Norsk Tidend 2-10 - Noregs Mållag

Foto: Kjartan Helleve 

Island vart kjemperikt, og 

bankane store og private. 

Vinninga blei privatisert. 

Tapet blei nasjonalisert. 

Mette Karlsvik har vitja 

øya i vest. 

Framhald av Fedraheimen og Den 17de Mai 

Samling i botn 

Side 16–17 

Medlemsblad for Noregs Mållag • Nr. 2 –mars 2010 

ISLAND VALDRES STIKLESTAD 

Foto: Ólafur Kr. Ólafsson 

Målstrek for nynorsk 

– Dette er den ideen som 

har vore lettast å realisere 

for å hindre at elevar går 

over til bokmål. Om det er 

rett medisin, veit vi ikkje 

enno, seier prosjektleiar 

Karen Marie Kvåle Garthus. 

Side 12–13 

Foto: Bjørn Karsrud 

Hjetland til styret 

Tidlegare leiar i Utdanningsforbundet, 

Helga Hjetland, har sagt 

ja til å vere styremedlem i Noregs 

Mållag. 

– Eg har vore medlem i Mållaget 

heile livet, men det er fyrst no eg 

endeleg har tid til å engasjere meg. 

Side 5 

«Klypa» 

– Det er ein slags rus, 

og eg får ikkje nok. Eg 

vert aldri lei av det, 

seier Thomas Ryste. 

SJÅ 14–15 

Språkleik 

i lavvoen 

SAMISK BARNEHAGE: I 24 år har den 

samiske barnehagen i Oslo arbeidd for å 

halde det samiske språket levande. 

– Me legg stor vekt på å vere gode språklege 

modellar ved å seie om att omgrep, 

setje ord på ting i kvardagen og leike 

med språket, seier dagleg leiar Máre 

Helander. 

PÅ NYNORSK – Vi vil at born i nynorskområde 

skal bli trygge i nynorsken så tidleg 

som mogleg, og at også born som veks 

opp i tradisjonelle bokmålsområde, møter 

nynorsken tidleg i bøker, seier Håvard 

B. Øvregård, leiar i Noregs Mållag. 

BOKGÅVER: Strand Mållag har gitt 

ny-norske bøker til alle barnehagane 

i kommunen. 

– Ein jublande respons, både fordi me gir 

bøker og for at dei er på nynorsk, seier 

leiar Knut Strand. 

Side 6–7 

PROFILERER SAMISK KULTUR: Den samiske barnehagen i Oslo er 

eit levande døme på korleis ein kan arbeide for språkleg mangfald, 

og har som mål å profi lere samisk språk og kultur. Her deler dagleg 

leiar Máre Helander ut bollar og saft under den internasjonale morsmålsdagen. 

Foto: Kjartan Helleve 

Foto: Utdanningsforbundet 

Foto: Ryste Entertainment


Utgjeven av Noregs Mållag 

Tilskrift: 

Postboks 474 Sentrum 

0105 OSLO 

Redaktør: Kjartan Helleve 

kjartan.helleve@nm.no, 23 00 29 32, 

faks 23 00 29 31 

I redaksjonen: 

Magnus Bernhardsen, 

Hege Lothe 

Heimeside: www.nm.no 

Abonnement: 250 kroner per år 

Utforming: Språksmia AS 

smia@spraksmia.no 

Språkrådet 

rører på seg 

Årsmeldinga til Noregs Mållag 

har ikkje mange konkurrentar, 

men har no fått ein ny. 

«Språkstatus 2010» heiter eit 

hefte som kom frå Språkrådet 

no i vinter. Det er det fyrste 

av det som skal bli ei årleg 

oppsummering av korleis det 

står til med språket her til 

lands. Som på mange måtar 

er det same som kapittelet 

«Målpolitiske arbeidsfelt» i 

årsmeldinga vår prøver å seie 

noko om. 

I Mållaget har Språkrådet vore 

mest kjent for meir eller 

mindre vellukka forsøk på 

å normere nynorsk. No er 

dei i gang igjen, men denne 

gongen har dei tenkt nytt, 

ved å setje saman ei nemnd 

som ikkje utelukkande består 

av professorar og reine lingvistar. 

I tillegg har Språkrådet vore til 

hjelp i konkrete saker, der 

deira ord har vore ekstra ammunisjon 

til skytset vårt. Ressursane 

deira har likevel vore 

få, og det har vore ein akutt 

fare for at klagene frå oss har 

hamna bak i ein lang kø. I vinter 

har det nesten vore tvert 

om, og Språkrådet har vore 

fl ink til både å etterlyse fl eire 

klagar, og å fylgje opp dei som 

har kome inn. 

No vil ikkje «Språkstatus 2010» 

få nokon pris korkje for form 

eller for tittel. Men publikasjonen 

er eit av dei mest 

konkrete resultata av Språkmeldinga. 

Der vart det understreka 

at Språkrådet skulle 

styrkjast og at det skulle få ei 

større og meir aktiv rolle. 

Eit meir aktivt Språkråd er hjarteleg 

velkome. Det kan gjere at 

me t.d. ikkje treng å ta kampane 

om brot på mållova om 

att og om att, men heller setje 

fl eire krefter inn på andre 

område. Det er nok å ta av. 

2 

Kjartan Helleve, redaktør 

leiarteigen 

VERT FLEIRSPRÅKSKUNNSKAP verdsett i Noreg? 

– Eg er i tvil. Debatten om obligatorisk 

2. framandspråk i grunnskulen er eit 

døme. Konklusjonen vart at redsel – for 

press på teorisvake elevar – vann over 

fl eirspråkskunnskap. Der andre europeiske 

land sidan 2002 har hatt opplæring 

i to eller fl eire framandspråk frå tidleg 

alder som eit klårt mål, og dei fl este har 

innført det, kan ein i Noreg framleis velje 

bort det andre framandspråket i skulen. 

På statistikk over kor mange framandspråk 

kvar elev i gjennomsnitt lærer i dei 

ulike EU/EØS-landa, er Noreg midt på 

treet for ungdomsskulen, og i dårlegaste 

halvdel for vidaregåande skule. Både for 

ungdomsskule og vidaregåande skule er 

Noreg dårlegast i Norden, med god margin. 

Det manglar verdsetjing av fl eirspråkskunnskap 

i Noreg. Språklæring vert oftare 

sedd på som ei byrde enn ein verdi. Tysk 

i skulen vert til dømes assosiert einsidig 

med pugg og grammatiske vanskar, og lite 

eller inkje med gleda ved å kunne kommunisere 

med nokon av dei 185 millionane 

som snakkar tysk. 

VERDSET VI INNVANDRARAR sin fl eirspråkskunnskap? 

I off entlege ordskifte om 

morsmåls- og norskopplæring høyrer 

ein oftast argument baserte på «ballongteorien». 

Denne tilnærminga, der ein trur 

at kunnskap i ulike språk «kjempar om 

plassen» i hovudet, ligg til grunn når ein 

er redd for at kunnskap i morsmål skal 

redusere språklæring i norsk. Røynda er at 

auka kunnskap i eit språk gjer det lettare 

å lære andre språk. Og skriftleg kunnskap 

i morsmålet, det språket ein tenkjer på, 

gjer det mykje lettare å tileigne seg andre 

skriftspråk. Når politikarar vil kutte mors- 

Tidsnok vil du forstå: 

mor di har ikkje hjarte til svare 

før f dagen kjem då ho må. 

PRENEZ GARDE!!! 

Einfald eller fl eirspråk 

Håvard B. Øvregård, leiar 

målsopplæring for at elevane skal lære 

betre norsk, tenkjer eg på småguten som 

pissa i buksa for å verte varm. 

Eigenverdien av dei såkalla «innvandrarspråka» 

vert også undergraven når få 

eller ingen set fokus på den store styrken 

det er at ein aukande del av folket i Noreg 

kan fl eire språk. For kvart språk har ein 

eigenverdi. Språk er ikkje berre eit kommunikasjonsmiddel, 

kvart språk er eit 

kulturuttrykk, ein del av verdsarven, eit 

grunnlag for tenking, utvikling og «sjølve 

livet». Kvart språk du kan, gjev deg innsikt 

i ei heil verd av tankar, idear, historie og 

kunnskap. Men kvart språk du kan, gjev 

deg òg meir innsikt i deg sjølv. Kunnskap i 

eit nytt språk kan lett gjere deg til eit betre 

menneske. 

MEIR HANDFAST, SÅ GJER KUNNSKAP i eit anna 

språk deg i stand til å kommunisere med 

mange fl eire. Det er ikkje for inkje at 

krigstrøytte intellektuelle på slutten av 

1800-talet ville «redde verda» gjennom å 

lage nye språk som skulle vere lette å lære 

for menneske i alle kulturar. Volapük og 

esperanto var slike verdsfredsprosjekt. No 

er draumen om det eine store verdsspråket 

bytt ut med verdsetjing av fl eirspråkskunnskap. 

Språklæringsfokuset i EU er 

mellom anna basert på dette. Gjennom 

kunnskap med læring og bruk av fl eire 

framandspråk, vert du også betre i stand 

til å møte og forstå dei du ikkje har felles 

språk med. Du betrar evna til å setje deg 

Marie Takvam 

What? Prene kvafornoko? 

Teikning: Kjartan Helleve 

inn i andre sin situasjon, evna til ikkje alltid 

å vere deg sjølv god nok. 

Og i desse «Hjernevask»-tider er det 

verdt å merke seg kor viktig språklæring 

er for kognitiv utvikling, for best mogeleg 

bruk og utvikling av hjernen. Forenkla kan 

ein seie at læring av fl eire språk gjev fl eire 

«kontaktar» i hjernen, og betre utvikla 

hjernekapasitet. 

FLEIRSPRÅKSKUNNSKAP PÅVERKAR handelsbalanse 

og nasjonalprodukt. For språk er 

også marknadsmakt og marknadsevner. 

Di større fl eirspråkskunnskap i Noreg, di 

større potensiale har norsk næringsliv. 

På område etter område er det altså klart 

at fl eirspråkkunnskap har ein eigenverdi 

ein ikkje kan nå på annan måte. Likevel 

vert møtet med eit nytt språk heller sett på 

som ei byrde enn eit høve. Dette kjenner 

vi att i sidemålssynet mange i Noreg har. 

Hadde verdsetjing av fl eirspråkskunnskap 

vore utbreidd i Noreg, så hadde ein òg hatt 

ei meir positiv haldning til å lære både 

nynorsk og bokmål. Dagens sidemålsnegativisme 

er grunna i språkleg trongsyn. 

I NOREG ER VI HELDIGE, som kan lære to 

skriftspråk i tidleg alder. Den spesielle 

språksituasjonen i landet er ein styrke. 

Om vi berre klarar å sjå forbi sneversynet 

slik at vi fattar verdien. Europarådet sin 

rapport om språklæring i Noreg oppsummerer 

det slik: 

«there exists in Norway a rich potential 

for the development of policies which promote 

plurilingualism in individuals because, 

although they are largely not aware 

of it and value it little, Norwegians are 

plurilingual already.» 

Valet mellom einfald og fl eirspråk bør 

vere enkelt. 

NORSK TIDEND NR. 2 – 2010

Med prosjektleiar på 

plass er den nynorske 

nettavisa Ung til sinns – 

på nett komen eit steg 

vidare. 

Den planlagde nettavisa skal sikre 

at nynorskbrukarar får eit betre 

tilbod på Internett, og ho vil ha 

hovudvekt på regionale nyhendesaker 

og kulturstoff for og av 

ungdom. Nettavisa er eit samarbeid 

mellom LNK, Nasjonalt 

Garborgsenter (Jærmuseet), Magasinett, 

Pirion, ABC Startsida og 

Kulturdepartementet. I tillegg er 

Landslaget for lokalaviser (LLA) 

med på laget, og ti av medlemsavisene 

skal levere stoff til nettsida. 

1. mars byrja Svein Olav Langåker 

i stillinga som prosjektleiar. 

Etter seks år i avisa Sunnhordland, 

tek han med seg familien og 

fl yttar til Oslo. Dei tre siste åra har 

han bygd opp nettsidene til avisa 

til å bli mellom dei mest lesne nynorske 

nettavisene. 

– Sunnhordland kom seint i 

gang med satsing på nett, men 

når me fyrst kom i gang, så gjorde 

me det skikkeleg og bygde opp alt 

frå grunnen av. 

– Det høyrest ut som arbeidet 

du skal i gang med no? 

– Skilnaden er målgruppa. 

Sunnhordland er jo ei allmenn 

avis som har alle i dekningsområdet 

sitt som målgruppe, frå dei 

som nett har lært seg å lese, til dei 

som nett har slutta. Ung til sinns 

skal ha eit nasjonalt nedslagsfelt 

og ha ei meir defi nert målgruppe. 

– Som er? 

Må gjere seg attraktive 

– Utgangspunktet for prosjektet 

er jo defi nert til at ungdom skal 

fi nne aktuelt nynorsk nyhendestoff 

på nettet. Det er likevel berre 

eit utgangspunkt. No har me fått 

økonomisk stønad frå Kulturdepartementet, 

og håpar å få det i to 

år til. Etter det skal nettsida skal 

gå rundt av seg sjølv og få inntekter 

frå annonsørar. For å vere attraktiv 

må me ha ein stor del av ei 

relevant målgruppe. Så no i byrjinga 

arbeider me med å fi nne ut 

korleis me skal leggje opp løpet. 

– Ungdom blir det i alle fall. 

– Det blir det. 

– Det har vore fl eire forsøk på 

å lage ei slik nettavis før, utan å få 

auge på nokon openberr suksess. 

Det blir vel ikkje så enkelt å lukkast? 

– Det er vel ingen som trur 

det kjem til å bli enkelt, men det 

er fl eire grunnar til at eg har stor 

tru på dette prosjektet. For det 

fyrste er det ei samansett gruppe 

som står bak, og ikkje ein enkelt 

aktør. I botnen ligg eit mål om at 

intervjuet 

ungdom skal engasjere seg meir. 

Garborgsenteret har sitt Mot til 

å meina, og LLA har sitt Ung og 

engasjert, som er støtta av Kommunaldepartementet.Samarbeidet 

med lokalavisene vil gje oss 

fl eire treff enn om me hadde vore 

ei sjølvstendig nettside. 

For det andre er Startsida mellom 

dei mest populære nettsidene 

i landet, og dei sit med gode 

erfaringar både redaksjonelt og 

teknisk. Difor har eg stor tru på at 

me skal kunne lukkast. 

Artiklar frå lokalaviser 

– Vil du få ein eigen redaksjon? 

– Eg kjem nok til å skrive litt 

sjølv, men for det meste vil det 

vere stoff frå både Dag og Tid og 

fl eire lokalaviser. LLA spurde dei 

største medlemsavisene sine om 

dei ville vere med, så no skal me 

få stoff frå m.a. Sunnhordland, 

Heidrar hardingfela med festival 

Felespelaren Sigbjørn Bernhoft Osa og far hans, Lars Osa, måtte kjempa for å 

få respekt for hardingfela og folkemusikken. No får hardingfela sin eigen 

festival i Ulvik. 1.– 3. mai går festivalen «Harding Folk» av stabelen for 

første gong. Tidspunktet er ikkje tilfeldig. 3. mai er det 100 år sidan 

Sigbjørn Bernhoft Osa blei fødd på Hakestad i Ulvik, og 13. august er det 

150 år sidan far hans, kunstmålaren og spelemannen Lars Osa blei fødd i same 

bygda. (NPK) 

– Nettavisa blir ein møtestad 

SAMARBEID: – Samarbeidet med lokalavisene vil gje oss fl eire treff enn om 

me hadde vore ei sjølvstendig nettside, seier Svein Olav Langåker, som skal 

leie Ung til sinns, ei nynorsk nettsatsing for ungdom. Foto:Kjartan Helleve 

SVEIN OLAV LANGÅKER 

◆ Nytilsett prosjektleiar for Ung til 

sinns – på nett, ei nynorsk nettavis 

for ungdom 

◆ Kjem frå stillinga som nettansvarleg 

i avisa Sunnhordland 

Hordaland, Dalane Tidende og 

Hallingdølen. 

– Skal du tinge stoff av desse 

avisene? 

– Nei, det er dei sjølve som avgjer 

kva stoff som skal vere med. 

Eg vil jo sjølvsagt kome med ynske, 

til dømes at sakene skal vere 

gode grunnlag for debatt. 

– Kva er ei typisk ungdomssak? 

– Eg trur at ungdom ikkje har 

lyst til å bli defi nert som ungdom. 

Eg trur det er dumt å skrive på 

ein særskild måte av di unge er 

målgruppa. Det handlar meir om 

tema, og særleg det som handlar 

om framtida for dei unge, t.d. 

innan skule, næringsliv, teknologi 

og kultur. Utviklinga i samfunnet 

gjer at generasjon blir ei viktigare 

skiljelinje. Anten det er snakk om 

klima, velferdsstaten eller kva ein 

skal leve av i framtida, er det forskjellar 

på interessene til generasjonane. 

Då er det òg viktig å ha 

ein arena som tek perspektivet 

til dei unge og lèt dei bidra sjølve 

med meiningane sine. 

– Men kvifor ikkje berre lese 

om desse sakene på sidene som alt 

fi nst? 

Skal engasjere 

– Det er då eg meiner engasjement 

er viktig, og at nettavisa blir 

ein møtestad. Ein skal kunne bli 

engasjert og få høve til å dele det 

med andre. Anten som kommentarar 

til artiklar eller i eigne forum 

for ordskifte. 

– Om eg ikkje tek heilt feil, så 

fi nst det vel nokre slike sider på 

nettet frå før? 

– Ikkje med ei slik blanding 

av nyhende og brukarinvolvering 

som me ser for oss. Det blir ikkje 

nyhende om Britney Spears på 

nynorsk. Det skal vere skikkelege 

nyhendesaker. Det er ein profi l 

ABC Nyheter har lagt seg på, og 

det er nok meir i den retninga me 

kjem til å gå. 

– Kvifor skal lokalstoff vere interessant 

for eit nasjonalt publikum? 

– Det fi nst saker som er relevante. 

Hallingdølen hadde seinast 

i dag ei sak om talet på skadar i dei 

fem største alpinanlegga i Noreg. 

Det er eit døme på ei sak som me 

kunne hatt. Når lokalavisene no 

er komne på nett, så gjev det eit 

høve til å tenkje nasjonalt når dei 

skriv visse saker. Ei lokalavis kan 

no tenkje at i kvart nummer, eller 

éin gong i veka skal det vere 

ei sak som kan slå gjennom i det 

nasjonale mediebiletet. Dei er jo 

òg interesserte i trafi kk på nettsidene 

sine, og om ein greier å lage 

ei sak som det blir lenkja til frå andre 

større nettaviser, så får ein ein 

markant auke i tal på treff . 

– Når er sidene klare for publisering? 

– Så fort som råd er. Det er mykje 

som skal på plass, ikkje minst 

teknisk. 

– Er Ung til sinns – på nett eit 

namn de vil halde på? 

– Tja, nei, det tviler eg vel litt 

på. 

KJARTAN HELLEVE 

kjartan.helleve@nm.no 

folk 

Pris til Maria Parr 

Maria Parr fekk Kritikarprisen 

for Tonje Glimmerdal i kategorien 

beste barne- og ungdomsbok. 

«Parr framstår som en moden og 

kompetent forfatter. Både språk 

og illustrasjoner sprudler av oppfi 

nnsomhet,» seier juryen. Parr har 

tidlegare vunne Brageprisen og 

Teskjekjerringprisen, i tillegg til å 

bli nominert til Bokhandlarprisen. 

Målpris til 

Bergljot K. Nordal 

Bergljot Kaslegard Nordal frå Ål 

har fått målpris frå Buskerud Mållag 

for romandebuten Magda. 

– Eg vart veldig overraska og 

lo godt og lenge. Det har vore 

vanskeleg å fi nne målet mitt. Eg 

er framleis på leit etter meg sjølv 

i nynorsken, seier Bergljot Kaslegard 

Nordal. 

Målpris til 

Øyvind H. Solheim 

Odda Mållag har gitt Målprisen 

2009 til Øyvind H. Solheim. 

Han har skrive romanar, noveller, 

dikt, lærebøker og ei rad artiklar 

og kronikkar. Årsmøtet meinte 

at Øyvind H. Solheim er ein god 

representant for utfl ytte oddingar 

som held på nynorsken. Prisen er 

eit trykk av biletkunstnar Solfrid 

Aksnes, «Bokstavfl ygarar». 

NORSK TIDEND NR. 2 – 2010 3 

Foto: Jørgen Lyngvær 

Foto: Aasne Haugeplass

Koordinerer språket 

Norden har fått sin aller fyrste språkkoordinator. 

Ho er norsk og heiter Bodil 

Aurstad, og har så vidt fått varma stolen 

på sitt nye kontor i København. 

Stillinga er oppretta av Nordisk 

ministerråd, og omfattar Noreg, Sverige, 

Danmark, Finland, Island, Grønland og 

Færøyane. (NRK) 

Endeleg får 

legane prate 

nynorsk 

Nasjonal IKT har no sett i gang 

arbeidet med å utvikle programvare 

som skjønar nynorsk. 

Helseføretaka har innført digital 

taleattkjenning for legane 

på sjukehusa. Det vil seie at datamaskina 

kan skrive ned det som 

legane dikterer. Til no har denne 

taleattkjenninga berre «forstått» 

bokmål, og teksten har også blitt 

skriven ut på bokmål. Dette har 

skapt mykje frustrasjon, og mellom 

andre Medisinsk Mållag har 

påpeika at programmet må kome 

på nynorsk. 

Nasjonal IKT, som er det sentrale 

organet for helseføretaka, 

starta i fj or eit forprosjekt for å 

sjå på ulike sider ved denne problemstillinga. 

Konklusjonen er 

at «sykehusene plikter å tilby nynorsk 

talegjenkjenning til ansatte 

med nynorsk som hovedmål». 

