Ein av få - Noregs Mållag
20.02.2013 • Views
Share Embed Flag

Ein av få - Noregs Mållag

Ein av få - Noregs Mållag

Ein av få - Noregs Mållag

SHOW MORE
SHOW LESS
ePAPER READ
DOWNLOAD ePAPER
nm.no

Create successful ePaper yourself

Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.

START NOW

Foto: Kjartan Helleve<br />

Framhald <strong>av</strong> Fedraheimen og Den 17de Mai<br />

<strong>Ein</strong> <strong>av</strong> <strong>få</strong><br />

EITT SKRIFTSPRÅK: – Alle spør om<br />

eg har flytta til Oslo, men det har<br />

eg ikkje. Eg bur framleis i Sogn og<br />

Fjordane. Å vere president er på<br />

linje med det å vere stortingspolitikar,<br />

så eg har ikkje meldt flytting.<br />

Eg kjem jo frå Sogndal, og der er<br />

det berre eitt skriftspråk. Fotball-<br />

Noreg er spreidd ut over heile<br />

landet, og det er klart at eg representerer<br />

noko anna enn om eg til<br />

dømes hadde kome frå ein Osloklubb.<br />

NYNORSK PÅ TOPP: Det er ikkje<br />

kvardagskost å finne nynorsk på<br />

øvste nivå i idretten. No kan ein<br />

lese programblad på landskampar<br />

og verte møtt med «Velkomen til<br />

kamp» – signert Yngve Hallén,<br />

President i <strong>Noregs</strong> Fotballforbund.<br />

Midten<br />

VALFRIDOM NORMERING<br />

Romantisk idé<br />

– Det finst ein romantisk idé<br />

om at det skal strøyme til<br />

med studentar til andre språk,<br />

berre svensk blir frivillig i den<br />

finske grunnskulen, meiner<br />

Åsa Palviainen, forfattaren <strong>av</strong><br />

rapporten Frivillig svenska?.<br />

Side 16-17<br />

Motbør<br />

Kulturdepartementet har i sommar<br />

<strong>få</strong>tt fleire kritiske innspel<br />

mot arbeidet med ny nynorsknormal.<br />

I oktober er det planlagt<br />

eit møte om ei ordliste for ein<br />

nynorsk med «minimal valfridom<br />

og utan tilnærming til bokmål».<br />

Side 10–11<br />

Medlemsblad for <strong>Noregs</strong> <strong>Mållag</strong> • Nr. 4 – september 2011<br />

Språkglede<br />

VAL<br />

– Det har vorte så lett å rakke<br />

ned på nynorsken. <strong>Ein</strong> kan<br />

seie dei sjukaste ting utan at<br />

nokon reagerer. Eg meiner me<br />

må slå ned på det, seier Bård<br />

Vegar Solhjell, parlamentarisk<br />

leiar i SV, før kommunevalet.<br />

Side 6–7<br />

Ansvar<br />

– Kulturansvaret som me<br />

tek, kostar. Det krev at me<br />

må vere effektive, og det<br />

er eg overtydd om at me<br />

skal kunne greie fint, seier<br />

Edmund Austigard, påtroppande<br />

sjef i Samlaget.<br />

MIDTEN<br />

Foto: Kjartan Helleve/Samlaget<br />

Foto: SV

Framhald <strong>av</strong> Fedraheimen og Den 17de Mai<br />

Utgjeven <strong>av</strong> <strong>Noregs</strong> <strong>Mållag</strong><br />

Tilskrift:<br />

Postboks 474 Sentrum<br />

0105 OSLO<br />

Redaktør: Kjartan Helleve<br />

kjartan.helleve@nm.no, 23 00 29 32,<br />

faks 23 00 29 31<br />

I redaksjonen:<br />

Hege Lothe, Tuva Østvedt<br />

Heimeside: www.nm.no<br />

Abonnement: 250 kroner per år<br />

Utforming: Språksmia AS<br />

smia@spraksmia.no<br />

Språkpolitikk<br />

i kvardagen<br />

Eit val er <strong>av</strong>slørande for dei politiske<br />

partia. Dei blir tvinga<br />

til å svare for seg. Ofte blir<br />

dei konfronterte med noko<br />

dei lova i førre valkamp,<br />

eller valkampen før det.<br />

Det blir sett opp rekneskap<br />

over løftebrot og innfridde<br />

lovnader, og partileiarane<br />

lover at neste gong skal reknestykket<br />

gå i pluss.<br />

Lokalpolitikarar har <strong>av</strong>grensa<br />

høve til å påverke den nasjonale<br />

språkpolitikken. Likevel<br />

køyrer Høgre og FrP<br />

ein valkamp der dei lover at<br />

kommunen skal søkje om<br />

fritak frå skriftleg nynorsk i<br />

skulen. Det har kome søknader<br />

frå heile landet om<br />

akkurat dette.<br />

Dette kunne ha vore valflesk.<br />

Det er det ikkje. Det er gjort<br />

slike språkpolitiske vedtak<br />

i mange kommunestyre dei<br />

siste åra. Ungdomsparti på<br />

høgresida har hatt dette<br />

som valkampsak i ei årrekkje<br />

og ved å <strong>få</strong> det opp på<br />

eit slikt nivå, gjer dei det enklare<br />

å stille opp på skulevalet<br />

ved neste val. Realistisk<br />

eller ei, det sankar røyster.<br />

For å demme opp mot dette, må<br />

språkpolitikk bli eit emne<br />

i kommunane. I staden for<br />

å bry seg om opplæringslova<br />

som ein uansett ikkje<br />

har råderett over, så bør<br />

kommunane gjere vedtak<br />

i saker som ligg innafor<br />

det politiske verkefeltet for<br />

lokalpolitikarar, t.d. kommunale<br />

språkbruksplanar,<br />

utlysingar <strong>av</strong> kommunale<br />

stillingar, språkopplæring i<br />

barnehagane og samanslåing<br />

<strong>av</strong> skular.<br />

Det kjem ein kvardag etter<br />

valet, og det er i den me<br />

skal arbeide. Ei oppgåve<br />

blir å fortelje nye og gamle<br />

lokalpolitikarar at nynorsk<br />

er viktig. Det bør helst skje<br />

før nokon legg fram ei sak i<br />

kommunestyret som seier<br />

det motsette.<br />

2<br />

Kjartan Helleve, redaktør<br />

leiarteigen<br />

Fredag 22. juli sit eg i bil på veg rundt<br />

Öland i Sverige. Eg <strong>få</strong>r ei tekstmelding frå<br />

bror min kvart på fire. Han spør om alt er<br />

bra med meg. Det betyr at noko er gale.<br />

Eg ringjer bror min, og <strong>få</strong>r vite om bomba<br />

i regjeringskvartalet. Når vi når sørspissen<br />

<strong>av</strong> øya er utsikta nydeleg og stemninga<br />

trykka. Frå Twitter plukkar vi opp meldingar<br />

om Utøya. Tilbake på nordspissen<br />

<strong>av</strong> øya slår vi på fjernsynet, ringer venner,<br />

opplever straumbrot og ser på lyn. Vi legg<br />

oss tidleg. På laurdagen køyrer vi heim<br />

etter å ha vakna til nyhende om over 80<br />

drepne.<br />

Det er vanskeleg å gå på kontoret vekene<br />

etterpå. Målarbeid vert nedprioritert.<br />

Artikkel på artikkel i <strong>av</strong>iser og på nett vert<br />

lese. Er med på rosetog i Oslo. Står i menneskeh<strong>av</strong>et<br />

utanfor rådhuset og klemmer<br />

bror min og grin. Ser hundretusenvis <strong>av</strong><br />

blomar verte strekte mot sky. Freistar forklare<br />

ein journalist frå BBC kvifor roser er<br />

svaret på terrorisme.<br />

Vi kjem alle til å hugse kva vi gjorde<br />

fredag 22. juli. Korleis vi ei tid var i eit<br />

vakuum, før vi klarte vende tilbake til<br />

kvardagen. Terroråtaka i Oslo og på Utøya<br />

råka oss alle. Nokre har mist ein familiemedlem<br />

eller ein nær ven. Nokre har<br />

mist ein kjenning eller kollega. Alle desse<br />

har igjen familie og vennekrins som vert<br />

påverka <strong>av</strong> å <strong>få</strong> død og meiningsløyse så<br />

nær innpå seg. Men kjensla <strong>av</strong> å vere råka<br />

stoggar ikkje der. Sorg og uro, fortviling<br />

og sjokk er noko som vert delt <strong>av</strong> alle. Vi<br />

kjende oss alle angripne den 22. juli. Vi er<br />

alle råka.<br />

Livet har teke til<br />

Han har <strong>få</strong>tt ei verd<br />

Å kjempe mot<br />

Eller ta imot<br />

Håvard B. Øvregård, leiar<br />

Det meste kan verke meiningslaust etter<br />

terrorhendinga. Men det er berre til vi<br />

har <strong>få</strong>tt tid og ro til å la det søkke litt i oss.<br />

Når vi tenkjer etter ser vi at framhald med<br />

vårt daglege virke er nett det riktige tilsvaret,<br />

saman med å møte gjerningsmannen<br />

sitt hat med kjærleik – møte hans framandfrykt<br />

og sjåvinisme med meir verdsetjing<br />

<strong>av</strong> mangfald.<br />

Det er ein annan valkamp i år enn vi er<br />

vane med. Ikkje berre har han byrja mykje<br />

seinare, men han er òg mykje rolegare.<br />

Åtaket 22. juli har sett politikken i eit perspektiv<br />

som gjer det lettare å <strong>av</strong>sløre det<br />

uviktige og smålege. Eg trur ikkje det er<br />

tilfeldig at eg så langt i valkampen, når eg<br />

skriv dette, knapt har sett døme på sidemålshets.<br />

I ein «normal» valkamp hadde<br />

eg for lenge sidan vorte oppgitt <strong>av</strong> måten<br />

politikarar og ungdomsparti prøver fiske<br />

røyster på sjåvinistisk sidemålshat. Men<br />

ikkje i år. Eg trur den spesielle ramma<br />

rundt valkampen i år gjer at sidemålshets<br />

ikkje vert sett på som ei passande «salsvare».<br />

Lat oss håpe at dette er noko som<br />

held fram.<br />

For målstrid har ikkje vorte mindre viktig<br />

etter 22. juli. Sjølv om det var vanskeleg<br />

å tenkje på målsak og sidemålsargumentasjon<br />

midt i all død og sorg, så kjenner<br />

Helge Torvund, Avstanden er eit vipeskrik<br />

Teikning: Kjartan Helleve<br />

Oslo – Utøya – valkamp –målstrid<br />

eg no at dette er snudd til større engasjement.<br />

Målstriden er ein <strong>av</strong> fleire kampar<br />

for mangfald i samfunnet som berre har<br />

vorte viktigare etter terroråtaka. Respekt<br />

for mangfald, fleirspråksverdi og respekt<br />

for sidemål er for meg eitt og same.<br />

Målstrid er også ein måte å heidre minna<br />

til dei som ikkje er mellom oss lenger.<br />

Fleire <strong>av</strong> dei som døydde, var eller hadde<br />

vore aktive i målrørsla. Mellom dei som<br />

miste livet i Regjeringskvartalet var ein<br />

tillitsvald i eit <strong>av</strong> yrkesmållaga. I AUF og<br />

Arbeidarpartiet sine minneord over dei<br />

som miste livet på Utøya er dette nemnd<br />

om fleire, med omtalar som «sterkt engasjert<br />

for nynorsk» og «ordsmed <strong>av</strong> rang<br />

og stolt nynorskbruker». <strong>Ein</strong> annan <strong>av</strong> dei<br />

som miste livet på Utøya var i midten <strong>av</strong><br />

juni ute i media med eit sterkt forsvar <strong>av</strong><br />

sidemål og nynorsk i Oslo-skulen. Vi skal<br />

halde fram med det arbeidet som desse<br />

var ein del <strong>av</strong>.<br />

Og vi skal freiste halde fast i det gode<br />

fellesskapet som vi kjende i rosetoga og<br />

andre markeringar landet rundt. Vi skal<br />

gje kvarandre ein klem oftare. Vi skal<br />

vere litt romslegare. Vi skal møte både<br />

meiningsfellar og meiningsmotstandarar<br />

med openheit og respekt. Om dei tragiske<br />

hendingane 22. juli skal endre oss, så skal<br />

det vere til det betre.<br />

Håvard B. Øvregård<br />

<strong>Noregs</strong> <strong>Mållag</strong><br />

Norsk TideNd Nr. 4 – 2011

For fyrste gong på lenge<br />

skal Samlaget <strong>få</strong> ein forfattar<br />

i direktørstolen.<br />

Edmund Austigard har lenge vaka<br />

som ein kandidat til direktørstolen<br />

i Det Norske Samlaget. Denne<br />

gongen var tida rett, og han har<br />

sjølv sagt at dette var eit tilbod ein<br />

ikkje kunne seie nei til. Men det<br />

har vore enklare tider å ta over<br />

forlaget i, med uro både internt<br />

og offentleg. Stephen Walton har<br />

sagt at han ikkje kan skjøne at<br />

Austigard vil seg sjølv så vondt.<br />

<strong>Ein</strong> kan mest <strong>få</strong> inntrykk <strong>av</strong> at<br />

