Norsk Tidend 2-09 - Noregs Mållag

Framhald av Fedraheimen og Den 17de Mai 

Nynorske røyster 

NorDubb Studios AS ynskjer å 

etablere eit i Volda. Dei trur det 

fi nst ein marknad for nynorsk 

dubbing. Me var med då jakta 

på dei gode røystene byrja. Emil 

Lewe (biletet) var ein av dei som 

stilte til prøve. 

Side 6-7 

Medlemsblad Medlemsb s lad for Noregs MMållag 

• Nr. 2 – april 2009 

Helseføretaka treng 

sterkare medisin mot 

nynorskvegring 

Foto: Stock.Xchng 

MEDIA NÆRINGSLIV MUSIKK 

Foto: Maren Kvammehagen 

◆ Regionale helseføretak 

skal følgje mållova, har 

Kultur- og kyrkjedepartementet 

slått fast for fl eire 

år sidan. Men nynorskbrukarar 

ved dei statlege 

sjukehusa møter lita forståing. 

Frå Valle til Løkka 

Gunnhild Hasla (biletet) tok med 

seg smykke, merkenamn og tradisjonar 

frå Setesdalen og har no 

opna sin eigen Hasla-butikk på 

Grünerløkka i Oslo. I mars vart 

butikken kåra til Årets handverksbedrift 

2009 av NHO. 

SIDE 16 

◆ Administrasjonane 

ved helseføretaka bruker 

økonomiske argument. 

Heller ikkje Helse- og omsorgsdepartementet 

har 

det travelt med å følgje 

opp spørsmål om mållova 

og helseføretaka. 

Foto: Kjartan Helleve 

Foto: Trude Heggheim Nilsen 

Side Brok 

Det er nokre år sidan 

den førre plata til Side 

Brok kom. I mellomtida 

har Runar Gudnason 

(biletet) sprunge rundt i 

klasserom og snakka om 

Aasen. 

Side 10-11 

Søbergs 

kampskrift 

– Ein må vere open og på 

jakt etter alliansar, og ingenting 

må vere heilagt. 

Det einaste heilage er det 

ein står for og kjempar 

for, seier Morten Søberg, 

aktuell med ny essaysamling. 

SIDE 20-21 

◆ – Diverre er det slik 

at anten vert vi mobba i 

hel, eller så skal vi teiast 

i hel, seier lækjar Ottar 

Rekkedal ved Sjukehuset 

Innlandet. 

Foto: www.sidebrok.no 

SIDE 6-7

Utgjeven av Noregs Mållag 

Tilskrift: 

Postboks 474 Sentrum 

0105 Oslo 

Redaktør: Kjartan Helleve 

kjartan.helleve@nm.no, 23 00 29 32, 

faks 23 00 29 31 

I redaksjonen: 

Magnus Bernhardsen, 

Hege Lothe, Jens Kihl 

Heimeside: www.nm.no 

Abonnement: Kroner 250,- per år 

Utforming: Språksmia AS 

smia@spraksmia.no 

MAO 

til folket 

Eg har ein god ven som stundom 

freistar seg på nynorsk. Det 

gjer han ganske godt, men han 

seier at han slit med å kome på 

dei typiske nynorske orda som 

t.d. verksemd, andsynes og atterhald. 

Det er eit problem eg 

kan kjenne meg att i. Difor har 

eg masa på han som styrer med 

datamaskinene her på Mållaget, 

heilt til eg no endeleg har 

fått installert den elektroniske 

utgåva av synonymordboka 

Med andre ord (MAO). 

Den elektroniske versjonen av 

MAO er eit verktøy som veldig 

mange kunne ha hatt nytte 

av, t.d. skuleelevar, byråkratar 

og journalistar. Eg har snakka 

med folk på Norsk Kulturråd 

som har etterlyst det. Eg har 

snakka med folk i departement 

som ikkje ein gong veit at det 

eksisterer. 

Folk med betre innsikt enn meg 

har skrytt mykje av arbeidet 

som Magne Rommetveit 

gjorde. Ordtilfanget mitt er 

derimot så avgrensa at eg berre 

kan vurdere om det er til nytte 

i den daglege skrivinga. For å 

seie det slik: berre den vesle 

veka eg har hatt programmet 

på maskina mi, har eg nytta det 

fl eire gonger om dagen og blir 

aldri skuff a. Det er fantastisk. 

Så kvifor er det ikkje gratis? Eg 

anar ikkje kor mange eksemplar 

Samlaget sel i året. Prisane 

byrjar på 476 kroner for ein 

lisens, litt rimelegare når ein 

kjøper fl eire i same slengen. Så 

eg tviler det er så veldig mange. 

Det synd, for ikkje seie ei skam, 

at det ikkje er meir utbreidd 

enn kva det er. Mitt framlegg 

er at ein legg det ut til gratis 

nedlasting. I bestefall kjem det 

automatisk med i Microsoft 

Offi ce og i OpenOffi ce. 

Eg skjønar at Samlaget ikkje kan 

gje vekk bøkene sine gratis, ein 

kompensasjon må dei få. Så 

kjære, gode, snille, overskoti-2008-og-ei-ny-Gavaldabokute-i-butikkane-Samlaget: 

kor mykje skal de ha? Sei ein 

sum og eg skal personleg riste 

pengane ut av Kulturdepartementet. 

2 


Kjartan Helleve, redaktør 

leiarteigen 

Godvilje på prøve 

DET ER VÅREN FØR EIT STORTINGSVAL, og våren 

før endå ein skulestart. Det er ei avgjerande 

tid for den raud-grøne regjeringa 

med dei gode intensjonane. Kan dei greia 

å overtyda veljarane om at dei fortener 

ein ny periode i posisjon? Og for eigen 

del lurer eg på: Kan dei greia å verkeleg 

endra målstoda? Går me inn i ein ny 

stortingsperiode med betre kår for nynorsken 

enn me hadde for fi re år sidan? 

FØRSTE TESTEN KJEM TIL SKULESTART 2009. På 

landsmøtet vårt i fj or lova kunnskapsminister 

Bård Vegar Solhjell å ordna 

opp slik at nynorskelevane skulle få alle 

læremiddel og lærebøker til same tid 

som bokmålselevane får sine. Han lova 

rett nok ikkje å gjera det på eitt år – 

tvert om sa han at me måtte førebu oss 

på at det ville ta nokre år. Likevel bør me 

kunna sjå ei monaleg endring frå eitt år 

til det neste, særleg med tanke på dei 

tiltaka som vart sett inn for at bokmålselevane 

skulle få bøkene sine i tide, etter 

at det i forfj or krølla seg til slik at mange 

bøker ikkje vart klare til skulestart. I fj or 

kom det ei ekstraløyving på seks millionar 

til støtteordninga for nynorske 

læremiddel, og det vart lagt vekt på at 

skuleeigarane har mykje av ansvaret for 

å syta for at berre læremiddel som blir 

produsert på både bokmål og nynorsk 

skal kjøpast inn. Eg meiner departementet 

og direktoratet likevel må ta 

ansvar for å følgja opp skuleeigarane og 

halda oversyn over kva læremiddel som 

kjem (eller ikkje kjem) på nynorsk. 

Berre B når bjøllesauene i ordutviklinga har god 

språksans, s blir det godt språk. 

Eg seier meg lei for det, men du har 

brote mållova fire gonger det siste 

året, så du må nok bli med ned på 

stasjonen. 

Hege Myklebust, leiar 

NESTE TEST BLIR GJENNOMFØRINGA av den 

heilskaplege norske språkpolitikken 

som vert lova i Mål og meining. Dersom 

jamstellinga mellom bokmål og nynorsk 

skal verta reell, må nynorsk diskriminerast 

positivt, og når politikk skal utformast 

på andre område, skal alltid omsynet 

til språk og språkleg jamstelling 

takast med i vurderinga, det vert slått 

fast i meldinga. Kan kulturdepartementet 

greia å få dei andre departementa til 

å gjennomføra dette? Dei ligg temmeleg 

langt unna i dag, når til dømes statistikken 

for nynorsk på nettsidene viser at 

ingen av departementa greier å halda 

målet om minst 25 prosent nynorsk, og 

når det kan gå mange år med den kulturelle 

skulesekken før det blir teke opp 

at nynorsk bør ha sin naturlege plass i 

sekken. 

I DET HEILE HAR DET VIST SEG at det på langt 

nær er nok med gode intensjonar. Å 

gjera verkelege endringar i målstoda er 

utruleg vanskeleg, og likevel så utruleg 

enkelt! Alt som skal til er at nokon med 

makt og ansvar berre avgjer at «frå no 

av gjer me det slik!». Det kan ei Signy 

Fardal gjera i Elle, og slå hol i ein potte 

Sylfest Lomheim 

Teikning: Kjartan Helleve 

tett bokmålsmur med ei enkel avgjerd. 

Og med motsett forteikn: Det kan ei 

konsernleiing i Tine gjera med eit administrativt 

vedtak om å seia at TineMelk 

er den einaste logoen som skal brukast 

på søtmjølka frå no av – og vips, så har 

det skjedd ei endring. Men når det gjeld 

å få meir nynorsk inn på ulike område, 

så viser det seg at desse avgjerdene sit 

langt inne. Det er stor redsle for kva 

bokmålsbrukarane skal seia dersom dei 

får for store dosar med nynorsk. Nynorskbrukarane 

blir sjeldan utsette for 

den same omsuta. 

DIFOR ER EG, no mot slutten av leiarperioden 

min, slett ikkje roleg og trygg på 

at alt det gode som står i stortingsmeldinga 

Mål og meining vil verta røyndom. 

Då meldinga kom var det fl eire 

som spurde meg kva målrørsla no skulle 

fi nna på, når regjeringa la fram ei melding 

som var meir eller mindre i tråd 

med arbeidsprogrammet vårt. Svaret 

mitt er at det er minst like mykje bruk 

for målrørsla no som før. No skal me 

passa på at den nye språkpolitikken blir 

gjennomført, og me skal leggja grunnlaget 

for at eit eventuelt regjeringsskifte 

ikkje fører til rasering av nynorsken 

og den posisjonen nynorsken trass alt 

har i dag. Eg overlet roret til andre, og 

takkar for dei åra eg har fått lov å jobba 

med nynorsk på heiltid, det har vore 

gjevande og lærerike år. Lukke til med 

dei viktige oppgåvene som framleis 

ventar! 

NORSK TIDEND NR. 2 – 2009

intervjuet 

– NTB er bra for NPK 

Det nyaste tilskotet 

rundt bordet i Nynorsk 

Forum er Karoline 

Riise Kristiansen. Som 

redaktør i NPK skal ho 

skal få nynorsk journalistikk 

ut til folket. 

Det er ikkje så ofte at Norsk Telegrambyrå 

(NTB) sender ut 

meldingar på nynorsk. Tommelfi 

ngerregelen er at meldinga skal 

handle om noko nynorsk, t.d. at 

songboka til Lurivar i Aasen-tunet 

er ferdig. Så når NTB skulle 

dele med verda at Nynorsk Pressekontor 

(NPK) hadde fått ny sjef, 

så fekk Karoline Riise Kristiansen 

æra av å bli omtala på nynorsk. 

Kan hende var det ein gest til 

samarbeidet mellom dei to pressbyråa. 

– Eg meiner dei har opna opp 

for nynorsk ved å sleppe oss inn. 

Dette samarbeidet er veldig bra 

for NPK. Det er jo opp til oss å 

syne oss fram som dyktige, til liks 

med alle dei andre avdelingane. 

Det er jo ikkje tvil om dei har fått 

nynorsken tettare inn på livet. 

Mykje å setje seg inn i 

– Har det gått greitt å byrje i den 

nye jobben? 

– Dagane går rasande fort når 

det er så mykje ein skal setje seg 

inn i. Ein ting er det tekniske, ein 

annan ting er overgangen frå ei 

nettside til eit pressekontor. Eg må 

jo fi nne ut kva som er vårt fokus, 

få ei kjensle for kva som er gode 

saker for oss. Så eg har bede dei 

som arbeider her om å gje meg 

melding om korleis det går, om eg 

gjer det rett eller gale. 

– Seier dei ifrå? 

– Å, ja. Dei er kjempefl inke, 

og seier fort ifrå. Det er jo ein av 

fordelane med denne samlokaliseringa 

med NTB. Det er så 

utruleg mange å spørje om råd og 

hjelp. 

– Korleis fungerer dette samarbeidet 

reint praktisk? Har de sams 

redaksjonsmøte og slikt? 

– Me er ein del av NTB, men 

me er samstundes ein sjølvstendig 

redaksjon. Dei har det tekniske 

ansvaret, dei kan levere bilete, dei 

ordnar pensjonsavtalar og slikt. 

Journalistane i NPK har dei same 

rettane som journalistane i NTB. 

Men det er viktig for oss, og for 

NTB, at me er sjølvstendige og tek 

våre eigne redaksjonelle avgjerder. 

Så det er me som avgjer kva som 

ender opp som NPK-sak. 

Stor skilnad 

– Kva er den største skilnaden mellom 

å arbeide her og ei nettavis? 

– Skilnaden erat ein i staden 

ALLE LIKE AVISER VIKTIGE: – Hovudformålet til NPK er jo å få meir nynorsk inn i media, få det ut. Dermed er alle aviser 

potensielt like viktige, seier nytilsett redaktør i NPK Karoline Riise Kristiansen Foto: Kjartan Helleve 

KAROLINE RIISE 

KRISTIANSEN 

◆ Fødd og oppvaksen i Volda, bur 

i Oslo. 

◆ Nytilsett som sjefredaktør i Nynorsk 

Pressekontor. 

◆ Arbeidde tidlegare som redaktør 

for startsida.no. 

for å ta ei avgjerd på kva som passar 

godt i eit organ som Startsida, 

så må me her tenkje kva som kan 

høve fl eire stader, for fl eire av kundane 

våre som igjen har ulike profi 

lar. Eg har teke meg sjølv i å sjå 

ei sak og tenkje at den er perfekt, 

for så å kome på at den var perfekt 

for Startsida, men ikkje for NPK. 

Så utfordringa er å kunne ta den 

aktuelle saka og gje henne ei form 

som kundane våre kan bruke. 

– Kva kundar er det de har? Er 

det ei homogen gruppe? 

Rasmus Løland-stipend til Ewo 

– Prisen inneber at eg kan ha fullt fokus på 

det som er viktig – å skriva gode bøker for 

det meste kresne, men samstundes mest 

takksame publikumet – unge menneske. 

Jon Ewo er ein av dei beste og mest 

produktive forfattarane som skriv for born 

og unge, heiter det i grunngjevinga frå 

– For det fyrste så er det alt ei 

blanding av ulike type aviser. Men 

eg prøver å ikkje berre tenkje på 

dei me har, men òg tenkje på dei 

som me ikkje har som kundar. 

Finne saker som både er aktuelle 

for dei som kjenner oss og samstundes 

gjere at fl eire vil kjøpe 

tenester frå oss. Me må ikkje låse 

oss fast. Hovudformålet til NPK 

er å få meir nynorsk inn i media, 

få det ut. Dermed er alle potensielt 

like viktige. 

Nynorsk på dagsorden 

– Korleis skal du få det til? 

– Det som er fl ott er at me har 

tilgang på mykje ressursar, både 

våre eigne og NTB sine. Det betyr 

at det går meir på å kome på idear 

som gjer seg nytte av desse ressursane 

på best mogleg måte. 

– Har du noko døme? 

– Tja, eg har mine idear, men 

eg trur ikkje eg vil fortelje dei til 

deg no. 

– NPK er vel veldig for at ein 

juryen. Stipendet er på 100.000 kroner 

og skal stimulera til auka produksjon av 

barne- og ungdomslitteratur. 

Norsk barne- og ungdomsbokforfattarar 

sitt litterære råd grunngjev tildelinga 

med at bøkene til Ewo held høg kvalitet, 

og han meistrar ulike sjangrar. Han har 

motteke ei rekkje prisar. (Nashornet.no) 

koplar nynorsk opp mot pressestøtta. 

Det ville ha betydd ein 

auke i etterspurnad etter nynorsk 

stoff . 

– Sjølvsagt er me for det. 

Men eg må innrømme at eg ikkje 

er heilt sikker på om det skal 

vere tvang eller ikkje. Uansett 

har dette ordskiftet sett nynorsk 

på dagsorden i redaksjonane 

og det er eit pluss for oss. Det 

er blitt eit aktuelt tema som 

folk har meiningar om. Det ville 

vore trist om det berre var du 

og eg som sat her og meinte det 

var viktig. No er det slik at eg kan 

treff e folk på gata og dei har meiningar 

om det. Det gjer oss relevante. 

– Du føler ikkje at det er ein 

brot mot din redaksjonelle fridom 

at statsstøtta NPK mottek er knytt 

opp til bruk av nynorsk? 

– Nei, det opplever eg som 

uproblematisk. 

KJARTAN HELLEVE 

kjartan.helleve@nm.no 

folk 

Ny redaktør i Pirion 

Kulturavisa Pirion har fått ny 

redaktør. Astrid Eidhammer 

Hjelmeland har vore ein del av 

Pirion-redaksjonen dei tre siste 

åra. Hjelmeland har utdanning 

innan kulturarbeid, teatervitskap 

og journalistikk og er prosjektleiar 

for det pedagogiske Lølandprosjektet 

Kvitebjørnen. Astrid 

Eidhammer Hjelmeland tar over 

etter Toyni Tobekk. (Norsk Plan) 

Fuglevik vraka 

Tor Fuglevik, styremedlem i 

Språkrådet og direktør i MTG, var 

innstilt som vara til styret i Oslo 

Redaktørforening. Det vart han ikkje. 

Grunnen var at han har kome 

med framlegg om å knyta bruk av 

nynorsk opp mot momsfritaket til 

avisene. Oslo Redaktørforening er 

eit lokallag av Norsk Redaktørforening, 

og 

valnemnda 

hadde 

innstilt Fuglevik 

som 

fj erde vararepresentant. 

Men 

då vart det 

Foto: Kjartan Helleve 

ordskifte på 

årsmøtet. 

Tidlegare 

Aftenposten-redaktør Einar Hanseid 

tok ordet og sa ifylgje NA24. 

no klårt frå om at det ville han ikkje 

ha noko av. Han meinte at folk 

som ville opna for at staten kunne 

bryta seg inn i den redaksjonelle 

fridomen til avisene ikkje burde 

sitja i styret. Og slik vart det. 

Fuglevik var ikkje sjølv på møtet 

og seier til NA24 Propaganda 

at han ikkje tek nederlaget så 

tungt. 

– Etter det eg har fått referert 

i ettertid prioriterte eg tydelegvis 

feil i år. 

Meir heider til 

Paal Helge Haugen 

Gyldendalprisen for 2008 er tildelt 

forfattaren Paal Helge Haugen. 

Prisen blir 

delt ut årleg 

til ein forfattar 

med 

ein særleg 

viktig norsk 

forfattarskap.Pris- 

Foto: Cappelen/Damm 

komiteen 

seier at dei 

denne gon- 

gen ynskjer å framheva ein forfattar 

som heilt sidan debuten som 

20-åring i 1965 har markert seg 

med arbeid av særleg høg kvalitet. 

Med Kvartett – som er 

dei fi re diktsamlingane Gs bok, 

Dantes oske, Passasje og 

Visum, har Haugen slått fast at 

han har ein viktig plass mellom 

dei aller fremste forfattarane i 

Noreg, heiter det frå priskomiteen. 

Prisen er på 300.000 kroner. 

(©NPK) 

NORSK TIDEND NR. 2 – 2009 3

4 

helseproblem 

Regionale helseføretak skal følgje mållova, har 

Kultur- og kyrkjedepartementet slått fast for 

fl eire år sidan. Men det er visst berre på papiret. 

I 2004 hadde Kultur- og kyrkjedepartementet 

fått nok. Omlegginga 

av verksemdene i helseføretaka 

hadde utløyst ein årelang 

strid om kva reglar som gjaldt for 

språk i helsevesenet. Mellom annan 

truga Telemark Mållag i 2002 

med søksmål då Telemark Sjukehus 

endra namn til Sentralsykehuset 

Telemark HF. Striden enda 

i ei ny forskrift, vedteken ved kongeleg 

resolusjon. Ho slo fast at regionale 

helseføretak skal reknast 

som organ for staten, og dei skal 

difor fylgje mållova. Det betyr 

igjen at tenestemålet skal avgjerast 

alt etter kva tenestespråk som 

er i dei kommunane som sorterer 

under det regionale føretaket. 

Den nye forskrifta gjorde at 

nynorsk skulle vere tenestespråket 

på Haukeland Sjukehus. Slikt 

vert det rabalder av. I Bergen 

gjekk diskusjon høgt om det var 

rett å nytte 25 millionar kroner 

på å byte namn. I Stavanger stilte 

FrP-politikarar seg opp utanfor 

Universitetssjukehuset og samla 

underskrifter for å halde på bokmål 

som administrasjonsspråk. 

Det vart til og med eit skriftleg 

spørsmål i Stortinget om kor vidt 

pasientar måtte døy av di pengane 

heller skulle gå til å byte skilt. 

Haukeland Sjukehus 

Då striden stod på som hardast i 

Bergen i 2004, var Mållaget utolmodige 

etter vedtaket i departementet 

og kalla somlinga sabotasje. 

Helse Bergen lova at dei skulle 

byrje å bruke nemninga sjukehus, 

Stopp for TV-serie 

Det britiske selskapet ITV har 

stoppa innspelinga av «Heartbeat», 

eller «Med hjartet på 

rette staden» som NRK har 

døypt den populære britiske 

serien. Årsaka skal vera at ein har 

ei lang rekkje usende episodar 

Helseføretaka 

treng målmedisin 

dei trong berre litt meir tid på seg. 

I september 2004 sa Mona Høgli 

som var informasjonsdirektør 

at «det blir ikkje aktuelt å bruke 

pengar på å byte om til skilt med 

nynorsk tekst.» Ein månad seinare 

kom det ei litt spakare melding: 

«Vi har heile tida sagt at vi skal 

følge pålegget frå Kulturdepartementet 

om å endre tenestemål frå 

bokmål til nynorsk, men vi treng 

litt tid. (...) Vi ønsker at det som 

går ut frå oss skal vere så språkleg 

godt som mogeleg. Derfor meiner 

vi det er riktig å bruke noko tid på 

Me M har ikkje høyrt noko frå sjukehusleiinga. 

i Dei prøver nok å oversjå oss 

Turid Th une, leiar i Medisinsk Mållag 

liggjande, som ITV vil ha sendt. 

Serien har vore send sidan 1992, 

og har framleis høge sjåartal, 

men er dyr å produsera. I 2001 

var det nesten 14 millionar som 

såg på serien i Storbritannia, i fj or 

var tala nede i 5,5 millionar. (NRK) 

NYNORSKSERUM: Dei regionale helseføretaka har store problem med å følgje mållova. Dessverre ser det ut til at det 

enno ikkje er funne opp medisin som verkar godt mot denne sykja. Illustrasjonsfoto: Stock.Xchng 

overgangen. Vi trur dette tener 

nynorsken best. Kvalitet er betre 

enn kvantitet». 

No har det gått fi re og eit halvt 

år. I februar i år sende Medisinsk 

Mållag eit brev til styret i Helse 

Bergen der dei bad om å fylgje 

opp vedtaket i Kulturdepartementet 

og slutte med å veksle 

mellom bokmål og nynorsk. Når 

tenestespråket er nynorsk, må regelen 

vera at namnet Haukeland 

universitetssjukehus i all hovudsak 

vert nytta. 

Det var ikkje det einaste brevet 

Medisinsk Mållag sende leiinga ved 

sjukehuset. I to andre brev uroa dei 

seg over at teknologiske nyvinningar 

som elektronisk pasientjournal 

og taleattkjenningsutstyr ikkje tek 

høgde for nynorskbrukarane. Taleattkjenningsutstyret 

skal gjere det 

mogleg å diktere og automatisk få 

diktatet lagra skriftleg. Det taleattkjenningsutstyret 

som allereie 

er teke i bruk ved Radiologisk avdeling 

på Haukeland Universitetssjukehus 

skjønar ikkje anna enn 

«stivt bokmål». 

– Me har ikkje høyrt noko 

frå sjukehusleiinga, seier Turid 

Th une leiar i Medisinsk Mållag. 

– Dei prøver nok helst å oversjå 

oss. 

Sjukehuset Innlandet 

«I og med at nynorsk og bokmål 

er offi sielt likeverdige og likestilte 

målformer, kan man på landsbasis 

vanskelig tenke seg at det off entlige 

kan ta i bruk talegjenkjenningssystemer 

som ikke kan håndtere 

begge målformer.» Dette skriv 

Kultur- og kyrkjedepartementet 

i eit brev til Sykehuset Innlandet. 

Brevet er det førebels siste i ein 

korrespondanse mellom departementet 

og sjukehuset som byrja 

med ein klage frå lækjar Ottar 

Rekkedal. Han hadde sett seg lei 


Song for barnet i magen 

I Gjemnes blir det laga songbok for det ufødde barnet, 

med songar på nynorsk og dialekt. 

– Eit barn har levd med stemma til mor og 

hjarteslaga til mor lenge før det blir fødd. Når det 

kjem til verda, vil mors stemme vere kjend. Gjennom 

song før og etter fødselen kan mor og barn 

byggje viktige relasjonar, forklarar ein av initiativ- 

på at diktata som han las inn, vart 

skrivne ut på bokmål. 

– I to år har eg diktert på nynorsk, 

konsekvent får eg attende 

mine notat på eit dårleg dårleg bokmål. 

Formuleringane mine som 

skulle vere vere eksakte og spesifi kke 

er vatna ut og knapt å kjenne att. 

Dette må eg sette min signatur på på 

og godkjenne. Ikkje berre skal eg 

stå inne inne for formuleringar som eg 

ikkje har laga, men eg skal og stå 

inne for at eg er språkleg evnukk, 

skreiv Rekkedal i eit brev adressert 

til administrerande direktør 

Bente Mikkelsen i Helse Sør-Aust 

RFH. Rekkedal sende ein kopi til 

departementet. 

Sjukehuset svara både Kulturdepartementet 

og Rekkedal, og 

han får no notata sine på nynorsk. 

Sekretærane har teke utfordringa, 

men må greie seg utan dynamiske 

retteprogram. Det har Rekkedal 

etterlyst, utan å få svar. Han har 

heller ikkje høyrt noko om ein 

førespurnad om alternative standardbrev 

på nynorsk. 

– Diverre er det slik at anten 

vert me mobba i hel eller så skal 

me teiast i hel, seier han. 

