestaande stelconplaten<br />
bij Delihome<br />
hergebruiken<br />
• fruitbomen als mitigerende<br />
maatregel langs Arkelsedijk<br />
• oevervegetatie: Salix, Populus<br />
nigra, Fraxinus excelsior, Alnus<br />
glutinosa en Ulmus<br />
fruitbomen langs de Linge<br />
Walnoootbomen langs de Linge bij<br />
een loods van de Vries Robbé<br />
• solitaire notenbomen (Juglans,<br />
Castanea, Malus)<br />
refererentie<br />
oevertrappen<br />
monumentale platanen op de Arkelsedijk<br />
30 31
DEELGEBIED 2<br />
BRUG<br />
De nieuwe Lingebrug is cruciaal voor een goede landschappelijke<br />
inpassing van de nieuwe ontwikkelingen langs de Linge. De brug verbindt<br />
de Arkelsedijk aan de Spijksedijk en biedt kansen groengebieden oost en<br />
west ecologisch te verbinden.<br />
• eenvoudige en robuuste brug, geïntegreerd in het dijklandschap en de<br />
nieuwe ecologische verbinding<br />
• ecologisch park tussen dijk en Linge<br />
• zonnehelling tegen de nieuwe Linge-brug aan<br />
• natuurlijke verbinding met bijzondere bomen<br />
• ecologische verbinding oost-west over de Linge<br />
• verkeersontwerp voor de nieuwe brug en toegang tot de nieuwe wijk aan<br />
de Arkelsedijk is cruciaal voor het ontwerp. Ervaring van de dijk en het<br />
rivierlandschap moet hierin één van de leidende principes zijn.<br />
33
PRINCIPE - NIEUWE LINGE BRUG EN<br />
BESTAANDE BRUGGEN OVER DE LINGE<br />
<strong>Gorinchem</strong><br />
A15<br />
Leerdam<br />
Geillicum<br />
• bestaande bruggen zijn eenvoudig<br />
en utilitair<br />
• bestaande groene oevers lopen<br />
door onder de meeste bruggen<br />
Rumpt<br />
Beesd<br />
Geldermalsen<br />
Geldermalsen<br />
Beesd<br />
Leerdam<br />
Gellicum<br />
Rumpt<br />
Geldermalsen<br />
<strong>Gorinchem</strong><br />
bruggen van de Vries Robbé – stalen ingenieurswerken<br />
34 35
70m<br />
+6,8<br />
+2,8<br />
+2,8<br />
+2,4<br />
PRINCIPE - NIEUWE LINGE BRUG<br />
15m<br />
40m<br />
15m<br />
23m<br />
30m<br />
• eenvoud en robuuste brug in het gedachtegoed van De Vries Robbé<br />
+6,8<br />
+2,8<br />
15m<br />
40m 15m<br />
23m 30m<br />
+2,8<br />
+2,4<br />
• ecologische oeverzone loopt door onder brug minimaal 15 meter<br />
vrijhouden vanaf de oever aan beide zijde (overspanning minimaal 70<br />
meter)<br />
• brug integreren in nieuwe zonnehelling tegen de nieuwe Linge brug aan<br />
+2,8<br />
+2,8<br />
+6,8<br />
+2,4<br />
• onderzoeken of building with nature principes kunnen worden toegepast,<br />
ecologische verbinding oost-west over de Linge<br />
+6,3<br />
+6,3<br />
+6,3<br />
+6,3<br />
15m<br />
40m 15m<br />
23m 30m<br />
70m<br />
+6,8<br />
+2,8<br />
+2,8<br />
70m<br />
60m 117m 15m 40m<br />
15m<br />
23m<br />
30m<br />
+6,8<br />
+2,8<br />
+2,8<br />
60m 117m 15m 40m<br />
15m<br />
23m<br />
30m<br />
+6,8<br />
+2,8<br />
+2,8<br />
60m 117m 15m 40m 15m<br />
23m 30m<br />
+6,8<br />
+2,4<br />
+2,4<br />
+2,4<br />
• verkeersontwerp voor de nieuwe brug en toegang tot de nieuwe wijk aan<br />
de Arkelsedijk is cruciaal voor het ontwerp. Ervaring van de dijk en het<br />
rivierlandschap moet hierin één van de leidende principes zijn.<br />
• vaste brug wordt (dus niet bedienbaar)<br />
• Onderzijde brug op minimaal +7,30 mNAP.<br />