Samlaget har blitt det nye NAV.<br />

Sjølv ser Austigard ikkje fullt så<br />

tungt på det.<br />

– Ei <strong>av</strong> utfordringane mine vil<br />

nok bli å snu det inntrykket. Eg<br />

er likevel sikker på at det skal gå<br />

bra. Uansett kva som har hendt<br />

dei siste åra, så er det trekk ved<br />

forlaget som sit fast, i alle fall slik<br />

eg kjenner forlaget som forfattar.<br />

For det fyrste har dei som arbeider<br />

der ei brennande interesse for<br />

litteratur. For det andre er stemninga<br />

folkeleg, og enno prega <strong>av</strong><br />

dugnadsånd. Denne kulturen sit<br />

jo i veggene og lever i beste velgåande<br />

sjølv om nokon går ut døra.<br />

Eg kjenner meg difor trygg på at<br />

det dette vil gå seg til med nokre<br />

forsiktige steg. Dessutan syner jo<br />

oppslaga i media at folk faktisk<br />

bryr seg om kva som hender med<br />

forlaget. Det er eit godt teikn.<br />

På den andre sida vil eg nok ikkje<br />

kalle inn til pressekonferanse<br />

fyrste dagen på jobb og seie at no<br />

er alt i orden. Det er det resultata<br />

våre som skal seie.<br />

To språk – betre litteratur<br />

– Korleis vil du definere Samlaget<br />

sitt oppdrag?<br />

– Her må eg ta atterhald om at<br />

eg berre kjenner forlaget som forfattar.<br />

Det kan likevel ikkje vere<br />

tvil om forlaget skal kjempe for<br />

nynorsk litteratur. Spørsmålet blir<br />

meir på kva måte ein skal gjere<br />

dette. Skal ein velje ein smal, tydeleg<br />

og definert posisjon og stå på<br />

barrikadane? Eller skal ein meir ta<br />

nynorsk som det mest naturlege i<br />

verda, og glede seg over at me har<br />

to språk her til lands? Truleg må<br />

ein ha to tankar i hovudet samstundes.<br />

– Som forfattar har eg sjølvsagt<br />

tru på litteraturen. God litteratur<br />

vinn fram over alt. Det<br />

viser Øklands dikt, R<strong>av</strong>atns essay<br />

og Parr sine barnebøker. Det at<br />

me har to skriftspråk, har gjort<br />

at me har <strong>få</strong>tt to litterære tradisjonar<br />

som påverkar kvarandre,<br />

bryner seg på kvarandre og stundom<br />

kryssar kvarandre. Det har<br />

gjort norsk litteratur godt. Her<br />

har Samlaget vore og skal vere<br />

Norsk TideNd Nr.4 – 2011<br />

viktig. Denne trua på litteratur<br />

tek eg sjølvsagt med meg som forlagssjef.<br />

– På same måte som Pax og<br />

Oktober så har jo Samlaget eit<br />

unikt utgangspunkt?<br />

– <strong>Ein</strong> kan jo spørje seg om<br />

det er noko typisk for innhaldet<br />

i den litteraturen som Samlaget<br />

gjev ut? Som nynorskbrukar og<br />

ryfylking kjenner eg det jo som<br />

å kome heim. Eg kjenner att forteljingane<br />

og humoren i bøkene,<br />

eg kjenner att måten å arbeide i<br />

lag på. Så det er jo noko der, noko<br />

anna. Men litteraturen frå Samlaget<br />

må famne vidt. Samlaget var<br />

i utgangspunktet radikalt og provoserande,<br />

og det er jo framleis<br />

folk som blir provoserte <strong>av</strong> å lese<br />

litteratur på nynorsk. Dette gjev ei<br />

kjensle <strong>av</strong> å ha ein heimebane og<br />

ein bortebane, der heimebanen er<br />

klart definert.<br />

– Men eg er usikker på om kor<br />

mykje omsyn ein skal ta til denne<br />

heimebanen. Det kan fort bli eit<br />

hinder, samstundes som det er<br />

viktig. Eg har i grunnen ikkje<br />

noko svar på dette no. Men uansett<br />

har jo forlaget eit ansvar for<br />

breidda, for å sikre at me har lyrikk<br />

og essaysamlingar med blikk<br />

frå Årdal og Førde. Det er viktig<br />

i både forlags- og medieverda at<br />

me ikkje alle ser med same linse.<br />

– <strong>Ein</strong> <strong>av</strong> tinga som gjer at eg<br />

gler meg til å byrje, er at det går<br />

ein raud tråd frå forfattarane,<br />

gjennom dei som arbeider i forla-<br />

Bjørnsonstipendet til Leikvoll<br />

Bjørnsonstipendet 2011 gjekk til Jan<br />

Roar Leikvoll. Stipendet på 15 000 kroner<br />

vart delt ut <strong>av</strong> Litterært råd, Norsk<br />

Bokhandlerforening og Bjørnsonfestivalen.<br />

Tidlegare vinnarar <strong>av</strong> stipendet er<br />

Karl Ove Knausgård, Carl Frode Tiller<br />

og Sigmund Løvåsen.<br />

intervjuet folk<br />

Vil sjå med eigne auge<br />

LittErAtur som brEkkstong: – God litteratur vinn fram overalt, seier<br />

Edmund Austigard som snart tek over som direktør i Det Norsk Samlaget.<br />

Foto: Kjartan Helleve<br />

Foto: Silje Holte<br />

Edmund<br />

AustigArd<br />

◆ fødd 1964, frå Årdal i Ryfylke<br />

◆ tek til som ny direktør i<br />

Det Norske Samlaget<br />

◆ kjem frå stillinga som direktør i<br />

Den Norske Bokdatabasen<br />

◆ utdanna diplomøkonom<br />

◆ har gitt ut to romanar, den<br />

tredje kjem i haust<br />

get og til dei som sit i styret. Det<br />

er ligg ei større sak bak, noko som<br />

er viktig for den einskilde, også<br />

personleg.<br />

– Men no må eg seie at dette<br />

ikkje er ting eg har grunna på<br />

lenge, men eg kjenner det er godt<br />

at du spør. Eg har jo ikkje noko<br />

skulering frå <strong>Mållag</strong>et, eller erfaring<br />

frå eit langt liv i Samlaget. Eg<br />

har berre mine oppfatningar, og<br />

eg ser fram til å sjå på dette med<br />

eigne auge.<br />

Naturleg val<br />

– Du har sagt at dei som skriv på<br />

nynorsk skal søkje seg til Samlaget.<br />

Samstundes har ein dei siste<br />

åra sett at det dukkar opp nynorske<br />

debutantar på andre forlag.<br />

– Det er bra at dei andre forlaga<br />

også gjev ut nynorske skjønnlitterære<br />

bøker, både <strong>av</strong> etablerte og<br />

uetablerte forfattarar. Men målet<br />

mitt er at Samlaget skal vere <strong>av</strong><br />

ein slik klasse at det blir det naturlege<br />

valet for dei som skriv på<br />

nynorsk. Forlaget skal ha så gode<br />

redaktørar, så gode marknadsfolk<br />

og eit så godt omdøme at forfattarane<br />

har lyst til å vere der. Til tross<br />

for det biletet som blir teikna i<br />

media, så er forlaget langt på veg<br />

allereie der. Det gjeld berre å syne<br />

det fram.<br />

– Så de vil i framtida ha nynorskkurs<br />

for boksmålsforfattar<br />

som ynskjer å vere hjå dykk?<br />

– Nja, eg tviler på det. Samstundes<br />

skal me vere klåre over<br />

at det finst store utfordringar for<br />

alle som gjev ut bøker og skal leve<br />

<strong>av</strong> det. Det einaste me i bokbransjen<br />

kan love kvarandre er at det<br />

kjem til å bli tøft i åra som kjem.<br />

Dei gode åra er definitivt over, og<br />

det vil bli hardt å <strong>få</strong> noko tilsvarande<br />

attende. Det betyr at det<br />

må bli teke tøffe val. Kulturansvaret<br />

som me og dei store forlaga<br />

tek kostar. Me tek det moglegvis<br />

i dobbelt mon. Det krev jo at me<br />

må vere effektive, gjerne med<br />

mindre midlar enn andre. Det er<br />

eg overtydd om at me skal kunne<br />

greie fint.<br />

Kjartan Helleve<br />

kjartan.helleve@nm.no<br />

Foto: Aschehoug<br />

Foto: Hege Lothe<br />

Foto: Aasentunet<br />

Bjørn Sortland heidra<br />

med Aschehougprisen<br />

Forfattaren Bjørn Sortland er<br />

tildelt Aschehougprisen på<br />

100 000 kroner. Sortland har<br />

skrive rundt 40 bøker for barn og<br />

ungdom i ulike sjangrar. Mange <strong>av</strong><br />

bøkene hans er omsette til andre<br />

språk og komne ut i nærmare tjue<br />

land. Sortland har tidlegare motteke<br />

ei rekkje prisar for forfattarskapen<br />

sin i inn- og utland. (NPK)<br />

God haust for Torvund<br />

Lyrikaren og forfattaren Helge<br />

Torvund er tildelt kulturprisen til<br />

St<strong>av</strong>anger Aftenblad for 2011.<br />

Vinnaren er stemt fram <strong>av</strong> lesarane<br />

til <strong>av</strong>isa. Samstundes feirer<br />

Samlaget at Torvund rundar 60 år<br />

med eit litterært arrangement på<br />

Litteraturhuset i Oslo og boka Diktkammeret<br />

som Torvund og Maria<br />

Børja er redaktørar for.<br />

Øvereng dagleg leiar<br />

i Aasen-tunet<br />

Gaute Øvereng (41) er tilsett i den<br />

nyoppretta stillinga som dagleg<br />

leiar i Ivar Aasen-tunet i Ørsta.<br />

Øvereng har vore informasjonsleiar<br />

i Ivar Aasen-tunet sidan 2004, dei<br />

siste månadene også administrasjonssjef.<br />

Den nye daglege leiaren<br />

tek over etter Ottar Grepstad, som<br />

frå i haust skal konsentrere seg<br />

meir om den samla verksemda til<br />

Nynorsk kultursentrum. (NPK)<br />

3

Nøgd: Knut Falk er leiar i Strand mållag og svært nøgd med at så mange<br />

vel nynorsk som hovedmål i haust.<br />

Framgang på Jørpeland<br />

(STrANDBuEN) Medan det<br />

på Jørpeland lenge var bokmål<br />

som sto klårt sterkast, er dei<br />

to skriftspråka no om lag like<br />

store. I haust skal seks <strong>av</strong> ti førsteklassingar<br />

på Jørpeland ha<br />

nynorsk.<br />

Mange <strong>av</strong> jørpelendingane<br />

som i dag er foreldre til skuleborn,<br />

vil hugse at det var klårt<br />

fleire bokmålselevar enn nynorskelevar<br />

for ein del år sidan.<br />

Ser vi på dei ulike skulane på<br />

Jørpeland i dag, ser vi at omtrent<br />

halvparten vel nynorsk. Både på<br />

Jørpeland ungdomsskule og på<br />

Fjelltun skule (5.–7. klasse) har<br />

om lag 48 prosent <strong>av</strong> elevane<br />

nynorsk som hovudmål. På<br />

resahaugen har 51 prosent <strong>av</strong><br />

fjerdeklassene nynorsk, medan<br />

tallene i tredje-, andre- og førsteklasse<br />

er 34 prosent, 50 prosent<br />

og 43 prosent. Til hausten<br />

skal likevel heile 62 prosent <strong>av</strong><br />

elevane starte i nynorskklasse.<br />

Knut Falk er leiar i Strand<br />

mållag og svært glad for dei nye<br />

tala.<br />

– Så flott. Vi har lenge sett ei<br />

positiv utvikling for nynorsk på<br />

Jørpeland. Dette berre stadfestar<br />

denne utviklinga, seier han.<br />

<strong>Mållag</strong>sleiaren har ikkje noko<br />

fasitsvar på kvifor utviklinga<br />

4<br />

har vore som ho har, men meiner<br />

hovudårsaka heng saman<br />

med dialekten i Strand.<br />

– Vi har ein dialekt som ligg<br />

nær både Strand- og ryfylkedialekten<br />

og fleire foreldre er<br />

medvitne om at sidan borna<br />

skal lære to skriftspråk uansett,<br />

er det betre å gå i nynorskklasse.<br />

Bokmål <strong>få</strong>r vi nok <strong>av</strong> gjennom<br />

<strong>av</strong>iser og andre medium, meiner<br />

Falk.<br />

Han ser heller ikkje bort frå<br />

at nokre vel nynorsk fordi dei<br />

har høyrt om betre læringsmiljø<br />

i nynorskklassar.<br />

– Eg trur òg at aksjonen vi<br />

hadde i barnehagane i fjor har<br />

medverka positivt. Då brukte vi<br />

25 000 kroner og delte ut bøkar<br />

til barnehagebarna, seier han.<br />

På Tau har nynorsk tradisjonelt<br />

stått sterkare enn bokmål,<br />

og sånn er det òg i dag. Dei som<br />

no går på 4. trinnet skil seg ut<br />

med berre 31 prosent nynorskelevar.<br />

Gjennomsnittet på skulen<br />

er om lag 56 prosent, men<br />

òg på Tau er det eit høgt tal<br />

med nynorskelevar neste år; to<br />

tredelar har valt nynorsk som<br />

hovudmål.<br />

JOHN SANDVIK<br />

john@strandbuen.no<br />

Hjarte<strong>av</strong>delinga,<br />

ikkje hjerte<strong>av</strong>delinga<br />

Haukeland universitetssjukehus<br />

i Bergen har fleire gonger<br />

<strong>få</strong>tt kritikk for ikkje å bruka nok<br />

nynorsk. No ber Språkrådet<br />

sjukehuset endra namnet på ei<br />

<strong>av</strong> <strong>av</strong>delingane og slutta å bruka<br />

sideformer som liknar på bokmål.<br />

Bergens Tidende fortel at<br />

Helse Bergen i sommar fekk<br />

brev frå Språkrådet om å endra<br />

namnet på hjerte<strong>av</strong>delinga til<br />

hjarte<strong>av</strong>delinga. I brevet skal<br />

sjukehuset også ha <strong>få</strong>tt kritikk<br />

for å velja nynorsk ord som liknar<br />

mest mogleg på bokmål.<br />

– Statsorgan skal ikkje bruka<br />

sideformer. Eg veit det kan vera<br />

freistande for ein etat å velja ei<br />

form som er mest mogleg lik<br />

mellom målformene, men sideformene<br />

er tilgjengelege for<br />

til dømes skuleelevar, ikkje for<br />

statsorgan, seier språkdirektør<br />

Arnfinn Muruvik Vonen til<br />

bt.no.<br />

Han håpar sjukehuset vil<br />

endra språkbruken sin. Sjukehuset<br />

seier dei har brukt sideformer<br />

for å gjera språket meir<br />

lettfatteleg.<br />

– No må vi altså slutta å<br />

bruka sideformer, men vi vil<br />

halda fram med å bruka hovudformer<br />

som er lette å forstå,<br />

seier kommunikasjonsdirektør<br />

Mona Høgli i Helse Bergen.<br />

Ho seier sjukehuset også vil<br />

følgja pålegget om å endra namnet<br />

til hjarte<strong>av</strong>delinga både på<br />

brevhovudet og på nettet – og<br />

etter kvart også på skilt.<br />

Bakgrunnen for kr<strong>av</strong>et er at<br />

Hordaland er eit nynorskfylke<br />

og at fleirtalet <strong>av</strong> kommunane<br />

i Hordaland har nynorsk som<br />

administrasjonsspråk. Språkdirektøren<br />

tek det for gitt at alle<br />

bokmålsbrukarane i området<br />

til Helse Bergen også forstår nynorsk.<br />

(NPK)<br />

målsaker<br />

– Mange har har allereie<br />

byrja å arbeida<br />

fram mot Språkåret,<br />

fortel Jens Kihl, prosjektleiar<br />

for Språkåret<br />

2013.<br />

Nynorsk kultursentrum har <strong>få</strong>tt i<br />

oppdrag frå Kulturdepartementet<br />

å utvikla planar for eit nasjonalt<br />

språkår i 2013. Då er det 200 år<br />

sidan Ivar Aasen blei fødd og 100<br />

år sidan Det Norske Teatret blei<br />

opna.<br />

– I byrjinga var det vanskeleg,<br />

fortel Kihl som i vår vart tilsett<br />

som prosjektleiar.<br />

– 2013 er eit jubileum både<br />

Ivar Aasen og for Det Norske<br />

Teatret. I tillegg skal det jo vera eit<br />

nasjonalt språkår. Berre det å ta<br />

inn over seg det Aasen gjorde og<br />

kva merke han har sett etter seg<br />

er jo til å mista motet <strong>av</strong>. Det er<br />

tusen ulike innfallsvinklar, og det<br />

er ikkje godt å vita kvar ein skal<br />

byrja. Men etter kvart som eg no<br />

har snakka litt med folk, og hatt<br />

nokre møter så går det lettare. Eg<br />

byrjar å <strong>få</strong> ei kjensle <strong>av</strong> at ballane<br />

rullar den same vegen.<br />

mange vil vera med<br />

– Dei prosjekta som du har<br />

byrja å arbeida med?<br />

– Dei òg, men det som slår<br />

meg er kor mange andre som allereie<br />

har byrja å arbeida fram<br />

mot 2013. Det er ikkje slik at me<br />

må dytta folk i gang for at det i<br />

det heile skal verta ei markering.<br />

Det trur eg er ein skilnad frå dei<br />

andre jubilea som har vore. Det er<br />

mange som har lyst til å vera med<br />

på dette.<br />

Klart språk på nye vognkort<br />

Breva frå Statens vegvesen skal bli lettare<br />

å forstå. Først ut er vognkortet, som<br />

går til ein million bileigarar kvart år.<br />

– Verken vi eller brukarane våre skal<br />

kaste bort tid på eit uforståeleg språk.<br />

Som ein <strong>av</strong> dei største brevskrivarane i<br />

landet både pliktar og ønskjer vi å gjere<br />

oss forstått, seier kommunikasjonsdi-<br />

– Kva vert din jobb då?<br />

– Fyrst og fremst formidla kva<br />

som er det overordna måla med<br />

Språkåret. Me har nokre målsetjingar<br />

for året, og me ynskjer at<br />

alle i det minste skal vita om kva<br />

desse måla er. For det andre så er<br />

det min jobb å utvikla opplegg<br />

som kan vera til hjelp for dei som<br />

har lyst til å gjera noko. Snakke<br />

litt om kvar ein kan søkja pengar,<br />

kven ein kan samarbeida med og<br />

andre praktiske ting. Passa på at<br />

ein veit om kvarandre. Det inkluderer<br />

også å invitera dei som ikkje<br />

har tenkt på at dette er noko for<br />

dei.<br />

– Kva er desse overordna måla?<br />

– Det aller viktigaste er at folk<br />

rektør Sissel Faller i Statens vegvesen.<br />

Den nye versjonen tek vare på det<br />

juridiske samtidig som språket er enkelt<br />

og forståeleg. Byråkratispråket og<br />

faguttrykka er tekne vekk, og inn er det<br />

kome ord som vert brukt i daglegtalen.<br />

Vognkortet er ein <strong>av</strong> dei største utsendingane<br />

til Statens vegvesen. (NPK)<br />

Språkåret 2013<br />

<strong>Noregs</strong> <strong>Mållag</strong><br />

og språkåret<br />

Styret i <strong>Noregs</strong> <strong>Mållag</strong> har<br />

vedteke fylgjande mål for 2013:<br />

◆ Gjere det umogleg å kutte<br />

sidemålet etter valet 2013<br />

◆ Få fleire aktive lokallag og verve<br />

fleire medlemer, særleg yngre<br />

(under 40)<br />

◆ Syna fram nynorsken og <strong>Noregs</strong><br />

<strong>Mållag</strong> som framtidsretta,<br />

folkeleg og frisk – lokalt og<br />

nasjonalt.<br />

◆ Organisere ein <strong>Mållag</strong>sbuss,<br />

som skal køyre rundt i Noreg<br />

og setje fokus på målsaka. Få<br />

til tilskipingar og møte lokalt,<br />

helst i samarbeid med lokale<br />

mållag.<br />

◆ Landsmøtet skal vere i Ørsta.<br />

Tema: Stortingsvalet 2013 – eit<br />

vegskilje for nynorsken.<br />

Samtale: Ingunn Haugen, Ragne Mari Røed Kandal og Julie Kristin Lothe i<br />

samtale om utfordringane i barnehagekvardagen. Foto: Hege Lothe<br />

mange <strong>få</strong>r i dag ikkje med seg denne informasjonen<br />

fordi språket i vognkortet og<br />

følgjebrevet er for vanskeleg. (NPK)<br />

vert stolte over det språkmangfaldet<br />

me har her i Noreg. Målet<br />

er at det nasjonale språkåret skal<br />

styrkja den språklege sjølvkjensla<br />

blant nynorskbrukarane og <strong>få</strong> folk<br />

til å verdsetja den språkdelte norske<br />

kulturen. Språktradisjonen<br />

vår er eit felleseige, og no vert han<br />

utvida med stadige fleire morsmål.<br />

Alt dette gjer at Språkåret<br />

ikkje berre vert ei markering for<br />

ein død mannleg forfattar, men ei<br />

skikkeleg feiring <strong>av</strong> språk.<br />

– Er dette ei feiring <strong>av</strong> nynorsk<br />

eller <strong>av</strong> alle språk?<br />

– Språkåret 2013 skal femna<br />

om både nynorsk og bokmål,<br />

teiknspråk, urfolksspråk, minoritetsspråk<br />

og innvandrarspråk.<br />

Samstundes er det jo jubilea til<br />

Aasen og Teatret som er utgangspunktet.<br />

Det er viktig at dette ikkje<br />

berre endar opp som generelle<br />

ord. Det er ein manglande respekt<br />

for vårt eige språkmangfald<br />

og særleg for nynorsk. Så dette er<br />

eit viktig språkpolitisk prosjekt.<br />

– Når det er sagt, har målrørsla<br />

ein lang tradisjon for å inkludera<br />

andre, til dømes dei som arbeider<br />

for det samiske språket. Det Norske<br />

Teatret er mellom dei beste på<br />

å inkludera innvandrarungdom<br />

inn i teatret. Så eg trur ikkje dette<br />

er noka motsetning. Målrørsla<br />

veit kva det vil seia å stå på utsida,<br />

og ville aldri funne på å halda<br />

nokon utafor. Alle som ynskjer å<br />

vera med på feiringa, må kjenna<br />

seg raust velkomne.<br />

språk er levande<br />

– Har det kome nokre konkrete<br />

planar på bordet?<br />

– Som sagt, så er det mange<br />

som er komne langt på veg med<br />

Inspirerande<br />

I mars gjekk Gloppen <strong>Mållag</strong><br />

og Gloppen kommune saman<br />

om å lage ein open kurskveld<br />

som spesielt tok føre seg nynorsk<br />

språkstimulering i barnehagen.<br />

Ideen for kurset var at dei<br />

barnehagetilsette skulle <strong>få</strong> både<br />

praktiske idear og inspirasjon til<br />

å bruke meir nynorsk i barnehagekvardagen.<br />

Oppmøtet var frivillig, og på<br />

ettermiddags- og kveldstid. Difor<br />

var det gledeleg at så mange som<br />

50 personar kom på kurset, og<br />

det var også deltakarar frå nabokommunane<br />

Jølster, Eid og Stryn.<br />

Dei g<strong>av</strong> gode tilbakemeldingar<br />

etter kurset.<br />

– Kurset er ein del <strong>av</strong> barne-<br />

Norsk TideNd Nr. 4 – 2011

– gode tilbakemeldingar<br />

Skogstad Sport kjem i desse dagar med<br />

ny haust/vinter-katalog – og i haust for<br />

fyrste gong på nynorsk. Skogstad Sport<br />

AS er 70 år gammal og har hovudkvarteret<br />

i Innvik i Stryn. Til i dag har firmaet<br />

satsa på bokmål, men frå no er det nynorsk<br />

som gjeld.<br />

– Vi er stolte <strong>av</strong> alt vi gjer. Røtene våre<br />

barnehagekurs<br />

Norsk TideNd Nr. 4 – 2011<br />

og historia vår er viktig. Og ikkje noko for<br />

oss er meir naturleg enn nynorsk, seier<br />

Knut Roger Nesdal, sals- og marknadssjef<br />

i Skogstad Sport AS.<br />

Tidlegare i vinter laga Skogstad Sport<br />

reklamefilm saman med medielinja på<br />

Firda vgs og den fekk veldig god mottaking.<br />

I grafisk produksjon og i sosiale<br />

rører på seg<br />

media vel dei no å nytte seg <strong>av</strong> kompetansen<br />

til elevar ved Firda vidaregåande<br />

skule.<br />

– Vi er ikkje skjemde <strong>av</strong> at det er der<br />

vi kjem frå. Det er eit kvalitetsstempel,<br />

seier Nesdal. Den fyrste publikasjonen<br />

med nynorsk katalogen med haust- og<br />

vinterkolleksjonen.<br />

– Vi har ikkje <strong>få</strong>tt negative reaksjonar.<br />

Dei som har oppdaga dette, har gitt god<br />

tilbakemelding og er einige i vala vi gjer,<br />

seier Nesdal.<br />

Denne hausten lanserer Skogstad<br />

eit ungdomsmerke som heiter Bre, med<br />

heilt andre fargar, snitt og design. Målgruppa<br />

her er frå mellom 12 og 20 år.<br />

FeiriNg aV alle SpråK: – Språkåret 2013 skal femne om både nynorsk og bokmål, teiknspråk, urfolksspråk, minoritetsspråk og innvandrarspråk, seier Jens<br />

Kihl. Foto: Kjartan Helleve<br />

planar og idear, men det er enno<br />

litt tid til å gjera dei ferdige. <strong>Ein</strong><br />

idé som har dukka opp i den vesle<br />

tida eg har halde på, er å <strong>få</strong> til eit<br />

seminar med alle språkmiljøa i<br />

Noreg. <strong>Mållag</strong>et har til dømes<br />

nokre treffpunkt med riksmåls-<br />

hagekampanjen til <strong>Noregs</strong> <strong>Mållag</strong>.<br />

For oss var det viktig å bruke<br />

materialet frå kampanjen, i tillegg<br />

til lokale føredragshaldarar. Dei<br />

stilte opp og ausa <strong>av</strong> fagkompetansen<br />

sin og erfaringa si, seier<br />

Geir Skagen, leiar i Gloppen <strong>Mållag</strong>.<br />

Nokre <strong>av</strong> spørsmåla kurset<br />

skulle gje svar på, var kvifor lokal<br />

kultur og nynorsk også er viktig i<br />

barnehagen, og kva barnehagen<br />

kan vere for ungane våre.<br />

Barnelitteratur<br />

Janne Karin Støylen er tilsett<br />

ved Nynorsksenteret i Volda og<br />

snakka om bruk <strong>av</strong> nynorsk barnelitteratur<br />

i barnehagen. Hanne<br />

forbundet, men liten kontakt med<br />

teiknspråkmiljøet. Det er ulike<br />

interesser, men mange er sams.<br />

Det hadde vore stas å <strong>få</strong>tt eit betre<br />

samarbeid mellom desse miljøa,<br />

og ein konferanse eller eit seminar<br />

er det minste ein bør <strong>få</strong> til.<br />

B. Oftedal, som er musikkterapeut<br />

og veileder i Nordstranda<br />

barnehage, snakka om forteljinga<br />

som utgangspunkt for at borna<br />

sjølv fortel. Ho la vekt på kor<br />

stort potensial forteljingane har<br />

i barnehagen, og korleis kvar enkelt<br />

tilsett kan lære seg opp til å bli<br />

gode forteljarar.<br />

Inspirasjonsinnlegg<br />

– Vi tykkjer også at det er viktig<br />

å syne fram kor mykje spennande<br />

som skjer i barnehagane i kommunen<br />

vår i dag, fortel Skagen.<br />

Sylvia Helset, pedagogisk leiar<br />

i Breim barnehage fortalde at ho<br />

var gått lei <strong>av</strong> alle dei tradisjonelle<br />

barnhagesongane. Difor gjekk<br />

– Det vert ikkje berre seminar,<br />

håpar eg.<br />

– Det vert det absolutt ikkje!<br />

Dette skal vera ei feiring, og det<br />

skal vera så kjekt at alle har lyst<br />

til å vera med. Og sjølvsagt er det<br />

flott om det vert ein tikronar med<br />

ho på leit etter lokal songtradisjon.<br />

Ho trekte fram ei songbok<br />

<strong>av</strong> unni Løvlid som svært inspirerande,<br />

og som kjelde til mange<br />

«nye» songar i sin barnehage. Pedagogisk<br />

leiar i Hyen barnehage,<br />

Solveig Hope, fortalde om korleis<br />

dei brukar opplesing og bøker i<br />

kvardagen.<br />

Til slutt summerte tre barnehagetilsette<br />

opp kurset i ei felles<br />

samtale. Ingunn Haugen, ped.leiar<br />

i Mona barnehage, leidde<br />

samtalen mellom ragne Mari<br />

røed Kandal, styrar i Nygård<br />

barnehage og Julie Kristin Lothe,<br />

ped.-leiar i rygg barnehage om<br />

kva tankar dei har om utfordringane<br />

i barnehagekvardagen.<br />

Aasen på og ei festframsyning<br />

som går på NrK1 ein laurdagskveld.<br />

Men det fantastiske med<br />

dette året er at me feirar noko levande,<br />

seier Kihl.<br />

KJArtAN HelleVe<br />

kjartan.helleve@nm.no<br />

Nynorskhyller<br />

I denne oppsummeringssamtalen<br />

kom det fram at det var eit ynskje<br />

at det var eigne «nynorskhyller»<br />

med barnebøker på folkebiblioteket.<br />

Dette ville gjere det mykje<br />

lettare å finne nynorske barnebøker,<br />

men også å hugse på å låne<br />

nynorskbøkene.<br />

– Gloppen folkebibliotek<br />

merkte straks nokre <strong>av</strong> hyllene<br />

med nynorskbøker, og fortel at<br />

etter kurset har utlånet <strong>av</strong> nynorskbøker<br />

frå biblioteket stige,<br />

fortel Geir Skagen.<br />

Hege lOtHe<br />

hege.lothe@nm.no<br />

Vonen vil halda på<br />

sidemålskarakter<br />

Den ferske direktøren i Språkrådet,<br />

Arnfinn Muruvik Vonen, vil ikkje<br />

droppa karakteren sidemål.<br />

– Eg tvilar på at det å sløyfa<br />

karakteren i sidemål vil styrkja<br />

den svake part, sa Vonen under<br />

eit arrangement på Dei nynorske<br />

festspela.<br />

Dermed er han usamd med<br />

tidlegare direktør i Språkrådet, Sylfest<br />

Lomheim, som nyleg har teke<br />

til orde for ein samlekarakter for<br />

hovudmål og sidemål i norskfaget.<br />

Vonen gjorde det klart at han<br />

ikkje vil gå inn for å endra reglane<br />

slik dei er i dag.<br />

Den nye språkdirektøren tok elles<br />

til orde for å meir forsking rundt<br />

språkleg mangfald og toleranse.<br />

Han meinte vi har språkleg toleranse<br />

når det gjeld dialekt, men<br />

at det trengst meir kunnskap for<br />

å seia vi har nok toleranse når det<br />

gjeld nynorsk. (NPK)<br />

Sidemål er<br />

ikkje viktig<br />

Halve folket er usamd i påstanden<br />

om at det er viktig at alle skuleelevar<br />

lærer å lese og skrive både<br />

nynorsk og bokmål, viser undersøking.<br />

I distriktsbarometeret til Nationen<br />

svarar 47 prosent at dei er<br />

usamde i påstanden, 23 prosent er<br />

samde. Tala er omtrent dei same<br />

som i fjor. Det er ikkje uventa Senterpartiveljarar<br />

og folk busett på<br />

Vestlandet som er mest positive til<br />

sidemålet.<br />

Leiaren for <strong>Noregs</strong> <strong>Mållag</strong>, Håvard<br />

B. Øvregård, meiner det er ei<br />

fallitterklæring for nasjonal språkpolitikk<br />

om opplæringa i skriftleg<br />

sidemål blir kutta ut.<br />

– Nynorsk som nasjonalt og<br />

sidestilt språk er <strong>av</strong>hengig <strong>av</strong> opplæring.<br />

Sidestillinga <strong>av</strong> målformene<br />

inneber skriftlegheit, seier Øvregård<br />

til Nationen. (NPK)<br />

Oslo satsar på<br />

eliteelevane<br />

Dei aller flinkaste elevane i Osloskulen<br />

<strong>få</strong>r eigne særtilbod denne<br />

hausten. Dei beste ungdomsskuleelevane<br />

<strong>få</strong>r undervisning på<br />

vidaregåande skular, medan dei<br />

flinkaste på vidaregåande <strong>få</strong>r undervisning<br />

på universitetet.<br />

Det er dei ti prosent flinkaste i<br />

språkfag og realfag på ungdomsskulen<br />

som frå i haust skal <strong>få</strong><br />

undervisning i desse faga på vidaregåande<br />

skular i nærleiken, skriv<br />

Aftenposten.<br />

– Er du flink nok, <strong>få</strong>r du vere<br />

med i undervisninga på vidaregåande<br />

alt frå 8. klasse, lovar utdanningsbyråd<br />

Torger Ødegaard frå<br />

Høgre, arkitekten bak satsinga.<br />

Elitesatsinga <strong>få</strong>r det glatte lag<br />

<strong>av</strong> Utdanningsforbundet. (NPK)<br />

5

6<br />

MELDINGAR 27<br />

Samrådingsmøte for<br />

norsk målreising<br />

Stad: Park hotell på Voss<br />

Tid: 15. oktober 2011<br />

Pris: kr 500,- (til konto 3480 30 57682<br />

eller kontant når de kjem)<br />

Påmeldingsfrist: 10. september<br />

Påmelding til Voss mållag v/Lars Kvamsdal,<br />

Skulestadvegen 107, 5710 Skulestadmo eller<br />

lars-kdl@online.no<br />

Dette er eit møte for alle som<br />

meiner at nynorsken må normerast<br />

på sin eigen grunn. Tilskiparane<br />

kjem til å ta utgangspunkt i<br />

framlegget frå Ola I. Breivega og<br />

Arvid Langeland: Tradisjonell og<br />

fylgjerett nynorsk, 5. april 2010.<br />

Norsk Ordbok skal vera ferdig i<br />

2014. Ho brukar 1938-rettskrivinga.<br />

Avstanden mellom framlegget<br />

frå Breivega og Langeland og<br />

hovudformene i 1938-rettskrivinga<br />

er ikkje stor. Kan det gjerast nokre<br />

kompromiss for å <strong>få</strong> til ei brei<br />

samling om ein tradisjonell normal?<br />

Målet med møtet er å leggja eit<br />

grunnlag for å gje ut ei ordliste for<br />

tradisjonell nynorsk som ein viktig<br />

lekk i norsk målreising.<br />

Program:<br />

09.15-10.15 Registrering, kaffi<br />

10.15-10.45 Stoda for norsk målreising<br />

v/Arvid Langeland<br />

10.45-11.45 Hovudformene i 1938-rettskrivinga<br />

samanlikna med Breivega/<br />

Langeland – framlegg til kompromiss<br />

v/Ola I. Breivega<br />

11.45-12.00 Pause<br />

12.00-13.30 Ordskifte<br />

13.30-14.15 Lunsj<br />

14.15-15.00 Ei ordliste for tradisjonell nynorsk<br />

v/Klaus Johan Myrvoll<br />

15.00-15.15 Organisatoriske utfordringar<br />

v/Arvid Langeland<br />

15.15-16.00 Ordskifte<br />

16.00-16.15 Oppsummering og <strong>av</strong>slutning<br />

Vel møtt!<br />

Helsing<br />

Styret i Nidaros <strong>Mållag</strong><br />

Styret i Ullensvang mållag<br />

Styret i Vinje mållag<br />

Styret i Voss mållag<br />

Val 2011<br />

– Debatten<br />

om nynorsk<br />

er pinleg<br />

Bård Vegar Solhjell<br />

tykkjer argumentasjonen<br />

til nynorskmotstandarane<br />

er pinleg<br />

og svak. No skal SV<br />

finne ut korleis nynorsken<br />

kan verte meir<br />

spennande.<br />

Solhjell er sunnfjording, nynorskbrukar,stortingsrepresentant<br />

for SV i Akershus, i tillegg<br />

til å vere nestleiar og parlamentarisk<br />

leiar i partiet. Han har <strong>av</strong><br />

målrørsla vorte kritisert for å<br />

knote, men nynorsk er ein viktig<br />

del <strong>av</strong> identiteten til Solhjell.<br />

Han møter meg på Dasslokket<br />

rett over gata for Stortinget<br />

i Oslo. Bakgrunnen er sidemålsdebatten<br />

i vår. Mellom anna har<br />

landsmøtet til Høgre vedteke eit<br />

forslag om å kutte ut sidemålsundervisninga<br />

i ungdomsskulen<br />

og Høgre i Oslo kommune vil<br />

søkje om ny prøveordning med<br />

valfritt sidemål.<br />

– Eg meiner argumenta til<br />

Høgre i nynorskdebatten er<br />

pinlege og dei viser den populistiske<br />

sida si med argumentasjonen.<br />

Argumentet om at me<br />

ikkje treng å lære eit språk til, eller<br />

at det er for krevjande å lære<br />

nynorsk for dei som allereie slit<br />

i norskfaget held ikkje. Du kan<br />

prøve å føre argumentasjonen<br />

over på andre fag. Skal du til dømes<br />

ikkje lære engelsk fordi du<br />

ikkje kan norsk skikkeleg? Eller<br />

kutte ut likningar i matematikk<br />

Kari Vestbø<br />

er dagleg<br />

leiar i «Hei<br />

Verden!».<br />

Foto: Knut S.<br />

Vindfallet<br />

Språkrådet krev Digipost på nynorsk<br />

Postens nye digitale postsystem,<br />

Digipost, finst berre på bokmål. Det<br />

meiner Språkrådet blir for smalt og<br />

ber Samferdselsdepartementet sørgje<br />

for at tenesta kjem på nynorsk.<br />

Det statseigde aksjeselskapet<br />

Posten Noreg lanserte Digipost<br />

Bård Vegar<br />

Solhjell<br />

◆ sunnfjording,<br />

nynorskbrukar<br />

◆ stortingsrepresentant<br />

for SV i Akershus<br />

◆ nestleiar og parlamentarisk<br />

leiar i SV<br />

fordi brøken var så vanskeleg,<br />

seier ein engasjert Solhjell.<br />

SV-utval<br />

Bård Vegar Solhjell meiner det<br />

er fleire måtar å <strong>få</strong> bukt med negative<br />

haldningar til nynorsken<br />

på.<br />

– Det har vorte så lett å rakke<br />

ned på nynorsken. <strong>Ein</strong> kan seie<br />

dei sjukaste ting utan at nokon<br />

reagerer. Eg meiner me må slå<br />

ned på det. I tillegg må me gi<br />

lærarar i skulen meir kunnskap<br />

om faget og sørgje for at dei har<br />

gode haldningar.<br />

Men han ser også at sjølve<br />

norskfaget kanskje treng endringar.<br />

– Eg veit at Kunnskapsdepartementet<br />

jobbar med innhaldet<br />

i norskfaget og ser på<br />

korleis ein kan gjere undervisninga<br />

i nynorsk mykje betre og<br />

meir spennande.<br />

I SV set dei ned ei arbeidsgruppe<br />

som skal sjå på vilkåra til<br />

nynorsken.<br />

– Arbeidsgruppa skal ha<br />

medlemmer som er aktive i<br />

målrørsla og i SV. Me skal sjå<br />

på tilhøva for nynorsken, og<br />

Snakk så eg forstår<br />

– Skuleaksjonen «Hei Verden»<br />

har teke tilbakemeldinga frå<br />

frustrerte lærarar som saknar<br />

nynorskopplegg på alvor. No<br />

lanserer dei kampanjen «Snakk<br />

så eg forstår». Alt undervisningsmateriellet<br />

knytt til kampanjen<br />

er på nynorsk, fortel Kari<br />

i april, men nett-tenesta finst så<br />

langt berre i ein bokmålsversjon.<br />

Det er det fleire som har klaga på.<br />

I eit klagesvar til Samferdselsdepartementet,<br />

som eig Posten, ber<br />

Språkrådet departementet om<br />

«å sjå til at Posten <strong>få</strong>r i stand ein<br />

diskutere oss fram til korleis me<br />

kan skape haldningsendringar.<br />

I tillegg vil me sjå på konkrete<br />

problemstillingar som parallellutgåver<br />

og nynorskutgåver,<br />

seier Solhjell.<br />

Tydelegare språkdebatt<br />

Den tidlegare kunnskapsministeren<br />

vil ha ein tydelegare nynorskdebatt.<br />

– Me har to språk i Noreg. Eg<br />

høyrer ikkje klagar frå land som<br />

Belgia, Nederland eller Sveits.<br />

Eg meiner at dersom ein skal ha<br />

ein språkdiskusjon, så bør ein<br />

snakke om ei utvikling mot eitt<br />

skriftspråk. Det er ikkje noko eg<br />

er samd i, men eit standpunkt<br />

eg kan respektere, seier Solhjell.<br />

Og han meiner Høgre er utydelege<br />

på kvar dei eigentleg står<br />

i debatten.<br />

– Argumenta til partiet heng<br />

ikkje saman med korleis Høgre<br />

som kunnskapsparti elles tenkjer<br />

i høve til andre fag. Dei meiner<br />

jo vanlegvis at alt må lærast.<br />

Eg trur ikkje at Høgre trur heilt<br />

på sine eigne argument, held<br />

han fram og viser til at Høgre<br />

i målsaka tradisjonelt har vore<br />

sprikande.<br />

– Det er ein sterk språkleg<br />

og kulturell tradisjon i Høgre,<br />

særleg på Vestlandet. Dei har<br />

også språkentusiastar frå innlandet<br />

slik som musikaren, nynorskbrukaren<br />

og høgremannen<br />

Hallgrim Berg i Hallingdal.<br />

Men i målsaka er mitt inntrykk<br />

at fleirtalet i folket har fleirtalet<br />

i Høgre.<br />

Tone Gullaksen/nPk<br />

Vestbø, dagleg leiar i «Hei Verden».<br />

Kampanjen vart lansert i<br />

september <strong>av</strong> Arne Garborg<br />

(alias Sigve Bøe frå Det Norske<br />

Teatret) på Garborgsenteret på<br />

Bryne. Då Arne Garborg gjekk<br />

på skule, fekk han ikkje bruke sitt<br />

Norsk TideNd Nr. 4 – 2011

nynorsk versjon <strong>av</strong> Digipost så snart<br />

som råd».<br />

Informasjonssjef Pål Jakobsen i<br />

Posten seier til Nationen at han ikkje<br />

trur at fråværet <strong>av</strong> nynorsk verkar ekskluderande<br />

på nynorskbrukarar. Han<br />

strekar under at Posten ikkje har plikt til<br />

eige språk. Skulen var på dansk.<br />

– I dag, 150 år seinare, <strong>få</strong>r<br />

ikkje elevar i Andesfjella i Peru<br />

undervisning på morsmålet sitt,<br />

quechua. Skulen bruker spansk.<br />

«Hei Verden» vil ha elevar i Rogaland<br />

med på å gje elevar i Peru<br />

ein lærar som dei kan forstå. Til<br />

Norsk TideNd Nr. 4 – 2011<br />

å levere tenesta i begge målformer.<br />

– Det er ingen kr<strong>av</strong> til målform<br />

sidan Digipost ikkje er eit konsesjonsbelagt<br />

produkt, seier Jakobsen til<br />

Nationen.<br />

Men det er ikkje Språkrådet einig<br />

i. Ettersom Digipost er ei kunderetta<br />

gjengjeld <strong>få</strong>r dei norske elevane<br />

lære om livet og kvardagen til<br />

quechua-indianarane på sitt eige<br />

skriftspråk nynorsk, seier Vestbø.<br />

– Vi er veldig glade for at «Hei<br />

Verden» gjennom kampanjen<br />

«Snakk så eg forstår» har synt at<br />

ein kan ta alle elevane på alvor,<br />

teneste, meiner rådet at produktet er<br />

underlagt mållova. «I ein så sentral del<br />

<strong>av</strong> norske borgarar sin digitale kvardag<br />

som Posten legg opp til at Digipost skal<br />

vere, kan det såleis ikkje vere i samsvar<br />

med vedtektene at tenesta berre blir<br />

tilboden på bokmål,» skriv Språkrådet.<br />

TYDeleg: Nestleiar<br />

og parlamentarisk<br />

leiar i SV Bård Vegar<br />

Solhjell vil ha ein tydelegare<br />

språkdebatt.<br />

Foto: Tone Gullaksen / NPK<br />

seier Håvard B. Øvregård, leiar i<br />

<strong>Noregs</strong> <strong>Mållag</strong>.<br />

Kvart år <strong>få</strong>r norske skular drøssevis<br />

<strong>av</strong> tilbod om undervisningsmateriell<br />

– om miljø, nord-sørspørsmål,<br />

rus eller mobbing.<br />

– Så lenge ein ikkje er ein <strong>av</strong><br />

dei 80 000 elevane i landet med<br />

Sjølv om Posten seier dei har planar<br />

om å lage ein nynorskversjon <strong>av</strong><br />

tenesta når tenesta er «i ordinær forretningsmessig<br />

drift», meiner Språkrådet<br />

at parallelle målformversjonar skulle ha<br />

vore utvikla frå starten <strong>av</strong>.<br />

– Ei teneste som «over 100 000 alle-<br />

Vil sikre nynorsk<br />

opplæring<br />

– I ei tid der framandspråk kjem<br />

tidleg i skulen, blir nynorsken<br />

lett ein tapar. Me må <strong>få</strong> fram at<br />

for mange er nettopp det å lære<br />

nynorsk viktig for å kunne ha eit<br />

språk som er nærast den dialekten<br />

ein talar, seier Knut Arild<br />

Hareide til LNK-nytt.<br />

Han legg til at det er viktig<br />

at ein no sikrar meir nynorsk i<br />

trusopplæringa i Den norske<br />

kyrkja.<br />

– For meg er det viktig at<br />

me tryggjer nynorsken i skulen.<br />

Eg tenkjer då på å ha eit obligatorisk<br />

sidemål. Men eg trur<br />

nynorsken vil stå seg godt i åra<br />

framover. Det å lære seg begge<br />

språka gjer ein tryggare og betre<br />

i begge målformene, seier<br />

Hareide.<br />

Liv Signe N<strong>av</strong>arsete, leiar i Sp.<br />

Foto: Sp<br />

Samle seg<br />

– No er det viktig at alle gode<br />

krefter samlar seg om nynorsken,<br />

seier Liv Signe N<strong>av</strong>arsete,<br />

kommunal- og regionalminister<br />

og leiar i Senterpartiet til<br />

Nynorsk pressekontor. Ho er<br />

uroa etter Høgre på landsmøtet<br />

vedtok at det skal vere frivillig<br />

for elevar i ungdomsskulen å<br />

lære seg skriftleg nynorsk.<br />

– Eg ser også at det kan vera<br />

andre som kan vera på glid i ei<br />

retning som kan verke tilforlateleg,<br />

men som på sikt kan<br />

underminere heile nynorsken,<br />

seier N<strong>av</strong>arsete. Ho meiner det<br />

no er viktig at debatten kjem<br />

over på eit anna spor.<br />

– Eg ønskjer å løfte debatten<br />

frå å vere <strong>av</strong> meir teknisk karak<br />

ter til å bli eit verdispørsmål,<br />

seier Liv Signe N<strong>av</strong>arsete.<br />

nynorsk som hovudmål, er det<br />

mykje å velje i. Det aller meste er<br />

berre på bokmål, seier Vestbø.<br />

– Vi <strong>få</strong>r jamt inn klager frå<br />

elevar og lærarar som <strong>få</strong>r undervisningsmateriell<br />

som berre finst<br />

på bokmål, seier Øvregård.<br />

– Vi ønskjer at materiell som<br />

rede har tatt i bruk», som Posten reklamerer<br />

med på nettsida si, må vel kunne<br />

seiast å vere «i ordinær forretningsmessig<br />

drift», skriv Språkrådet i klagesvaret,<br />

som er sendt til Samferdselsdepartementet.<br />

(NPK)<br />

Knut Arild Hareide, leiar i KrF.<br />

Foto: KrF<br />

Språklov<br />

Leiar i Venstre, Trine Skei<br />

Grande, blei for ei tid tilbake<br />

spurd <strong>av</strong> LNK-nytt om kva ho<br />

trudde om framtida til nynorsken.<br />

– I ei tid der språk og identitet<br />

heng nærare saman, vil<br />

nynorsken greie seg godt. <strong>Ein</strong><br />

skule som satsar på gode lærarar,<br />

vil byggje opp om det, sa<br />

Grande.<br />

Ho var saksordførar for<br />

stortingsmeldinga Mål og meining,<br />

og meinte at det viktigaste<br />

språkmeldinga slo fast var posisjonen<br />

til norsk språk.<br />

– Det aller viktigaste trur eg<br />

var å <strong>få</strong> klarlagt at det er behov<br />

for ei klar lovforankring for<br />

språk i Noreg, og at komiteen<br />

stilte seg positiv til ei framtidig,<br />

overordna språklov, sa Trine<br />

Skei Grande.<br />

HeGe loTHe<br />

hege.lothe@nm.no<br />

Trine Skei Grande, leiar i Venstre.<br />

Foto: Venstre<br />

berre kjem på bokmål, vert returnert.<br />

Om friviljuge og ideelle organisasjonar<br />

ønskjer innpass i skulen<br />

med undervisningsmateriellet sitt,<br />

må dei følgje spelereglane og syte<br />

for at det finst på både nynorsk og<br />

bokmål, seier han.<br />

HeGe loTHe<br />

7

8<br />

Fortel oss om<br />

språket ditt!<br />

Det norske språket er i endring. Det er kanskje ikkje<br />

noko nytt, men korleis opplever vi desse endringane<br />

og kva synest vi om dei? Norsk etnologisk gransking<br />

gjennomfører ei undersøkjing om slike spørsmål og<br />

Kunne du tenkja deg å delta?<br />

Kontakt oss:<br />

NEG,<br />

Norsk Folkemuseum,<br />

Pb 720 Skøyen, 0214 Oslo<br />

neg@norskfolkemuseum.no<br />

Telefon 22 12 37 89<br />

Dokumenterar kulturhistoria frå levande minne<br />

Galskap i<br />

Galskap i<br />

litteraturen<br />

litteraturen<br />

16.–18.september 2011<br />

16.–18.september 2011<br />

Lars Amund Vaage Ingrid Storholmen Gaute Heivoll<br />

www.litteraturdaganeivinje.no<br />

Påmelding til signe.m.kittelsaa@vinje.kommune.no<br />

LARS AMUND VAAGE INGRID STORHOLMEN GAUTE HEIVOLL<br />

����������������<br />

� �����<br />

<strong>Mållag</strong>et krev at Jesus<br />

snakkar nynorsk<br />

– Det er viktig at ungane<br />

som veks opp, ikkje trur at<br />

Jesus snakka bokmål, seier<br />

Helga Hjetland i aksjonsgruppa<br />

Språkleg rettferd i<br />

trusopplæringa.<br />

Gruppa krev at barn over heile landet<br />

<strong>få</strong>r lovfesta rett til trusopplæring på si<br />

eiga målform.<br />

På vegner <strong>av</strong> gruppa overleverte<br />

Helga Hjetland saman med leiar i <strong>Noregs</strong><br />

<strong>Mållag</strong> Håvard B. Øvregård før<br />

sommaren ei fråsegn om språkleg rettferd<br />

i trusopplæringsreforma til direktør<br />

i Kyrkjerådet Jens-Petter Johnsen.<br />

Over hundre sokneråd har slutta seg til<br />

oppropet.<br />

I fråsegna heiter det at lite <strong>av</strong> det<br />

materiellet som blir brukt i trusopplæringa<br />

i dag, er på nynorsk. Det gjeld<br />

både skriftleg materiell, dvd-ar og cdar.<br />

– Barn og ungdom med nynorsk<br />

som opplæringsmål blir i dag utsette<br />

for ei tydeleg språkleg diskriminering i<br />

Kyrkja, heiter det.<br />

Aktiv aksjonsgruppe<br />

Aktive nynorske kyrkjegjengarar har<br />

danna aksjonsgruppa «Gruppa for<br />

språkleg rettferd i trusopplæringa».<br />

Helga Hjetland, som også er styremedlem<br />

i <strong>Noregs</strong> <strong>Mållag</strong>, er sjølv medlem<br />

<strong>av</strong> gruppa.<br />

– God trusopplæring på nynorsk<br />

har vore eit sakn. Vi fann ut at vi måtte<br />

laga ei fråsegn om kor viktig det er å ha<br />

dette lovheimla, slik at dei som skal laga<br />

materiell, kan <strong>få</strong> pengar til det, seier ho.<br />

Krev lovfesta jamstelling<br />

Gruppa viser til at nynorsken i skulen<br />

er sikra gjennom opplæringslova som<br />

I oKtober er du invitert til haustseminar<br />

på Lista i Farsund. Det etter<br />

kvart tradisjonsrike haustseminaret til<br />

<strong>Noregs</strong> <strong>Mållag</strong> skal i år vere laurdag 29.<br />

og sundag 30. oktober.<br />

– Det blir eit rikhaldig program<br />

gjennom to dagar. Vi kan glede oss til<br />

turisttur på laurdag føremiddag, skulering<br />

og ordskifte om dagen. Om kvelden<br />

kjem Kirsten Bråten Berg for å<br />

syngje, Lista trekkspillklubb spelar og<br />

Sigurd Haugsgjerd skal kåsere, fortel<br />

slår fast at lærebøker og læremiddel<br />

skal liggja føre på bokmål og nynorsk til<br />

same tid og same pris.<br />

– Ei tilsvarande jamstelling må <strong>få</strong><br />

heimel i lov og regelverk som gjeld for<br />

Den norske kyrkja, heiter det i fråsegna<br />

frå aksjonsgruppa. Gruppa krev at Kyrkjerådet<br />

og Kyrkjemøtet gjer vedtak<br />

som stimulerer til ei slik tilføying i lova.<br />

Kyrkjerådet vil greia ut<br />

Direktør Jens-Petter Johnsen i Kyrkjerådet<br />

er i utgangspunktet positiv til<br />

kr<strong>av</strong>et om språkleg jamstelling.<br />

– I den grad vi har kontroll over materiellet,<br />

ønskjer vi at dette skal gjerast<br />

på begge målformer, seier han.<br />

Han seier at Kyrkjerådet ikkje har så<br />

mange verkemiddel, men at dei vil stilla<br />

kr<strong>av</strong> om at materiellet blir laga både på<br />

nynorsk og bokmål i dei tilfella der dei<br />

lyser ut pengar til å produsera trusopplæringsmateriell.<br />

Johnsen seier også at Kyrkjerådet vil<br />

greia ut kr<strong>av</strong>et om å lovfesta retten til<br />

trusopplæringsmateriell på begge målformer.<br />

– Vi vil også leggja saka fram for kyrkjerådsmøtet<br />

i september, seier Johnsen,<br />

som legg til at Kyrkjerådet òg vil<br />

drøfta saka med departementet.<br />

Glad for oppfølging<br />

Helga Hjetland er glad for tilbakemeldingane<br />

frå kyrkjerådsdirektøren.<br />

– Det er positivt at direktøren i Kyrkjerådet<br />

vil følgja opp saka med Kyrkjerådet,<br />

setja i gang utgreiingsarbeid og<br />

skapa større medvit om at begge målformer<br />

blir ivareteke når det blir lyst<br />

utviklingsmidlar til å utvikla materiell,<br />

seier ho.<br />

<strong>Mållag</strong>et håpar også <strong>få</strong> til eit møte<br />

med kyrkjestatsråden om saka.<br />

NPK/MarguNN SuNdfjord<br />

RETTFERD: Leiar Håvard B. Øvregård i <strong>Mållag</strong>et (t.v.) leverte saman med Helga Hjetland<br />