Fordyrande element 

Helse Vest IKT er eit aksjeselskap 

som er 100 prosent ått av Helse 

Vest, som igjen er underlagt staten. 

Sidan forskrifta frå 2004 klårt 

seier ifrå om at tenestemålet skal 

vere nynorsk, skulle ein tru at 

Helse Vest IKT tok omsyn til det 

NORSK TIDEND NR. 2 – 2009 

takarane til den nye songboka, jordmor Marianne 

Klokset Aspås i Gjemnes kommune. 

Jordmora har jobba med foreldre og born i ei 

årrekkje og seier ho lenge har leitt etter eit verktøy 

for komande foreldre som vil kommunisere med 

barnet sitt. No meiner ho å ha funne verktøyet, ei 

lita songbok som skal innehalde kjende songar på 

nynorsk og dialekt. 

i arbeidet sitt. Men ingen av dei 

14.000 datamaskinene som dei 

har ansvar for, har installert nynorskversjonen 

av Microsoft Offi 

ce. 

– Det er teknisk mogeleg å 

setje maskinene opp med nynorsk, 

men det ville gjeve oss 

auka kompleksitet og dermed 

også auka kostnader. Det er klart 

at å gje tilgang til ordlistene oppfattarfattar 

eg som det viktigaste. Eg 

oppfattar ikkje desse menyane 

som så viktige for språkbruken, sa 

Erik M. Hansen, administrerande 

direktør i Helse Vest IKT til NRK 

Sogn og Fjordane då dei tok opp 

saka i haust. 

I svarbrevet til Kulturdepartementet 

kom Sjukehuset Innlandet 

til å nemne at dei var i ferd med å 

skaff e seg eit elektroniske taleattkjenningsutstyr. 

Dei understreka 

at det kom til å bli fordyrande om 

dei skulle ta høgd for dei som ville 

ha utskriftene sine på nynorsk. 

Denne problemstillinga meiner 

Kulturdepartementet bør klårgjerast 

av Helse- og omsorgsdepartementet, 

sende ein kopi av svarbrevet 

til dei. 

Ikkje noko svar 

– Me har ikkje fått noko svar, 

seier Ingvar Engen i Kulturdepartementet. 

Det kan nok gå ei stund før det 

kjem. Arkivtenesta til Helse- og 

omsorgsdepartementet kunne 

ikkje sjå at dei hadde fått noko 

Staten S kan ikkje halde fram med å vise 

så s lite respekt for eigne lover og reglar 

Dåverande kulturminister Valgerd Svarstad Haugland, 2001 

Gjemnes Mållag er med på å lage songboka. Leiar 

i mållaget, Ingvild Ruland, fortel til LNK.no at det har 

vore viktig for dei at songane er vanlege barnesongar 

som folk kjenner frå før, som Kom skal vi klippe 

sauen og Byssan, byssan barnet. Like viktig er det at 

songane fi nst på nynorsk, ei målform som foreldra i 

området bør kjenne seg fortrulege med. Boka skal 

delast ut gratis til foreldra. (LNK Nytt) 

slikt brev. 

Engen har 

venta på svar frå 

dei tidlegare òg. I samband 

med omlegginga til regionale 

helseføretak, skreiv han i 

2002 på vegner av departementet 

ei utgreiing om helseføretaka og 

mållova. Det einaste han bad om 

var eventuelle merknader. Trass i 

purring, ppurring, g hadde han eitt år seinare 

MÅLLOVA 

ikkje ikkje fått noko svar. Året etter 

◆ § 1: Bokmål og nynorsk er likeverdige 

kom forskrifta som slo fast at mål- 

målformer og skal vere jamstelte skriftlova 

gjeld for helseføretaka. 

språk i alle organ for stat, fylkeskommune 

– Problemet er at me har av- 

og kommune. Når privat rettssubjekt gjer 

grensa ressursar, seier Ingvar En- 

vedtak eller gjev føresegn på vegner av 

gen. 

stat, fylkeskommune eller kommune, skal 

– Me har, i samarbeid med 

det i denne samanhangen reknast for slikt 

Språkrådet, tilsynet av helseføre- 

organ. 

taka når det gjeld mållova. Men 

◆ § 2: For statstenesta gjeld dei nærmare 

reglane i §§ 3 til 11 om plikt til å nytte 

me har avgrensa med makt, og 

bokmål og nynorsk. Desse reglane gjeld 

kan i grunnen berre reagere når 

likevel ikkje 

det kjem konkrete saker, seier Engen. 

a) Stortinget, Riksrevisjonen, Stortingets 

Helseføretaka er sjølvstendige 

ombudsmann for forvaltninga og andre 

statlege organ og har sjølv an- 

organ for Stortinget, 

svaret for å fylgje mållova. Dei er 

likevel åtte av Helse- og omsorgs- 

b) internt saksarbeid og munnleg målbruk 

departementet. Som igjen er mellom 

dei departementa som er aller 

dårlegast til å nytte nynorsk. 

◆ Forskrift om helseføretak som stats- 

– Staten kan ikkje halde fram 

organ etter lov om målbruk i off entleg 

med å vise så lite respekt for eigne 

teneste: 

lover og reglar som mange statsorgan 

framleis gjer, sa kulturmi- 

◆ Helseføretak og regionale helseføretak etnister 

Valgerd Svarstad Haugland 

ter lov 15. juni 2001 nr. 93 om helseføretak 

m.m. § 2 er å rekna som « organ for stat » 

i ei pressemelding i 2001. 

etter lov 11. april 1980 nr. 5 om målbruk i 

Jo, det kan han. 

off entleg teneste § 1 og dermed som ein 


del av « statstenesta » etter § 2 første ledd i 


sistnemnde lov. 

(Fastsett av Kultur- og kyrkjedepartementet 

18. mars 2004) 

◆ I Helse Nord, Helse Sør og Helse Aust skal 

tenestemålet vere bokmål, i Helse Vest skal 

det vere nynorsk og i Helse Midt-Noreg 

er det nøytralt. Det er likevel unnatak til 

desse reglane, t.d. Helse Sunnmøre HF 

som må nytte nynorsk, og Helse Stavanger 

som er språkleg nøytral. 

5

media 

Tarjei Vågstøl 

I mars kom nyhenda om at NorDubb skal 

etablera eit studio i Volda. Dei bør få 

ordrebøkene fulle. 

Det har vore sagt at dei som vågar 

satsa i krisetider, er dei som kjem til å 

tena pengar på sikt. Ikkje veit eg om 

det stemmer, men eg vil likevel ta hatten 

av for NorDubb Studios, som no 

i mars gjekk i gang med å etablera eit 

dubbing-studio i Volda. Eg vonar verkeleg 

at dei lukkest. Vilkåra burde vera 

til stades. 

Dubba teiknefi lmar er kanskje ikkje den 

programsjangeren som har høgst prestisje. 

Likevel er det eit utruleg viktig 

programsegment for barn. Dersom vi 

ser på «kjernetida» på barnefj ernsyn, 

mellom klokka seks og halv sju på 

kvelden, er over halvparten av sendetida 

teiknefi lm: vanlegvis produsert i 

utlandet, og vanlegvis med austlandske 

bokmålsrøyster. 

I Kringkastingsringen har vi ofte spurt 

NRK kvifor det må vera slik at bjørnar, 

kongroer, bilar, båtar og menneske 

på teiknefi lmane må snakka slik. Det 

burde då vera den enklaste saka i verda 

å få desse til å snakka nynorsk og dialekt? 

NRK på si side har skulda på at 

dubbingverksemdene ikkje har vore i 

stand til å levera noko anna. Dubbingverksemdene 

har skulda på at det er 

vanskeleg å få tak i røyster. 

No fi nst det ingen orsakingar lenger. I 

Volda har NorDubb hatt over førti 

born og vaksne på opptaksprøver, og 

halde kurs for omsetjarar. Alle skjønar 

at det kjem til å vera litt innkøyringstid 

når ein skal etablera eit nytt produksjonsmiljø, 

men no byrjar iallfall infrastrukturen 

å koma på plass. 

Det er på tide. Dersom NRK Super skal 

greia kravet om å nytta minst 25 prosent 

nynorsk i sendingane sine, er det 

diverre ikkje nok med gode dokumentarhistorier 

frå Sogn og Fjordane og 

artige programvertar frå heile landet. 

Nei, vi må høyra fl eire bilar og rosa 

bjørnar snakka nynorsk og dialekt. 

Samtidig opnar denne etableringa opp for 

meir nynorsk «der det ikkje er så viktig». 

Når NRK har hatt store problem 

med å få nynorsk tale når dei har bede 

om det, er det ikkje så rart at dei kommersielle 

barnekanalane som Disney 

Channel og Cartoon Network (for å 

plukka frå kundelista til NorDubb) 

ikkje har hatt nynorsk heller. Når ein 

no kan dubba i Volda like lett som i 

Oslo, burde vegen liggja open for meir 

språkleg mangfald her òg. 

Eg ønskjer NorDubb til lukke med 

nyetableringa, og lukke til! 

6 

Ordreboka 

full 

Dubbing i nyn 

NorDubb Studios AS 

vil etablere distriktsstudio 

i Volda. Dei 

trur det fi nst ein 

marknad for nynorsk 

dubbing. 

– Jeg synes prinsesser er skikkelig 

teite! brølar Morten 

Lange på oslodialekt, og slår 

seg på brystet. Staden er Studio 

2 i kjellaren på Høgskulen i 

Volda, og det er «audition» for 

nynorsk-dubbarar. NorDubb 

Studios AS, med Lange i spissen, 

vil etablere distriktsstudio 

i Volda. No er dei på jakt 

etter nynorske røyster til to 

nye NRK-seriar. 

– Du må overdrive og bli 

ei skikkeleg klyse, seier Lange 

til Ivar Hustadnes Muren, 13, 

som står i kontrollrommet i 

radiostudioet. 

– Eg synest prinsesser er 

skikkeleg teite! prøver han seg, 

litt forsiktig, på voldadialekt. 

Kunsten å dubbe 

Over tre dagar skal i alt 40 

personar prøvast ut til ti roller. 

Ivar og klassekameraten 

Emil Lewe, 12, er to av dei. 

Dei melde seg på fordi læraren 

deira oppfordra dei til 

det. Ivar har vore i studio før, 

men då som songar, men ingen 

har dubba før. Gutane er 

litt spente, og ser blygt ned til 

å byrje med. Ivar skal i elden 

først. Han stiller seg inne i 

studioet og tek på seg høyretelefonar. 

Framfor seg har 

han manuset, ein skjerm med 

teiknefi lmen på og sjølvsagt 

ein mikrofon. Kunsten med 

dubbing er, ifølgje Lange, å 

treff e replikkane i sync, gå 

skikkeleg inn i rolla, vere fl ink 

Abelone 

Ågotnes 

Eiklid vart 

svært overraska 

over å 

få eit journaliststipend 

på 10.000 

kroner. 

Foto: Sigmund 

Krøvel-Velle/ 

Hallingdølen 

A, ikkje å i Sandnes 

Kultur- og oppvekstutvalet i Sandes 

har bestemt at gatenamn i bunden form 

skal heite «gata» og ikkje «gatå», slik mellom 

andre mållaget i Sandnes ynskte. 

Overordna reglar frå Kultur- og kyrkjedepartementet 

seier at stadnamn 

i hokjønn som ein hovudregel skal ha 

a-ending, men at det er rom for eit visst 

lokalt skjønn. Før jul 2008 bad kultursjefen 

i Sandnes bydelsutvala uttale seg om 

kva praksis ein burde å leggje seg på i 

framtida, a-ending eller å-ending, og 70 

prosent av bydelsutvala gav uttrykk for 

at dei ynskte å-ending, melder Stavanger 

Aftenblad. Sandnes Mållag har òg gjeve 

med pausar, og overdrive akkurat 

passeleg. 

– Du må leggje igjen røysta 

di, og bli Humphrey, rettleier 

Lange. 

– Om du kjem inn for seint, 

er det berre å fortsetje. 

Følgjer fi lmen 

Klokka i radiostudioet er litt 

over eitt, torsdag 19.mars. 

Medan Ivar prøver å følgje 

den engelske talen best mogleg, 

følgjer Lange med på teiknefi 

lmen og lydfi lene på dataskjermen. 

Litt tydelegare, ver klar på 

alle orda, seier Lange til Ivar. 

- Vel ... fordi ... fordi eg skal 

bli astronaut! leverer sjuandeklassingen, 

med trykk på siste 

staving. Han er byrja bli varm 

i trøya no, og vågar litt meir. 

– Veldig bra! Morten Lange 

er begeistra. 

– Du må berre stramme 

inn litt til, det blir for langt, 

oppfordrar han. 

Fri dialektbruk 

Så er Ivar ferdig, og det er 

Emil sin tur. Han har sete og 

sett spent på kameraten, og 

gliser då det er hans tur. Emil 

får prøve seg på ein vond latter. 

– Sjå på kroppsspråket til 

personen! seier Lange. Emil 

er litt for snill i stemma for 

karakteren Humphrey. Han 

får prøve seg på ein annan karakter. 

– Heiter det ikkje morosamt? 

lurar Lange på plutseleg. 

– Jo, men eg seier 

«morsomt» på dialekten min, 

forklarar Emil. 

Dubbinga er nemleg basert 

på nynorske manus, men det 

Fyrste journaliststipend 

Mållaget i Kristiansand 

har delt ut dei fyrste 

stipenda til journaliststudentar 

som nyttar 

nynorsk. 

Mållaget i Kristiansand arbeider 

for at nynorsk mål skal takast i 

bruk på så mange samfunnsarenaer 

som mogeleg. Det er svært 

få nynorskbrukande journalistar 

frå Agder. Som eit tiltak for få 

meir nynorsk i media, spesielt på 

Agder, vedtok årsmøtet i 2008 å 

opprette ei stipendordning for 

uttrykk for at dei ynskjer å-ending som 

hovudform. 

I kulturog oppvekstutvalet sitt møte 

måndag 16. mars landa likevel utvalet på 

eit vedtak om at a-ending framleis skal 

vere hovudregel, men at å-ending kan 

brukast viss det er særlege grunnar som 

talar for det. (LNK Nytt) 

journaliststudentar som ynskjer 

å nytte nynorsk i arbeidet sitt. 

Stipendet er på 10.000 kroner i 

semesteret inntil seks semester, 

og det må søkjast på nytt kvart 

semester. 

– Det kom inn seks søknader, 

og me gav tre av dei støtte, sa leiar 

i juryen, Øyvind Grov til Sørnytt 

då stipenda var klare. Dei utvalde 

er Sian Constance O`Hara, journaliststudent 

ved Høgskulen i 

Oslo, Iselin Nevestad Øvrelid, 

journaliststudent ved Høgskulen i 

Volda og Abelone Ågotnes Eiklid 

som studerer ved radio og tv-linja 


Foto: Samlaget 

orskland 

Emil Lewe, 12, 

studerer 

manuskriptet. 

et delt ut 

ved Mediehøgskulen Gimlekollen 

i Kristiansand. 

– Desse tre utmerkte seg med 

søknadene. Me har mest tru på 

at desse kjem til å nytte nynorsk 

framover og er dei som har det næraste 

tilhøvet til språket, sa Grov. 

Abelone Ågotnes Eiklid vart svært 

overraska då meldinga kom. 

– Dette er jo heilt vilt. 10 000, 

det er mykje pengar det. 

Eiklid fortalde Sørnytt at 

språkkjensla vakna då ho gjekk på 

vidaregåande. 

– Eg hadde nynorsk som hovudmål 

på grunnskulen. På vi- 

Gammal skog er best 

Fire av fem nordmenn brukar skogen 

som avkopling. Dei fl este meiner naturopplevinga 

blir best når skogen er 

gammal, melder NPK. 

– Eg er samd, seier Ragnar Hovland 

(biletet) i ein stutt kommentar. 

Ein entusiastisk Morten Lange lærer dei to sjuandeklassingane å dubbe. 

er fritt fram å bruke dialekten sin. 

Slik blir det meir naturleg, meiner 

Lange. 

Alt er mogleg 

Han seier at studioet tidlegare 

ikkje har drive med nynorsk dubbing, 

men at dei med eit distriktsstudio 

i Volda vil satse meir på 

det. 

– Eg trur det fi nst eit publikum 

som vil ha meir nynorsk-dubba 

TV og fi lm, seier han. I første omgang 

er det NRK dei produserer 

for, grunna kravet om bruk av 

nynorsk i kanalen. Men Lange ser 

for seg at dette med nynorsk dubbing 

kan utvikle seg. 

– Etterkvart som vi får oversikt 

over marknaden, kan vi heilt 

sikkert fi nne på mange spanande 

daregåande skreiv eg på bokmål. 

Det var eit tilfeldig val, mellom 

anna av di det var lite informasjon 

om at nynorsk var eit alternativ. 

Eg vart forskrekka då eg høyrde at 

det berre var ein av 700 elevar på 

skulen som skreiv nynorsk. Det 

gjorde meg meir medviten på å 

halde fram med nynorsk. Mange 

elevar var mot språket av di dei 

tykte det var vanskeleg. Det provoserte 

meg, sa Eiklid. 

Søknadsfristen for haustsemesteret 

er 1. oktober. 



Diktarvegen får skrivarhytte 

I samband med Rasmus Løland sin fødselsdag opnar 

ei ny skrivarhytte på Lindum i Suldal. Norske forfattarar 

kan søkje om å få bu gratis i hytta nokre månader 

i året. 

– I periodar der det er gjester i hovudhuset kan 

forfattaren også få ete gratis, fortel initiativtakarane 

Annfrid Halsne og Kristin Høyvik ved Lakseslottet 

prosjekt. Til dømes kunne det 

vere interessant å omsetje høyrespel 

frå bokmål til nynorsk. Det 

fi nst uendeleg med moglegheiter! 

seier han entusiastisk. 

Det har òg vore nynorsk omsetjingskurs 

i Volda for vaksne 

denne veka. Målet med det 

komande distriktsstudioet er at 

det skal bli meir variasjon i dubbinga. 

– Det er meir gøyalt å få røyster 

herifrå enn å leige inn ein 

skodespelar frå Oslo som snakkar 

skriftleg nynorsk. Brukar ein 

lokale folk, blir det meir naturleg. 

Vi vil levere god nynorsk dubbing. 

Han melder om kjempeinteresse 

for prøvene mellom sunnmøringane, 

og måtte seie nei til 

Klart statsspråk 

Prosjektet «Klart språk i staten» har 

lansert nettstaden klarsprak.no. 

Prosjektet er eit samarbeid mellom 

Direktoratet for forvaltning 

og IKT og Språkrådet. I tildelingsbrevet 

for 2008 fekk Direktoratet for 

forvaltning og IKT (Difi ) i oppdrag av 

Fornyings- og administrasjonsdepartementet 

(FAD) å «arbeide med 

enklare språk og meir tilgjengeleg 

innhald i off entlege publikasjonar 

og brev retta mot innbyggjarar (bl.a. 

saman med Språkrådet)». 

– Fleire verksemder er alt i gang 

med å betre språket, men eg vil 

at endå fl eire tek ansvar for dette 

viktige arbeidet, som fremjar demokratiet 

og skaper tillit, seier statsråd 

Heidi Grande Røys (biletet). 

nokre på grunn av at det ikkje var 

plass til fl eire. Det er ikkje tilfeldig 

at NorDubb vil etablere distriktsstudio 

nettopp i Volda: 

– Dette er jo nynorskland! Vi 

rekna med det ville vere mange interessante 

røyster her. I tillegg har 

ein høgskulen med medielinje, og 

vi har hatt eit fi nt samarbeid med 

dei så langt. 

På sunnmørsk 

Det er gått ein halv time, og Emil 

og Ivar er ferdige for denne gongen. 

Dei les inn namna sine i mikrofonen, 

og Lange lagrar lydfi - 

lene. 

– Kanskje ringjer eg dykk, 

kanskje ikkje, seier dubbingsjefen. 

Han vil uansett ta vare på 

alle røyster som har blitt prøvde 

– Vi veit at innbyggjarane vil ha 

eit enklare og meir forståeleg språk. 

Ei undersøking viser at nær 40 

prosent synest at off entlege styresmakter 

legg for lite vekt på å skrive 

forståeleg. Eg oppmodar difor alle 

statlege leiarar og kommunikasjonsmedarbeidarar 

til å ta ansvar 

for å betre språket, seier fornyingsministeren. 

– Eg oppmodar òg 

innbyggjarane til å sende inn døme 

på dårleg språk til prosjektet, og til 

å ta del i diskusjonar som fremjar eit 

klart språk. Send inn brev, skjema 

og brosjyrar som de synest er vanskelege, 

oppmodar Heidi Grande 

Røys. Direktoratet for forvaltning 

og IKT (Difi ) og Språkrådet samarbeider 

om å drive prosjektet «Klart Regjeringa.no 

språk i staten» fram til 2011. (Difi ) Foto: 

Lindum. Skrivarhytta vil vere tilgjengeleg mellom 

Rasmus Lølands fødselsdag 24. mai og dødsdagen 

hans 12. oktober. 

Hytta vart sett opp på 60-talet og det gjenstår 

enno litt fl ikking før hytta er heilt klar. 

– Vi håper at denne hytta vil vere med og gjere 

både Diktarvegen og Lølandssatsinga enno meir synleg, 

seier Halsne og Høyvik. (LNK-Nytt) 

Emil Lewe var éin av dei 40 personane som var på 

dubbing-prøve i Volda. 

ut denne veka. Passar dei ikkje til 

akkurat denne produksjonen, kan 

dei likevel vere aktuelle ved eit 

seinare høve. Både Emil og Ivar 

synest at dubbing var vanskeleg, 

men gøy. 

– Det var rart å høyre røysta 

si! bryt Emil ut. 

Ideen om Barne-TV med 

voldadialekt appellerer til dei to 

gutane: 

– Det hadde vore rart! Men det 

er mest bokmål på Barne-TV, så 

det hadde vore stilig om det kom 

meir nynorsk på skjermen. 

Kanskje blir desse guterøyster 

dei første i ei lang rekkje av nynorske 

dubbe-røyster? 

TEKST OG FOTO: 

MAREN KVAMMEHAGEN 

NORSK TIDEND NR. 2– 2009 7

8 

språk 

Ville berre ha bokmål 

Manusforfattar Ståle 

Stein Berg vart beden 

av Norsk Litteraturfestival/SigridUndsetdagane 

på Lillehammer 

om å setje om ein tekst 

til programbladet til 

bokmål. 

Berg skulle skrive ei innleiing til 

programmet om eit fi lmprogram 

som han har sett saman. Då han 

leverte teksten, fekk han melding 

om at den måtte vere på bokmål. 

Berg sette då teksten om til bokmål. 

– Det er pussig og svært overraskande 

at ein litteraturfestival 

ikkje vil ha nynorsk i programheftet, 

sa Berg til Bergens Tidende, 

som hadde teke tak i saka. 

Etter at avisa tok kontakt med 

festivalen, snudde festivalen. 

– Det var ein glipp og me seier 

oss leie om Berg føler seg diskriminert. 

Me kjem aldri meir til å 

be nokon setje om frå nynorsk til 

bokmål, seier kunstnarisk rådgjevar 

Endre Ruset til avisa. 

Festivalen kallar seg språkleg 

nøytral, og både medarbeidarar 

og andre som skriv for festivalen 

kan få bruke kva språk dei 

vil. Grunnen til at det har vore 

forsvinnande lite nynorsk tekst 

i programmet deira dei siste åra, 

er rett og slett at det ikkje har 

vore nokon som har skrive på nynorsk. 

– Vi i administrasjonen skriv 

vanlegvis på bokmål. Alle vi fi re 

har hatt bokmål som hovudmål. 

Om me får ein tilsett som har 

nynorsk som hovudmål, reknar 

eg med at han vil bruke nynorsk, 

seier festivalsjef Randi Skeie. 

– Er det naturleg at festivalen 

tek omsyn til dei forfattarane som 

vitjar festivalen, og som nyttar 

nynorsk, ved til dømes å nytte nynorsk 

i omtalen av dei? 

– Eg trur vi held fram som no. 

– Har festivalen ein offi siell 

språkpolitikk? 

– Det står ingen ting i vedtektene 

til festivalen om det språkpolitiske. 

Eg har vore festivalsjef 

sidan hausten 2006 og praksis i 

mi tid har vore språknøytralitet. 

Og praksis har vore at vi har hatt 

svært mange nynorskforfattarar 

på festivalen, seier Skeie. 

Ny sjef i Allkunne 

Eirik Helleve har teke 

over som dagleg leiar i 

oppslagsverket Allkunne.no. 

Fyrste målet er å 

gjere det meir kjend. 

Allkunne AS er ått av Det Norske 

Samlaget og Nynorsk kultursentrum 

og skal etablere ein allmenn 

digital kunnskapsbase på nynorsk. 

Kunnskapsbasen skal fyrst 

dekkje tema som er relevante for 

målrørsla, slik som dei nynorske 

heltane, nynorske aviser og nynorske 

kommunar. 

– Målet er likevel at me skal bli 

eit fullgodt nynorsk leksikon på 

nett. Store norsk leksikon er det 

største og beste norske digitale 

oppslagsverket. Difor er det langsiktige 

målet frå Allkunne å bli 

eit minst like godt oppslagsverk, 

seier Eirik Helleve. 

– Ikkje minst er det viktig at 

skuleelevar fi nn informasjon på 

nynorsk. Om det berre er oppslagsverk 

på bokmål, blir det ofte 

ei dårleg ord-for-ord omsetjing, 

eller så klypper dei berre bokmålsteksten 

rett inn. 

Han byrja i jobben 1. april, og 

ei av dei viktigaste oppgåvene i 

starten bli å fi nne dugande skribentar. 

– Det er ikkje så mange som 

kjenner til oss enno, så i byrjinga 

blir det nok ein del reising for å 

for å fi nne folk som kan skrive for 

oss, seier Helleve. 

Artiklane er på anten 1000 eller 

4000 teikn, og før publisering 

blir dei godkjende av redaksjonen, 

der Ottar Grepstad er hovudredaktør. 

Til skilnad frå t.d. 

Wikipedia får artikkelforfattarane 

løn. Ein førebels versjon av 

oppslagsverket blir lagd ut i løpet 

av våren. Hovudlanseringa blir 

tidleg i haust. 

MAGNUS BERNHARDSEN 

magnus.bernhardsen@nm.no 

Dei nynorske festspela på 14 språk 

Over 50 arrangement på 20 scener siste veka i juni. 