– Dette er ei teknologisk utvikling 

som det er viktig at nynorsken 

er ein del av. Og for oss 

er det ein siger at det vert gjort så 

klårt at sjukehusa har ei plikt på 

seg til å tilby taleattkjenning på 

nynorsk, seier Håvard B. Øvregård, 

leiar i Noregs Mållag. 

– Eg vil likevel gjere det klart 

at helseføretaka burde sett i gang 

utviklinga av nynorskprogrammet 

samtidig med bokmålsversjonen. 

Eg vil tru det hadde blitt 

mykje rimelegare og raskare for 

helseføretaka, seier Øvregård. 

HEGE LOTHE 

hege.lothe@nm.no 

Må etablera seg 

på bokmål 

Skal ein ta etablerarprøve som styrar 

eller dagleg leiar av ei verksemd med 

serveringsløyve, må ein gjera det 

på bokmål. Næringsdepartementet 

«arbeider med saka». 

Alle som skal etablera seg med 

handels- og tenesteverksemd, må 

gjennom ei etableringsprøve, utarbeidd 

av Nærings- og handelsdepartementet. 

Denne prøva har no kome 

i ny utgåve, men ingen tenkte på at 

det hadde vore naturleg å ha henne i 

ein nynorsk versjon. 

Helse- og sosialleiar Harald G. 

Johnsen i Ulvik kommune stilte difor 

to enkle spørsmål til departementet. 

Det eine var om det fanst konkrete 

planar for ei nynorsk prøve, og om 

det var høve til å nytta den gamle 

prøva om nokon kravde å ta ho på 

nynorsk. 

Svaret var negativt. Avdelingsdirektør 

Tom Hugo-Sørensen kunne 

«stadfesta at departementet arbeider 

med saka, men at ei nynorsk 

prøve førebels ikkje er på plass.» Det 

var heller ikkje aktuelt å bruka den 

gamle prøva. Til det var forbetringane 

i den nye såpass bra, at det var 

uaktuelt å gjera unntak. 

Kjartan Helleve 

4 

målnytt 

Samarbeidskonferansen 

Vegen vidare i Balestrand 

8. og 9. april 

skal leggja føringane 

for det vidare arbeidet 

med å utvikla Rv 13 

som livsnerve på Vestlandet. 

– Det er slik at kommunane 

langs kysten har vekst, medan 

dei langs den indre vegen slit. 

Me må lyfta kvarandre fram og 

hjelpa kvarandre. Me er gode 

saman, seier prosjektleiar i Diktarvegen, 

Marny Skeie Henkel til 

LNK Nytt. 

Fjordvegen er samferdsleåra 

som går frå Jæren gjennom Ryfylke, 

Hardanger, Sogn og Fjordane 

og til Sunnfj ord. I/S Fjordvegen 

og prosjektet Diktarvegen 

ynskjer å etablera Fjordvegen 

som ein spennande møteplass 

der ulike grupper kan møtast 

«på tvers» for å setja fokus på 

utvikling av kommunikasjonar, 

kultur, nærings- og reiseliv. 

Konferanse 

8. og 9. april blir det skipa til ein 

konferanse der ein skal sjå på 

korleis ein kan styrkja og utvikla 

dette arbeidet. Dit kjem mellom 

andre samferdselsminister 

Magnhild Meltveit Kleppa 

(Sp), forfattarane Frode Grytten 

og Olaug Nilssen, vegsjef Olav 

Ellevset i Region Vest, Marit 

Eikemo frå litteratursymposiet 

i Odda og professor Frank H. 

Aarebrot. 

– Målet med konferansen 

me no skal ha, må vera å få ei 

betre samhandling mellom regionane. 

Me må få opp den velkjende 

entusiasmen langs heile 

strekninga, meiner prosjektleiar 

Språkrådet skal frå no av lage ein 

årleg rapport for Kulturdepartementet 

med dokumentasjon frå 

ulike språkpolitiske område. 

Tre av fi re statsorgan bryt 

mållova. Dette kjem fram i 

rapporten «Språkstatus 2010. 

Kunnskap frå elleve språkpolitiske 

område», som Språkrådet 

legg fram på oppdrag frå Kulturdepartementet. 

– Auka kunnskap om språkbruk 

og språkhaldningar gjev eit 

betre grunnlag for å setje i verk 

Gabriel Flifl et og Valkyrien Allstars til Festspela 

Programmet for Dei nynorske festspela 

2010 er i ferd med å falle på 

plass. Det blir fi re dagar tettpakka 

med kultur, frå torsdag 24. juni til 

søndag 27. juni. 

Det blir høve til å oppleve verket 

«Åresong», som er Gabriel Flifl et 

sin musikk til songtekstar av Jon 

i Fjordvegen, Harald H. Løland, 

og viser til at Nasjonal transportplan 

som vart lagd fram sommaren 

2009, var eit lyspunkt for 

tiltak for å styrkje statusen til 

norsk språk, seier Sylfest Lomheim, 

direktør i Språkrådet. 

Spørjeundersøkingar 

Samstundes som eit stort fl eirtal 

meiner at det er viktig å ta vare 

på det norske språket, meiner éin 

av to at det ofte er mykje enklare 

å nytte engelske ord og uttrykk. 

Seks av ti bedriftsleiarar meiner 

at berre norsk bør nyttast i reklame 

og marknadsføring i Noreg, 

viser undersøkingar som blir 

Fosse frå boka Songar. Trekkspelaren 

Flifl et er kjend for si smittande 

speleglede og stemningsfulle 

konsertar, og han har med seg eit 

topplag av norske musikarar; Per 

Jørgensen (song og trompet), 

Benedicte Maurseth (song og hardingfele), 

Kristoff er Vogt (song og 

Arbeider for ein 

livskraftig fj ordveg 

vegstrekninga. 

– Rv. 13 fekk behalda riksvegstatusen 

på stort sett heile strekninga. 

Det hadde me ikkje klart 

omtalte i «Språkstatus 2010». 

I rapporten går det fram at 

talet på nynorskelevar i skulen 

er temmeleg stabilt i somme delar 

av landet, men har gått ned 

i andre område. Talet har gått 

litt opp i Sogn og Fjordane, litt 

ned i Oppland og markert ned 

i Buskerud og Telemark sidan 

2005. Det blir påpeika at det er 

forska lite på årsakene til at ein 

del elevar byter frå nynorsk til 

bokmål. 

kontrabass) og Stein Urheim (song 

og strengeinstrument). 

Sjelfull og sterk vokal akkompagnert 

av feleriff og kollektiv 

improvisasjon ventar når Valkyrien 

Allstars entrar utescena i Ivar 

Aasen-tunet. Musikken deira har 

rot i det norske tradisjonsmiljøet, 

dersom me ikkje hadde hatt eit 

samarbeid, slår han fast til LNK 

Nytt. 

Fjordvegen 

I/S Fjordvegen Rv 13 er eit interesseselskap 

for den viktige 

indre samferdselsåra på Vestlandet 

som går gjennom dei 3 fylka 

Rogaland, Hordaland og Sogn og 

Fjordane, og er innom 16 kommunar. 

Strekninga er på om lag 

540 km. I/S Fjordvegen har som 

føremål å styrkja den viktige indre 

samferdsleåra på Vestlandet, 

og arbeider for at heile strekninga 

skal rustast opp til å bli ein 

god og sikker livsnerve for kommunane, 

næringslivet, og den 

enkelte innbyggjar i regionen 

vegen passerer. Kommunane, 

fylkeskommunane og representantar 

for organisasjons- og næringslivet 

står bak. 

Diktarvegen 

Landssamanslutninga av nynorskkommunar 

(LNK), Nasjonalt 

Garborgsenter, Rasmus 

Løland-markeringa 2007-2011, 

Olav H. Hauge-stiftinga, Sivlelaget 

og Jakob Sande-stiftinga 

står bak styringsgruppa til Diktarvegen. 

Ryggrada i Diktarvegprosjektet 

er forfattarane som 

vart fødde og/eller budde nær 

der vegen går i dag. Målet er å 

bruka denne grunnmuren til å 

samla det breie kulturutrykket 

regionane har utvikla gjennom 

generasjonar. Det er også meininga 

at litteraturprosjektet skal 

spela ei viktig rolle i kommunane 

sine strategiar for omdømmebygging 

og næringsutvikling, 

samt at ein håpar å skaff a fl eire 

reisande langs Nasjonale Turistvegar. 



Språkrådet dokumenterer språktilstanden 

Årleg rapport 

Språkrådet skal frå no av lage ein 

årleg rapport for Kulturdepartementet 

med dokumentasjon 

frå ulike språkpolitiske område. 

«Språkstatus 2010» er den første 

rapporten. 

Dei årlege rapportane frå 

Språkrådet skal danne grunnlaget 

for ei stortingsmelding om 

språktilstanden i Noreg frå Kulturdepartementet 

kvart fj erde år. 

(Pressemelding) 


men dei eksperimenterer og 

blandar stilar og sjangrar, og 

har på den måten utvikla sitt 

eige lydbilete. Tekstane er til 

dels henta frå kjende forfattarar, 

som Olav H. Hauge, 

Arne Garborg og Halldis Moren 

Vesaas. 

Øvregård tek attval, og Helga 

Hjetland går inn i styret i 

Noregs Mållag 

Håvard B. Øvregård har sagt ja til attval 

som leiar i Noregs Mållag. Han er 34 år, 

bur i Oslo, og kjem frå Bjørkedal i Volda. 

– Eg vil prioritere å få fram forsking på 

målbyte frå nynorsk til bokmål i skulen, 

seier Håvard B. Øvregård. 

Engasjert 

Framlegget til nytt styre er spennande. 

Det er mellom anna klart at tidlegare 

leiar i Utdanningsforbundet, Helga Hjetland, 

har sagt ja til å vere styrekandidat. 

– Eg har vore medlem i Mållaget heile 

livet, men det er fyrst no eg endeleg har 

tid til å engasjere meg. Eg har arbeidd 

mykje med barn og unge i skulen, og ser 

kor viktig det er å gjere både dei unge og 

dei vaksne i skulen medvitne og stolte av 

språket sitt, seier Helga Hjetland. 

– I Utdanningsforbundet har eg arbeidd 

mykje med retten til morsmålsundervisning, 

for meg handlar målsak også 

om dette, seier Helga Hjetland. 

Yngst 

Jens Kihl stiller til nestleiarvervet. Med 

sine 24 år er han ein av dei yngste nest- 

NORSK TIDEND NR. 2 – 2010 

Forfattaren Rønnaug 

Kleiva er festspeldiktar. 

Steinar Albrigtsen opnar 

Festspela med konserten 

«Dobbelt norsk» i lag med 

vokalist og gitarist Monika 

Nordli. 


SEIER JA: Helga Hjetland har vore medlem av Noregs Mållag heile livet, og har no endeleg tid 

til å engasjere seg. Foto: Utdanningsforbundet 

Hjetland seier ja 

◆ Noreg manglar gjennomarbeidde defi nisjonsordbøker 

til skulebruk. 

◆ Nordmenn er positive til normering av 

skriftspråket. 

◆ Ordlister og skulebøker har varierande 

språkleg kvalitet. 

◆ Nye lesebøker gjev elevar i ungdomsskulen 

mindre høve til å lese nynorsk. 

◆ Vidaregåande skule gjev minimalt med 

undervising i nordiske nabospråk. 

◆ Det er ikkje mogleg å ta mastergrad i 

fagomsetjing i Noreg. 

◆ Færre standardar er omsette til norsk. 

SEIER JA: Håvard B. Øvregård (t.v) tek attval, 

medan Jens Kihl stiller til nestleiarvervet. 

leiarane i Mållaget nokon gong. Jens Kihl 

er tidlegare leiar i Norsk Målungdom og 

kjem frå Oslo. 

Det nye styret vert valt på landsmøtet 

i Noregs Mållag på Stiklestad helga 

16.–18. april 2010. Dette er innstillinga til 

nytt styre: 

Håvard B. Øvregård, leiar (Oslo), Jens 

Kihl, nestleiar (Oslo), Helga Hjetland 

(Høyanger), Bente Riise (Oslo), Aud Søyland 

(Valdres) og Jon Todal (Kautokeino/ 

Guovdageainnu). Fast møtande 1. vara: 

Terje Kjøde (Ørsta), 2. vara: Olav Kuvås 

(Skaun), 3. vara: Marit Aakre Tennø 

(Luster) og 4. vara: Reza Rezaee (Oslo). 

Norsk Målungdom vel sin representant 

til styret på deira landsmøte i Ørsta 19.- 

21. mars 2010. 

NOKRE AV KONKLUSJONANE I «SPRÅKSTATUS 2010» 

◆ Populærmusikk med norsk tekst har fått 

høgare status. 

◆ I næringslivet blir engelsk særleg brukt i 

formelle samanhengar og i ekstern kommunikasjon. 

◆ Norsk er brukt i éin av ti doktorgradsavhandlingar 

og i tre fj erdedelar av mastergradsundervisinga. 

◆ Norsk er det faget der elevar på alle trinn i 

skulen bruker datamaskin mest. 

◆ Det fi nst ikkje god statistikk over kor 

mange som har eit innvandrarspråk som 

morsmål. 

Salet av læremiddel frå profesjonelle forlag stuper. 

Fylkeskommunane lagar sine eigne læremiddel, men 

anar ikkje kva dei held på med. 

LÆREMIDDELSKANDALEN 

Den tok til i optimistiske former 23. juni 

2006. Nokon hadde fått ein lys idé. Fylkeskommunane 

eig dei off entlege vidaregåande 

skulane og tilset lærarane som underviser 

der. Kva om skuleeigarane utvida 

verksemda si og laga sine eigne læremiddel 

også? Då ville ringen vere slutta: Ein og 

same off entlege instans eig og styrer alt, 

frå læremiddel til murpuss. Ideen som tok 

fyr den jonsokaftan, fekk namnet Nasjonal 

digital læringsarena (NDLA). Eit gråare 

og meir uskuldig namn kunne eit felles 

fylkeskommunalt forlag for digitale læremiddel 

knapt få. I august 2008 publiserte 

NDLA dei første læremidla sine. 

I den norske bokbransjen har konkurranse 

mellom profesjonelle lærebokprodusentar 

vore den økonomiske 

sentralnerven. Fortenesta på læremiddel 

har gjort det mogleg for forlaga å satse 

breitt på utgivingar i mange sjangrar for 

allmennmarknaden. I 2005 endra regjeringa 

Bondevik konkurransevilkåra for 

den norske bokbransjen. Den avtalen er 

framleis utstyrt med nokså klare og overordna 

kulturpolitiske mål. Konkurransen 

er hardare enn nokon gong. Marginane er 

under sterkt press. 

Frå og med hausten 2009 kjøper det 

off entlege inn læremiddel til elevane like 

frå 1. klasse i grunnskulen til avgangsklassen 

i vidaregåande skule. Læremidla 

blir no lånte ut til elevane, som går ut av 

skulen utan så mykje som ei eiga lærebok 

til minne. Det inneber at læremidla blir 

brukte i fl eire år av jamt nye elevkull. Salet 

av læremiddel og ordbøker stuper. 

Det får meir å seie for bokutvalet på allmennmarknaden 

enn endringane i 2005. 

Forlaga må ut på jakt etter nye inntektskjelder. 

Ingen treng ha illusjonar om at det 

betyr fl eire resonnerande og argumenterande 

skrifter. I staden risikerer vi fl eire 

bøker om det vi trudde var så uviktig at 

det ikkje kunne halde til ei heil bok. Publikum 

får jamt færre grunnar til å oppsøkje 

ein bokhandel. Off entlege læremiddelinnkjøp 

har sentralisert læremiddelomsetninga 

slik at nokre få bokhandlar sel det 

meste. Då blir det endå vanskelegare for 

forlaga å fi nne bokhandlar som har råd til 

å satse på anna enn det sikre og dermed 

likegyldige. 

Er det verkeleg så ille? Nei, det er verre. 

Medan forlagsbransjen kivar om ein 

lønsam standard for e-bøker i Noreg, har 

alle fylkeskommunane utanom Oslo gjort 

kort prosess og innført gratis læremiddel 

på Internett. Det er fylkeskommunane 

som eig dei off entlege vidaregåande skulane. 

Kvart år betaler staten fl eire hundre 

millionar kr til fylkeskommunane for 

at elevane ved desse skulane skal få dei 

læremidla som trengst. Nokre av desse 

millionane bruker fylkeskommunane i sta- 

OTTAR GREPSTAD er direktør for Nynorsk kultursentrum 

kommentar 

den til sitt eige fellesforlag. Prinsipplause 

politikarar i minst eitt fylke har jamvel 

vedteke at skulane pliktar å bruke nokre av 

desse digitale læremidla. Viss skulane let 

vere, får dei ikkje pengar til å kjøpe andre 

læremiddel. Lærarane misser det pedagogiske 

sjølvstendet og marknaden for profesjonell 

læremiddelproduksjon skrumpar 

endå meir. 

Fylkespolitikarar frå SV til Høgre 

har vore med og etablert eit off entleg 

læremiddelforlag. Landet rundt sit utdanningsdirektørane 

og sender kvart 

eit komma av ansvar over til deira eige 

føretak NDLA. Der er om lag 50 redaksjonelle 

medarbeidarar i sving – lærarar og 

fylkesbyråkratar, og nokre omsetjarar som 

ikkje kan norsk. Leiinga i NDLA vil ikkje 

vere med på at det er eit forlag dei driv. 

NDLA er då berre eit interkommunalt 

føretak, seier dei. Den sjølvforståinga seier 

alt om kor lite dette skulemiljøet veit om 

publisistikk. 

Det skal då heller ikkje desse vite så 

mykje om. Fylkeskommunane skal tvert 

imot stille krav til at profesjonelle forlag 

utviklar så gode læremiddel at lærarane 

får det vanskeleg når dei skal velje det dei 

meiner er best. I staden stiller no fylkeskommunane 

krav som dei sjølve både skal 

oppfylle, betale og kontrollere. 

Fylkeskommunane veit lite, trur mykje 

og håpar det beste. Så ivrige er dei etter å 

spare nokre kroner at dei med opne auga 

jamvel ser bort frå elementære kvalitetskrav. 

NDLA publiserer heilt sikkert mykje 

fagstoff som er bra. Problemet er at dei 

leikar forlag. Først publiserer dei fagstoff 

som er uferdig. Så publiserer dei det same 

fagstoff et i ny og redaksjonelt godkjend 

versjon. Etterpå oppdagar ikkje dei, men 

publikum, at somt av dette er språkleg 

hjelpelaust. Onsdag fj erna NDLA difor det 

digitale læremidlet i kroppsøving som dei 

hadde rekna seg ferdig med 1. august i fj or. 

Også profesjonelle forlag kan gjere 

dårleg arbeid. Skilnaden er at NDLA har 

brukt off entlege midlar til å lage fl eire 

læremiddel som ikkje kan brukast. NDLA 

har kome ut av kontroll. Før dette året er 

omme, har NDLA brukt meir enn 100 

millionar statskroner. Dei pengane har i 

røynda kome frå kunnskapsministeren. 

Midlane har gått til eit tiltak som kan redusere 

den breidda av bøker kulturministeren 

helst vil utvide. No må nokon snakke 

saman før dei seier meir om kvaliteten i 

skulen og mangfaldet i litteraturen. 

OTTAR GREPSTAD 

Dagens Næringsliv 5.2.2010. Prenta med 

løyve frå Dagens Næringsliv og forfattaren, 

som er fast kulturkommentator i avisa. 

5

6 

kleiva 

Anna Kleiva 

Då eg møtte 

Anne (nakken din er mjuk 

som eit hardkokt egg) 

Klokka ni for nokre veker sidan gjekk eg mine 

vanlege 250 meter frå heimen1 til heimen2. 

Heimen2 er eit varmt, summande 

bibliotek, dit eg går kvar vekedag for å lese 

pensum. Heimen2 står spesielt høgt i kurs 

fordi alle bøker pensumtekstene mine 

refererer til, eller andre bøker eg no måtte 

begynne å tenkje på, fi ns tilgjengeleg der. 

Eg let meg distrahere av dette, eg tek gåturar 

inn i dei heilt stille delane av biblioteket 

kanskje annankvar dag; men det er ein fi n 

type distraksjon, ein opplysande. 

Denne dagen for nokre veker sidan i 

heimen2, det var sikkert snø ute. Eg hadde 

nokre pocketbøker og kompendium i 

ryggsekken. Den eine pocketboka heitte 

Transformations, og eg skulle lese henne 

fordi forfattaren skriv om Lille Rødhette i 

denne boka. Vi las om Lille Rødhette heile 

den månaden. 

Transformations møtte meg slik: forfattaren, 

Anne Sexton, sitt blikk rett på meg frå bokomslaget. 

Inni boka 17 dikt, med tilhøyrande 

illustrasjonar, om kjende eventyrfi 

gurar. Illustrasjonane gjorde meg svært, 

svært skeptisk. Men Anne Sexton sitt blikk 

låg der og stirte på meg. Og uansett var 

boka på pensum, eg måtte lese. 

Eg las og gjekk ingen turar til dei stille 

delane av biblioteket. Eg las og streka under 

med blyant. «Spikeren på hovudet!» 

ville eg rope (men heldt fram med å streke 

under i staden). Anne Sexton var fantastisk! 

Og ho var det i kraft av metaforane og 

similene sine. Dei slo mot meg frå boksida, 

trefte meg i hovudet som kullsyre (eller 

kanskje som alkohol). Eg har aldri lese så 

sære samanlikningar før. Og likevel var dei 

heilt presise, fekk meg til å tenkje «ja Anne, 

akkurat slik er det». I tillegg var dei frekke; 

morosame og forferdelege på same tid, litt 

slik Sylvia Plath kunne vere (og jada, dei 

tok begge livet av seg). 