• Aandachtspunt is de helling en aansluiting op de Spijkse dijk , de volumeinname<br />
in winterbed van de Linge (en compensatie hiervan)<br />
+6,3<br />
+2,8<br />
+2,8<br />
+6,8<br />
+2,8<br />
+2,8<br />
23m 60m 117m 15m 15m<br />
40m 30m<br />
+2,4<br />
+2,4<br />
37<br />
referenties brug:<br />
^ Next Architects,<br />
v Vogt Landschaftsarchitekten<br />
60m 117m 15m 15m<br />
40m 23m 30m
PRINCIPE - PARK, ECOLOGISCHE OOST-WEST-VERBINDING<br />
Stadspark Maastricht -<br />
arboretum aan de Maas<br />
• park aan de Linge als een ecologische<br />
verbindingszone tussen Lingewijk en Oostzijde<br />
• park als arboretum (verzameling van<br />
bijzondere bomen)<br />
• ecologisch park, dat biodiversiteit stimuleert<br />
ecologisch park girona’s shores<br />
EMF landscape<br />
• park dat ruimte biedt voor bewoners uit de<br />
Lingewijk alsook bewoners uit het nieuwe deel.<br />
• natuurlijk spelen, laten opgaan in het<br />
landschap. ecologie als thema, zonder te<br />
vervallen in standaard ‘natuurspeeltuin’<br />
helling aan de noordkant van het park<br />
westerpark<br />
natuurspeeltuin ‘wilde westen’<br />
westerpark<br />
^ bestaande situatie ligging nieuwe Linge brug<br />
v bestaande situatie van het oorspronkelijke jaagpad bij de Arkelsedijk<br />
39<br />
foto: Jeroen Hofman
DEELGEBIED 3<br />
ARKELSEDIJK<br />
Het Arkelsedijk gebied biedt kansen om met de nieuwe woonwijk<br />
het verhaal van de Vries Robbé te vertellen. Door de bijzondere<br />
cultuurhistorische relicten te integreren in de nieuwe woonbebouwing, de<br />
Lingewijk te verbinden via het nieuwe dijkpark en een plein aan de Linge te<br />
maken rondom de oude loodsen en het transformator huisje.<br />
Arkelsedijk met monumentale platanen<br />
Arkelsedijk 1907 - smalle dijk om te flaneren<br />
Max Lieberman - Papagaienallee<br />
40 41
PRINCIPE DIJK<br />
trap Theodorus Bosstraat<br />
• behoud bestaande trappen<br />
• duidelijke familie van materialisatie<br />
trappen<br />
• hellingen / op- en afgangen:<br />
- in de lengte van de dijk<br />
- maximaal 1:16<br />
opgang Arkelsedijk 2 - 101 bij Corbion 1:8<br />
• top van de dijk: smalle<br />
voetgangerszone van 4 meter breed<br />
uitsnede van de autovrije Arkelse dijk<br />
opgang Arkelsedijk 3 - bocht arkelsedijk<br />
43
opgang arkelsedijk 1:16<br />
park op de Arkelsedijk<br />
nieuwe woningen, trapopgang, voetgangerszone van 4 meter breed<br />
44 45
+6,8<br />
+6,8<br />
+6,8<br />
+6,8<br />
PRINCIPE - ONTSLUITING<br />
• De Arkelsedijk vrijhouden van regulier autoverkeer (noodroute<br />
brandweer), regulier onderhoud aan de dijk en inspectie blijft wel mogelijk.<br />
• Ontsluiting vanaf Noordzijde plangebied<br />
1.<br />
• Jaagpad enkel voor langzaam verkeer (noodroute brandweer)<br />
• Nieuwe<br />
+11,8<br />
brugverbinding over de Linge, aansluitend op de beide dijken.<br />
+9,2<br />
1. nieuwe Linge brug<br />
2. noodroute brandweer<br />
3. jaagpad vrijhouden - alleen voor noodverkeer<br />
+6,1<br />
+2,8<br />
+2,8<br />
8,5m<br />
61m<br />
38m<br />
103m<br />
3.<br />
2.<br />
+11,8<br />
+9,2<br />
+6,1<br />
+2,8<br />
+2,8<br />
8,5m<br />
61m<br />
38m<br />
103m<br />
+11,8<br />
+6,1<br />
+2,8<br />
+2,8<br />
61m<br />
8,5m 7m 6m 2m<br />
doorsnede 4 Arkelsedijk – transformatorhuis<br />
38m<br />