Anna Gavalda-omsetjaren Tove Bakke er festspeldiktar, 

og ho pregar programmet saman med nærmare 20 andre 

forfattarar og omsetjarar. 

Arve Henriksen, Aasmund Nordstoga, Side Brok 

og Tabanka Crew er blant dei mange musikarane som 

skal fylle festspeldøgna med rytmar frå så vel Afrika og 

Tine 

spelar 

høgt 

Tine BA sit på ei 

landsdekkjande undersøking 

der så 

mange som ti prosent 

av kundane deira seier 

at dei meir eller mindre 

vil slutte å kjøpe 

mjølka deira om dei 

kuttar ut nynorsk på 

kartongane sine. 

– Konsernet skyv marknadsavdelinga 

framfor seg og skuldar 

på økonomi og omsyn til forbrukarane, 

medan dei driv med 

rein språkpolitikk, seier Hege 

Myklebust, leiar i Noregs Mållag. 

Tine BA tok kontakt med 

Noregs Mållag i haust for å 

drøfte språkbruken på mjølkekartongane. 

Dei skreiv mellom 

anna: «Det er bare TINE som 

praktiserer to målformer på 

melkekartongene i dag. Det er 

liten tvil om at kun bokmål vil 

bidra til at vi fremstår atskillig 

mer enhetlig […]» 

Mållaget møtte marknadsavdelinga 

i Tine i januar og vart 

orientert om ei undersøking 

dei hadde gjort om språket på 

mjølkekartongane. Dei meinte 

undersøkinga viste at få bryr 

seg. Marknadsavdelinga signaliserte 

trong for eff ektivisering, 

og dei fekk ei rekkje innspel frå 

Karibia som USA og Nordvestlandet. 

Festspela blir arrangerte i Volda og Ørsta frå 24. til 

28. juni. Temaet er ”Med andre ord”, og det er første 

gongen ein festival har ein omsetjar som festspeldiktar. 

– Mykje er på plass, men vi arbeider med fl eire programinnslag 

som blir avklara i vekene frametter, seier 

programansvarleg Åshild Widerøe. 

Frå omsetjarar, forfattarar og songarar får publikum 

Mållaget til moglege gode løysingar 

som ville ta omsyn til 

innsparingsbehovet. 

Vil kjøpe mindre 

I den landsdekkjande undersøkinga 

var det 5–10 prosent av 

forbrukarane som sa at dei ville 

kjøpe mindre mjølk frå Tine 

dersom nynorsken forsvann. 

Marknadsundersøkinga viste 

at eit stort fl eirtal ikkje synest 

språket på mjølkekartongane 

er viktig, men at det er viktigare 

for langt fl eire nynorskbrukarar 

enn bokmålsbrukarar. 

Undersøkinga viste også at 

språk ikkje styrer kva mjølkekartong 

folk vel på butikken. 

Dei plukkar mjølka ut frå vane 

og attkjenning av symbol og 

farge. Tine konkluderte like fullt 

med at nynorsk i logoen må 

bort fordi «dei må vege mange 

omsyn opp mot kvarandre, ikkje 

minst forbrukaromsyn». 

– Det er som om Tine BA 

ikkje lit på si eiga undersøking. 

Den økonomiske innsparinga 

var på plass før logoen forsvann. 

Dei tener ikkje ei einaste krone 

på å gøyme nynorsken vekk. 

Likevel gamblar dei med truskapen 

til opp til 10 prosent av 

kundane sine. Om konkurrentar 

til Tine vil kapre større marknadsdelar, 

er det gode tider for 

det no, seier Hege Myklebust. 

Avgjerda teken 

For etter nokre veker vart saka 

lagd på is. Tine melde at dette 

ikkje kom til å verte handsama 

i vår likevel. I slutten av februar 

inviterte overraskande Tine til 

nytt møte for å orientere Mållaget 

om den løysinga som alt var 

vedteken i konsernet. Løysinga 

deira var at all kulturmjølk skal 

vere på nynorsk, 1/8 av alle 

søtmjølkskartongane skal ha 

nynorsk tekst på den eine sida, 

men logoen på søtmjølka skal 

heile tida vere TineMelk, anten 

teksten elles er på nynorsk eller 

bokmål. 

Bryt med tradisjonar 

– Tine BA har konstruert ein 

språkpolitikk for mjølkekartongane 

der dei utetter kan 

slå seg på brystet og hevde at 

det er nynorsk på fl eire kar- 


høyre tekstar på minst 14 språk – bokmål, dansk, 

engelsk, fransk, islandsk, kiswahili, nynorsk, japansk, 

kreolsk, lingala, mandarin, patois, spansk 

og zulu. 

Den franske forfattaren Marie Désplechin, 

den engelske forfattaren Ian Samson og den 

kinesiske omsetjaren Shi Quine kjem alle til Dei 

nynorske festspela. I alt står meir enn 20 forfat- 

Jordbær med mjølk smakar mykje betre enn jordbær med melk. Foto: Åsta Skjervøy 

tongar. Det hjelper berre så lite 

når dei degraderer han til éi av 

sidene. Det einaste dei tilfredsstiller, 

er deira eigne idear om at 

bokmålsfolk kanskje vil mislike 

å få nynorsklogoen på frukostbordet 

ein gong i mellom, hevdar 

Myklebust. 

– Tine BA seier at det no vil 

verte meir nynorsk på mjølkekartongane, 

men det kjem an på 

auga som ser. Det vil vere fl eire 

kartongar som har nynorsk tekst, 

men det vil altså bli umogleg å 

kjøpe TineMjølk. Det er overraskande 

at Tine med sine tradisjonar 

og med sin særeigne eigarstruktur 

ikkje tek meir omsyn til 

at me har to offi sielle målformer 

her i landet, avsluttar Hege Myklebust. 

Konsernleiinga i Tine BA godkjende 

den nye ordninga på eit 

styremøte i slutten av mars. 

GRO MORKEN ENDRESEN 

gro.morken@nm.no 


tarar og omsetjarar på programmet. Ivar Aasentunet 

er hovudarenaen, men over 20 scener blir 

tekne i bruk for å avvikle meir enn 50 arrangement 

med eit samla budsjett på 1,8 millionar kr. 

Reidar Sandel, leiar i fi nanskomiteen på 

Stortinget, opnar Dei nynorske festspela, som 

blir avslutta med stemnetale av Gunhild Berge 

Stang, leiar i Noregs Ungdomslag. 

Det D er bare TINE som praktiserer to målformer på melkekartongene 

t i dag. Det er liten tvil om at kun bokmål vil bidra til at 

vi v fremstår atskillig mer enhetlig […] 

Teatret må pusse opp 

Det Norske Teatret (biletet) må 

pusse opp for om lag 250 millionar 

dei neste tjue åra. Grunnen er eit etterslep 

av manglande vedlikehald. 

– Problemet er at ein ikkje tenkte 

nok på dette i starten, seier Astrid 

Rødsand, direktør ved teatret. 

– Huset vart opna i 1985, så det 

er lenge sidan det var nytt. Mykje av 

utstyret er slite ut, og det har blitt 

slite ut om lag samstundes. Difor 

har det hopa seg opp utgifter og utfordringar 

som må løysast. 

Teatret har alt brukt om lag 

50 millionar kroner på oppussing 

og vedlikehald dei siste åtte åra. 

Rødsand understrekar kor viktig 

det er å tenkje i eit langt perspektiv. 

– Grunnen til at me snakkar 

Foto: Tove K. Breistein 

om tjue år, er at me ser for oss ein 

syklus for vedlikehaldet. Slik kan 

ein sleppe å kome i den situasjonen 

som me er i no fl eire gonger, seier 

Rødsand. 

Oppussinga skal fi nansierast 

delvis ved lån og tilskot, men det 

har vore naudsynt å sjå på korleis 

ein kan eff ektivisere drifta. Dei siste 

to åra har teatret hatt underskot 

på drifta. Grunnen til underskotet 

er ikkje sviktande billettsal, men at 

kostnadsnivået ved teatret er for 

høgt. Styret har difor sett ned ei arbeidsgruppe 

som skal sjå på korleis 

ein kan kutte utgiftene. Innstillinga 

skal vere klar i løpet av april. 



Foto: Wikimedia 

Anna Gavalda-omsetjaren Tove Bakke er festspeldiktar, 

og ho pregar programmet saman 

med andre forfattarar og omsetjarar. 

9

Det er nokre år sidan den 

førre plata til Side Brok kom. I 

mellomtida har Runar Gudnason 

sprunge rundt i klasserom 

og snakka om Aasen. 

Gudnason, aka Torstein Hyl III, er komen 

i siget og vik ikkje unna for å fyre av 

ein brannfakkel eller to. Me sit i studioet 

til Side Brok aust i Oslo, drikk pulverkaffi 

mellom ulike instrument og skal snakke 

om den nye plata. 

– Eg trur at ei plate av Side Brok eller 

Vassendgutane har ti gonger så stor eff ekt 

som ein kampanje frå Mållaget. Eg er ikkje 

interessert i noka nynorskmisjonering, 

seier han. 

Ein viss autoritet 

Så kan ein spørje seg om dette er ein brannfakkel 

eller om det ikkje berre er slikt snakk 

som den typiske nynorskbrukaren lirer av 

seg, ho som ikkje vil organisere seg og som 

berre bruker nynorsk av di det er naturleg 

for henne. 

Haka er at Gudnason snakkar med 

ein viss autoritet. Ein ting er at han er frå 

Hovdebygda, har bilete av Ivar Aasenskulpturen 

på eit av plateomslaga sine 

og har vore omvisar i Aasen-tunet før 

Sverre Fehn hadde sett ein strek på papiret. 

Men Gudnason har dei siste åra vitja ein 

stad mellom hundre og hundre og femti 

skuleklassar med Det undrande språket, eit 

prosjekt sett i gang av Nynorsk Kultursentrum 

og fi nansiert av Den kulturelle skulesekken. 

Så mange skulebesøk fører Gudnason 

langt opp på tabellen for fl est målferder. Etter 

han har halde opplegget sitt på skulane, 

går ungdommane inn på YouTube og skriv 

«Han va på vår skule i dag!» Eit visst inntrykk 

må han då ha gjeve. 

– Eg gjekk inn i det med blanda kjensler. 

Eg var heller ikkje interessert i noko «Tal 

dialekt, skriv nynorsk»-opplegg. Med all 

respekt for mållaget, så har eg ikkje noko 

tru på desse kampanjane. Eg trur at ei plate 

av Side Brok eller Vassendgutane har ti 

gonger så stor eff ekt. For dei syner at språket 

kan brukast, det kan brukast i kvardagen 

og ein gjer ikkje noko nummer ut av 

det. Eg held ikkje på med «nynorsk rap» 

eller «dialektrap». Me speler musikk med 

norske tekstar, og språket mitt fungerer like 

godt som andre. 

– Kvifor gjorde du det då? 

– Det som motiverer meg, er å gjere born 

10 

musikk 

VENTETIDA 

ER OVER 

Foto: Erik Aavatsmark 

SIDE BROK 

◆ Hip-hop band frå Hovdebygda 

◆ Aktuell med ny plate. Ekte Menn 

er i sal 27. april 

◆ Gruppa har fi re faste medlemer: 

Sjef R, Skatebård og Torstein Hyl III 

og Odd G 

◆ Har tidlegare gjeve ut Side Brok EP 

(2002), Høge Brelle LP (2004), 

Side Brooklyn EP (2005), Kar me kjøme frå 

LP (2006) 

◆ Turid Rogne Filmen lagar no ein dokumentarfi 

lm om gruppa med arbeidstittelen 

«Heimegutar» 

og unge medvitne på språk. Ungar har eit veldig 

kreativt språk og ein skal vere varsam med 

å blande seg for mykje inn i det. Det er ein fryd 

å sjå korleis dei nyttar språket. Men ein kan 

forklare dei at det er skilnad på skrift- og talespråk, 

ein kan fortelje dei om dialektar og om 

kva dei kan ha å seie for identitet og slike ting. 

Få dei til å tenkje sjølve og refl ektere. Og eg ser 

at dei undrar seg, eg ser det knakar oppe i hovuda 

deira og om dei ikkje har fått med seg alt 

me har snakka om, så har det sett i gang nokre 

tankar og det er det viktigaste. Difor tykkjer 

eg det har vore vellukka, seier Gudnason. 

Ferdig med Hovdebygda 

Men det var ikkje det me skulle snakke om. 

For tre år sidan gav Side Brok ut plata Kar 

Me Kjøme Frå. Den var meir alvorleg enn 

gjennombrotsplata, den var eit forsøk på 

gjere noko anna og ei plate som dei freista å 

halde skjult og «det lukkast me ganske godt 

med». Eigentleg er det fem år sidan dei 

Fleirtal for ny folkemusikkorganisasjon 

På årsmøtet i Norsk Folkemusikk- og Danselag nyleg vart det fl eirtal for styret sitt framlegg om å 

arbeide for å etablere ein ny felles organisasjon for folkemusikk og dans i Noreg. 

Det var 17 som røysta for og 9 som røysta mot. – Styret er glade for at årsmøtet har gjeve 

oss mandat til vidare arbeid i retninga me har starta på, og no ser me fram til å koma i gang 

med arbeidet med framlegg til strukturar, vedtekter og føremål for ein ny organisasjon, seier 

styreleiar Åshild Vetrhus i ei pressemelding. Åshild Vetrhus vart attvald som leiar, og med seg i 

styret har ho Åse Teigland, Anders Buen, Arnfi nn Bjerkestrand og Tellef Kvifte. (©NPK) 

sist gav ut ei langspelplate. «Høge Brelle» 

sette Side Brok på kartet og etablerte ein 

fanskare som tolmodig har venta på nytt 

materiale. 

– Eg veit ikkje kor mykje eg har lyst til å 

seie om kva plata handlar om. På den eine 

sida har eg gjort meg opp nokre tankar om 

kva ho handlar om som eg eventuelt kan 

dytte på folk. På den andre sida kan eg spele 

ei anna rolle der eg seier at «nei, plata den 

talar for seg sjølv». 

– Men du tek utgangspunkt i deg sjølv? 

– Det er jo eg som skriv tekstane. Denne 

gongen hadde eg lyst til å bevege meg vekk 

frå Hovdebygda. Ho er så godt som ikkjeeksisterande 

på den nye plata. Men uansett 

om ho handlar om Hovdebygda eller 36 og 

eit halvtårskrisa, så handlar det om meg 

sjølv. Sjølv dei mest absurde Torstein Hyltekstane 

kjem jo ut av meg sjølv, og er i utgangs 

like personlege som alle dei andre. 

– Det hender kan hender ikkje så mykje 

i Hovdebygda lenger. Det er jo ikkje akkurat 

Bronx heller. 

– Det hender like mykje der som det 

gjer i Bronx. Ein kjem jo frå den plassen ein 

kjem frå, med alt det inneber. Det handlar 

meir om at eg ynskjer å utfordre meg sjølv 

som tekstforfattar, anten på innhaldssida 

eller på formsida. Det er tre tema på den 

plata som eg kjem innom, og eitt av dei er 

t.d. korleis det går an å halde på med rap 

når ein er så gamal som meg. Korleis kan 

ein forsvare å halde på med noko som 

mange ser på som barnsleg? Det å aldri ha 

hatt ein skikkeleg jobb og slike ting. 

– Er du den eldste rapparen i Noreg? 

– Eg veit ikkje om Tommy Tee reknar 

seg som rappar eller produsent, men det er 

vel eg og han som er i det sjiktet. Trur han 

er ein månad eldre enn meg. 

Dialektrap 

Saman med Tungtvann, Onkel P og Jaa9 

utfordra Side Brok hegemoniet som Oslo 

hadde på rap og hip-hop. Dei kom frå distriktet 

og gjorde eit poeng av det. Dei etablerte 

sjangeren dialektrap. 

– Akkurat det har roa seg, det har vorte 

meir naturleg, seier Gudnason. 

– Det er nokre som vel engelsk, men det 

er ikkje lenger noko nytt at folk rappar på 

norsk. Dei fl este som byrjar å rappe no, gjer 

det nok på norsk. Eg tykkjer eigentleg at det 

ikkje er eit tema lenger. 

– Grunnen til eg spør er at det ein ser 

ei utvikling innan rocken der mange av dei 

banda som gjer det bra syng på norsk. 

– Jon Olav Nilsen og gjengen og Fjorden 

Baby! har jo sjølve sagt i intervju at dei er 

inspirert av rapmusikk og er i same gjengen 

som Lars Vaular, som rappar på norsk. 

Desse rockarane har jo høyrt norsk rap 


Suksess for godnattbok 

Barneboka Godnattboka – nynorske forteljingar, som 

kom ut på Skald forlag i 2007, er seld i over 5000 eksemplar 

og blir no trykt i tredje opplag. Godnattboka er 

den første i sitt slag og inneheld 22 nyskrivne forteljingar 

på nynorsk av kjende og ukjende forfattarar. 

– Eg sakna ei slik høgtlesebok på nynorsk, og etter 

at boka kom ut, fekk vi mykje positiv respons, fortel 

forlagsredaktør Simone Stibbe. I tillegg til strålande 

kritikkar, vart boka heidra med Nynorsk barnelitteraturpris 

av Noregs Mållag. I fj or haust kom boka også 

som lydbok lesen av Arnhild Litlerè og Anderz Eide. No 

jobbar forlaget med ein oppfølgjar som skal koma ut 

til hausten. 

– Det blir noko nytt og overraskande denne gongen 

også, seier Simone Stibbe. (©NPK) 

I KVARDAGEN: – Eg trur at ei plate av Side Brok eller Vassendgutane har ti gonger så stor eff ekt som mållagskampanjane. For dei syner at språket 

kan brukast i kvardagen, og ein gjer ikkje noko nummer ut av det, seier Rundar Gudnason. Foto: Side Brok 

lenge, det er ikkje noko nytt, det er blitt ein 

vane. På same måte får ein fram nye rapparar 

som har høyrt mykje på norsk rap, som 

har lært av det og ikkje ser på det som anna 

enn musikk med bra tekstar. Ein annan ting 

er at desse rockebanda gjer det på dialekt. 

Innan rock har jo døme på at ein syng på 

skriftspråk, anten nynorsk eller bokmål. 

Det kunne aldri ha skjedd innan rapmusikk. 

Det er i større grad ein munnleg og 

personleg uttrykksform, så må du bruke 

det språket du har. 

To prisar til Samlaget 

Stein Erik Lunde og Øyvind Torseter 

(ill.) har fått Kultur- og kyrkjedepartementet 

sin pris for barne- og ungdomslitteratur 

2008 med boka Eg kan 

ikkje sove no. Kari Stai fekk debutantprisen 

for Jakob og Neikob. 

(Samlaget) 

– Men eg kjenner jo meg igjen i ein engelskspråkleg 

tekst òg? 

– Alle som høyrer på musikk vil leite etter 

noko dei kjenner seg att i. Eg trur dialekt 

gjev eit ekstra bonus, eit ekstra steg nærare 

noko du kjenner. Det er difor me alltid vil 

vere større på Vestlandet enn på Austlandet. 

Den nye rocken? 

– Blir rap den nye rocken, der ein held på 

med noko som i utgangspunktet var ei ungdomsgreie, 

når ein er femti? 

–Nei, eg det trur ikkje han blir. Rocken 

har nemleg synt seg å vere irriterande 

levedyktig. Ein har framleis eit koppel av 

musikkjournalistar i Noreg som tviheld 

på Bob Dylan, Nick Cave og Bruce Springsteen. 

Det er fasinerande korleis dei nye 

journalistane fort får den same respekten 

for desse rockeheltane. Samstundes ser ein 

at dei unge, og då særleg ut i distrikta, gjer 

det same. Treff eg unge folk i Sogn og Fjordane 

som held på med musikk, så er det 

ikkje hip-hop som er greia. Dei speler Metallica, 

Deep Purple og Led Zeppelin. Det 

syner kor levedyktig rock som sjanger er. 

Hip-hop er ei ny åre i ungdomsmusikken, 

men den kan aldri bli den fyrste ungdomsmusikken 

slik rock var. 

Gjere det til ditt eige 

– Då må ein vel håpe på ein generasjon ungar 

som har veks opp med foreldre som høyrer 

på hip-hop og ikkje berre rock. 

– Ja, men samstundes er hip-hop ein 

meir postmoderne sjanger enn det rock er. 

Ein blandar og refererer, den er proppfull 

av intertekstualitet. Den bygde i utgangspunktet 

på gjenbruk og resirkulering gjennom 

sampling. Ein kunne jo basere heile 

songar på ein rockelåt, eller ein opera eller 

ein countrysong. Det handlar om å ha eit 

utgangspunkt og gjere det betre, gjere det 

tøft og ikkje minst: gjere det til ditt eige. 

Dette er sjølve basen i hip-hop-kulturen. 

Men dette har forsvunne meir og meir, 

hip-hopen har blitt meir og meir konform. 

Ungdom som høyrer på det i no, likar ikkje 

automatisk det eg høyer på. Dei vil seie at 

det ikkje er reint nok, eller at det ikkje er 

ekte. For dei har hip-hop blitt noko smalare, 

ein klårare defi nert sjanger og buksene 

skal vere enormt store. Eg har ikkje noko 

problem med dette, det er deira greie. Dei 

skal då ha like stor rett til å defi nere sin kultur 

som eg defi nerer min. 




12 

kleiva 

Anna Kleiva 

Your letters they all say that you’re beside 

me now (then why do I feel alone) 

Eg har lese mykje om gamle dagar i det siste. 

Gamle dagar forstått som ca 1950-talet 

og bakover – men eg meiner uansett 

verkeleg gamle dagar. Antikken, mellomalderen 

og så vidare, slik det gjerne er når 

ein studerer humanistiske fag. I denne 

leseprosessen, full av gammal litteratur, 

gammal teori, ny teori om gammal litteratur, 

har eg merka eit visst reaksjonsmønster 

hos meg sjølv. Visse ord som får 

meg til å vri meg rastlaust på stolen. 

Ein ting er at litteraturteori endeleg har 

begynt å inspirere meg (dette er eg svært 

stolt av, eg seier høgtideleg til meg sjølv at 

kanskje det har med alder å gjere, for tidlegare 

vart eg berre aggressiv og litt redd 

av slike tekster). Men det var ikkje det eg 

ville skrive om, eg ville skrive om min nye 

reaksjon på ordet «brev». Det er eit ord 

som dukkar opp relativt ofte i litteratur 

om/frå gamle dagar; dei dreiv jo mykje 

med slikt, kommuniserte utan telefonliner, 

mobildekning, internett-tilgang. Og 

det er kanskje det ordet som minner meg 

aller mest på at vi snart har levd gjennom 

dei første tiåret av 2000-talet. Eller om at 

eg sjølv har funnest i denne verda ei god 

stund no. 

Eg pla skrive masse brev då eg var lita. Eg 

kunne alltid velje mellom minst fem 

ulike brevpostar (eit ord som i seg sjølv 

har blitt så framandt for meg, at eg ein 

augneblink lurer på om eg ikkje fann det 

opp akkurat no), og la mottekne brev i 

ei gammal sko-øskje etter eg hadde lese 

dei. (Systematisert, først etter avsendar, 

så dato.) Dette var på nittitalet. No er det 

eitt år til vi kan begynne å seie tjue-ti 

(2010), og eg har heilt gløymt korleis 

ein gjer dette med brev. 

Det er jo ein heilt eigen skrivemåte, det 

merkar eg med ein gong eg set 

med ned framfor pulten, etter å 

ha komme over ein eller annan 

referanse til brevskriving i pensumlitteraturen, 

og skal fortelje om livet 

mitt. (På kladdebokpapir denne gongen, 

eg har ikkje brevpostar lengre.) Ein skrivemåte 

som, rart som det enn høyrest ut, 

liksom har blitt verande i brevformatet. 

Han har ikkje følgt med over i e-postformatet, 

sms-formatet; skrivemåten i brevet 

mitt til ho som bur langt der borte i 

New York, liknar meir på den i dei gamle 

breva eg har på pensum. Utgreiande, 

høgtideleg, kanskje med ein dråpe vatn 

over hovudet; for ein blir meir ambisiøs i 

brevskrivinga enn i dei andre formata. 

Og språket er annleis. Det er som om tidsaspektet 

ved brevprosessen snik seg 

inn i formuleringane; for først skal jo 

brevet bli skrive, så frankert og putta 

i ei postkasse, så frakta av posten, så 

opna og lese. Ein kan ikkje berre taste 

inn korte setningar i små bokstavar og 

trykke «send». Og på den måten er det 

kanskje fi nt å skrive eit brev innimellom. 

På same måte som eg trur språket 

mitt har godt av den fl åsete e-postmåten 

å formulere seg på, har det godt 

av dei meir høgtidelege (men uakademiske) 

setningane frå brevskrivinga. 

I mi verd skal tjue-ti også vere eit år 

for å hevde nærleik via penn og papir. 

Illustrasjonsfoto: Stock.Xchng 

o kan innrømma 

det no. Det var 

ikkje ei oppgåve 

som var lett å ta 

på seg då ho vart 

spurd. Ho måtte 

gå fl eire rundar 

med seg sjølv for å 

fi nna ut om dette var noko 

ho kunne gjera. Oppdraget 

som leiar i Noregs Mållag var 

heller ikkje noko ho såg veldig 

fram til då ho gjekk på. Men 

Hege Myklebust har brukt ein 

svært stor del av det vaksne 

livet sitt til å arbeida for nynorsk, 

så då tobarnsmora frå 

Stord vart beden om å ta på 

seg det øvste vervet i rørsla, 

kunne ho ikkje seia nei. 

– Det gjekk betre en eg 

trudde, og det vart kjekt 

på ein annan måte enn eg 

hadde venta, seier ho. 

Nynorsk i Elle 

Etter tre år takkar ho for seg 

som øvste leiar for organisasjonens 

øvste leiar. Norsk 

Tidend har bede henne om å 

oppsummera leiarperioden 

sin. 

– Eg har sett stor pris 

på å få representera Mållaget 

overfor andre organisasjonar 

og kontaktar som vi 

har hatt. I tillegg har eg sett 

stor pris på å få reisa rundt 

til alle lokallaga våre, seier 

ho. 

målpraten 

I mål 

Etter tre år takkar Hege Myklebust 

for seg som leiar. 

– Kva har vore den største 

sigeren for rørsla i dei åra du 

har vore leiar? 

– Det er vanskeleg å trekkja 

fram ein ting som var ein 

ein stor siger. Men må seia 

eg var veldig nøgd med nynorskartiklane 

i Elle. Det var 

ein barriere som vart broten. 