Anne Sexton skreiv at Snøkvit hadde «cheeks 

as fragile as cigarette paper», og då ho fann 

huset til dvergane, «those little hot-dogs», 

var det «droll as a honeymoon cottage». 

Ho samanlikna ei veksande plante med 

rørslene til dansaren Isadora Duncan. 

Trollmannen si attrå etter Piken uten 

hender: «He wanted to lap/her up like 

strawberry preserve». Eventyra var ikkje 

lenger idylliske. Anne Sexton stakk i dei, 

men stakk ikkje hol på dei. Då turen kom 

til Tornerose, var stikkinga gått over i skjering; 

handlinga spann vidare til ein langt 

dystrare slutt – både på eventyret og boka 

Transformations. Tornerose «eats betrayal 

like a slice of meat». 

Framandgjering, skreiv Sjklovskij. Det kjende 

blir skildra gjennom noko framandt, og slik 

kan vi igjen sjå det kjende med nytt blikk. 

Då eg las Anne Sexton sine framande 

samanstillingar av ord, den snødagen i 

heimen2, sat eg heile tida med kjensla av 

gjenkjenning. Som om eg ein gong hadde 

visst kva ein nakke skulle samanliknast 

med, men sidan gløymt det. I så fall er eg 

glad Anne minte meg på det. 

«Your neck as smooth/as a hard-boiled egg». 

Der språkoppl 

Det er råd å arbeide med 

ulike språk i barnehagen 

utan å bli stressa. Den 

samiske barnehagen i Oslo 

er eit godt døme på det. 

Det er pynta til fest i den samiske barnehagen 

i Oslo. Det er Samefolkets dag 

og samlingsrommet er fylt opp av ungar, 

foreldre, tilsette, slekt, venner og andre 

gjester. Samefolkets dag har blitt feira 

sidan 1993, og i dag er heidersgjestene 

fornyings-, administrasjons- og kyrkjeminister 

Rigmor Aasrud og politisk rådgjevar 

Torbjørn Blattman. 

– Velkomen! 

– Bures boahtin! 

På ein stol står dagleg leiar Máre 

Helander og ynskjer alle hjarteleg velkomne, 

medan pedagogisk leiar Ida 

Varsi omset det ho seier til samisk. Det 

er velvalde ord med ynske om at barnehagen 

skal vere ein oase i byen, og at 

stadig fl eire skal kjenne til den samiske 

kulturen i året som kjem. 

Dei tek berre fyrste verset av «Samefolkets 

song». Han er noko tung å syngje, 

særleg for ungane. Ein barneversjon 

er visst under utarbeiding. 

Samisk versjon av «Let it be» 

Så er det tid for kulturelle innslag. Elin 

Kåven gjev oss ei oppvising i samisk magedans. 

Ann Mari Andersen kjem inn og 

set seg ned på golvet mellom ungane og 

speler nokre eigne songar og nokre som 

ungane kan. Det blir allsong av samiske 

versjonar av både «Let it be», «Kven har 

skapt alle fuglane?» og «Sjå min kjole». 

På spørsmål om ho skal syngje den samiske 

nasjonalsongen, svarar Helander 

at me alt vore gjennom. 

– Å, det var bra, seier Ann Mari. – 

Den er jo litt seig. 

Konserten hennar blir avbroten av 

ministeren. Ho takkar for at ho fekk 

kome, men no må ho snart gå. Ho tykkjer 

det har vore eit fi nt avbrot frå å sitje 

på kontoret. Eller konn-toret, som ho 

seier. Som gåve frå regjeringa har ho 

med seg ei stor pakke, som av alle ting er 

ein Duplo-gard. 

Etter avbrotet fell stemninga nokre 

hakk, og fl eire av ungane slit med å 

halde konsentrasjonen oppe. Difor blir 

matpausen ynskt velkomen av mange. 

Eiga Ahkku 

Samisk barnehage, eller Cizáš sámi 

mánáidgárdi/Samiske barnehagen Cižáš, 

som han strengt teke heiter, ligg i Tøyenparken 

i Oslo. Han er eit tilbod til ungar 

med samisk bakgrunn, og målet er at dei 

skal møte samisk kultur og språk, og bli 

trygge på ein samisk identitet. 

Han har rom for tretti ungar, har 

ti tilsette og starta opp for 23 år 

sidan. 

– Det er ikkje berre lett å 

leggje til rette for arbeidet vårt 

når me ligg midt i Oslo, seier 

Máre når eg vitjar barnehagen 

nokre dagar seinare. 

– Me får ingenting gratis. 

Det er me tilsette som må gjere 

ein innsats, i tillegg til ressurspersonar 

som me hentar inn. Ester Grosman er ein 

pensjonert sjukepleiar i frå Tana og ho er 

vår fantastiske Ahkku (bestemor). Me 

er den einaste barnehagen på landsbasis 

som har eiga Ahkku, og det er me stolte 

av. Ho er saman med oss éin dag kvar 

veke, og er ein viktig kulturformidlar og 

eit sterkt språkleg førebilete. Barnehagen 

har òg samisk språkkurs til dei av foreldra 

1 

KVARDAG OG FEST: 1. Dagleg leiar Máre Helander deler ut bollar og saft til gjester under 

markeringa av den internasjonale morsmålsdagen. 

som ikkje kan samisk, der Frode Tveterås 

er kurshaldar. Det er eit tilbod foreldra set 

pris på. 

Samiske snakkepakker 

Máre fortel om korleis dei arbeider med 

språk i barnehagen, om snakkepakka, 

der dei har laga eigne samiske versjonar. 

Dei har laga språkposar som inneheld 

konkretar frå ulike samiske aktivitetar 

Når måndag kjem, er 

me berre ein barnehage 

som alle andre. 

som t.d. røykekjøtpose, sanke sennagraspose, 

skinnhandsamingspose, eventyr- 

og segnpose, duotjiiposar. I tillegg 

har dei laga eit leikefj ernsyn der ungane 

blir oppmuntra til å snakke samisk eller 

å syngje, joike. 

– For å utvikle språket legg me stor 

vekt på å vere gode språklege modellar 

ved å seie om att omgrep, setje ord på 

ting i kvardagen og leike med språket. 

Me prøver å gje rom for dei ulike samiske 

dialektane, slik at borna blir kjende med 

nyansane i språket. Me bruker mykje 

song og musikk, noko som gjev glede og 

motivasjon. Det er ein veldig god metode 

å lære språk gjennom song. Borna 

lærer orda nesten utan å oppdage det 

sjølv! Me konkretiserer òg omgrep ved 

å hengje opp bilete med stor tekst under. 

Me bruker rim og reglar aktivt. Me les 

ofte samiske bøker og lyttar 

til høyrespel. Å lese og 

dramatisere eventyr er ein 

ypparleg måte å arbeide 

med språkutvikling på, 

seier Máre. 

Kvardag 

Eigentleg er eg komen for 

å vere med på ei slik forteljarstund 

i lavvoen, men 

Máre dreg litt på det. Per Ivar Oskal , 

som er assistent i barnehagen, meiner at 

dei må spare på veden til dagen etter. Då 

er det markering av den internasjonale 

morsmålsdagen, og barnehagen skal 

setje opp lavvoen utanfor biblioteket på 

Grünerløkka og dele ut saft og bollar. 

I staden blir eg med Per Ivar Oskal 

inn i den nye gammen som vart sett opp 

i haust. Han er originalteikna og prak- 

Per Ivar Oskal 


æring er kvardagen 

2: Elin Kåven dansa for eit meir eller mindre fokusert publikum på Samefolkets Dag. 3: Máre Helander held festtalen, og pedagogisk leiar Ida Varsi omset det ho seier til samisk. 

4: Barnehageassistent Per Ivar Oskal deler ut matboksar i den nybygde gammen. Alle bileta: Kjartan Helleve 

tisk, sjølv om arkitektane ikkje var heilt på 

høgd med korleis røyken oppfører seg innandørs. 

Ein liten, men mykje meir praktisk 

omn har erstatta den opne gruva. Ei gryte 

med reinsdyrklauver står på kok. Knokane 

skal bli til smykke, etter eit lite bad i 

Plumbo. 

Det er tid for mat, og ungane kjem inn 

i gammen og set seg ned langs benkene. 

Sjølv om omnen er varm, så er det kaldt i 

gammen, utan at det ser ut til å plage nokon. 

Praten går som vanleg, men på to 

språk. Det går heilt parallelt, den eine setninga 

kjem på samisk, den andre på norsk. 

Per Ivar snakkar konsekvent samisk til 

ungane, før han slår over til norsk når han 

snakkar med meg. 

– Håpar det var greitt at me ikkje slo opp 

lavvoen. Det har gått mykje ved i vinter sidan 

det har vore så kaldt. Me er jo ute sjølv 

om det er minus tjue, og då er det godt å 

fyre opp litt, seier Per Ivar. 

– Heilt i orden, seier eg. – Blir du lei alle 

desse besøka? Eg forstod det slik at Dagbladet 

hadde vore her nyleg? 

– Ja, men dei skulle vel skrive mest om 

den nye gammen. Eg har ikkje noko problem 

med å setje opp lavvoen, det tek meg 

berre ti minutt, men litt mas er det jo. Er 

det derimot ein annan barnehage som er 

på vitjing, så set eg han sjølvsagt opp. 

Snakkar ikkje samisk 

Rundt oss sit ungane og gomlar i seg brødskiver, 

nokre heldige har yoghurt til dessert. 

– Eg heiter Nikolai, er det ein som stolt 

skrik ut. 

– Ja, du Nikolai, du er god til å snakke 

samisk, seier Per Ivar. 

– Er ikkje alle det, undrar eg. 

– Nei, det varierer, svarar Per Ivar. – 

Somme har foreldre som snakkar mykje samisk 

heime. Andre har foreldre som ikkje 

snakkar samisk i det heile. Så det varierer. 

– Er det eit problem at dei ikkje kan samisk? 

– Eg vil ikkje seie at det er noko problem, 

men det gjer jo at dei ungane det gjeld, ikkje 

får med seg alt. Om me ser at ikkje ungane 

får med seg alt, så nyttar me norsk som 

hjelpespråk. Det er viktig å ta vare på alle 

ungane, også språkleg. Det går uansett om 

kvarandre, og alle ungane lærer jo seg meir 

samisk her i barnehagen. 

– Ferdig, seier den fyrste ungen, og set 

i gang eit ras av ungar som brått er mette. 

Dei pitlar på seg vottane att, og spring ut i 

vinteren. 

Uteplassen er nesten eit samisk tun med 

gamme, lavvo og pensjonert elvebåt i frå 

Tana. Gardshunden Bittos svinsar rundt på 

plassen, og ungane elskar han og omvendt. 

Per Ivar tek seg tid til å syne meg rundt inne. 

Det ser akkurat ut som ein vanleg kommunal 

barnehage, men skilnaden er at han har 

ein tydeleg kulturell identitet. Rundt forbi 

heng det samiske gjenstandar, og i eit skåp 

er det ei utstilling med små dokker. Overalt 

er det ting merkte med norske og samiske 

namn. 

– Me har tenkt å gjere litt om her, gjere 

romma litt meir praktiske, seier han. 

– Planen er å fornye avdelinga for dei 

største ungane. Ho har vore uendra sidan 

barnehagen starta opp. Mykje kan gjerast 

med dugnadsmidlar, og i tillegg har me fått 

litt pengar frå Sametinget til det som blir 

kalla Samisk romprosjekt. Det er forresten 

tilskot frå Sametinget som har gjort det råd 

å kjøpe mange av dei tinga som heng rundt 

her, seier han. 

Rolegare tempo 

Dagen etter er Máre og Per Ivar på plass 

utanfor Deichmanske bibliotek på Grünerløkka. 

Lavvoen er oppe, og inne er Máre i 

full gang med å dele ut saft og bollar til ungar 

frå andre barnehagar. Dei står stive rett 

opp og ned, og dei vaksne som er med, passar 

strengt på at dei ikkje svir parkdressane 

sine på den varme omnen. Máre fortel meg 

at dei har fått kommentarar om at vaksne 

og barn i den samiske barnehagen ikkje 

er så stressa, at dei har eit rolegare tempo. 

SAMISKE BARNEHAGAR 

◆ Samiske barnehagen Cižáš/ 

Cizáš sámi mánáidgárdi/ 

◆ Ligg i Tøyen kulturpark i Oslo 

◆ Tretti ungar og ti tilsette 

◆ Starta opp for 23 år sidan 

Knivar kan liggje framme, og omnar kan 

vere varme. Det er tydelegvis ikkje alle dei 

andre ungane her så vande med. 

Ei dame frå biblioteket stikk hovudet 

inn, og smiler begeistra. 

– Å, jeg elsker friluftsliv i hagen! 

Lavvoen frå Samisk Barnehage er det 

einaste synlege teiknet på at det faktisk er 

den internasjonale morsmålsdagen. Ute 

står Per Ivar og Isak Nils Triumf klar med 

lassotaua om det er nokon som har lyst til å 

prøve seg. Ungane riv og slit litt i taua, men 

får ikkje heilt dreisen på det. Noko ingen 

tek altfor tungt. 

– Då må ikkje skrive at me held på slik 

kvar dag, seier Per Ivar til slutt. 

– Ja, me er opptekne av det samiske, 

men når måndag kjem, så er me berre ein 

barnehage som alle andre. 



NORSK TIDEND NR. 2– 2010 7 

4 

2 

3

8 

rapport 

Inger Johanne Sæterbakk 

Det er krise i det norske språket. 

Krisa består av kolon bindestrek 

parentes semikolon, 

tidvis også ein o, eit kryss, 

ei klamme og eit tretal. Det 

seier tydelegvis meir enn 

ein to, tre ord av typen: Eg 

er glad, eg er trist, eg liker 

deg, eg synst du er skikkeleg 

søt og no prøver eg faktisk å 

fl ørte meg deg. Osv. 

Eg hatar smilefj es. Eg hatar det 

såpass mykje at kjensla godt 

kunne blitt oppsummert i 

ein kolon, ein bindestrek og 

ein parentes med opninga 

mot høgre. Den negative 

parentesen. Det fi nst så 

mange ord for smil i det 

norske språket. Andre optimistiske 

ord er det også 

mange av. Men venstreparentesen 

har tatt fullstendig 

over. Den positive parentesen. 

Dessverre er det ikkje alltid like 

lett å vere prinsippfast. Som 

når ein sender ein sms til 

ein nesten ukjend med ønske 

om å oppnå kontakt. Av 

den positive sorten. Type 

venstreparentes. Og får ein 

sms tilbake, som blir gjennomanalysert, 

men funnen 

positiv. På grunn av ein 

kolon, ein bindestrek og 

ein venstreparentes. I frykt 

for at orda mine og smilet 

mitt ikkje skal komme ut 

gjennom telefonen min, 

via mobilnettet og inn i 

telefonen til den relativt 

ukjende mottakaren, men 

heller bli oppfatta som meir 

høgreparentesorienterte 

beskjedar, gjer eg det. Eg 

avsluttar med ein kolon, 

ein bindestrek og ein venstreparentes, 

held meg for 

auga, raudnar i skam, prøver 

å grave meg ned i tide. 

Tre minutt seinare tikkar 

ein kolon, ein bindestrek og 

ein venstreparentes inn i retur. 

Lovande. Positivt. Til å 

bli i venstreparenteshumør 

av. På grensa til venstreparentes 

med semikolon og 

bindestrek. 

Så langt har det altså gått. 

Vi byggjer relasjonar på 

grunnlag av ein kolon, ein 

strek og ein parentes. Kva 

eg synst om det? Det er kolon, 

bindestrek og parentes 

mot høgre. Eg vil ha orda 

tilbake og fl ytte teikna dit 

dei hører heime. Til mellomromma 

mellom meiningane. 

Og eg vil ha smila 

tilbake dit dei hører heime. 

Til ansiktet ditt og mitt. 

Så veit du det. Stort smil til deg 

frå meg. Punktum. 

Fyrste offi sielle 

på kvensk 

Vêrvarslingstenesta yr.no vart 

tilgjengeleg på kvensk frå 9. 

mars. Frå før av fi nst sida på 

bokmål, nynorsk og engelsk. 

Frametter ynskjer yr.no å omsetja 

sida til samisk. 

– Vi vil at born i nynorskområde 

skal bli 

trygge i nynorsken så 

tidleg som mogleg, og 

at born som veks opp i 

tradisjonelle bokmålsområde, 

også møter 

nynorsken tidleg i 

bøker, seier Håvard B. 

Øvregård, leiar i Noregs 

Mållag. 

Det er viktig at alle born vert 

vande med at nynorsken er ein 

del av språkmangfaldet i Noreg. 

– I dag er det ikkje sjølvsagt 

at ungane møter nynorsk i barnehagen. 

Det bør det bli, smiler 

Håvard B. Øvregård. 

Landsomfattande 

Saman med styret og heile organisasjonen 

til Noregs Mållag, i 

tillegg til mange gode medhjelparar, 

vil han nå dette målet. 

– Dei tilsette i barnehagen 

kan leggje til rette for språkstimulering 

ved å bruke bøker, 

språkleikar og songar aktivt. 

Dette treng slett ikkje å vere 

berre på bokmål. Barn utviklar 

kulturell toleranse når dei vaksne 

barn 

Gjennom ord blir 

Barnehagekampanje for det nye tiåret 

Håvard B. Øvregård Foto: Kjartan Hellevě 

er modellar for toleranse, peikar 

han på. 

– Det er viktig for oss at dette 

vert ein landsomfattande kampanje. 

Vår erfaring er at det er 

like viktig å framheve nynorsk i 

barnehagane i bokmålsområde, 

som i nynorskområde, seier Håvard 

B. Øvregård. 

Eit viktig poeng er at born vil 

møte nynorsk i skulen. Når dei 

då allereie kjenner nynorsk frå 

barnehagen, vil overgangen til 

å lære nynorsk på skulen verte 

mykje lettare. Han legg vekt på at 

lokale mållag i randsonene opp- 

Utlysing av kull 13 

15. april er søknadsfristen til kull 

13 ved NRK Nynorsk Mediesenter. 

– Vi reknar med at det kan 

bli auka pågang av folk som har 

oppdaga at NRK Nynorsk mediesenter 

kan vere ein «snarveg» inn 

i NRK, særleg etter at nynorskpraktikantane 

fekk status som 

KAMPANJEN 

◆ «Gjennom ord blir verda stor» 

– landsomfattande kampanje 

for nynorsk i barnehagen 

◆ Det er laga ei aksjonskokebok 

som blir send ut til alle lokallag 

◆ Det vert laga eige hefte med 

tips om barnebøker 

◆ Det vert laga materiell retta 

mot foreldre og tilsette 

◆ Det vert laga materiell retta mot 

ungane 

◆ Sjekk kampanjesidene hjå 

www.nm.no 

lever at når elevane skal byrje på 

nynorskskulane, så har dei bak 

seg fl eire år i barnehagen der 

bokmålet dominerer. Dette er 

sjølvsagt med på å undergrave 

nynorsk som skulemål. 

– Borna treng å bli trygge i 

møtet med nynorsken. I dette 

perspektivet er barnehagane 

svært viktige både for nynorsken 

og for det språklege mangfaldet, 


Godt motteke 

I organisasjonen er det mange 

som gler seg til å jobbe med barnehagekampanjen. 

– Det har vore ei vinnarsak å 

BARNEHAGEARBEID: Alle barnehagane i Strand fekk ti barnebøker på nynorsk av Strand Mållag. Her deler leiar 

Knut Falk leseglede med Adam, Marie, Vilja og Linnea i Jørpeland Barnehage. Bak står pedagogisk leiar Siw Oaland. 

Foto: Borghild Gudmestad/Strandbuen 

interne søkjarar til stillingar i NRK 

når dei er ferdige, seier Magni 

Øvrebotten. 

Slik har det vore sidan tilsettingsstoppen 

vart innført i 2008, 

og sjølv om han er oppheva, er 

det vanskeleg å kome inn i NRK, 

særleg for nyutdanna. 

arbeide med språket i barnehagen. 

Vi har laga fl eire kurs retta 

mot barnehagetilsette på Nordmøre 

og tykkjer at dette er veldig 

meiningsfylt arbeid, seier Nils 

Ulvund, som siste åra har vore 

prosjektleiar på Nordmøre. 

Målbruksplan 

Språkstimulering er ei av dei viktigaste 

oppgåvene for barnehagen. 

Stortingsmelding 41, Kvalitet 

i barnehagen (2008-2009) 

framhevar at dette er ei grunnleggjande 

oppgåve for barnehagane. 

For Mållaget vert det viktig 

å sikre at nynorsken vert ein del 

av språkmiljøet og språkstimuleringa 

i barnehagen. 

– I tillegg til at det vert viktig 

å ta direkte kontakt med barnehagane. 

Men for å sikre ein 

langsiktig eff ekt er det viktig å 

sikre at kommunane og dei private 

barnehagane er opptekne 

av språkpolitikk i barnehagane, 


Fleire kommunar kan vedta 

gode målbruksplanar, som også 

handlar om barnehagane. Det 

er viktig å styrkje medvitet om 

språk hjå dei folkevalde og i administrasjonen. 

Inspirert av samisk 

Tidleg på 2000-talet starta No- 

Mållause av 

Strand Mållag gjorde 

styrar i Jørpeland barnehage 

mållaus då ho 

fekk e-post om ei bokgåve 

på ti barnebøker 

til barnehagen. 

(STRANDBUEN)– Det er ikkje 

kvar dag folk ringjer og seier 

at du skal få bøker, seier ei strålande 

fornøgd Siv Sørbø i Jørpeland 

barnehage. Alle dei elleve 

barnehagane i Strand har fått ei 

bokpakke på ti kvalitetsbøker på 

nynorsk. I tillegg har barnehagen 

også fått tre eksemplar av den 

lokale boka «Eg rodde på spreng- 

ifrå Hidle til Heng». Saman med 

Samlaget har Strand Mållag 

funne bøkene som har ein verdi 

på 25 000 kroner. 