(t.h.) ei fråsegn om språkleg rettferd i trusopplæringsreforma til direktør i Kyrkjerådet<br />

Jens-Petter Johnsen (midten). Foto: Margunn Sunnfjord<br />

Haustseminar på Lista<br />

Gro Morken Endresen, dagleg leiar i<br />

<strong>Noregs</strong> <strong>Mållag</strong>.<br />

Fredag kveld blir det middag og<br />

kviss for dei som kjem tidleg.<br />

– Vi veit at det tek tid å reise frå alle<br />

kantar <strong>av</strong> landet til Lista, og det er nok<br />

ein del som må kome fram kvelden før<br />

seminaret. Så då tenkjer vi at det skal bli<br />

ein kjekk sosial kveld. Og det kan vere<br />

ei god oppvarming til ei interessant og<br />

lærerik haustseminarhelg, fortel Gro<br />

Morken Endresen.<br />

Norsk TideNd Nr. 4 – 2011

RøysTing: Det var jamt tilsig <strong>av</strong> skåbyggingar som ville seie sitt i målvalet i Skåbu, da Dølen var der måndagseftan. Laila Løkken hadde tatt med seg sonen til valurna på bygdehuset. Foto: Bjørn Sletten<br />

Klart fleirtal i Skåbu<br />

95 skåbyggingar røysta<br />

for bokmål som opplæringsmål<br />

ved Skåbu<br />

oppvekst. Det heldt ikkje<br />

mot dei 150 som sa<br />

ja til framleis nynorsk.<br />

(Dølen) Skåbyggingane har talt:<br />

Nynorsk skal framleis vera opplæringsmål<br />

ved skulen i bygda. Tysdag<br />

dag var det folkerøysting om<br />

opplæringsmål ved Skåbu oppvekst.<br />

245 <strong>av</strong> dei 431 røysteføre i<br />

Skåbu røysta. Resultatet vart klart<br />

ved åttetida måndag kveld.<br />

Det gjev grunn til å jubla for<br />

nynorskfolket: 95 røyster gjekk i<br />

f<strong>av</strong>ør bokmål, mens nynorsken<br />

fekk i alt 150 røyster.<br />

Sjølv gler ho seg til ordskiftet<br />

om sidemål.<br />

– I åra frametter vil vi alle stå<br />

i viktige sidemålsordskifte, og då<br />

er det ekstra viktig å drøfte gode<br />

løysingar for sidemålsfaget i mållaget.<br />

Dessutan er det er alltid veldig<br />

interessant å <strong>få</strong> innleiingar om<br />

korleis ulike lokallaga løyser sine<br />

utfordringar, og på dette seminaret<br />

kjem det fleire innleiarar frå<br />

lokale lag, seier Morken Endresen.<br />

Norsk TideNd Nr. 4 – 2011<br />

– Eg er storleg nøgd med at<br />

det vart ei såpass klar overvekt<br />

<strong>av</strong> røyster til nynorsken, seier<br />

ordførar Tove Haugli, sjølv ihuga<br />

nynorskbrukar, til Dølen måndag<br />

kveld, rett etter at oppteljinga var<br />

ferdig.<br />

Jubel i nynorskleiren<br />

Kristian Ekre har vore talsperson<br />

for utvalet for nynorsk i målstriden,<br />

og han er glad og letta over<br />

at saka for deira del bikka rette<br />

vegen.<br />

– Dette gjekk vegen, og det er<br />

vi utruleg glade for, seier han.<br />

Utover kvelden måndag, mens<br />

teljinga gjekk føre seg på kommunehuset,<br />

steig spenninga i nynorskleiren.<br />

– Vi var sjølvsagt svært spente.<br />

PRogRam<br />

FREDag<br />

20.00 Middag<br />

21.30 Kveldseta med kviss<br />

LauRDag<br />

09.00 Dette er Lista – omvising<br />

i buss<br />

11.00 Registrering, kaffi<br />

11.15 Velkomen til Lista!<br />

ved Randi Lohndal Frestad.<br />

Velkomen til mållagsseminar<br />

ved Aud Søyland<br />

11.30 Eit positivt forsøk på<br />

betre sidemålsundervisning<br />

Vi var aldri i tvil om at vi hadde<br />

dei beste argumenta, men likevel<br />

visste vi ikkje heilt kor landet låg.<br />

Men den siste veka fekk vi ei betre<br />

og betre magekjensle.<br />

– Medvind på oppløpssida?<br />

– Ja, eg trur vi har brukt ein<br />

argumentasjon som folk kjenner<br />

seg att i. Det har ikkje vore noko<br />

revolusjonerande, men vi har lagt<br />

opp til at folk skulle tenkja sjølv,<br />

seier han. Foreløpig har det ikkje<br />

vore tid til noka feiring for nynorskfolket.<br />

– Nei, men det kan vel hende<br />

det vert ein kaffikopp, ler Ekre,<br />

som understrekar at det ikkje er<br />

utvalet for nynorsk som er vinnaren<br />

i denne saka.<br />

– Det er det skuleungane i<br />

Skåbu som er, seier han.<br />

ved Lista ungdomskole ved<br />

Tone Holtbu Fjellestad og<br />

Ole Flåto<br />

12.00 Sidemålsstrategi – kva<br />

slags sidemålsordning treng<br />

nynorsken? Debatt med<br />

Ottar Grepstad, Janne<br />

Nygård, Helga Hjetland og<br />

13.30 Lunsj<br />

14.30 Kyrkjemålsrøystingar<br />

15.00 Nynorsk språkstimulering<br />

– prosjekt retta mot barnehagane<br />

ved Irene Garnes<br />

Hareide<br />

respekterer <strong>av</strong>gjerda<br />

Talsmann for bokmålssida, Pål<br />

Hallvard Virik, innser at slaget<br />

om bokmål ved skåbuskulen er<br />

tapt.<br />

– Utgangspunktet vårt var at<br />

eit fleirtal <strong>av</strong> foreldra ved skulen<br />

ønskte bokmål for ungane sine.<br />

Og vi hadde sjølvsagt håpa på eit<br />

anna resultat, men no vart det<br />

som det vart, og det må vi berre<br />

respektere og gratulere nynorsksida<br />

som vann fram med synet<br />

sitt, seier Virik til Dølen.<br />

– Kom resultatet overraskande<br />

på deg?<br />

– Eg syns det var rimeleg slik<br />

som eg forventa, etter slik eg<br />

kjenner folk i bygda. Eg tippa<br />

55/45 i f<strong>av</strong>ør nynorsken før valet,<br />

og det vart rundt 60/40, så det var<br />

15.45 Pause<br />

16.00 Nynorsken i førskulelærarutdanninga<br />

16.30 Slik gjer vi det: Tre om<br />

lokal mållagsaktivitet. Kva<br />

er barnehagane på Agder<br />

interesserte i? Erfaringar<br />

med barnehagepakken ved<br />

Borghild Løver. Så kjekt å<br />

vinne! Skulemålsrøystinga i<br />

Kvinlog i 2007 ved Tom Arnt<br />

Lindeland. Det viktigaste<br />

målarbeidet? Verving og<br />

organisasjonsbygging ved<br />

Terje Kjøde<br />

17.15 Ordskifte<br />

18.30 Slutt for dagen<br />

20.00 Middag, minikonsert<br />

med Kirsten Bråten Berg,<br />

innslag frå Lista trekkspillklubb,<br />

kåseri ved Sigurd<br />

Haugsgjerd<br />

sunDag<br />

09.30 Språkåret 2013 – den<br />

lange stafetten ved Jens Kihl<br />

10.00 Mållova på 1 2 3! ved<br />

vel ikkje så langt unna, seier Virik.<br />

Han slår fast at det ikkje vert aktuelt<br />

med noko omkamp.<br />

– Nei, det kjem det så absolutt<br />

ikkje til å verta. Når folket har talt,<br />

har dei talt, <strong>av</strong>sluttar han.<br />

I slutten <strong>av</strong> september skal<br />

saka opp til behandling i kommunestyret<br />

i Nord-Fron. Der blir det<br />

neppe nokon stor diskusjon, med<br />

tanke på det utvetydige valresultatet<br />

frå Skåbu.<br />

– Eg trur alle nå er glade for at<br />

det er slutt, og no treng korkje vi<br />

eller politikarane arbeide så mye<br />

opp mot dette kommunestyremøtet,<br />

seier Kristian Ekre <strong>av</strong>slutningsvis.<br />

BjørN SletteN<br />

bjorn@dolen.no<br />

Astrid Marie Grov<br />

10.30 Innlegg ved Erlend<br />

Bakke<br />

10.40 Innlegg ved Wenche<br />

Haugen H<strong>av</strong>revoll<br />

11.15 Nynorsk på nettet –<br />

ein super-guide til det nynorske<br />

internettet ved Kjartan<br />

Helleve og Tuva Østvedt<br />

12.00 Mediekurs – <strong>få</strong> oss på!<br />

ved Hege Lothe<br />

13.20 Avslutning og vel<br />

heim ved Håvard Øvregård<br />

13.30 Lunsj<br />

9

SPRÅKSTATUS: Språkdirektør<br />

Arnfinn Muruvik Vonen meiner<br />

departementa må ta ansvar for<br />

språkpolitikken som vart vedtatt<br />

med språkmeldinga i 2009.<br />

Foto: Hallvard Østrem / NPK<br />

Staten<br />

sviktar<br />

språkpolitikken<br />

Departementa tar ikkje ansvar<br />

for den nye språkpolitikken<br />

slik han vart skissert i<br />

språkmeldinga «Mål og meining»<br />

i 2009. Det går fram <strong>av</strong><br />

Språkrådets rapport «Språkstatus<br />

2011».<br />

– Det er langt igjen til departementa<br />

tar det språkpolitiske<br />

ansvaret for sine eigne<br />

sektorar slik dei er pålagde,<br />

seier språkdirektør Arnfinn<br />

Muruvik Vonen.<br />

I eit rundskriv til departementa<br />

presiserte Kulturdepartementet<br />

i 2009, etter at<br />

den nye språkmeldinga var<br />

vedtatt i Stortinget, at alle<br />

departement no må ta ansvar<br />

for språkpolitikken slik dei<br />

også har ansvar for miljø og<br />

likestilling. Statusrapporten<br />

til Språkrådet viser at det i<br />

all hovudsak, som før, berre<br />

er Kulturdepartementet og<br />

Kunnskapsdepartementet<br />

som driv med språkpolitikk.<br />

– Det fremste unntaket<br />

er Fornyingsdepartementet.<br />

Med prosjektet «Klart språk<br />

i staten» tar departementet<br />

ansvar på ein eksemplarisk<br />

måte, seier Vonen i ei pressemelding.<br />

Vonen meiner at målet<br />

om ein sektorovergripande<br />

språkpolitikk er heilt <strong>av</strong>hengig<br />

<strong>av</strong> at alle departementa set<br />

i verk tiltak.<br />

– Korleis vil departementa<br />

gjere sitt til at norsk ikkje blir<br />

fortrengt <strong>av</strong> engelsk, at nynorsk<br />

og bokmål blir likestilt<br />

i praksis, og at andre språkpolitiske<br />

mål blir nådd? spør<br />

språkdirektøren. (NPK)<br />

10<br />

målnytt<br />

Kulturdepartementet<br />

har gjennom sommaren<br />

motteke fleire kritiske<br />

innspel til framlegget til<br />

ny offisiell nynorskrettskriving.<br />

I vår slutta styret i Språkrådet seg<br />

til innstillinga frå rettskrivingsnemnda,<br />

og sende framlegget til<br />

ny nynorskrettskriving vidare til<br />

Kulturdepartementet. Styret i<br />

Språkrådet vart i tillegg samd om å<br />

laga ei tilrådd norm som skal gjera<br />

det enklare å skrive regelrett, både<br />

for privatpersonar og for institusjonar.<br />

Denne tilrådde norma skal<br />

ikkje markerast i oppslagsverk,<br />

men vera eit sjølvstendig digitalt<br />

dokument frå Språkrådet.<br />

Arbeidet med den nye rettskrivinga<br />

gjekk unna, nemnda arbeidde<br />

effektivt og fekk skryt for å<br />

vera grundig. Difor var det grunn<br />

til å tru at Kulturdepartementet<br />

kom til å <strong>få</strong> ein enkel jobb når<br />

framlegget kom på deira bord.<br />

Innspel<br />

No kan det sjå ut som om arbeidet<br />

kan verta meir komplisert. Allereie<br />

før innstillinga var oppe til<br />

handsaming i Språkrådet, hadde<br />

departementet motteke reaksjonar<br />

på framlegget frå rettskrivingsnemnda.<br />

I etterkant har det<br />

kome fleire. I juni skreiv Erlend<br />

Tornes på vegner <strong>av</strong> Ullensvang<br />

<strong>Mållag</strong> til departementet, uroa<br />

over at den nye norma var for vid<br />

og for nær bokmålet.<br />

«Den nye norma er svært<br />

open med mykje fleire bokmålsidentiske<br />

hovudformer enn før, og<br />

alt tilseier at desse vilkåra vil gje<br />

utslag i tekstar som er monaleg<br />

meir bokmålsnære enn det som<br />

no er vanleg. Det viser erfaringa<br />

med tidlegare lærebøker, og både<br />

Nynorsknemnda og Språkrådet<br />

er inne på faren for dette. Om ein<br />

føreset at lærebokprodusentane<br />

vel ein bokmålsnær variant, noko<br />

all realisme tilseier, vil det i lange<br />

tekstpassasjar kunna vera vanskeleg<br />

å skilja ein nynorsktekst frå<br />

ein bokmålstekst. Det vil då vera<br />

nærliggjande for både elevar og<br />

vaksne å spørja seg kva som er<br />

føremålet med nynorsk, når det<br />

berre ser ut som ein variant <strong>av</strong><br />

bokmål med visse nynorske innslag.»<br />

Fylkesmannen braut mållova<br />

Språkrådet refsar Fylkesmannen i<br />

Aust-Agder for å ha brote mållova i<br />

fleire <strong>av</strong>isannonsar i år. Annonsane<br />

gjaldt kommunane Åmli og Bykle, og<br />

dei var skrivne på bokmål og ikkje på<br />

nynorsk, slik lova krev, fortel NRK.<br />

Den eine kunngjeringa stod på<br />

trykk i Åmli<strong>av</strong>isa den 17. mars, medan<br />

Endra spelereglar<br />

Om lag samstundes kom det ei<br />

fråsegn frå ei lang rekkje personar<br />

som reagerte på framlegget om<br />

ei tilrådd norm. Mellom underskrivarane<br />

finn ein representantar<br />

frå fleire mållag, universiteta,<br />

forlagsbransjen og skuleverket. I<br />

fråsegna heiter det:<br />

«Ei tilrådd norm innafor rettskrivinga<br />

har ikkje rot i mandatet<br />

og bryt med det grunnleggjande<br />

prinsippet om at tonivåsystemet<br />

skal opphevast, slik det alt er gjort<br />

i bokmål. Styret i Språkrådet endrar<br />

spelereglane etter at dei andre<br />

spelarane har gått <strong>av</strong> banen.»<br />

Og vidare:<br />

«Det har ikkje vore høve til<br />

å diskutere eit eventuelt tonivåsystem<br />

i prosessen, fordi det<br />

kom etter at høyringsrunden<br />

var <strong>av</strong>slutta. Debatten ville vore<br />

heilt annleis om dette momentet<br />

hadde vore med. Det er grunn til<br />

å tru at motstanden mot å stryke<br />

mange <strong>av</strong> dei gamle valfrie formene<br />

då ville ha vore hardare<br />

og viljen til å inngå kompromiss<br />

mindre.»<br />

Fråsegna er underskive <strong>av</strong> Johan<br />

Myking, Guri Vesaas, Ola E.<br />

Bø, Tordis Fosse, Turid Kleiva,<br />

Tove Bull, Benthe Kolberg Jansson,<br />

Ingeborg Donali, Helge<br />

Sandøy, Lars S. Vikør, Magne<br />

Aasbrenn, Øyvind Fenne, Kjar-<br />

dei to andre stod i Agderposten 11.<br />

og 19. mai. Språkrådet har <strong>få</strong>tt tips frå<br />

målmann Kåre Seland frå Gjøvdal,<br />

som i 2005 vann ein språkstrid mot<br />

biskopen i Agder. Språkrådet viser til<br />

§ 6, tredje ledd i lova om målbruk i offentleg<br />

teneste: «Tilfang med særleg<br />

tilknyting til ein kommune skal vera i<br />

tan Fløgstad, Arnfinn Kolerud og<br />

Ol<strong>av</strong> Randen.<br />

Kompromiss<br />

No i august sende Norskt Måldyrkingslag<br />

og Ivar Aasen-sambandet<br />

eit notat til Kulturdepartementet<br />

på drygt 50 sider med<br />

analyse og slutningar. Dokumentet<br />

er omfattande detaljert,<br />

og Sergej Alexander Munkvold<br />

(Aasen-sambandet) og Thorgeir<br />

Holm (Måldyrkingslaget) seier<br />

det er mogleg at det kan kome<br />

endå eit tillegg.<br />

– Notatet som ligg føre, er eit<br />

grovarbeid – me ville <strong>få</strong> sendt det<br />

til Kulturdepartementet til tidar.<br />

Me har store mengder usortert<br />

materiale me ikkje vann å <strong>få</strong> med<br />

i notatet. Kan henda lagar me eit<br />

tillegg til notatet sidan. Me trur likevel<br />

at alt <strong>av</strong> prinsipielt verde er<br />

framkome i notatet, seier dei to.<br />

Dei to meiner at nemnda ikkje<br />

tok særleg omsyn til innspela<br />

dei fekk i høyringsprosessen, og<br />

at det i staden vart eit konglomerat<br />

<strong>av</strong> kompromiss, som meir<br />

eller mindre samsvara med det<br />

nemnda alt la fram i høyringsutkastet.<br />

Dei ynskte difor å leggja<br />

fram ei meir heilskapleg vurdering<br />

<strong>av</strong> dei faglege og prinsipielle<br />

sidene ved rettskrivingsarbeidet.<br />

– Høyringsfristen på høyringsutkastet<br />

var berre éin må-<br />

den målforma kommunen har kr<strong>av</strong>t<br />

etter § 5.» Assisterande fylkesmann<br />

i Aust-Agder Knut Berg seier at slikt<br />

ikkje bør skje.<br />

– Når vi <strong>få</strong>r ei slik tilbakemelding<br />

frå Språkrådet, er det for oss ei påminning<br />

om at vi må skjerpe rutinane<br />

i embetet, seier Berg. (NPK)<br />

2012-normalen<br />

møter motbør<br />

NOTAT: Sergej Alexander Munkvold frå Aasen-sambandet har i samarbeid med Norsk måldyrkingslag sendt eit notat<br />

til Kulturdepartementet om framlegg til ny rettskrivingsnorm. Her frå høyringa i Språkrådet. Foto: Språkrådet<br />

