'Wasi ondrosei' Het gebruik van vaginale stoombaden in ... - osodresie

58
kraamperiode. Het hete bad dient om de resterende bloedresten te verwijderen
en de baarmoeder te laten samentrekken zodat deze weer dezelfde
positie inneemt als vóór de zwangerschap. Vieze geurtjes worden ermee
voorkomen en de kraamvrouw krijgt snel haar vroegere figuur terug. Aan
veel stoombadkruiden worden verscheidene effecten toegeschreven. De
meest multifunctionele soorten zijn het meest populair op de markt: uma
anesi (Piper marginatum) en de genoemde yarakopi en andoya.
Vrouwen in Paramaribo zeiden de stoombaden tot twee maanden na
de bevalling te gebruiken. Marronmoeders blijven de baden gebruiken,
maar veranderen de soortensamenstelling zodra ze weer seksueel actief
worden. In de periode na de bevalling en na de menstruatie worden ook
veel bita’s gedronken, bittere afkooksels van kruiden waarvan gezegd
wordt dat ze de baarmoeder schoonmaken en het bloed zuiveren (zie De
Korte 2006; Koopmans 2007).
Wanneer een vrouw na de bevalling geen stoombaden neemt en/of bitters
drinkt, loopt zij het risico om kowru bere (kou in de buik) op te lopen.
Deze gevaarlijke ziekte, veroorzaakt door restanten ‘vuil bloed’ in de
baarmoeder, zou kunnen leiden tot hevige buikpijnen, hoge koorts en
uiteindelijk het overlijden van de kraamvrouw. Marronvrouwen dragen
de eerste maanden na de geboorte van hun kind vaak een in alcohol gedrenkte
lap in hun ondergoed, om te voorkomen dat ‘koude wind’ via de
nog openstaande baarmoedermond hun lichaam binnenkomt en zo dezelfde
kowru bere veroorzaakt. De symptomen van deze aandoening lijken
te duiden op ernstige baarmoederinfectie en kraamvrouwenkoorts.
Van een aantal stoombadkruiden wordt gezegd dat ze de menstruatie
direct kunnen stoppen, zoals mopé (Spondias mombin), Wéti báka (Pityrogramma
calomelanos) en Totabia (Eclipta prostrata). Dit soort baden
wordt vooral gebruikt door vrouwen die net een nieuwe partner hebben
of een speciale feestdag of ceremonie willen bijwonen, maar door hun
menstruatie in hun doen en laten worden belemmerd. Soms worden om
dezelfde reden ook wel brokjes aluin in de vagina ingebracht.
‘JE GAAT TELKENS WEER TERUG NAAR HET BINNENLAND’
De Marronmannen die we spraken, waren zonder uitzondering positief
over het effect van stoombaden. Volgens één traditionele genezer barst
een man spontaan in gezang uit na de omgang met zijn vrouw als ze zich
met Clidemia hirta heeft gewassen. Hij gaat dan niet meer weg en blijft
voor altijd bij haar. Een Aucaanse verkoopster uit de Bijlmer beweerde
dat Marronmannen ‘helemaal wild’ worden als ze de geur van uma anesi
ruiken. Een andere dresiman legde uit:
De vrouwen in het binnenland wassen zich goed van onderen. Ze zijn
zo strak dat je toch altijd weer naar het binnenland teruggaat, ook al
wil je liever in de stad blijven. Sommige mensen zeggen dat het kroi
OSO Tijdschrift voor Surinamistiek en het Caraïbisch gebied 2008.1