You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
12<br />
kleiva<br />
Anna Kleiva<br />
Your letters they all say that you’re beside<br />
me now (then why do I feel alone)<br />
Eg har lese mykje om gamle dagar i det siste.<br />
Gamle dagar forstått som ca 1950-talet<br />
og bakover – men eg meiner uansett<br />
verkeleg gamle dagar. Antikken, mellomalderen<br />
og så vidare, slik det gjerne er når<br />
ein studerer humanistiske fag. I denne<br />
leseprosessen, full av gammal litteratur,<br />
gammal teori, ny teori om gammal litteratur,<br />
har eg merka eit visst reaksjonsmønster<br />
hos meg sjølv. Visse ord som får<br />
meg til å vri meg rastlaust på stolen.<br />
Ein ting er at litteraturteori endeleg har<br />
begynt å inspirere meg (dette er eg svært<br />
stolt av, eg seier høgtideleg til meg sjølv at<br />
kanskje det har med alder å gjere, for tidlegare<br />
vart eg berre aggressiv og litt redd<br />
av slike tekster). Men det var ikkje det eg<br />
ville skrive om, eg ville skrive om min nye<br />
reaksjon på ordet «brev». Det er eit ord<br />
som dukkar opp relativt ofte i litteratur<br />
om/frå gamle dagar; dei dreiv jo mykje<br />
med slikt, kommuniserte utan telefonliner,<br />
mobildekning, internett-tilgang. Og<br />
det er kanskje det ordet som minner meg<br />
aller mest på at vi snart har levd gjennom<br />
dei første tiåret av 2000-talet. Eller om at<br />
eg sjølv har funnest i denne verda ei god<br />
stund no.<br />
Eg pla skrive masse brev då eg var lita. Eg<br />
kunne alltid velje mellom minst fem<br />
ulike brevpostar (eit ord som i seg sjølv<br />
har blitt så framandt for meg, at eg ein<br />
augneblink lurer på om eg ikkje fann det<br />
opp akkurat no), og la mottekne brev i<br />
ei gammal sko-øskje etter eg hadde lese<br />
dei. (Systematisert, først etter avsendar,<br />
så dato.) Dette var på nittitalet. No er det<br />
eitt år til vi kan begynne å seie tjue-ti<br />
(2010), og eg har heilt gløymt korleis<br />
ein gjer dette med brev.<br />
Det er jo ein heilt eigen skrivemåte, det<br />
merkar eg med ein gong eg set<br />
med ned framfor pulten, etter å<br />
ha komme over ein eller annan<br />
referanse til brevskriving i pensumlitteraturen,<br />
og skal fortelje om livet<br />
mitt. (På kladdebokpapir denne gongen,<br />
eg har ikkje brevpostar lengre.) Ein skrivemåte<br />
som, rart som det enn høyrest ut,<br />
liksom har blitt verande i brevformatet.<br />
Han har ikkje følgt med over i e-postformatet,<br />
sms-formatet; skrivemåten i brevet<br />
mitt til ho som bur langt der borte i<br />
New York, liknar meir på den i dei gamle<br />
breva eg har på pensum. Utgreiande,<br />
høgtideleg, kanskje med ein dråpe vatn<br />
over hovudet; for ein blir meir ambisiøs i<br />
brevskrivinga enn i dei andre formata.<br />
Og språket er annleis. Det er som om tidsaspektet<br />
ved brevprosessen snik seg<br />
inn i formuleringane; for først skal jo<br />
brevet bli skrive, så frankert og putta<br />
i ei postkasse, så frakta av posten, så<br />
opna og lese. Ein kan ikkje berre taste<br />
inn korte setningar i små bokstavar og<br />
trykke «send». Og på den måten er det<br />
kanskje fi nt å skrive eit brev innimellom.<br />
På same måte som eg trur språket<br />
mitt har godt av den fl åsete e-postmåten<br />
å formulere seg på, har det godt<br />
av dei meir høgtidelege (men uakademiske)<br />
setningane frå brevskrivinga.<br />
I mi verd skal tjue-ti også vere eit år<br />
for å hevde nærleik via penn og papir.<br />
Illustrasjonsfoto: Stock.Xchng<br />
o kan innrømma<br />
det no. Det var<br />
ikkje ei oppgåve<br />
som var lett å ta<br />
på seg då ho vart<br />
spurd. Ho måtte<br />
gå fl eire rundar<br />
med seg sjølv for å<br />
fi nna ut om dette var noko<br />
ho kunne gjera. Oppdraget<br />
som leiar i <strong>Noregs</strong> <strong>Mållag</strong> var<br />
heller ikkje noko ho såg veldig<br />
fram til då ho gjekk på. Men<br />
Hege Myklebust har brukt ein<br />
svært stor del av det vaksne<br />
livet sitt til å arbeida for nynorsk,<br />
så då tobarnsmora frå<br />
Stord vart beden om å ta på<br />
seg det øvste vervet i rørsla,<br />
kunne ho ikkje seia nei.<br />
– Det gjekk betre en eg<br />
trudde, og det vart kjekt<br />
på ein annan måte enn eg<br />
hadde venta, seier ho.<br />
Nynorsk i Elle<br />
Etter tre år takkar ho for seg<br />
som øvste leiar for organisasjonens<br />
øvste leiar. <strong>Norsk</strong><br />
<strong>Tidend</strong> har bede henne om å<br />
oppsummera leiarperioden<br />
sin.<br />
– Eg har sett stor pris<br />
på å få representera <strong>Mållag</strong>et<br />
overfor andre organisasjonar<br />