nad. Det er tidkrevjande å fara<br />

noggrant gjennom heile innstillinga<br />

frå rettskrivingsnemnda og<br />

alt kjeldematerialet, t.d. «Det nynorske<br />

tekstkorpuset». Dei ulike<br />

vedtaka på møta i nemnda var<br />

summariske og vanta altfor ofte<br />

grunngjeving, og var såleis vanskelege<br />

å tolka.<br />

Inntak <strong>av</strong> bokmålsformer<br />

– Valfridomen i kjerneordtilfanget<br />

aukar kraftig, t.d. i bøyinga <strong>av</strong><br />

frekvente verb. Men det er ikkje<br />

berre valfridomen som er vorten<br />

verre – organiseringa <strong>av</strong> bøyingsverket<br />

og ortografien er òg<br />

vorten verre. Problemet er såleis<br />

at nemnda ikkje skjønar grunndraga<br />

i nynorsk ortografi og talemål<br />

på synkront nivå. Inntaket <strong>av</strong><br />

nye bokmålsformer er historisk<br />

stort, og det skortar mykje på<br />

fagkunnskapen i handsaminga <strong>av</strong><br />

orda, seier dei.<br />

– Kva med den tilrådde<br />

norma?<br />

– Vedtaket om «tilrådd norm»<br />

er i grunnen berre ei stadfesting<br />

<strong>av</strong> at mandatet om ei «tydeleg,<br />

enkel og stram norm, utan sideformer»<br />

er brote. Vedtaket om<br />

«tilrådd norm» gjer narr <strong>av</strong> heile<br />

prosessen og alle høyringssvara.<br />

– Kva trur de departementet<br />

kjem til å gjera?<br />

– Om statleg nynorsk norme-<br />

Norsk TideNd Nr. 4 – 2011

Barn med forsinka språkutvikling klarer seg<br />

Barn som startar å snakke seint for alderen,<br />

er ikkje meir utsett for psykologiske<br />

problem seinare i livet enn andre barn.<br />

Det viser ei ny undersøking gjennomført<br />

<strong>av</strong> forskarar ved University of Western<br />

Australia.<br />

Forskarane har følgt barn frå toårsalderen<br />

og heilt inn i tenåra og kan no fastslå<br />

ring er det uråd å spå, me er ikkje<br />

historielause. Det er likevel nokre<br />

moment som Kulturdepartementet<br />

kjem til å ta omsyn til:<br />

Rettskrivingsnemnda og<br />

Språkrådet har tolka instruksen<br />

frå departementet særs urimeleg<br />

– instruksen er dei prinsippa<br />

om sjølvstendig normering <strong>av</strong><br />

nynorsk og bokmål utan tilnær-<br />

at barn som begynner å snakke seint for<br />

alderen, verken er meir sjenerte, meir deprimerte<br />

eller meir aggressive enn andre<br />

barn seinare i livet.<br />

Dei emosjonelle og åtferdsmessige<br />

forskjellane jamnar seg ut i femårsalderen,<br />

konkluderer dei australske forskarane,<br />

som har følgt meir enn 1400 barn. (NPK)<br />

ming og stabilitet i rettskrivinga,<br />

svarar Munkvold og Holm, som<br />

ikkje trur at departementet vil gje<br />

frå seg rolla som øvste normeringsinstans.<br />

– Men på same tid må me<br />

spørja om målfolk fortener nynorsken.<br />

Mange mindretalsmål<br />

kan misunna alle ressursane, lovvernet<br />

og brukartalet nynorsken<br />

L<strong>av</strong>karbokommune<br />

L<strong>av</strong>karbokommune og Lakrismjeltblåvinge<br />

fekk delt fyrsteplass då<br />

Bærum <strong>Mållag</strong> kåra Bærumsordet<br />

2011 under Sandvika Byfesten i<br />

slutten <strong>av</strong> august.<br />

– L<strong>av</strong>karbo er eit aktuelt ord for<br />

dei som er opptekne <strong>av</strong> helse, kosthald<br />

og trening i Bærum, og det<br />

har. Likevel greier dei seg betre<br />

enn nynorsken. Dei har noko altfor<br />

<strong>få</strong> målfolk har – konsekvensanalytisk<br />

evne og sjølvtillit.<br />

Kulturdepartementet seier at<br />

saka framleis er til handsaming og<br />

at dei ikkje kan seia noko om når<br />

det kjem eit vedtak i saka.<br />

Kjartan Helleve<br />

kjartan.helleve@nm.no<br />

er ikkje <strong>få</strong>. Lakrismjeltblåvinge<br />

er ein truga somarfuglart<br />

som Bærum har<br />

<strong>få</strong>tt særskild ansvar for å<br />

ta vare på, forklarar Marit<br />

Hovdenak fra <strong>Mållag</strong>et. (Af-<br />

tenposten)<br />

Kallar inn til<br />

samrådingsmøte<br />

Målet med eit<br />

samrådingsmøte<br />

på Voss er å laga<br />

ei ordliste for ein<br />

nynorsk med minimal<br />

valfridom og<br />

utan tilnærming til<br />

bokmål.<br />

Tilskiparane skriv at dette eit<br />

møte «for alle som meiner<br />

at nynorsken må normerast<br />

på sin eigen grunn» og samla<br />

dei som «ynskjer at nynorsken<br />

skal leva vidare som eit sjølvstendig<br />

språk». Utgangspunktet<br />

for drøftingane på møtet er<br />

framlegget frå Ola I. Breivega<br />

og Arvid Langeland frå 5. april<br />

2010. Målet med møtet er å<br />

leggja grunnlaget for å gje ut<br />

ei ordliste for ein nynorsk med<br />

minimal valfridom og utan tilnærming<br />

til bokmål.<br />

– Grovarbeid<br />

Bak invitasjonen står styra i<br />

fire lokallag: Nidaros <strong>Mållag</strong>,<br />

Ullensvang <strong>Mållag</strong>, Vinje <strong>Mållag</strong><br />

og Voss <strong>Mållag</strong>. Men Arvid<br />

Langeland fortel at dei har<br />

henta inspirasjon frå den breie<br />

støtta desse synspunkta har <strong>få</strong>tt<br />

i den seinare tid, inkludert ordskifta<br />

på landsmøta i 2008 og i<br />

2011.<br />

– Det vart sagt at normeringsarbeidet<br />

til Språkrådet<br />

var ope og demokratisk, men<br />

slik opplevde tydelegvis ikkje du<br />

det?<br />

– Det var ingen representantar<br />

for klassisk eller tradisjonell<br />

nynorsk med i nemnda. Det var<br />

høve til å koma med framlegg,<br />

men nemnda valde som regel å<br />

sjå bort frå framlegg som aukar<br />

<strong>av</strong>standen til bokmål, til dømes<br />

merknadene frå Rolf Theil til<br />

y/ø-spørsmålet, seier Langeland.<br />

– Ved å føreslå å føra inn eit<br />

halvoffisielt normhierarki til<br />

slutt – Språkrådet si tilrådde<br />

norm – sannkjenner styret i<br />

Språkrådet at norma ikkje vart<br />

enkel og tydeleg nok til å vera<br />

brukande.<br />

– Kva vonar du departementet<br />

kjem til å landa på, og kva<br />

vonar du at dei gjer?<br />

– I Innst. S. 184 (2008-2009),<br />

pkt. 1.6.4.1 om NORSK NOR-<br />

Lakrismjeltblåvinge<br />

Foto: Wikipedia Commons<br />

UTAN TILNÆRMING: Arvid<br />

Langeland vonar at departementet<br />

vil be om at det vert laga ei<br />

rettskriving utan tilnærming til<br />

bokmål, og med indre systematikk<br />

tufta på ein tradisjonell nynorsk.<br />

Foto: Haukeland Universitetssjukehus<br />

MERINGSPOLITIKK 1997-<br />

2005, vert det peika på at «Stortinget<br />

tidlegare [har] slutta seg<br />

til prinsippet om sjølvstendig<br />

normering <strong>av</strong> nynorsk og bokmål<br />

utan tilnærming, dessutan<br />

prinsippet om stabilitet, dvs.<br />

at vi bør ha mindre hyppige<br />

og mindre omfattande endringar<br />

i rettskrivinga enn det<br />

som tidlegare har vore vanleg<br />

her i landet. Desse to prinsippa<br />

bør framleis liggja til grunn og<br />

praktiserast mest mogleg konsekvent.»<br />

– Departementet skulle<br />

difor ha grunnlag til å <strong>av</strong>visa<br />

framlegget, og eg vonar at dei<br />

landar på det. Eg vonar vidare<br />

at departementet vil be om at<br />

det vert laga ei rettskriving utan<br />

tilnærming, og med indre systematikk<br />

tufta på ein tradisjonell<br />

nynorsk. Då kunne lærarar<br />

og elevar <strong>få</strong> konsentrera seg om<br />

nynorsk syntaks, klang, ordleggjing<br />

og språkglede.<br />

– Den 5. august 2013 er det<br />

to hundre år sidan Ivar Aasen<br />

vart fødd. Dersom ei revidert<br />

rettskriving tufta på hans prinsipp<br />

kan vera ferdig til då, så<br />

kan det vel ikkje tenkjast ei gjævare<br />

høgtiding <strong>av</strong> jubileet.<br />

Kjartan Helleve<br />

kjartan.helleve@nm.no<br />

11

12<br />

KJÆRLEIK I SPRÅKET: Reiseleiar<br />

og professor Rolf Theil held eit<br />

spennande og underhaldane føredrag<br />

om kjærleik i språk. Foto: Hege Lothe<br />

Kjæleiks-<br />

festspel<br />

Kjærleik var temaet for Dei<br />

nynorske festspela i år. Emnet<br />

gjekk igjen gjennom dei fire<br />

dagane med program i Ivar Aasen-tunet<br />

og resten <strong>av</strong> Ørsta og<br />

Volda.<br />

Programmet strekte seg frå<br />

sterk kunst og varm humor til<br />

stort alvor. Meir enn 25 skjønn-<br />

og faglitterære forfattarar var i<br />

aksjon, og Åshild Widerøe, programansvarleg<br />

for festspela, ser<br />

ein klar tendens:<br />

– Livskrafta og tilveksten i<br />

den nynorske litteraturen er så<br />

stor at vi har meir enn nok med<br />

å ta unna. Etter fire dagar som<br />

festspeldiktar har sjølv ein så<br />

respektert forfattar som Bjørn<br />

Sortland nådd ut til mange nye<br />

lesarar. Ikkje noko gler oss meir,<br />

seier Widerøe.<br />

Eit kunstnarleg høgdepunkt<br />

var ein litterær konsert med<br />

Bodil Cappelen og Sigrid Moldestad<br />

bygd over brev og dikt <strong>av</strong><br />

Ol<strong>av</strong> H. Hauge.<br />

– Den magiske stunda er ei<br />

<strong>av</strong> dei beste i festspelhistoria,<br />

seier Åshild Widerøe.<br />

Festspela er ei god blanding<br />

<strong>av</strong> profesjonelle aktørarar og<br />

amatørar. Også Ørsta <strong>Mållag</strong><br />

sette preg på helga med stand i<br />

Ørsta sentrum i samband med<br />

festspelfrukosten.<br />

På all verdas språk<br />

Professor Rolf Theil har gjennom<br />

fleire år snakka om all<br />

verdas språk på Dei Nynorske<br />

festspela. I år var turen komen<br />

til ordet kjærleik. Også denne<br />

gongen g<strong>av</strong> han eit spennande<br />

føredrag, om kjærleiken i<br />

mange språk. Visste du til dømes<br />

at språket fulfulde er det<br />

vakraste språket Rolf Theil veit<br />

om? Og på fulfulde heiter kjærleik<br />

«yiide».<br />

Det er allereie klart at til<br />

neste år skal Dei nynorske festspela<br />

ha songar som emne.<br />

Og festspeldiktaren vert Arne<br />

Moslåtten. Nok eit spennande<br />

val som vil gje nye spennande<br />

programinnslag ved jonsoktider<br />

til neste år.<br />

Hege LotHe<br />

hege.lothe@nm.no<br />

BoKSTaBLIng: Eivind Ødegård, dagleg leiar i bokbyen, måler<br />

høgda på boktårna.<br />

Norsk Tidend prøver seg som<br />

bokseljar under Boknatta i<br />

Fjærland.<br />

<strong>Ein</strong> kan ikkje ta vare på alle bøker. Nokre<br />

må gå vidare. Når bua på loftet er full, så<br />

må noko vekk. Og når ein har ståande tre<br />

kasser med bøker som ikkje er rørte på<br />

åtte år, ja då blir det fort dei som må gå<br />

ut. Dette er likevel bøker som ein <strong>av</strong> ulike<br />

grunnar har teke vare på, så det å gje dei<br />

til den lokale skulemusikken og deira loppemarknad<br />

blir for enkelt. Dei fortener ein<br />

betre lagnad etter å ha blitt skjerma såpass<br />

lenge. Så når ideen om at eg og bøkene<br />

mine kunne gå kva vår veg under Boknatta<br />

i Fjærland dukka opp, så var i det minste<br />

eg godt nøgd med det.<br />

Kvelden før lastar eg inn i bilen. Eg ryddar<br />

meg gjennom barnetøy og ekstradyner<br />

og finn kassene bakarst i bua. Kassene er<br />

morkne og rivnar, det flyt snart bøker ut<br />

over golvet. Og med eitt blir det klårt at<br />

bøkene eg har forsvart i mange år ikkje er<br />

den store bokskatten som eg trudde. <strong>Ein</strong><br />

og annan klassikar, men i 3. utgåve og 14.<br />

opplag, ei handfull jolegåver frå 90-åra <strong>av</strong><br />

typen Ei kulinarisk reise i vegetarland og<br />

(Hordaland Folkeblad) Årets Bygdalarm<br />

var den femte festivalen i rekkja, men festivalsjef<br />

Arne-Kristian Teigland tenkjer ikkje<br />

mykje på fortida.<br />

Over tre tusen gjester vitja Bygdalarm<br />

i Øystese fyrste helga i juli. Etter fem år<br />

har musikkfestivalen med fenalåra og deilegpopen<br />

etablert seg som vakker, mangfaldig,<br />

seriøs, ungdomleg, gammaldags,<br />

jordnær og populær. Frå scena kunne folk<br />

<strong>få</strong> med seg m.a. Fjorden Baby!, Shining, og<br />

The Wombats.<br />

KundaR: Tove Bakke ventar på kundar, medan duken på nabobordet<br />

tydelegvis fungerer som salstriks.<br />

På posesal i Fj<br />

nokre gamle skulebøker. Men mest <strong>av</strong> alt<br />

er det bøker som eg redda frå boset medan<br />

eg rydda på lageret til Samlaget, inkludert<br />

ei uhorveleg mengde med lyrikkbøker. Kva<br />

tenkte eg på då eg drog dei i hus?<br />

Stigande angst<br />

Så då eg køyrer ut frå Oslo, er det eigentleg<br />

med letta hjarte. Dette vil ikkje bli så vondt<br />

som eg trudde. Men eg er ikkje kome<br />

langt, før angsten melder seg. For det<br />

fyrste om eg i det heile kjem til å selje ei<br />

einaste bok. Kan vanskeleg sjå for meg at<br />

nokon vil ha dette oppsopet. For det andre<br />

blir eg nervøs for om eg kjem fram i tide.<br />

Det er fyrste gong eg er på Boknatta, og<br />

eg ser for meg bord på bord med seljarar,<br />

tett med folk i gatene og at eg moglegvis<br />

<strong>få</strong>r plass ytst på ferjekaien, heilt i bakevja.<br />

Halmstrået mitt er, som ofte før, Ragnar<br />

Hovland. Eg har laga ein <strong>av</strong>tale om at eg<br />

skal <strong>få</strong> salsbordet ved sida <strong>av</strong> han, det er<br />

til og med <strong>av</strong>tala med Bokbyen. Planen er<br />

at alle som vil ha signerte bøker <strong>av</strong> han,<br />

nesten på ein umerkeleg måte skal glid<br />

over til bordet mitt og plukke med seg eit<br />

par bøker.<br />

Etter kvart som timane går, stig angsten,<br />

og då eg endeleg nærmar meg Fjær-<br />

Bygdalarm i Øystese vel i hamn<br />

– Me ser aldri bakover, berre framover,<br />

slår Teigland fast. Det vil seia litt framover.<br />

Festivalsjefen er usikker på om det vert fem<br />

nye år i sjefsstolen.<br />

Leik og moro<br />

– Kanskje. Eg tek eitt år om gongen, seier<br />

han og dreg på det. – Eg byrjar verta eldre.<br />

I går tok eg meg sjølv i å tenkja: Eg kjenner<br />

ingen her, eller vent litt, han der må jo vera<br />

sonen til ein eg kjenner. Då følte eg meg<br />

skikkelig gammal, seier han og ler.<br />

land, er eg berre ein halv time frå fristen<br />

til å melde seg til Bokbyleiinga. Men ingen<br />

folkemasse veltar mot meg, det er ikkje kø<br />

nokon stad. Eg køyrer gjennom sentrum<br />

og kjem til ferjekaien. Borda er på plass,<br />

det same er partytelta. Men berre halvparten<br />

<strong>av</strong> seljarane er klåre, og etter det eg<br />

kan sjå er det ikkje noko faretruande nivå.<br />

«Finn igjen norskboka di frå 5. klasse!»,<br />

«Kjøp tre Ponny-bøker for berre 20 kroner!»<br />

og slikt. Men Arne Ivar Kjerland<br />

har ein fleire bord med kvalitetsbøker, og<br />

han er ikkje den einaste. Håpet er likevel<br />

stigande.<br />

Antiklimaks<br />

Eg <strong>få</strong>r tilvist bordet mitt, og ja, eg skal <strong>få</strong><br />

sitje ved <strong>av</strong> Hovland. Eg leikar ikkje butikk,<br />

har med duk og plakatar, tjukk tusj og<br />

tape. Eg stablar bøker på bordet, sorterer<br />

etter lyrikk, norsk litteratur, faktabøker og<br />

engelske bøker. Men kva skal dei koste? Eg<br />

sjekkar litt rundt, og landar på 30 kroner<br />

boka, medan lyrikken går for 5 kroner.<br />

Kroner 50 for Bjørnstjerne Bjørnsons<br />

samla verk. Så lagar eg eit par plakatar<br />

som skal lokke kundane til bordet: «Siste<br />

sjanse!», «Berre i kveld!» og «Alt skal<br />

vekk!» Eg tykkjer sjølv at dette er ein kna-<br />

Festivalsjefen er oppteken <strong>av</strong> at sjølv<br />

om initiativtakarane til festivalen er vortne<br />

meir profesjonelle, så skal Bygdalarm framleis<br />

vera prega <strong>av</strong> leik.<br />

– Det skal vera moro, elles gidd me ikkje<br />

meir, seier han.<br />

Moro var det definitivt mange som<br />

hadde. Paul Markhus, Espen Lie, Daniel<br />

Røssland, Vegard Røssland, Kjell Kristian<br />

Stråbø og Eirik Eikeland – alle frå Kvinnherad<br />

– varma opp til dag to på festivalen<br />

med kalde øl, snacks og ein dukkert i fjor-<br />

Norsk TideNd Nr. 4 – 2011

MEd SaL SoM yRKE: (Bilete nr. 2 øvst frå høgre): Anne Gaathaug greier ikkje å dy seg, og tilrår bøker<br />

over ein låg sko.<br />

ærland<br />

kande god idé. <strong>Ein</strong> mann tuslar forbi, ser<br />

på bøkene og seier mildt:<br />

– Eg er jammen glad eg ikkje skal leve<br />

<strong>av</strong> å selje bøker.<br />

Det er eg òg, men eg er klar til å freiste.<br />

Tre minuttar på fire kjem Hovland<br />

saman med Tove Bakke. Dei veit kva dei<br />

går til. Trudde eg. For kva er dette? Nokre<br />

usle stablar med eigne bøker. Om dei kan<br />

<strong>få</strong> låne tusjen? Om dei kan <strong>få</strong> ein plakat til<br />

å skrive på? Om dei kan <strong>få</strong> veksle? Ja vel, er<br />

det slik det skal bli? Ei ro melder seg, dette<br />

kan gå vegen likevel.<br />

Eivind Ødegård held ein liten tale, ynskjer<br />

velkomen og dermed er me i gang.<br />

Salet går jamt, og etter kvart skjønar eg at<br />

det går ganske godt. Det er langt i frå det<br />

presset eg hadde sett for meg, men jamt<br />

sig det innom nokon som kjøper eit par<br />

bøker. Til og med ei og anna lyrikkbok<br />

forsvinn.<br />

Norske fyr, ei bok som har vore utseld<br />

i årevis, finn ein ny eigar. Det same gjer ei<br />

monsterutgåve <strong>av</strong> Hitchhikers Guide to the<br />

Galaxy. Kan hende eg har prisa meg for<br />

lågt? Ei oppservant dame gjer merksam på<br />

at Dikt i samling <strong>av</strong> Ol<strong>av</strong> H. Hauge strengt<br />

tatt høyrer heime i lyrikken, og at ho dermed<br />

kostar fem kroner? Det må eg gje<br />

den. Kameratgjengen hadde bytt ut Skånevik<br />

bluesfestival med Bygdalarm for fyrste<br />

gong, og angra ikkje.<br />

– Me var leie <strong>av</strong> å dra til Skånevik, og<br />

vart lura med <strong>av</strong> ein kamerat som fyller 25<br />

år. Det freistar absolutt til gjentaking. Bygdalarm<br />

er ein meir ungdomleg festival enn<br />

bluesfestivalen i Skånevik, meiner gutane.<br />

Tonesetjaridol<br />

Alle dei fire deltakarane i årets utgåve <strong>av</strong><br />

Tonesetjaridol vart heidra med 1. plass<br />

henne rett i, og då er det i alle fall éi som<br />

har gjort eit kupp her i kveld.<br />

Stusseleg<br />

Det er likevel litt stusseleg det heile. Nokre<br />

bord på ein ferjekai og berre halvparten så<br />

mykje folk som på ein middels loppemarknad<br />

heime. Her har eg vore nervøs for<br />

ikkje å <strong>få</strong> plass, som om det var ein konsert<br />

eg skulle på. Eg blir jo kvitt nokre bøker, og<br />

det blir pengar <strong>av</strong> det, men er det likevel<br />

verd heile den lange vegen? Det er nokon<br />

som les og samtalar borte i eit telt, men det<br />

er ikkje akkurat fullt der heller. Det største<br />

suksessen er bokstablinga, der det er om<br />

å gjere å stable bøker så høgt som råd, før<br />

dei rasar i asfalten. Bøker som leiketøy.<br />

Det er nervøsiteten som har gått ut <strong>av</strong><br />

meg. Heldigvis har eg teke med meg nok<br />

klede og slepp å fryse. Hovudattraksjonen<br />

i programmet er «Vaksne menn på ville<br />

vegar – ein litterær kabaret». Nemnde<br />

Hovland er med, i tillegg Per Ol<strong>av</strong> Kaldestad,<br />

Roald Kaldestad, Atle Hansen og<br />

Hans Sande. Dei vaksne mennene har alle<br />

med seg sine små stablar med eigne bøker<br />

og har <strong>få</strong>tt eit bord som dei deler ved sida<br />

<strong>av</strong> mitt. Dei er litt frå og til, så det er ikkje<br />

rare salet. Men så finn eg Nynorsk spørje-<br />

laurdag. Årets Littlarm – som er del <strong>av</strong><br />

Bygdalarm – gjekk <strong>av</strong> stabelen i Kabuso.<br />

Fire deltakarar stod klare til å tolka eit valfritt<br />

dikt <strong>av</strong> Odveig Klyve på musikalsk vis.<br />

Jurymedlemene – diktaren sjølv, Vidar<br />

Berge og Ragna Helene Vestrheim – vart<br />

så begeistra over det dei høyrde, at dei like<br />

godt g<strong>av</strong> fyrsteplassen til alle mann. Stig<br />

Lundblad-Sandbakk framførde diktet Ei<br />

strime <strong>av</strong> Gud frå 1993. Lundblad-Sandbakk<br />

spelar eigentleg gitar, men hadde<br />

kjøpt inn banjo i høve deltakinga.<br />

MangLandE KaKEfaT: (biletet øvst til høgre): Fjærland slit tydelegvis med kriminalitet,<br />

dei òg. danS: (biletet over): Vaksne menn på ville vegar» spelar opp til dans. Roald Kaldestad<br />

(39) er nummer to frå høgre. Alle bileta: Kjartan Helleve<br />

bok 1997 mellom bøkene mine, og eg fyrer<br />

i gang ein liten kviss medan me ventar på<br />

at det blir tid for konserten deira. Særleg<br />

trettifem spørsmål om barne- og ungdomsbøker<br />

fell i smak. Kvissdeltakarane er<br />

over snittet skulerte i emnet.<br />

Redninga<br />

Stemninga stig, og eg blir berre forstyrra<br />

<strong>av</strong> folk som vil kjøpe bøker. Det har blitt<br />

lett å prute, og eg rundar opp og ned lett<br />

som berre det. Ei kjensle <strong>av</strong> velvære spreier<br />

seg i meg, og eg kjenner at eg trivst. <strong>Ein</strong><br />

kan likegodt stå her ein laurdagskveld som<br />

å gjere noko anna.<br />

Dei vaksne mennene forsvinn for å<br />

førebu seg til konsert, og mellom folka<br />

dukkar det brått opp eit kjent andlet. Det<br />

er Anne Gaathaug, som eg kjenner frå tida<br />

i Samlaget. No er ho forlagssjef i Kagge<br />

Forlag, som er eit stykke unna brukte nynorske<br />

lærebøker på ein ferjekai. Trudde<br />

eg. Ho fortel at ho hadde vore på Nynorsk<br />

Festspela med familien, og eigentleg skulle<br />

heim. Men så var det ein som hadde sagt<br />

at ho burde stoppe på Boknatta. Så då<br />

hadde ho sjekka med hotell og <strong>få</strong>tt plass,<br />

og dermed vara vestlandsferien ein ekstra<br />

dag.<br />

– Du har eit fint uttrykk i stemma di. Du<br />

tek vare på intensiteten i diktet, oppsummerte<br />

Klyve.<br />

– I tillegg til at lyden var bra, var det ei<br />

visuell og intens framføring, sa Berge.<br />

Lundblad-Sandbakk delte publikumsprisen<br />

med Bjotveit Fonneland.<br />

CamiLLa Kvamme<br />

Hordaland Folkeblad<br />

Eg kjenner at eg blir fylt<br />

<strong>av</strong> ein kjærleik til bøker.<br />

Vanskeleg å seie kva som er det beste<br />

med den historia – at ho reiser på festspela<br />

med heile familien, eller at ho tek slike<br />

invitasjonar på sparket? Før det er gått<br />

fire minutt har ho praktisk talt kuppa salsbordet<br />

til Hovland og Bakke, og tilrår den<br />

eine boka etter den andre til folk som går<br />

forbi. I ein heilt anna og mykje betre stil<br />

enn oss puslete vestlendingar som håpar<br />

at ironiske salsplakatar skal gjere jobben.<br />

Eg kjenner at eg blir fylt <strong>av</strong> ein kjærleik til<br />

bøker.<br />

Ja, tenkjer eg, det er dette det dreier seg<br />

om. Og brått ser eg kva herlig hending eg<br />

er ein del <strong>av</strong>. Eg kastar meg ut i boksalet<br />

igjen, og prøver så godt eg kan å vere ein<br />

verkeleg seljar. Medan dei vaksne mennene<br />

fyller opp plassen framføre utescena,<br />

gjer eg klar for posesal. Ved midnatt har<br />

fire <strong>av</strong> fem bokkasser forsvunne, og resten<br />

er donert til Bokbyen, inkludert dei samla<br />

verka til Bjørnson. Eg har pengar i lomma<br />

og blir med på røyk og radl på Hotel Mundal.<br />

Då eg legg meg i bilen, er eg glad og<br />

nøgd, og det einaste eg angrar på, er at eg<br />

ikkje tok med meg madrass.<br />

Kjartan HeLLeve<br />

kjartan.helleve@nm.no<br />

13

– Eg har litt dårleg samvit, seier<br />

Yngve Hallén.<br />

Vellukka NM i Byrkjelo<br />

I mIdten <strong>av</strong> august skipa Breimsbygda<br />

IL til noregsmeisterskapen i friidrett<br />

på Byrkjelo stadion. alt som vart<br />

skrive og sendt ut <strong>av</strong> tilskiparane,<br />

var skrive på nynorsk: på nett-<br />

– Å?<br />

– Ja, det er eit brev eg ikkje har svara på. alversund<br />

mållag skreiv tidleg, dei hadde lagt merke til at<br />

eg nytta nynorsk og dei fortalde om at far har vore<br />

medlem hjå dei. men eg har ikkje svara enno.<br />

– Har du vore medlem i eit mållag sjølv?<br />

– nei, eg har valt å engasjere meg i andre ting.<br />

Hallén overdriv ikkje. det er eit engasjement<br />

som har vore prega <strong>av</strong> studentpolitikk, og seinare<br />

lokalpolitikk, men fyrst og fremst fotball. Han vart<br />

knytt til Fotballklubben Sogndal i 1995, og arbeidde<br />

der til han i fjor vart president i noregs Fotballforbund.<br />

det er ikkje kvardagskost å finne nynorsk på<br />

øvste nivå i idretten. no kan ein lese programblad<br />

på landskampar og verte møtt med «velkomen til<br />

kamp». Årsmeldinga frå Fotballforbundet opnar<br />

med ei nynorsk helsing frå Hallén.<br />

– det er mange som spør etter ei helsing frå meg<br />

som president i forbundet, og då må eg ha hjelp <strong>av</strong><br />

informasjons<strong>av</strong>delinga for å greie alt. då endar ofte<br />

teksten på bokmål. men det eg sjølv byrjar på, det<br />

vert alltid på nynorsk. nynorsken er jo meg, og det<br />

er viktig å vere seg sjølv. det er ikkje så mange som<br />

kommenterer språket mitt, oftast når dei er uvane<br />

med nynorsk i tekstmeldingar. eg er ikkje så flink<br />

med sms-språk, så eg skriv orda fullt ut og <strong>av</strong>sluttar<br />

stundom med «Stao no pao». det vert lagt merke<br />

til.<br />

Sogndal<br />

– Sidan du er medviten om å halde på språket<br />

ditt, så kjenner vel klubbane ute i distrikta at dei<br />

har <strong>få</strong>tt ein representant i Oslo?<br />

– alle spør om eg har flytta til Oslo, men det har<br />

eg ikkje. eg bur framleis i Sogn og Fjordane. Å vere<br />

president er på linje med det å vere stortingspolitikar,<br />

så eg har ikkje meldt flytting. eg kjem jo frå<br />

Sogndal, og der er det berre eitt skriftspråk. når det<br />

gjeld sentraliseringa, så ser eg mange fordelar med å<br />

ha Oslo som eit n<strong>av</strong> i noreg. men det er no ein gong<br />

slik at verdiskapinga er spreidd ut over heile landet.<br />

Fotball-noreg er heller ikkje berre Oslo, og det er<br />

klart at eg representerer noko anna enn om eg til<br />

dømes hadde kome frå ein Oslo-klubb.<br />

sidene, i <strong>av</strong>isa og i brevkontakten med<br />

omverda.<br />

– det har aldri vore noko ordskifte<br />

om det. nynorskbrukarane er i fleirtal i<br />

hovudkomiteen, eg bruker nynorsk og<br />

Det er ikkje kvardagskost å finne<br />

nynorsk på øvste nivå i idretten.<br />

– Det er påfallande kor mange frå Sogndal som<br />

markerer seg, alt i frå Lerum til Tone Damli og Liv<br />

Signe N<strong>av</strong>arsete. Og dei har alle ein medviten språkbruk.<br />

Har det oppstått ei slags samhandling i Sogndal,<br />

der språk har vorte ein viktig del <strong>av</strong> det å kome<br />

frå Sogndal?<br />

– det er ikkje noka samhandling mellom oss, utover<br />

at me kjem frå ein liten plass. men det er større<br />

medvit rundt språk no enn kva det var berre for<br />

tjue-tretti år sidan. når det gjeld Lerum så har vel<br />

dei vore gjennom heile prosessen, med å gå frå juice<br />

til å skrive jus. dei må jo kjempe mot dei store aktørane<br />

innan næringsmiddelindustrien, og har greidd<br />

seg godt ved å fokusere på det som skil dei ut. For<br />

fotballklubben Sogndal har språk òg vorte ein slik<br />

ting. «Stao no pao» er vorte eit slagord i tillegg til<br />

å vere eit heiarop, og nynorsk skapar ein identitet.<br />

For klubben Sogndal er det veldig viktig. Om ein<br />

ikkje skulle halde på det, kva skulle ein då halde på?<br />

difor var det veldig kjekt då klubben fekk heider frå<br />

Landssamanslutninga <strong>av</strong> nynorskkommunar.<br />

Samstundes skal ein vere varsam. Sogndal er ein<br />

flott stad der det vert gjort mykje godt, men ein skal<br />

passe seg så dette ikkje bikkar over til sjølvskryt. det<br />

er noko eg ser når eg no reiser rundt i andre bygder,<br />

og ser ting dei er gode på. Løysingar som bygda mi<br />

kunne ha lærd mykje <strong>av</strong>.<br />

Idretten lagar møteplassar<br />

– Kva er det med fotballen som er tiltrekkjande?<br />

– ta no med heile idretten. Helsemessig har<br />

idretten sjølvsagt mykje å seie for folkehelsa, både<br />

for vaksne og for unge. men i tillegg er idretten god<br />

på å lage gode møteplassar. Idretten som møteplass<br />

vert viktigare og viktigare sidan me fjernar dei andre<br />

møteplassane. ein treffer ikkje folk på postkontoret<br />

lenger. Så idretten og kjøpesentra er dei store møteplassane<br />

no.<br />

me er midt i nynorskland, seier Eva Marie<br />

Felde, som var presseansvarleg.<br />

– Og ingen reaksjonar, reknar eg med?<br />

– nei, ingen reagerte på språket. det<br />

var folk som reagerte på ting me skreiv,<br />

President Hallén<br />

Yngve Hallén<br />

◆ President i <strong>Noregs</strong> Fotballforbund<br />

◆ Var tidlegare dagleg leiar i Sogndal Fotball<br />

men det g<br />

bruke cen<br />

fererte res<br />

tilskip<br />

knallvêr,<br />

– eg var for ei stund sidan på altaturneringa,<br />

som samlar lag frå heile Finnmark og store delar<br />

<strong>av</strong> troms. tenk kor ein fantastisk møteplass det<br />

er, kor identitetsskapande det er. Born frå sju år,<br />

ungdomar på tjue, foreldre og lagleiarar møtest og<br />

snakkar om kvardagane. dei kjem i lag og føler på<br />

ein felles identitet som dei er stolte <strong>av</strong>. turneringa er<br />

kan hende eit <strong>av</strong> dei viktigaste tiltaka i Finnmark for<br />

å skape samkjensle i fylket. Og slikt gjer jo idretten<br />

kva einaste dag over heile landet.<br />

– Så når son min skal på Hamar Cup, så har eg<br />

lyst til å vere med for å kjenne på eit slikt felleskap.<br />

det er jo nokre fotballkampar inn i mellom der, som<br />

er viktige for ungane og nokre <strong>av</strong> foreldra. men det<br />

er fyrst og fremst for å vere i lag.<br />

Vellukka integrering<br />

– Fotball har òg lukkast godt med integreringa?<br />

– Integreringa i fotball har gått veldig bra. det<br />

har noko med idretten å gjere, at han er stor i verda<br />

og at han er stor i noreg. det har gjort det enkelt å<br />

kome til oss. men så vil eg gje heider til mange leiarar<br />

i idrettslag som har gjort ein god jobb her. me<br />

har vore flinke, og det syner seg heilt frå dei minste<br />

laga til moa på sin posisjon på landslaget.<br />

– men me har me meir å gjere. me må <strong>få</strong> med<br />

oss fleire innvandrarjenter og engasjere foreldra.<br />

Inkludere dei i det frivillige arbeidet. det vert stundom<br />

sagt at innvandrarforeldre ikkje ynskjer å vere<br />

med, men eg trur det heller handlar om usikkerheit.<br />

det handlar om å vere konkret og praktisk, og<br />

forklare direkte kva det går ut på. eg veit om fleire<br />

døme der ein har lukkast med dette, t.d. ein stad der<br />

nokre innvandrarmødrer fekk ansvaret for matsalet<br />

under kampane. det vart ikkje pølse i brød, men det<br />

vart mykje god mat likevel. Og på det måten greidde<br />

ein å <strong>få</strong> dei med.<br />

– Kan me nokon gong <strong>få</strong> sjå ein norsk landslagsspelar<br />

springe ut på Ullevål med «Noreg» på ryggen?<br />

– det har eg ikkje tenkt, og det har heller ikkje<br />

vore oppe i forbundsstyret. men om det kjem som<br />

sak, så skal eg love å vere open for det. Haken er<br />

sjølvsagt at landslaget speler ein del utanlands, og<br />

då er jo ein fare for at dei trur at det er ein skrivefeil,<br />

spøkjer Hallén.<br />

Kjartan Helleve<br />

kjartan.helleve@nm.no

jekk meir på om det var rett å<br />

timeter eller meter når me reultata.<br />

inga gjekk knirkefritt med<br />

topp underhaldning og god<br />

stemning rundt bana. det vart sett 65<br />

personlege rekordar, ei rekkje meisterskapsrekordar,<br />

tre nye banerekordar, ein<br />

norsk juniorrekord og ein norsk og nordisk<br />

rekord.<br />

Andreas Thorkildsen klinka til med<br />

årsbeste i verda under spydkonkurransen<br />

med 90,61 meter, noko som g<strong>av</strong> han<br />

ein fortent kongepokal. Sleggjekastar<br />

Mona Holm fekk kongepokalen etter<br />

at ho sette ny norsk og nordisk rekord i<br />

sleggje med 70,43 meter.<br />

Friidrettspresident Svein Arne Hansen<br />

kalla nm i Byrkjelo 2011 «The best<br />

nm ever».<br />

Møteplass: – Idretten<br />

som møteplass vert viktigare<br />

og viktigare sidan<br />

me fjernar dei andre<br />

møteplassane, seier president<br />

i <strong>Noregs</strong> Fotballforbund<br />

Yngve Hallén.<br />

Foto: Kjartan Helleve

– <strong>Ein</strong> romantisk idé<br />

– Det ligg ein romantisk idé om at det skal strøyme til med studentar til andre<br />

språkutdanningar berre svensk blir frivillig, meiner Åsa Palviainen. Ho<br />

har skrive rapporten Frivillig svenska? Utbildningsrelaterade konsekvenser.<br />