På eit seminar arrangert av 

Kringkastingsringen vinteren 

2007, vart Elle-redaktør 

og sogning Signy Fardal 

konfrontert med at Elle og 

andre dameblad stengjer 

ute nynorsken frå blada sine. 

Fardal erklærte friskt at det 

ville ho ikkje ha på seg, og 

lova å følgja opp med artiklar 

på nynorsk i Elle. Våren 

2007 kunne lesarane lesa 

hårstylingtips og intervju 

med Jessica Simpson i Elle 

på nynorsk. Alt saman omsett 

av Hege Myklebust. 

– Det har vel kanskje ikkje 

sett varige spor, men det 

viktigaste var å visa at det 

går, seier Hege. 

Det som kanskje har vore 

den store sigeren har samtidig 

vore eit stort tap. Det 

handlar om nynorsk i næringslivet. 

Mjølk og melk 

Akkurat då det byrja gå så 

bra for nynorsk i næringslivet, 

var det nokon som måtte 

snu om på det heile. Røyrleg- 

2500 250 språk kan forsvinna 

SN sitt 

kulturorgan Unesco varslar at 2500 språk står i fare for 

å forsvinne. forsvi I løpet av dei tre siste generasjonane har 200 språk 

forsvunne. forsvun I dag er om lag 200 språk som berre ti personar 

har har som 

morsmål. Eitt av dei er livisk, som er morsmål for ein 

einaste person i Latvia. Språka forsvinn på grunn av krig og 

utdriving utdrivi av folk, og innvandrarane oppmodar ungane sine til å 

lære språket sp i det nye heimlandet. 

gjarar, butikkar og snikkarar 

på Vestlandet tok i aukande 

grad nynorsken i bruk. Ikea 

og bokstavkjeks køyrde 

reklamar på nynorsk. Det 

kunne sjå ut til at nynorsken 

var på veg inn i ein ny æra, 

ein æra der marknadsføring 

på nynorsk ikkje lenger var 

uvanleg , sært eller noko for 

dei spesielt interesserte, men 

noko heilt daglegdags. Men 

så bestemte Tine seg for at 

no fekk det vera nok. Ikkje 

meir mjølk. Berre melk. 

– Det var svært skuffande 

av Tine. Dei fører ein 

svært gamaldags språkpolitikk, 

seier Hege. 

– Elles er eg svært nøgd 

med at det såkalla sidemålsforsøket 

i Oslo ikkje vart 

ført vidare, og med at vi fekk 

gjennomslag for fl eire av sakene 

som er viktige for oss 

i stortingsmeldinga Mål og 

Meining. Her vert det slått 

fast at alle skal læra nynorsk, 

og at nynorsk må diskriminerast 

positivt, seier ho. 

Hege vart vald til leiar i 

2006, midt i hundreårsjubileet, 

då rørsla feira seg sjølv 

med jubel og festivitas. Ho 

hadde alt mange års fartstid 

i rørsla. I 1994, midt under 

EU-striden vart ho verva til 

studentmållaget i Bergen. 

Heimefrå, frå Stord, var 

ho vand med at nynorsken 

berre var der, som noko heilt 

naturleg og sjølvsagt. Slik 

var det ikkje i Bergen. Her 

var nynorsken noko annleis, 

uvanleg og noko som det var 

svært vanskeleg å ta omsyn 

til. Noko måtte gjerast. Hege 

vart med i studentmållaget 

i Bergen. Sidan har ho hatt 

både store og små verv innanfor 

rørsla. 

Læremiddelsaka 

– Kva er du mest skuff a 

over? 

– At der vi ikkje er komne 

nærare ei løysing på læremiddelspørsmålet. 

Med den 

regjeringa vi har burde vi ha 

kome lenger. Vi opplevde 

å få svært lite respons då vi 

tok opp at nynorskbøkene 

ikkje låg føre til skulestart då 

Øystein Djupedal var kunnskapsminister. 

Det er annleis 

med Solhjell, men samtidig 

skulle vi ønskt at han hadde 

vist meir musklar. 

Vinteren 2007 arrangerte 

Mållaget ei høyring om 

læremiddelsituasjonen på 

Stortinget. Her møtte politikarar, 

skulelevar, lærarar, 

foreldre. Alle kunne fortelja 

om det same. Skulebøkene 

på nynorsk er ikkje ferdige i 

tide til skulestart. Og det får 

konsekvensar. Nynorsken 

vert marginalisert. 

– Korleis har det vore for 


Atlas over truga språk 

Unesco har laga digitalt atlas som syner kor i 

verda ein fi nn språk som er utryddingstruga. 

Det interaktive atlaset er ei oppdatert og digitalisert 

utgåve av papiratlaset som UNESCO 

har hatt sidan 1996. I Noreg og området kring 

Noreg fi nn ein seks språk som er i fare: Fem 

samiske språk og jiddisk. (LNK Nytt) 

deg å bu på Stord, medan 

skrivarstova er plassert i 

Oslo? 

– Noregs Mållag har 

ei god skrivarstove, som 

både er stabil og som kjenner 

organisasjonen godt. 

Eg skal ikkje leggja skjul 

på at det har vore ei utfordring 

å bu ein annan plass. 

Eg har ofte hatt dårleg 

samvit fordi eg har tenkt 

at eg kunne ha gjort meir, 

og at arbeidet kunne ha 

vore drive meir eff ektivt 

om eg også hadde budd i 

Oslo. Samtidig meiner eg 

at NM er ein type organisasjon 

som burde leggja til 

rette for at leiaren kan bu 

ein annan plass enn i hovudstaden, 

seier Hege. 

Nye alliansar 

– Kva råd vil du gje til det 

nye styret? 

– Valet no til hausten 

vert svært viktig. I dag har 

Norli legg ned butikkar 

Bokhandlarkjeda Norli legg i år ned ti butikkar 

og fj ernar 120 årsverk. For berre to 

år sidan meinte Norli det var grunnlag for 

vekst og utvikling, og ekspanderte kraftig 

med fl eire nye butikkar. Den venta utviklinga 

i 2008 slo likevel ikkje til. I tillegg har 

endringar innan skulebokmarknaden frå 

– Det gjekk betre enn eg trudde, og det vart kjekt på ein annan måte enn eg hadde venta, seier Hege Myklebust, som gjev seg 

etter tre år som leiar i Noregs Mållag. Foto: Hege Lothe 

vi ei regjering som har ein 

nynorskpolitikk som har 

som mål at språket skal 

leva og ha framgang. Til 

hausten risikerer vi å få 

to parti i regjering som 

ikkje stør nynorsk. Det er 

svært viktig å byggja alliansar 

med nynorskbrukarane 

i Framstegspartiet 

og Høgre, slik at dei kan ta 

den kampen internt. 

Hege er også svært oppteken 

av at Noregs Mållag 

butikkomsetning til anbodsutsetjing ført til 

monaleg lågare omsetnad og forteneste. 

Dermed er lokal- og personalkostnadene 

blitt for høge i forhold til butikkane sin omsetnad. 

Selskapet påpeikar i ei pressemelding 

at den generelle nedgangen i marknaden 

også har ført til at situasjonen for Norli 

ved årsskiftet var vanskeleg. (©NPK) 

treng fl eire nye, unge medlemer. 

I tillegg er ho oppteken 

av nye alliansar. 

– Lærarorganisasjonane 

og innvandrarorganisasjonar 

er viktige for oss. Eg 

er også svært nøgd med 

at NM har blitt med i eit 

internasjonalt nettverk for 

språkleg mangfald. 

«Uthaldande» 

Dyktig. Trufast. Samvitsfull. 

Prinsippiell. Uthal- 

dande. Dette er nokre av 

karakteristikkane kollegaene 

hennar i styret brukar 

om Hege. Når ho no går av 

som leiar, er tobarnsmora 

frå Stord på ingen måte 

ferdig med nynorsken. 

For Hege er ei kvinne som 

brukar å ha mange ballar i 

lufta på ein gong. I dag sit 

ho i styret til Nynorsk pressekontor 

og i rådet til Nei 

til EU. Samtidig er ho kasserar 

i Stord mållag, og ho 

har også styreverv i Adopsjonsforeininga 

og i Nei til 

EU i Sunnhordland. 

– Eg har lett for å 

hamna i situasjonar der eg 

får eit verv. Det synest eg 

er hyggeleg, seier ho. 

Akkurat no er ho i gang 

med å planlegga ein nynorskbarnelitteraturfestival 

og ein teaterfestival på 

Stord. I tillegg underviser 

ho i nynorsk på lærarutdanninga 

på Stord. Med 

jamne mellomrom skriv 

ho også for lokalavisa 

Sunnhordland. 

– Uansett kva eg skal 

gjera på når eg går av som 

leiar, kjem det til å ha med 

nynorsk å gjera på eit eller 

anna vis, slår Hege fast. 

ASTRID 

SVERRESDOTTER 

DYPVIK 

småpraten 

JO NESBØ 

«AKTUELL»: I barneboka 

Doktor Proktors 

Prompepulver frå 

2007 snakkar alle politifolka 

nynorsk. 

– Korleis kom du 

på at politifolka skulle 

snakke nynorsk? Den 

mest brukte stereotypien 

er jo at dei er frå 

Trøndelag? 

– Når ein skal nytte 

bipersonar i skriftspråket, 

er det ofte 

meir eff ektivt å nytte 

språket deira enn 

utsjånaden for karakterisere 

dei. To som 

snakkar nynorsk – ikkje 

dialekt- passa godt 

på desse to nidkjære 

vaktarar av lova. 

– Det er ikkje akkurat 

tullenynorsk heller. 

– Eg fekk korrekturhjelp. 

Dei hadde 

berre noko småtteri å 

utsetje på teksten. Eh 

... slik hugsar eg det i 

alle fall. 

– Er det lov å håpe 

på at du smeller til med 

ei bok utelukkande på 

nynorsk? 

– Det er vel å håpe 

på mykje. 

– Har du noko forhold 

til den nynorske 

songskatten? 

– Sjølvsagt. Var det 

eit lurespørsmål? 

– Absolutt ikkje. 

Kva med eit nynorsk 

favorittord? 

- «Nokre» er 

interessant. Eller 

som «noen» seier 

i og rundt Molde: 

«somme», som vel 

syner at vegen frå 

Vestlandet til England 

ikkje var så lang. 

KH 

NORSK TIDEND NR. 1 – 2009 13 

Foto: Stian Andersen/Aschehoug

ESSAY 

Kjartan Helleve 

har oppsøkt ein 

situasjon der 

absolutt 

ingenting skjer, 

for kan hende 

aller siste gong. 

Det skjer ikkje så mykje på kontoret til Agnes Ravatn. 

Stillstand 

Det er roleg på kontoret 

til Agnes Ravatn. Det 

er roleg på heile Dag 

og Tid. Eg har vore på 

vitjing i redaksjonen 

til VG Nett. Der sat det 

meir eller mindre oppå 

kvarandre, skriveborda 

var ein halv kvadratmeter og var sette opp i 

grupper på fi re. Difor var eg ikkje på vitjing 

hjå kompisen min, eg vitja heile redaksjonen. 

Dei snudde seg og såg litt skeptisk på meg. Eg 

berre lata som om eg var ein eff ektiviseringskonsulent. 

Det stoppa blikka. 

Snart kjem ei samling av Stillstand-artiklane 

frå Dag og Tid i bokform. Der skriv ho mellom 

anna om tingretten, klosteret og kjøpesenteret. 

«Agnes Ravatn har oppsøkt ein situasjon der 

ingenting skjer» stod det i avisa under artiklane. 

Dette er ei sanning med modifi kasjonar. 

Det skjer jo ein del dei stadene ho vitjar. Men 

eg skal like å helse på den journalisten frå VG 

Nett som går inn til redaktøren sin og presenterer 

ein slik ide. 

Det er annleis å arbeide i ei vekeavis enn i 

ei nettavis. Det er noko anna å sitje å høyre på 

politiradioen for å vere fyrst framme ved eit 

ran, enn å sitje å vente på svar på ein e-post frå 

Olaug Nilssen. Den tida eg er på kontoret hennar, 

ringjer telefonen ein gong. «Oi», seier ho. 

Det er redaktøren som ringjer, han er heime 

med noko sjukdom og lurer på korleis ho ligg 

an med sakene sine. Jo då, det verkar å vere 

kontroll. Det er 8. mars til helga, og det blir 

både petit og artikkel. Eller det blir vel meir ein 

kommentar basert på eigen erfaringar. 

Ravatn har nemleg kome i skotlinja til hard- 

barka feministar. Dei har fanga 

opp at ho har snakka stygt om 

ein type damer i ein Stillstandartikkel 

frå Rorbua. Desse nyskilde 

damene i førtiåra om pyntar 

og dollar seg opp for å syne 

at det framleis er liv i dei, men 

som tek litt for hardt i. «Vent til 

du sjølv er 40!» var ein av kommentarane. 

Det verka ikkje som 

om nokon faktisk hadde lese artikkelen, 

dette handla meir om 

prinsipp. 

Så no skal dei få igjen. Det er 

det som er skummelt med å leggje 

seg ut med journalistar. Og i 

alle fall journalistar som arbeider 

i ei vekeavis og kan skrive artiklar/kommentarar 

om lag som 

dei vil. Ravatn er i gang, men 

Olaug har enno ikkje svara. Ho 

som alltid er på nettet. 

– Kven tykkjer du er den viktigaste 

feministen i Noreg?, spør 

ho meg brått. 

Nei, nei, nei. Det var ikkje slik dette skulle 

vera. Eg skulle jo berre sitje her å oppservere, 

vere like på utsida som Ravatn er i sine artiklar. 

Eg noterer intenst på blokka, freistar å sjå ein 

annan veg. Men det er heilt stille på kontoret, 

ingen politiradio som skurrar. Det er ingenting 

som hastar, det er måndag og artikkelen treng 

ikkje å vere ferdig før på torsdag. 

– Siv Jensen, prøver eg meg. 

– Ho tviheld på formannstittelen og det tyder 

vel på at ho ikkje er så opphengd i symbolsaker? 

Men det er heilt 

stille på kontoret, 

ingen politiradio 

som skurrar. Det 

er ingenting som 

hastar, det er 

måndag og artikkelen 

treng ikkje å 

vere ferdig før på 

torsdag. 

– Ja, he-he, seier Ravatn. Ho 

snur seg til skjermen igjen. 

Så blir det stillstand igjen. 

Berre svak musikk frå datamaskina. 

Nei, her skjedde det ikkje 

mykje. Så det er slik det er 

å skrive essay. Eg sit på ein stol 

rett innafor døra. Ein stol som eg 

måtte hente sjølv. Det kjem visst 

ikkje så ofte folk innom for å slå 

av ein prat. Ikkje så lenge at dei 

må setje seg ned i ein stol, i alle 

fall. 

– Du får ikkje mykje besøk?, 

spør eg. 

Ho svarar ikkje. Her får eg ingenting 

gratis. Ho skal vel la meg 

prøve korleis det er der ute. Det 

er sikkert mange som trur at det 

berre er å gå ein stad og notere 

og vips har du ein tekst, og så ein 

til og vips ringjer Samlaget og vil 

lage ei bok ut av det. 

Eg byrjar å notere ned det 

eg ser: ei fl aske med White Spirit, ein perm 

der det står «NJ – Faglig grunnkurs», ein daff 

plante, nokre sesongar med Sopranos og ei 

usannsynleg stor boskorg full med papir. Tolke, 

tolke. Dette må no seie noko om henne. Det 

må seie noko om meg. «Essay er eit møte mellom 

forfattaren og saksforholdet ho refl ekterer 

over» seier Marit Eikemo. Refl ekter, refl ekter. 

Eg blir redda av Ravatn. 

–Har du sett dette? spør ho. Så syner ho 

meg ei gamal utgåve av Dag og Tid, den er frå 

1969. Over halve framsida står det: «Einar 

Økland dekkjer cupfi nalen for Dag og Tid». Ja,

det skulle ha teke seg ut om han hadde dekt fi - 

nalen for nokon andre. Inne i bladet er sjølve 

artikkelen illustrert med eit bilete av Økland og 

familien. Biletteksten seier at han kviler ut etter 

den harde innsatsen. 

– Det er skrive nett som mine Stillstandartiklar, 

seier ho. 

Dette er altså ikkje nokon ny sjanger i avisa. 

Forfattaren som blir sendt ut på eit oppdrag der 

han eller ho skal skrive frekt og med skråblikk 

på noko som eigentleg kunne ha vore skrive 

om på ein heilt vanleg måte. For Dag og Tid 

anno 1969 kunne ha sjølvsagt hatt ei overskrift 

som handla om sjølve cupfi nalen, resultatet eller 

dramatikken i sluttminutta. Det er derimot 

Einar Økland som er det sentrale her. Og av ein 

eller annan grunn Dag og Tid. 

På same måte kan ein stussa over at Stillstand-artiklane 

til Ravatn er i avisa signert 

med «Agnes Ravatn er journalist i Dag og Tid 

og forfattar». Det er jo ein uvanleg måte å kreditere 

journalistane sine på. Kunne det ikkje 

ha greidd seg med namnet? Må ein absolutt 

nemne at ho er forfattar? Eg kan ikkje heilt sjå 

for meg at det er så mange som les Dag og Tid, 

som ikkje veit at ho arbeider i avisa. Og at ho 

dessutan er forfattar. Vel, eg skal no ikkje gni 

det inn. Kast den fyrste steinen, som dei seier 

i Bibelen. For denne spesielle krediteringa har 

ein funksjon: å seie at dette er noko anna. Dette 

er ikkje vanleg journalistikk. Dette er essay. 

Eg blir sendt ut for å hente kaffi , eller det er 

vel rettare å seie at eg tilbyd meg å gjere det. 

Noko må jo skje snart. Ravatn gjev meg kruset 

sitt, eit P4-krus. Det er eit slikt du får om du er 

på debatt hjå dei. Jens Kihl var litt snurt for at 

han ikkje hadde fått det ein gong, så neste gong 

Fine lokale dei 

har har hjå Dag 

og Tid. Ikkje heilt 

nyoppussa, men 

likevel mykje 

betre enn heime 

på Mållaget. Eg 

registrerer likevel 

at golvet er i ferd 

med å losne frå 

veggen. 

han var der, bad han om to. Kva har Ravatn 

gjort der? Eg anar ikkje, og eg drøymer meg 

attende til vanleg journalistikk, medan eg gjev 

henne kaffi i koppen og set meg ned igjen. Kan 

hende det er lov med eit lite spørsmål? Kunne 

ikkje Olaug ha svara? 

Roald Helgheim kjem innom. Så ho får faktisk 

besøk. Han lurer på om eg er den nye livvakta 

hennar. Nei, det er eg nok ikkje. Me helsar. 

– Helleve? Du kjenner ikkje Dag, vel?, spør 

han. 

– Jau, eg har no helsa på han, seier eg. 

– Mmm, seier han og går vidare. 

Det byrjar å bli vanskeleg. Eg forstår no kvifor 

det er forfattarar som skriv essay. Dei har 

orda i si makt, dei treng berre å sjå på ein stein 

som ligg i grøfta og vips så blir det ei novellesamling 

av det. Og Ravatn har frivillig gått stader 

der det i utgangspunktet ikkje skjer noko, 

og greier å lage tekstar av det likevel. Ein cupfi - 

nale, kor vanskeleg kan det vera? 

Eg går på do. Fine lokale dei har her hjå Dag 

og Tid. Ikkje heilt nyoppussa, men likevel mykje 

betre enn heime på Mållaget. Eg registrerer 

likevel at golvet er i ferd med å losne frå veggen, 

så her er det nok nokon som har juksa litt 

i svingane. Nei, då er det nok mykje betre på 

Teatret. Eller Aasen-tunet! Det er jo heilt nytt, 

Sverre Fehn og greier. Men Samlaget er jo endå 

nyare, men manglar vel særpreget. Eg trur eg 

vil rangere lokala til Målrørsla på denne måten: 

1 Aasen-tunet 

2 Teatret 

3 Samlaget 

4 Dag og Tid/Norsk Barneblad 

6 Mållaget 

Lurer på korleis det er hjå NPK? Kan hende 

eg må stikke bortom ein dag. 

Kontora til Dag og Tid ligg på loftet. Difor 

har Ravatn berre eit takvindauge. Snøen glir 

sakte nedover i mildveret. Då eg byrja i Mållaget 

hadde eg fl ott utsikt; Ekeberg til venstre, 

operaen til høgre og Nesodden midt i mot. I 

løpet av dei to åra eg har sete her, har Skatteetaten 

bygd eit hus på om lag tjue tusen kvadratmeter. 

Dermed var det berre å seie «på 

gjensyn» til fj ordgløtten. I staden har eg fått 

kjempeutsikt til eit fi re etasjar høgt hus med 

møterom. Der er det alltid nokon som sit og 

fylgjer halvveges med på det møteleiaren seier. 

Dei kikkar over til meg og eg kikkar på dei. Kva 

kviler Ravatn augo sine på? Snø som smeltar? 

Føler ho i det heile at ho er ein del av eit samfunn 

når ho ikkje ser andre enn dei som ho arbeider 

med? «Sivilisasjonskritikk på lågt nivå» 

er undertittelen på boka hennar. Hm, skal tru 

om det er ei fi nte her. Kan det vere slik at denne 

artikkelsamlinga ikkje handlar om samfunnet, 

men Ravatn sin plass i det? Eit slags forsøk på å 

fi nne ut kvar det gjekk gale? No ja, no skal det 

bli refl eksjonar. 

Eg blir avbroten. 

– Oi, svar frå Olaug. Ho seier Siv Jensen, ho 

òg, seier Ravatn og ser på klokka. 

– Og var det ikkje ein time me sa? 

Boka Stillstand. Sivilisasjonskritikk på lågt 

nivå kjem i mai. 

Kjartan Helleve er redaktør i Norsk Tidend 

og var med i novellesamlinga Signaler 97. 

KJARTAN HELLEVE

16 

rapport 

Inger Johanne Sæterbakk 

2. serierunde 

Eg var klar over at vintersportsesongen 

var på hell, men eg hadde 

ikkje tatt innover meg at sommaridretten 

var i gang igjen. 

Ikkje før ein måndagskveld i 

halv sju-tida. Eg såg ut vindauget. 

Alt var kvitt. Bortsett 

frå nokre fi gurar i raudt, kvitt 

og blått som gjekk oppover 

bakken utafor vindauget mitt. 

Blå skuterdressar med raude 

og kvite TIL-skjerf. På veg mot 

årets første heimekamp. Like 

etter ringde telefonen. «Vil du 

ha ein billett til TIL-Rosenborg 

om ein halvtime?» 

10 minutt seinare gjekk eg etter 

lyden. Av fotballspeaker i snøstorm. 

Eg var kledd til trengsel. 

I mangel av ein skuterdress 

hadde eg tatt på meg alt anna 

som er varmt, vindtett og 

vasstett. Eg sleit med å røre armane. 

Og eg var meir nærsynt 

enn nokon gong før; brillane 

var fulle av dogg og eg såg 

berre min eigen nase. 

Oppe på Alfheim prøvde eg å fi nne 

plassen min mellom bannande 

skuterdressar. Banen var kvit. 

Ein mann gjekk fram og tilbake 

og kosta sidelina. Gjennom 

doggen kunne eg så vidt sjå at 

den oransje ballen bevega seg 

mot bortelaget sitt mål. Lyden 

av applauderande ullvottar 

hørtest ut som teppebanking. 

I småskala. Og alt eg greidde å 

tenkje på var korleis heimelaget 

kunne spele i berre kortbukser. 

Bortelaget leidde stort til pause. 

Ein traktor brøyta banen mens 

eg prøvde å få kontakt med 

nedre del av kroppen min. Det 

var dessverre ikkje teikn til liv 

inni selskinnsskoa. Heimelaget 

fekk straff e. Dommaren fann 

ikkje straff emerket. Det hadde 

snødd ned. Spelarane var kvite 

i håret. TIL-supportaren til 

høgre for meg hadde slutta å 

snakke. Eg var usikker på om 

det var på grunn av baklengsmåla 

eller temperaturen. 

Kampen vart blåst av. RBK-supporteren 

på mi venstre side jubla 

ein stad bakom skjerfet og 

boblejakka. TIL-supporteren 

til høgre snøfta. Han levde 

iallfall. 5000 utmatta skuterdressar 

gjekk i samla fl okk 

nedover mot byen. Ei einsleg 

røyst brumma gjennom lyden 

av tap, frost og skuterdress: 

«Vi spelte no iallfall ikkje 

med stillongs». 

Og ein stad innimellom 

blaut ull, neddogga briller 

og iskalde kinn måtte eg 

innrømme det for meg sjølv. 

At det er noko eige med sommaridrett. 

LAUV: Det er nynorsk me nyttar heime i Valle, så kvifor skulle det vere annleis her? spør Gunnhild Ørnulfsdotter Hasla (til høgre). Her er ho saman med Liv 

Bakke Kvinlog i butikken på Grünerløkka i Oslo. Begge ber smykket «Lauv» med spesialskrivne vers av Paal-Helge Haugen. Foto: Kjartan Helleve 

- Folk må få bruke 

bunadssylvet sitt som dei vil 

Den vesle butikken 

Hasla på Grünerløkka i 

Oslo sel varer som kombinerer 

tradisjonen og 

det moderne. Faktisk. 

Hasla AS vart etablert i 1984 av 

Ørnulf Hasla som framleis driv 

verksemda saman med kona 

Grete Fossen. Verksemda held til 

i Valle sentrum der dei har både 

verkstad og butikk. Hasla har 15 

tilsette som lagar og sel smykke 

med moderne og tradisjonell 

design, og har mellom anna spesialisert 

seg på sylv til bunadane 

i Agder, Telemark, Rogaland, 

Trøndelag og Gudbrandsdalen. 

I 2005 fekk dei Merket for God 

Design for det visuelle uttrykket 

i logoen og på nettstaden, 

og no i mars vart dei kåra til Årets 

Handverksbedrift 2009 av 

NHO. 

– Det var fantastisk morosamt 

og ein stor motivasjonsfaktor, 

seier Gunnhild Ørnulfsdotter 

Hasla. 

Kjend merkenamn 

Ho er dotter til Ørnulf og Grete 

og vart fort dregen med inn i 

butikkdrifta, men enda opp som 

student i Oslo. Der treivst ho såpass 

godt at tanken om ein eigen 

Haslabutikk dukka opp. Ideen 

fall i god jord heime i Valle og 

september i fj or opna ho dørene 

til butikken sin på Grünerløkka i 

Oslo. 

