Norsk Tidend 2-09 - Noregs Mållag

8
språk
Ville berre ha bokmål
Manusforfattar Ståle
Stein Berg vart beden
av Norsk Litteraturfestival/SigridUndsetdagane
på Lillehammer
om å setje om ein tekst
til programbladet til
bokmål.
Berg skulle skrive ei innleiing til
programmet om eit fi lmprogram
som han har sett saman. Då han
leverte teksten, fekk han melding
om at den måtte vere på bokmål.
Berg sette då teksten om til bokmål.
– Det er pussig og svært overraskande
at ein litteraturfestival
ikkje vil ha nynorsk i programheftet,
sa Berg til Bergens Tidende,
som hadde teke tak i saka.
Etter at avisa tok kontakt med
festivalen, snudde festivalen.
– Det var ein glipp og me seier
oss leie om Berg føler seg diskriminert.
Me kjem aldri meir til å
be nokon setje om frå nynorsk til
bokmål, seier kunstnarisk rådgjevar
Endre Ruset til avisa.
Festivalen kallar seg språkleg
nøytral, og både medarbeidarar
og andre som skriv for festivalen
kan få bruke kva språk dei
vil. Grunnen til at det har vore
forsvinnande lite nynorsk tekst
i programmet deira dei siste åra,
er rett og slett at det ikkje har
vore nokon som har skrive på nynorsk.
– Vi i administrasjonen skriv
vanlegvis på bokmål. Alle vi fi re
har hatt bokmål som hovudmål.
Om me får ein tilsett som har
nynorsk som hovudmål, reknar
eg med at han vil bruke nynorsk,
seier festivalsjef Randi Skeie.
– Er det naturleg at festivalen
tek omsyn til dei forfattarane som
vitjar festivalen, og som nyttar
nynorsk, ved til dømes å nytte nynorsk
i omtalen av dei?
– Eg trur vi held fram som no.
– Har festivalen ein offi siell
språkpolitikk?
– Det står ingen ting i vedtektene
til festivalen om det språkpolitiske.
Eg har vore festivalsjef
sidan hausten 2006 og praksis i
mi tid har vore språknøytralitet.
Og praksis har vore at vi har hatt
svært mange nynorskforfattarar
på festivalen, seier Skeie.
Ny sjef i Allkunne
Eirik Helleve har teke
over som dagleg leiar i
oppslagsverket Allkunne.no.
Fyrste målet er å
gjere det meir kjend.
Allkunne AS er ått av Det Norske
Samlaget og Nynorsk kultursentrum
og skal etablere ein allmenn
digital kunnskapsbase på nynorsk.
Kunnskapsbasen skal fyrst
dekkje tema som er relevante for
målrørsla, slik som dei nynorske
heltane, nynorske aviser og nynorske
kommunar.
– Målet er likevel at me skal bli
eit fullgodt nynorsk leksikon på
nett. Store norsk leksikon er det
største og beste norske digitale
oppslagsverket. Difor er det langsiktige
målet frå Allkunne å bli
eit minst like godt oppslagsverk,
seier Eirik Helleve.
– Ikkje minst er det viktig at
skuleelevar fi nn informasjon på
nynorsk. Om det berre er oppslagsverk
på bokmål, blir det ofte
ei dårleg ord-for-ord omsetjing,
eller så klypper dei berre bokmålsteksten
rett inn.
Han byrja i jobben 1. april, og
ei av dei viktigaste oppgåvene i
starten bli å fi nne dugande skribentar.
– Det er ikkje så mange som
kjenner til oss enno, så i byrjinga
blir det nok ein del reising for å
for å fi nne folk som kan skrive for
oss, seier Helleve.
Artiklane er på anten 1000 eller
4000 teikn, og før publisering
blir dei godkjende av redaksjonen,
der Ottar Grepstad er hovudredaktør.
Til skilnad frå t.d.
Wikipedia får artikkelforfattarane
løn. Ein førebels versjon av
oppslagsverket blir lagd ut i løpet
av våren. Hovudlanseringa blir
tidleg i haust.
MAGNUS BERNHARDSEN
magnus.bernhardsen@nm.no
Dei nynorske festspela på 14 språk
Over 50 arrangement på 20 scener siste veka i juni.