og kontaktar som vi<br />
har hatt. I tillegg har eg sett<br />
stor pris på å få reisa rundt<br />
til alle lokallaga våre, seier<br />
ho.<br />
målpraten<br />
I mål<br />
Etter tre år takkar Hege Myklebust<br />
for seg som leiar.<br />
– Kva har vore den største<br />
sigeren for rørsla i dei åra du<br />
har vore leiar?<br />
– Det er vanskeleg å trekkja<br />
fram ein ting som var ein<br />
ein stor siger. Men må seia<br />
eg var veldig nøgd med nynorskartiklane<br />
i Elle. Det var<br />
ein barriere som vart broten.<br />
På eit seminar arrangert av<br />
Kringkastingsringen vinteren<br />
2007, vart Elle-redaktør<br />
og sogning Signy Fardal<br />
konfrontert med at Elle og<br />
andre dameblad stengjer<br />
ute nynorsken frå blada sine.<br />
Fardal erklærte friskt at det<br />
ville ho ikkje ha på seg, og<br />
lova å følgja opp med artiklar<br />
på nynorsk i Elle. Våren<br />
2007 kunne lesarane lesa<br />
hårstylingtips og intervju<br />
med Jessica Simpson i Elle<br />
på nynorsk. Alt saman omsett<br />
av Hege Myklebust.<br />
– Det har vel kanskje ikkje<br />
sett varige spor, men det<br />
viktigaste var å visa at det<br />
går, seier Hege.<br />
Det som kanskje har vore<br />
den store sigeren har samtidig<br />
vore eit stort tap. Det<br />
handlar om nynorsk i næringslivet.<br />
Mjølk og melk<br />
Akkurat då det byrja gå så<br />
bra for nynorsk i næringslivet,<br />
var det nokon som måtte<br />
snu om på det heile. Røyrleg-<br />
2500 250 språk kan forsvinna<br />
SN sitt<br />
kulturorgan Unesco varslar at 2500 språk står i fare for<br />
å forsvinne. forsvi I løpet av dei tre siste generasjonane har 200 språk<br />
forsvunne. forsvun I dag er om lag 200 språk som berre ti personar<br />
har har som<br />
morsmål. Eitt av dei er livisk, som er morsmål for ein<br />
einaste person i Latvia. Språka forsvinn på grunn av krig og<br />
utdriving utdrivi av folk, og innvandrarane oppmodar ungane sine til å<br />
lære språket sp i det nye heimlandet.<br />
gjarar, butikkar og snikkarar<br />
på Vestlandet tok i aukande<br />
grad nynorsken i bruk. Ikea<br />
og bokstavkjeks køyrde<br />
reklamar på nynorsk. Det<br />
kunne sjå ut til at nynorsken<br />
var på veg inn i ein ny æra,<br />
ein æra der marknadsføring<br />
på nynorsk ikkje lenger var<br />
uvanleg , sært eller noko for<br />
dei spesielt interesserte, men<br />
noko heilt daglegdags. Men<br />
så bestemte Tine seg for at<br />
no fekk det vera nok. Ikkje<br />
meir mjølk. Berre melk.<br />
– Det var svært skuffande<br />
av Tine. Dei fører ein<br />
svært gamaldags språkpolitikk,<br />
seier Hege.<br />
– Elles er eg svært nøgd<br />
med at det såkalla sidemålsforsøket<br />
i Oslo ikkje vart<br />
ført vidare, og med at vi fekk<br />
gjennomslag for fl eire av sakene<br />
som er viktige for oss<br />
i stortingsmeldinga Mål og<br />
Meining. Her vert det slått<br />
fast at alle skal læra nynorsk,<br />
og at nynorsk må diskriminerast<br />
positivt, seier ho.<br />
Hege vart vald til leiar i<br />
2006, midt i hundreårsjubileet,<br />
då rørsla feira seg sjølv<br />
med jubel og festivitas. Ho<br />
hadde alt mange års fartstid<br />
i rørsla. I 1994, midt under<br />
EU-striden vart ho verva til<br />
studentmållaget i Bergen.<br />
Heimefrå, frå Stord, var<br />
ho vand med at nynorsken<br />
berre var der, som noko heilt<br />
naturleg og sjølvsagt. Slik<br />
var det ikkje i Bergen. Her<br />
var nynorsken noko annleis,<br />
uvanleg og noko som det var<br />
svært vanskeleg å ta omsyn<br />
til. Noko måtte gjerast. Hege<br />
vart med i studentmållaget<br />
i Bergen. Sidan har ho hatt<br />
både store og små verv innanfor<br />
rørsla.<br />
Læremiddelsaka<br />
– Kva er du mest skuff a<br />
over?<br />
– At der vi ikkje er komne<br />
nærare ei løysing på læremiddelspørsmålet.<br />
Med den<br />
regjeringa vi har burde vi ha<br />
kome lenger. Vi opplevde<br />
å få svært lite respons då vi<br />
tok opp at nynorskbøkene<br />
ikkje låg føre til skulestart då<br />
Øystein Djupedal var kunnskapsminister.<br />
Det er annleis<br />
med Solhjell, men samtidig<br />
skulle vi ønskt at han hadde<br />
vist meir musklar.<br />
Vinteren 2007 arrangerte<br />
<strong>Mållag</strong>et ei høyring om<br />
læremiddelsituasjonen på<br />
Stortinget. Her møtte politikarar,<br />
skulelevar, lærarar,<br />
foreldre. Alle kunne fortelja<br />
om det same. Skulebøkene<br />
på nynorsk er ikkje ferdige i<br />
tide til skulestart. Og det får<br />
konsekvensar. Nynorsken<br />
vert marginalisert.<br />
– Korleis har det vore for<br />
NORSK TIDEND NR. 1 – 20<strong>09</strong>
Change language