– Kvifor har spørsmålet om opplæring<br />

i svensk blitt eit viktig politisk emne i<br />

Finland?<br />

– Svensk som obligatorisk fag i fi nske<br />

skular har vore omstridt heilt sidan faget<br />

kom inn i skulen i 1968, men det har gått<br />

i bølgjer. På 1980-talet fekk faget mykje<br />

kritikk, så roa ordskiftet seg på 1990-talet,<br />

før det igjen blussa opp att på andre halvdel<br />

<strong>av</strong> 2000-talet.<br />

Dei politiske partia har i dei to siste<br />

tiåra vore samde om at obligatorisk svensk<br />

høyrer heime i skulen. Det einaste partiet<br />

som ope har vore klårt mot, er Sannfi nnländerna.<br />

Dei er ikkje mot at Finland er<br />

tospråkleg eller svensk har ein plass i skulen,<br />

dei er berre mot at svensk skal vere<br />

obligatorisk.<br />

Dei siste åra har det blitt enklare å <strong>få</strong><br />

gitt uttrykk for frustrasjon på internett og<br />

i sosiale medium. Sjølv om det moglegvis<br />

berre kan dreie seg om anonyme enkeltpersonar,<br />

så skrik dei høgt nok til å <strong>få</strong><br />

gjennomslag. Eit anna poeng er at ein på<br />

byrjinga <strong>av</strong> 90-talet skar drastisk i ned på<br />

svensktimar. Resultatet er at dei som går<br />

ut <strong>av</strong> skulen no, er mykje svakare i svensk<br />

enn kva ein var før. Ungdomar lurer kva<br />

dei skal nytte svensken til. Og næringslivet<br />

seier at svensk ikkje er så viktig lenger,<br />

no vil dei heller ha arbeidstakarar som<br />

er gode i engelsk og gjerne russisk. Dette<br />

skal ein ha i mente når ein ser på kva som<br />

hende før riksdagsvalet i vår.<br />

Indre splid i partia<br />

– Kva skjedde?<br />

– Reint politisk vedtok Samlingspartiet<br />

i 2010 at dei var for at Finland framleis<br />

skal vere tospråkleg, men at <strong>av</strong> svensk skal<br />

vere frivillig i skulen. Initiativet kom frå<br />

ungdomspartiet og moderpartiet vart teke<br />

på senga. Det starta ein politisk kjedereaksjon.<br />

Brått var den heilage kua, obligatorisk<br />

svensk, ikkje heilag lenger. Og i løpet<br />

<strong>av</strong> sommaren sa både statsministeren og<br />

leiaren for Centern, eit parti som tradisjonelt<br />

har forsvart ordninga, at svensk<br />

kunne bli frivillig. Ho sa at ein burde tolka<br />

grunnlova som seier at det er to nasjonalspråk<br />

i Finland vidt. I tillegg kom ho med<br />

framlegg om at dei elevane som budde<br />

nær den russiske grensa burde kunne byte<br />

ut svensk med russisk.<br />

Dei politiske reaksjonane var sterke.<br />

Svenska folkpartiet (SFP) motsette seg<br />

framlegget, men også leiinga i Sosialdemokratane<br />

gjekk hardt imot. De Gröna<br />

var litt meir <strong>av</strong>ventande. Rett før jul gjekk<br />

partisekretæren i SFP overraskande ut<br />

og støtta framlegget om frivillig svensk.<br />

Partiet reagerte sterkt, og sa at utspelet<br />

16<br />

FINLAND<br />

Foto: Jyväskylä universitet<br />

ikkje var forankra i partiet sin vedtekne<br />

politikk. Men usemja stakk nok djupare,<br />

og ikkje berre hjå SFP. Nokre månader<br />

før valet var det langt frå sikkert kva dei<br />

store partia eigentleg meinte om saka. Det<br />

einaste partiet som hadde eit klårt standpunkt<br />

var Sannfi nnländerna.<br />

– Er det ein reel fare for at svensk forsvinn<br />

ut <strong>av</strong> den fi nske skulen?<br />

– Neppe på kort sikt, høgst sannsynleg<br />

på lang sikt. Sannfi nnländerna gjorde eit<br />

brakval og fekk tjue prosent <strong>av</strong> røystene.<br />

Det vart danna ei samlingsregjering<br />

med Samlingspartiet, Sosialdemokratane,<br />

De Gröna, Svenska folkpartiet og Venstre.<br />

Ingen har hatt programfest at svensk skal<br />

bli frivillig, og eg trur dei ikkje tek sjansen<br />

på ei så stor <strong>av</strong>gjerd no. Finland er stolt<br />

over å vere tospråkleg, det ligg djupt forankra<br />

både hjå folk og i lovverket.<br />

– Men tidene endrar seg, og nordiske<br />

relasjonar er ikkje så politisk viktige som<br />

dei var på 1970-talet. I dag meiner ein at<br />

det greier seg med engelsk, og at det bør<br />

opp til den enkelte å lære seg andre språk.<br />

Difor trur eg det vil bli vanskeleg å halde<br />

på svensk som obligatorisk fag i skulen. Eg<br />

trur ein kjem til å fi nne særløysingar, der<br />

ein ikkje lenger krev at alle som arbeider<br />

i off entleg forvalting skal kunne både<br />

svensk og fi nsk, men at det blir ein del <strong>av</strong><br />

tilsette som kan svensk.<br />

– Eg vågar derimot ikkje å seie noko<br />

om grunnlova. I dag seier ho at Finland<br />

er tospråkleg. Om svensk blir eit frivillig<br />

fag i skulen, kan det hende det går mot ein<br />

einspråkleg stat. I dag er det berre Sannfi<br />

nnländerna som er talsmenn for eit slikt<br />

standpunkt.<br />

Kven skal velje å ta svensk?<br />

– Dei som er i mot obligatorisk nynorskopplæring<br />

i Noreg, seier at nynorsk går ut<br />

over bokmålsundervisninga. Dei syner til<br />

at norske elevar gjer det dårlege i testar<br />

som t.d. PISA-undersøkinga. Men fi nske<br />

elevar gjer det godt i slike undersøkingar,<br />

så kva argument blir nytta for å argumentere<br />

for at svenskopplæringa skal bli<br />

frivillig?<br />

– Som språkforskar har eg vanskeleg å<br />

sjå kvifor undervisning i nynorsk skulle<br />

føre til dårlegare resultat i bokmål. Slike<br />

argument har eg ikkje høyrd i Finland.<br />

Her går argumenta at elvane ikkje orkar<br />

eller greier å lære seg meir enn to framandspråk,<br />

og då må svensk vike plassen<br />

for fransk, tysk, spansk, russisk elles kinesisk<br />

som òg blir nemnd. Det er <strong>få</strong> som<br />

ÅSA PALVIAINEN<br />

◆ Åsa Palviainen (tidligare<br />

Nordqvist) er dosent og lektor i<br />

svensk ved Jyväskylä universitet.<br />

◆ Ho er fødd og oppvaksen i Sverige,<br />

der ho tok doktorgraden i lingvistikk<br />

ved Universitetet i Göteborg i 2001.<br />

Sidan 2003 har ho budd i Jyväskylä<br />

der ho underviser i svensk for � nskspråklege<br />

ved universitetet i tillegg<br />

til å drive forsking.<br />

vel språkfag, og svensk som <strong>få</strong>r skulda.<br />

Bak ligg ein romantisk idé om at det skal<br />

strøyme til med studentar til desse andre<br />

språka berre svensk blir frivillig. Haken<br />

er sjølvsagt at det ikkje er noko universitetsapparat<br />

som utdannar lærarar til<br />

å undervisa i desse språka. Det er heller<br />

ikkje slik at om språkfag er frivillig, så vil<br />

fl eire velje det <strong>av</strong> eigen vilje. Erfaringar frå<br />

t.d. England og Sverige syner tvert i mot<br />

at resultatet blir at ein sit att med færre<br />

språkstudentar.<br />

– Men det vanlegaste argumentet for<br />

at svensk burde bli frivillig, er at det vil<br />

gje eleven større motivasjon for å lære seg<br />

svensk. Dei svakaste elvane kunne velje<br />

det vekk, medan dei fagleg sterkare elevane<br />

kunne velje faget og vere motiverte<br />

for det. Det ein ikkje veit er kven og kor<br />

mange som i så fall faktisk kjem til å velje<br />

faget. Dette skremmer mange i<br />

den fi nsksvenske minoriteten.<br />

Det er ei reel<br />

redsle for at det blir<br />

for <strong>få</strong> som tek faget,<br />

og Finland blir eittspråkleg.<br />

Forsking syner<br />

også at det er ein<br />

fare for at dei som<br />

kan kome til å velje<br />

svensk i framtida er<br />

høgt utdanna jenter<br />

frå hovudstadsområdet.<br />

Og desse<br />

jentene kjem ikkje<br />

til å bli svenskkunnige<br />

sjukepleiarar i<br />

eldresenter rundt om<br />

i landet.<br />

KJARTAN HELLEVE<br />

kjartan.helleve@nm.no<br />

� nsk<br />

tospråkleg med � nsk som<br />

majoritetsspråk, svensk som<br />

minoritetsspråk<br />

tospråkleg med svensk som<br />

majoritetsspråk, � nsk som<br />

minoritetsspråk<br />

svensk<br />

tospråkleg med � nsk som<br />

majoritetsspråk, samisk som<br />

minoritetsspråk<br />

Illustrasjon: Wikimedia Commons<br />

NORSK TIDEND NR. 4 – 2011

NORSK TIDEND NR. 4 – 2011<br />

EUROPARÅDET<br />

UROPARÅDET konsta-<br />

terte i april at språklovgjevinga<br />

i Finland ikkje fungerer<br />

i praksis. Alvorlege<br />

manglar i undervisninga og dei<br />

svake språkkunnskapane til offentlege<br />

tenestemenn trugar stillinga<br />

til det svenske språket. I ein<br />

ny serie utgreier Magma kva slags<br />

kompetanse den obligatoriske undervisninga<br />

gjev i dag, og analyserer<br />

følgjene <strong>av</strong> å eventuelt gjere svensk<br />

valfritt i fi nske skular.<br />

Obligatorisk svensk i skulen g<strong>av</strong><br />

opph<strong>av</strong> til fl est kritiske kommentarar<br />

i den hissige fi nske mediedebatten<br />

i � � � or, konstaterte dosent<br />

Pasi Saukkonen i utgreiinga<br />

«Varför irriterar fi nlandssvenskarna?»<br />

(Magma-studie<br />

1/2011). Eigentleg har ikkje<br />

frontane endra seg stort gjennom<br />

åra – undervisningsråd<br />

Erik Geber skildra i analysen<br />

«Den obligatoriska svenskan i<br />

Finland» (Magma-PM 1/2010)<br />

korleis svensken si stilling har<br />

vore oppe til debatt fl eire gonger<br />

sidan 1960-talet, noko<br />

som har ført til mange kritiske<br />

røystingar i Riksdagen.<br />

Dei politiske blokkene har<br />

variert opp gjennom åra,<br />

men mange <strong>av</strong> argumenta<br />

gjentek seg.<br />

I tiåra som har gått<br />

har altså partane i<br />

språkordskiftet utveksla<br />

liknande argument, men<br />

dei står like langt frå<br />

kvarandre som<br />

tidlegare. Det<br />

er god grunn<br />

til å trengje<br />

djupare inn<br />

i problematikken<br />

rundt<br />

svensk<br />

i skulen,<br />

særleg <strong>av</strong> di<br />

den tilspissa<br />

samfunnsdebatten<br />

verkar<br />

springe ut <strong>av</strong> for-<br />

enkla argument som<br />

skildrar ein forenkla<br />

valsituasjon. Det fi nst<br />

somme som vil halde på<br />

den obligatoriske ordninga<br />

for einkvar pris, og det fi nst<br />

somme som vil <strong>av</strong>skaff e henne.<br />

Valet i ordskiftet verkar stå<br />

mellom ja og nei – halde på eller<br />

<strong>av</strong>skaff e. Dette er eit kraftig forenkla<br />

utgangspunkt som er risikofylt for<br />

alle partar.<br />

Ingen kvalitetskontroll<br />

Spørsmålet om svensk bør vere<br />

obligatorisk i i skulen er komplisert, komplisert,<br />

ikkje minst fordi det ikkje fi nst nonokon regulert samanheng samanheng mellom<br />

den obligatoriske undervisninga<br />

og grunnlova, som garanterer retretten til å leve og og arbeide på på svensk.<br />

– Som språkforskar har eg vanskeleg for å sjå kvifor undervisning<br />

i nynorsk skulle føre til dårlegare resultat i bokmål.<br />

Åsa Palviainen<br />

<strong>Ein</strong> analyse <strong>av</strong> følgjene ved valfri svensk<br />

Grunnlova seier ingenting om kva<br />

form språkundervisninga skal ha. Ho<br />

legg heller ingen føringar for korleis<br />

dei språklege rettane skal vernast i<br />

ein situasjon der dei faktiske språkkunnskapane<br />

i samfunnet blir svekte.<br />

Lova slår fast når eit individ har<br />

kr<strong>av</strong> på tenester på morsmålet sitt,<br />

men defi nerer ikkje kvaliteten på<br />

tenestene. Sluttresultatet blir difor<br />

at svenskspråklege <strong>få</strong>r annanrangs<br />

tenester.<br />

Den fi nske tospråklegheita har<br />

mange dimensjonar. Somme <strong>av</strong> dei<br />

rører ved retten individa har til tenester,<br />

medan andre har å gjere med<br />

individuell identitet og historia til nasjonen.<br />

Men uansett kva dimensjon<br />

du vel å diskutere, står éi kjensgjerning<br />

fast: Finland er berre tospråkleg<br />

dersom tilstrekkeleg mange meistrar<br />

både fi nsk og svensk godt nok. Dette<br />

stiller i sin tur kr<strong>av</strong> til undervisninga.<br />

Spørsmålet om obligatorisk<br />

svensk har vore særleg aktuelt no<br />

i byrjinga <strong>av</strong> 2011. Tidlegare statsminister<br />

Mari Kiviniemi (Centern)<br />

var budd på å stille svensk og russisk<br />

opp mot kvarandre i somme kommunar<br />

i austlege delar <strong>av</strong> Finland.<br />

Før riksdagsvalet i april samla Sannfi<br />

nnländerna støtte for kandidatar<br />

som ønskte å <strong>av</strong>skaff e obligatorisk<br />

svenskundervisning. Finskhetsförbundets<br />

leiar, Sampo Terho, forfatta<br />

eit program som kr<strong>av</strong>de at «tvangssvenskan»<br />

skulle <strong>av</strong>skaff ast, i «språkfrihetens<br />

namn».<br />

Dette hende om lag samstundes<br />

som Europarådet åtvara om at dei<br />

svekte språkkunnskapane hjå offentlege<br />

tenestemenn, i politiet og<br />

i helsevesenet utgjorde eit alvorleg<br />

trugsmål mot stillinga til svensken.*<br />

Den negative utviklinga blir spegla<br />

i dei praktiske kunnskapane så vel<br />

som i haldningane. Ei undersøking<br />

<strong>av</strong> haldningane mellom dei nyvalde<br />

riksdagsrepresentantane viser at<br />

den nye Riksdagen er meir kritisk til<br />

obligatorisk svensk i skulen enn den<br />

gamle. Ettersom så mange partar i<br />

samfunnsordskiftet framstiller <strong>av</strong>gjerda<br />

som eit enkelt val mellom «ja»<br />

og «nei» til obligatorisk svenskundervisning,<br />

fi nst det god grunn til å<br />

ta ein nærare kikk på konsekvensane<br />

<strong>av</strong> å eventuelt <strong>av</strong>skaff e ordninga –<br />

sett frå både fi nsk og svensk side.<br />

Ny utgreiing<br />

Tankesmia Magma bestemde seg<br />

allereie i � or for å starte eit prosjekt<br />

for å kartleggje følgjene <strong>av</strong> å <strong>av</strong>skaff e<br />

obligatorisk svenskundervisning i<br />

den fi nske skulen. Vi ville kartleggje<br />

kva slags kompetanse dagens undervisning<br />

gjev, og framfor alt studere<br />

verknadene på samfunnet <strong>av</strong> å gjere<br />

svensk valfritt. Ettersom Magma<br />

ønskjer relativt kortfatta utgreiingar,<br />

måtte det gjerast visse <strong>av</strong>grensingar,<br />

og etter ei grundig <strong>av</strong>veging valde<br />

utgreiarane å setje søkjelyset på «utdanningsrelaterte<br />

følgjer». Då dette<br />

er den første analysen <strong>av</strong> sitt slag,<br />

kan ein sjå på dette<br />

prosjektet som ei<br />

innleiing. Det gjenstår<br />

mykje analyse<br />

før biletet er fullstendig.<br />

Den hissige<br />

debatten dei seinaste<br />

åra har vist<br />

at spørsmålet er<br />

sensitivt, og difor<br />

var det ikkje<br />

heilt lett å fi nne<br />

ein upartisk utgreiar. Vi valde til<br />

slutt å gje oppdraget til dosent Åsa<br />

Palviainen, som er fødd og oppvaksen<br />

i Sverige, arbeider i Finland (ved<br />

universitetet i Jyväskylä) og gift med<br />

ein fi nskspråkleg fi nne. Palviainen<br />

hadde med det føresetnader for å<br />

sjå på problematikken frå ulike perspektiv.<br />

Ho syner dei mangslungne<br />

verknadene <strong>av</strong> å <strong>av</strong>skaff e obligatorisk<br />

svenskundervisning: Avgjerda<br />

ville ha verka inn på Finland som<br />

tospråkleg nasjon, retningslinjer for<br />

tilsetjing, verksemda til universiteta,<br />

språkkr<strong>av</strong> i off entleg sektor og tilgjenge<br />

på kompetent personale på<br />

ulike område. På individnivå ville<br />

<strong>av</strong>gjerda ha påverka jobbmoglegheitene<br />

til skuleelevar.<br />

Konklusjonar<br />

Mellom konklusjonane i Magmastudie<br />

3/2011 kan følgjande nemnast:<br />

◆ Valfritt svensk i grunnskulen<br />

vil føre til at færre elevar studerer<br />

svensk i framtida<br />

◆ Svenskkunnskapane blir svekte,<br />

særleg mellom gutar<br />

◆ Kommunane vil <strong>få</strong> større makt<br />

enn tidlegare over språkvala til<br />

elevane. Kommunane sine <strong>av</strong>gjerder<br />

når det kjem til språktilbodet i skulane<br />

vil spele ei <strong>av</strong>gjerande rolle for<br />

utdanning og arbeidsliv for elevane.<br />

Dersom den obligatoriske svenskundervisninga<br />

blir <strong>av</strong>skaff a, bør kommunane<br />

påleggjast å tilby svenskundervisning<br />

u<strong>av</strong>hengig <strong>av</strong> talet på<br />

interesserte<br />

◆ Om svensk blir valfritt i grunnskulen,<br />

vil dette påverke undervisninga<br />

på høgare nivå. Det vil bli ei<br />

stor utfordring for universitetsvesenet<br />

å handsame elevar med så godt<br />

som ikkje-eksisterande svenskkunnskapar<br />

◆ Interessa for svensk vil særleg<br />

minske på yrkesskulane, noko som<br />

mellom anna vil auke mangelen på<br />

sjukepleiarar og politifolk som kan<br />

svensk<br />

◆ På somme fagområde står<br />

svenskkunnskapar i fare for å bli<br />

mangelvare<br />

◆ Det fi nst ein risiko for at det<br />

dannar seg ein tospråkleg elite som<br />

vil ha urimelege føremoner når det<br />

kjem til å sikre seg viktige roller i<br />

nordisk økonomi, handel og politikk<br />

◆ Nordisk samarbeid vil på sikt bli<br />

vanskelegare<br />

◆ Spørsmålet om tilsetjingskr<strong>av</strong><br />

i staten krev særskild<br />

merksemd. Om den obligatoriske<br />

ordninga blir<br />

<strong>av</strong>skaff a, vil mange fi nskspråklege<br />

med høgskuleutdanning<br />

ikkje kunne vise til<br />

tilstrekkelege kunnskapar<br />

i svensk for tenester der<br />

svensk er naudsynt. Dei vil<br />

kunne oppleve å bli diskriminerte<br />

i tilsetjingssitua-<br />

sjonar.<br />

Utgreiinga til Magma<br />

konstaterer at å valfri svensk i skulen<br />

kan kome til å truge det grunnlova<br />

skal verne, nemleg at dei kulturelle<br />

og politiske behova til den fi nskspråklege<br />

og svenskspråklege befolkninga<br />

blir varetekne på likt grunnlag.<br />

Men utgreiinga stadfester òg<br />

noko som allereie er slege fast: Den<br />

obligatoriske undervisninga slik ho<br />

er i dag fører til svake kunnskapar i<br />

svensk hos mange elevar. Status quo<br />

er ikkje eit godt alternativ. Reformer<br />

må til for å gjere undervisninga betre<br />

likt og meir eff ektiv. Dette føreset<br />

både tilrettelagd undervisning og eit<br />

meir engasjerande innhald.<br />

Magma-studie 3/2011 syner at<br />

ein må ta omsyn til mange faktorar<br />

og granske dei nøyare før det kan<br />

takast ei <strong>av</strong>gjerd som grunnleggjande<br />

endrar stillinga til svensk i skulen.<br />

Tankesmia Magma konkluderer<br />

dermed med at det beste, inntil eit<br />

betre alternativ er tilgjengeleg, er å<br />

halde på den noverande ordninga og<br />

utvikle henne i ei meir inspirerande<br />

retning.<br />

BJÖRN SUNDELL,<br />

utgreiingsansvarleg i Magma<br />

(*) Europarådets dokument: Advisory<br />

Committee on the Framework Convention for<br />

the Protection of National Minorities. � ird<br />

Opinion on Finland. Strasbourg, 13.4.2011.<br />

MAGMA<br />

◆ Den � nske tankesmia Magma<br />

arbeider for å analysere svensken<br />

si stilling i dagens Finland og påverke<br />

opinionen. Arbeidet deira<br />

tek utgangspunkt i at den � nske<br />

tospråklegheita ikkje er negativ,<br />

men tvert imot ein mangfaldig<br />

styrke i ei globalisert verd. Tankesmia<br />

er partipolitisk u<strong>av</strong>hengig, og<br />

tek mål <strong>av</strong> seg til å «bana väg för<br />

nytänkande kring svenskans framtid<br />

i Finland».<br />

◆ Tankesmia utarbeider analysar<br />

og rapportar om alt frå dei tenkte<br />

følgjene <strong>av</strong> å gjere svensk valfritt i<br />

� nsk skule, demogra� ske endringar<br />

og korleis dei kjem til å verke<br />

inn på Finland som tospråkleg<br />

nasjon, til kyrkjepolitikk.<br />

◆ Bak Magma står ei rekkje organisasjonar<br />

og menneske innanfor<br />

� nlandssvensk kultur- og næringsliv,<br />

akademia og politikk. Leiar er<br />

p.t. idehistorikar Nils Erik Forsgård.<br />

17

18<br />

Norsk MåluNgdoM<br />

◆ <strong>Noregs</strong> Student- og Elevmållag<br />

(NSEM) vart skipa 3.<br />

august 1961.<br />

◆ Student- og elevmållaga<br />

hadde tidlegare vore<br />

vanlege lokallag i <strong>Noregs</strong><br />

<strong>Mållag</strong>, men no fekk NSEM<br />

status som eit fylkeslag i<br />

NM.<br />

◆ Eirik Aksel Larsen var den<br />

fyrste formannen for samskipnaden.<br />

Med merket<br />

høgt i 50 år<br />

Sidan NMU vart skipa for femti år sidan, har leiarane<br />

kome og gått. Norsk Tidend har spurt nokre <strong>av</strong> dei<br />

om å dela minna med oss.<br />

Tor Gabrielsen<br />

(leiar 1965–1966)<br />

1 Kva er ditt beste minne frå<br />

tida i NMU?<br />

– Det må vera då eg heldt føredrag<br />

for elevmållaget på Firda<br />

Gymnas på Sandane, og brukte<br />

nynorsk munnleg for fyrste<br />

gong. Eg er trass alt oppvaksen<br />

på Stabekk i Bærum og målet<br />

hennar mor er dessutan talemålet<br />

frå Oscars gate bak Slottet i<br />

Oslo slik det var på 1920-talet.<br />

Det gjekk bra, trur eg. Det er ikkje<br />

vanskeleg å snakka nynorsk<br />

standardmål, berre ein ikkje gjer<br />

seg til. <strong>Ein</strong> må halda på den heilt<br />

vanlege bærumsintonasjonen.<br />

Då let ein om lag som om ein<br />

skulle vera frå Seljord.<br />

2 Var det noko som ikkje var<br />

så bra?<br />

– Søkjer ein på «Tor Gabrielsen»<br />

i det digitale arkivet til<br />

Verdens Gang, vil ein for datoen<br />

3. august 1966 kunne lese mellom<br />

anna dette, i eit referat frå<br />

årsmøtet til <strong>Noregs</strong> Student- og<br />

Elevmållag: «Tor Gabrielsen beklager<br />

at det er mangel på lærebøker<br />

på nynorsk og at man ved<br />

flere fakulteter og høyskoler ikke<br />

kan <strong>få</strong> eksamensoppg<strong>av</strong>er på nynorsk.»<br />

Her var det mykje som ikkje<br />

var bra, og slik har det vel i høg<br />

grad halde fram i dei 45 åra som<br />

er gått.<br />

3 Kva er den viktigaste sigeren<br />

for NMU?<br />

– Lokalt frå bygdelivet i Bærum:<br />

Av me fekk skipa elevmållag<br />

på gymnaset på Stabekk, med<br />

25 medlemer. Berre ein hadde<br />

dialektbakgrunnen i orden, frå<br />

Vinje i Telemark. På landsplan:<br />

Då eg var formann i NSEM (det<br />

heitte formann, slik det framleis<br />

gjer i Danmark, der er alle dei<br />

kvinnelege partileiarane formenn):<br />

At medlemstalet auka<br />

frå 1250 til 1550 på eitt år. Generelt<br />

for heile femtiårsperioden:<br />

At organisasjonen finst og har<br />

vore aktiv i ordskiftet heile tida.<br />

Utan å kritisera forgjengarane:<br />

Eg er spesielt begeistra for den<br />

måten dei opptrer på offentleg,<br />

dei som har vore leiarar dei aller<br />

siste åra, inkludert den noverande<br />

leiaren.<br />

Ola E. Bø (leiar<br />

1972–1973 saman<br />

med Arve Elvik)<br />

1 Kva er ditt beste minne frå<br />

tida i NMU?<br />

– Det tar til å nærma seg 40 år<br />

sidan eg var leiar i det som i mi<br />

tid skifta namn frå <strong>Noregs</strong> student-<br />

og elevmållag (NSEM) til<br />

Norsk Målungdom, så eg ber<br />

om orsaking for at detaljar, år og<br />

tal kan flyta litt fritt.<br />

– Med stor glede hugsar eg<br />

mitt fyrste studentmållagsseminar<br />

utanfor Bergen, på Landbrukshøgskulen<br />

på Ås i 1970.<br />

Me kom fram midt på natta, etter<br />

åtte timar i ein Volvo Amazon,<br />

eg overnatta under ei trapp<br />

i inngangen til eit <strong>av</strong> internata<br />

og vart vekt nokre <strong>få</strong> timar seinare<br />

<strong>av</strong> tunge støvlar på veg til<br />

fjøsstellet. Flott å møta andre<br />

nynorskidealistar og den karismatiske<br />

reiseskrivaren i <strong>Noregs</strong><br />

<strong>Mållag</strong>, Edvard Hoem. Elles<br />

har eg eit levande minne <strong>av</strong> årsmøtet<br />

i Det Norske Samlaget i<br />

1972, med EEC-debatt der alle<br />

dei gamle høvdingane og dronningane<br />

deltok. Ungdomen vart<br />

dyrka og naut det.<br />

– Det som sit best att frå<br />

det målpolitiske arbeidet, er<br />

utan tvil dei store, landsomfattande<br />

læremiddelaksjonane på<br />

70-talet med fleire titals tusen<br />

deltakarar. Oppslutninga fekk<br />

nok hjelp frå den allmenne radikaliseringa<br />

på den tida, så eg er<br />

redd for at noko liknande ikkje<br />

er mogleg i dag.<br />

2 Var det noko som ikkje var<br />

så bra?<br />

– Når eg ser attende på ein del<br />

<strong>av</strong> politiseringa <strong>av</strong> målstriden,<br />

særleg på 70-talet, trur eg ikkje<br />

oppsplittinga i særstandpunkt<br />

på venstresida, med klare partibyggande<br />

motiv, gagna saka. Det<br />

skarpe skiljet mellom ein såkalla<br />

sosial og ein nasjonal argumentasjon<br />

var og er eit blindspor.<br />

Ulike vektleggjingar i det som<br />

formar eit standpunkt er heilt<br />

naturleg og nødvendig i ei brei<br />

folkerørsle. Her kan eg godt vera<br />

med på ein sjølvkritikk.<br />

3 Kva er den viktigaste sigeren<br />

for NMU?<br />

– Den viktigaste framgangen for<br />

målungdomsrørsla er etter mi<br />

meining, og utan tvil, det at ein<br />

trass i usemja fekk knytt argumentasjonen<br />

for nynorsk til talemålet.<br />

Det utskjelte slagordet<br />

«Snakk dialekt, skriv nynorsk»,<br />

står seg godt.<br />

– Dialektane er nynorskens<br />

mest normale talemål, i tillegg<br />

har me nynorsk normaltalemål<br />

som òg kan dyrkast. Normeringsgrunnlaget<br />

er det viktigaste<br />

skiljet mellom nynorsk og bokmål.<br />

Det krev også ulike strategiar<br />

for både skriftfesten og taleflaumen.<br />

Brita Helleland<br />

(leiar 1974–1976)<br />

1 Kva er ditt beste minne frå<br />

tida i NMU?<br />

– Læremiddelaksjonen i Volda<br />

i 1972, då me aksjonerte for<br />

nynorske lærebøker og mot<br />

utdanningsminister Bjartmar<br />

Gjerde som var på vitjing. Det<br />

kom fleire i demonstrasjonen<br />

enn talet på studentar og elevar<br />

i både Volda og Ørsta og resultatet<br />

<strong>av</strong> mobiliseringa var overveldande<br />

for Bjartmar så vel som<br />

meg. Kva det kom til å tyda for<br />

Bjartmar veit eg ikkje, men det<br />

var denne hendinga som gjorde<br />

meg til målaktivist, og med det<br />

skapte livet mitt i lang tid framover.<br />

I denne samanhangen må<br />

eg nesten nemna eit anna godt<br />

minne: Eg var leiar i NMU og<br />

sentralstyremedlem i perioden<br />

Norsk TideNd Nr. 4 – 2011

DryG kAmp: Kampen for nynorsk lærebøker er langt på veg vunnen. Kampen mot rasjonaliseringa i skulen derimot, har enno eit stykke igjen. Foto: NMU<br />