Anna Gavalda-omsetjaren Tove Bakke er festspeldiktar,
og ho pregar programmet saman med nærmare 20 andre
forfattarar og omsetjarar.
Arve Henriksen, Aasmund Nordstoga, Side Brok
og Tabanka Crew er blant dei mange musikarane som
skal fylle festspeldøgna med rytmar frå så vel Afrika og
Tine
spelar
høgt
Tine BA sit på ei
landsdekkjande undersøking
der så
mange som ti prosent
av kundane deira seier
at dei meir eller mindre
vil slutte å kjøpe
mjølka deira om dei
kuttar ut nynorsk på
kartongane sine.
– Konsernet skyv marknadsavdelinga
framfor seg og skuldar
på økonomi og omsyn til forbrukarane,
medan dei driv med
rein språkpolitikk, seier Hege
Myklebust, leiar i Noregs Mållag.
Tine BA tok kontakt med
Noregs Mållag i haust for å
drøfte språkbruken på mjølkekartongane.
Dei skreiv mellom
anna: «Det er bare TINE som
praktiserer to målformer på
melkekartongene i dag. Det er
liten tvil om at kun bokmål vil
bidra til at vi fremstår atskillig
mer enhetlig […]»
Mållaget møtte marknadsavdelinga
i Tine i januar og vart
orientert om ei undersøking
dei hadde gjort om språket på
mjølkekartongane. Dei meinte
undersøkinga viste at få bryr
seg. Marknadsavdelinga signaliserte
trong for eff ektivisering,
og dei fekk ei rekkje innspel frå
Karibia som USA og Nordvestlandet.
Festspela blir arrangerte i Volda og Ørsta frå 24. til
28. juni. Temaet er ”Med andre ord”, og det er første
gongen ein festival har ein omsetjar som festspeldiktar.
– Mykje er på plass, men vi arbeider med fl eire programinnslag
som blir avklara i vekene frametter, seier
programansvarleg Åshild Widerøe.
Frå omsetjarar, forfattarar og songarar får publikum
Mållaget til moglege gode løysingar
som ville ta omsyn til
innsparingsbehovet.
Vil kjøpe mindre
I den landsdekkjande undersøkinga
var det 5–10 prosent av
forbrukarane som sa at dei ville
kjøpe mindre mjølk frå Tine
dersom nynorsken forsvann.
Marknadsundersøkinga viste
at eit stort fl eirtal ikkje synest
språket på mjølkekartongane
er viktig, men at det er viktigare
for langt fl eire nynorskbrukarar
enn bokmålsbrukarar.
Undersøkinga viste også at
språk ikkje styrer kva mjølkekartong
folk vel på butikken.
Dei plukkar mjølka ut frå vane
og attkjenning av symbol og
farge. Tine konkluderte like fullt
med at nynorsk i logoen må
bort fordi «dei må vege mange
omsyn opp mot kvarandre, ikkje
minst forbrukaromsyn».
– Det er som om Tine BA
ikkje lit på si eiga undersøking.
Den økonomiske innsparinga
var på plass før logoen forsvann.
Dei tener ikkje ei einaste krone
på å gøyme nynorsken vekk.
Likevel gamblar dei med truskapen
til opp til 10 prosent av
kundane sine. Om konkurrentar
til Tine vil kapre større marknadsdelar,
er det gode tider for
det no, seier Hege Myklebust.
Avgjerda teken
For etter nokre veker vart saka
lagd på is. Tine melde at dette
ikkje kom til å verte handsama
i vår likevel. I slutten av februar
inviterte overraskande Tine til
nytt møte for å orientere Mållaget
om den løysinga som alt var
vedteken i konsernet. Løysinga
deira var at all kulturmjølk skal
vere på nynorsk, 1/8 av alle
søtmjølkskartongane skal ha
nynorsk tekst på den eine sida,
men logoen på søtmjølka skal
heile tida vere TineMelk, anten
teksten elles er på nynorsk eller
bokmål.
Bryt med tradisjonar
– Tine BA har konstruert ein
språkpolitikk for mjølkekartongane
der dei utetter kan
slå seg på brystet og hevde at
det er nynorsk på fl eire kar-
NORSK TIDEND NR. 2 – 2009