– Det har vore eit utruleg innhaldsrikt 

halvår, seier Gunnhild 

Ørnulfsdotter Hasla og seier at 

salet har vore godt. 

Hasla-smykka blir produserte ved verkstaden i Valle i 

Setesdalen. Foto: Hasla 

– Det er ikkje nokon tvil om 

at me har drege fordelar av å 

ha eit kjent merkenamn. Det er 

jo sørlendingar her i byen òg. 

Samstundes trur eg at det er ein 

marknad for ein slik type butikk 

her i Oslo. Det verkar som om 

folk er opptekne av tradisjonar 

og at særleg sylv har ei historie 

bak seg. Me skal vere ein butikk 

der alle skal kunne kome inn, 

det skal vere noko som alle kan 

like og det skal fi nnast varer i alle 

prisklassar. 

Og om det er nokon som har 

lyst til å setje ein bunadsølje på 

dressen sin, så legg ikkje me oss 

opp i det. 

– Så de tilhøyrer ikkje bunadpolitiet? 

– Eg har respekt for at nokon 

ikkje vil ein skal gjere for mykje 

nytt med bunader og bunadsylv, 

men ser altså annleis på det. Det 

må vere lov å bruke noko som 

er såpass fl ott og dyrt på andre 

dagar enn 17. mai. Me veit kva 

tradisjon me står i og det er difor 

me lagar og sel såpass mykje 

bunadssylv. Men samstundes 

ynskjer ein jo å utvikle seg, og 

då må det vere greitt å bruke element 

og teknikkar som har lange 

tradisjonar. Denne kombinasjon 

gjer jo berre at folk får augo opp 

for kva folk har pynta seg med i 

mange generasjonar og det må 

berre vere bra, seier ho. 

Paal-Helge Haugen 

Ein av bestseljarane deira er serien 

Nostalgi. Den kombinerer 

fi ligran-teknikken, der ein loddar 

saman små delar til ein smykke 

eller sølje, med moderne innslag. 

Ein annan serie som sel 

bra er Cross my heart, der dei 

har eit etter måten enkelt kryss 

som ornamentikk, men om ein 

ser nærare dukkar det opp gravert 

mønster i sylvplata som ein 

skimtar gjennom epoksien, og 

som ein kjenner att frå brokadevove 

stoff . 

Med denne blandinga av tradisjon 

og modernitet, var det 

heilt sjølvsagt å nytte nynorsk. 

– Det var aldri noko val. Det 

er nynorsk me nyttar heime i 

Valle, så kvifor skulle det vere 

annleis her? Samstundes markerer 

det oss som noko anna, og 

eg har hatt fl eire i folk i butikken 

som kjem av di dei har sett at me 

nyttar nynorsk i lysingar eller på 

plakatar. Eg skreiv mykje bokmål 

både på skulen og som student, 

men no går det berre i nynorsk, 

både her i butikken, og i korrespondanse 

med leverandørar, 

seier Hasla. 

Noko av det siste dei har utvikla 

er serien Lauv, der kvart 

smykke har ein liten tekst på 

baksida. Dette verset er spesialskrive 

av Paal-Helge Haugen. No 

skal dei til med ny serie som heiter 

Dråpe. 

– Det er fantastisk artig å 

samarbeide med han. Me set 

oss ned og snakkar om kva tekst 

som kunne høve til smykket, og 

korleis det bør skrivast i høve 

utforminga av dette . Det er ikkje 

så lett å sjå at det står noko på 

smykke sidan det er på baksida, 

men du som pyntar deg med 

det, veit det, og det gjev ei ekstra 

kjensle for brukaren. 





18 

nmu 

Jens Kihl 

Ingen slepp unna 

språkpolitikken 

Det går langt betre med nynorsken enn kva føresetnadene 

skulle tilseie: Jamvel om Senterpartiet 

og SV sit i regjering, bur vi altså i eit 

land utan ein kraftfull distriktspolitikk, der 

distrikts-Noreg blir sett på som ulønsamt 

og ein klamp om foten. Då Stjernø-utvalet 

la fram innstillinga si om korleis dei ville 

høgskulane og universiteta i Noreg skulle 

sjå ut i framtida, var planen deira å rasere 

høgskulane i distrikts-Noreg. I Noreg har 

staten ordna seg slik at alle fl yplassane blir 

eigde av selskapet Avinor, som igjen er eigd 

av staten. På grunn av fi nanskrisa tilrår 

Avinor no å fryse investeringar, og eventuelt 

å leggje ned trafi kken på ein del av dei 

minste fl yplassane. Korleis blir framtida for 

Sogndal, Florø, Førde, Sandane eller Ørsta 

og Volda om dei mistar fl yplassane sine? 

Norsk Målungdom har ikkje vedtak for eller 

imot fl yverksemd i Noreg. Men eg trur vi 

kan vere samde om at kortbanenettet – altså 

småfl yplassane i Noreg – har vore eit viktig 

distriktspolitisk verkemiddel. 

Vi må altså utvide horisonten, både hjå oss 

sjølve og hjå samfunnet elles. Det fi nst ingen 

felt i politikken som ikkje involverer språkpolitikk. 

Norsk Målungdom kan ikkje stå og 

sjå på at vedtak blir fatta utan at omsynet til 

nynorsk er med: Når folk spør meg kvifor 

Norsk Målungdom er mot EU, bryr seg om 

tenestedirektivet eller engasjerer seg i distriktspolitikk, 

har eg mest lyst til å berre sjå 

dumt på dei. Dette handlar rett og slett om 

at språket vårt – nynorsken og dialektane – 

fi nst i eit samfunn, ikkje i eit vakuum. Når 

grunnen under føtene våre blir riven bort, 

forsvinn òg fundamentet for målsaka. 

I vinter kom det ein ny statistikk som syner at 

det har blitt 1880 færre nynorskelevar på 

eitt år. Dette er dramatisk, men ikkje verre 

enn at vi kan leve med det. Poenget er likevel 

kvifor pila går feil veg: Då journalistane 

ringde meg var dei veldig opptekne av at 

bokmålet til og med et seg innpå nynorsken 

i Sogn og Fjordane. Men faktum er at det i 

trivselsfylket blei 227 færre nynorskelevar 

og 23 færre bokmålselevar. Nynorsken 

taper meir enn bokmålet. Men det er jo 

ikkje språklege årsaker til at dette skjer! Vi 

veit framleis for lite på dette området, men 

min hypotese er at det handlar om fl yttemønsteret 

i Noreg. Nynorskkommunar er 

distriktskommunar. Skal det vere ei framtid 

for nynorsken må det vere ei framtid for distrikta, 

i tillegg til at vi sjølvsagt skal kjempe 

med nebb og klør for meir nynorsk i byane. 

Gjennom heile historia vår har vi engasjert oss i 

det samfunnet vi er ein del av, av di «alt heng 

saman med alt», som landsmora Gro ville 

sagt det. Språket er ein del av samfunnet 

og samfunnet er ein del av språket. Anten 

det handla om kampen for sjølvstende i 

1905, kampen mot EEC i 1972 eller mot 

EU i 1994 – målungdomane var viktige for 

resultatet. I dag trengst kanskje denne breie 

orienteringa meir enn nokon gong: For det 

er ikkje målrørsla som øydelegg for nynorsken, 

slik Unge Høgre likar å påstå. Det er 

heller det at vi har måla oss inn i eit hjørne, 

og innskrenka området for språkpolitikk. 

Dette hindrar oss i å bli tekne på alvor når vi 

ytrar oss i andre ordskifte enn dei som har 

ordet «nynorsk» i overskrifta. Dei sigrane vi 

har vunne dei siste åra, har vore viktige for 

nynorsken. Eg meiner vi har lagt inn innsatsen 

på dei rette stadene og valt dei viktigaste 

kampane. Men dersom rommet for nynorsk 

skal auke skikkeleg i dei neste åra, trur eg 

vi treng å setje målsak på dagsorden på ein 

heilt annan måte. 

«Okke to» 

Plata har 12 melodiar i ulike 

sjangrar, alt frå roleg visepop 

til ein og annan bluesprega 

låt og fengjande songar 

med svingande rytmar. 

Sams for alle tekstane er at 

dei er på nynorsk og/eller 

dialekt. Tittelen avslører temaet 

for plata; Okke to gjev 

klåre assosiasjonar til kjærleik. 

– Er det kjærleik som er 

hovudtemaet? 

– Ja, men òg store og små 

ting i kvardagen, om gleda, 

saknet og sorga, om nytt liv 

og døden, kort sagt dei nære 

ting, forklarer Inger Lise 

Stulien. 

– Men ja, Okke to er absolutt 

ein hyllest til den store 

kjærleiken. 

– Du har vore med på 

å gje ut plater før («Steikeplatå»), 

men dette er den 

fyrste soloplata; korleis kjennest 

det? 

Ny Stavangerfi lm 

I vinter har fi lmen 

Jernanger synt at 

ein kan bruke dialekt 

som meir enn 

eksotisk krydder. 

Til hausten kjem 

Rottenetter, ein fi lm 

som prøver på noko 

av det same. Ikkje 

overraskande blir 

han laga i Stavanger. 

Det er ikkje så veldig lenge 

sidan at det vart opna for 

dialekt i norske spelefi lmar, 

men no ser ein fi lmskaparar 

som tek i bruk dialekt som 

verkemiddel. Jernanger av 

Pål Jackmann handlar om 

ein kar frå Nord-Noreg som 

har blitt sitjande fast med 

båten sin Stavanger. Og her 

har han sete lenge. No byrjar 

både helsa og båten å skrante 

og karen skjønar at om det 

nokon gong skal bli ein tur 

heim, så må det skje no. Hovudrolla 

blir spelt av Bjørn 

Sundkvist og han snakkar 

sin eigen dialekt. Dette syner 

at han er på bortebane i høve 

Inger Lise Stulien frå Byremo 

i Vest-Agder har gjeve ut si fyrste 

soloplate med sjølvskrivne 

tekstar. 

– Det kjennest godt, eg 

har jobba fi re år med dette 

prosjektet og har fått lov å 

føde barn i mellomtida, noko 

som vert spegla att i teksten. 

Lukka er ikkje eit mål i livet, 

men ein måte å vandre på. 

Det har vore ein del kompromissar 

på vegen i høve 

til t.d. tekstane, slik at eg har 

teke nokre rundar med meg 

sjølv – men no er den jobbinga 

ferdig og eg kan på ein 

måte skumme fl øyten av all 

jobbinga. No kjem det som 

eg tykkjer er veldig moro: Å 

vitje ulike stader i Noreg og 

møte publikum. 

– Er det ikkje samstundes 

skræmande, det å gje ut ei 

plate heilt på eiga hand? 

– Jau, det er klart; ein gjer 

seg sjølv sårbar med å stå 

fram slik med eigne tekstar 

og eiga røyst. Men det gjev 

òg utruleg mykje energi. 

Hugs no på at eg har fått god 

til dei andre som er med i 

forteljinga. Bortsett frå den 

gamle venen som nett har 

vore heime i Nord-Noreg og 

bed karen reise heim ein tur 

før det er for seint. Denne 

venen legg til alt overmål inn 

nokre samiske gloser. 

Arild Rein 

Til hausten kjem Rottenetter, 

den tredje langfi lmen 

til Arild Østin Osmundsen. 

Han er mannen bak den 

banebrytande Mongoland 

og den ikkje fullt så banebrytande 

Monstertorsdag. 

Mongoland var nyskapande 

på fl eire måtar. Han ikkje var 

laga på Austlandet og var 

fi lma med eit mikroskopisk 

budsjett. Dette gjorde at han 

vart sett på noko anna, noko 

som var i opposisjon til den 

etablerte fi lmindustrien. 

Dette var eit stempel som 

Østin Osmundsen har slite 

med sidan. 

– Det har teke meg 

mange år å bli kvitt ryktet 

om at eg hatar austlendingar, 

seier han. 

– Eg gjer ikkje det. 

Filmen Rottenetter har 

hjelp frå musikarane, lydteknikarane 

og plateselskapet 

MTG. På plata er det tre melodiar 

frå andre kjende artistar, 

resten av melodiane er 

det Kim Roger Larsen som 

har laga, så han har ein stor 

del av heideren for at plata 

er vorten så godt motteken 

med fl eire fyrsteplassar på 

Sørlandstoppen. 

– Korleis går det å kombinere 

lærarjobb, familie og 

konsertar? 

– Å jobbe med barn og 

unge i utvikling er eit privilegium, 

dét vil eg ikkje slutte 

med. Eg kjenner eit sterkt 

formidlarbehov – som syner 

att i yrkesvalet mitt, for i 

både læraryrket og musikaryrket 

står formidlarbehovet 

sentralt, men på ulike måtar. 

Eg vert rett og slett rastlaus 

om eg ikkje får sunge. Å 

kombinere dei to yrka og familien 

går heilt fi nt, når ein 

Arild Østin Osmundsen 

gjorde stor suksess med 

fi lmen den banebrytande 

fi lmen Mongoland. 

Foto frå fi lmen 

han skrive i lag med Arild 

Rein. Rein har gjeve ut ein 

serie røff e sosialrealistiske 

bøker på Samlaget, og det 

er ikkje berre hyggjelege 

folk me treff er i fi lmen heller. 

Den handlar om ei verd 

der pengar og status er alt, 

men nokon må til slutt sitje 

igjen med svarteper. Pussig 

nok er dei største skurkane 

spelte med skodespelarar 

med austlandsdialekt. 

Dialekten eit poeng 

– Skodespelar Fridtjov Såheim 

kommenterte jo dette, 

han tykte det var litt stigmatiserande. 

Det er eit poeng 

at dei har ein annan dialekt. 

Jonny Kristiansen som blir 

spela av Christian Rubeck 

har budd i Stavanger før, 

han fl ytta til Oslo då han var 

berre legg til rette for det. 

– Må me vente fi re år før 

det kjem ei ny plate frå deg? 

– Eg kan ikkje seie kor 

lang tid det tek; men eg 

har alt byrja å skrive på nye 

songar, smiler Stulien, som 

gjerne vil takke Audnedal 

kommune, Evje Utvikling, 

Setesdal Regionråd, Marnar 

Mållag, Mållaget i Kristiansand, 

Landvik Mållag og 

Vest-Agder fylkeskommune 

for god støtte. 

BORGHILD LØVER 

seks. På eit tidspunkt kritiserer 

han bror sin for ikkje 

å ha kome meir på vitjing. 

Det har ikkje berre vore lett 

å vekse opp og bli banka av 

di ein har Stavanger-dialekt. 

Han kunne hatt bruk for litt 

hjelp. 

I slutten av mars synte 

Osmundsen nokre klypp frå 

fi lmen i Oslo. 

– Det var ein fyr som 

kom opp til meg og sa at han 

hadde noko å utsetje på ein av 

skodespelarane. Han trudde 

ikkje noko på dialekten til 

han som hadde sete i vindaugskarmen. 

Den var ikkje 

truverdig. Skodespelaren var 

Espen Hana, som snakkar 

den klåraste Stavangerdialekten 

av oss alle! 




Inger Lise Stulien har gjeve 

ut ei nydeleg soloplate med 

namnet «Okke to». 

Foto frå fi lmen Rottenetter, 

som får premiere til hausten. 

Foto: Anne Lise Norheim 


Klepp sa nei til 

medlemskap i LNK 

Kommunestyret i Klepp har sagt nei til 

å melde seg inn i LNK. - Vi tapte dessverre 

med 14 mot 17 stemmer, seier 

forslagsstillar Torbjørn Hovland (Krf). 

Det var Klepp Mållag som oppmoda 

kommunen om å melde seg inn i LNK, og 

Hovland seier til LNK.no at han ser mange 

gode argument for å bli medlem i interesseorganisasjonen. 

– Klepp er ein nynorskkommune med 

ein dialekt som ligg mykje nærare nynorsk 

enn bokmål. Skulane våre har nynorsk 

som hovudmål. Å vere med i LNK er ein 

naturleg følgje av det. 

Hovland peiker dessutan på at Klepp 

er ein kommune som trekkjer folk frå dei 

kringliggjande bokmålskommunane 

Sandnes og Stavanger, og at det i ein slik 

samanheng blir viktig å ta vare på språket. 

– Språk har med identitet og kultur å 

gjere, seier varaordførar Hovland. Han ser 

ikkje bort frå at saka om medlemsskap i 

LNK kan kome opp att ved eit seinare høve. 

(LNK-Nytt) 

Hugs 

landsmøtet 

Noregs Mållag skipar til 

sitt 93. landsmøte 

i Oslo 24. –26. april. 

Sjå heimesida www.nm.no 

for meir informasjon. 

Landsmøte med 

tid til ordskifte 

Korleis skal regjeringa 

greia å følgja opp 

den målpolitikken 

som stortingsmeldinga 

Mål og meining 

legg opp til? 

Det får du kanskje greie 

på på landsmøtet i Noregs 

Mållag 24.–26. april. Då 

skal nemleg statssekretær i 

Kulturdepartementet, Wegard 

Harsvik tala om dette 

emnet. 

I tillegg til dei vanlege 

landsmøtesakene er altså 

den off entlege målpolitikken 

eit emne møtet skal 

drøfta. Andre sentrale tema 

er nynorsk i lærarutdanninga 

og nynorsk i barnehagen. 

– Dette er elles eit møte 

utan dei store vedtaka, det 

gjev oss høve til å setja av tid 

til å diskutera slike sentrale 

emne, seier leiar Hege Myklebust. 

Landsmøtet vert i år 

halde i Oslo, nærare på 

Quality Hotell 33 på Økern. 

Hit kjem Ole Danbolt Mjøs 

for å motta diplomet frå 

målblomen han fekk i samband 

med den siste utdelinga 

av Nobels fredspris, og 

vinnaren av Målprisen 2009 

skal off entleggjerast. Dei to 

årlege arbeidsstipenda som 

Mållaget fekk i jubileumsgåve 

frå Kulturdepartementet 

skal òg delast ut. 

Fredagskvelden er det 

kulturquiz, med Ragnar 

Hovland som quizmeister, 

og landsmøtemiddagen skal 

vera på Det norske teatret, 

der blir det dans til levande 

musikk etter bordsetet. 

– Eg gler meg til å møta 

utsendingane frå alle lokallaga 

igjen – det er alltid inspirerande 

og kjekt å møta 

organisasjonen på landsmøtet, 

seier avtroppande 

leiar Hege Myklebust. 

MAGNUS BERNHARDSEN 


Nynorskpris for journalistar 2009 

Kven fortener Kulturdepartementet sin nynorskpris 

for journalistar i år ? Det er fjerde året Kulturog 

kyrkjedepartementet skal dele ut denne prisen, 

som er på 50.000 kroner og eit norsk kunstverk. 

1. mai er fristen for å kome med framlegg til prisvinnar. 

Alle framlegg må ha ei skriftleg grunngjeving. 

Vinnaren vert peika ut av ein ubunden jury, som på 

fritt grunnlag vel kven som får prisen. 

Nynorskprisen skal fremje bruk av nynorsk i 

media, og årleg ære ein dyktig journalist som er eit 

føredøme for andre. Prisen går til ein journalist som 

har utmerka seg med bruk av levande og god 

nynorsk i media, og som gjennom arbeidet sitt har 

gjeve nynorsken status og innpass på nye område. 

Prisen vert delt ut under Dei Nynorske Festspela i 

Ørsta 25. juni 2009. 

Spørsmål kan stillast til leiar for juryen, Gry 

Molvær, telefon 73 88 12 00, eller skrivar Magni 

Øvrebotten, telefon 57 72 42 30. 

Merk forslaga “Nynorskprisen 09”, 

og send dei til: 

Nynorsk mediesenter, boks 100, 6801 Førde, 

eller på e-post : nynorskmediesenter@nrk.no 

www.gasta.no 

19

20 

Midt i det som verkar 

som ein evig straum av 

presseutspel, partimøte, 

skandalar og meingsmålingar, 

har Morten Søberg 

skrive bok om kva 

som hender på Stortinget. 

«Ei prøvande tilråding 

om korleis politikk 

både bør utforskast og 

utøvast» som det står i 

føreordet. Det inkluderer 

nynorsk politikk. 

Nei, det kokar ikkje akkurat 

i kantina på Stortinget. 

Det er ikkje her dei 

politiske slaga utspelar 

seg. s I alle fall ikkje i den kantina eg 

møter m Morten Søberg. Dei einaste 

andre a er Per Olaf Lundteigen og ein 

kjenning k som vil gje han nokre tips. 

Senatet S som aldri vart er ei samling 

l essay som tidlegare har stått på 

trykk t i Dag og Tid. Boka er eit ynskje 

om o at ein løfter blikket og eventuelt 

snur s seg og ser bakover. Kvifor fungerer 

g Stortinget slik det gjer, og kva 

kunne k ha vore annleis. Kvifor er det 

ikkje større stemning i kantina me 

set i? 

Boka handlar om tre ting; politiske 

aktørar, politiske fenomen og 

politiske spelereglar. Søberg skriv 

om politiske aktørar, eller spelarar 

som han kallar dei. Han ser på kva 

som kjenneteiknar gode politiske 

spelarar med mot, djervskap og integritet. 

Så syner han fram korleis 

politiske fenomen som t.d. dissens 

i regjeringar, statsrådsfall og talekultur 

i parlamentet kan, og bør, 

undersøkjast. Han meiner at ein bør 

trekkje historiske linjer og ein bør 

samanlikne på tvers av landegrenser. 

Til slutt skriv han om dei politiske 

spelereglane, om korleis han tykkjer 

grunnlova bør reformerast, og om 

korleis ein bør få reglar og lover som 

MORTEN SØBERG 

◆ Aktuell med boka Senatet som 

aldri vart. Essay frå Stortinget 

◆ Arbeider som politisk rådgjevar 

◆ Tidlegare styremedlem i Noregs 

Mållag 

høver betre til dei politiske aktørane 

som han skildrar i starten av boka. 

Nynorsk politisk metode 

Undervegs fortel han om nynorsk 

som parlamentarisk og politisk 

språk, om det han kallar ein nynorsk 

politisk metode. 

– Den går ut på at eit språkleg, 

politisk eller geografi sk mindretal 

greier å skaff e seg rettar ved hjelp av 

eit fl eirtalsvedtak. Til dømes greier 

10 prosent nynorsktilhengjarar å 

skaff e seg 50,1 av røystene for å sikre 

seg 25 prosent nynorsk i NRK. Den 

nynorske metoden er som eit spegelbilete 

av ideen bak eit konstitu- 

BAKSIDA AV S 

sjonelt folkestyre. Eit folkestyre er eit 

fl eirtalstyre med respekt for eit mindretal. 

Eg prøver med dette å bere 

fram tankar om kva det nynorske 

prosjektet kan og bør bli framstilt 

som. Eg tykkjer at den nynorske politiske 

metoden er uttrykk for noko 

djupt sivilisert og sjølve berebjelken 

i folkestyret vårt, seier Søberg. 

Nynorsk som 

parlamentarisk språk 

Han har sjølv fyrsthandskjennskap 

til stoda for nynorsk som parlamentarisk 

språk. Då han vart politisk 

rådgjevar ville han ha rådgjevar med 

je og a på døra si. Fyrst vart det nei, 

men slutt kom det opp. Sjølv om 

døra var igjen, så høyrde han montøren 

mumle på utsida: «– Kva blir 

det neste? – Kinesisk?» 

Det er denne historieløysa Søberg 

vil til livs. 

– Framveksten av nynorsk som 

parlamentarisk språk er ei fasinerande 

historie som det ikkje har 

vore skrive skikkeleg om før. Ho er 

ikkje skriven heilt ut i mi bok heller, 

for det er eit enormt tema. Dette er 

ei historie om sterke menn som har 

fått gjennomslag for ein hard grammatikk 

på eit mjukt vis. Dessutan 

handlar ikkje dette berre om lover, 

men òg om sedvane. Lista for ekspli- 

sitte lovevedtak heng tidvis ganske 

høgt, men det å få etablert ein sedvane, 

ein skikk og bruk, gjere noko 

normalt kan jo skje utan lover og 

forskrifter. Berre ein så elementær 

ting som at tingemenn kan velje å 

bli sitert i Stortinget på nynorsk, 

skjedde ved at Lasse Trædal frå Ytre 

Sogn valkrins byrja å skrive om referata 

av han sjølv til landsmål. Det 

heldt han på med i år etter år, heilt 

til Stortinget fann ut at ein ordna det 

på ein annan måte. Difor har det no 

blitt ein sedvane at folk sjølve kan 

velje kva språk dei vil bli siterte på. 

Hovudpoenget er at ein må vere 

pragmatisk. I utgangspunktet er det 

beste å få lover som sikrar nynorske 

rettar og interesser. Men det soga syner, 

og det som eg freistar å skildre, 

er at trass i at krava og prinsippa er 

harde, så må ein vere pragmatisk. Ein 

må slå seg til ro med det nest beste, 

ein må kunne leve med uskrivne reglar, 

sedvane og skikk og bruk. Ein 

må vere open og på jakt etter alliansar, 

og ingenting må vere heilagt. 

Det einaste som må vere heilagt er 

det ein står for og kjempar for. 

Ei lov er ingen garanti 

– Du har jo vore oppteken av nynorsken 

som kjem ut av Stortinget, og 

kjempa for det når du sat som styremedlem 

i Mållaget. Er det viktigare 


ORTINGET 

enn det arbeidet som blir gjort for 

at den lokale bensinstasjonen skal 

bruke meir nynorsk? 

– Begge delar er like viktig. Men 

det har jo vore meir naturleg for meg 

å arbeide opp mot Stortinget sidan 

eg arbeider der. Eg har vore oppteken 

av å sikre posisjonen til nynorsk 

i lokalsamfunn der det er fl eirtal for 

det, gjere han sterk og synleg. Samstundes 

kan ein sjå på soga at det har 

vore eit vellukka fokus på nasjonale 

styresmakter, på maktsentrum, eit 

fokus inn mot lovgjevande og løyvande 

statsmakter. Heilt i starten 

var jo dette overtydeleg sidan det sat 

stortingsmenn i dei styrande organa 

i målrørsla. Så eg trur det må vere ei 

viktig oppgåve å arbeide inn i mot 

styresmaktene for å halde på rettar 

og for å skaff e seg fl eire rettar. 

– Men lærebokkaoset, som fyrst 

dei seinare åra har gått mot ei løysing, 

syner jo at sjølv ikkje ei lov sikrar 

rettane til nynorskbrukarane automatisk. 

– Ja, det er eit paradoks. Diverre 

er det jo av og til slik at intensjonane 

med ei lov ikkje alltid når fram. Ein 

ser jo det same t.d. innan narkotikalovgjevinga. 