1974-76. Som målaktivist/sentralstyremedlem<br />

i NMU gjekk<br />

all fritid, og store deler <strong>av</strong> studietida,<br />

med til målarbeid og det<br />

var ikkje tid til å finna seg kjærastar<br />

utanfor miljøet. Så vidt eg<br />

minnest var resultatet sambuarskap/ekteskap<br />

innan sentralstyret<br />

i perioden. <strong>Ein</strong> <strong>av</strong> dei var<br />

meg, eg forelska meg grundig i<br />

ein <strong>av</strong> sentralstyremedlemene<br />

i NMU og er framleis gift meg<br />

med han.<br />

2 Var det noko som ikkje var<br />

så bra?<br />

– Det eg minnest med ulyst er<br />

striden mellom Studentmållaget<br />

i Oslo og Sentralstyret/<br />

Studentmållaget i Bergen, som<br />

resulterte i at sentralstyret var<br />

flytta frå Bergen til Oslo i 1976.<br />

Striden var fyrst og fremst målpolitisk,<br />

men gjekk tidvis over i<br />

rein persontrakassering.<br />

3 Kva er den viktigaste sigeren<br />

for NMU?<br />

– Eg tykkjer det er vanskeleg<br />

å snakka om sigrar. Eitt steg<br />

fram vert ofte følgd <strong>av</strong> to steg<br />

attende, målarbeid er ein vedvarande<br />

prosess. Men eg vil<br />

trekkja fram ei sak frå tida eg<br />

var aktiv i NMU som eg meiner<br />

vart viktig for styrkinga <strong>av</strong><br />

målarbeid i tiår seinare, skiftet<br />

til ei aktivistline i arbeidet. I skulemålsarbeidet<br />

snakka me om<br />

«løyndarlina», målfolket gjekk<br />

på denne tida stilt i dørene og<br />

trudde ei ville berga nynorsken<br />

om ein unngjekk strid og open<br />

debatt om skulemålet. NMU,<br />

Norsk TideNd Nr. 4 – 2011<br />

og også mange i NM, valde å gå<br />

offensivt ut i open debatt, valde<br />

å mobilisera folk for nynorsken<br />

ved å snakka om diskriminering<br />

og om språklege rettar, og<br />

vann fram med det. Læremiddelaksjonen<br />

er det beste dømet<br />

på dette, og han førde til betre<br />

tilgang på nynorske læremiddel,<br />

mange nye målaktivistar, og<br />

støtte til kr<strong>av</strong>a frå bokmålsbrukarar.<br />

Dialektaksjonen NMU<br />

køyrde midt på syttitalet er eit<br />

anna døme; gjennom denne<br />

aksjonen nådde NMU ut til nye<br />

målgrupper og gjorde det greitt<br />

å bruka dialekt i alle samanhangar.<br />

Kaizers Orchestra ville truleg<br />

ikkje vore liv laga tidleg på<br />

syttitalet.<br />

magnhild Bruheim<br />

(leiar 1978–1979)<br />

1 Kva er ditt beste minne frå<br />

tida i NMU?<br />

– Dei beste minna frå tida i<br />

NMU er knytte til fellesskapet,<br />

som kunne vera sterkt sjølv om<br />

me hadde harde interne stridar.<br />

Særleg kom det fram på målleirane,<br />

som var ei årleg samling<br />

knytte til årsmøta i <strong>Noregs</strong> <strong>Mållag</strong>.<br />

Der fekk me utfalda oss på<br />

mange måtar, kreativt ved å laga<br />

kulturinnslag og arrangera kulturkveldar,<br />

målpolitisk ved å ha<br />

skulemålsaksjonar lokalt eller<br />

andre tiltak. Det styrkte vennskapen,<br />

også mellom dei som<br />

var ueinige målpolitisk.<br />

2 Var det noko som ikkje var<br />

så bra?<br />

– Eg synest ikkje det er så moro<br />

å tenkja på dei steile frontane.<br />

Enda mindre artig var det nok<br />

for dei som ikkje kjende seg<br />

heime i nokon <strong>av</strong> leirane, og som<br />

fyrst og fremst ville driva målarbeid.<br />

3 Kva er den viktigaste sigeren<br />

for NMU?<br />

– Den viktigaste målpolitiske<br />

sigeren for NMU i 70-åra var<br />

læremiddelaksjonane. Dei sette<br />

fokus på rettferd for nynorskelevar,<br />

dei engasjerte og samla<br />

elevar både med bokmål- og nynorskbakgrunn<br />

til store aksjonar<br />

på mange skular, og førte til<br />

klare retningsliner for læremiddel<br />

til same tid og pris. Aksjonane<br />

gjorde nynorsken og målsaka<br />

synleg, aktuell og populær<br />

blant store ungdomsgrupper.<br />

Synnøve myking<br />

(leiar 2005–2007)<br />

1 Kva er ditt beste minne frå<br />

tida i NMU?<br />

– Våren 2005, då eg var påtroppande<br />

leiar i målungdomen,<br />

sette <strong>Noregs</strong> <strong>Mållag</strong> i gang kampanjen<br />

Slepp nynorsken til, med<br />

mål om å <strong>få</strong> oppheva nynorskforbodet<br />

i Dagbladet og VG.<br />

Målfolk i alle aldrar reiste rundt<br />

eller hadde aksjon på heimstaden<br />

for å samla underskrifter<br />

til stønad for kampanjen. Det<br />

var ein glød og eit pågangsmot<br />

i rørsla som det var herleg å <strong>få</strong><br />

oppleva. I NMU fekk me mange<br />

nye aktivistar og lokallag det<br />

året; me sette medlemsrekord<br />

og kjende for fyrste gong på<br />

lenge at me var i ferd med å <strong>få</strong><br />

hovudet over vatnet etter pengemangel<br />

og juksesak.<br />

2 Var det noko som ikkje var<br />

så bra?<br />

– Medlemsjuks<strong>av</strong>sløringane frå<br />

2002 og rettssaka i ettertid fekk<br />

konsekvensar for arbeidet til oss<br />

som kom inn i sentralstyret i tida<br />

etterpå: mindre pengar, mindre<br />

kontorplass, mindre tillit. Det<br />

leiaste var kanskje likevel å sjå<br />

korleis tidlegare aktivistar, folk<br />

som hadde stått på og gjort sitt<br />

beste for nynorsken, vart dømde<br />

nord og ned <strong>av</strong> mange som aldri<br />

hadde vore i noko liknande<br />

dilemma sjølve. Juks skal ikkje<br />

tolererast, men det er organisasjonen<br />

sitt ansvar å syta for at<br />

lova vert fylgd, og at einskildpersonar<br />

ikkje hamnar i knipe<br />

mellom staten på eine sida og<br />

saka på den andre. Sjølv anar eg<br />

ikkje kva eg hadde gjort i ein slik<br />

situasjon.<br />

3 Kva er den viktigaste sigeren<br />

for NMU?<br />

– Å driva ein aktiv nynorskorganisasjon<br />

for og med ungdom<br />

gjennom femti år, tidvis utan<br />

pengar eller ressursar, er ein<br />

ganske viktig siger i seg sjølv, synest<br />

eg.<br />

Kjartan Helleve<br />

kjartan.helleve@nm.no<br />

nmu<br />

Janne Nygård (leiar 2010–)<br />

<strong>Ein</strong> litt<br />

annleis<br />

haust<br />

Hausten plar vere den tida<br />

på året då <strong>av</strong>isene vaknar<br />

frå agurknyttdvalen,<br />

den tida på året då<br />

elevar og studentar vender<br />

seg til kvardagen att.<br />

Det er tid for aksjonar<br />

og politisk arbeid, og<br />

valkampen denne hausten<br />

skulle gjere hausten<br />

ekstra spanande.<br />

Medlemer i Norsk<br />

Målungdom kjem og<br />

går, slik det plar vere i<br />

ungdomsorganisasjonar.<br />

Men denne sommaren<br />

mista vi to medlemer på<br />

ein grufull og uverkeleg<br />

måte. Det var medlemer<br />

som var umistelege.<br />

Angrepet på Utøya var ikkje<br />

berre eit angrep på AUF,<br />

men på alle engasjerte<br />

ungdomar i Noreg. Før<br />

sommaren vitja Norsk<br />

Målungdom Oslo AUF<br />

for å hjelpe dei med å<br />

argumentere godt for<br />

nynorsk i valkampen på<br />

deira eige initiativ. Det<br />

er forferdeleg at vener<br />

ikkje er her lenger. Men<br />

vi skal fortsetje. Ikkje<br />

som før, men med auka<br />

styrke. Denne hausten<br />

har Norsk Målungdom<br />

byrja sterkt, med skulestartaksjonar<br />

over heile<br />

landet, fleire nye medlemer<br />

og lokallag. Vi<br />

skal engasjere ungdom i<br />

striden for dei verdiane<br />

vi står for; demokrati og<br />

grunnleggjande respekt<br />

for det som er annleis.<br />

Vi er klare for å ta i eit<br />

ekstra tak i hausten som<br />

kjem, og gler oss over<br />

kvar nye ungdom som<br />

ser verdien i det å engasjere<br />

seg i viktige saker.<br />

Vi seier oss einige i det ein<br />

<strong>av</strong> leiarane i eit politisk<br />

ungdomsparti sa etter<br />

22. juli: Måten vi skal<br />

heidre ofra etter Utøya<br />

på er ikkje med eitt minutts<br />

stille, men eit heilt<br />

liv i kamp.<br />

19

Minneord om<br />

Jon Vegard Lervåg<br />

20<br />

minneord<br />

<strong>Ein</strong> heidersmann i målrørsla har gått<br />

bort. Jon Vegard Lervåg (1979-2011) frå<br />

Vegsund i Ålesund vart 22. juli 2011 tilfeldig<br />

offer for bomba til ein terrorist.<br />

Eg såg Jon Vegard første gong på eit<br />

nynorsktreff me i Juristmållaget hadde<br />

i Oslo rundt 2005. Han fortalde at han<br />

hadde skrive bokmål på jusstudiet så<br />

langt, men at han hadde skrive nynorsk<br />

på barne- og ungdomsskulen og på vidaregåande,<br />

og at han vurderte å skifta<br />

tilbake når han skulle skriva <strong>av</strong>handling<br />

heilt på slutten <strong>av</strong> studiet. Eg må vedgå<br />

at eg tenkte at det ville vera vanskeleg for<br />

han å skifta tilbake når han hadde kome<br />

så langt og hadde <strong>få</strong>tt heile det juridiske<br />

omgrepsapparatet under huda, men eg<br />

prøvde å oppmuntra han og hjelpa han<br />

så godt eg kunne. Og det vart eit framifrå<br />

resultat, både språkleg og fagleg. Sjølv<br />

har han skildra denne prosessen langt<br />

betre enn eg kan attfortelja i artikkelen<br />

sin «Å skifte frå nynorsk til bokmål til<br />

nynorsk» i festskriftet til Juristmållaget<br />

«Mål og Rett», som kom ut i 2010.<br />

Eg lærte raskt å kjenna Jon Vegard<br />

som ein raus, sosial, engasjert, interessert<br />

og flink kar, med ein god replikk og alltid<br />

i godt humør. Ingen har nokon gong hatt<br />

noko vondt å seia om han, og han hadde<br />

eit nettverk <strong>av</strong> vener som <strong>få</strong> andre. Han<br />

vart raskt med i styret i Juristmållaget, og<br />

han deltok i diskusjonar om språk, juss<br />

og samfunnet elles med stor lyst. Han var<br />

ikkje redd for å ta ordet i forsamlingar,<br />

og tok sjølv initiativ til å halda innlegg i<br />

fadderveka for mange hundre ferske jusstudentar<br />

i Oslo om kor framifrå det var<br />

å skriva nynorsk på jusstudiet.<br />

I yrkeslivet heldt han på nynorsken<br />

både i Advokatfirmaet Kluge i Oslo og<br />

seinare då han vart tilsett i den prestisjetunge<br />

Lov<strong>av</strong>delinga i Justisdepartemen-<br />

Så stilna orda, musikken og den lune latteren<br />

brått og uventa. Arne Sigurd Holto<br />

Haugen døydde brått 15. juli. <strong>Ein</strong> sommardag<br />

då det musikalske skulle feirast.<br />

Eitt år hadde han vore i Hallingdølen,<br />

budd heime på Ål. No skulle det vera ferie<br />

og musikk før ny dyst i Nynorsk Pressekontor.<br />

Arne Sigurd hadde ein mangslungen<br />

bakgrunn frå pressa, som journalist og<br />

sjefredaktør. Han var redaktør for Nynorsk<br />

Pressekontor frå 2002, og vaktsjef,<br />

nyheits- og nettredaktør i Nationen i<br />

perioden 1993–2002. Før dette var han<br />

journalist i Drammens Tidende/Buskerud<br />

Blad, Fremtiden, Dagbladet og VG.<br />

Det var pressemannen Arne Sigurd eg<br />

først lærte kjenna. I 2008 tildelte Mediemållaget<br />

han Nynorsk redaktørpris i lag<br />

med NTBs sjefredaktør Pål Bjerketvedt<br />

for samarbeids<strong>av</strong>talen mellom NPK og<br />

NTB, eit strategisk viktig utviklingsarbeid.<br />

Det vart seinare mange gode<br />

diskusjonar om nynorsken, strategiar,<br />

journalistikk og mangt anna. Arne Sigurd<br />

tet. Eg har <strong>få</strong>tt referert at dei som tilsette<br />

han i Lov<strong>av</strong>delinga, hugsar intervjuet<br />

som noko utanom det vanlege, i og med<br />

at ein ung jurist med stor sjølvtillit argumenterte<br />

sterkt for kor framifrå nynorsk<br />

var som juridisk språk.<br />

Også etter at han byrja i eit tr<strong>av</strong>elt<br />

yrkesliv, tok han del i aktivitetane til<br />

Juristmållaget med full kraft. Sjølv om<br />

han gjekk ut <strong>av</strong> styret og vart varamedlem,<br />

møtte han alltid på nynorsktreffa<br />

våre i Oslo, og han var med som aktiv<br />

debattant på seminara våre så sant det<br />

ikkje kolliderte med viktige gjeremål. Då<br />

framlegget til ny rettskrivingsnorm kom<br />

i vinter, tok han ivrig til orde for at Juristmållaget<br />

måtte skriva ei høyringsfråsegn.<br />

Begge vart me skuffa då det viste seg at<br />

høyringsfristen var sett så kort at det ville<br />

vera umogleg å skriva noko fornuftig<br />

innan fristen.<br />

Dødsfallet er eit stort tap for oss alle.<br />

Ikkje minst er det eit tap for målrørsla,<br />

der Jon Vegard var og ville verta eit stort<br />

førebilete for mange. Jon Vegard kunne<br />

nådd så langt han ønskte å nå innanfor<br />

den juridiske profesjonen. Men tankane<br />

og medkjensla går først og fremst til kona<br />

og til familien elles.<br />

Gunnar O. Hæreid,<br />

leiar i Juristmållaget<br />

Arne Sigurd Holto Haugen<br />

(1953–2011)<br />

minneord<br />

var ein raus og god ven, ein gild samtalepartnar.<br />

Humor og alvor gjekk godt hand<br />

i hand.<br />

Den siste dagen var han på veg til<br />

konsert med Sven Nyhus kvartett, eit<br />

orkester han spelte med i mange år. Musikken<br />

var ein stor del <strong>av</strong> livet hans, og<br />

han var ein omtykt medspelar for mange.<br />

Tre gonger var han nominert til Spellemannsprisen.<br />

Vi er mange som vil sakna orda og<br />

tonene, varmen og venskapen. Fred over<br />

minnet.<br />

Berit Rekve,<br />

leiar for Mediemållaget<br />

Å skifte frå nynorsk<br />

til bokmål til nynorsk<br />

Av Jon Vegard Lervåg<br />

Vidaregåande var over. Den store verda venta. Ingen<br />

hadde varda den vegen eg skulle gå. Diverre hamna eg<br />

tidleg på den breie bokmålsvegen. Det norske forsvaret<br />

kr<strong>av</strong>de nemleg eit offer, og eg måtte til pers.<br />

Eg hadde alltid hatt nynorsk på skulen. Det var ikkje<br />

noko eg hadde eit særleg medvite forhold til. Det var<br />

berre slik det var – den naturlegaste saka i verda. Men<br />

sjølvsagt lærte eg sidemål også. Difor var det ikkje noko<br />

problem då eg oppdaga at forsvarsspråket var bokmål, og<br />

at eg som militærpoliti burde levere rapportane mine på<br />

bokmål. Dei mest radikale sideformene med a-endingar<br />

vart plukka <strong>av</strong> meg <strong>av</strong> ivrig befal, og eg skreiv snart det<br />

skjønneste riksmål.<br />

Så kom dagen då eg vart jusstudent. Bokmålet var no<br />

innprenta i meg, og det var jo også trygt og greitt, sidan<br />

dei fleste professorane kom frå nu- og efter-land. Eg<br />

tenkte dermed aldri ordentleg over kva val eg gjorde då eg<br />

heldt fram med å skrive bokmål også på jussen – utover at<br />

det var minste motstands veg. Slik glei eg raskt inn i ei lei<br />

der eg vart bokmålsbrukar, og nesten aldri nynorskbrukar.<br />

Det skulle gå mange år før eg byrja å tenkje over denne<br />

saka. Eg hadde jo aldri hatt målpolitisk engasjement, så eg<br />

såg ikkje på det som noka stor sak å skulle skrive bokmål.<br />

Først etter fire å på jussen møtte eg ein jusstudent som<br />

skreiv nynorsk. Eg syntest det var flott, og byrja å angre<br />

på at eg ikkje heldt fast på hovudmålet etter vidaregåande.<br />

Eg prøvde så smått å formulere litt jus på nynorsk,<br />

og eg oppdaga til mi store forarging at eg faktisk ikkje<br />

var i stand til det. Eg var opph<strong>av</strong>leg nynorskelev, men no<br />

kunne eg ikkje bruke nynorsken innanfor eige fag! Dette<br />

vart ein oppvekkar.<br />

Sommaren før eg skulle til med spesial<strong>av</strong>handlinga<br />

mi, tok eg difor valet: Eg skulle lære meg nynorsk att, slik<br />

at eg kan bruke både bokmål og nynorsk innanfor jusen.<br />

Heldigvis skulle det ikkje veldig mykje til før ting byrja<br />

å gå <strong>av</strong> seg sjølv: Det gjorde susen med eit raskt kurs<br />

hos Breivega, litt korrektur hos morfar, og etter kvart ei<br />

glødande interesse for å lære mest mogleg om kva som<br />

skil nynorsken frå bokmålet. Ikkje minst var det nyttig å<br />

lese føreordet i ordlista til Nikolaus Gjelsvik, om korleis<br />

setningsbygnaden på norsk skil seg frå riksmål, og at det<br />

ikkje er god norsk alt som er god latin. I tillegg var Juristmållaget,<br />

og høvet til å treffe andre nynorskskrivande<br />

studentar og juristar, viktig for å halde meg inspirert til å<br />

gjennomføre omvendinga.<br />

Master<strong>av</strong>handlinga vart levert på nynorsk. Nokre små<br />

språklege sk<strong>av</strong>ankar var der nok, men alt i alt trur eg arbeidet<br />

gjorde at eg fann att målet mitt på ein god måte. Eg<br />

kan no fullt og heilt kalle meg tospråkleg på norsk. Men<br />

det mest sentrale er at eg gjennom å ta opp att nynorsken<br />

har funne att det personlege i skriftmålet. Gjennom 12 år<br />

med nynorsk på skulen er nynorsken blitt mykje tettare<br />

knytt opp mot min eigen person enn det bokmålet er. Når<br />

eg skriv bokmål blir det derfor ein distanse mellom meg<br />

og teksten som ikkje er der på same måten når eg formulerer<br />

meg på nynorsk. Dette har føremon og ulemper som<br />

eg kan utnytte ved å velje ulike skriftspråk til ulike høve<br />

– på norsk.<br />

Ikkje minst gir nynorsken godt høve til å tenkje gjennom<br />

korleis ein skal formulere seg best mogleg, utan<br />

tvangstrøya ein ofte har innanfor bokmålet, fordi ein<br />

innanfor den juridiske språkstilen har fastna i eit konservativt<br />

og veldig passivt språk. Eg trur den medvitne<br />

haldninga eg må ha når eg skriv nynorsk, gjer meg til ein<br />

betre skribent både på bokmål og nynorsk. Eg vil difor<br />

oppmode andre tidlegare nynorskelevar som har blitt<br />

«målsvikarar» til å ta opp att nynorsken og bruke han<br />

også som fagspråk. Det har iallfall gjort meg til eit rikare<br />

språkmenneske.<br />

Med løyve frå familien, Juristmållaget og Privatrettsfondet trykkjer<br />

Norsk Tidend artikkelen Jon Vegard Lervåg skreiv til festskriftet til Juristmållaget<br />

som kom ut i fjor, utgjeve <strong>av</strong> Privatrettsfondet, Institutt for<br />

privatrett, Juridisk fakultet, Universitetet i Oslo<br />

Norsk TideNd Nr. 4 – 2011

Kvinnesterkt frå Samlaget<br />

Kvinnene dominerer<br />

på haustlista til Det<br />

Norske Samlaget i år<br />

både når det gjeld forfattarar<br />

og tema. Men<br />

også Ragnar Hovland<br />

er aktuell med ny roman.<br />

I september kjem Arnhild Skre<br />

med ein ny, stor biografi om<br />

Hulda Garborg.<br />

– Det blir ei bok om ei sterk,<br />

engasjert og handlekraftig<br />

kvinne, samtidig som det blir ei<br />

bok om korleis det vi dag kallar<br />

norsk blei skapt, fortalde Arnhild<br />

Skre i presentasjonen <strong>av</strong> boka.<br />

I boka <strong>få</strong>r lesarane også eit<br />

innblikk i bohemlivet ekteparet<br />

Hulda og Arne Garborg levde i<br />

Asker.<br />

– Dei levde eit nokså ukonvensjonelt<br />

liv, ikkje minst hadde<br />

dei eit ukonvensjonelt samliv,<br />

der Hulda sjølv har fortalt at dei<br />

levde sånn passeleg skilt, sa Skre.<br />

Ukjende historier<br />

Fleire <strong>av</strong> bøkene til Samlaget tek<br />

for seg ukjende historier knytte<br />

til andre verdskrigen. Forfattaren<br />

og NRK-journalisten Sigrun<br />

Slapgard oppdaga at ein familievenn<br />

hadde ei ukjent fortid då ho<br />

tok til å gr<strong>av</strong>a i gammal slektshistorie.<br />

– Der låg det så mykje spennande<br />

stoff at det berre måtte bli<br />

ein roman, sa forlagssjef Anne<br />

Liv Tresselt då ho presenterte<br />

haustlista.<br />

Romanen har <strong>få</strong>tt namnet<br />

Paradishagen og er den første<br />

skjønnlitterære boka til Sigrun<br />

Slapgard.<br />

Idar Lind tek på si side for seg<br />

Catull (ca. 84 f.Kr–ca. 54 f.Kr.)<br />

var ein <strong>av</strong> dei unge døde i romersk<br />

poesi. Han døydde då han<br />

var omkring 30 år, men i den<br />

stutte levetida si makta han å revolusjonere<br />

og gje nytt liv til den<br />

latinske diktinga.<br />

På sett og vis kan det vere nyttig<br />

med ei samanlikning med Horats,<br />

hans noko yngre diktarkollega.<br />

Medan «etikaren» Horats<br />

ofte skildrar ein over-individuell<br />

og ideal røyndom, trygt forankra<br />

i dei gammalromerske dygdene,<br />

fokuserer gjerne «estetikaren»<br />

Catull på eg-et, det individuelle<br />

og det kvardagslege. Og han<br />

opponerer ofte mot overleverte<br />

sosiale dygder og konvensjonar.<br />

<strong>Ein</strong> kan gjerne seie at han gjennom<br />

denne strategien strekkjer<br />

og tøyer grensene for kva som<br />

fungerer poetisk, og det er difor<br />

ikkje utan grunn at litteraturgranskaren<br />

Gerhard Bendz omtalar<br />

Catull som «modernisten»<br />

i latinsk poesi.<br />

Viss Horats peikar fram mot<br />

den franske klassisisme og Boileau,<br />

så peikar Catull fram mot<br />

Rimbaud. Og han vart dyrka <strong>av</strong><br />

Norsk TideNd Nr. 4 – 2011<br />

KVINNESTERKT: Kvinnene dominerer på haustlista til Samlaget, men også Ragnar Hovland kjem med ny roman. Her<br />

er han saman med Arnhild Skre (t.v.), Brit Bildøen og Sigrun Slapgard. Foto: Margunn Sund� ord / NPK<br />

kvinnene i Rinnanbanden. Heilt<br />

frå Rinnanbanden blei etablert<br />

på nyåret 1942, spelte kvinnene<br />

ei sentral rolle. Nesten ein fi redel<br />

<strong>av</strong> dei vel 70 medlemmene var<br />

kvinner, heiter det i omtalen <strong>av</strong><br />

boka. Ifølgje forlaget er dette ei<br />

historie som aldri tidlegare har<br />

vore fortalt.<br />

Historikaren Kristin Hatledal<br />

har skrive historia om norske<br />

motstandskvinner. I boka kjem<br />

det fram at alt frå husmora med 14<br />

ungar til ungjenta på 15 år kasta<br />

seg inn i kampen mot okkupantane.<br />

Boka inneheld både portrett<br />

<strong>av</strong> sentrale motstandskvinner og<br />

eit breiare bilete <strong>av</strong> innsatsen til<br />

norske kvinner i motstandskampen,<br />

fortel forlaget.<br />

Fleire sentrale skjønnlitterære<br />

forfattarar på Samlaget kjem i<br />

Catull – ein romersk rebell<br />

Gaius Valerius Catullus<br />

Eg elskar og hatar<br />

Utval, gjendikting og<br />

føreord ved Torgeir<br />

Bygestad<br />

samlaget 2011<br />

dikt<br />

engelske diktarar som Landor og<br />

Swinburne, som i Catull fann ein<br />

sympatisk diktarsjel.<br />

Humor og satire er blant Catulls<br />

fremste litterære våpen. Og<br />

han vekslar suverent mellom<br />

høgstil og lågstil, noko vi <strong>få</strong>r eit<br />

rimeleg godt bilete <strong>av</strong> i Bygestads<br />

utval. Gjennom sine lyriske personer<br />

gjev Catull form og røyst<br />

til kjensler som kjærleik og sjalusi,<br />

hat, forakt og <strong>av</strong>und. Kan-<br />

haust ut med nye bøker. Brit Bildøen<br />

feirar i år 20-årsjubileum<br />

som forfattar og er aktuell med<br />

romanen Adam Hiorts veg. Romanen,<br />

som er hennar første på<br />

fem år, blir omtalt både som ein<br />

miljøroman og ein sykkelroman<br />

med ein syklande Don Quijote.<br />

<strong>Ein</strong>semd<br />

Marit Eikemo har skrive romanen<br />

Samtale ventar.<br />

– Eikemo fører vidare prosjekt<br />

frå dei første to romanane<br />

sine når ho tematiserer einsemd<br />

og lengsel etter, men også ambivalens<br />

til ein større fellesskap, sa<br />

Tresselt då ho presenterte boka.<br />

<strong>Ein</strong> ny roman frå Ragnar Hovland<br />

er truleg eit høgdepunkt<br />

for mange lesarar. Det er fem år<br />

sidan han skreiv den førre roma-<br />

skje kunne me kalle han for dei<br />

brennande pasjonars diktar?<br />

Dei grove spottedikta syner<br />

oss ei side <strong>av</strong> Catull sin diktarhaldning,<br />

men ryet hans kviler<br />

hovudsakleg på den gruppa <strong>av</strong><br />

dikt som vart stilla til Lesbia,<br />

hans muse og elskerinne. Catullkjennarane<br />

synest å vere samde i<br />

at namnet refererer til Clodia, ei<br />

romersk kvinne <strong>av</strong> høg byrd og<br />

med eit noko bohem-aktig levesett.<br />

Særleg omtykt er diktet med<br />

det namngjetne opningsverset<br />

«Vi må leva, mi Lesbia, og vi<br />

må elska!», som óg er omsett til<br />

norsk <strong>av</strong> mellom anna Sigmund<br />

Skard og Henning Hagerup og<br />

Johann Grip. Eg gjev att Bygestads<br />

versjon i sin heilskap:<br />

Vi må leva, mi Lesbia, og vi må<br />

elska!<br />

Vi må ikkje gje meir for det sure<br />

kjerringsnakket<br />

enn eit usselt øre.<br />

Sola kan vel glada og stå opp att,<br />

men når vårt korte ljos ein gong<br />

går ned,<br />

skal vi sova ei evig natt.<br />

Gje meg tusen kyss, så hundre,<br />

nen sin. No er han aktuell med<br />

romanen Stille Natt.<br />

Sju debutantar<br />

Haustlista til Samlaget inneheld<br />

elles sju debutantar, fi re som<br />

skriv for vaksne og tre som skriv<br />

for barn.<br />

– Det lovar godt for framtida,<br />

meinte forlagsdirektør Tom<br />

Skovdahl. Han sa at forlaget er<br />

inne i ein fase der dei er i ferd<br />

med å byggja opp ein ny generasjon<br />

forfattarar.<br />

Han sa også at Samlaget arbeider<br />

med fl eire bokprosjekt knytt<br />

til terrorhandlingane i sommar<br />

som vil bli off entleggjort seinare<br />

i haust.<br />

MARGUNN SUNDFJORD<br />

NPk<br />

så tusen nye, så atter hundre<br />

så tusen til, så hundre.<br />

Og så, når tusen på tusen kyss er<br />

gjevne,<br />

stryk vi dei ut og gløymer talet,<br />

så ingen svartsjuk må forbitrast<br />

over slik ei meng med kyss.<br />

Viss ein samanliknar Bygestads<br />

versjon med Skards og Hagerup/Grip<br />

sine tolkingar, vert<br />

ein straks merksam på ei rekkje<br />

markante skilnader. Men merkeleg<br />

nok nemner Bygestad korkje<br />

Skards eller Hagerup/Grip sine<br />

utgåver i det heile tatt. Det hadde<br />

vore naturleg med ein diskusjon<br />

<strong>av</strong> innsatsen deira i føreordet,<br />

og <strong>av</strong> skilnader og likskapar i<br />

tolkinga <strong>av</strong> dikta. Ikkje minst sidan<br />

Bygestad i føreordet klagar<br />

over kor lite latinsk poesi som er<br />

omsett til norsk. Eg saknar òg ei<br />

meir teoretisk og prinsipiell drøfting<br />

<strong>av</strong> dei prinsippa for gjendikting<br />

som er valde, til dømes kvifor<br />

Bygestad har omsett dikta til<br />

«frie vers» og ikkje freista halde<br />

på ei metrisk form.<br />

Kommentarane til dikta er<br />

eit kapittel for seg sjølv. Stort<br />

ytring<br />

Takk til<br />

Sverre<br />

Hatle<br />

og Joar<br />

Stegane<br />

Eg er lei for at eg ikkje<br />

kan kasusreglane. I mi<br />

tale til Norsk Ordboks<br />

utgjeving <strong>av</strong> sitt niande<br />

band kjem det fram at<br />

eg er usikker på reglane i<br />

både tysk språk og norsk<br />

dialekt og at eg slett ikkje<br />

føler meg overtydd om at<br />

eg veit betre enn bestefar<br />

min. Slik må det<br />

likevel ha sett ut for<br />

Sverre Hatle og Joar Stegane,<br />

og eg takkar for ny<br />

lærdom om kasusreglar<br />

i deira innlegg i Norsk<br />

Tidend nr. 3, 2011.<br />

Olaug Nilssen<br />

Illustrasjon: Wixøe Wisuelt<br />

sett verkar dei edruelege og pålitelege,<br />

men nokre stader slepp<br />

Bygestad frå seg fl eire uheldige,<br />

moralistiske kommentarar. Dét<br />

kunne han ha spart seg, og heller<br />

hatt tiltru til at lesaren er i stand<br />

til å felle eigne, sjølvstendige domar.<br />

Som diktar hadde Catull eit<br />

Janus-ansikt. Og Hagerup/Grip<br />

(Tiden Norsk Forlag, 1996) gjev<br />

oss heile biletet, begge sider <strong>av</strong><br />

personlegdomen; både den høviske<br />

og den frekke Catull. Sidan<br />

dei omsette alle dikta som fi nst<br />

att frå Catulls diktarhand, <strong>få</strong>r<br />

me eit klårt bilete <strong>av</strong> spenninga<br />

og ambivalensen i Catull si diktarverd.<br />

Kanskje gjev Bygestad<br />

oss for mykje <strong>av</strong> den høviske? Til<br />

ein viss grad sørgjer utvalet hans<br />

for at me <strong>få</strong>r eit litt skeivt bilete<br />

<strong>av</strong> Catulls diktarpersonlegdom,<br />

ikkje minst sidan han med nennsam<br />

hand lukar ut dei mest utfordrande<br />

og grovaste dikta. Catull<br />

sin produksjon er så pass sparsom<br />

at boka ikkje hadde vorte<br />

veldig meir voluminøs viss alle<br />

dikta hadde vorte omsette.<br />

Kjetil Berthelsen<br />

21

AUST-AGDER MÅLLAG<br />

Anne Bjørg Ausland<br />

Torfinn Brokke<br />

Kristine Foss<br />

Rolf Fredriksen<br />

Per Magnus<br />

Gamlemshaug<br />

Gunnar Hagelia<br />

Ester Halvorsen<br />

Harald Heggland<br />

Johnny Hermansen<br />

Knut K. Homme<br />

Gerd Fosse Hovden<br />

Hans-Ol<strong>av</strong> Lauvstad<br />

Pål Nomeland<br />

Rune Nylund<br />

Sigrid Bjørg Ramse<br />

Vidar Toreid<br />

Johannes G. Torstveit<br />

Helge Ove Tveiten<br />

Odd <strong>Ein</strong>ar Ufsvatn<br />

Anker Vassend<br />

Ol<strong>av</strong> Vehus<br />

Jens Vellene<br />

Scott Aanby<br />

Lars Aasbø<br />

AUSTMANNALAGET<br />

Oddbjørg Blakar<br />

Per Brumillom<br />

Jostein Budal<br />

Eirik Bøyum<br />

Inger Johanne Dæhlen<br />

Ingvild Marie Eknes<br />

Torhild Ekre<br />

Frode Erstad<br />

Mathias Finsveen<br />

Inger Lise Fiskvik<br />

Reidun Formo<br />

Kjell Gulbrandsen<br />

Ol<strong>av</strong> Haraldseid<br />

Solfrid M. Harildstad<br />

Ola Martin Haugen<br />

Ola Holen<br />

Guttorm Horten<br />

Per Rolf Johnsen<br />

Kari Jægersletten<br />

Egil Karsrud<br />

Turid Kleiva<br />

Ola Klepp<br />

Asgeir Lilleås<br />

Mildrid J. Lunder<br />

Jogrim Nordsletten<br />

Odd Arne Nustad<br />

Inga Johanne Pighaug<br />

Ellen Preststulen<br />

Oddvar Romundset<br />

Tone Rui<br />

Arne Skuterud<br />

Arne I. Skåle<br />

Petter Embret Sletten<br />

Ragnhild Utgård<br />

Smette<br />

Arne Sund<br />

Magnny Sæbø<br />

Gudmund Teigen<br />

Ola Tronsmoen<br />

Lars Ullgren<br />

22<br />

Bjørn Li<strong>av</strong>aag Visø<br />

Mathias I. Øvsteng<br />

Bjarne Øygarden<br />

Brynjulv Aartun<br />

BEINVEGES INNMELDTE<br />

Jørgen Markhus<br />

BUSKERUD MÅLLAG<br />

Gunvald Bergan<br />

Tor O. Bergum<br />

Herbjørn Brennhovd<br />

Ingebjørg Hals<br />

Oddbjørn Jorde<br />

Osvald Medhus<br />

Marta Møen<br />

Odd Oleivsgard<br />

Ola Kjetil<br />

Oppi-Berntzen<br />

Jostein Rivedal<br />

Knut V. Seim<br />

Odd Skarsgard<br />

Knut H. Skrindo<br />

Rolf Harald Sæther<br />

Sigrun Torsteinsrud<br />

Arne Oddmund Tuv<br />

Sigurd Tveito<br />

Åshild Reinton<br />

Åmellem<br />

FYLKESMÅLLAGET<br />

VIKVÆRINGEN<br />

Ruth Amdahl<br />

Aslaug Andersen<br />

Norunn Askeland<br />

Lillian Austnes<br />

Vibeke Berg<br />

Herfinn Brekke<br />

Magnhild Brekke<br />

Karen Bø<br />

Tormod Bønes<br />

Arne Bøyum<br />

Tove Ekre<br />

<strong>Ein</strong>ar Eldøy<br />

Asbjørg Engebø<br />

Arne Eri<br />

Ingrid Fiskaa<br />

Ingar Daffinrud Fjeld<br />

Mass Flatråker<br />

Torfinn Fuhr<br />

Knut Gjertsen<br />

Kåre Glette<br />

Gunnvald Grønvik<br />

Morten Grønvold<br />

Sveinung Helgheim<br />

Astrid Hernes<br />

Sigrun Heskestad<br />

Edvard Hoem<br />

Marit Husevaag<br />

Tormod Hallstein<br />

Høgåsen<br />

Jostein Sønnesyn<br />

Laurits Killingbergtrø<br />

Harald Sverdrup Koht<br />

Bård Kolltveit<br />

Marianne Krogh<br />

målgåver<br />

Dette er ei liste med dei som har gjeve gåver til <strong>Noregs</strong> <strong>Mållag</strong> frå 24. mars til<br />