Transistor – trønderrock på dialekt 

verda stor 

regs Mållag eit fl ygeblad som hadde 

overskrifta Den fyrste song eg høyra 

fekk var «Hit me baby one more 

time». På same tid starta Noregs 

Mållag kulturavisa Pirion, eit blad 

som retta seg mot tilsette i barnehagen 

og i småskulen. Dette fekk god 

oppslutnad i lokallaga og vart godt 

motteke i barnehagane. 

På landsmøtet i fj or var det mange 

som vart inspirerte av føredraget til 

Máre Helander, leiar i Samisk barnehage 

i Oslo. Då fekk landsmøtedeltakarane 

høyre om ein barnehage som 

legg til rette for språkleg mangfald. 

Dermed var ideen klar. Styret sette i 

gang planlegginga av ein barnehagekampanje 

for heile organisasjonen. 

Høge mål 

– Dette er ein større og langvarig 

kampanje. Vi skal ikkje oppsummere 

denne kampanjen før på landsmøtet 

i 2012. Vi meiner at heile 150 lokallag 

og alle fylkeslaga skal bli aktive i 

denne kampanjen og då treng vi tid 

til å setje i gang arbeidet, smiler Håvard 

B. Øvregård. 

Han legg vekt på at det er viktig 

å få til godt samarbeid lokalt. Både 

kommunane, Utdanningsforbundet, 

foreldre og andre organisasjonar kan 

verte gode samarbeidspartnarar. 

HEGE LOTHE 


Strand mållag 

Barnehagane er eit satsingsområde 

for Noregs Mållag. 

– Barnehagen har fått ei viktig 

rolle som opplæringsstad, ikkje 

minst med språkstimulering og 

systematisk språkopplæring, seier 

Knut Falk i det lokale mållaget. 

Fantastisk 

Han håper at bokgåva kan styrkja 

boksamlingane, og då særleg den 

nynorske delen av bokutvalet. Ved 

sida av dette synest han språket er 

viktig uavhengig av kva målform 

det er på, det handlar ikkje om målrøystingar 

i barnehagen. 

– I barnehagen handlar det om 

korleis me kan føra barna inn den 

norske tospråklege skriftkulturen, 

seier mållagsleiaren. 

– Språket heng saman med korleis 

ein klarer seg vidare på skulen, 

seier Siv Sørbø, styrar i barnehagen. 

Rockar på dialekt 

– Dialekt er eit sterkt språk med 

sterke uttrykk, seier arrangøren av 

den fyrste festivalen for dialektartistar. 

Initiativtakar til Dialektrock 

2010 Bjørn Saksgård seier til NRK 

at festivalen jobbar for at artistar 

som brukar dialekt, skal nå ut til eit 

– Kva synest de om at de har fått 

bøker på nynorsk? 

– Det er heilt fantastisk. Bøker 

er bøker. Nynorsk er gjerne meir 

forteljande. Uavhengig av målform, 

er bøker veldig viktig, seier Sørbø. 

Jørpeland Barnehage har eit 

stort fokus på språk, som ein sentral 

del av rammeplanen til barnehagane. 

– Når de les for ungane, les de 

dialekt eller på målforma? 

– Det blir mykje dialekt, ei blanding, 

seier Sørbø. 

– Kva respons har de fått av dei 

andre barnehagane på bokgåva? 

– Ein jublande respons, både 

fordi me gir bøker og for at dei er på 

nynorsk, seier mållagsleiaren. 

BORGHILD GUDMESTAD 

borghild@strandbuen.no 

større publikum. Fleire av dei store 

artistane i Noreg dei siste 20 åra 

uttrykkjer seg på dialekt, til dømes 

Hellbillies, Bjørn Eidsvåg, Jan Eggum, 

Odd Nordstoga, Halvdan 

Sivertsen, og Åge Aleksandersen. 

No vil Dialektrock-arrangørane synleggjere 

dialektartistane som ikkje 

Heidra for barnebøker 

Kulturminister Anniken 

Huitfeldt har delt ut 

barnebokprisar for 290 

000 kroner. Forfattaren 

Lars Mæhle fekk prisen 

for beste barne- og 

ungdomsroman. I 

sterk konkurranse 

med Maria Parr, som 

var nominert for boka 

Tonje Glimmerdal, gjekk Mæhle 

til topps med boka Landet under 

isen. Prisen er på 50 000 kroner. 

Boka er skriven på nynorsk og 

blir karakterisert som ei blanding 

mellom fantasy og krim. Juryen 

meiner Mæhle har skrive «ein 

ambisiøs roman med god driv 

er like store. Banda som spelte på 

Dialektrock 2010 var Bergstaden old 

stars, Betty unplugged, Transistor 

og Bjørn Saksgård & DNB. Festivalen 

vart arrangert på utestaden Blæst 

i Trondheim. (NPK) 

og mange plan.» Det blir 

peika på at boka tek opp 

både fi losofi ske, religiøse, 

og politiske tema og set 

dagsaktuelle spørsmål inn 

i ein større samanheng. 

I den årlege prisutdelinga 

til Kulturdepartementet 

vart det i år delt 

ut prisar til ni forfattarar, 

omsetjarar, illustratørar 

og teikneserieskaparar. 

Biletbokprisen 

på 60 000 kroner blir 

delt mellom forfattaren 

Bjørn F. Rørvik 

og illustratøren Gry 

Foto: istockphoto.com 

Moursund for boka Bukken Bruse 

på badeland. 

Øyvind Holen og Mikael Noguchi 

fekk fagbokprisen for boka 

Hiphop, Graffi ti, rap, breaking, djing. 

Debutantprisen gjekk i år til 

Baroch Tendler (pseudonym) for 

boka Jakten. 

Marvin Halleraker fekk illustrasjonsprisen 

for illustrasjonane 

til boka Halleluja av Bjørn 

Sortland, medan Øystein 

Vidnes vart heidra med 

omsetjarprisen for boka 

Veslebror ser deg. Teikneserieprisen 

gjekk i år til Bendik 

Kaltenborn for Seier 

som vil deg vel. (NPK) 

NORSK TIDEND NR. 2 – 2010 9

10 

media 

Eirik Wixøe Svela 

Kommersiell 

dialekt 

I dei første åra etter at Kringkastingsringen 

blei skipa, var ein sentral del 

av verksemda vår å syte for at NRK 

ikkje skulle ha noka orsaking for ikkje 

å tilsetje journalistar som nytta 

nynorsk. I ettertid kan det kanskje 

verke både komisk og urimeleg at 

vi sjølve måtte sørgje for å skaff e 

nynorskbrukarar til kringkastinga, 

men vi må ikkje gløyme at dette 

var eit viktig bidrag til den norske 

mediehistoria. 

Stoda i dag er annleis. Det fi nst mange 

og gode journalistutdanningar 

over heile Noreg, og NRK Nynorsk 

mediesenter tilbyr ei praktisk og 

yrkesretta utdanning som førebur 

journaliststudentar på arbeid i media 

– med nynorsk som det fremste 

språklege verktøyet. Med denne 

infrastrukturen på plass, fi nst det 

ingen orsakingar å gøyme seg bak 

for dei som rekrutterer nye medarbeidarar 

til medieselskapa og til 

NRK. 

Mangfaldet som oppstod etter at NRKmonopolet 

fall, har i tillegg opna eit 

høve for målrørsla til å gjere røysta 

vår høyrd andre stader enn i statskanalane. 

Likevel er det vanskeleg 

å ta feil av mønsteret som avteiknar 

seg dersom vi samanliknar NRK og 

kommersielle kanalar som P4, TV 

2 og TV Norge: Medan tala eller 

skriven nynorsk tykkjest vere eit 

framandord her, er rekrutteringa av 

journalistar frå heile landet tilsvarande 

dårleg i dei fl este kanalane. 

Det fi nst eit potensial til å få fram nynorsken 

og dialektane i dei kommersielle 

kanalane som vi ikkje har 

makta utnytte godt nok. Kva botnar 

dette i? Ein tanke er at vi kan 

ha fokusert for mykje på NRK: I 

overgangen frå NRK-monopolet til 

den nye mediekvardagen kan vi ha 

vore treige med å gå til åtak på den 

nye røyndommen. Men dersom 

nynorsk og dialekt i media skal bli 

ein sjølvsagd del av kvardagen, òg 

for kommersielle kringkastarar, må 

vi få aksept òg der for at kravet vårt 

dreier seg om meir enn reglar og 

konsesjonsvilkår. 

Men det er ikkje berre vi som må omstille 

oss. Dei kommersielle aktørane 

må få auga opp for at det ikkje 

berre er rett og rimeleg å sleppe til 

nynorsk og dialekt i produkta dei 

tilbyr, men at det òg kan vere ein 

konkurransefordel for dei. Dialekt 

og nynorsk er ein sjølvsagd del av 

kvardagen for svært mange nordmenn, 

og det ligg ingen annan logikk 

bak at desse er så å seie fråverande 

i dei kommersielle kanalane, 

enn at dei held til på det sentrale 

Austlandet. Det vil vere til bate 

både for oss og dei å samarbeide 

betre på dette området. 

Elevar skal fornye ungdomsskulen 

Kunnskapsminister Kristin Halvorsen ber 

ungdom frå heile landet om hjelp til å fornye 

ungdomsskulen. Neste år legg ho fram ei eiga 

stortingsmelding om ungdomstrinnet. 

Meldinga er ein del av dugnaden for å få 

fl eire til å gjennomføre yrkes- og vidaregåande 

opplæring. Mangelfulle kunnskapar frå 

ungdomsskulen er den enkeltfaktoren som 

Vêrmeldar Eli Kari Gjengedal 

kvitterte for målprisen med 

ei eiga vêrmelding for Sogn 

og Fjordane – heilt frå Kuala 

Lumpur. 

– Vêrmeldar Eli Kari Gjengedal i TV2 har 

utmerka seg spesielt ved å bruke nynorsk 

eller dialekt, sa Hilde Yndestad Halland då 

ho delte ut Målprisen. 

Prisvinnaren sjølv var i Kuala Lumpur 

då Sogn og Fjordane Mållag heldt årsmøte 

og delte ut målprisen. Difor hadde 

ho like gjerne spelt inn ei eiga vêrmelding. 

Der lova ho målfolket i Sogn og Fjordane 

mykje sol i tida framover, og ho nytta også 

høve til å takke hjarteleg for prisen og å 

sende helsingar heim til Trivselsfylket. 

– Eli Kari Gjengedal er ein god ambassadør 

og representerer fylket og kulturen 

vår på ein framifrå måte. Vi er stolte av 

henne, sa Hilde Yndestad Halland. 

Prisen er ein signert reproduksjon av 

«Susanna frå Sunnfj ord» av Oddvar Torsheim. 

Medlemsvekst 

I byrjinga av mars samla Sogn og Fjordane 

Mållag seg til årsmøte. Fylkesmållaget har 

ikkje hatt mykje aktivitet siste åra, gjekk 

det fram av årsmeldinga. Det har likevel 

blitt nokre presseutspel i løpet av året. 

speler størst rolle for at elevar ikkje fullfører. 

– Ungdomsskulen har vore litt «gløymt» 

dei siste åra. No vil eg invitere ungdom frå 

heile landet til direkte møte med meg for å gi 

innspel til kva tiltak dei har mest tru på, seier 

Halvorsen. 

Møta med ungdommar skal gå føre seg 

utover våren. Til kvart arrangement vil det 

IVRIG ORDSKIFTE på årsmøte i Sogn og Fjordane Mållag. Frå venstre: Hilde Yndestad Halland, Njål Ølmheim, Magne Aardal og Berit Ekerbakke. 

Medan Arne Kleiva frå Naustdal Mållag sikrar seg ein ny kopp fersk kaffi . Foto: Hege Lothe 

Sol frå Eli Kari 

SOL TIL FOLKET: Eli Kari Gjengedal lova sol 

til trivselsfylket sitt som takk for Målprisen. 

Foto: NMU 

– Heldigvis registrerer vi at det også er 

andre enn mållaga som tek opp spørsmål 

kring nynorsken i fylket – og det er bra, 

seier avtroppande leiar Hilde Yndestad 

Halland. 

Eit anna positivt trekk er at det er medlemsoppgang 

i Sogn og Fjordane. I 2009 

var det 763 betalande medlemer, og det er 

ein framgang på 40 betalande medlemer. I 

bli plukka ut 10–12 elevar frå ulike regionar. 

Dei skal mellom anna diskutere fordelinga av 

fag og timar og korleis ein skal få til ei meir 

praktisk og verkelegheitsnær opplæring. 

Opplæring av elevar med særskilde behov 

og minoritetsspråklege kjem også til å stå på 

timeplanen. (NPK) 

2008 var det 723 betalande medlemer, og 

det var då ein framgang på 34 medlemer. 

Om ein samanliknar med tal ti år tilbake 

i tid, har fylkesmållaget om lag 100 fl eire 

medlemer i dag. 

Satsing på barnehagar 

Det var kome utsendingar frå lokallag 

i Lærdal, Sogndal, Florø, Førde, Jølster, 

Naustdal og Gloppen. I fylket er det om 

lag ni–ti aktive lokallag, så slik sett var det 

eit greitt frammøte. 

Hovudsaka i året som kjem, både for 

lokallaga og fylkeslaget, er barnehagekampanjen 

Gjennom ord blir verda stor – 

kampanje for meir nynorsk i barnehagen. 

– Styret har teke ulike kontaktar kring 

nynorsk i barnehagane, og det er med 

glede vi registrerer at det i 2010 skal vere 

ei samla målrørsle som satsar på språket i 

barnehagane, slo Hilde Yndestad Halland 

fast. 

– Styret vil ha barnehagekampanjen 

som satsingsfelt i 2010, i tillegg til at vi 

vil følgje med på læremiddelsituasjonen 

for elevane i vidaregåande skule, sa Berit 

Ekerbakke då ho la fram framlegget til 

handlingsplan for dei tre neste åra. Det 

vart ei god drøfting om barnehagekampanjen, 

og denne saka vekte engasjement. 

HEGE LOTHE 



Målarbeid i Nord-Noreg 

Det vanka både novelleopplesing og 

historiequiz på dei frammøtte på Tromsø 

mållag sitt årsmøte 9. februar. 

Kvart år samarbeider Tromsø mållag 

med avisa Nordlys om ei novelletevling 

for elevar i den vidaregåande skulen. To 

av dei tre vinnarane av tevlinga for 2009 

var på årsmøtet, og fekk diplom og blomar 

frå påtroppande leiar Inger Johanne 

Sæterbakk. Ho las opp både grunngjevingane 

frå juryen og vinnarnovella, skriven 

av Charlotte H. Jenssen. Vinnaren av 

andrepremien, Sara Mathiesen, var også 

der, medan tredjepremievinnar Karoline 

S. Bjørklund ikkje var til stades. 

Årsmeldinga til Tromsø mållag fortel 

om mykje godt målarbeid i 2009. Det har 

vore avvikla møte om teaterspråk, me 

har hatt forfattarbesøk av Olaug Nilssen, 

og det har blitt arbeidd på ymse vis mot 

Universitetet i Tromsø for å få dei til å 

utvikla ein språkstrategi, noko det ser ut 

som om dei tar tak i no. 

Avtroppande leiar Sigrun Høgetveit 

Berg fekk gåve og godord, og Tromsø 

mållag tar laus på eit nytt arbeidsår med 

ny leiar og litt utskifting i styret: Inger 

Johanne Sæterbakk (leiar), Guri Skeie 

(kasserar), Borghild Gramstad (skrivar), 

Øystein A. Vangsnes og Bjarne Isaksen. I 

2010 blir det mellom anna debattmøte 

mellom Kjartan Fløgstad og historikarar 

ved UiT, barnehagesatsing, stadnamnsvandring 

og vidare utvikling av nynorsk i 

nord-nettsatsinga vår. Og novelletevling, 

sjølvsagt! 

Til slutt på årsmøtet fekk me ein 

førpremiere på boka Historiequiz. 1001 

spørsmål og svar om historie som Sigrun 

Høgetveit Berg og Harald Dag Jølle snart 

kjem ut med. Spennande og krevjande 

spørsmål, men målfolk kan mykje, viste 

det seg! 

Borghild Gramstad, skrivar 

Kulturlotteriet 2010 

Kvart år har Noregs Mållag eit Kulturlotteri 

der inntekta går til å driva målarbeid. 

– Lotteriet er ei viktig inntektskjelde 

for Noregs Mållag, seier Berit Krogh, 

som er ansvarleg for lotteriet. 

– For å koma i mål er me avhengige 

av at mange lokallag og fylkeslag tingar 

lodd for vidaresal. Alle lag som sel lodd, 

får ni kroner for kvart lodd som er selt. I 

tillegg til ei ekstra inntektskjelde, så vil eit 

loddsal truleg sprita opp kva lagsmøte 

som helst. 

Lotteriet er tufta på friviljug sal ute i 

laga og direktesal frå skrivarstova. I 2009 

vart det selt 14 751 lodd. Av det selde 

laga 3246 lodd og medlemene kjøpte 11 

505 lodd direkte frå skrivarstova. I år er 

toppvinsten ein reisesjekk på 5000 kroner, 

i tillegg grafi kk og bokpremiar. 

– Det er alltid ei lita utfordring å setja 

Bok til barnehagane 

Osterøy Mållag har ved hjelp av tilskot frå 

Sparebanken Vest årvisst gjeve alle barnehagane 

i kommunen ei fi n barnebok. 

I samband med dette les medlemer i 


NOVELLISTAR: To av dei tre vinnarane 

av novelletevlinga: Sara Mathiesen (til 

venstre), Charlotte H. Jenssen (i midten). 

Nyvalt leiar i TM, Inger Johanne Sæterbakk 

til høgre. 

DET NYE STYRET: Frå venstre: Øystein 

A. Vangsnes, Bjarne Isaksen, Inger Johanne 

Sæterbakk, Guri Skeie og Borghild 

Gramstad. 

PÅ- OG AVTROPPANDE LEIAR: Til venstre 

Inger Johanne Sæterbakk, til høgre 

Sigrun Høgetveit Berg. 

Vinnarloddet 

saman vinstlista, men me meiner at dette 

er ei liste som inneheld litt av kvart, og 

som vinnarane godt kan ha heime eller 

lett gje vidare til slektningar og kjende, 

seier Krogh. 

Medlemene vil få tilbod om å kjøpa 

lodd saman med denne utgåva av Norsk 

Tidend. 

Kjartan Helleve 

Målblome til museet 

Osterøy Mållag sin målblom 2010 vart 

delt ut til Osterøy Museum på museet 

sin 90-årsdag 19. februar. Saman med 

målblomen vart det gjeve eit innramma 

dokument utforma av lagsleiar Svein 

Hatløy, påskrive mottakarnamn og 

grunngjeving. Vara til styret Astrid Tveiten 

overleverte målblomen og heldt tale 

for Museet og målet vårt. 

Frode Flesland 

mållaget frå boka ved utdeling rundt om 

i alle dei åtte barnehagane i kommunen. 

Utdelinga vart gjord i februar og mars. 

Frode Flesland 

Baltisk kulturkveld 

På sjølve Estlands nasjonaldag baud Fylkesmållaget 

Vikværingen i samarbeid med Oslo 

Mållag inn til kulturkveld. Det var 24. februar 

1918 at Estland fyrste gongen vart sjølvstendig, 

og sidan hev dagen vore nasjonaldag. I 

1991 vart Estland sjølvstendig att. 

Tidleg på hausten 2009 kom Gjennom 

eld og vatn, ei samling novellor av Aino Kallas. 

Norsk umsetjar er Liv Hatle, og forlaget 

er Bokvennen. Hatle opna programmet med 

å føra fram Barbara von Tisenhusen, ei dramatisk 

soga frå Estland på 1500-talet. Soga, 

som krinsar både um ung kjærleik og øgjeleg 

daude, vart synt fram med stor innliving og 

glød. Publikum var djupt gripne av livssoga til 

Barbara. 

Ymse koplingar 

Dinæst stod Arne Horge for tur. Horge er 

hovslagar og skribent frå Nes i Hallingdal og 

kjennar av estisk kunst og soga. Han viste fram 

målarstykke og fortalde sogor som knytte seg 

til deim. Estland hev vore møtestad for mange 

kulturar. Tartu som ligg i innlandet, var i si tid 

hansaby. Landhevjing hev ført til at elvi Emajõgi 

hev snutt frå vest til aust, so no gjeng det 

ikkje lenger havbåtar inn dit. Innvandring hev 

det vore mykje av til Estland: Tyske godseigarar, 

svenske småkårsfolk, russiske industriarbeidarar. 

Estisk kultur hev likevel ein tydeleg 

serhått. Tartu hev m.a. eit museum der folk 

kann sjå gilde bunader. Kunstnaren Konrad 

Mägi var i Noreg i millomkrigsåri. Han måla 

eit bilæte som syner eit litt surt norskt landskap 

med myrar og furor. Det er ymse koplingar 

millom Noreg og Estland gjenom soga. 

M.a. vart Hannibal Sehested fødd på Øsel, no 

Saarema, seinare i livet vart han norsk statthaldar. 

Til slutt gav redaktør Sturla Berg-Olsen 

frå Norsk Ordbok 2014 ei innføring i mål i 

Stavanger 6.-7. mai, 2010 

Demokratiet: 

Blåmåndag eller 

grøn framtid? 

Påmelding: 

Konferanseavgift (utan overnatting), 

lunsj begge dagar kr 2.500,- 

Overnatting (6. – 7 mai) med festmiddag 

torsdag 6. mai kr 1300,- 

Treng du overnatting frå onsdag til torsdag, 

gje melding om dette. 

Påmelding innan 26. mars 2010 

til e-post seminar@garborg.no 

eller telefaks 52 79 04 81. 

TIL Å MEINA 

Ved avmelding mindre enn ei veke før konferansen blir det fakturert full pris. 