Du treng berre ta deg 

ein tur nedst i Karl Johansgate før du 

ser at ho ikkje blir fylgt opp i praksis. 

Det kokar ned til er at me har hatt 

politikarar og talspersonar som til 

dei grader har hatt dette som si sak. 

Skal ein få gjennomslag for ei sak, så 

treng ein heilhuga ein-sakspersonar. 

Det er ingenting som rører seg av 

seg sjølv. Dette er ein tydeleg lærdom 

som ein ser gong på gong. Er 

det ein politikarar som har ei klår 

sak som ho eller han brenn sterkt 

for, så aukar sjansen for at den saka 

går i gjennom dramatisk. Det nyttar 

ikkje å tru på at det skal ordne 

seg med ein slik generell halvhjarta 

velvilje hjå politikarane. Dei store sigrane 

til målrørsla syner at ein treng 

slike sterke personar, og trur det er 

ein fordel å ha statsrådar som har 

hatt nynorsk som hovudmål. Slike 

sterke personar må identifi serast, 

støttast og dyrkast. 

Må dyrke eldsjelene 

– Har du fått auge på mange slike 

eldsjeler, om ein då ser vekk i frå dei 

openberre, t.d. ministrane? 

– Det er ikkje lett å få auge på 

skogen sidan det er så få tre. Det har 

sjølvsagt ein samanheng at det ikkje 

er ei like viktig sak no som det var for 

hundre år sidan. Ho har mist noko 

av sprengkrafta, ein har mist dei 

klåre konfl iktlinjene og ein har mist 

grobotnen for nynorsk som eit sosialt, 

kulturelt og nasjonal prosjekt. 

Ein må jo innrømme at noko av lufta 

har gått ut av ballongen. Difor blir 

det viktigare å sjå dei trea som fi nst. 

– Det er jo ein balansegang. På 

den eine sida er ein glad for at nynorsk 

er vorten avideologisert, det 

har blitt mindre farleg å ta i og ein 

kan seie at alle kan bruke han når 

som helst og kvar som helst. På den 

andre sida må ein jo argumentere 

for nynorsk ideologisk, det kan ikkje 

berre vere ein grammatisk variant av 

norsk. 

– Men slik har det jo alltid vore. 

Desse føregangspersonane har jo 

som oftast vore meir opptekne av 

saka, enn mange av dei som har 

røysta på dei ved val. Så eg trur det 

alltid har vore ulike meiningar om 

korleis ein skal tolke det nynorsk 

prosjektet. Det er ein styrke at det er 

såpass heterogent og mangfaldig at 

nokon kan meine at nynorsk høver 

best til å selje bensin medan andre 

meiner at han høver best til fi losofi . 

Lite forsking på nynorsk 

– Kunne du ha skrive dette som noko 

anna enn essay? Du streifar jo innom 

som kunne ha passa betre i ei politisk 

memoarbok eller ei større avhandling. 

– Eg streifar nok innom emne 

som kunne ha blitt til noko meir, til 

dømes kunne det ha vore mogleg å 

i alle fall konstruert ein generasjon 

nynorskpionerar og sett nærare på 

MÅ IDENTIFISERAST: -Dei store sigrane til målrørsla 

syner at ein treng slike sterke personar. Slike sterke personar 

må identifi serast, støttast og dyrkast, seier Morten 

Søberg. Foto: Trude Heggheim Nilsen 

dei. Eg tenkjer på t.d. Kjetil Skogen 

som var aktor under den siste riksrettsaka 

og som var den fyrste som 

tok eksamen i juss på landsmål, 

fylkesmann Schei som med si store 

kommunereform endra både kart 

og terreng, og du har Lasse og Nils 

Trædal som innførde nynorsk sedvane 

både her og der. Ein kunne ha 

sett nærare på ei samling personar 

som kopla nynorsk til den politiske, 

sosiale og kulturell soga. Det hadde 

vore spennande å skrive dei saman 

og ut til noko meir. Det har slått meg 

at det nynorsk prosjektet er lite forska 

på med tanke på kor mykje det 

har hatt å seie for samfunnsutviklinga. 

Den forskinga som er gjort, 

har vore dominert av fi lologar og 

ikkje samfunnsvitarar. Det har vore 

mykje data og fakta, og nynorsk har 

vel vore sett på som eit fi lologisk 

prosjekt og ikkje så mykje eit sosialt 

prosjekt. Eg tykkjer det er slåande 

at Viljen til språk av Ottar Grepstad 

fyrst kom for nokre få år sidan, og eg 

tykkjer det rart at det ikkje er fl eire 

bøker som har samla fi gurar, bilete, 

vedtak, personar for å gje eit bilete av 

kva nynorsk har vore, kva det er no 

og kva det kan bli. Eg trur det kunne 

fått litt helium inn i ballongen slik at 

me lettar og skaff ar oss nye blikk. 




22 

i bokevja 

ved Hilde Myklebust, 

skrivande småbrukar 

Skumpiska 

sekund 

Eg har tenkt så mykje på Bjørn Aamodt og dikta hans i det 

siste. Poeten, sjømannen, metallarbeidaren Bjørn 

Aamodt. Trur det var noko som slo inn i meg sist eg 

kom til min barndoms heim, akkurat i det eg kom 

inn døra med sekken på ryggen, stod der i døropninga 

og såg den tomme gangen, kjende kor tomt 

huset var, ingen trufast logrande ven som var over 

seg av lukke fordi eg var komen heimatt, og då slo 

det innover meg, dette minnet: 

Bjørn Aamodt, under poesifestivalen Audiatur i Bergen, 

det må ha vore i 2005, han døydde jo året etter, 

men der han stor på scena, ei ganske mørk og stor 

scene i eit enno mørkare og større rom. Eg hugsar 

eg sat langt bak, kunne ikkje sjå andletstrekka hans. 

Men kroppen såg eg, haldninga i han, ein gamal, 

litt lut kropp, tynn. Han leitte fram nokre ark. Drog 

pusten nokre gongar. Så kom røysta til. Med skjelvande 

røyst las han eit dikt til hunden sin. Hunden 

som hadde fulgt han på sjøen i alle år, som låg i ein 

taukveil når han jobba på dekk, tassa etter han ned 

i maskinrommet, den mjuke varme kroppen i fotenden 

av ei smal seng i lugaren. Og Aamodt gret. 

Vi høyrde tårene, og i den mørke salen høyrde vi 

alle saknet. Det var ei legendarisk opplesing. Denne 

gamle mannen på ei stor scene, gråtande, saknande. 

Og det rørte meg sterkt, gjer det framleis. 

Å, Aamodt. Som får meg til å kjenne sjømannsblodet i 

årane mine, ved å skrive liner som dette: 

Mens livets røde lykt slukner i kanalen akterut, 

skrur horisonten et svart lokk av leppestiften, 

og drar prøvende en tynn strek 

Trekkjer fram bilete i meg. Som om eg har nokre nedarva 

minner frå fullriggarane oldefar min segla med der 

ute, i ei anna tid, heilt andre stadar enn det dei vert 

kalla no. Nokre nedarva minner som dukkar opp 

når eg les til dømes den sugande, bølgjande sterke 

samlinga hans Anchorage. Då dukkar dei opp, desse 

nedarva glimta, som morfar si historie om då dei 

segla oppover Yang-Tse-elva, galgane som stod tett 

langs breidda, som allèar, og dei daude kroppane 

som dingla frå dei, langsamt, frå side til side, mannskapet 

stod på dekk og såg, den brune elva under 

dei, tørre elvebankar med galgar, oppover, nedover. 

Anchorage. Ei sjøreise i 43 dikt. Ei bok som ikkje liknar 

noko anna. Av ein heilt særmerkt poet. Eg likar så 

godt korleis havet kling med i språket hans, og 

metallet, lukta av olje, harde skrog, dunkinga frå 

maskinrommet, tung last, tørre, sprukne nevar i 

dikt etter dikt. Og verda der ute. Alltid nye hamner. 

Jeddah. Khor al Amaya. Balikpapan. Capri. Rouen. 

Og Ancourage: 

Bjørneskinn og gull. Historien henger i ordet 

som en rustholk dreier for ankeret i tidevannet. 

Bevissthetens lille kuøye. 

Kompassnåla dirrer mot den magiske ordpol. 

Hiv på kjettingen, 4 sjakler ute. 

Stemme føttene i dekket mot den svarte veggen 

som tårner seg opp og velter inn over babord baug. 

Legge tyngden over på høyre fot 

mens dråpene smeller som svæpeslag over styrhusruta. 

Steady so! Ancourage, Antwerpen, nedenom 

og hjem. Ordet som et blankslitt ritual 

for å sette sjøbein, stå 

nesten stille. Der kommer neste sekund, skumpisket. 

Fløyteis med Spesialitet-merket 

Fløyteis frå Iskremgarden på Jæren er godkjent som Spesialitet. Iskremen vert produsert med 

eiga mjølk frå garden, og kjem i seks smaksvariantar. I 2008 produserte Iskremgarden 50.000 

liter is. Målet for 2009 er 100.000 liter. Det totale målet for dei neste fem åra er 330.000 liter. 

I godkjenninga si har KSL Matmerk lagt vekt på at produktet er utvikla av gründerekteparet 

Høiland på ein tradisjonsrik generasjonsgard med mjølkeproduksjon. I godkjenninga er det òg 

lagt stor vekt på produksjonsmetodane dei brukar som bidreg til ein fyldig og fersk iskrem med 

nøye utvalde smakar. (©NPK) 

Eg er samd med Språkrådet i 

at aviser som tvingar alle sine 

journalistar til å skrive bokmål, 

må mista den indirekte 

off entlege støtta avisene får 

gjennom momsfritaket. 

Det har vorte sagt at 

Språkrådet trampar på den 

redaksjonelle fridomen, men 

det er berre sludder. Det er 

ikkje noko problem å skrive 

ordskifte 

Gode redaktør av Norsk Tidend 

Kjære Kjartan, først må jeg 

beklage at jeg skriver til deg 

på et så teit språk som bokmål. 

Det hender av og til at 

jeg slår over, nesten som en 

språklig psykose. Denne gang 

skjer det visst fordi jeg blei 

provosert av brevet ditt til 

redaktøren i Tjenestemannsbladet. 

(Men ellers vil jo Mållaget 

at bokmålsredaktørene 

skal ta inn nynorsk i bokmålsavisene 

sine, så det kan 

være greitt å gå foran med et 

godt eksempel, ikke sant?) 

Du skreiv på lederplass 

i NT nr.1-09 at du leiter etter 

nynorsk i alt du leser, og 

blir provosert av at det er lite 

nynorsk i Tjenestemannsbla- 

det. TB er menighetsbladet 

til Norsk tjenestemannslag, 

akkurat som NT er det 

for mållaget. NTL er ett av 

mange LO-forbund, NTL 

organiserer primært alle typer 

statsansatte + mer eller 

mindre privatiserte arbeidsplasser 

som har (hatt) statlig 

tilknytning. Og altså enkelte 

redaktører. 

Du føler deg visst motarbeida 

og tråkka på av TB/ 

NTL og ber om å få slippe å 

få bladet tilsendt. Du skriver 

at du tror på fagorganisering, 

og ved å slippe å få TB i posten 

kan du forhåpentligvis 

beholde litt av denne troen. 

La meg prøve å utvide bil- 

den same artikkelen, med 

nøyaktig det same innhaldet, 

på både bokmål og nynorsk. 

Nynorsk er dessutan like mykje 

den offi sielle målforma i 

Noreg som bokmål. 

Språkrådet har ikkje sagt 

at journalistar skal tvingast 

til å skrive på nynorsk. Det 

fl eirtalet i Språkrådet har 

sagt, er at aviser som tvin- 

det litt. Vi to er begge medlemmer 

av Mållaget og Tjenestemannslaget. 

Jeg er også 

medlem av Norges diabetesforbund. 

Inspirert av ditt 

utspill kunne jeg jo be om å 

få slippe Norsk Tidend fordi 

det i de siste utgavene ikke 

har stått en eneste artikkel 

om insulinpumper. Eller jeg 

kunne melde meg ut av Mållaget 

fordi uravstemninga om 

den nye hovedtariff avtalen 

i staten ikke har fått særlig 

oppmerksomhet i NT. Det 

skurrer kanskje litt? 

Jeg har sjøl alltid hatt nynorsk 

som hovedmål. Men 

jeg synes sidemålet er et 

verdifullt norsk fenomen. 

VG diskriminerer nynorskbrukarar 

Landsmøtet i Noregs Mållag 

i 2008 i Stavanger vedtok 

eit punkt i arbeidsprogrammet 

om å markera 

Aasen-året 2013. 

Eg ser ikkje at dette 

er nemnt i den siste 

årsmeldinga. Kan styret 

gjera greie for kva 

som er gjort med denne 

saka? 

Vedtaket står under kapittel 

4.5 «Landsdekkjande 

tiltak» og lyder: 

gar alle sine journalistar til å 

skrive på bokmål bør miste 

momsfritaket. 

Nynorsken må få ein mykje 

større plass i media. Det 

er dessutan viktig at avisene 

ikkje omset lesarinnlegg som 

opphavleg har vorte skrivne 

på nynorsk til bokmål. 

VG krenkjer ytringsfridomen. 

VG fortel alle nynorsk- 

«4.5.1 Aasenminne og 

målreising 

Noregs Mållag skal så 

snart som råd setja ned ei 

nemnd som skal førebu 200årsminnet 

for Ivar Aasen i 

2013. 

Det må vera eit mål å 

nytta jubileet til å fremja 

den norske målreisinga over 

heile landet. Til dømes kan 

ein leggja til rette for lokale 

markeringar og minnesmerke 

på dei stadene Ivar 

Jeg har aldri hatt problem 

med å skrive nynorsk som 

tillitsvalgt i ulike LO-forbund. 

NTL har aldri vært og 

kommer aldri til å bli noen 

språkpolitisk organisasjon 

i særlig grad. Og det gjelder 

uansett om du er medlem, 

Kjartan. Men takhøyden er 

stor, jeg kjenner meg trygg 

på at journalister og redaktører 

får skrive på sitt naturlige 

skriftspråk i LOs fagblad. Og 

det er jo akkurat det som er 

Mållagets krav til Dagbladet 

og VG, ikke sant? 

Beste hilsen 

Ivar Stokkeland, Tromsø 

brukarane i Noreg at dei er 

mindre verdt enn bokmålbrukarane. 

Ytringsfridomen 

hadde vorte styrkt om alle 

journalistane i Noreg fekk 

velje sjølve om dei skal skrive 

artiklane på nynorsk eller 

bokmål. 

Anders Hamre Sveen, 

leiar av Raudt Akershus 

Aasen-året 2013 nærmar seg 

Aasen vitja på samlarferdene 

sine, og samarbeida med 

skuleverk, kommunar og 

fylke på desse stadene. Gjennom 

grundige prosessar over 

fl eire år kan ein få festa kunnskap 

og forståing for Aasen 

sitt arbeid i breie lag av folket, 

og slik frå fram korleis 

målreisingsverket gjeld heile 

Noreg.» 

Øystein Skjæveland, 

Kvinnherad 


På Snøfugl forlag er diktsamlinga Min 

løynde blom nyleg utgjeven. Forfattaren er 

Kristian Halsa frå Mosjøen. Han har i alle 

år vore ein aktiv mann i kulturlivet i Vefsn 

og Mosjøen; i tillegg til lærargjerninga har 

han i lang tid vore kordirigent og songar i 

koret i byen; han har vore føredragshaldar 

og prologdiktar til jubileums- og festsamankomer; 

han var vararepresentant til 

Stortinget frå 1969, han møtte òg ei tid som 

fast representant. 

Halse seier sjølv at han heilt frå smågutedagane 

har levd med lyrikk. I 2001 gav 

han ut ei samling prologar saman med ei 

rekkje lyriske dikt, Levande tid. 

Tittelen til den nye diktsamlinga Min 

løynde blom viser til ein useieleg venleik 

utanom den kvardagslege røynsla. 

Mange av dikta er skrivne til ei kvinne som 

bøker 

Storveges Goethe-omsetjing 

Det var Johann Wolfgang von 

Goethe (1749–1832) som i si tid 

fann opp omgrepet «verdslitteratur.» 

Og bak dette låg tanken om 

at dei einskilde nasjonane skulle 

medverke til ein felles europeisk 

litteratur, kor sjølve berebjelken 

var vissa om å høyre saman i ein 

vidfemnande kulturelt fellesskap. 

I vår globaliserte verd høyrest nok 

dette for mange svært så eurosentrisk 

ut. Men eurosentrisme eller 

ikkje: Skal eit slikt program kunne 

verkeleggjerast, treng ein i alle 

høve gode omsetjingar av litteraturane 

frå dei einskilde landa. Dette 

har Jostein Fet skjøna, og difor har 

han sete seg føre å gje ei rekkje av 

dikta til Goethe norsk språkdrakt. 

Dette storfelde arbeidet kan me nå 

nyte i boka Natur og Eros – utvalde 

dikt, kor Jostein Fet har gjendikta 

33 dikt etter Goethe. 

Utvalet er tematisk avgrensa 

langs aksen «natur og «eros», 

og Goethe var utan tvil ein stor 

erotikar, og samstundes ein stor 

naturdiktar. Dei tallause kvinnehistoriene 

hans er velkjende, og ut 

av kvart forhold kom det ei rekkje 

dikt, og skulle ein vere interessert 

i slikt, er det ikkje noko problem 

å fi nne ut kven dikta er stila til. 

Det fi nst nok heile bibliotek med 

bøker av litteraturforskarar som 

berre har vigd seg til denne oppgåva. 

Goethe nøgde seg ikkje med 

å berre skrive om naturen; gjennom 

sine vitskaplege naturstudiar freista 

han å avdekkje dei ibuande løyndomane 

til naturen. Hans verknad 

på europeisk kultursoge kan knapt 

vurderast høgt nok. Faust-dramaet 

har vorte ein del av vårt kollektive 

medvit, og dikta hans vert framleis 

lese og høgakta. Og fargelæra hans 

står som eit særmerkt bidrag til vitskapen 

om fargane. 

Som gjendiktar av Goethe plasserer 

Jostein Fet seg i eit gjævt sel- 

Johann Wolfgang vvon 

Goethe 

Natur og Eros – utvalde dikt 

av Jostein Fet 

Høgskulen i Volda 

dikt 

skap. Ein kan berre tenkje på namn 

som André Bjerke, Hartvig Kiran, 

Sigmund Skard, Åse-Marie Nesse 

og Johannes Gjerdåker. Og Fet gjer 

ikkje skam på nokon av dei. Utgåva 

er tospråkleg, med den tyske og 

norske versjonen plasserte attmed 

kvarandre. Dette er eit forvitneleg 

grep, sidan det gjer det lett å 

samanlikne gjendikting og original. 

Og ein merkar raskt at ein 

er i trygge hender. Det fi nst ikkje 

mykje å setje fi ngeren på når det 

gjeld gjendiktingane. Fet har gått 

samvitsfull til verks, og har freista 

å halde på opphavleg metrikk og 

rimmønster. Nokre av vala kan 

sjølvsagt diskuterast, og sjølv er eg 

ikkje alltid like glad for mengda av 

dialektord, eller dialektale vendingar, 

som Fet gjer bruk av i boka. 

Einskilde plassar fungerer det etter 

mi meining berre uestetisk, slik 

som til dømes her, i femte strofe av 

«Der Zauberlehrling» («Trollmannens 

læregut»): «Kjem han enno 

fykand’! / Sjå kor vatnet vell / frå 

kvar ein trøm! Kor rykand’ fort det 

veks og svell.» Formene «fykand» 

og «rykand» vert nytta for å få 

rimmønsteret til å gå opp, men det 

spørs om det fi nst noko grunnlag 

i originalteksten som rettferdiggjer 

lever ein annan stad, men likevel er 

nær diktaren, i takksemda hans og i minnet. 

Ein bolk i samlinga er knytt til landskapet 

i Vefsn, i endå større mon til fj ellheimen 

ein slik bruk av dialektord. Elles har 

Fet gjort godt greie for prinsippa 

sine for gjendikting i teksten «Å 

gjendikte Goethes lyrikk.» Forvitneleg 

er også den biografi ske skissa 

av Goethes liv som innleier boka, 

samt dei fi ne kommentarane som 

er gjorde til kvart dikt. 

Sjølvsagt inneheld utvalet også 

klassikaren «Über allen Gipfeln» 

(«Over alle tindar») – sjølve 

prøvesteinen for alle ambisiøse 

Goethe-gjendiktarar. Dette diktet 

har Rolf Vige omtala som eit dikt 

«som i særlig grad omgir seg med 

en aura av gåtefull klarhet.» 

Slik syng diktet i si opphavlege 

språkdrakt, og under fi nn me utgåva 

til Jostein Fet: 

Über allen Gipfeln 

Über allen Gipfeln 

Ist Ruh, 

In allen Wipfeln 

Spürest du 

Kaum einen Hauch; 

Die Vögelein schweigen 

im Walde. 

Warte nur, balde 

Ruhest du auch 

Over alle tindar 

Over alle tindar 

er ro. 

Om alle rindar 

stilnar no 

nattvindens fl òg. 

Og fuglane tagnar i lundar. 

Vente – snart blundar 

ditt auga òg. 

Dette er ei vellukka utgåve, men 

sjølv er eg svak for Hartvig Kirans 

tolking. Kiran femner om dei små 

nyansane, noko som vert særleg 

merksamt i dei tre siste versa, sjølv 

om fl eirtalsforma «småfuglane» 

(«Die Vögelein») ikkje kjem med: 

«Små fuglen blundar så varleg. / 

Vente no! Snarleg / kviler du òg.» 

Ny diktsamling av Kristian Halse 

Kristian Halse 

Min løynde blom 

Snøfugl forlag 

dikt 

Godt år for Skald 

Skald forlag omsette for 7,1 mill. kroner i 

2008, ein auke på nesten 18 prosent frå 2007. 

Overskotet vart på ca. 350.000 kr før skatt. 

– Vi hadde ingen store bestseljarar siste 

året, men er likevel godt nøgde med salet av 

dei fl este av fj orårets 14 bøker. Vi har dessutan 

ei god backlist der fl eire eldre titlar selde over 

Johann Wolfgang von Goethe (1749-1832). Oljemåleri av Josef Stieler, 1828. 

Foto: Wikimedia 

Vel, alle har sine favorittar, og 

sjølv om eg ved dette høve likar 

Kiran betre, er det ikkje noko 

tvil om at Jostein Fet har gjort 

ein storveges innsats med denne 

innanfor; eit anna utsyn vender mot sjøen 

og øyar utanfor. I «Framtid med fj ell» seier 

diktet: 

Den som med fryd har på fj ellet fare, 

veit at den ferda all framtida vare. 

I eit av dei andre fj elldikta seier diktaren: 

... sjå over land frå det granittgråe, 

langt ut og inni det lengselsblåe, 

kjenne ei solstund at livet har venger, 

fare i framsynet høgare, lenger! 

Serskilde helsingar frå Øyfj ellet i dikt på 

dikt; for mosjøværingen har dette fj ellet 

meire å seie enn andre fj ell. To kjende 

menn i norsk dikting og musikk voks opp 

i Mosjøen, det var diktaren Andreas Haukland 

og musikaren og komponisten David 

Monrad Johansen. Dei to heidrar Kristian 

2000 eksemplar, seier dagleg leiar Lars Nes. 

2008 gav mange prisar til Skald, mellom anna 

sølv til boka Sogndal, i Grafi lls «Årets Vakreste Bøker», 

Noregs Mållags «Nynorsk barnelitteraturpris» 

for Godnattboka og «Gourmand world cookbook 

awards 2008» for Fru Ingrid på Røisheim. I tillegg 

fekk forlaget Språkrådet sin diplom for godt namnevett 

for forlagsnamnet Skald. 

boka. Ho vert nok eit standardverk 

for både litteraturstudentar 

og det ålment litteraturinteresserte 

publikum. 

Kjetil Berthelsen 

Halse i prologen «Møte med grenselandet» 

som han heldt i Vefsn Museum i 1980. 

I ein merknad opplyser Halse at endå om 

David saman med mor si fl ytte frå Mosjøen 

for godt då han var 15 år gamal, hadde han 

heile livet Mosjøen og Vefsn i hjarta sitt, det 

var Øyfj ellet han tenkte på, då han komponerte 

«Mot fedrenes fj ell» i klaversuiten 

Nordlandsbilleder. 

Eit anna dikt som gjev mykje til spennvidda 

i Min løynde blom, er den praktfulle 

og kulturhistoriske verdfulle prologen 

«Bjørnsmarknaden», skriven og framboren 

i 2002 til minne om dei tradisjonelle og 

gjennom hundretals år årvisse marknadsdagane 

på Dønna. Dette er eit stort, strofi 

sk dikt, som kan framførast som konsert, 

når det får tone. 

Johannes Gjerdåker 


24 

målgåver 

Noregs Mållag takkar for gåvene 

Dette er ei liste over dei som har gjeve 

gåver frå 1. januar til 1. april. Samla 

gåvesum er 217.350 kroner. Noregs 

Mållag er svært takksam for gåvene som 

vi tek imot for å drive godt og nødvendig 

målarbeid. 