25. august. Samla gåvesum er 187 938 kroner og 50 øre. Vi bukkar djupt og<br />

takkar for gåvene som vi tek imot for å drive godt og naudsynt målarbeid.<br />

Johannes Kvammen<br />

Tove Harriet Eeg<br />

Larsen<br />

Signe Løberg<br />

Astrid Løvik<br />

Jon Låte<br />

Astrid Midttun<br />

Norvald Mo<br />

Marit Sandal<br />

Mortensen<br />

Magne Myhren<br />

Finn Måge<br />

Tore Noer<br />

Sigurd Nordlie<br />

Ole Bernt Olsen<br />

Ivar Nagelgaard<br />

Omenås<br />

Dag Omholt<br />

Svein Johann Ose<br />

Kari Rysst Paulsen<br />

Geir Pollen<br />

Reidun Prestbø<br />

Jan-Magne Rinde<br />

Ol<strong>av</strong> Røvang<br />

Brit L. Sauge<br />

Liv Sem<br />

Ol<strong>av</strong> R. Skage<br />

Gunnvor Fykse<br />

Skirbekk<br />

Arve Skutlaberg<br />

Nils Standal<br />

Ellen Marie Svea<br />

Åsfrid Svensen<br />

Sissel L. Sæbø<br />

Stein Sæbø<br />

Hans Sørbø<br />

Ol<strong>av</strong> Nils Thue<br />

Jostein Tjore<br />

Øystein Tormodsgard<br />

Stein Tveite<br />

Erling Ivar Vindheim<br />

Kjetil Vistad<br />

Jørgen Vogt<br />

Arne Wåge<br />

Karl Øksnevad<br />

Håkon Ørjasæter<br />

Kristen Øyen<br />

Berit Ås<br />

HORDALAND MÅLLAG<br />

Ole-Jacob Abraham<br />

Harald Aga<br />

Livar Aksnes<br />

Ann-Britt Almenningen<br />

Arne Andersen<br />

Randi Andersen<br />

Ingvard Andreassen<br />

Edel Augestad<br />

Anders Austefjord<br />

Daniel Berge<br />

Marit Berge<br />

Oddbjørn Berge<br />

Ol<strong>av</strong> Berge<br />

Dagrun Berntsen<br />

Siri Solvik Bertelsen<br />

Hjalmar Bjerkeng<br />

Narve Bjørgo<br />

Skal finne årets nynorskkommune<br />

For tredje året på rad bed no<br />

KRD nynorskkommunane om å<br />

melde seg i konkurransen om å<br />

bli Årets nynorskkommune.<br />

– Kommunar som har eit<br />

medvite forhold til nynorsk,<br />

som ønskjer å styrke kvaliteten<br />

i språket og som sjølve brukar<br />

språket aktivt, bør søke om å<br />

Bjørn Bjørlykke<br />

Audun Bjørnberg<br />

Reidun Bjørnberg<br />

Asbjørn Bjørnset<br />

Målfrid Bjånesøy<br />

Lars O. Bleie<br />

Gunvald Magne Blom<br />

Jarle Bondevik<br />

Asbjørn Svein Brandtun<br />

Arne Brattabø<br />

Jostein Brattabø<br />

Reidar Bremerthun<br />

Gunvor Sigrun Bringeland<br />

Bjarne Buene<br />

Jostein Buene<br />

Hans Bugge<br />

Arve Dale<br />

Knut O. Dale<br />

Reidar Dale<br />

Ol<strong>av</strong> Digernes<br />

Bjørg Djukastein<br />

Inge Draugsvoll<br />

Torbjørn Dyrvik<br />

Nils Eidhammer<br />

Nils M. Engelsen<br />

Øystein Erstad<br />

Ol<strong>av</strong> Fagerbakke<br />

Liv Sæbø Fausa<br />

Normann Fjeldstad<br />

Sverre Fjell<br />

Målfrid Flesland<br />

Jon Fosse<br />

Harald Frønsdal<br />

Gunnar Johan Furubotten<br />

Sigvid Førsund<br />

Asbjørn Gjerde<br />

Paul Kåre Gjuvsland<br />

Endre Grutle<br />

Eigel Gundersen<br />

Eldbjørg Gunnarson<br />

Arnbjørg Hageberg<br />

Dag Oddvar Hallaråker<br />

Alvhild Halleraker<br />

Kristian Harstad<br />

Anna Sylvia Haukås<br />

Arne Hauso<br />

Asbjørn Haustveit<br />

Aslak T. Helleve<br />

Jan Kåre Henriksbø<br />

Kjartan Hernes<br />

Torolv Hesthamar<br />

Marit Hjartåker<br />

Johan Hjortås<br />

Erling Holmås<br />

Sverre Hope<br />

Gjertrud Hårklau<br />

Geirmund Johnsen<br />

Ingerid Margreta<br />

Jordal<br />

Gunvor Jåstad<br />

Randi Jåstad<br />

Hans Kr. Kahrs<br />

Leif Knutsen<br />

Ståle Kolbeinson<br />

Kjetil Koldal<br />

<strong>få</strong> bli Årets nynorskkommune,<br />

seier kommunal- og regionalminister<br />

Liv Signe N<strong>av</strong>arsete<br />

(Sp) til LNK.<br />

Prisen Årets nynorskkommune<br />

er på 100 000 kroner<br />

og har tidlegare gått til Stord<br />

(2009) og Seljord (2010). Fristen<br />

for å søke i år er 15. oktober.<br />

<strong>Noregs</strong> <strong>Mållag</strong><br />

Helga Kolstad<br />

Trygve Kråkevik<br />

Anna A. Landsvik<br />

Torfinn Langelid<br />

Haldor K. Lid<br />

Åsmund Lien<br />

Jon Lund<br />

Marit Merete Lunde<br />

Tjerand Lunde<br />

Torstein Løning<br />

Ove Leon Låstad<br />

Harry Mehammer<br />

Magne Mestad<br />

Ragnhild Mjør<br />

Nils Aksel Danbolt<br />

Mjøs<br />

Bente Iren Moseng<br />

<strong>Ein</strong>ar Myster<br />

Nils Mæhle<br />

Arnljot Møster<br />

Odlaug Måge<br />

Marit Nedreli<br />

Eli Karin Nerhus<br />

Øyvind Neteland<br />

Arne Nilsen<br />

Øyvind Nitter<br />

Helge Martin Nygård<br />

Johannes Opeland<br />

Aud Oppedal<br />

Anfinn Otterå<br />

Olai Otterå<br />

Borgny Reisæter<br />

Jens Reisæter<br />

Kaare Rundhovde<br />

Lars K. Sandven<br />

Torstein Sausjord<br />

Heidi Seilfaldet<br />

Torbjørg Sjøberg<br />

Kjersti Sjøtun<br />

Eli Skeie<br />

Gunvald Skeiseid<br />

Gunnar Skirbekk<br />

Jørgen Skjerve<br />

Harald Skorpen<br />

Oddvar Skre<br />

Randi Skurtveit<br />

Marie Skålnes<br />

Hermund Slaattelid<br />

Oddvar Slettebakken<br />

Agnar Magnus Sletteland<br />

Jostein Småbrekke<br />

Asbjørn Solberg<br />

Harry Solberg<br />

Odd Reidar Solem<br />

Erling Solvang<br />

John St<strong>av</strong>land<br />

Idar Stegane<br />

Magnhild Steine<br />

Gunnhild Steinsland<br />

Gerhard Inge Storebø<br />

Nelly Storebø<br />

Jan Gunnar Strand<br />

Jon Strand<br />

Rolf Sigmund Sunde<br />

Ogmund Sunnevåg<br />

Kjell Gudmund Søholt<br />

Paul Sønnesyn<br />

Anders Søvik<br />

Kirsten Taranger<br />

Erling Thu<br />

Erling Toft<br />

Arne Tokheim<br />

Johan Torekoven<br />

Torgeir Torvik<br />

Håkon Træland<br />

Harry Tunestveit<br />

Brynhild Utne<br />

Rigmor Nesheim<br />

Vaular<br />

Kari Langklopp<br />

Veland<br />

Øyvind Vevle<br />

Solbjørg Vik<br />

Erling Vikesland<br />

Åslaug Vikør<br />

Inger B. Vikøren<br />

Liv Bente Vinje<br />

Sidsel Vinsand<br />

Ingebjørg Viste<br />

Harald Vivås<br />

Torbjørn Øydvin<br />

Ivar Bård Aadland<br />

Magnus Malvin<br />

Ådnanes<br />

Ol<strong>av</strong> Ånneland<br />

Magne Århus<br />

KARMSUND MÅLLAG<br />

Torunn Alnes<br />

Asbjørn Djuv<br />

Svein Ove Duesund<br />

Harald <strong>Ein</strong>tveit<br />

Jørund Flesland<br />

Synneva Flesland<br />

Anbjørn Haugland<br />

Ingeborg Heitmann<br />

Torill Borge Horneland<br />

Svein Kjetland<br />

Arne Langåker<br />

Kyrre Lindanger<br />

Paul Mølstre<br />

Borghild Sævereide<br />

Prestegård<br />

Geir Ragnhildstveit<br />

Askild Rullestad<br />

Ol<strong>av</strong> Magne Skigelstrand<br />

Ernst Arne Sælevik<br />

Arne Vevatne<br />

Ingolv Vevatne<br />

Ola Øverland<br />

Yngve Øvstedal<br />

NAUMDØLA MÅLLAG<br />

Åslaug Arnesen<br />

Toralf Engesnes<br />

Egil Andreas Helstad<br />

Kjell Nyland<br />

NORDLAND MÅLLAG<br />

Ragni Helene Herseth<br />

Inger Straume<br />

I juryen for Årets nynorskkommune<br />

sit representantar<br />

frå Landssamanslutninga <strong>av</strong><br />

nynorskkommunar, Landslaget<br />

for lokal<strong>av</strong>iser og Språkrådet,<br />

medan departementet er sekretariat.<br />

Prisen vil bli delt ut i<br />

løpet <strong>av</strong> november. (LNK)<br />

NORDMØRE MÅLLAG<br />

Anne Grete Witzøe<br />

Botten<br />

Ann Toril Brakstad<br />

Styrkår Brørs<br />

Eva Susanne Bårdseth<br />

Brita Fladvad<br />

Ruth Fluge<br />

Rakel Flå<br />

Wenke Greve<br />

Jon Gulla<br />

Lars Gåsvatn<br />

Odin Hals<br />

Kari Roset Holten<br />

Asbjørn Klaksvik<br />

Jorunn M. Kvendbø<br />

Albert Lervik<br />

Ingrid Lysberg<br />

Finn Gunnar Oldervik<br />

Henry Opland<br />

Terje Ramsøy-Halle<br />

Ingrid Rød<br />

Ola Wågbø<br />

Knut Ås<br />

ROGALAND MÅLLAG<br />

Leiv Alvsaker<br />

Leif Andenes<br />

Sigmund Andersen<br />

Lars Bakka<br />

Anita T. Bal<br />

Ingebrigt Blikra<br />

Torvald R. Bore<br />

Aslaug Kvilekval<br />

Breivik<br />

Ellen <strong>Ein</strong>ervoll<br />

Knut Olaf Eldhuset<br />

Svein Eldøy<br />

Anders B. Erga<br />

Else Fagerheim<br />

Alma Figved<br />

Sonja Terese Tjøstheim<br />

Fosse<br />

Jon Fosså<br />

Ingrid Gjesdal<br />

Ranveig Gudmestad<br />

Oskar Gusevik<br />

Sigurd Hagen<br />

Kari Ingfrid Hatteland<br />

Per Haugedal<br />

Toril Haugland<br />

Håkon Haus<br />

Marit Hegland<br />

Rasmus Hetland<br />

Tom Hetland<br />

Liv Hobberstad<br />

Jane Valaker<br />

Høgalmen<br />

Terje Håland<br />

Ole Johannessen<br />

Sverre Johnsen<br />

Odd Jørstad<br />

Magnar Kartveit<br />

Bjarne Kvadsheim<br />

Ol<strong>av</strong> Kvernenes<br />

Mikal Mikkelson<br />

Sigrid Myhre<br />

Reidar Nesheim<br />

Norsk TideNd Nr. 4 – 2011

Samlar Wikipedia i ein portal<br />

Kunnskapsstaden Wikipedia fanst før i tre<br />

ulike versjonar: Bokmål, nynorsk og samisk.<br />

I august vart dei tre versjonane samla i ein<br />

portal.<br />

– Det er gledeleg at brukarane <strong>av</strong><br />

wikipedia.no no <strong>få</strong>r enklare tilgang<br />

til utgåvene på nynorsk og samisk.<br />

Mange veit ikkje at desse utgåvene<br />

eksisterer, og meir trafikk til desse<br />

takkar for gåvene<br />

Marit Ness<br />

Lise Lunde Nilsen<br />

Bjørg Oftedal<br />

Ingvar Olimstad<br />

Åshild Osaland<br />

Ole Bjørn Rongen<br />

Audun Rosland<br />

Magne A. Roth<br />

Atle Røe<br />

Rolf Salte<br />

Gerd Sandsmark<br />

Bergljot Selvåg<br />

Jostein Selvåg<br />

Kari Solberg<br />

Eldrid Solheim<br />

Tom Soma<br />

Per Spødervold<br />

Jon Stangeland<br />

Odd Sigmund Sunnanå<br />

Johan Fasting Sørbø<br />

Svein Kåreson Søyland<br />

Kurt Tunheim<br />

Hilda Ullestad<br />

Bendik Vestheim<br />

Klara Vik<br />

Reidar Vik<br />

Leiv Volden<br />

Halvar Volden<br />

Ellen Kristine Wiig<br />

Audun Ytre-Arne<br />

Audun Aarflot<br />

ROMSDAL MÅLLAG<br />

Dagrun Gjelsvik<br />

Austigard<br />

Henning Austigard<br />

Ol<strong>av</strong> Peder Dahl<br />

Kristine Eidhamar<br />

John Ekroll<br />

Torhild Hanem<br />

Arnhild Digernes<br />

Krøvel<br />

Tor Kvadsheim<br />

Aud Åshild Moen<br />

Gunnhild Austlid<br />

Oppigard<br />

Karen Os<br />

Alf Rønstad<br />

Edith Skramstad<br />

SOGN OG FJORDANE<br />

MÅLLAG<br />

Ivar Asheim<br />

Brita Balevik<br />

Vidar Bergset<br />

Jakob Devik<br />

Nils Distad<br />

Steinar Dvergsdal<br />

Annbjørg Eikenes<br />

Gjertrud Eikevik<br />

Dag-Erik Eriksmoen<br />

Astrid Ervik<br />

Johannes Flaten<br />

Ottar Færøyvik<br />

<strong>Ein</strong>ar Gautefall<br />

Norsk TideNd Nr. 4 – 2011<br />

Marie Godø<br />

Dagfrid Grepstad<br />

Leif Grinde<br />

Borghild Guddal<br />

Audun Hammer<br />

Oddstein Haugen<br />

Ivar S. Haugland<br />

Øyvind Heggheim<br />

Jørgen Helgheim<br />

Marianne Hoff<br />

Bjørg G. Hovland<br />

Astrid Berg Hundeide<br />

Liv Husabø<br />

Nils Husabø<br />

Målfrid Husnes<br />

Kjellaug Kjøpstad<br />

Ol<strong>av</strong> Klævold<br />

Torhild Solheim Klævold<br />

Olina Kolbotn<br />

Liv Janne Kvåle<br />

Rune Lotsberg<br />

Steinar Dahl Lægreid<br />

Britt Sissel Midtbø<br />

Terje Moe<br />

Knut Ole Myren<br />

Merete Myromslien<br />

Sunneva Myrvoll<br />

Anna Njøs<br />

Stein Næss<br />

Per Scott Olsen<br />

Reidun Sandøy Os<br />

Radio Luster v. Olfert<br />

Øvrebø<br />

Jon A. Ramstad<br />

Sigvor Rendedal<br />

Asbjørn Rutledal<br />

Bjørn Rørtveit<br />

Steinar Røyrvik<br />

Asbjørn Røyseth<br />

Karoline Råd<br />

Marta Kari Schawlann<br />

Bjarte Sindre<br />

Ola Magne Strand<br />

Karsten F. Sunde<br />

Gunnhild Systad<br />

Harald Systad<br />

Leiv Sølvberg<br />

Borgny Ulltang<br />

Erik Ivar Ulvedal<br />

Johan Varlid<br />

John Elling Vereide<br />

Øystein Vikesland<br />

Margit Wedvik<br />

Ottar Wiik<br />

Njål Ølmheim<br />

Liv Østrem<br />

Karstein Aaberge<br />

Ivar Åkre<br />

Vemund Aartun<br />

SUNNMØRE MÅLLAG<br />

Kristian Almås<br />

Åsmund Arne<br />

Ingval Bortne<br />

Bente Johanne Iversen<br />

Breivik<br />

Jan Magne Dahle<br />

vil igjen føra til auka vekst, seier styreleiar<br />

Jarle Vines styreleiar i Wikimedia Norge i ei<br />

pressemelding.<br />

Wikipedia på bokmål har i dag over 310<br />

000 artiklar, nynorskutgåva <strong>av</strong> Wikipedia<br />

har over 72 000 artiklar, medan<br />

samisk Wikipedia har vel 3600<br />

artiklar og er det einaste oppslagsverket<br />

på samisk. (©NPK)<br />

Ståle Eikrem<br />

Mård Torgeir Fauskevåg<br />

Jostein Fet<br />

Kari Fjørtoft<br />

Anders Jan Folkestad<br />

Johs. G. Hareide<br />

Severin Haugen<br />

Jorunn H. Henriksen<br />

Sylvi Gulla Hovdenakk<br />

Ingrid Runde Huus<br />

Jakob O. Kjersem<br />

Gunnar Kjøde<br />

Terje Kjøde<br />

Jostein Korsnes<br />

Gunvor Krogsæter<br />

Liv Kari Krøvel<br />

Marit Kvammen<br />

Josten Nedrelid<br />

Lars Omenås<br />

Kåre Sigmund Opsahl<br />

<strong>Ein</strong>ar Os<br />

Petra Pilskog<br />

Oddbjørg Remøy<br />

Lidvar Rise<br />

Gudveig Rogne<br />

Gunder Runde<br />

Solfrid Røyneland<br />

Jarle Solheim<br />

Ivar P. Stige<br />

Linbjørg Bjørk<strong>av</strong>åg<br />

Sunde<br />

Per Svein Tandstad<br />

Randi Flem Ulvestad<br />

Anne Elisabet Ose<br />

Velle<br />

Eldrid Vik<br />

Svein Vinje<br />

Sveinung Walseth<br />

Knut Ytterdal<br />

Bernt G. Øye<br />

Ingrid Aamdal<br />

Kjell Arne Årseth<br />

TELEMARK MÅLLAG<br />

Robert Anderson<br />

Eva Bergø<br />

Sigrid Bø<br />

Ol<strong>av</strong> Rune Djuve<br />

Tjøstov Gunne Djuve<br />

Ol<strong>av</strong> Felland<br />

Anne Karin Funner<br />

Jon Funner<br />

Hans Magne Gautefall<br />

L<strong>av</strong>rans Grimstveit<br />

Torgeir Grimstveit<br />

Mona Grønnerud<br />

Audun Hasvik<br />

Knut T. Haugen<br />

Oddvar Haugland<br />

Ingebjørg Haukelidsæter<br />

Øystein Høgetveit<br />

Hallgrim Høydal<br />

Jon Ingebretsen<br />

Gudmunn Kyrkjebø<br />

Hilda Nes<br />

Sigrid Nordskog<br />

Ol<strong>av</strong> Aa. Nordstoga<br />

Jakob Olimstad<br />

Jens Ringhus<br />

Birger Risnes<br />

Helge Rykkja<br />

Svein Sem<br />

Per Skaugset<br />

Gunvor Solberg<br />

Jon Solberg<br />

Margit Ryen Steen<br />

Ol<strong>av</strong> Stranna<br />

Sondre Svalastog<br />

Tone Telnes<br />

Ol<strong>av</strong> Tho<br />

Alf Torbjørn Tveit<br />

Kari Tveit<br />

Borgny Slettemoen<br />

Tøfte<br />

Ingebjørg Helkås Vaa<br />

Tor Valle<br />

<strong>Ein</strong>ar Versto<br />

Hans Ødegård<br />

Halvor Øygarden<br />

Lise Aasen<br />

Sverre Åsen<br />

Ol<strong>av</strong> Åsheim<br />

TROMS OG FINNMARK<br />

MÅLLAG<br />

Per K. Bjørklund<br />

Terje B. Dahl<br />

Vidkunn Eidnes<br />

Karl Ragnar Engstad<br />

Erlend Fjose<br />

Eldbjørg Gjelsvik<br />

Aud Hauan<br />

Magne Heide<br />

Erna Lyssand Hætta<br />

Sigrun Lunde<br />

Ole Edgar Nilssen<br />

Aud-Kirsti Pedersen<br />

<strong>Ein</strong>ar Rohde<br />

Ingrid Russøy<br />

Rønnaug Ryssdal<br />

Sigrid Skarstein<br />

Guri Skeie<br />

Sunniva Skålnes<br />

Anne Marta Steinnes<br />

Bjørnar Østgård<br />

TRØNDERLAGET<br />

Kjell Bardal<br />

<strong>Ein</strong>ar H Bartnes<br />

Ivar Berg<br />

Oddrun Bjørgum<br />

Karl Ove Bjørnstad<br />

Astrid Dalslåen<br />

Olaug Denstadli<br />

Anne Eldevik<br />

Ol<strong>av</strong> Engan<br />

Ola Stuggu Fagerhaug<br />

Tore Fagerhaug<br />

Helge Fiskaa<br />

Ingebrigt Garberg<br />

Magnhild Gr<strong>av</strong>dal<br />

Sognehotell legg om til bokmål<br />

Fleire hotell i den nye kjeda Mountainfjord<br />

legg om frå nynorsk til bokmål på heimesidene<br />

sine, fortel Sogn Avis. Investor Rolv<br />

Wikborg seier til <strong>av</strong>isa at nynorsken er ein<br />

del <strong>av</strong> totalpakka, men det viktigaste er å<br />

kommunisere med kunden. Selskapet til<br />

Wikborg har teke over drifta <strong>av</strong> fleire tradisjonsrike<br />

hotell i Sogn og Fjordane og satsar<br />

på opplevingsturisme. Hotell som Tørvis og<br />

Jon Grønlid<br />

Berit Halsen<br />

Andrea Hjelde<br />

Astrid Hoem<br />

Arne Hov<br />

Modulf Husby<br />

Ingrid Lill Kolset<br />

Knut Krogstad<br />

Kirsti Årøen Lein<br />

Terje Leinhardt<br />

Borghild Kristin<br />

Lomundal<br />

Magne Måge<br />

Irene Nevervik<br />

<strong>Ein</strong>ar Nordbø<br />

Ingrun Norum<br />

Jenny Nyvik<br />

Anne Nåvik<br />

Solveig Otlo<br />

Helge Raftevold<br />

Olaug Reitås<br />

Kristian Risan<br />

Narve Rognebakke<br />

Ottar Rønningsgrind<br />

Anders Sakrisvoll<br />

Eva Salvesen<br />

Ragnhild Saur<br />

Rutt Olden Skauge<br />

Oddny Pauline Skeide<br />

Jarle Skjei<br />

Harald Solstad<br />

Arvid Henry Staupe<br />

Harald Strand<br />

Eiliv Størdal<br />

Erling Syrstad<br />

Ingebrigt L. Sødal<br />

Jan Sørås<br />

Oddbjørn Tallerås<br />

Arnkjell Tingstad<br />

Torbjørn Tranmæl<br />

Inge Torfinn Vada<br />

VALDRES MÅLLAG<br />

Gunnar Belsheim<br />

Ol<strong>av</strong> Gullik Bø<br />

Inger Solveig Bøe<br />

Jan Espelidødegård<br />

Egil Heggen<br />

Ingunn Hommedal<br />

Asbjørn Kvitrud<br />

Nils H. Leine<br />

Bjørg Lerhol<br />

Inger Lyberg<br />

Ol<strong>av</strong> L. Skattebu<br />

Asbjørn Spjøtvoll<br />

Aud Søyland<br />

Per Gunnar Veltun<br />

Ingebjørg Aarseth<br />

VEST-AGDER MÅLLAG<br />

Roald Andersen<br />

Anne-Berit Erfjord<br />

Åse-Berit Fidjeland<br />

Anne Fløgstad<br />

Vigleik Frigstad<br />

Anna Gr<strong>av</strong>elsæter<br />

Ola Reidar Haaland<br />

Mundal har no både nynorsk og bokmål på<br />

heimesidene sine, men Wikborg seier dei vil<br />

gå over til meir bokmål og engelsk.<br />

– Me må nå fram til kunden, og dersom<br />

kunden har problem med nynorsk eller<br />

norsk, må me treffa på kunden sitt språk,<br />

seier han til <strong>av</strong>isa. Av andre hotell i regionen<br />

som Sogn Avis har sjekka, nyttar 14 <strong>av</strong> 15 nynorsk<br />

på heimesidene sine. (NPK)<br />

Berit Fiskaa Haugjord<br />

Magne Heie<br />

Eivind Helle<br />

Bjarne Herstøl<br />

Ol<strong>av</strong> Hoftuft<br />

Ol<strong>av</strong> Hårtveit<br />

Gudrun Haugen Håvorsen<br />

Alf Georg Kjetså<br />

Ol<strong>av</strong> Arne Kleveland<br />

Torger Kvåle<br />

Solveig Stallemo Lima<br />

Tom Arnt Lindeland<br />

Oddvar Moen<br />

Theodor Mørkesdal<br />

Ragnvald Ofte<br />

Laurits Repstad<br />

Svein Slettan<br />

Asbjørn Stallemo<br />

Ommund Strandberg<br />

Hanne Thyholdt<br />

Åsmund Unhjem<br />

Gunnar Vollen<br />

Alf Johan Øvland<br />

Ingrid Aamdal<br />

Ivar Åmlid<br />

YRKESMÅLLAG<br />

Anders Askeland<br />

Johannes Bakka<br />

Erik Bolstad<br />

Geir Sverre Braut<br />

Ingvild Bryn<br />

Kjellfrid Bøthun<br />

Bjørgulf Claussen<br />

Dag Bondeheim og<br />

Kaffistove<br />

Alv Reidar Dale<br />

Bjarne Dåe<br />

Anne-Marie Botnen<br />

Eggerud<br />

Per Engene<br />

Else Fossgard<br />

Arild Fossøy<br />

Oddvar Frøholm<br />

Siri Hangeland<br />

Erik Hanssveen<br />

Asbjørn Haug<br />

Johannes H<strong>av</strong>stad<br />

Audun Heskestad<br />

Helga Hjetland<br />

Synnøve Hodneland<br />

Grete Oline Hole<br />

Sissel Hole<br />

Jørund Asle Holme<br />

Eirik Holten<br />

Olaug Husabø<br />

Ol<strong>av</strong> Høgetveit<br />

Ol<strong>av</strong> Torfinn Jondahl<br />

Ola Jonsmoen<br />

Gunnar Jordal<br />

Rønnaug Kattem<br />

Jan Kløvstad<br />

Ol<strong>av</strong> Kuvås<br />

Magne Kvæven<br />

Frode Lauareid<br />

Eli Lillebø<br />

Anstein Lohndal<br />

Sylfest Lomheim<br />

Kjell Harald Lunde<br />

Møre-Nytt<br />

S. K. J. Nesdal<br />

Øystein Njål Nordang<br />

Ol<strong>av</strong> Norheim<br />

Borge Otterlei<br />

Linda Plahte<br />

Hugfrid Raaheim<br />

Frode Ringheim<br />

Magnus Robberstad<br />

Torleiv Robberstad<br />

Arne O. Skjelvåg<br />

Arnlaug Skjæveland<br />

Haldor Slettebø<br />

Ingebjørg Sogge<br />

Arne Stensvand<br />

Oddmund Svarteberg<br />

Arve Sæbø<br />

Rolv Sæter<br />

Harald Thune<br />

Ivar Jostein Tjugum<br />

Hans Ol<strong>av</strong> Tungesvik<br />

Steinulf Tungesvik<br />

Sigrid Tyssen<br />

Ottar Vandvik<br />

Guri Vesaas<br />

Ol<strong>av</strong> Vesaas<br />

Lars Øyvind Vikesland<br />

Bergfinn Aabø<br />

ØSTFOLD MÅLLAG<br />

Ole Johan Bjørnøy<br />

Aslaug Haugan<br />

Tormod Asle Jarsve<br />

Øyvind Bremer<br />

Karlsen<br />

Kåre Kjelkenes<br />

Arne Kvernhusvik<br />

Per Thorvald Larsen<br />

Arild Løvestad<br />

Gunnar Ottne<br />

ANDRE<br />

Austrheim<br />

vidaregåande skule<br />

Høre skule<br />

Radøy folkeboksamling<br />

DIREKTEMEDLEM<br />

Anfinn Bondhus<br />

Kristian Halse<br />

Johannes Hjønnevåg<br />

Karl H. Stefansen<br />

Oddvar Steinrud<br />

Audun Sydnes<br />

Lars Børge Sæberg<br />

Borgny Særsten<br />

23

24<br />

T-SKJORTE!<br />

Gjennom ord<br />

blir verda stor!<br />

NO OGSÅ FOR BORN!<br />

Er å <strong>få</strong> i fargane raud, oransje og grå.<br />

Storleikar: Herre: S, M, L, XL, XXL<br />

Dame: S, M, L, XL<br />

Born: 3-4 år, 7-8 år, 9-11år<br />

Kr 150<br />

Hugs å melde om storleik!<br />

Norsk TideNd Nr. 4 – 2011

Gåvene som aukar gleda ved<br />

Medlemskap i gåve: Kjenner du nokon<br />

som burde ha vore med i <strong>Mållag</strong>et?<br />

Gje dei medlemskap i gåve! Dette<br />

kostar 200 kroner.<br />

JA TAKK,<br />

eg tingar:<br />

— stk. T-SKJORTE<br />

«Gjennom ord blir<br />

verda stor!» NO OGSÅ FOR BORN! Er<br />

å <strong>få</strong> i fargane raud, oransje og grå.<br />

Storleikar: Herre: S, M, L, XL, Dame:<br />

S, M, L, XL, Born: 3-4 år, 7-8 år, 9-11<br />

år Kr 150<br />

Hugs å melde om storleik!<br />

— stk. MEDLEMSBEVIS som eg kan gje<br />

vekk i gåve. Kr 200<br />

— stk. PC-HYLSTER med slagordet<br />

Mange røyster – felles mål. Storleik:<br />

15". Kr 100<br />

Kryss <strong>av</strong>, klipp ut eller kopier<br />

og send tinginga til:<br />

<strong>Noregs</strong> <strong>Mållag</strong>,<br />

Postboks 474 Sentrum,<br />

0150 Oslo<br />

Norsk TideNd Nr. 4 – 2011<br />

NYTT KRUS!<br />

— stk. kaffi krus kr 100<br />

Svart dekor og brun tekst.<br />

Det endaa koma kann den Dag,<br />

daa Retten fram kann sleppa<br />

Ivar Aasen, 1875<br />

— stk. kaffi krus (2008) kr 100<br />

Svart dekor og gulltekst.<br />

Kruset er nytrykk <strong>av</strong> jubileumsserviset.<br />

Det går mangt eit menneske og ser<br />

seg fritt i kring for Ivar Aasens skuld<br />

Tarjei Vesaas 1950<br />

— stk. kaffi krus kr 100<br />

Svart dekor og brun tekst.<br />

Skogen stend,<br />

men han skifter sine tre<br />

Ol<strong>av</strong> H. Hauge, 1965<br />

— stk. MATBOKS i plast. 16x11 cm.<br />

Kr 50<br />

— stk. Takk, Ivar Aasen-JAKKEMERKE.<br />

Kr 10 (kr 50 for 20 stk)<br />

— stk. Slepp nynorsken til-JAKKE-<br />

MERKE. Kr 10 (kr 50 for 20 stk)<br />

... å servere<br />

... å markere<br />

— stk. Ivar Aasen-almanakk-OMSLAG<br />

i skinn som varer i mange år. A-<br />

plan-/Filofax-system. Burgunder<br />

farge. Passar for innmat storleik 96<br />

x 167 mm. Du byter ut innmaten for<br />

kvart år. I dette lausbladsystemet er<br />

det også mykje anna tilleggsutstyr<br />

Du kan også tinge ved å sende e-post<br />

til nm@nm.no, ringje 23 00 29 30,<br />

fakse til 23 00 29 31 eller ved å gå inn<br />

på www.nm.no<br />

Porto kjem i tillegg.<br />

— stk. tekrus med skål (2008) kr 150<br />

Svart dekor og brun tekst.<br />

Nynorsken kviskrar: Dette går ikkje an.<br />

Kristin Auestad Danielsen,2007<br />

— stk. tekrus med skål (2007) kr 75<br />

Oransje dekor og svart tekst.<br />

OSS, RETNING Eg veit ikkje kvar vi skal.<br />

Men eg gler meg medan vi kjem dit.<br />

Ann K<strong>av</strong>li, 1996<br />

— stk. frukostasjett (2008) kr 100<br />

Svart dekor og brun tekst.<br />

Nokon må elske ordet og reinske bort<br />

ugras der det gror. Nokon må bruke ordet.<br />

Berre ved bruk blir det vakkert.<br />

Marie Takvam, 1987<br />

Namn:<br />

Postnr.<br />

å <strong>få</strong> kjøpt, m.a. lausark for eigne<br />

notat. Kr 250<br />

— stk. FRIMERKEMAPPER frå Posten<br />

med førstedagsbrev med frimerket<br />

som Posten laga i høve hundreårsjubileet.<br />

Kr 50<br />

— stk. PARAPLY med trehandtak. Svart<br />

med kvit logo og slagord: Mange<br />

røyster – felles mål. Diameter om<br />

lag 1 meter. Kr 70<br />

— stk. PARAPLY (kan slåast saman).<br />

Kr 70<br />

Adresse:<br />

Poststad:<br />

Til barnehagekampanjen:<br />

— stk. SONG- OG TEIKNEHEFTE:<br />

Kvart lokallag <strong>få</strong>r dei fyrste 50<br />

eks gratis, deretter 2 kroner per<br />

sett. Gratis!<br />

— stk. TIPSHEFTE som gjev god lesestart<br />

med gode tips til nynorske<br />

barnebøker. 16 sider. Gratis!<br />

— stk. FLYGEBLAD til dei tilsette:<br />

«Gjennom ord blir verda stor»kampanje<br />

for nynorsk i barnehagen.<br />

4 sider. Gratis!<br />

— stk. FLYGEBLAD til foreldra:<br />