SAUDA KOMMUNE 

PÅ BALTISK KULTURKVELD: Arne Horge (t.v.) 

og Liv Hatle. Foto: Åsmund Ormset 

Baltikum. Namnet Baltikum kjem frå Mare 

Balticum på latin. Umkvervet er skilt i målvegen, 

millom estisk og det litle målet livisk på 

ein eine sida, som er austersjøfi nske mål, og 

latvisk, litauisk og det utdøydde målet prøyssisk, 

som er baltiske mål. Lånord syna at baltiske 

folki hev havt samkvæme i lange tider. 

Baltarane vart rekna for dei siste heidningane 

i Europa. Krossferder og kolonisering førde 

tyske ord inn i måli i Baltikum. Bukser, som 

er lånord frå lågtysk, fi nn me att i bikses i latvisk 

og püksid i estisk. Det eldste skriftdømet 

på baltisk er Basel-epigrammet frå 1360-åri. 

I Aust-Latvia fi nst det eit eige mål som den 

katolske kyrkja hev halde uppe der, latgalisk. 

Endå det var langrennsstafett i OL-løypone 

i Vancouver denne kvelden, var det tolleg godt 

frammøte på Litteraturhuset i Oslo. Astrid 

Sverresdotter Dypvik frå Dag og Tid styrde 

møtet på ein blid og stød måte. Med i tilskipingsnemndi 

var Unn C. Fyllingsnes, Jon Låte 

og Håvard Tangen. 

HÅVARD TANGEN 

h.tangen@c2i.net 

Aslak Sira Myhre: 

Tek me demokratiet for gitt? 

Hadia Tajik: 

Kvifor blei eg engasjert? 

Kjetil Dahle: 

Nye formidlingsmåtar i media. 

Liv Signe Navarsete: 

Demokratiet treng unge røyster 

– men får dei lov? 

Frank H. Aarebrot: 

Kvifor vel dei unge bort 

folkevald arbeid? 

Desse medverkar også: 

Putte Svensson, Jostein Fretland, Terje 

Breivik, Geir Almåsvold Mo, Rune Øygard, 

Olaug Vervik Bollestad, Tale Hungnes, 

Olaug Nilssen, Rune Hetland, Øyvind 

Solstad, Geir Pollestad, Iselin Nybø, Vibeke 

Mohn Herberg, Espen Thompson, Gunhild 

Berge Stang 

Hjelmeland 

kommune 

Fullstendig program på garborg.no 

11

JØRN HOEL er med på å spreie 

nordnorsk dialektglede. Foto: Wikipedia 

Tiltrekkjande 

nordnorsk 

Semja er stor om at det er nordlendingane 

som har dei mest attraktive 

dialektane i Noreg. 

Det viser ei landsomfattande 

undersøking analysebyrået InFact 

har utført på vegner av dialekttenesteleverandøren 

PurDialekt. 

Over éin av ti har svart at dei 

synest nordlendingar har dei mest 

attraktive dialektane. Ingen andre 

dialektar fekk større eller like stor 

oppslutning. Sunnmøringane 

skåra derimot dårlegast med under 

sju prosent stemmer. 

– Identiteten i Nord-Noreg er 

kanskje tydelegare enn nokon annan 

stad i Noreg. Det er ikkje lenger 

Oluf og Rorbua folk tenkjer 

på når dei høyrer «nordlending». 

Heldigvis er høglydt banning, 

vulgære historier og vitsar om fut 

og fogd av mange gløymt. Det er 

viktig å hugse at Nord-Noreg for 

eksempel har artistane Jørn Hoel 

og Steinar Albrigtsen, den populære 

komikaren Truls Svendsen, 

og det unge rockebandet Black- 

Sheeps frå Aust-Finnmark, seier 

konseptansvarleg i PurDialekt, 

Tore Jahren, til NRK Nordland. 

På ein solid andreplass i 

undersøkinga kjem sørlandsk 

med dryge ti prosent, medan 

trøndersk og bærumsdialekten 

følgjer etter med eit par prosentpoeng 

færre. 

PurDialekt har som formål å 

fremje dialektmangfaldet i Noreg, 

og ønskjer å ta vare på alle dialektar 

frå Lindesnes til Nordkapp. 

– Folk elskar dialektar, enten 

det er gloser frå Martin Schanche, 

parodiar på Tore Strømøy eller 

Tande-P eller NRK-program med 

karakterar busette i bortgøymde 

lier og fj ell, seier Jahren. (NPK) 

TÅKEPRAT: Klart språk-prosjektet 

ønskjer betre sikt i statsspråket. 

Ill: Klartspråk 

Styrkjer 

språket 

Statsorgan kan også i år søkje 

prosjektmidlar og rådgiving frå 

prosjektet ?Klart språk i staten?. 

Nytt av året er at ein i tillegg 

kan søkje om eigne kurs i klart 

språk som blir haldne internt i 

verksemda. Det kan søkjast om 

fagleg rådgiving, kurs i klart språk 

på arbeidsplassen og/eller økonomisk 

støtte til språkarbeid. Støtta 

skal brukast til å forbetre språket 

i den skriftlege informasjonen, til 

dømes i brev, skjema, nettekstar 

og rettleiingar. 

Målet med ordninga er å oppmuntre 

statlege organ til å starte 

eigne språkforbetringsprosjekt 

eller styrkje prosjekt som alt er 

sette i gang, skriv Direktoratet for 

forvaltning og IKT. 

I fj or blei det delt ut til saman 

to millionar kroner til ulike språkprosjekt 

i staten. (NPK) 

Målbyte 

3unge om 

nynorsk 

? Du har nynorsk som hovudmål. 

Vil du halde fram med å bruke 

nynorsk som hovudmål? 

? Nemn ein nynorsk forfattar. 

? Kva assosierer du med «nynorsk»? 

Mari Gjevre 

(15), Ulnes 

! Eg er usikker, fordi dei fl este 

vel bokmål. 

! Odd Nordstoga. 

! Eg assosierer nynorsk med 

dialekt. 

Andrea Haugene 

(14), Ulnes 

! Ja, fordi eg har hatt nynorsk 

heile tida. Bokmål blir litt feil 

for meg. 

! Eg kjem ikkje på nokon, eg les 

ikkje så mykje. 

! Når eg tenkjer på nynorsk, så 

tenkjer eg på noko som er 

gammalt. 

Andris Hemsing 

(14), Aurdal 

! Ja, eg har jo gått frå bokmål 

til nynorsk på ungdomskulen. 

Det er artig å halde på 

nynorsk og dialekt. 

! Hm ..., Ivar Aasen. 

! Eg tenkjer på dialekt og eit 

språk som er ordentleg norsk. 

Foto: Magnus Ridola 

Fleire klarer norskprøva 

Talet på innvandrar som står på 

skriftlege norskprøver, aukar. Samtidig 

tek stadig fl eire prøvene. 

I 2009 stod 62 prosent av kandidatane 

på skriftleg Norskprøve 

2. Til samanlikning stod 49 prosent 

av dei som tok prøva i 2007. Det 

I Valdres har ein sett i 

gang eit treårig prosjekt, 

Målstreken, for å motvirke 

at elevar med nynorsk 

i grunnskulen skiftar 

målform. 

Prosjektet tok til i 2009, mellom 

anna med ei undersøking om målval 

blant elevane på Valdres vidaregåande 

skule. Undersøkinga syner 

at heile 75 prosent av nynorskbrukarane 

skiftar målform løpet av 

skuletida. Prosjektleiar Karen Marie 

Kvåle Garthus er bekymra for 

det store fråfallet. 

– Det er eit dårleg teikn at så 

mange kvittar seg med nynorsken 

i løpet av det 13-årige skuleløpet. 

Det fi nst ein kjerne med nynorskskrivarar 

som vil halde på nynorsken, 

men det krev stort medvit. 

Bokmålsstraumen er sterk. 

Inga moralisering 

– De har nett starta prosjektet, 

korleis er responsen frå elevar og 

lærarar? 

– Tilbakemeldingane frå lærarane 

er positive, ingen har ytra 

seg negativt om prosjektet, men 

haldningane kan sjølvsagt fi nnast 

likevel. Utfordringar knytte til 

målbyte er noko lærarane ynskjer 

hjelp til utanfrå, fortel dei. Fleire 

av lærarane er dessutan opptekne 

av å vera nøytrale til målformene i 

skulekvardagen, og ikkje tematisere 

målbyte i undervisinga. Nettopp 

difor er dei sæle for at vi kjem inn 

med haldningsskapande arbeid. 

Nynorsk er òg eit politisk spørsmål, 

og som lærarar vil dei ikkje moralisere. 

Moralisere ynskjer heller ikkje 

eg som prosjektleiar å gjera, men eg 

kjem i ein annan posisjon enn lærarane 

på skulen. 

– Kva seier elevane? 

– Dei verkar positive til at eg kjem 

på besøk, men det er vanskeleg å vite 

kva slags inntrykk dei sit att med. 

Elevane er stort sett blide og høfl ege, 

men det betyr ikkje at dei har fått 

med seg noko. Men eg vel å tru at 

viser tal frå Vox, nasjonalt fagorgan 

for kompetansepolitikk. Frå 2007 

til 2009 har det vore ein auke på 86 

prosent i talet på innvandrarar som 

har teke skriftleg Norskprøve 2. 

Norskprøve 2 er ei elementær 

prøve som måler evna til å forstå 

det er viktig for mange av nynorskbrukarane 

å få høyre at det språkvalet 

dei så langt har teke, er bra. 

Motivere 

– Skal de følgje opp elevane i etterkant? 

– Vi vil gjera eit måling i slutten 

av prosjektet. Korleis denne blir, 

veit vi førebels ikkje. 

– Tala frå undersøkinga i den 

vidaregåande skulen er kanskje ikkje 

særleg oppløftande for dei som 

arbeider for og med nynorsk. Når alt 

kjem til alt – har det nokon hensikt 

å setje i verk tiltak som Målstreken? 

Hjelper det? 

– At elevar skiftar hovudmål i 

skulen er ikkje eit nytt fenomen, 

men er ein tendens som har gått 

føre seg i mange år. Difor er det også 

eit politisk mål å gjera noko med 

situasjonen. Det er mellom anna 

nedfelt i stortingsmeldingane, Mål 

og meining og Språk bygger broer. Vi 

kjem nok ikkje dit at alle held på nynorsken 

gjennom heile skuleløpet, 

men målet er at fråfallet ikkje skal 

vera så stort som i dag, at færre skiftar. 

Det viktigaste er å appellere til 

dei som ikkje har gjort seg så mange 

tankar omkring språkskifte, motivere 

desse til å halde på nynorsken. 

Ei sterkare tematisering av språkskiftet 

trur eg i seg sjølv er viktig. 

– Når så mange av elevane skiftar 

målform frå nynorsk til bokmål 

– seier det også noko om feilslåtte 

og mislykka strategiar frå til dømes 

Noregs Mållag? 

Lubna Jaff ery Fjell trur 

målbyteproblematikken 

i Valdres ikkje er representativ 

for resten av 

landet. 

Fjell er statssekretær i Kulturdepartementet 

med ansvar for språkområdet. 

– Inntil det motsette er prova, 

både håpar og trur eg at dette ikkje 

er representativt for den språklege 

og bruke vanlege ord og uttrykk i 

tilknyting til dagleglivet. 

Dei beste resultata på prøva var 

i Region Øst, som omfattar Oslo, 

Akershus, Vestfold og Østfold, der 

stod 65 prosent av dei som tok 

norskprøva. (NPK) 

Kjempar mo 

Elevar byter 

bort nynorsk 

Undersøkinga er eit varsku 

Statssekretær Lubna Jaff erty Fjell 

Foto: Steve Woods/Stock.Xchng/AS 

Foto: Bernadsky/Stock.Xchng 

POLITISK MÅL: – At elevar skiftar hovud 

prosjektleiar Karen Marie Kvåle Garthus i 

– Eg kan ikkje seia så mykje om 

strategiane til Noregs Mållag. Det 

er heller ikkje riktig å seia at det er 

Noregs Mållag sitt ansvar at nynorsken 

har levelege kår. Vi skal ikkje 

privatisere eit off entleg ansvar. 

– Kva seier undersøkinga de 

lekkasjen frå nynorsk til bokmål på 

landsbasis. Likevel er det klart at 

undersøkinga frå Valdres er eit varsku 

som vi må ta alvorleg, skriv Fjell 

i ein e-post. 

– Kva kan de i Kulturdepartementet 

gjera for å stimulere til 

sterkare synleggjering av nynorsk 

barne- og ungdomskultur? 

Profi lere nynorsk 

– Vi gjer ein god del alt i dag, men i 

språkmeldinga (Språk bygger broer

gjorde på den vidaregåande skulen? 

Kva er forklaringane på språkskiftet? 

– Dei fl este seier at det er lettare 

å bruke bokmål, enkelt og greitt. 

Bokmål er overalt, fortel elevane. 

Dette ser elevane både i media 

og i samfunnet elles. Det betyr at 

og Mål og meining. red anm.) har 

vi mellom anna varsla at vi skal gå 

systematisk igjennom heile kultur- 

og mediesektoren for å vurdera kva 

som kan gjerast for å stimulera til at 

nynorsk målbruk blir meir synleg i 

det samla norskspråklege kultur- og 

medietilbodet i landet. Her skal vi 

spesielt sjå på korleis vi betre kan 

profi lera nynorsk språk og kultur 

blant barn og unge. 

– Eit meir konkret eksempel: 

I fj or ga vi 300 000 kroner i støtte 

Språket utfordrar sjøfolk 

Sjøfolk synest språkdugleik er den 

største utfordringa i kommunikasjon 

mellom skip, og mellom skip og land. 

I ei nasjonal brukarundersøking om 

maritim verksemd meiner 81 prosent 

at språket er ei stor eller moderat utfordring 

i kommunikasjonen mellom 

dei unge oftare tek til seg bokmål, 

passivt og aktivt. Då blir det også 

lettare å gjera bokmålet til sitt. Negative 

haldningar går også att, og 

desse heng nok også saman med 

følelsen av ikkje å meistre nynorsk. 

Ein gjer heller ikkje så mykje for å 

til oppstart av ei nynorsk nettavis 

som særleg skal formidla regionalt 

kultur- og nyheitsstoff for og av 

ungdom. 

– Er Målstreken rett oppskrift for 

å motvirke at fl eire skiftar frå nynorsk 

til bokmål? 

– Det kan vera fl eire oppskrifter 

å ta i bruk. Men den typen haldningsskapande 

og bevisstgjerande 

tiltak som Målstreken er eit døme 

på, er truleg ein viktig føresetnad 

for å stansa ei uheldig utvikling. Å 

skip. Målet med brukarundersøkinga 

er å kartleggje bruken av kommunikasjonsutstyr 

og andre tekniske hjelpemiddel 

på sjø og land. 

Heile 575 navigatørar og personell 

frå landbasert maritim verksemd deltok 

i undersøkinga. 44 prosent meinte 

meistre det ein er negativ til. 

– Målarbeid gjer seg ikkje sjølv – 

korleis fi nansierer de prosjektet? 

– Noregs Mållag sentralt har 

garantert for prosjektet gjennom 

tre år. Vi har også søkt fl eire instansar, 

og held sjølvsagt fram med det. 

motivera nynorskelevar til å halda 

fast ved språket kan nok best skje 

gjennom tiltak som er utvikla lokalt, 

og som legg vekt på verdien 

av lokal identitet både språkleg og 

kulturelt. Det er nemleg ikkje slik 

at dette eine og aleine kan vera eit 

sentralt statleg ansvar. Vi er heilt 

avhengig av at dei som kjenner problemet 

nært på kroppen, tek ansvar 

og initiativ. Verdien av det arbeidet 

Noregs Mållag gjer både sentralt og 

lokalt, og det påtrykk dei øver på 

språkdugleik var ei stor eller moderat 

utfordring i kommunikasjonen mellom 

personell på sjø og land, ifølgje 

Kystverket. 

Resultata frå brukarundersøkinga 

er ein viktig del av det norske bidraget 

til det omfattande e-navigasjonsar- 

t straumen i Valdres 

mål i skulen er ikkje eit nytt fenomen, men er ein tendens som har gått føre seg i mange år. Difor er det også eit politisk mål å gjera noko med situasjonen, seier 

Valdresprosjektet. Foto: Bjørn Karsrud 

Busk-Mål har mellom anna gjeve 

50 000 kroner. Sørli-legatet har 

gjeve oss 10 000 kroner. 

– Er Målstreken rett oppskrift for 

å motvirke at fl eire skiftar frå nynorsk 

til bokmål? 

– Det er det vi vil fi nne ut av. 

oss politikarar, kan ikkje overvurderast. 

Må skjerpa oss 

– Kva skal til, trur du, for at for 

at nynorskelevar skal halde på 

nynorsken gjennom det 13-årige 

skuleløpet? Kva kan ein gjera? 

– Det er også nødvendig at vi 

heile tida ser over om ulike statlege 

tilretteleggingstiltak verkar slik dei 

skal. Det er viktig at ikkje nynorskelevar 

møter for mange praktiske 

beidet som no går føre seg i sjøfartsorganisasjonen 

til FN. E-navigasjon 

er eit verdsomspennande konsept 

for å forenkle og standardisere internasjonalt 

regelverk og elektroniske 

hjelpemiddel om bord i skip og på 

land. (NPK) 

DETTE ER MÅLSTREKEN 

◆ Målstreken er eit haldningsskapande 

prosjekt som skal stimulere nynorskelevar 

i skulen til å halde på hovudmålet 

sitt gjennom 13 år på skulen 

◆ Tok til i 2009 

◆ Er eit pilotprosjekt i regi av Valdres 

Mållag i samarbeid med Noregs Mållag 

◆ Ei undersøking på Valdres vidaregåande 

skule viser at 75 prosent av 

nynorskelevane skiftar til bokmål i 

skuleperioden. 

◆ Karen Marie Kvåle Garthus er tilsett 

som prosjektleiar i 30 prosent for Målstreken 

Dette er den ideen som har vore 

lettast å realisere. Om det er rett 

medisin, veit vi ikkje enno. Det er 

ganske arbeidskrevjande om vi må 

løne prosjektleiarar i arbeidet for 

å oppretthalde nynorsken blant 

nynorskbrukarane. Men det er 

opplagt at ein må gjera noko, og 

tiltaka må nok koma frå utsida av 

skulesystemet. Få skular vil sjølve ta 

tak i problemet på grunn av svært 

mange andre satsingsområde. Difor 

er det eit viktig mål for oss å forankre 

prosjektet både politisk og i administrativt 

i kommunane. Eit prosjekt 

varer ikkje evig, men vi håpar 

å få skuleeigarane noko meir aktive 

i forhold til problemstillinga. 

– Kva anna gjer de for å motivere 

elevar til å halde på nynorsken gjennom 

det 13-årige skuleløpet? 

– Førebels skal vi peike på dei 

positive sidene ved å bruke nynorsk. 

Vi snakkar også ein del om 

nynorsk som ein viktig identitetsmarkør, 

som ein del av «merkevarebygginga» 

av dei sjølve. Dette er 

kanskje det viktigaste. Skuleelevane 

treng rollemodellar som dei kan 

identifi sere seg med. Difor har vi 

nokre gonger med ungdom ut på 

skulebesøk, og no lagar vi også ein 

fi lm der ulike rollemodellar fortel 

kvifor dei brukar nynorsk. 

KNUT AASTAD BRÅTEN 

knut@folkemusikk.no 

barrierar slik at dei blir freista til 

å gå over til bokmål som ein slags 

minste motstands veg. For eksempel 

må vi skjerpa oss når det gjeld 

å følgja opp den lovfesta retten til 

lærebøker på nynorsk. Det kan 

også vera behov for å innhenta meir 

systematisk kunnskap om dei mekanismane 

som fører til målbyte. 

Valdres-prosjektet kan her vera eit 

grunnlag å byggja vidare på. 

KNUT AASTAD BRÅTEN 

knut@folkemusikk.no

nmu 

Maria Svendsen 

Dei viktige 

lærarane 

Me har alle opplevd mange typar lærarar. 

Gode lærarar, dårlege lærarar, 

haldningsskapande lærarar, og 

lærarar som har spelt ei viktig rolle 

i liva våre. Undersøkingar på Lektorprogrammet 

ved Universitetet i 

Oslo (UiO), syner at det er éin ting 

mest alle lærarstudentane har til 

felles, og det er opplevinga av ein 

spesielt fl ink lærar. Det er den læraren 

dei vil verta. 

Læraren har ei spesiell og fl eirfaldig 

rolle. Det er ein person som 

skal læra oss grunnleggjande evner 

i skulefaga, men han er òg ein vaksen 

rollemodell. For mange er læraren 

den einaste vaksne personen 

utanom foreldra som dei føler tillit 

til. Det seier seg sjølv at her ligg det 

eit stort ansvar i læraren. Han påverkar 

kva val elevane tek, og kva 

val dei vil ta seinare i livet. Han kan 

skapa og øydeleggja haldningar, og 

han kan vera med å forma meiningar. 

Eg er glad eg hadde ein norsklærar som 

var positiv til nynorsk, og som 

klarte å læra vekk faget på ein god 

måte, før eg møtte på lærarar med 

«dette må me berre gjennom»innstillinga, 

som diverre er altfor 

vanleg i norsk skule. Hadde det 

vore motsett, ville eg truleg ikkje 

engasjert meg for nynorsken. 

Eg lurer på kva som skjedde 

med lærarane. Dei er ikkje slik dei 

ein gong var. No vert dei masseproduserte 

ved universitet og høgskular, 

utan særleg fagleg tyngd, 

og i alle fall utan god språkkompetanse. 

Lærestadene seier at dei som 

ikkje skal undervisa i norsk, heller 

ikkje treng kunnskapar i norsk. 

Dei skal læra vekk faga sine, ikkje 

norsk. 