Aust-Agder Mållag 

Scott Aanby 

Anne Bjørg Ausland 

Torfi nn Brokke 

Augund K. Brottveit 

Eystein Greibrokk 

Gunhild Nybø Hagane 

Gunnar Hagelia 

Ester Halvorsen 

Lisbeth Dalquist Homme 

Gerd Fosse Hovden 

Helge Hørte 

Arne Kveim 

Gunvor Lande 

Gabriel Lillemo 

Jon K. Lindset 

Jens Listøl 

Bjarne Ljosland 

Tarald Myrum 

Rune Nylund 

Sigrid Bjørg Ramse 

Olav Riisland 

Magnhild Rygg 

Lasse Trædal 

Odd Einar Ufsvatn 

Anker Vassend 

Jens Vellene 

Nikolai Åmland 

AUSTMANNALAGET 

Bjørn Liavaag Visø 

Brynjulv Aartun 

Hans Agneberg 

Eldrid Brandvol 

Inger Johanne Dæhlen 

Ingvild Marie Eknes 

Frode Erstad 

Inger Lise Fiskvik 

Kari Ruud Flem 

Iver Forseth 

Tordis Irene Fosse 

Kjell Gulbrandsen 

Solfrid M. Harildstad 

Bjarte Hole 

Kari Jægersletten 

Håvard Kleiven 

Asgeir Lilleås 

Kåre Wendelboe Linde 

Øystein Losnegard 

Mildrid J. Lunder 

Jogrim Nordsletten 

Odd Arne Nustad 

Olaf Nøkleby 

Oddvar Romundset 

Frøydis Schjølberg 

Jakup Skjedsvoll 

Petter Embret Sletten 

Reidun Ramse Sørensen 

Berit Elisabeth Tangvik 

Magne Teppen 

Olaf Th esen 

Sigrid Trøite Th øring 

Ola Tronsmoen 

Olav Veka 

Mathias I. Øvsteng 

Svein Øye 

BUSKERUD MÅLLAG 

Niri Baklid 

Gunnhild L. Bjørnsvik 

Torleiv Brennhovd 

Herbjørn Brennhovd 

Ørjan Fresvik 

Hans-Ove Grostølen 

Oddbjørn Jorde 

Ragnhild Jørstad 

Marta Møen 

Ingunn Asperheim Nestegard 

Odd Oleivsgard 

Halle Perstølen 

Knut V. Seim 

Knut S. Torsteinsrud 

Arne Oddmund Tuv 

Sigrid Ulsaker 

Anna Wøllo 

Margit Halbjørhus Wøllo 

Åshild Reinton Åmellem 

FYLKESMÅLLAGET 

VIKVÆRINGEN 

Ivar Aasen 

Aslaug Andersen 

Berit Brandseth 

Herfi nn Brekke 

Magnhild Brekke 

Svein Erik Brodal 

Sigrid Brugård 

Hæge Marie Roholdt Brunvatne 

Karen Bø 

Tormod Bønes 

Tove Karina Eidhammer 

Leiv Fetveit 

Mass Flatråker 

Liv Flugsrud 

Torfi nn Fuhr 

Berge Ragnar Furre 

Asbjørn Gardsjord 

Oddrun Grønvik 

Gunnvald Grønvik 

Morten Grønvold 

Jørund Gåsemyr 

Eva Birgit Heide 

Kåre Henning 

Astrid Hernes 

Halldor Hoftun 

Marit Hovdenak 

Tormod Hallstein Høgåsen 

Sigfrid Johannessen 

Solveig Kaarstein 

Laurits Killingbergtrø 

Harald Sverdrup Koht 

Bård Kolltveit 

Dagrun E Kristensen 

Edvard Lauen 

Aaslaug Lode 

Kåre Lunden 

Torborg Lunnan 

Berit Nafstad Lyftingsmo 

Astrid Løvik 

Kåre Martinussen 

Sigvat Medgard 

Norvald Mo 

Arnold Mundal 

Tore Noer 

Sigurd Nordlie 

William Nygaard 

Dag Omholt 

Reidun Prestbø 

Astrid Alvlaug 

Ramnefj ell 

Reidar Ristvedt 

Asbjørn Roaldset 

Frøydis Marie Ruud 

Olav Røvang 

Th or Kristen Sanna 

Erlend Stamnes 

Nils Standal 

Ellen Marie Svea 

Eldrid Sveinhaug 

Sissel L Sæbø 

Stein Sæbø 

Anne Joronn Sætre 

Olav Nils Th ue 

Øystein Tormodsgard 

Alf Vederhus 

Jan Vevatne 

Lars Sigurdson Vikør 

Kjetil Vistad 

Jørgen Vogt 

Arne Wåge 

Karl Øksnevad 

Julie Ørjasæter 

Johannes Georg Østbø 

Herlov Øverland 

Kåre Årsvoll 

HORDALAND MÅLLAG 

Harald Aga 

Livar Aksnes 

Arne Andersen 

Edel Augestad 

Erlend Bakke 

Olav Berge 

Oddbjørn Berge 

Daniel Berge 

Rune H. Berge 

Eli Bergsvik 

Dagrun Berntsen 

Siri Solvik Bertelsen 

Leif Olaf Birkeland 

Ansgar Bjelland 

Narve Bjørgo 

Rannveig Bjørkum 

Dag Bjørnevoll 

Asbjørn Bjørnset 

Gunvald Magne Blom 

Brita Bolstad 

Arne Brattabø 

Jostein Brattabø 

Helge Brekke 

Reidar Bremerthun 

Gunvor Sigrun 

Bringeland 

Endre Otto Brunstad 

Jostein Buene 

Bergfrid I. Bønes 

Reidar Dale 

Åse Davidsen 

Inge Draugsvoll 

Ingeborg Døssland 

Nils Eidhammer 

Ole-Johan Eikeland 

Jarle Eikemo 

Frøydis Eiken 

Nils M. Engelsen 

Øystein Erstad 

Magne Espeland 

Gjertrud Fanebust 

Normann Fjeldstad 

Sverre Fjell 

Harald Frønsdal 

Gunnar Johan Furubotten 

Sigvid Førsund 

Harald Gammelsæter 

Kåre Glette 

Endre Grutle 

Arnbjørg Hageberg 

Svein Hatløy 

Anna Sylvia Haukås 

Åshild Haukås 

Anne Heimvik 

Sveinung Helgheim 

Arnfi nn Hellevang 

Aslak T. Helleve 

Kjetil Berg Henjum 

Jan Kåre Henriksbø 

Ålaug Herdlevær 

Kåre Herfi nndal 

Kjartan Hernes 

Solveig N. Herre 

Sigrun Heskestad 

Torolv Hesthamar 

Petter Hole 

Karl Johan Holmås 

Karl Hope 

Margreta Hopen 

Kjetil Husdal 

Geirmund Johnsen 

Ingvild Jøsendal 

Randi Jåstad 

Åse Marit Kalhovd 

Inger Lise Kippersund 

David O. Kløve 

Leif Knutsen 

Helga Kolstad 

Trygve Kråkevik 

Nynorskpris til journalist 

For fj erde året skal Kultur- og kyrkjedepartementet 

dela ut nynorskprisen sin for journalistar. 

Nynorskprisen skal fremja bruk av nynorsk i media, 

og årleg ære ein dyktig journalist som er eit 

føredøme for andre. Prisen går til ein journalist 

som har utmerkt seg med bruk av levande og 

god nynorsk i media, og som gjennom arbeidet 

Olav A. Kvitastein 

Bjørg Kvitastein 

Tjerand Lunde 

Marit Merete Lunde 

Arne Kvalem Lunde 

Kjellbjørg Lunde 

Audun Lygre 

Tore Lyssand 

Marta Løkkebø 

Torstein Løning 

Erling Løseth 

Ove Leon Låstad 

Åslaug Mjøs 

Marie Morken 

Olav K. Morken 

Odlaug Måge 

Marit Nedreli 

Brita Nedreli 

Nils N. Nesheim 

Øyvind Nitter 

Nils Nytveit 

Johs K. Opedal 

Aud Oppedal 

Olai Otterå 

Anfi nn Otterå 

Knut Rabbe 

Gunnar J. Blaalid 

Rasmussen 

Borgny Refsdal 

Åshild N. Revheim 

Arne Ryssdal 

Elsbeth Rønhovde 

Leif E. Samdal 

Lars K. Sandven 

Torstein Sausjord 

Heidi Seilfaldet 

Arnfi nn Seim 

Torkjell Sekse 

Liv Asgjerd Sheer 

Einar Skage 

Eli Skeie 

Olav Johannes Skeie 

Gunnar Skirbekk 

Ivar Skjelvan 

Harald Skorpen 

Olav Skram 

Marie Skålnes 

Solbjørg Slettebakken 

Torfi nn Slettebø 

Margrete Sognefest 

Asbjørn Solberg 

Harry Solberg 

Jan Oddvar Solli 

Erling Solvang 

Magnhild Steine 

Nelly Storebø 

Edith Stusdal 

Tone Sørland 

Erling Th u 

Margit Torpe 

Haldor Trengereid 

Harry Tunestveit 

Bjarne Johannes Utne 

Berit Vassenden 

Rigmor Nesheim Vaular 

Kari Langklopp Veland 

Johan Velure 

Berit Vatne Vik 

Liv Vike 

Erling Vikesland 

Åslaug Vikør 

Sidsel Vinsand 

Kari Vogt 

Gustav Wiik 

Einar Ådland 

Kjell Gunnar Ådnanes 

Olav Ånneland 

Magne Århus 

Lars Årmot 

Solveig Åsvang 

KARMSUND MÅLLAG 

Einride Aakra 

Sigbjørn Aalvik 

Torunn Alnes 

Helge Aursland 

Svein Ove Duesund 

Solveig Eidhammar 

Anne-Ma Eidhammer 

Jonn Eikeland 

Lars Kjetil Flesland 

Jørund Flesland 

Synneva Flesland 

Aud Grimstveit 

Hans Grunnaleite 

Torill Borge Horneland 

Lars Inge Jacobsen 

Kari Johansson 

Arne Langåker 

Olava Larsen 

Kyrre Lindanger 

Paul Mølstre 

Borghild Sævereide 

Prestegård 

Askild Rullestad 

Endre Tjelmeland 

Åfrid Valheim 

Anders Vannes 

Arne Vevatne 

Ingolv Vevatne 

Ola Øverland 

Yngve Øvstedal 

NAUMDØLA MÅLLAG 

Toralf Engesnes 

Kjell Nyland 

NORDLAND MÅLLAG 

Jan Gaute Buvik 

Ragni Helene Herseth 

Tore Moen 

NORDMØRE MÅLLAG 

Anne Grete Witzøe 

Botten 

Styrkår Brørs 

Rakel Flå 

Jon Gulla 

Odin Hals 

Randi Skrøvset Hatle 

Kristian Heggset 

Johannes Klaksvik 

Jorunn M. Kvendbø 

Nils Tore Leivdal 

Ingrid Lysberg 

Tor Mogstad 

Finn Gunnar Oldervik 

Øystein Sulebak 

Ormbostad 

Oddmund Saur 

Astrid Sæter 

Eirik S. Todal 

Albert Torvik 

Kjellmod Vada 

Ola Wågbø 

Kirsti Orheim Ås 

ROGALAND MÅLLAG 

Gunnleiv Aareskjold 

Leiv Alvsaker 

Karen Anda 

Leif Andenes 

Sigmund Andersen 

Ingegerd Austbø 

Kristen Bakka 

Lars Bakka 

Anita T. Bal 

Bjarte Birkeland 

Aslaug Kvilekval Breivik 

Kirsten Tegle Bryne 

Konrad Bråtveit 

Johnny Bråtveit 

Alf Jan Bysheim 

Bjørg Kristin Helland Bø 

Tora D. Eikeland 

Olav Bernhard Ekerhovd 

Anders B. Erga 

Knut Falk 

Ola Fisketjøn 

Reidar Fjeld 

Oddvar Flatabø 

Kåre Flokenes 

Bergny Gjesdal 

Sigve Gramstad 

Ranveig Gudmestad 

Per Haugedal 

Arna Herabakka 

Rasmus Hetland 

Oddrun Hidle 

sitt har gjeve nynorsken status og innpass på 

nye område. Alle framlegg må ha ei skriftleg 

grunngjeving. Vinnaren blir peika ut av ein ubunden 

jury, som på fritt grunnlag vel kven som får 

prisen. Fristen for å koma med framlegg til prisvinnar 

er 1. mai. Prisen er på 50.000 kroner og eit 

norsk kunstverk, og blir delt ut under Dei Nynorske 

Festspela i Ørsta 25. juni 2009. (NPK) 

Rasmus Hidle 

Magne O. Hope 

Sverre Johnsen 

Odd Jørstad 

Jon Laland 

Georg Løvbrekke 

Ingeborg Mjør 

Lars Mo 

Gunnar Mork 

Lise Lunde Nilsen 

Odd Magne Nordmark 

Ingvar Olimstad 

Inge Oltedal 

Kirsti Opedal 

Åshild Osaland 

Marit Osland 

Oddbjørn Reime 

Svein Risa 

Børge Rosland 

Audun Rosland 

Magne A. Roth 

Atle Røe 

Rolf Salte 

Tore Sandvik 

Jostein Selvåg 

Anne Berit Skeie 

Ingeborg Skjerpe 

Tom Soma 

Jon Stangeland 

Ivar Stangeland 

Odd Sigmund Sunnanå 

Einar Sæland 

Jorunn Søyland 

Svein Kåreson Søyland 

Else Th eiss 

Ragnar Time 

Bodil Tjeltveit 

Anders Tofte 

Ole Serinius Trodahl 

Karen Tungesvik 

Kurt Tunheim 

Hilda Ullestad 

Jone Vadla 

Ingeborg Vigre 

Leidulf Vinningland 

Ketil Volden 

Ellen Kristine Wiig 

Audun Ytre-Arne 

ROMSDAL MÅLLAG 

Henning Austigard 

Kristine Eidhamar 

Lars Eidhamar 

Gunvor Gammelsæter 

Tor Kvadsheim 

Aud Åshild Moen 

Gunnhild Austlid 

Oppigard 

Edith Skramstad 

Lars Staurset 

Johan Sudmann 

SOGN OG FJORDANE 

MÅLLAG 

Inga Aaberge 

Karstein Aaberge 

Oddvar Almenning 

Ragnhild Anderson 

Brita Balevik 

Arne Berteig 

Ola Martin Bjørvik 

Jostein Budal 

Bjørn Eide 

Annbjørg Eikenes 

Berit Ekerbakke 

Arne Eldegard 

Hans Engesæt 

Dag-Erik Eriksmoen 

Astrid Ervik 

Audun Fitje 

Johannes Flaten 

Erik Fortun 

Ottar Færøyvik 

Asbjørn Geithus 

Oddvar Gjelsvik 

Marie Godø 

Dagfrid Grepstad 

Audun Hammer 

Marianne Hoff 

Ragnar Hove 

Liv Husabø 

Nils Husabø 

Rannveig Tveit Kirkebø 

Ola Kjørstad 

Oddborg Hellebø Klævold 

Marta Kvikne 

Magny Kårstad 

Helga Ladehaug 

Jon Ove Lomheim 

Rune Lotsberg 

Bjarne Myrstad 

Stein Næss 

Reidun Sandøy Os 

Jon A. Ramstad 

Einar Rysjedal 

Bjørn Rørtveit 

Karoline Råd 

Nils R. Sandal 

Steinar Sande 

Marta Kari Schawlann 

Arne Stafsnes 

Karsten F. Sunde 

Johan M. Sunnarvik 

Hans Mark Svedal 

Gunnhild Systad 

Harald Systad 

Maria Sælen 

Kari Malmanger Torstad 

Borgny Ulltang 

Ester Viken 

Øystein Vikesland 

Ingebjørg Voll 

Liv Østrem 

SUNNMØRE MÅLLAG 

Margaret Alme 

Bjarte Alme 

Kristian Almås 

Rolv Amdam 

Åsmund Arne 

Oddfrid Nora Bell 

Frode Følling Birkeland 

Oddbjørn Blindheim 

Kårstein Blindheim 

Jarle Bortne 

Bente Johanne Iversen 

Breivik 

Ole Arild Bø 

Johanne Bøe 

Oddrun Eidem 

Liv Eikrem 

Ståle Eikrem 

Anders Folkestad 

Øystein Grønmyr 

Ingunn Haus 

Sigrunn Heggheim Hovde 

Reidun Hunnes 

Ingrid Runde Huus 

Jakob O. Kjersem 

Terje Kjøde 

Noralf Krogsæter 

Svein Linge 

Nils Eldar Linge 

Paul Løndal 

Roger Nedreklepp 

Josten Nedrelid 

Kåre Sigmund Opsahl 

Einar Os 

John Osnes 

Britt Oterholm 

Eldrid Roald 

Torleiv Rogne 

Greg Rotevatn 

Gunder Runde 

Solfrid Røyneland 

Randi Sandnes 

Jarle Solheim 

Ola Magne Strand 

Gunvor Strømme 

Sverre Sørdal 

Bern Torset 

Mari Brenne Vemøy 

Eldrid Vik 

Svein Vinje 

Sveinung Walseth 

Knut Ytterdal 

Bernt G. Øye 

TELEMARK MÅLLAG 

Lise Aasen 


Får hjelp til å lesa bøker 

Mange innsette i norske fengsel har problem 

med å lesa. No får dei hjelp. Dei to neste åra 

skal alliansen «Leser søker bok» hjelpa fengselsbiblioteka 

med å gje eit godt lesetilbod 

til fangar som slit med å lesa. Fangane skal 

få låna bøker med enkel tekst, og dei skal få 

hjelp til å lesa dei. (NPK) 

Robert Anderson 

Jon Bjørn Bergane 

Eva Bergø 

Sigrid Bø 

Kai Morten Dammen 

Tjøstov Gunne Djuve 

Per Espeland 

Olav Felland 

Kari Synnøve Funner 

Hans Magne Gautefall 

Hans T. Gjøysdal 

Nils J. Gvammen 

Knut T. Haugen 

Hallgrim Høydal 

Jon Ingebretsen 

Halvard Jansen 

Konrad Juveli 

Åse Klakegg 

Åge Kåsi 

Kjetil Langåsdalen 

Tone T. Lilleland 

Tor Olav Lindal 

Harald Lone 

Tove Løyland 

Halvor Midtveit 

Seljord Mållag 

Lars Nevestveit 

Toril Nicolaisen 

Olav Aa. Nordstoga 

Olav H. Nystog 

Jakob Olimstad 

Birger Risnes 

Torun Raftevold Rue 

Bård Tempelmayr Rønningen 

Martha Holt Skarelven 

Per Skaugset 

Birger Smedstad 

Gunvor Solberg 

Jon Solberg 

Harald Straand 

Olav Stranna 

Dag Halvdan og Gunvor Straume 

Signe Sølyst 

Kari Tveit 

Olav B Tveito 

Jon Tvitekkja 

Borgny Slettemoen Tøfte 

Ingebjørg Helkås Vaa 

Einar Versto 

Ingebjørg Veåsen 

Alv Vik 

Halvor Øygarden 

Sverre Åsen 

Troms og Finnmark Mållag 

Per K. Bjørklund 

Terje B. Dahl 

Karl Ragnar Engstad 

Aud Hauan 

Magnhild Henriksen 

Bjarne Isaksen 

Bjørg Berge Kristiansen 

Sigrun Lunde 

May Johanne Molund 

Guro Reisæter 

Hallvard Sandvik 

Guri Skeie 

Sigrid Skålnes 

Sunniva Skålnes 

Anne Marta Steinnes 

Odd Østgård 

Bjørnar Østgård 

TRØNDERLAGET 

Svein Aarnes 

Egil Ingvar Aune 

Kjell Bardal 

Einar H Bartnes 

Karl Ove Bjørnstad 

Astrid Dalslåen 

Olaug Denstadli 

Kåre Eggereide 

Anne Eldevik 

Bjarne Espås 

Ola Stuggu Fagerhaug 

Tore Fagerhaug 

Helge Fiskaa 

Arne og Kari Frisvoll 

Harald Hernes 

Sivert Hestveit 

Borghild Kristin Lomundal 


Magne Måge 

Jenny Nyvik 

Helge Raftevold 

Herman Ranes 

Anna Dorthea Remhaug 

Ragnhild Rise 

Narve Rognebakke 

Trygve Harald Rullestad 

Anders Sakrisvoll 

Ragnhild Saur 

Rutt Olden Skauge 

Oddny Pauline Skeide 

Alv Helge Skeie 

Jarle Skjei 

Arvid Henry Staupe 

Oddny Stavran 

Åsta Tale Strand 

Steinar Strand 

Jan Sørås 

Kirsten Tagseth 

Arnkjell Tingstad 

Anne Kristin Grøn Wanvik 

Beret Wicklund 

VALDRES MÅLLAG 

Gunnar Belsheim 

Gunnar Breivik 

Reidar Gjølmo 

Signe Elisabeth Kvåle 

Ingebjørg Moe 

Solveig Skjerdal 

Jan Sparstad 

Torbjørn Stavenjord 

Anne Øyhus 

VEST-AGDER MÅLLAG 

Anne Austad 

Anne Marie Axelsen 

Sverre Birkeland 

Trygve Bjerland 

Åse-Berit Fidjeland 

Anne Fløgstad 

Halvdan Furholt 

Anna Gravelsæter 

Salve Grindland 

Asborg Handeland 

Kirsten Hanisch 

Magne Heie 

Gudrun Haugen Håvorsen 

Birgit Jørgensen 

Alf Georg Kjetså 

Astrid Kleveland 

Olav Arne Kleveland 

John Lauvdal 

Klara Lilletveit 

Solveig Stallemo Lima 

Kirsten Lindhom 

Oddvar Moen 

Dordi Mæland 

Johanne Marie Pettersen 

Håkon Bøye Prestegård 

Laurits Repstad 

Ronny Rognhaugen 

Nils Harald Stallemo 

Asbjørn Stallemo 

Leiv Torstveit 

Oddmund Magnus Viken 

Odd Volden 

Gunnar Vollen 

Bjug Åkre 

ØSTFOLD MÅLLAG 

Arnstein Hjelde 

Kåre Kjelkenes 

Arne Kvernhusvik 

Inge Monefeldt 

Jan Andrew Nilsen 

Gunnar Ottne 

Ola Øgar Svendsen 

DIREKTEMEDLEMMER 

Anfi nn Bondhus 

Bjørgulv Johan Eik 

Olrun Hild Hillestad 

Kjell Jacobsen 

Knut Langesæter 

Lars Meling 

Harald Martin Mjømen 

Oddvar Steinrud 

Illustrasjonsfoto: Stock.Xchng 

Audun Sydnes 

Lars Børge Sæberg 

Borgny Særsten 

YRKESMÅLLAG 

Bergfi nn Aabø 

Anders Askeland 

Johannes Bakka 

Kåre Belsheim 

Anfi nn Bernaas 

Marta Bjerkeng 

Normann Bjørlo 

Ingvild Bryn 

Kjellfrid Bøthun 

Alv Reidar Dale 

Bjarne Dåe 

Randi Einrem 

Arne Ekeberg 

Magnhild Fjermedal 

Else Fossgard 

Haldor Fykse 

Marta Johanne Gjengedal 

Arne Gjeraker 

Sigmund Haug 

Johannes Havstad 

Geirmund Henjum 

Audun Heskestad 

Grete Oline Hole 

Eirik Holten 

Olaug Husabø 

Olav Torfi nn Jondahl 

Rønnaug Kattem 

Olav Kuvås 

Per Helge Kvistad 

Egil Henrik Lehmann 

Bjarne Arvid Liseth 

Torgrim Ljones 

Anstein Lohndal 

Geir Lorentzen 

Hege Lothe 

Kjell Harald Lunde 

Martinus Løvik 

Olga Meyer 

Leif Ove Mikkelsen 

Lars Kolbjørn Moa 

Håvard Moe 

Øystein Njål Nordang 

Næringsbedet i Vatlandsvåg 

Norsk Plan as 

Einfrid Perstølen 

Magnus Robberstad 

Torleiv Robberstad 

Ole Bjørn Rongen 

Bjørgulv Rygnestad 

Arne O. Skjelvåg 

Per Skjæveland 

Arnlaug Skjæveland 

Sigrun Solberg 

Herbjørg Solberg 

Oddmund Svarteberg 

Arve Sæbø 

Rolv Sæter 

Turid J. Th une 

Harald Topphol 

Hans Olav Tungesvik 

Sverre Tusvik 

Helge Ove Tveiten 

Sigrid Tyssen 

Birger Valen 

Bodvar Vandvik 

Astrid Versto 

Guri Vesaas 

Vest-Telemark Blad 

Audun Vevatne 

Lars Øyvind Vikesland 

Torgils Vågslid 

Ivar Winjum 

Vidar Ystad 

Egil Ytrearne 

Aa. Bjørgum Øwre 

Olav Åm 

UTANLANDSKE LAG 

Ingrid Gjesdal 

Grete Langodden 

Herborg Lillebø 

Øyvind Lyngås 

✁ 

Namn: 

Adresse: 

Postnr.: 

Poststad: 

fi nfi ne 

nynorskbøker 

—Åse Marie Nesse: Dikt i samling. kr 100,00 

—Ove Eide: Jakob Sande. Liv - Dikting. kr 100,00 

—Åse Marie Nesse: Artiklar om litteratur. kr 100,00 

— Olaug Nilssen: Vi har så korte armar. Roman, kr 50,00 

— Olaug Nilssen: Hybrideleg sjølvgransking, Essay. kr 50,00 

— Frode Grytten: Sjuk av lykke, Noveller. kr 50,00 

— Frode Grytten: Flytande bjørn, Roman. kr 50,00 

— Rune Timberlid: Deadline, Roman. kr 50,00 

— Brit Bildøen: Alt som er, Roman. kr 50,00 

— Ragnar Ulstein: Jødar på fl ukt, kr 50,00 

— Helga Gunerius Eriksen/Gry Morsund: Flugepapir. Barnebok, kr 50,00 0 

— Lena Anderson: Tulla og mormor. Barnebok, kr 50,00 

— Lena Anderson: Vesle pinne får besøk. Barnebok, kr 50,00 

— Barbro Lindgren/Eva Erikson: Påls bamse. Barnebok, kr 50,00 

— Henning Mankell: Hunden som sprang mot ei stjerne. Ungdomsbok, kr 50,00 

— Jon Fosse: Du å du. Barnebok, kr 50,00 

— Jon Fosse: Nei å nei. Barnebok, kr 50,00 

— Jon Fosse : Dyrehagen Hardanger. Barnebok, kr 50,00 

— Jon Fosse: Auge i vind. Dikt, kr 50,00 

— Jon Fosse: Blod. Steinen er. Forteljing, kr 30,00 

— Jon Fosse: Dei døde hundane / Sa ka la. To skodespel, kr 50,00 

— Jon Fosse: Det er Ales. Roman, kr 50,00 

— Jon Fosse: To forteljingar. kr 50,00 

— Jon Fosse: Og aldri skal vi skiljast. Skodespel, kr 30,00 

— Jon Fosse: Jenta i sofaen. Skodespel, kr 50,00 

— Jon Fosse: Prosa frå ein oppvekst. kr 30,00 

— Jon Fosse: Flaskesamlaren. Roman, kr 30,00 

— Jon Fosse: Hund og engel. Dikt, kr 30,00 

— Jon Fosse: Svevn/Varmt. Skodespel, kr 50,00 

— Jon Fosse: Vakkert. Skodespel, kr 50,00 

— Jon Fosse: Dikt 1986-1992. kr 30,00 

— Jon Fosse: Olav H. Hauges poetikk. kr 50,00 

— Hadle Oftedal Andersen: Poetens andlet. Om lyrikaren Olav HH. Hauge Hauge. kr 50,00 50 00 

— Jan Erik Vold: Under Hauges ord. kr 100,00 

— Einar Økland: Dikt i samling. kr 100,00 

— Halldis Moren Vesaas: Dikt i umsetjing. kr 50,00 

— Aslaug Vaa: Aslaugs Vaas beste. kr 50,00 

— William Shakespeare: Sonettar og songar. Gjendikting ved Per Olav 

Kaldestad. kr 50,00 

— Tranene til Ibykus. Klassisk og romantisk tysk lyrikk. Gjendikting ved Johannes 

Gjerdåker, 50,00 

— Olav Duun: Eg gir ein god dag i det vonde. Fyndord og fi gurar. kr 50,00 

— Arill Riise/Roar Hagen: Sild og Grandiosa. Meir om livet på Sunnmøre. kr 50,00 

— Reiseforsikring. Dikt, kr 50,00 

— Ottar Grepstad: Viljen til språk. kr 200,00 

— Håvard Teigen / Elisabet Bakke (red): Kampen for språket, kr 50,00 

—Då Noregs Mållag vart skipa (hefte) frå 2006. kr 10,00 

—Innlegg frå jubileumskonferansen – Mål og makt – spesial frå 2006, kr 10,00 

Fleire fl otte lydbøker av og med Edvard Hoem fi nn du i nettbutikken 

www.nm.no/krambua 

Kryss av, klipp ut eller kopier og send 

tinginga til: Noregs Mållag, Postboks 

474 Sentrum, 0150 Oslo 

eller faks til 23 00 29 31 

Du kan også tinge ved å sende e-post 

til nm@nm.no, ringje 23 00 29 30 eller 

ved å gå inn på heimesidene: 

www.nm.no. Porto kjem i tillegg. 