103m<br />
47<br />
+11,8<br />
+6,1
PRINCIPE - GROEN PLEIN AAN DE LINGE<br />
+11,8<br />
bestaande situatie: voorplein met<br />
oorspronkelijke bebouwing de Vries<br />
Robbé. bestaande stelconplaten<br />
hergebruiken<br />
+6,1<br />
+6,8<br />
+2,8<br />
8,5m 61m<br />
7m 6m 2m<br />
38m 103m 28m<br />
+2,8<br />
refererentie publieke<br />
ruimte aan het water:<br />
Wipkingerpark Zurich<br />
doorsnede van het groene plein aan de Linge en de Arkelsedijk met nieuwe opgangen<br />
refererentie trappen:<br />
zoveel mogelijk<br />
doorgaande<br />
ecologische verbinding,<br />
Oberer Letten Zurich<br />
detail van de oevertrappen<br />
7m 6m 2m<br />
38m<br />
49
PRINCIPE - CULTUURHISTORISCHE<br />
ELEMENTEN ALS PUBLIEKE RUIMTE<br />
Transformatorhuis Arkelsedijk<br />
• behouden bestaande<br />
karakteristieke gebouwen<br />
• nieuwe toegangen door gebruik<br />
te maken van oorspronkelijke<br />
elementen, trap door<br />
transformatorhuis<br />
Referentie Cultuurhistorie en<br />
publieke ruimte<br />
Amersfoort<br />
de Vylder<br />
Loods van De Vries Robbé<br />
• publieke functie in loods aan het<br />
nieuwe Linge plein<br />
schets impressie: ecologische oever, het jaagpad en het plein aan de Linge<br />
50 51
PRINCIPE - MEUBILAIR EN VERLICHTING<br />
meubilair havenplein Deventer<br />
redscape<br />
• functioneel en robuust meubilair<br />
• voorkeur voor natuurlijke<br />
materialen<br />
• verlichting zo weinig mogelijk<br />
strooilicht<br />
verlichting in de Lingewijk<br />
• eenvoud, overnemen verlichting<br />
van de Lingewijk. Niet historiserend,<br />
ook niet infrastructuctureel uiterlijk.<br />
• 1 familie van meubilair langs de<br />
gehele Lingeoevers <strong>Gorinchem</strong><br />
(verder uit te werken in Lingecatalogus)<br />
52 53
DEELGEBIED<br />
LINGE 2 ZUID<br />
(CENTRAAL MAGAZIJN)<br />
Verplaatst ontvangstgebouw<br />
De Vries Robbé<br />
Loodsen De Vries Robbé<br />
haaks op de Spijksedijk<br />
• bebouwing dwars op de dijk<br />
• publiek plein bij haventje<br />
• dubbele platanenrij vestingwerken<br />
doortrekken<br />
• fietspad vanuit binnenstad langs<br />
Rotondegebouw naar oostelijke<br />
oever Linge<br />
dubbele platanenlaan op de vestingwerken van<br />
<strong>Gorinchem</strong><br />
• publiek pad langs de oever<br />
natuur en cultuurhistorie van het vestingwerk<br />
54 55
UITGANGSPUNTEN LANDSCHAPSPLAN<br />
1 GROENE RIVIER IN DE STAD<br />
2 STAD AAN DE RIVIER<br />
3 GOEDE TOEGANG TOT HET<br />
WATER VOOR IEDEREEN<br />
• robuuste groene oevers met<br />
intieme plekken en een plein aan<br />
de rivier<br />
• publiek jaagpad van stad naar<br />
Natura2000<br />
• solitaire en boomgroepen<br />
herintroduceren<br />
• publieke ruimte gericht op de<br />
lengte van de Linge<br />
• historie van De Vries Robbé laten<br />
spreken<br />
• groene kamers tussen de dijken en<br />
bruggen<br />
• de mens kan individueel of<br />
gezamelijk genieten van het water<br />
• ontspannen verbindingen met de<br />
Lingewijk en het Wijdschild<br />
• publieke ruimte die zorg draagt<br />
voor binding in de wijk<br />
• groene verbindingen Oost-West<br />
versterken<br />
56 57
PRINCIPE - KUNST IN DE OPENBARE RUIMTE<br />
Schematische weergave van de fabriekshallen ten tijde van De Vries Robbe<br />