På lektorstudia ved universiteta har 

mange av førelesarane store problem 

med å fi nna norske ord for 

det dei vil formidla. Dei nyttar 

peiking, gestikulering og engelske 

faguttrykk i staden. Men i fylgje 

lærestadene treng vel ikkje dei heller 

norskkunnskapar, for dei skal 

berre undervisa faga sine, ikkje i 

norsk. Slik genererer me lærarar 

med lågare og lågare kompetanse i 

norsk fagspråk. 

Mållaget har alltid vore dominert 

av dyktige, språkinteresserte 

lærarar. Det var lærarstudentar 

som starta dei fyrste målungdomslaga, 

og me har mange lærarar å 

takka for at skulekrins etter skulekrins 

valde nynorsk fram til krigen 

sette ein stoppar for framgangen. 

Eg lurer på korleis den gode læraren 

vert skapt i 2010. Læraren er mykje 

av lykelen til framtida for nynorsk, 

og for norsk språk generelt. Slik 

lærarutdaningane er no, får me ikkje 

lærarar med tilstrekkeleg kompetanse 

i norsk, og mange lærarar 

slit med enkle omgrep innanfor 

fagkretsen deira. Utdaningsinstitusjonane 

må forstå at alle lærarar 

underviser på norsk, jamvel om 

ikkje dei er norsklærarar. 

14 

Ein ny generasjon lærarstudentar er på veg 

Noko viktig manglar i den nye 

forskrifta om rammeplan for 

grunnskulelærarutdanningane 

som vart vedteken 1. mars: Ei 

grunnleggjande språkopplæring 

for alle. 

Hausten 2010 må den gamle 

allmennlærarutdanninga vike 

plass for ei ny grunnskulelærarutdanning. 

Hovudskilnaden er 

ei todeling av utdanninga, slik 

at lærarstudentane kan velje å 

spesialisere seg på dei trinna dei 

skal undervise på, anten 1.–7. 

trinn eller 5.–10. Etter Kunnskapsdepartementet 

skal dette gje stu- 

dentane eit styrkt pedagogisk og 

fagleg grunnlag. Vel studentane 

å spesialisere seg på 5.–10. trinn, 

er ikkje norsk eit obligatorisk fag 

om ikkje ein skal verte norsklærar. 

Ein student kan altså verte 

ferdig uteksaminert lærar utan 

å få noka som helst opplæring 

eller få kunnskapane sine prøvde 

i norsk. Einaste kravet er ein 3-ar i 

norsk frå vidaregåande. 

– Lærarar må ha ein viss 

språkleg kompetanse, ikkje berre 

til å undervise i norsk, men òg 

på norsk, seier Synnøve Skjong, 

fyrsteamanuensis på Høgskulen i 

HOVDEBYGDA 

slår til igjen 

«Klypa» er mellom dei aller 

største norske humorsuksessane 

på YouTube. Opphavet 

til alle rollene i dette originale 

universet heiter Th omas 

Nedrelid Ryste, og kjem frå 

Hovdebygda i Ørsta. Sambygdingen 

Runar Gudnason 

har ringt til han. 

– Ka du sæi, farr? 

– Jaudå, nædå ... 

– Korleis kom Klypa ut av Ørsta? 

– Det var no YouTube, det. For tre år 

sidan begynte me å leggje ut videoane 

der, og no er det samla visningstalet på 

over 2,5 millionar. 

– Oj! 

– Ja ... Det e nå ganske møkje. 

Persongalleriet i Klypa er ikkje som 

alle andre persongalleri: Palle, ein rånete 

ungkar som sel heimebrent og tobakk frå 

bagasjeromet, Strila-Petter, ein eksentrisk 

friluftsmann med tourettes syndrom, 

og Kjell «Kjellen» Bigseth, ein svele-glad 

bussjåfør med eit voldsomt temperament 

og tilsvarande låg sjølvinnsikt. 

Debut i Ungdomshuset 

33-åringen frå Hovdebygda debuterte i 

ung alder på scena på «Ervingen», som 

ungdomshuset i heimbygda heiter. Her 

har far hans vore ei av hovuddrivkreftene 

for Hovderevyen i omtrent hundre 

år. Seinare har Th omas butt nokre år i 

Trondheim, der han både gjennomførte 

sivilteneste som rekvisitør på Trøndelag 

Teater, og studerte. Soleis fekk han bygda 

på avstand lenge nok til å kunne ta ho på 

kornet, men ikkje så lenge at han mista 

språket. Det er min eigen teori. Han 

snakkar mykje breiare enn det eg gjer, 

som ikkje har butt heime på 19 år. Han 

uttalar til dømes talet sju med stum t. Det 

høyres ut som ei sjølvmotseiing, men det 

er det langt i frå. 

– Det begynte for ei s(t)ju år sidan, 

då eg var heime på ein ferietur. På festar 

dreiv eg ofte å herma etter lokale heltar, 

og så var me nokre som fann ut at det 

kunne vere løye å lage video av det. Me 

lånte nøklane til den nedlagde kleklypefabrikken 

i Hovdebygda, og begynte å fi lme 

der. Me hadde ikkje manuskript, men 

hadde no tenkt litt på ein raud tråd, seier 

Nedrelid Ryste. 

KLYPA FRÅ ØRSTA 

◆ Karakterunivers skapt av Thomas 

Nedrelid Ryste. Dei mest kjende 

er Palle, Kjell «Kjellen» Bigset og 

Strila-Petter. 

◆ Har blitt sett meir enn 2,5 millionar 

gonger på YouTube. 

◆ Eigen DVD og show over heile landet, 

inkludert i Oslo, Bergen og Trondheim. 

Sveleoppskrifta 

Allereie i denne fyrste videoen er det 

Th omas som spelar alle rollene, men her 

er alle med på éin gong, og snakkar med 

kvarandre – eller forbi kvarandre – i ein 

absurd samtale på ein ikkje frykteleg produktiv 

fabrikk. YouTube fanst ikkje enno, 

men videoen gjekk frå hand til hand, og 

vart ein kultsuksess i det rurale undergrunnsmiljøet 

i Ørsta og Volda. I 2005 

ringde Th omas sin gamle ven Tor-Erik, 

og ville ha han til å lage eit show på Rust 

Club og Scene – heilt inne i Ørsta sentrum. 

Th omas visste ikkje heilt kva han 

sa ja til, men han sa no dét. Han tok fi - 

gurane opp på scena, sette i hop eit band 

som spelte mellom dei mange monologane, 

og krydra med videosnuttar på lerret. 

Dermed var Klypa fødd, ein moderne 

form for revy – og forma har ikkje endra 

seg sidan. 

– Den oppskrifta må vere der. Elles 

vert ikkje svela etandes. Men me lagar 

nytt show kvart år. Me har brukt å ha 

Ej vika'kje en millimeter, og folk sle 

sej nå på knena. Th omas Nedrelid Ryste 

premiere i februar, men på grunn av høg 

etterspurnad, spelar me 5-års jubileumsshowet 

frå i fj or enno. 

Nytt show i september 

Det sjette Klypashowet får premiere i 

september. No har dei fj erna nokre av 

videoane frå nettstaden, og i november 

kom ein dvd med fi re timar med materiale. 

Dvd-en har selt 9000 eksemplar, så 

langt. Og Klypashowet turnerer heftig, 

mest på Sunnmøre, men òg med hyppige 

avstikkarar både nord- og sørover. 

– Er det so at du har slutta i banken? 

– Ja. Fyrst hadde eg eit års permisjon, 

og så berre gav eg opp ... eg lever ut draumen! 

Livet som profesjonell komikar har 

Th omas drøymt om sidan han var ti år. 

No er han i Bergen for å spele ein ny 

runde med 2009-showet, og brakkene er 

stinne igjen, kvar kveld. Eg lurer på om 

det kun er strilar som kjem, eller om byfolket 

òg forstår humoren – og om det er 

mange som kjem fl eire gonger? 

– Det er ut som ei god blanding. Og 

nokre kjem kanskje meir enn éin gong. I 

går kveld sat der ein sjåfør, som eg kallar 

det, på fremste rad. Han sa det eg skulle 

seie, før eg sa det sjølv. Det var skrekkeleg 

travelt, men heldigvis somna han etter 

kvart. 

Figurane fi nst i alle miljø 

– Eit spørsmål eg har fått før: Klypa, 

Vassendgutane og Side Brok er tre fenomen 

som har slått an nasjonalt, og alle 

tre handlar – på forskjellige måtar – om 

å skildre bygdekulturen på ein humoristisk 

måte. Kvifor slår det an? Og kvifor 

kjem alle frå Ørsta? 

– Eg trur det er fordi det er folkelege 

ting me held på med, og i Noreg bur om 

lag 1 million i byane, resten bur på bygda. 

Og fi gurane frå Klypa fi nst i alle miljø i 

heile landet. Så folk kjenner seg igjen, eg 

trur det er så enkelt. 

– Men kvifor Ørsta? Er det her me fi nn 

essensen av bygdekulturen? Er me ekstra 

bygdete i Ørsta? 

– Hehe ... Eg veit ikkje. Det er sikkert 

mykje tilfeldig òg. 

– De har til og med spelt i Oslo. Forstår 

dei kva du seier der? 

– Ja! Mange heime spør om eg ikkje 

gjer om på dialekten litt når eg spelar i 

Bergen og Oslo – om eg språkar slik at 

folk skal forstå. Men ej vika’kje en millimeiter, 

og folk sle sej nå på knena. Så dei 

forstår tydelegvis kva eg snakkar om. 

– Kva er det som er så svært med å stå 

på scena og få folk til å le? 

– Det er ein slags rus, og eg får ikkje 

nok. Eg vert aldri lei av det. Og når det 

sit over fi re hundre menneske i salen og 

ler seg i hel av det eg seier heilt aleine på 

» 


Synnøve Skjong 


» 

Oslo. Ho meiner at god språkopplæring 

er grunnlaget for god fagformidling. 

– Språket er grunnleggjande i alle 

fag. Som lærar skal du nytte fagomgrep, 

uttrykkje deg godt skriftleg, og ta omsyn 

til hovudmålet til elevane. 

Universitetet i Stavanger har nettopp 

innført den nye grunnskulelærarutdan- 

ninga for 5.–10. trinn utan obligatorisk 

opplæring i norsk. Ein telefon til UiS 

syner kor lite utdanningsinstitusjonane 

er klar over ansvaret sitt: På spørsmål 

om kva ein lærarstudent skal gjere om 

han eller ho ikkje meistrar nynorsk godt 

nok til å undervise, svarar universitetet 

at dei ikkje skjønar problemstillinga av 

di studenten skal undervise i faget sitt, 

og ikkje i norsk. Alle elevar står fritt til å 

kunne velje hovudmål i alle fag. Det vil 

seie at alle lærarar må kunne nytte både 

nynorsk og bokmål som undervisningsspråk. 

I forskrifta står det at læringsutbytet 

til den nye lærarutdanninga skal vere 

at «Kandidaten mestrer norsk muntlig, 

EIN I KVAR BYGD: – I Noreg bur om lag 1 million i byane, resten bur på bygda. Og fi gurane frå Klypa fi nst i alle miljø i heile landet. Folk kjenner seg igjen, 

seier Thomas Nedrelid Ryste, her som Palle. Foto: Ryste Entertainment 

scena, då ... det må prøvast for å forstå det. 

For meg er det det største ein kan oppleve. 

At folk kjenner igjen Th omas sine karakterar, 

er mildt sagt; mange er overtydde om 

at Kjell «Kjellen» Bigseth er ein ekte person. 

– Der er ein stakkar i Volda som heiter 

Bigseth, og han får ikkje fred, verken natt eller 

dag! Han har ringt meg og spurt om eg 

ikkje kan gå ut i avisa og fortelje at Kjell «Kjellen» 

Bigseth ikkje eksisterer, for han held på 

å verte galen. 

Karakterane skal ha liv 

Kanskje ikkje så kjekt for stakkaren frå Volda, 

men eit stort kompliment til kunstnaren frå 

Hovdebygda. Th omas legg vekt på at fi gurane 

framstår som ekte levande folk. Derfor 

har han laga eit liv til alle fi gurane, frå fødsel 

og fram til der dei er i dag. Han tenkjer på dei 

dagleg, han kjenner dei ut og inn, og ser dei 

som sine nære vener. Th omas meiner dette 

er resepten på å få dei så levande som folk 

opplever dei. 

– Hender det at du har problem med å 

skilje karakterane frå Th omas Ryste i dagleglivet? 

At du reagerer som Kjellen i staden for 

deg sjølv? 

– I begynnelsen hadde eg faktisk tendensar 

til å hoppe over i Kjellen litt for ofte, men 

no har eg vorte fl inkare til å skilje. Eg får av 

og til lyst til å reagere som Kjellen enno, men 

eg må berre bite det i meg, og vere meg sjølv. 

For han kan reagere på alt! 

Etter vidaregåande studerte Th omas 

kommunal planlegging i Volda. Det var fryk- 

teleg kjedeleg. I Trondheim tok han eitt år 

pyskologi grunnfag. 

– Det er kanskje eit studium du har hatt 

nytte av i arbeidet ditt i dag? 

– Hehe, jau ... Det kan hende eg får bruk 

for det i framtida i allefall. 

– Ja, framtida, Th omas? Har du planar 

om å lage noko nytt? Eller endre litt på oppskrifta? 

– Ja nei, ej vekkje ... Eg ser eigentleg ikkje 

nokon grunn til å gjere noko annleis. Så 

lenge det fungerer så bra som det gjer, så vil 

me halde på med Klypa. Me har jo berre tatt 

ein liten bit av Noreg så langt, me skal ta resten 

med. 

RUNAR GUDNASON 

gudnason@gmail.com 

norsk skriftlig både bokmål og nynorsk, 

og kan bruke språket på en kvalifi sert 

måte i profesjonssammenheng». Korleis 

ein naturfagslærar på skal kunne 

tileigne seg denne språklege kompetansen 

utan å få noka form for opplæring i 

det, vert det snakka lite om. 

Janne Nygård 

Integrering 

på nynorsk 

Nynorskkommunane slit med 

målbyte frå nynorsk til bokmål. 

Talet på nynorskbrukarar går 

ned. Kvifor lærer ikkje innvandrarar 

som fl ytter til nynorskkommunar 

nynorsk? 

I dag får dei aller fl este innvandrarar 

opplæring på bokmål, 

sjølv om dei fl ytter til ein av dei 

114 nynorskkommunane. Der 

nynorsk er bruksspråket, burde 

det vera sjølvsagt at opplæringa 

var på nynorsk. So lenge opplæringa 

er på bokmål, skaper me 

nye integreringsproblem når dei 

same foreldra skal hjelpa ungane 

sine som går i nynorskklasse. På 

sikt er dette svært uheldig, og det 

hindrar god integrering om innvandrarane 

vert utestengde frå 

nynorsken. 

Lite framsynt integrering 

Å skapa nye språklege skiljeliner 

skader integreringa. So lenge 

opplæringa er på bokmål, vert ei 

gruppe menneske utestengde frå 

språkfellesskapet i kommunen, 

samstundes som dei mister høvet 

til å ta seg ei rekkje jobbar. Det er 

lite framsynt for kommunar som 

treng arbeidskraft. Me viser lite 

respekt for sambygdingane våre 

når me gjev dei opplæring på eit 

anna språk enn det som er i dagleg 

bruk i kommunen. Det signaliserer 

at det ikkje er so viktig å 

læra nynorsk, for innvandrarane 

skal jo fl ytta til Oslo likevel. 

Fokus på integrering 

Kommunal- og regionaldepartementet 

har varsla at dei ynskjer 

å setja fokus på integrering 

i distrikta. Norsk Målungdom 

har svart ved å be Liv Signe Navarsete 

hugsa på nynorsken i integreringsarbeidet. 

God integrering 

i distrikta er ein føresetnad 

for at det fl eirkulturelle Noreg 

skal inkludera meir enn berre dei 

store byane. Samstundes er det 

viktig at nynorsk vert ein del av 

integreringsarbeidet. 

Vilje til betre integrering 

Heldigvis fi nst det ljospunkt og 

grunn til optimisme. I Vinje har 

dei vist at integrering i distrikta 

kan fungera minst like bra som 

i byane. I Førde har lærarane arbeidd 

knallhardt for å gje elevane 

eit fullverdig opplæringstilbod på 

nynorsk, og arbeidet gav frukter 

då dei hadde resultat langt over 

gjennomsnittet i norsk. I fj or 

gjekk Anne-Ma Eidhammer i 

spissen for eit ordføraropprop 

for å få læremiddel på nynorsk, 

som 50 ordførarar skreiv under 

på. Desse viser at det fi nst vilje 

til å gjera integreringa betre. No 

er det på tide at kommunane og 

departementet går saman for å ta 

i eit tak. 

EVA HOLTHE ENOKSEN 

eva@nynorsk.no 

15

16 

Førre veka sa islendingane nei til Icesave-avtala. Dei intellektuelle 

på øya visste dét for lenge sidan. Dei visste at eit islandsk «nei» 

er til det beste for heile verda. 

– Nei, ingen tener på at vi 

ISLAND 

– Einar? 

– Einar. 

– Den Einar? 

– Sikkert ikkje. Eg trur kanskje at du har 

valt feil kar. Det var fl eire Einar som spelte 

med Björk. 

– Eg leiter etter surrealisten, han som 

var i Medusa, med Sjón? 

– Det var eg, seier Einar Melax, som eg 

møter på kafé i Laugargata. Vi skal komme 

til å snakke om Björk, Sjón, og om banda 

dei spelte i saman på åttitalet. Vi skal 

snakke om å vere uavhengige musikarar, 

og eit uavhengig land. Men vi går ikkje 

redde dit. 

Vi varmar opp med prat om vêret, som 

er uvanleg lummert, og om Icesave-avtala. 

For Melax får ikkje avtala noen vidare følgjer. 

Han lever av eit måltid mat som han 

får av staten, via ein institusjon. Han jobbar 

frivillig og gratis for institusjonen. Han 

og pasientane der lagar eit teater. 

Om pasientane der hadde fått hjelp tidlegare, 

kunne innlegginga vore førebygd. 

Det er dyrare for staten å reparere, enn å 

førebyggje. På liknande vis kan det bli dyrt 

for verdssamfunnet å krevje av islendingane 

å betale Icesave-avtala. Det skjøna 

dei intellektuelle på øya for lenge sidan. 

Einar Melax er ein av dei. Han veit at det 

er til det beste for heile verda at dei seier 

nei. Men for han personleg, er eit ja like 

greit. Han har ikkje noe å miste, og har ikkje 

barn, som kjem etter han. 

Ja til Icesave? 

Icesave-avtala er ei avtale mellom Island, 

Storbritannia og Nederland. Ho går ut på 

at Island skal betale 30 milliardar kroner 

til Storbritannia og Nederland. Pengane 

skal dekke tapet som britar og hollendarar 

fekk då dei islandske bankane kollapsa. Då 

gjekk også nettbanken «Icesave» konkurs. 

Innskota, som tilhøyrde britar og hollendarar, 

gjekk tapt. Juridisk sett er ikkje 

islendingane forplikta til å betale pengane. 

Det er eit spørsmål om ære og sjølvbilete: 

Sidan Snorre har islendingane vore «dei 

som tenker, som skriv, og som er opptekne 

av viktige ting, og gode verdiar». Men dei 

har kanskje vore uheldige med statsleiarane 

sine. I 1995 inviterte regjeringa David 

Oddsson USA, Kina, Russland, eller alle 

i hop om dei ville, til å investere i tungindustri 

på øya. Amerikanske selskap kom. 

Island blei relativt kjemperikt, og bankane 

for store. Bankane blei private. Vinninga 

blei privatisert, mens tapet blei nasjonalisert. 

Tivoli 

Eg møter Melax på Kafé Tivoli laurdag 

23. januar. I går fekk han og dei andre 

vite datoen for røystinga. Icesave er igjen 

blitt eit samtaleemne. Men Melax Einar 

Arnaldur Melax levde i ei boble av dikt 

og avantgarde før, under og etter boomen 

og krakket. Medusa var surrealistar. Dei 

hengde ut kollektivet til Sjón. Der budde 

også Th or Eldon. Dei gjekk til Mensa om 

kveldane, Th or sjekka opp Björk, og tok ho 

med heim til kollektivet. Sjón trudde han 

hadde sjekka opp «ein baby», som han sa 

til Einar, som kjende Björk frå før. 

Melax og Björk spelte i diverse band, 

men fekk ikkje platekontrakt før KUKL. 

KUKL spelte på dårleg smak. Det gjorde 

også Sugarcubes, som er bandet dei laga 

etter KUKL. Sidan har dei andre musikarane 

blitt meir kommersielle: Björk 

er blitt Björk, Einar Örn Benediktsson 

er blitt popmusikaren Ghostigital. Men 

Einar Melax putlar med ein smal libretto 

som han har jobba med i tolv år. Han lagar 

også musikken for eit teater som set opp 

«Svartfugl». Han speler på vulkanske stei- 

nar. Det er vakkert, men ikkje pop. Melax 

tener ikkje ei krone. 

–Ville du «selt ut» og blitt kommersiell, 

om du fekk tilbod om det? 

– Eg ville ikkje det, seier Melax, svartfuglen, 

ein fri fugl, som er interessert i menn, 

kvinner, kjærleik, vennskap, forhold, kva 

som helst, seier facebook, der han heiter 

«Arnaldur Bragisdottir, a mongolian 

transvestitte». 

Smal kunst – tronge kår 

Einar Melax snakkar lågt men klårt, og 

seier alle dei rette tinga; snakkar ned om 

militæret, opp om avantgarden. Han 

er den siste ekte avantgardist, og den 

opphavlege indierockaren. Island er ein 

nasjon av ekte indierock. Dei islandske 

musikarane hadde råd til å vere «indie», og 

spele på dårleg smak. Dei britiske og amerikanske 

kollegaene måtte vere «pop». Dei 

trong å selje plater for å overleve. Er det 

dette dei hemnar no, mon tru? 