«Gjennom ord blir verda stor»kampanje<br />

for nynorsk i barnehagen.<br />

2 sider. Gratis!<br />

— stk. JAKKEMERKE: «Gjennom<br />

ord blir verda stor». Gratis for<br />

inntil 20 jakkemerke! Deretter<br />

1 krone per stykk.<br />

— stk. RULLEBANNER:<br />

«Gjennom ord blir verda stor».<br />

2 meter høg. Kr 500<br />

Hugs at vi kan gå tom<br />

for somme artiklar! Det<br />

er såleis ikkje sikkert at<br />

du <strong>få</strong>r alt du tingar.<br />

25

Prent: Nr1Trykk as<br />

Opplag: 12 000<br />

Abonnement: kr. 250,– per år<br />

Annonsar:<br />

Annonseprisar: kr 9,00,–/mm<br />

Tillegg for tekstside: kr 0,50,–/mm<br />

Spaltebreidd: 45 mm<br />

Kvartside: kr 4 000,–<br />

Halvside: kr 7 000,–<br />

Heilside: kr 12 000,–<br />

Tillegg for fargar<br />

Ilegg til <strong>av</strong>isa: kr 1,00 pr. stk.<br />

Alle prisar er eks. mva. Ved lysing<br />

i fleire nummer kan vi diskutere<br />

særskilde <strong>av</strong>talar.<br />

Stoffrist nr. 4 – 2011:<br />

21. oktober 2011<br />

NOREGS MÅLLAG<br />

Tilskrift: Boks 474 Sentrum,<br />

0105 OSLO<br />

Telefon: 23 00 29 30<br />

Telefaks: 23 00 29 31<br />

E-post: nm@nm.no<br />

Kontoradresse:<br />

Schweigaardsgt. 16<br />

Bankgiro: 3450.19.80058<br />

Leiar: Håvard B. Øvregård<br />

mobil: 917 73 157<br />

h<strong>av</strong>ard@nm.no<br />

Tilsette:<br />

Gro Morken Endresen, dagleg leiar,<br />

tlf. 23 00 29 37, 957 85 560<br />

gro.morken@nm.no<br />

Tuva Østvedt,<br />

organisasjonskonsulent,<br />

tlf. 23 00 29 34,<br />

tuva.ostvedt@nm.no<br />

Berit Krogh, økonomikonsulent,<br />

tlf. 23 00 29 35,<br />

berit.krogh@nm.no<br />

Ingar Arnøy, skulemålsskrivar,<br />

tlf. 23 00 29 36, 975 29 700,<br />

ingar.arnoy@nm.no<br />

Hege Lothe, informasjonskonsulent,<br />

tlf. 57 86 53 60, 926 48 348,<br />

hege.lothe@nm.no<br />

Kjartan Helleve, redaktør Norsk Tidend,<br />

tlf. 23 00 29 32, 943 97 998,<br />

kjartan.helleve@nm.no<br />

Else Elise Sætre Bullus,<br />

kontormedarbeidar,<br />

tlf. 23 00 29 30,<br />

else.bullus@nm.no<br />

Tarjei Vågstøl, IT-medarbeidar,<br />

tlf. 23 00 29 50, 452 31 489,<br />

tarjei.vagstol@nm.no<br />

NORSK MÅLUNGDOM<br />

www.nynorsk.no/nmu<br />

Tilskrift: Postboks 285 Sentrum,<br />

0103 Oslo<br />

Telefon: 23 00 29 40<br />

Telefaks: 23 00 29 31<br />

E-post: nmu@nynorsk.no<br />

Bankgiro: 3450 65 48707<br />

Leiar: Janne-Kristin Svarstad Nygård,<br />

tlf.: 916 16 637, 23 00 29 40<br />

janne@nynorsk.no<br />

Skrivar: Tone Rossow,<br />

tlf.: 23 00 29 40<br />

skriv@nynorsk.no<br />

26<br />

Framhald <strong>av</strong> Fedraheimen og Den 17de Mai<br />

www.nm.no<br />

Lægreid om tre møte frå boka:<br />

Marie Takvam<br />

– Nesten alle tok <strong>av</strong>stand frå henne,<br />

kanskje mest medsystrer. Men ho<br />

var modig og stolt og fryda seg<br />

over å ha rispa opp i dobbemoral<br />

og baksnakking og normalitetens<br />

tvangstrøye. Vi hadde verkeleg hatt<br />

behov for ei som Marie i dag med<br />

all vår sjuklege kroppsfiksering og<br />

pyntesjuke.<br />

Han vart fasinert <strong>av</strong> dei. Dei<br />

<strong>av</strong> han. Slik oppstod personlege<br />

møte som har fest seg<br />

i minnet til Erling Lægreid.<br />

Minna er no nedskrivne og<br />

samla i boka Nærgåande<br />

skisser.<br />

– Nei, det har eg aldri gjort. Eg har aldri<br />

skrive dagbok, og eg har aldri nytta ein<br />

sjuande sans. Eg hugsar dei <strong>av</strong>talane eg må<br />

hugse. Så når eg skriv desse småstykka, så<br />

lener eg meg utelukkande på det eg hugsar.<br />

– Kvifor er det akkurat desse folka som<br />

har fest seg?<br />

– Alle desse menneska hadde noko som<br />

forundra meg. Ta til dømes Arnulf Øverland.<br />

Han var ein merkeleg type som eg aldri<br />

heilt forstod. Før krigen var han jo ein<br />

heilt annan person enn den han vart etter,<br />

ein reaksjonær og ein fanatisk riksmålsmann.<br />

Det tykte eg var merkeleg. Så han<br />

har lege der i medvitet og kverna litt rundt.<br />

<strong>Ein</strong> gong skreiv eg noko stygt om han, og då<br />

vart eg invitert heim til han i Grotten.<br />

– For ta eit oppgjer?<br />

– Nei, berre for å prate med meg om det<br />

eg hadde skrive. Han kom vel inn i feil spor<br />

der etter krigen, men funderte vel meir på<br />

sine eldre dagar. Eg veit ikkje. Han var ein<br />

<strong>av</strong> fleire konservative som eg i utgangspunktet<br />

ikkje hadde så mykje felles tankegods<br />

med, men som eg sette pris på å møte.<br />

Og eg trur dei var fasinerte <strong>av</strong> meg. Slik<br />

vart det ei samhandling, og det er denne<br />

forståinga vi hadde <strong>av</strong> kvarandre som har<br />

gjort at eg kunne skrive denne boka.<br />

Ikkje minneord<br />

– Og no har dei <strong>få</strong>tt sine minneord.<br />

– Ikkje minneord i vanleg forstand. Dei<br />

inneheld vanlegvis berre ros og gode ord.<br />

Men eg kan ikkje skrive slik. Eg kan ikkje<br />

skrive om t.d. Ivar Medaas utan å skrive at<br />

han sleit med alkoholen. Eg vel å fortelje<br />

om heile mennesket, på godt og vondt. Eg<br />

har aldri vore fordømmande, men det høyrer<br />

med i soga.<br />

– Berre det at du hentar dei fram, syner<br />

jo at du har kjærleik til desse menneska?<br />

– Ja, eg opplever at folk som er døde vert<br />

livlause, ein mister lukta, fargane, ja, smaken.<br />

Eg prøver å gje dei nytt liv, gje dei farge,<br />

ljos og humor. Syne fram dei små detaljane<br />

som likevel fortel mykje om livet. Det er eit<br />

Magne Rommetveit<br />

– Han var sentrum i målreiret i Kristian<br />

Augustsgate 14 og styrde oss utan at vi<br />

merka det. Bak brilleglasa lurde alltid<br />

eit lite smil, og alle konfliktar dempa<br />

han med sikker hand. Han var ein pedagog<br />

<strong>av</strong> det sjeldne, han framheva aldri<br />

seg sjølv, men var raus med ros til oss<br />

andre. Han fryda seg når vi gjekk over<br />

stag.<br />

forsøk på å gjere dei levande igjen, og då<br />

nyttar det ikkje å bløffe. Då må eg fortelje<br />

om alkoholen og om nervane.<br />

– Det er mogleg å lese denne boka som<br />

ein slags sjølvbiografi.<br />

– Det er har eg på alle måtar freista å<br />

unngå. Det er likevel ikkje å kome i frå at<br />

dette er personlege tekstar. Eg er ein medspelar<br />

heile vegen, eg er til stades, og det<br />

hadde vore umogleg å skrive dette utan å<br />

vere personleg.<br />

– Så dette er eit svar til dei som vil ha deg<br />

til å skrive ein skikkeleg biografi?<br />

– Ja, det er eit slags svar. For nokre år<br />

sidan g<strong>av</strong> eg ut ei boka Han. Det var ei tynn<br />

bok, vart definert som lyrikk og kjøpt inn<br />

<strong>av</strong> Kulturrådet. Ho har ein god del biografiske<br />

trekk. Og eg har nemnt at eg kunne ha<br />

skrive ein sjølvbiografi med tittelen Flak <strong>av</strong><br />

eit liv, der eg fortel visse ting. Ikkje ein biografi<br />

frå a til å, men berre dei delane som<br />

har vore litt spennande.<br />

Vekk med adjektiva<br />

– Det hadde vel heller ikkje vorte ein murstein.<br />

Du har ein kort og kompakt måte å<br />

formulere deg på?<br />

– Eg har alltid vore oppteken <strong>av</strong> det norrøne<br />

sagaspråket. Det du ikkje kan uttrykkje<br />

med verb, det bør du ikkje uttrykkje. Eg<br />

meiner at det var ein lærar som ein gong<br />

Foto: Johan Brun<br />

Tarjei Vesaas<br />

Dei som feste seg<br />

– Tarjei Vesaas var lett å be både til<br />

Studentmållaget og til Forsøksgymnaset<br />

der han jobba dei første åra.<br />

Han likte seg der, og elevane likte<br />

han, dei mystifiserte han som den<br />

kloke og tagale. Då vi las Is-slottet,<br />

oppdaga eg at jentene elska boka,<br />

medan gutane ikkje skjønte noko.<br />

Det mora han.<br />

HEilE mEnnEskE: – Eg vel å fortelje om heile mennesket, på godt og vondt, seier Erling Lægreid<br />

om portretta i Nærgåande skisser. Foto: Kjartan Helleve<br />

Erling lægrEid<br />

◆ journalist og forfattar<br />

◆ har gitt ut fleire bøker, mellom andre<br />

den humoristiske Då Noreg gjekk <strong>av</strong><br />

skaftet, Hogg i 80-åras elleville historie<br />

(1993), kåserisamlinga Bak maska<br />

(1994) og Han (2006).<br />

◆ tildelt Amboltprisen i 2006 under<br />

poesifestivalen i Ulvik.<br />

◆ aktuell med boka Nærgåande skisser.<br />

sa til meg at overdriven bruk <strong>av</strong> adjektiv er<br />

eit uttrykk for manglande fantasi. Det er eg<br />

samd i. I NRK vert ein tvinga til å snakka<br />

kort, og det er no den evna eg lener meg på<br />

når eg skriv.<br />

– Kva ville Lægreid ha skrive om Lægreid?<br />

– Umogleg å vite. Eg vert fort forbanna,<br />

men det går like fort over. Eg er ikkje alltid<br />

ein god ven, men eg stiller alltid opp<br />

for dei som spør om hjelp. Eg tenkjer mest<br />

på meg sjølv, kva anna skal ein gjere? Eg<br />

spurde Dag Solstad ein gong, om kva det<br />

han ville med dette livet sitt. Då svara han:<br />

Eg vil gjerne vere eit anstendig menneske.<br />

Det kan vere ei god målsetjing.<br />

KJartan Helleve<br />

kjartan.helleve@nm.no<br />

Norsk TideNd Nr. 4 – 2011

sagt sidan sist<br />

Noen <strong>av</strong> oss har levd lenge nok<br />

til å huske serien «Forviklingar»,<br />

den beste sidemålsopplæring NRK<br />

noen gang har hatt.<br />

Lokal<strong>av</strong>isen Oppegård<br />

på leiarplass.<br />

Ivar Aasen fikk Oslo Østs dikter<br />

Oskar Braaten til å debutere på<br />

landsmål: Kring Fabrikken. Sagene.<br />

Fortell Unge Høyre<br />

@Lillebjorn Lillebjørn Nilsen på<br />

Twitter<br />

Kall det grautmål, kall det sidemål,<br />

kall det spynorsk, kall det kva du vil<br />

– eg skriv det eg vil.<br />

Njord V. Svendsen i takkatale for<br />

Nynorsk Journalistpris 2011<br />

Jeg kan si mye pent om nynorsk,<br />

det er et vakkert språk, vi har stor<br />

litteratur. Nynorsk er bærer <strong>av</strong> en<br />

kulturell arv og en <strong>av</strong> de viktigste<br />

motkulturene. Nynorsk representerer<br />

en demokratisk arv med<br />

språklig frigjøring fra Danmark og<br />

konstruksjonen <strong>av</strong> et folkespråk.<br />

Nynorsk var et nasjonalt prosjekt<br />

og viktig i dannelsen <strong>av</strong> norsk identitet.<br />

Men det er likevel meningsløst at vi<br />

skal ha en egen karakter og en egen<br />

eksamen i sidemål, fordi det <strong>få</strong>r en<br />

uforholdsmessig stor plass.<br />

Maria Ellingsen Gran (H),<br />

Romerikes Blad<br />

Som telemarking har jeg ofte tenkt<br />

at jeg burde skrevet mer på nynorsk,<br />

men «ær'u fra Shjeen så er'u<br />

fra Shjeen».<br />

Christian Aas til Dagbladet<br />

Å spørje meg om kvifor eg brukar<br />

nynorsk er som å spørje kvifor eg<br />

vart fødd på Lesja.<br />

Astrid Brekken,<br />

vinnar <strong>av</strong> Storegutprisen 2011,<br />

til NRK<br />

Han ble godkjent som norsk VMdeltager<br />

i forrige måned og han har<br />

bodd i Haugesund siden 2004. Dialekten<br />

er uforfalsket og til dels ordrik.<br />

Friidrett.no om<br />

kappgangeren Urige Buta.<br />

Alt ser betre ut, om ein berre skriv<br />

det på nynorsk. Kva som helst kan<br />

sjå ut som diktekunst. Så puttar ein<br />

inn ord som ’røyndom’, ’løyndom’<br />

og ’lagnad’. Ord som ingen veit kva<br />

inneber, men som gjev ei kjensle <strong>av</strong><br />

eit høgare medvit og eit sjeleleg djup<br />

som ingen bokmålsbrukar nokon<br />

gong vil komme i nærleiken <strong>av</strong>.<br />

Mari på bloggen<br />

«La dem spise kake»<br />

Løysing på puslekryssord<br />

Norsk TideNd Nr. 4 – 2011<br />

kryssord<br />

Kryss NT nr 4-2011<br />

ved Laurits Killingbergtrø<br />

VALSE-<br />

RYTME<br />

SPONSA<br />

EKSPERT<br />

PÅ KART<br />

DU OG EG<br />

OG<br />

KOMPASS<br />

ÅTAKET<br />

TELE<br />

BUTIKK<br />

STAD Å<br />

SOVE<br />

FOSTRING<br />

STYRE I<br />

NOREG NO<br />

MEDIE-<br />

LEIAR<br />

EIN MED<br />

EKSTRA<br />

PIFF<br />

HAV-<br />

BOTN<br />

STOR-<br />

FUGL<br />

LIKE<br />

GREIN<br />

1. PERSON<br />

ØMFINT-<br />

LEG KLAGE-<br />

SONG<br />

YTER<br />

LURING<br />

PREP.<br />

OKSYGEN<br />

Kryss NT nr 3-2011<br />

LÅGT<br />

TAL<br />

ELV<br />

METALL-<br />

BLAD<br />

HANN-<br />

DYR<br />

TORTU-<br />

RERER<br />

BREN-<br />

SEL<br />

SETJE<br />

I SEG<br />

SUNN<br />

DRIKK<br />

SKARP-<br />

ING<br />

HA DET<br />

MORO-<br />

SAMT<br />

LENGD REISER MÅLTID SJØ-<br />

PLANTER<br />

ÅTE SPØK SKÅL<br />

FOR-<br />

TØRNA<br />

FYR<br />

GJERE<br />

VONDT<br />

I NORD-<br />

LAND<br />

GRUS<br />

FUTTEN<br />

VEKST INNAN-<br />

FOR<br />

POSITIV<br />

ELEK-<br />

TRODE<br />

FØR T UGIFT<br />

UNG STØRSTE<br />

MANN<br />

DELEN<br />

HJEL- U TULL<br />

PAR M FRED<br />

HØGDE-<br />

DRAG Å S PUSTE- KVAD-<br />

RØYR<br />

RATET<br />

FLATE-<br />

MÅL NYTTIG R BELG Ø DISI-<br />

PLIN<br />

MYNT A<br />

L I V N Æ R E R SOM<br />

EIN ER N A T U R L E G<br />

TA IMOT<br />

HUS-<br />

DYR D A G R O S MATEN<br />

FOR- F O R E KASTAR<br />

HAUG<br />

T LENGER M U E<br />

E L S K E VASKAR T V Å R BOR N A V A R UNDER-<br />

GANG<br />

HALDE<br />

KJÆR E FESTE-<br />

GREIE<br />

VAR-<br />

SELET A N K E R FRAM-<br />

GOD Å<br />

LYDE<br />

FERD K PÅ L RUS-<br />

SISK<br />

FYRSTE I G O R<br />

EIGE-<br />

DOM<br />

ROM<br />

STYRE<br />

G A R D EVAN- P A V E V E GELIST<br />

SJIKT<br />

PÅ L D E SJIKT U<br />

GOD Å<br />

S A L ETE S M A K E L E G DEG<br />

OG<br />

MEG A BAKKE<br />

ELTA L I<br />

UNG-<br />

DOM I<br />

BILAR R A G G A R A R ROM-<br />

VIND<br />

MÅL L LITEN O R K A N<br />

KALIUM SONG<br />

L E R LEIE<br />

DESS- U T UTAN<br />

ÉIN OG<br />

T R E K K S S E N G ÉIN<br />

RYE<br />

FLIRER MED<br />

BRILLE- M A T BEHOV T E SKUM-<br />

PA M KRYP<br />

PIGGAR L U S KATOLSK<br />

BØN<br />

ARBEI- A V E<br />

DARAR<br />

FARGE L E T JAMVEL<br />

GÅR E N D Å T RUNDT I L NORRØN<br />

GUD O D DEL I N<br />

V A N T R U FRA-<br />

MAND U T A N L A N D S K<br />

DIKTAR<br />

SKEP-<br />

SIS N PUTTAR<br />

I KAS-<br />

SEN P O S T L E G G LEDD<br />

VERN K N E FRÅ<br />

STOVA E<br />

SIPING G R Å T BORT<br />

GRIS<br />

BY I U T BAR-<br />

JAPAN BERE G A L<br />

TUTING<br />

T E LAR- U L<br />

VER<br />

TØRR<br />

FURU-<br />

VED S GRIP<br />

GROVE T E K ØRNANE<br />

GARDS- A R A N E PLASS<br />

MOT-<br />

TEKE F Å T T<br />

T Y R I R O T PLOG<br />

HEILAG A R D FUGL<br />

FOT-<br />

SOLE<br />

DU OG<br />

L O M EG V<br />

BARTRE<br />

AGN N Å L E B U S K IKKJE E I<br />

JESU<br />

LÆRE-<br />

SVEIN L E V I<br />

Å T E UTBYTE R E N T E R SVART<br />

SØTSAK L A K R I S<br />

Løysing på kryssord 3 – 2011<br />

løysing<br />

KVILTE<br />

BAKEN<br />

IKKJE<br />

FOSTRA<br />

FLEIP<br />

RENDE<br />

SNU<br />

INN UT<br />

ITALIA<br />

VEKT<br />

VIRVAR DISSE<br />

PLASS-<br />

ERER<br />

YTTRIUM<br />

"EG" I<br />

MOLDE<br />

KVINNE-<br />

NAMN<br />

TONE<br />

50<br />

1. Kari Ingfrid Hatteland,<br />

Nærbø<br />

2. Hildegunn Bergo,<br />

Stord<br />

3. Solfrid Mykletun Vik,<br />

Seim<br />

HØGDE<br />

KOSELEG<br />

ILLE<br />

SLAG-<br />

PLASS<br />

1177<br />

RETNING<br />

TONE<br />

FORSYN<br />

DEG!<br />

ODDE<br />

EI I<br />

PARADISET<br />

MATRETT<br />

LARVE<br />

BUKSE-<br />

FALDEN<br />

SKRAP<br />

Kryssordvinnarar i nr. 3 – 2011<br />

Namn:<br />

Adresse:<br />

Postnummer/-stad:<br />

puslekryssord for barna<br />

Nedanfor finn du alle orda som skal vere med i<br />

kryssordet til venstre:<br />

2 bokst<strong>av</strong>ar: ER, LI, UT<br />

3 bokst<strong>av</strong>ar: ARE, URA, URA<br />

4 bokst<strong>av</strong>ar: EGEN, SOVE<br />

5 bokst<strong>av</strong>ar: AGENT, DUREN, NILEN<br />

6 bokst<strong>av</strong>ar: ELEVEN, FUGLEN, RANSEL,<br />

SOGENE<br />

7 bokst<strong>av</strong>ar: FARANDE<br />

(Løysing finn du nedst på sida)<br />

VER<br />

STILL! HELSING<br />

DANSK<br />

ØY<br />

FRAM-<br />

IFRÅ<br />

SPISSAR ODDE<br />

SAUME<br />

KRAFTIG<br />

Send løysinga til:<br />

<strong>Noregs</strong> <strong>Mållag</strong><br />

Postboks 474 Sentrum<br />

0105 Oslo<br />

FINARE<br />

UTROP FERSKE<br />

EMNE<br />

Frist: 21. oktober 2011<br />

Merk konvolutten «Kryssord».<br />

Rett løysing kjem i neste utgåve.<br />

Tre vinnarar vert trekte<br />

ut og <strong>få</strong>r fin premie.<br />

INN-<br />

GJER-<br />

DING<br />

SNAKKA<br />

BERGENSK<br />

TONN<br />

KORN-<br />

SORT<br />

REI-<br />

SKAP<br />

BERG<br />

27

Teaterturné med<br />

«Få meg på»<br />

Vel ein månad etter at filmen Få<br />

meg på for faen hadde premiere<br />

på norske kinoar, vert teaterstykket<br />

med same namn sett opp<br />

i heimfylket til Olaug Nilssen.<br />

Deretter blir det turne både i<br />

Sogn og Fjordane og Hordaland.<br />

– I motsetnad til filmen, som<br />

berre følgjer ein <strong>av</strong> jentene i<br />

romanen til Olaug Nilssen, tek<br />

teaterframsyninga for seg alle dei<br />

tre hovudpersonane i boka, seier<br />

sals- og informasjonssjef Leila<br />

Øvreseth i Sogn og Fjordane teater<br />

til Nynorsk pressekontor.<br />

Ho ser det ikkje som nokon<br />

konflikt i at teateret set opp<br />

framsyninga like etter at historia<br />

har gått på kino.<br />

– Nei, snarare tvert imot. Filmen<br />

er med på å gjera både boka<br />

og teaterframsyninga meir kjent,<br />

seier Øvreseth.<br />

Framsyninga har premiere i<br />

Førdehuset torsdag 22. september.<br />

Deretter legg framsyninga ut<br />

på turne i Sogn og Fjordane frå<br />

23. september til 21. oktober.<br />

I tillegg til framsyningar om<br />

kvelden, blir det skuleframsyningar<br />

for andre året på vidaregåande<br />

skular på dagtid. Det siste er<br />

eit samarbeid med Den kulturelle<br />

Mette Karlsvik Foto: Tove K. Breistein<br />

Forfattaren Mette Karlsvik er tildelt<br />

Sigmund Skard-stipendet 2011.<br />

Stipendet er på 25 000 kroner og<br />

blei delt ut under haustlanseringa til<br />

Samlaget onsdag.<br />

– Karlsvik har sidan debuten vist<br />

at ho er ein <strong>av</strong> dei mest spennande<br />

unge forfattarane i Noreg, heiter<br />

det i grunngjevinga.<br />

Mette Karlsvik er oppvaksen i<br />

Frei kommune på Nordmøre og debuterte<br />

i 2005 med romanen Vindauga<br />

i matsalen vender mot fjorden.<br />

For denne boka blei ho heidra med<br />

i nynorskens skog<br />

skulesekken. I Sogn og Fjordane<br />

skal framsyninga innom desse<br />

stoppestadene: Førdehuset, Dale,<br />

Måløy, Svelgen, Stryn, Sandane,<br />

Flora, Bremanger, Lærdal, Balestrand,<br />

Brekke, Sogndal og Årdal.<br />

Frå 24. oktober til 30. november<br />

blir det turne i Hordaland<br />

i samarbeid med Hordaland<br />

teater. Her blir det lagt meir vekt<br />

på skuleframsyningar. Turnelista<br />

er enno ikkje heilt ferdig,<br />

men alt no er det klart at det blir<br />

skuleframsyningar på Voss, i Øystese,<br />

på Bømlo, Austevoll og på<br />

Husnes. Dessutan blir det opne<br />

framsyningar i Stord kulturhus<br />

og Fana kulturhus. (NPK)<br />

Sigmund Skard-stipendet<br />

til Mette Karlsvik<br />

Tarjei Vesaas debutantpris.<br />

Ho stod fram med eit poetisk<br />

språk, eit blikk på verda og ein stil<br />

som alt då var gjennomført og særeigen,<br />

meiner juryen.<br />

Sidan har ho gjeve ut bøker for<br />

både barn og vaksne.<br />

I år er ho aktuell med romanen<br />

Bli Björk, som handlar om den islandske<br />

superstjerna Björk.<br />

Juryen håpar prisen skal oppmuntra<br />

Mette Karlsvik til å halda<br />

fram med å skriva både originalt,<br />

underhaldande og viktig. (NPK)<br />

FesT og speL: Arne Moslåtten (til venstre) i<br />

Hellbillies er festspeldiktar under nynorskfestspela<br />

neste år. Foto: hellbillies.no<br />

Festspeldiktar<br />

Moslåtten<br />

Arne Moslåtten i Hellbillies blir<br />

festspeldiktar under Dei nynorske<br />

festspela 2012. – Eg ser<br />

på dette som ei stor ære, skriv<br />

Moslåtten i ei pressemelding.<br />

Han er den nittande forfattaren som er<br />

festspeldiktar, og det er første gongen ein<br />

songlyrikar <strong>få</strong>r dette oppdraget.<br />

Dei nynorske festspela 2012 har «Songen»<br />

som tema.<br />

– Med Moslåtten som festspeldiktar<br />

gir me songlyrikken den plassen denne<br />

dikte- og brukskunsten fortener i norsk<br />

litteratur, seier program-ansvarleg Åshild<br />

Widerøe.<br />

Ho peikar på at Moslåtten er ein framifrå<br />

vise- og songdiktar, som i tillegg har<br />

vore med på å gjere nynorsk og dialekt<br />

meir sjølvsagt. Festspeldiktaren ser ikkje<br />

på seg sjølv som nokon lyrikar og meiner<br />

han har meir til felles med kryssordløysarar.<br />

– Målet mitt er å <strong>få</strong> musikken til å<br />

verke i lag med språket, seier han.<br />

Til Klassekampen seier Moslåtten at<br />

han voks opp med nynorsk, men bytte til<br />

bokmål då han skulle på vidaregåande. No<br />

byter han mellom språka.<br />

– No skriv eg på dialekten mi, halling,<br />

og er mellom dei som meiner at dialekt<br />

eignar seg best til musikk. I motsetning til<br />

skriftspråka har talemålet blitt slipt ned og<br />

trekt saman, og det gjev mindre motstand<br />

når ein syng. Det å setje ord til melodi er<br />

ein eigen idrott, i og med at mange rammer<br />

blir lagde på førehand. Eg føler meg<br />

eigentlig meir som en kryssordløyser enn<br />

som en lyrikar, seier Moslåtten til <strong>av</strong>isa.<br />

Den 63 år gamle musikklæraren frå Ål<br />

i Hallingdal har spelt i mange grupper og<br />

band. I 1990 blei han med i Hellbillies, og<br />

har signert alle Hellbillies-tekstane unnateke<br />

éin. Han har også skrive for artistar<br />

som Rita Eriksen og Ol<strong>av</strong> Stedje, og han<br />

har gitt ut fleire bøker.<br />

Til saman har Arne Moslåtten dikta<br />

og gjendikta om lag 150 viser og songar. I<br />

2008 fekk han Edvardprisen for tekstane<br />

til Hellbillies-albumet Spissrotgang, og i<br />

2001 fekk han Målprisen frå <strong>Noregs</strong> <strong>Mållag</strong><br />

saman med dei andre i gruppa.<br />

Festspela blir arrangert i Ørsta og<br />

Volda frå torsdag 28. juni til søndag 1. juli,<br />

med Ivar Aasen-tunet som hovudarena.<br />

(NPK/KH)<br />

Tips oss! Vi vil gjerne vite kva som spring som ville hestar gjennom nynorskens skog. Send e-post til kjartan.helleve@nm.no.<br />

stedje-fest<br />

I 30 år har Ol<strong>av</strong> Stedje gleda folk<br />

med songen sin. Tida er kommen<br />

for at den folkekjære artisten skal <strong>få</strong><br />

noko tilbake.<br />

– Difor har vi spurt nokon <strong>av</strong> dei<br />

beste artistane frå fylket til å tolke<br />

låtane hans på sin måte, seier prosjektleiar<br />

Stian Sjursen Takle i NRK<br />

Sogn og Fjordane.<br />

Det heile skal framførast under<br />

ein gallakonsert i Sogndal kulturhus<br />

laurdag 24. september. Det er lokalmusikkredaksjonen<br />

Lutt i NRK og<br />

Kulturhuset i Sogndal, som saman<br />

står bak initiativet for å gjere stas<br />

på sogningen. På scena står artistar<br />

som Tone Damli Aaberge, Eva Weel<br />

Skram, Sigrid Moldestad, Finn Erix,<br />

Odd-Erik Lothe og Per Hillestad.<br />

Det vil også dukke opp fleire overraskingar<br />

i løpet <strong>av</strong> festkvelden. (NRK)<br />

Hoffpoet<br />

Carol Ann Duffy<br />

på norsk<br />

Diktsamlinga Mean Time <strong>av</strong> Carol<br />

Ann Duffy har <strong>få</strong>tt nynorsk språkdrakt.<br />

Korte dagar, endelause netter<br />

er ute på norsk og er gjendikta <strong>av</strong><br />

Jostein Sæbøe.<br />

Duffy (f. 1955) er skotskfødd poet<br />

og dramatikar, og professor i samtidspoesi<br />

ved Manchester Metropolitan<br />

University. Ho vart utnemnd til<br />

hoffpoet – Poet Laureate – i Storbritannia<br />

i 2009. Dette var omdiskutert,<br />

blant anna fordi ho var den første<br />

kvinna og den første skotten som<br />

vart utnemnd – men også fordi ho er<br />

bifil. (NPK)<br />

Lægreid til nynorske<br />

mediedagar<br />

20.–22. oktober vert Dei nynorske<br />

mediedagane arrangert med Litteraturhuset<br />

i Oslo som hovudarena.<br />

Detaljert programmet kjem på www.<br />

mediedagane.no, men det er allereie<br />

sikkert at Erling Lægreid kjem for å<br />

snakka om boka si Nærgåande skisser<br />

torsdag kl. 18.<br />

Foto: Det Norske Samlaget

logo

products

Resources

Company

Terms of service
Privacy policy
Cookie policy
Cookie settings
Imprint
Change language
Made with love in Switzerland
© 2024 Yumpu.com all rights reserved

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!