• kunstwerken grijpen terug op de geschiedenis van De Vries Robbe<br />
• terughoudend, liever 1 grote interventie (tijdelijk of blijvend) dan<br />
versnipperd over het gebied<br />
• 1% van het totale bouwbudget investeren in een beeldbepalend<br />
kunstwerk<br />
• inzetbaar als motor voor transformatie en zichtbaarheid van het gebied<br />
Plakaat van De Vries Robbe<br />
Frank Havermons – Dortyard<br />
58 59
PRINCIPE - ZORG VOOR EEN GOEDE SOCIALE STRUCTUUR<br />
Foto’s: impressies Camping Lievelinge<br />
• De Vries Robbe zette destijds stevig in op een sterke sociale<br />
structuur in de Lingewijk.<br />
• ‘Placemaking’ (tussentijdse invulling van het gebied) legt de<br />
verbinding tussen het gebied en haar gebruikers. Wanneer een<br />
plek meer betekenis heeft, heeft dit een positief effect op de waarde<br />
van een locatie.<br />
• In de omgeving van <strong>Gorinchem</strong> zijn meerdere partijen hiervoor<br />
misschien geschikt: bv Camping Lievelinge, Hippiefestival<br />
<strong>Gorinchem</strong>.<br />
• Koppelen van cultureel erfgoed aan het opbouwen van een<br />
sociale structuur. Mogelijkheid in leegstaande hallen, terrein RvB bij<br />
voormalig centraal Magazijn<br />
• Dit zou idealiter voorjaar 2021 starten, en een continu proces zijn<br />
gedurende de jaren van ontwikkeling. En daarmee kan een sterke<br />
sociale structuur onderdeel van de wijk worden.<br />
• zie ook: Cultuurhistorisch onderzoek, SteenhuisMeurs: concept<br />
rapport <strong>Gorinchem</strong> Lingeoevers, 2020<br />
60 61
PRINCIPE - BEPLANTING OEVERS<br />
rietorchis<br />
moeraspirea<br />
• doortrekken van de oevervegetatie vanuit Natura2000 gebied.<br />
• habitat creeeren waarin de ecologisch waardevol aangemerkte planten<br />
goed gedijen (zie: Haalbaarheidsstudie ecologische verbindingszones<br />
Gemeente <strong>Gorinchem</strong>, 2019)<br />
dotterbloem<br />
62 63
BEPLANTING DIJK<br />
BEPLANTING BERMEN<br />
knoopkruid<br />
rietorchis<br />
margriet wilde cichorei margriet<br />
knoopkruid<br />
wilde peen<br />
kamgras<br />
wilde peen<br />
pinksterbloem<br />
pastinaak<br />
echte koekoeksbloem<br />
64 65
BRONNEN<br />
p 04 cultuurhistorische verkenning<br />
SteenhuisMeurs<br />
p 10 cultuurhistorische verkenning<br />
SteenhuisMeurs<br />
p 13 bittervoorn - https://www.fishandboat.<br />
com/Fish/PennsylvaniaFishes/<br />
GalleryPennsylvaniaFishes/Pages/<br />
CarpsandMinnows.aspx<br />
p 13 grote modderkruiper - https://nl.wikipedia.<br />
org/wiki/Grote_modderkruiper<br />
p 13 kleine modderkruiper - https://www.<br />
ravon.nl/Soorten/Soortinformatie/kleinemodderkruiper<br />
p 13 kamsalamander - https://www.ravon.nl/<br />
Soorten/Soortinformatie/kamsalamander<br />
p 13 bever - https://www.etsy.com/nl/market/<br />
bever_tekening<br />
p 13 vleermuis - https://www.shutterstock.com/<br />
nl/search/bat+on+white+background<br />
p 21 01.12.2020 https://pixabay.com/nl/photos/<br />
afstand-river-bank-herfst-water-4529348/<br />
p 28 Bruggen Jürg Conzett, Die neuen<br />
Bruecken von, Tripadvisor<br />
p 29 01.12.2020 https://pixabay.com/nl/photos/<br />
afstand-river-bank-herfst-water-4529348/<br />
p 29 https://www.singelpark.nl/nieuws/<br />
aanstaande-zondag-moederdagwandeling/<br />