Melax blir stille. Islandsk «kommers» 

og handel ligg nede. Verken folk, næringsliv 

eller stat er kjøpesterke. Det blir 

sagt om multimillionæren Björk, at ho er 

indie, som framleis gir ut platene sine på 

det vesle selskapet One Little Indian. Men 

den siste, verkeleg uavhengige kunstnaren 

frå Island er Einar Melax. Den islandske 

staten gir han ikkje ei krone som takk. No 

har dei ikkje ei krone. Men dei gjorde det 

ikkje då dei hadde det heller. Skulle Melax 

ha «gått kommers» mens det enno var eit 

næringsliv å bli sponsa av? 

– Nei til Icesave! 

Måndagen etter møter eg ein representant 

for den andre sida av islandsk kulturliv. 

Knut Ødegård har statsstipend frå Noreg, 

kjenner presidenten og gamle statsministrar, 

og eig og driv sitt eige forlag. Han gir 

òg ut bøker, jamt og trutt, hos Aschehoug 

i Noreg. 

Knut Ødegård fi ksar einvegskjøringa på 

Laugarnes med same lette som slekta hans 

i heimbyen kjører landevegane mot Aukra. 

Han var fotograf for Romsdals Budstikke. 

Forfattarskapen hans er som fotografi . 

Når dei er på idéstadiet, er dei ein fi lmrull 

i kamerahuset. Ein må ikkje sleppe lyset 

inn. Må ikkje snakke om dei. Må halde det 

løynd. Heilt til ein går inn på mørkerommet 

og begynner framkallingsprosessen. 

Dette seier han, mens han kjører, og kjører 

feil. Vi kjem ut på riksvegen nordaust for 

byen, der det nesten berre er hav, hamn og 

industri. Men berre sekund seinare kjem 

vi rundt neset, og får Reykjavik Downtown 

og indre hamn framfor oss. Spekulantane 

sine glasdekte høgblokker står som ei rad 

dominobrikker framfor oss. Annakvart 

bygg er mørklagt, med selskap som er 

konkurs. Annakvart bygg har lys. Det har 

vore 1000 konkursar på eit år i dette landet 

med 300 000 innbyggarar. Denne rekka av 

nybygg er eit talande bilete. Dei er blanke 

og fi ne på utsida. Men dei lyser ikkje innanfrå. 

Humanisme, kapitalisme 

– Kva kjenner du for Reykjavik eigentleg? 

– Reykjavik har endra seg sidan eg 

fl ytta hit. Eg er som ein del av byen, 

seier han, tar av til venstre, og opp til villastrøket 

105 Reykjavik, og kjører i tretti 

gjennom gatene, der det ligg ein ball, ein 

plastbil. 

– Men eg er sint på dei av dei nyrike, 

neokapitalistane, som øydela for dei opphavlege 

verdiane, som fred, vennlegheit og 

menneskelegheit, seier han, parkerer, og 

fi skar ein pose kaker frå baksetet. 

– Eg visste ikkje kva du liker, så eg 

kjøpte litt av kvart. Wienerbrød liker du 

vel, he? seier han, opnar dørene, tar jakkene, 

kallar min for Peysa, seier han. 

Peis, noe varmt. Ødegård byter til tøfl 

ar, men beheld dressjakka. 


FRUSTRASJON: Islendingar markerer misnøye over den økonomiske situasjonen landet har hamna i. Ved Icesave-røystinga stemde 93,2 prosent nei. Foto: Ólafur Kr. Ólafsson, www.fl ickr.com/olafur 

blir avhengige av dykk 

– Kaffi ? Te? seier han, og forsvinn inn 

på kjøkkenet. Omkring: ein luftig hall 

med trapp til øvre etasjar, og stor takhøgd. 

Til høgre er eit lågt bord med eit par 

diktbøker på utstilling. Til venstre; stova, 

karnappvindauget, mye dagslys. Ingen 

kunstige lys. Ei stor lysekrone ligg i sofaen. 

Grøn plysj. Eit fl ygel. Eit piano. Fleire 

helgenstatuar. Mange bøker. Skinnryggar. 

Ødegård kjem inn med eit fat kaker. 

– Er kakene ok? seier han. 

Kakene er strålande, Knut, strålande. 

– Orsak lysekrona, seier Knut, og 

spør om eg får plass her i huset. Eg får 

plass, herregud, gode Knut, eg blir henta, 

varta opp, underhalden og informert, eg 

har det as good as can be, Knut, klarer å 

svare med eit smil, ikkje like varmt som 

hans, det går ikkje an. Knut Ødegård 

smiler med heile seg, med auga, håret, og 

tversover-sløyfa. Skotskrutete, strålande, 

eg er trygg, glad. Det er Laugardalslaugar 

og varmt mineralvatn, avslappande, det er 

20. januar, og har vore lummert som ein 

sommardag. Varmt i lufta, varmt i bassenget. 

Varme folk. Kroppen min glømmer 

liksom å lage sin eigen varme. «Nordmenn 

som drar til Island, kjem aldri tilbake,» har 

eg høyrt. Eg begynner å skjønne kvifor. 

Det blir ei omstilling å komme tilbake til 

Oslo og minusgrader all over. Ødegård 

kom til Reykjavik første gongen i 1971. 

Han forelska seg i ei dame, og fl ytta hit. No 

får han løn frå Noreg, som statsstipendiat, 

men har registrert adresse her. Han er 

medlem i forfattarforeiningane både her 

og der, og driv eit forlag på Island. Men 

han pendlar att og fram mellom landa. 

Ødegård ropar frå kjøkkenet: – Klarer 

du earl grey? seier han, og fyller snart 

stova med lukta av bergamottolje. Han set 

kanna på det låge, asiatiske bordet. Lakkert, 

mørkt trevirke. Ut att i kjøkkenet. 

Inn att. – Har vi teskeier? Det har vi. Fine, 

i sølv, med initialar inngraverte. – Men vi 


– Noreg har berre hatt noen få folkeavstemmingar. 1905, 

t.d. Avstemminga om Icesave-avtala er den første på Island. 

Det er Islands 1905. 

Knut Ødegård 

SINT: – Eg er sint på dei av dei nyrike, neokapitalistane, som øydela for dei opphavlege verdiane, 

som fred, vennlegheit og menneskelegheit, seier Knut Ødegård, her i stova si på Island. 

Foto: Mette Karlsvik 

har ikkje kakespade, seier Ødegård, går, 

kjem tilbake med ein kakespade. 

Intervjuet 

Ødegård fekk spørsmåla mine på e-post: 

Bør Island akseptere icesaveavtala, eller 

ikkje? 

Kva tenkjer du elles om den økonomiske 

og politiske situasjonen på Island? 

Korleis har situasjonen virka inn på den 

kunstnariske produksjonen din? 

Og no får eg svara frå han; i fanget, i 

form av eit fem A4-siders langt dokument 

som han har skrive ut, sett binders på, 

og lagt i ei plastlomme i lag med åtte–ti 

avisutklipp og relevante artiklar. Arka er 

framleis varme. Linjeavstand 1,0. Tett. 

Det er lummert. Eg legg kaka tilbake på 

tallerkenen. Ikkje eingong Synste Møre, 

den siste storformatsavisa i Noreg, kan gi 

plass nok til denne saka, til det stoff et som 

eg har i fanget. Dette treng ei bok, ein 

Singel, minst, tenkjer eg, mens Ødegård 

spør, om det er spørsmål, om det er noe eg 

vil vite, noe meir? spør Ødegård, frivillig, 

uløna Bjørnsonfest-sjef, som får meg til 

å kjenne meg som sjef, æresgjest, Du må 

ete kake, seier Ødegård, blir sjef. Ok. Vi 

et kake, og drikk te og kaffi . Blodsukkeret 

stig, og vi snakkar igjen, ler på fritt grunnlag. 

Snakkar om den vanskelege, islandske 

politikken. 

Er Ólafur Ragnar Grímsson til høgre, 

eller venstre? Han er sonen av ein frisør. 

Men er han konservativ, eller radikal? Han 

er gift med ei jødisk diamanthandlarske. 

Er sjølvstendepartiet til høgre, eller til venstre? 

Dei er til høgre. Men dei er eit folkeparti. 

Dei var som Island sitt AP. 

I draumeland 

Ødegård kjører austover, og snakkar: Det 

er fi nt å gå turar her. Å gå turar er bra for 

diktinga, seier Ødegård, og seier at han har 

med seg penn og papir, og ein dings, seier 

han, og kniser løyndomsfullt. 

Ein opptakar, som eg pratar til når eg 

får ein idé. Eg kallar han draumefangaren, 

fordi eg har han ved sida av senga mi. Eg 

snakkar inn draumane mine til han når 

eg vaknar om natta. Det er betre enn å 

ligge og gruble, seier Ødegård, som er diktekunstens 

Special Agent Cooper. Heile 

tida på hogget. Vi ler litt av det, og så spør 

han kva eg meiner om Jens Stoltenberg, 

om han er på hogget, som Ødegård kallar 

dei vakne, engasjerte politikarane som vil 

noe, som har brodd, og som handlar. Det 

er berre dagar sidan utanriksministaren 

hadde ein heil time i prateprogrammet 

Skavlan på NRK1. Utan å nemne Island 

med eit ord, men snakkande om frostbitt, 

skihytter, og private nakenbilde som blei 

off entlege. 

Har Jonas Gahr Støre og Jens Stoltenberg 

blitt dei norske «snorksovande Geir 

Haarde», som Einar Már Gudmundsson 

skildrar i Den Hvite Boken? 

Gi dei ein diktafon, og la dei mumle 

sine søvndrukne sløvheiter inn på teip. 

Så får dei sove. Den som søv, vaknar. Den 

som vaknar, er vaken. 

Verda treng vakne statsleiarar. 

Knut Ødegård kjører ikkje feil på turen 

heim. Og rett før eg skal gå ut, og han skal 

kjøre vidare, seier han: 

– Noreg har berre hatt noen få folkeavstemmingar. 

1905, t.d. Avstemminga om 

Icesave-avtala er den første på Island. Det 

er Islands 1905. 

Og kva kjem dei til å røyste? 

– Dei røyster nei. Det er til det beste for 

heile verda. 

METTE KARLSVIK 

mette.karlsvik@gmail.com 

17

20 

i bokevja 

ved Hilde Myklebust, 

skrivande småbrukar 

Det greip meg 

så sinnsjukt 

«Det som er så fi nt med diktsamlingar», seier folk, 

«det er at ein ikkje treng lese alt i eitt. Ein kan lese 

eitt dikt, legge frå seg boka, plukke ho opp på eit 

seinare tidspunkt og lese eitt dikt til.» Har eg høyrt 

folk seie. Det har sikkert hendt at eg har sagt det 

sjølv også. Men kva i alle dagar skal det tyde? Tyder 

det at ein ikkje kan verte hekta på ei diktsamling? 

At ein ikkje kan få eit slikt kriblande renn av lyst og 

nyfi kne, at ein berre må lese meir? At ingen diktsamlingar 

er «pageturners»? For det er jo berre tull! 

Den siste diktsamlinga til Knut Ødegård, Det blomstra 

så sinnsjukt, gjorde meg fullstendig hekta. Eg 

kunne ikkje vorte meir hekta om eg las ein engelsk 

krim i påskefj ellet (truleg mindre)! Med sine nærare 

hundre sider og tidvis kompakte tekstblokkar, 

er dette ei diktsamling det tek ei stund å lese, 

men frå perm til perm gjekk det. Denne sugande, 

lokkande kjensla ho gav, var ikkje til å ta feil av: 

eg kunne ikkje legge ho frå meg. Eg måtte vidare. 

Meir. Meir. Kva no? Kva kjem etterpå? Desse linjene, 

kvar ber dei hen? Kvar skal vi, Knut, kvar tek 

du meg med? 

For denne samlinga er så interessant. Så frykteleg 

interessant og så gripande på same tid. Denne diktsamlinga 

er ein fl aum av ord, ei elv av inntrykk, ho 

brusar av ei overfl od av episk poesi som dreg meg 

som lesar med, heile vegen fram: Eg kom til å tenkje 

på då eg var i Laos. Vi tok bussen langt oppover 

i dalen, sette oss på elva i store dekkslangar og 

fl aut i timevis nedover mot Vang Vieng. Ein jamn 

straum, over alt langs breidda stod bambus, han 

såg så mjuk ut, til å søkke inn i. Og små hus på pålar, 

brått ein liten serveringsstad oppe i skråninga, 

menneske som strekte bambustroder ut mot oss, 

så vi kunne gripe fatt, gå i land, ta ei øl, fl yte vidare. 

Og vere heilt tilstades. Heilt open, vaken, påverkeleg 

for alt. Alt! 

Så tek han også attende ordet sinnsjukt. Eit ord som det 

har gått betydeleg infl asjon i siste åra, brukt i hytt 

og pine. Men her, i denne samlinga, vert ordet ein 

tilstand. Ei sanning. Eit ord med tyngd og kraft. Det 

blomstra så sinnsjukt. Ja. Det er ein tilstand, det. 

Når siste dikt ebbar ut, tenkjer eg at eg har vore med på 

ein slags eksplosjon. Av fargar og blomar og menneskesinnstilstandar. 

I dei forskjellige delane av 

boka blomstrar det frå så ulike stader i livet, i verda. 

Det er noko plastisk med denne samlinga, Ødegård 

rører seg så lett i tid og rom, og det kjennest så lett 

å henge med på reisa. Frå det biografi ske, til det 

som gjer at ein diktar vert kalla nettopp diktar: det 

oppdikta. Frå ein moped i Romsdalen, til Karasjok, 

til ein tidleg morgon i Oslo i 1942, til ei psykiatrisk 

avdeling ein eller annan stad i landet. Og det siste 

er så framifrå godt skildra: Eit unikt innblikk i 

korleis det er å vere psykotisk, vere fylt av angst, 

schizofreni og psykisk sjukdom kan ein lese mykje 

om i lærebøker, men tru meg: det er poesien som er 

tilstades, og ingen annan stad kan ein kome nærare: 

– Pappa, kviskrar ho i tlf. i dag, – eg høyrer 

Alle stemmene i verda, oppfattar all lyd. 

Det er nokon som høyrer i meg, 

pappa, det er ein pust 

Ein vind i meg som vil at eg skal fl y. 

TRE KVINNER: Aslaug Vaa, Aslaug Låstad Lygre og Halldis Moren Vesaas er dei tre kvinnelege lyrikarane 

som har fått plass i boka Nynorsk lyrikk, 25 diktarar – 220 dikt. 

Solid antologi over nynorsk lyrikk 

Ivar Aasen (1813–1896) verkeleggjorde 

ein draum han bar på: å 

skape eit norsk skriftspråk. Og utan 

hans epokegjerande innsats er det 

lite truleg at me i dag hadde hatt 

vår rike nynorske lyrikkskatt. Så 

me har mykje å takke Aasen for, og 

i ein ny antologi dreg Henrik Skorven 

dei lyriske arvtakarane hans 

fram i ljoset, i eit utval som strekkjer 

seg nettopp frå Ivar Aasen til 

Halvor J. Sandsdalen – berre for å 

ta det kronologisk. I mangt og mykje 

skriv boka seg inn i tradisjonen 

etter klassikaren «Nynorsk lyrikk – 

frå Ivar Aasen til Tor Jonsson, som 

fyrst kom ut i 1962, redigert av Johs. 

A. Dale, Bjarte Birkeland, Erling Nielsen 

og Halldis Moren Vesaas. 

Skorven held seg til den fastlagde 

kanon, og det er ikkje teke med lyrikarar 

som debuterte etter 1950. 

Med ei slik avgrensing vert då også 

den lyriske modernismen stemoderleg 

handsama, sjølv om diktarar 

som Kristofer Uppdal, Tarjej Vesaas 

og Olav H. Hauge naturleg nok er 

komne med. Så ein bør nok leite andre 

stader om ein ønskjer seg meir 

oppdaterte utsyn over den seinaste 

nynorske lyrikken. 

Utgangspunktet til Skorven har 

derimot vore eit ønske om «å få 

oversyn over utviklinga av landsmål/nynorsk 

frå Aasen si tid og 

fram til seinare diktarar», som 

det heiter i føreordet. Og eit slikt 

Samfunnshorisont, kva er det? Vidsyn 

på samfunnet? Eit samfunn på 

denne sida av horisonten? Eller eitt 

på den andre sida? Vi kan visseleg 

sjå eitt samfunn på denne sida og 

eitt på den andre. Samfunnet på 

denne sida av horisonten kjenner 

vi, der lever vi i dag, det på den andre 

sida kjenner vi ikkje, men der 

må våre etterkomarar leva anten 

dei vil eller ei! I målsak som i andre 

viktige kultursaker lyt vi rekna med 

to samfunn, eitt på kvar side av horisonten, 

det eine kan vi måla med 

vår farge, det andre rår vi ikkje med. 

Korleis bør vi måla? Vakkert sjølvsagt! 

Vakkert for kven? For oss! Vår 

farge jamt utover heile samfunnet? Eller 

fl ekking der fargen fester seg best? 

Fargen må vera ekte og slitesterk, må 

ikkje tvettast av ved neste regnskur. 

Ein slik farge har vi, men kven likar 

denne fargen? Dei som kjenner han! 

Med andre ord, vår føreloge er å gjera 

fargen ålkjend! Korleis? Halda fram 

eitt og eitt ord, det kan folk svelgja! 

Henrik Skorven (red.) 

Nynorsk Lyrikk, 

25 diktarar – 220 dikt 

Selja Forlag, 2009 

lyrikk 

«oversyn» sit lesaren verkeleg att 

med etter å ha lese seg gjennom dei 

poetiske landskapa til kvar av lyrikarane 

i denne boka. Forvitneleg er 

òg valet som er gjort med å prente 

dikta i deira opphavlege skriftform. 

Difor er det òg eit lerret med norsk 

språksoge som her vert rulla ut. 

Det er ei vidfemnande bok, på 

340 sider og med rom for 25 diktarar 

og 220 dikt. Skorven har gått 

grundig til verks; kvar diktar har fått 

følgje av ein biografi sk introduksjon, 

noko som er til stor nytte for tileigninga 

av deira respektive diktarverd. 

Ein særs fi n bokbunad har det òg 

vorte, og skrifttypane er prenta med 

grøn farge, noko som verkar som 

eit originalt påfunn. Elles er utvalet 

tradisjonelt nok. Dei kjende og kjære 

dikta kjem på rad og rekkje, mellom 

Held vi fram heile morsmålet dånar 

dei, masar vi om den eine eller andre 

rettskriving freser dei, men om dei 

berre møter eitt ukjent ord skjemmest 

dei litt av si eiga fåkunne og tek 

i mot, rett nok løyner dei skamma 

godt. Denne skamkjensle, som få 

har lagt merke til, er ein god lærar, 

ingen vil vera fåkunnig, dei lærer seg 

motvillig det nye ordet og diltar stilt 

og skamfullt av stad med rova mellom 

bakbeina. Slik er vi! «Går til sin 

gjerning de norske menn, viljeløst vaklende, 

vet ei hvorhen.» 

Som einsleg liten målmann kjenner 

ein seg stundom opprådd andsynes 

storsamfunnet, men vi har eit 

våpen som dei fl este andre vantar, 

eller for å seia det meir fredeleg, 

vi har ei gogn som dei fl este andre 

vantar, og denne gogn er kunnskap. 

Svært få av vår åndselite kjenner or- 

anna sjølvsagt klassikarane «Gamle 

Grendi», «Ved Rundarne», «Mot soleglad», 

«No reiser kvelden seg» og 

«Til eit Astrup-bilete». Noko meir 

overraskande er det at eit kjend og 

kanonisert dikt som Kristofer Uppdals 

«Isberget» ikkje er kome med. 

Men elles verkar utvalet solid, 

og vekkjer trongen til å leite fram 

originalsamlingane, og freiste å 

lese forfattarskapane i full breidd. 

Denne meldaren vart særleg nyfi - 

ken på Henrik Rytter (1877-1950); 

han er ein lyrikar som eg har lyst 

til å studere nærare. Berre lytt til 

desse vedunderlege versa frå diktet 

«Skoggang»: 

Eg vima kring i store stille skogar, 

og anda kvåegjem og briskedåm; 

ein solvarm vind i bar og bladheng 

sjoga, 

og myrsig mulla, late åer svåm; 

det fl imra kingelvev mot kinn og 

hender, 

og sola vov i skuggen gylte render. 

Lyrikkantologiens styrke er mellom 

anna at han held tradisjonen i 

age, samstundes som han òg ideelt 

sett skal gje rom for dei mindre 

kjende lyriske perlene. Ein kan ikkje 

seie anna enn at «Nynorsk lyrikk» 

oppfyller desse krava i høg grad. 

Det er ei vakker bok, som ein kan 

leve i lag med, og verte glad i. 

Kjetil Berthelsen 

Målsak under brei samfunnshorisont 

innlegg 

det gogn, for dei mest vakne kan eg 

vitra at ein kan gjera både gagn og 

ugagn med ei gogn. 

Våre domstolar «gjør vitterlig». 

Dei vitrar at nå skal du til pers anten 

du vil eller ei! Eg vonar at du, kjære 

lesar, aldri får ei slik vitring, men ordet 

kan du godt læra deg! Det kjem 

ei og anna vitring frå Brussel og dei 

må vi akta på anten vi vil eller ei! Det 

kan vera litt ukringt med alle desse 

ukjende ord, men vi får det heller 

ikkje kringt den dagen vi berre 

kjenner dei mest vanlege ord! Skal 

vi overleva som kulturnasjon må vi 

læra ord, først og fremst våre eigne! 

Det er for lite med engelsk! 

Som sagt, andsynes storsamfunnet 

er vi små, ein gong var vi så 

små og arme at vi måtte liggja andføttes, 

for sengene var også små. Nå 

har vi brent sengehalmen og lagt 

oss i eit mjukare bol, så mjukt at vi 

forsøv oss! Vonom vaknar vi tidsnok 

til å berga våre beste ord. 