25

Prent: Nr1Trykk as 

Opplag: 12 500 

Abonnement: Kr. 250,– per år 

Annonsar: 

Annonseprisar: kr 9,00,–/mm 

Tillegg for tekstside: kr 0,50,–/mm 

Spaltebreidd: 45 mm 

Kvartside: kr 4 000,– 

Halvside: kr 7 000,– 

Heilside: kr 12 000,– 

Tillegg for fargar 

Ilegg til avisa: kr 1,00 pr. stk. 

Alle prisar er eks. mva. Ved lysing 

i fl eire nummer kan vi diskutere 

særskilde avtalar. 

Stoff rist nr 3 – 2009: 

16. mai 2009 

NOREGS MÅLLAG 

Tilskrift: Boks 474 Sentrum, 

0105 OSLO 

Telefon: 23 00 29 30 

Telefaks: 23 00 29 31 

E-post: nm@nm.no 

Kontoradresse: 

Schweigaardsgt. 16 

Bankgiro: 3450.19.80058 

Leiar: Hege Myklebust 

mobil: 928 16 136 

hege.myklebust@nm.no 

Tilsette: 

Gro Morken Endresen, dagleg leiar, 

tlf. 23 00 29 37, 957 85 560 

gro.morken@nm.no 

Magnus Bernhardsen, 

organisasjonskonsulent, 

tlf. 23 00 29 34, 


Berit Krogh, økonomikonsulent, 

tlf. 23 00 29 35, 

berit.krogh@nm.no 

Ingar Arnøy, skulemålsskrivar, 

tlf. 23 00 29 36, 975 29 700 

ingar.arnoy@nm.no 

Hege Lothe, informasjonskonsulent, 

tlf. 57 86 53 60, 926 48 348 

hege.lothe@nm.no 

(permisjon) 

Kjartan Helleve, informasjonskonsulent, 

tlf. 23 00 29 32, 943 97 998 


Else Elise Sætre Bullus, 

kontormedarbeidar, 

tlf. 23 00 29 30, 

else.bullus@nm.no 

NORSK MÅLUNGDOM 

www.nynorsk.no/nmu 

Tilskrift: Postboks 285 Sentrum, 

0103 Oslo 

Telefon: 23 00 29 40 

Telefaks: 23 00 29 31 

E-post: nmu@nynorsk.no 

Bankgiro: 3450 65 48707 

Leiar: Jens Kihl, 

tlf.: 23 00 29 40 (a), 992 31 490 

jens@nynorsk.no 

Skrivar: Janne Nygård, 

tlf.: 23 00 29 40 (a), 916 16 637 

janne@nynorsk.no 

26 


www.nm.no 

SERVISE 

NYTT 

Medlemskap i gåve 

Kjenner du nokon som burde ha vore 

med i Mållaget? Gje dei medlemskap 

i gåve! Dette kostar 200 kroner. 

JA TAKK, 

eg tingar: 

__ stk. medlemsbevis som eg kan 

gje vekk i gåve, 200,– per stk 

__ stk. av Takk, Ivar Aasen-jakkemerke, 

10,– (50,– for 20 stk!) 

__ stk. av Slepp nynorsken tiljakkemerke, 

10,– (50,– for 20 stk!) 

__ stk. Ivar Aasen-almanakkomslag 

i skinn som varer i mange år. 

A-plan-/Filofax-system. Burgunder 

farge. Passar for innmat storleik 96 x 

167 mm. Du byter ut innmaten for kvart 

år. I dette lausbladsystemet er det også 

mykje anna tilleggsutstyr å få kjøpt, 

m.a. lausark for eigne notat! 300,– 

__ stk. Ivar Aasen-almanakk med 

perm for 2009. Kr 155,– 

__ stk. frimerkemapper frå Posten 

med førstedagsbrev med frimerket 

som Posten laga i høve hundreårsjubileet. 

50,–. 

__ stk. badehandkle i frotté, gult 

med raud Noregs Mållag-logo (150 cm 

x 100 cm) NO KR 50,– (Før kr. 100,–) 

Namn: 

Adresse: 

— stk. kaffi krus for 100 kroner stykket 

(svart dekor og gulltekst) (PS! Kruset er nytrykk 

av jubileumsserviset) 

Det går mangt eit menneske 

og ser seg fritt i kring for Ivar Aasens skuld 

Tarjei Vesaas 1950 

— stk. kaffi krus for 100 kroner stykket 

(svart dekor og brun tekst) 

Skogen stend, men han skifter sine tre 

Olav H. Hauge, 1965 

— stk. tekrus med skål for 150 kroner per sett 


Nynorsken kviskrar: Dette går ikkje an. 

Kristin Auestad Danielsen, 2007 

— stk. frukostasjett for 100 kroner stykket 


Nokon må elske ordet og reinske bort 

ugras der det gror. Nokon må bruke ordet. Berre 

ved bruk blir det vakkert. 

Marie Takvam, 1987 

M Å L S A K E R 

Noregs Mållag har ei rekkje gode og praktiske produkt til sals. Desse kan du kjøpe ved å sende inn kupongen nedst på sida, 

eller ved å gå inn på på heimesida vår www.nm.no. 

__ stk. paraply (kan slåast saman). 

100,– 

__ stk. nøkkelring, kvar av ringane 

kan takast av. Fin om du treng å dele 

nøkkelknippet. 75,– 

__ stk. krus i børsta stål, med skrulokk, 

0,4 liter. Svart logomerke. 84,– 

__ stk. sendeplate med Noregs 

Mållag-logo på. 10,– 

__ stk. t-skjorter med Slepp nynorsken 

til-logo. Finst i ulike fargar (kvit, 

svart, gul, beige og grå) og storleikar. 

OBS! Ta kontakt med skrivarstova for 

å høyre kva vi har på lager. (berre små 

storleikar att) NO KR 75,– (Før kr 150,–) 

__ stk. Viljen til språk av Ottar 

Grepstad. 200,– 

__ stk. handlenett. Miljøvenleg 

handlenett med logo og slagord. Syntetisk 

materiale. Kr. 30,- 

__ stk. av heftet Då Noregs Mållag 

vart stifta. Kr 10,–. 

NEDSETT PRIS! Serviset frå 2007 er snart selt ut. Du har 

enno høve til å sikre deg asjett og tekrus med skål. Serviset 

er produsert av Porsgrund Porselen, og dekoren er oransje 

med svart skrift. 

_ stk. tekrus med skål for 120 kroner 

per stk. (Sitat: OSS, RETNING Eg veit ikkje 

kvar vi skal. Men eg gler meg medan vi 

kjem dit. Ann Kavli, 1996) 

_ stk. frukostasjett for 80 kroner per stk. 

(Sitat: Den som fi nn ei plomme kan svelgje ho rett 

ned. Men den som fi nn ein gullklump kan aldri 

meir få fred. Rasmus Lie, 1972) 

_ stk. frukostsett (asjett, tekrus og 

skål) for 175 kroner per stk. 

Nye kvalitetsjakkemerke 

som toler 

både regn og snø! 

33 mm breie. 

__ stk. paraply med trehandtak. 

Svart med kvit logo og slagord: 

Mange røyster – felles mål. Diameter 

om lag 1 meter. Kr. 100,- 

__ stk. refl eksband til å slå rundt 

armen eller foten for å vere tryggare 

i trafi kken. Med logo og slagord: 

Mange røyster – felles mål. 

Kr. 20,- 

KRYSS AV, KLIPP UT ELLER KOPIER OG SEND TINGINGA TIL: 

Noregs Mållag, Postboks 474 Sentrum, 0105 Oslo, eller faks til 23 00 29 31, e-post til nm@nm.no, ring 23 00 29 30 eller ting 

på heimesidene våre www.nm.no. Vi sender ut varer kvar 14. dag. 


sagt sidan sist 

Når Jung Tjønn skifter fra nynorsk 

til bokmål mister han også noe av 

spensten. Det er tett, nøkternt og 

tilslipt som før, i all sin poetiske 

ambisjon - men underlig livløst. 

Bokmelding i VG 

– Ordet «fråvær» på nynorsk synes 

jeg er vanskelig. Det hender 

jeg blir usikker på om det skrives 

med «e» eller «æ»... (Her må 

faktisk ordkongen selv slå opp i ordboka...) 

– Det heter «eit fråvær» og 

«ei fråvere». Det betyr det samme 

og begge deler kan brukes. Altså 

både «e» og «æ», da er det pinade 

ikke lett, sukker han. 

Sylfest Lomheim i VG 

– Mange av førespurnadene har 

gjeldt om ikkje pakka også skal 

gjevast ut på nynorsk, så vi er 

stolte over dette i dag, seier Rita 

Astridsdotter Brudalen i Trygg 

bruk-prosjektet. 

Mediatilsynet med ei gladmelding 

Jeg prøvde å få kjøpt Tjuven av 

Rune Belsvik forleden. I bokhandelen 

hadde de ikke hørt om den, 

enda Rune Belsvik er en av våre 

fremste forfattere. De søkte på nettet, 

og pustet lettet ut da de fant 

forklaringen: Den er jo på nynorsk! 

Sverre Henmo til Vårt Land 

Eg er kan hende minoritetsspråkleg, 

men eg håper eg er ein likandes 

kar. 

Alf Kjetil Walgermo i Vårt Land 

– Jeg kan ikke garantere Pensjonistpartiet 

plass på tv. Jeg har heller 

ingen garanti for at det er 25 

prosent nynorsk i NRK, selv om 

det står at det skal være det i NRKplakaten. 

Trond Giske til Kampanje 

– Jeg har mottatt «ørten» telefoner 

fra venner og bekjente som 

lurer på hva dette er. De fl este har 

skjønt tegningen da e-posten er 

skrevet på engelsk, og alle som 

kjenner meg vet at jeg normalt sett 

bruker nynorsk. 

Svein Hauge til Telen etter at 

nokon hadde misbrukt 

e-posten hans 

Å være norsk er å forstå at Sandnesdialekt 

ikke er en merkelig svensk 

dialekt slik kundene på Esso-stasjonen 

i Halden trodde, kun fordi jeg 

spurte dem «ska du ha påse»? Ja, jeg 

snakker Sannisdialekt, og synes det 

er ganske bisart at østlendinger ber 

meg om å forandre dialekten fordi 

de ikke forstår hva jeg sier. 

Chro Borhan, vinnar av 

BTs kronikkonkurranse 

P Ø L S E R 

I S I S E 

S G R E I 

T R Å K L E 

O U R 

L E N S E 

TE I T 

T E I K N A 

Løysing på puslekryssord 

kryssord 

TEV- 

LING 

YTRA 

TELE 

PEIK. 

PRON. 

GJERE 

VONDT 

MUSK- 

LAR 

KJÆR- 

TEIKN 

BAND 

OKSE 

VETTE 

KLOKKE 

PYNT 

ALTER- 

NATIVT 

SLÅ 

HEI- 

LAG- 

DAG 

DISKU- 

SJON 

TONE- 

ART 

HAND 

OST 

BIB. 

KONGE 

JAM- 

FØRT 

MED 

TALAR 

FØ 

RET- 

NING 

MENGD 

FIN- 

KLEDE 

BAK 

SKALET 

TRIVLE 

UNION 

= LA 

SATT 

MÅL 

FOR 

ENERGI 

FÅ 

TAK I 

HALE 

GJÆ- 

RER 

ØYDE- 

LEGG 

DETTE S FAGERT 

SA OPP 

VASSE V A SKLIR A PIRKUT 

KUNST- 

NAR U BARNA 

DEN 

GONGEN F SKREIV 

VINJE STRID 

SINGLE 

LIKE 

UTAV K K GALING 

SCORE 

I N N E V E R A N D E : 

MIS- 

BRUKEN K O L O N 

IKKJE 

KJÆR- 

KOME U Ø N S K T RUSS- 

LAND I 

GL. TID G A R D A R STØL I K E 

SKIFTE 

TA PÅ B Y T E FRAUS 

BABLUT I S A KYR- 

KJE D O M UGREIE 

VERDS- R O T 

DEL 

K L E PEN- 

GAR T U S E N PLASS L A P P A R PAVE T 

BYTE 

UT 

DYR E R S T A T T E TONE 

SLÅ M ROT 

FIOLIN I F E L E 

F LUFT 

JAM- 

FØRE E T E R SKLIR E TRE- 

PLATE 

FIRKANT F I N E R UNDER- 

KLEDE E HAUGAR 

E S K A LENDE 

VAR- T E R R E N G SEL 

AND- 

SYNES 

VEIK LYD I M O T 

BOKSEN 

FUGL A N D R LARVA I K IKKJE 

TALT OM 

TAL U S N A K K A SKYTS U 

I ORDEN 

AV- Å M A SANNING O K HADDE 

KRØTER- 

MAT Å T T E BAK- 

SIDE 

LAND N A K K E 

PES- 

ANDE 

PUST A N D P U S T E N FERSK 

BRUSK- N Y SKIVE 

MANN 

BIBELSK 

BY K A R 

A N D E STOLAR 

ANDE L I T HUG- 

RØRSLE 

STEGAR E M O S J O N AKE 

SKÅN- 

SAM 

DU OG 

EG L E M P E L 

TERGE 

E G UPÅ- E R T E VERKA OLDER 

MOSE O R 

BROR 

V I 

MYNT 

FISK E U R O VASS- 

DRAGA Å E N E SJØLV RØVE R A N E 

FINT 

LAGA K U N S T F E R D I G LAND 

DANSK 

NEKTING I R A N 

SNERTEN 

LIK 

LAGING N E T 

I TIL- 

T LEGG O G NABO- 

AR R S KONGLE- 

ELSKAR E K O R N 

S E R I E P R O D U K S J O N TONE E 

Løysing på kryssord 1 – 2009 

løysing 

PRYD 

GASS 

TONE 

EIGE- 

DOMS- 

PRON. 

BLIR 

SINT 

STRAM 

PÅ 

SMAK 

= RE 

HEILT 

TETT 

SPEN- 

NING 

LEVER 

VEKT MAKEN 

RETTS- 

LÆRE 

NORSK 

FORF. 

ARBEID 

LIKE 

HAU- 

GAR 

UT- 

KOPLA 

DRON- 

NING 

LIKE 

STIL- 

LING 

PINTE 

FJELL- 

REKKJE 

SEIG 

TYPE 

OLDER 

PÅ 

MÅLTID 

VAKT 

SJØ- 

VEKST 

FUNG- 

ERE 

LÅG- 

MÅL 

SKINN- 

REIM 

1000 

PREP. LIKE 

BELØP 

SØLV 

FERSKE 

VOGN ENERGI 

FOR- 

TUMLA 

LUR 

TIL- 

GJORD 

ELV I 

ITALIA 

MIDT- 

DEL 

KORN- 

SORT 

ELD PLAGG 

SYSAK 

FUGLEN 

PÅ DEN 

STADEN 

AVKOM LEIGE ROVDYR 

1. Lars Moa, 

Stjørdal 

2. Målfrid Kuvås, 

Oslo 

3. Asbjørn Solberg, 

Indre Arna 

Namn: 

Adresse: 

Postnummer/-stad: 

MINE- 

RAL 

SITJE 

HØGT 

Kryssordvinnarar i nr. 1 – 2009 

puslekryssord for barna 

Nedanfor fi nn du alle orda som skal 

vere med i kryssordet til venstre: 

2 bokstavar: IS, TE, IT, GÅ, ØS, TA 

3 bokstavar: ISE, NEI, ETE, EIN 

4 bokstavar: GREI, ESEL 

5 bokstavar: REIER, LENSE 

6 bokstavar: PØLSER, TEIKNA, 

TRÅKLE, PISTOL, 

SIRKUS 

(Løysing fi nn du nedst på sida) 

STOR- 

MAKT 

HALV 

BOK- 

TITTEL 

Send løysinga til: 

Noregs Mållag 

Postboks 474 Sentrum 

0105 Oslo 

Frist: 20. mai 

Merk konvolutten «Kryssord». 

Rett løysing kjem i neste utgåve. 

Tre vinnarar vert trekte 

ut og får fi n premie. 

NORSK TIDEND NR. 2 – 2009 27 

VEKT 

METALL 

SÅ 

TUNGT! 

TINGEN

Målpris ålpris til Rein 

2008 var kulturbyåret, der byporten i 

Stavanger skulle vera open for kulturelt 

og kunstnarleg mangfald. Men nynorsk 

språk og kultur blei i alt for liten grad ein 

del av 2008. Det blei mykje spektakulær 

engelsk, resten var bokmål, bortsett frå 

nokre vakre nynorske titlar: Open port (!), 

men ikkje minst Himlaleite, Kyrkjelyd og 

Desse auga. Rogaland Mållag trur desse 

prosjekta er mellom dei som kjem til å 

bli hugsa best «ittepå» – og at det i så 

fall har med språk og språkleg identitet 

å gjera. 

Det nynorske høgdepunktet i 2008 

var likevel at «heile byen» valde Kaninbyen 

av Arild Rein som den romanen 

«heile byen» skulle lesa. Prosjektet var 

styrt av lesarane sjølve. Dei diskuterte. 

Somme fryda seg. Somme reagerte 

med forarging og sinne – over den 

i nynorskens skog 

pessimistiske skildringa av Stavanger 

etter oljerikdomen. Somme reagerte 

på språket, for Kaninbyen viser fram folkemålet 

i alt sitt mangfaldige – og forskrekkelege 

- velde. Rogaland Mållag 

gler seg over at Rein har valt å skriva 

ein heil Stavangertriologi på nynorsk, 

og trur at språket er ein viktig dimensjon 

ved det som har gjort bøkene til 

slik ein suksess. 

Nynorsk er vakkert i poesi, det har 

ein høyrt mange gonger. Nynorsk er 

funksjonelt til kvardags. Nynorsk er tøft 

i Kaninbyen. Arild Rein får Målprisen 

2008 for sin tøff e og skitten-urbane nynorsk, 

i det elles så språkleg pyntelege 

kulturbyåret. (Pressemelding) 

Målpris til saft- 

og mostbedrift 

Sogn og Fjordane Mållag har gjeve Målprisen 

2009 til saftprodusenten Balholm 

AS i Balestrand. Bedrifta produserer saft 

og most av økologisk frukt og bær og 

marknadsfører alle produkta sine på 

nynorsk. Det er Sogn og Fjordane Mållag 

som deler ut prisen. Grunngjevinga 

for at Balholm får prisen, er at dei bruker 

moderne nynorsk på fl askene sine og 

marknadsfører seg på nynorsk på nettsidene. 

– Dermed er Balholm eitt av desse 

gode døma som gjer at nynorsken når 

ut til område som til no har vore framande, 

sa Torleik Stegane ved prisutdelinga. 

(©NPK) 

Olaf Nøkleby tek i mot Austmannaprisen frå leiaren i Austmannalaget, 

Atle Brandsar. Foto: Anne Martine Engebakken Grymyr, Oppland Arbeiderblad) 

Olaf Nøkleby heidra 

med Austmannaprisen 

Under kulturkvelden i Steinhuset 

på Granavollen vart Austmannaprisen 

gjeven til Olaf Nøkleby. 

Prisen vert gjeven til kandidatar 

som har utmerkt seg som gode 

språk- og kulturberarar i området 

Austmannalaget dekkjer. Nøkleby 

har på ein framifrå måte bore 

fram nynorsken m.a. gjennom 

sitt yrkesaktive liv som rektor ved 

Valle vidaregåande skule og som 

organisasjonsmann på både det 

kulturelle og politiske planet. Prisvinnaren 

har i tillegg vore ein god 

brukar av totendialekten, og han 

er vorten karakterisert som sjølve 

grunnfj ellet på Toten når det gjeld 

historie, talemåte og anna kulturarbeid. 

Kulturkvelden i Steinhuset 

var skipa til av Hadeland Mållag, 

med musikkinnslag ved Hadeland 

spellemannslag, Gerd Nyland las 

på hadelandsmål og Stein Buan 

kåserte og song. Ein triveleg kveld 

som vart avslutta med to prisutdelingar 

– fyrst Hadeland Mållag sin 

dialektpris for 2009 til Gerd Nyland 

og så Austmannalaget sin pris til 

Olaf Nøkleby. 

– Eg treng ingen målpris for å bruka nynorsk. Eg brukar 

nynorsk fordi det er naturleg for meg, seier målblomevinnar 

Ole Danbolt Mjøs. Foto: Dei nynorske festspela 

Korleis tinga 

ein Målblome? 

Ole Danbolt Mjøs skal endeleg få den 

merksemda frå Mållaget som han har 

etterlyst. 

Før prisutdelinga av Nobels Fredspris i 2007 heldt 

dåverande leiar av Nobelkomiteen Ole Danbolt 

Mjøs eit føredrag. Der snakka Danbolt Mjøs om at 

me må ta klimatrugselen på alvor, at Nobelkomiteen 

er politisk sjølvstendig og at han strengt tatt 

burde få ein pris frå Mållaget snart. For kor mange 

er det som har snakka til ein halv milliard menneske 

på nynorsk? 

– Du er vel nøgd når du no endeleg får den merksemda 

du har bede om? 

– Eg er svært nøgd med å få denne prisen frå 

Mållaget. For å seie det slik: Det er første gong eg 

har abonnert på ein pris. Og det er første gong eg 

har fått ein pris som eg har abonnert på! 

– Arne Johannesen sa at han tykte det var litt 

rart å få pris for noko som var så naturleg for han. 

På den andre sida er det kan henda slik med dei 

vinnarane du har hatt med å gjera i Nobel-samanheng 

òg. Det er vel ikkje så mange som set seg ned 

og tenkjer: «Hm, no skulle det vore fi nt med ein 

Nobels Fredspris. Korleis kan eg få den?» 

– Eg treng ingen målpris for å bruka nynorsk. Eg 

brukar nynorsk fordi det er naturleg for meg. Når 

både Mållaget og folk fl est let vel over talane mine, 

er dette pris nok for meg. Eg trur ikkje Nobelprisvinnarane 

har brukt mykje tid på å tenkja på om dei 

får fredsprisen eller ei. Men dei set stor pris på å få å 

verdas fremste pris! 

– Korleis har ein nynorskbrukar det i Nobelorganisasjonen? 

Er det slik at ein må læra opp dei 

tilsette i kva jamstellingsvedtaket gjekk ut på, eller 

har det vore problemfritt? 

- Det har vore heilt problemfritt å vera nynorskbrukar 

i Nobel-organisasjonen. Både 

nestleiar Berge Furre og eg har hatt gode kår i 

Nobelkomiteen. 

– Når du no har gått av som leiar, kva talarstol 

skal du no arbeida for nynorsken frå? 

– Eg er 17. mai-talar året rundt. Og det held 

eg fram med uansett! Særskilt vil eg bruka tid på 

å halda fredsføredrag. 

KJARTAN HELLEVE VE 

kjartan.helleve@nm.no .no 

Gerd Nyland (t.h.) får prisen av 

leiar Reidun R Sørensen. 

Foto: Haakon Kalvsjøhagen/Hadeland 

Dialektprisen 

for Hadeland 

Hadeland Mållag har tidlegare 

gjeve ut dialektprisen to gonger. 

I år er det lærar Gerd Nyland frå 

Gran som er vinnaren. Nyland 

fekk prisen for måten ho fremjar 

hadelandsdialekten på i tale og 

skrift. Ho skriv på hadelandsdialekt 

og er mykje brukt som kåsør 

og høgtlesar. I fj or vart ho «kjøpt 

inn» av Gran kommune for å 

vitje sjukeheimane med «Den 

kulturelle spaserstokken.» Prisen 

er eit bilete teikna av kunstnaren 

Kari Ruud Flem. 

Heider til 

Kystradioen 

Redaktør Vigleik Brekke 

i Kystradioen i Bergen får 

Hordaland Mållag sin Målblome 

2009. Kystradioen har 

hatt sendingar i nære på tjuefem 

år, men må no snart slutta verksemda 

si fordi Medietilsynet 

ikkje har oppattnya konsesjonen 

til radioen. 

– I sin visdom fann Medietilsynet 

ut at andre kom med 

tilbod om fl eire sendetimar og 

dermed skulle dei få overta. 

Kvantiteten vann over kvaliteten. 

Mange, både målfolk og andre 

er opprørte over det som har 

hendt, som er ei krenking av det 

språklege og kulturelle mangfaldet 

i Hordaland. 

– For nynorsken er dette eit 

stort tap. Kystradioen har ein klår 

nynorsk profi l. Redaktøren og andre 

medarbeidarar brukar nynorsk 

på framifrå vis. (Pressemelding) 

Hugs 

landsmøtet 

Noregs Mållag skipar til 

sitt 93. landsmøte 

i Oslo 24. –26. april. 

Sjå heimesida www.nm.no 

for meir informasjon. 

Dobbelt? Får du dobbelt opp av Norsk Tidend, kan det kome av at du er medlem av både Mållaget og NMU. Send e-post til nmu@nynorsk.no om du meiner det greier seg med eitt eksemplar.

Norsk Tidend 2-09 - Noregs Mållag

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

Delete template?

Save as template?