p 30 onderaan: Oberer Letten Zürich, Rotzler<br />
Krebs Partner<br />
p 34 google streetview<br />
p 35 https://docplayer.nl/46680529-Tengeleide-uitgereikt-ter-g-e-l-e-g-e-n-h-e-i-d-v-an-de-openstelling-op-15-maart-1961.html<br />
p 36 Brug Lohsepark, Vogt<br />
Landchaftsarchitekten, https://www.dr-ingbinnewies.de/projekt/lohsepark-fuge/<br />
p 37 Vlotwatering Bridge, Next Architects:<br />
https://www.nextarchitects.com/nl/projects/<br />
vlotwatering_bridge<br />
p 39 Stadpark aan de Maas, https://<br />
nl.wikipedia.org/wiki/Stadspark_Maastricht#/<br />
media/Bestand:Maastricht,_<br />
Maas_en_stadspark1.jpg<br />
p 39 EMF – Estudie Marti Franch, https://<br />
cgconcept.be/wp-content/uploads/<br />
sites/10/2017/01/estudi-marti-franch-<br />
1024x615.jpg<br />
p 39 Cecile Obertop,https://www.iamsterdam.<br />
com/en/about-amsterdam/amsterdamneighbourhoods/westerpark/<br />
westerpark<br />
p 39 Jeroen Hofman, Natuurspeeltuin ‘wilde<br />
westen’, Westerpark<br />
p 41 cultuurhistorische verkenning<br />
SteenhuisMeurs<br />
p 41 Max Liebermann, Papagaienallee<br />
p 49 Wipkinger park Zurich, Bela Brenn,<br />
https://wipkinger-zeitung.ch/themen/<br />
quartierleben/page/2/<br />
p 49 onderaan: Oberer Letten Zürich, Rotzler<br />
Krebs Partner<br />
p 53 Redscape, Deventer, Foto’s: Michiel De<br />
Cleene<br />
p 53 onderaan: google streetview<br />
p 55, 2e van boven: cultuurhistorische<br />
verkenning SteenhuisMeurs<br />
p 58/59 cultuurhistorische verkenning<br />
SteenhuisMeurs<br />
p 59 Frank Havermons – Dortyard<br />
p 60 cultuurhistorische verkenning<br />
SteenhuisMeurs<br />
p 61 www.lievelinge.nl<br />
p 63 rietorchis - https://www.cruydthoeck.<br />
nl/winkel/dactylorhiza-majalis-subsppraetermissa/p71<br />
p 63 moerasspirea - https://wilde-planten.nl/<br />
moerasspirea.htm<br />
p 63 dotterbloem - https://wilde-planten.<br />
nl/gewone%20dotterbloem%20en%20<br />
spindotterbloem.htm<br />
p 64 margriet - https://www.plantengrow.nl/<br />
leucanthemum-vulgare-maikonigin-wildemargriet-252/<br />
p 64 wilde peen - https://bentonswcd.org/plant/<br />
wild-carrot/<br />
p 64 knoopkruid - https://wilde-planten.nl/<br />
knoopkruid.htm<br />
p 64 wilde chicorei - https://commons.<br />
wikimedia.org/wiki/File:Cykoria_podroznik_<br />
pokroj.jpg<br />
p 64 kamgras - https://www.kuleuvenkulak.be/kulakbiocampus/lage%20<br />
planten/Cynosurus%20cristatus%20-%20<br />
Kamgras/?C=M;O=D<br />
p 64 pastinaak - https://wimvanderneut.<br />
wordpress.com/pastinaak-pastinaca-sativasubsp-sativa/<br />
p 65 margiet - zie p 64<br />
p 65 wilde peen - zie p 64<br />
p 65 rietorchis - zie p 64<br />
p 65 knoopkruid - zie p 64<br />
p 65 pinksterbloem - https://nl.m.wikipedia.<br />
org/wiki/Bestand:Cardamine_pratensis_<br />
Pinksterbloem.jpg<br />
p 65 echte koekoeksbloem - - https://wildeplanten.nl/echte%20koekoeksbloem.htm<br />
Overige beelden en kaarten: Berte Daan,<br />
David Habets, Anna Fink<br />
66 67
COLOFON<br />
Opdrachtgever - Gemeente <strong>Gorinchem</strong><br />
Contact:<br />
Ron Osenga, team Stadsontwikkeling - R.Osenga@gorinchem.nl<br />
Opdrachtnemer - berte daan, david habets, anna fink<br />
Contact:<br />
berte daan landschap - info@bertedaan.nl<br />
Copyright ligt bij Berte Daan Landschap & Atelier Fischbach<br />
68
Change language