Torgils Vågslid 


Dei andre målgåvene 

— stk. kaffi krus (2008) kr 100 

Svart dekor og gulltekst. 

Kruset er nytrykk av jubileumsserviset. 

Det går mangt eit menneske og ser 

seg fritt i kring for Ivar Aasens skuld 

Tarjei Vesaas 1950 


Svart dekor og brun tekst 

Skogen stend, men han skifter sine tre 

Olav H. Hauge, 1965 

— stk. tekrus med skål (2008) kr 150 

Svart dekor og brun tekst. 

Nynorsken kviskrar: Dette går ikkje an. 

Kristin Auestad Danielsen,2007 

Medlemskap i gåve: Kjenner du nokon 

som burde ha vore med i Mållaget? 

Gje dei medlemskap i gåve! Dette 

kostar 200 kroner. 

JA TAKK, 

eg tingar: 

— stk. MEDLEMSBEVIS som eg kan gje 

vekk i gåve. Kr 200 

— stk. PC-HYLSTER med slagordet 

Mange røyster – felles mål. Storleik: 

15". Kr 150 

— stk. Takk, Ivar Aasen-JAKKEMERKE. 

Kr 10 (kr 50 for 20 stk) 

— stk. Slepp nynorsken til-JAKKE- 

MERKE. Kr 10 (kr 50 for 20 stk) 

— stk. REFLEKSBAND til å slå rundt 

armen eller foten for å vere tryggare 

i trafi kken. Med logo og slagord: 

Mange røyster – felles mål. Kr 20 

Kryss av, klipp ut eller kopier 

og send tinginga til: 

Noregs Mållag, 

Postboks 474 Sentrum, 

0150 Oslo 

— stk. Ivar Aasen-almanakk-OMSLAG 

i skinn som varer i mange år. A- 

plan-/Filofax-system. Burgunder 

farge. Passar for innmat storleik 96 

x 167 mm. Du byter ut innmaten for 

kvart år. I dette lausbladsystemet er 

det også mykje anna tilleggsutstyr 

å få kjøpt, m.a. lausark for eigne 

notat. Kr 300 

— stk. KRUS I BØRSTA STÅL, med skrulokk, 

0,4 liter. Svart logo. Kr 84 

— stk. MATBOKS i plast. 16x11 cm. 

Kr 50 

Du kan også tinge ved å sende e-post 

til nm@nm.no, ringje 23 00 29 30, 

fakse til 23 00 29 31 eller ved å gå inn 

på www.nm.no 

Porto kjem i tillegg. 

— stk. frukostasjett (2008) kr 100 


Nokon må elske ordet og reinske bort 

ugras der det gror. Nokon må bruke ordet. 

Berre ved bruk blir det vakkert. 

Marie Takvam, 1987 


Oransje dekor og svart tekst. 

OSS, RETNING Eg veit ikkje kvar vi skal. 

Men eg gler meg medan vi kjem dit. 

Ann Kavli, 1996 

NEDSETT PRIS! Serviset frå 2007 er snart selt ut. Du 

har enno høve til å sikre deg asjett og tekrus med 

skål. Serviset er produsert av Porsgrund Porselen. 

Namn: 

Postnr. 

— stk. FRIMERKEMAPPER frå Posten 

med førstedagsbrev med frimerket 

som Posten laga i høve hundreårsjubileet. 

50 

— stk. PARAPLY med trehandtak. Svart 

med kvit logo og slagord: Mange 

røyster – felles mål. Diameter om 

lag 1 meter. Kr 100 

— stk. PARAPLY (kan slåast saman). 

Kr 100 

— stk. VILJEN TIL SPRÅK av Ottar 

Grepstad. Kr 200 

til å servere 

til å markere 

— stk. frukostasjett (2007) kr 80 

Den som fi nn ei plomme 

kan svelgje ho rett ned. 

Men den som fi nn ein gullklump 

kan aldri meir få fred. 

Rasmus Lie, 1972 

— stk. frukostsett (2007) asjett, tekrus og 

skål. Kr 175 per sett 

— stk. NØKKELRING, kvar av ringane 

kan takast av. Fin om du treng å 

dele nøkkelknippet. Kr 75 


Adresse: 

Poststad: 

Hugs at vi går fort tom 

for somme artiklar! Det er 

såleis ikkje sikkert at du 

får alt du tingar.

20 

i bokevja 

ved Hilde Myklebust, 

skrivande småbrukar 

Det greip meg 

så sinnsjukt 

«Det som er så fi nt med diktsamlingar», seier folk, 

«det er at ein ikkje treng lese alt i eitt. Ein kan lese 

eitt dikt, legge frå seg boka, plukke ho opp på eit 

seinare tidspunkt og lese eitt dikt til.» Har eg høyrt 

folk seie. Det har sikkert hendt at eg har sagt det 

sjølv også. Men kva i alle dagar skal det tyde? Tyder 

det at ein ikkje kan verte hekta på ei diktsamling? 

At ein ikkje kan få eit slikt kriblande renn av lyst og 

nyfi kne, at ein berre må lese meir? At ingen diktsamlingar 

er «pageturners»? For det er jo berre tull! 

Den siste diktsamlinga til Knut Ødegård, Det blomstra 

så sinnsjukt, gjorde meg fullstendig hekta. Eg 

kunne ikkje vorte meir hekta om eg las ein engelsk 

krim i påskefj ellet (truleg mindre)! Med sine nærare 

hundre sider og tidvis kompakte tekstblokkar, 

er dette ei diktsamling det tek ei stund å lese, 

men frå perm til perm gjekk det. Denne sugande, 

lokkande kjensla ho gav, var ikkje til å ta feil av: 

eg kunne ikkje legge ho frå meg. Eg måtte vidare. 

Meir. Meir. Kva no? Kva kjem etterpå? Desse linjene, 

kvar ber dei hen? Kvar skal vi, Knut, kvar tek 

du meg med? 

For denne samlinga er så interessant. Så frykteleg 

interessant og så gripande på same tid. Denne diktsamlinga 

er ein fl aum av ord, ei elv av inntrykk, ho 

brusar av ei overfl od av episk poesi som dreg meg 

som lesar med, heile vegen fram: Eg kom til å tenkje 

på då eg var i Laos. Vi tok bussen langt oppover 

i dalen, sette oss på elva i store dekkslangar og 

fl aut i timevis nedover mot Vang Vieng. Ein jamn 

straum, over alt langs breidda stod bambus, han 

såg så mjuk ut, til å søkke inn i. Og små hus på pålar, 

brått ein liten serveringsstad oppe i skråninga, 

menneske som strekte bambustroder ut mot oss, 

så vi kunne gripe fatt, gå i land, ta ei øl, fl yte vidare. 

Og vere heilt tilstades. Heilt open, vaken, påverkeleg 

for alt. Alt! 

Så tek han også attende ordet sinnsjukt. Eit ord som det 

har gått betydeleg infl asjon i siste åra, brukt i hytt 

og pine. Men her, i denne samlinga, vert ordet ein 

tilstand. Ei sanning. Eit ord med tyngd og kraft. Det 

blomstra så sinnsjukt. Ja. Det er ein tilstand, det. 

Når siste dikt ebbar ut, tenkjer eg at eg har vore med på 

ein slags eksplosjon. Av fargar og blomar og menneskesinnstilstandar. 

I dei forskjellige delane av 

boka blomstrar det frå så ulike stader i livet, i verda. 

Det er noko plastisk med denne samlinga, Ødegård 

rører seg så lett i tid og rom, og det kjennest så lett 

å henge med på reisa. Frå det biografi ske, til det 

som gjer at ein diktar vert kalla nettopp diktar: det 

oppdikta. Frå ein moped i Romsdalen, til Karasjok, 

til ein tidleg morgon i Oslo i 1942, til ei psykiatrisk 

avdeling ein eller annan stad i landet. Og det siste 

er så framifrå godt skildra: Eit unikt innblikk i 

korleis det er å vere psykotisk, vere fylt av angst, 

schizofreni og psykisk sjukdom kan ein lese mykje 

om i lærebøker, men tru meg: det er poesien som er 

tilstades, og ingen annan stad kan ein kome nærare: 

– Pappa, kviskrar ho i tlf. i dag, – eg høyrer 

Alle stemmene i verda, oppfattar all lyd. 

Det er nokon som høyrer i meg, 

pappa, det er ein pust 

Ein vind i meg som vil at eg skal fl y. 

TRE KVINNER: Aslaug Vaa, Aslaug Låstad Lygre og Halldis Moren Vesaas er dei tre kvinnelege lyrikarane 

som har fått plass i boka Nynorsk lyrikk, 25 diktarar – 220 dikt. 

Solid antologi over nynorsk lyrikk 

Ivar Aasen (1813–1896) verkeleggjorde 

ein draum han bar på: å 

skape eit norsk skriftspråk. Og utan 

hans epokegjerande innsats er det 

lite truleg at me i dag hadde hatt 

vår rike nynorske lyrikkskatt. Så 

me har mykje å takke Aasen for, og 

i ein ny antologi dreg Henrik Skorven 

dei lyriske arvtakarane hans 

fram i ljoset, i eit utval som strekkjer 

seg nettopp frå Ivar Aasen til 

Halvor J. Sandsdalen – berre for å 

ta det kronologisk. I mangt og mykje 

skriv boka seg inn i tradisjonen 

etter klassikaren «Nynorsk lyrikk – 

frå Ivar Aasen til Tor Jonsson, som 

fyrst kom ut i 1962, redigert av Johs. 

A. Dale, Bjarte Birkeland, Erling Nielsen 

og Halldis Moren Vesaas. 

Skorven held seg til den fastlagde 

kanon, og det er ikkje teke med lyrikarar 

som debuterte etter 1950. 

Med ei slik avgrensing vert då også 

den lyriske modernismen stemoderleg 

handsama, sjølv om diktarar 

som Kristofer Uppdal, Tarjej Vesaas 

og Olav H. Hauge naturleg nok er 

komne med. Så ein bør nok leite andre 

stader om ein ønskjer seg meir 

oppdaterte utsyn over den seinaste 

nynorske lyrikken. 

Utgangspunktet til Skorven har 

derimot vore eit ønske om «å få 

oversyn over utviklinga av landsmål/nynorsk 

frå Aasen si tid og 

fram til seinare diktarar», som 

det heiter i føreordet. Og eit slikt 

Samfunnshorisont, kva er det? Vidsyn 

på samfunnet? Eit samfunn på 

denne sida av horisonten? Eller eitt 

på den andre sida? Vi kan visseleg 

sjå eitt samfunn på denne sida og 

eitt på den andre. Samfunnet på 

denne sida av horisonten kjenner 

vi, der lever vi i dag, det på den andre 

sida kjenner vi ikkje, men der 

må våre etterkomarar leva anten 

dei vil eller ei! I målsak som i andre 

viktige kultursaker lyt vi rekna med 

to samfunn, eitt på kvar side av horisonten, 

det eine kan vi måla med 

vår farge, det andre rår vi ikkje med. 

Korleis bør vi måla? Vakkert sjølvsagt! 

Vakkert for kven? For oss! Vår 

farge jamt utover heile samfunnet? Eller 

fl ekking der fargen fester seg best? 

Fargen må vera ekte og slitesterk, må 

ikkje tvettast av ved neste regnskur. 

Ein slik farge har vi, men kven likar 

denne fargen? Dei som kjenner han! 

Med andre ord, vår føreloge er å gjera 

fargen ålkjend! Korleis? Halda fram 

eitt og eitt ord, det kan folk svelgja! 

Henrik Skorven (red.) 

Nynorsk Lyrikk, 

25 diktarar – 220 dikt 

Selja Forlag, 2009 

lyrikk 

«oversyn» sit lesaren verkeleg att 

med etter å ha lese seg gjennom dei 

poetiske landskapa til kvar av lyrikarane 

i denne boka. Forvitneleg er 

òg valet som er gjort med å prente 

dikta i deira opphavlege skriftform. 

Difor er det òg eit lerret med norsk 

språksoge som her vert rulla ut. 

Det er ei vidfemnande bok, på 

340 sider og med rom for 25 diktarar 

og 220 dikt. Skorven har gått 

grundig til verks; kvar diktar har fått 

følgje av ein biografi sk introduksjon, 

noko som er til stor nytte for tileigninga 

av deira respektive diktarverd. 

Ein særs fi n bokbunad har det òg 

vorte, og skrifttypane er prenta med 

grøn farge, noko som verkar som 

eit originalt påfunn. Elles er utvalet 

tradisjonelt nok. Dei kjende og kjære 

dikta kjem på rad og rekkje, mellom 

Held vi fram heile morsmålet dånar 

dei, masar vi om den eine eller andre 

rettskriving freser dei, men om dei 

berre møter eitt ukjent ord skjemmest 

dei litt av si eiga fåkunne og tek 

i mot, rett nok løyner dei skamma 

godt. Denne skamkjensle, som få 

har lagt merke til, er ein god lærar, 

ingen vil vera fåkunnig, dei lærer seg 

motvillig det nye ordet og diltar stilt 

og skamfullt av stad med rova mellom 

bakbeina. Slik er vi! «Går til sin 

gjerning de norske menn, viljeløst vaklende, 

vet ei hvorhen.» 

Som einsleg liten målmann kjenner 

ein seg stundom opprådd andsynes 

storsamfunnet, men vi har eit 

våpen som dei fl este andre vantar, 

eller for å seia det meir fredeleg, 

vi har ei gogn som dei fl este andre 

vantar, og denne gogn er kunnskap. 

Svært få av vår åndselite kjenner or- 

anna sjølvsagt klassikarane «Gamle 

Grendi», «Ved Rundarne», «Mot soleglad», 

«No reiser kvelden seg» og 

«Til eit Astrup-bilete». Noko meir 

overraskande er det at eit kjend og 

kanonisert dikt som Kristofer Uppdals 

«Isberget» ikkje er kome med. 

Men elles verkar utvalet solid, 

og vekkjer trongen til å leite fram 

originalsamlingane, og freiste å 

lese forfattarskapane i full breidd. 

Denne meldaren vart særleg nyfi - 

ken på Henrik Rytter (1877-1950); 

han er ein lyrikar som eg har lyst 

til å studere nærare. Berre lytt til 

desse vedunderlege versa frå diktet 

«Skoggang»: 

Eg vima kring i store stille skogar, 

og anda kvåegjem og briskedåm; 

ein solvarm vind i bar og bladheng 

sjoga, 

og myrsig mulla, late åer svåm; 

det fl imra kingelvev mot kinn og 

hender, 

og sola vov i skuggen gylte render. 

Lyrikkantologiens styrke er mellom 

anna at han held tradisjonen i 

age, samstundes som han òg ideelt 

sett skal gje rom for dei mindre 

kjende lyriske perlene. Ein kan ikkje 

seie anna enn at «Nynorsk lyrikk» 

oppfyller desse krava i høg grad. 

Det er ei vakker bok, som ein kan 

leve i lag med, og verte glad i. 

Kjetil Berthelsen 

Målsak under brei samfunnshorisont 

innlegg 

det gogn, for dei mest vakne kan eg 

vitra at ein kan gjera både gagn og 

ugagn med ei gogn. 

Våre domstolar «gjør vitterlig». 

Dei vitrar at nå skal du til pers anten 

du vil eller ei! Eg vonar at du, kjære 

lesar, aldri får ei slik vitring, men ordet 

kan du godt læra deg! Det kjem 

ei og anna vitring frå Brussel og dei 

må vi akta på anten vi vil eller ei! Det 

kan vera litt ukringt med alle desse 

ukjende ord, men vi får det heller 

ikkje kringt den dagen vi berre 

kjenner dei mest vanlege ord! Skal 

vi overleva som kulturnasjon må vi 

læra ord, først og fremst våre eigne! 

Det er for lite med engelsk! 

Som sagt, andsynes storsamfunnet 

er vi små, ein gong var vi så 

små og arme at vi måtte liggja andføttes, 

for sengene var også små. Nå 

har vi brent sengehalmen og lagt 

oss i eit mjukare bol, så mjukt at vi 

forsøv oss! Vonom vaknar vi tidsnok 

til å berga våre beste ord. 

Torgils Vågslid 


Dei andre målgåvene 


Svart dekor og gulltekst. 

Kruset er nytrykk av jubileumsserviset. 

Det går mangt eit menneske og ser 

seg fritt i kring for Ivar Aasens skuld 

Tarjei Vesaas 1950 


Svart dekor og brun tekst 

Skogen stend, men han skifter sine tre 

Olav H. Hauge, 1965 



Nynorsken kviskrar: Dette går ikkje an. 

Kristin Auestad Danielsen,2007 

Medlemskap i gåve: Kjenner du nokon 

som burde ha vore med i Mållaget? 

Gje dei medlemskap i gåve! Dette 

kostar 200 kroner. 

JA TAKK, 

eg tingar: 

— stk. MEDLEMSBEVIS som eg kan gje 

vekk i gåve. Kr 200 

— stk. PC-HYLSTER med slagordet 

Mange røyster – felles mål. Storleik: 

15". Kr 150 

— stk. Takk, Ivar Aasen-JAKKEMERKE. 

Kr 10 (kr 50 for 20 stk) 

— stk. Slepp nynorsken til-JAKKE- 

MERKE. Kr 10 (kr 50 for 20 stk) 

— stk. REFLEKSBAND til å slå rundt 

armen eller foten for å vere tryggare 

i trafi kken. Med logo og slagord: 

Mange røyster – felles mål. Kr 20 

Kryss av, klipp ut eller kopier 

og send tinginga til: 

Noregs Mållag, 

Postboks 474 Sentrum, 

0150 Oslo 

— stk. Ivar Aasen-almanakk-OMSLAG 

i skinn som varer i mange år. A- 

plan-/Filofax-system. Burgunder 

farge. Passar for innmat storleik 96 

x 167 mm. Du byter ut innmaten for 

kvart år. I dette lausbladsystemet er 

det også mykje anna tilleggsutstyr 

å få kjøpt, m.a. lausark for eigne 

notat. Kr 300 

— stk. KRUS I BØRSTA STÅL, med skrulokk, 

0,4 liter. Svart logo. Kr 84 

— stk. MATBOKS i plast. 16x11 cm. 

Kr 50 

Du kan også tinge ved å sende e-post 

til nm@nm.no, ringje 23 00 29 30, 

fakse til 23 00 29 31 eller ved å gå inn 

på www.nm.no 

Porto kjem i tillegg. 

— stk. frukostasjett (2008) kr 100 


Nokon må elske ordet og reinske bort 

ugras der det gror. Nokon må bruke ordet. 

Berre ved bruk blir det vakkert. 

Marie Takvam, 1987 


Oransje dekor og svart tekst. 

OSS, RETNING Eg veit ikkje kvar vi skal. 

Men eg gler meg medan vi kjem dit. 

Ann Kavli, 1996 

NEDSETT PRIS! Serviset frå 2007 er snart selt ut. Du 

har enno høve til å sikre deg asjett og tekrus med 

skål. Serviset er produsert av Porsgrund Porselen. 

Namn: 

Postnr. 

— stk. FRIMERKEMAPPER frå Posten 

med førstedagsbrev med frimerket 

som Posten laga i høve hundreårsjubileet. 

50 

— stk. PARAPLY med trehandtak. Svart 

med kvit logo og slagord: Mange 

røyster – felles mål. Diameter om 

lag 1 meter. Kr 100 

— stk. PARAPLY (kan slåast saman). 

Kr 100 

— stk. VILJEN TIL SPRÅK av Ottar 

Grepstad. Kr 200 

til å servere 

til å markere 

— stk. frukostasjett (2007) kr 80 

Den som fi nn ei plomme 

kan svelgje ho rett ned. 

Men den som fi nn ein gullklump 

kan aldri meir få fred. 

Rasmus Lie, 1972 

— stk. frukostsett (2007) asjett, tekrus og 

skål. Kr 175 per sett 

— stk. NØKKELRING, kvar av ringane 

kan takast av. Fin om du treng å 

dele nøkkelknippet. Kr 75 


Adresse: 

Poststad: 

Hugs at vi går fort tom 

for somme artiklar! Det er 

såleis ikkje sikkert at du 

får alt du tingar.


Prent: Nr1Trykk as 

Opplag: 12 000 

Abonnement: Kr. 250,– per år 

Annonsar: 

Annonseprisar: kr 9,00,–/mm 

Tillegg for tekstside: kr 0,50,–/mm 

Spaltebreidd: 45 mm 

Kvartside: kr 4 000,– 

Halvside: kr 7 000,– 

Heilside: kr 12 000,– 

Tillegg for fargar 

Ilegg til avisa: kr 1,00 pr. stk. 

Alle prisar er eks. mva. Ved lysing 

i fl eire nummer kan vi diskutere 

særskilde avtalar. 

Stoff rist nr. 3 – 2010: 

19. mai 2010 

NOREGS MÅLLAG 

Tilskrift: Boks 474 Sentrum, 

0105 OSLO 

Telefon: 23 00 29 30 

Telefaks: 23 00 29 31 

E-post: nm@nm.no 

Kontoradresse: 

Schweigaardsgt. 16 

Bankgiro: 3450.19.80058 

Leiar: Håvard B. Øvregård 

mobil: 917 73 157 

havard@nm.no 

Tilsette: 

Gro Morken Endresen, dagleg leiar, 

tlf. 23 00 29 37, 957 85 560 

gro.morken@nm.no 

Magnus Bernhardsen, 

organisasjonskonsulent, 

tlf. 23 00 29 34, 

magnus.bernhardsen@nm.no 

Berit Krogh, økonomikonsulent, 

tlf. 23 00 29 35, 

berit.krogh@nm.no 

Ingar Arnøy, skulemålsskrivar, 

tlf. 23 00 29 36, 975 29 700 

ingar.arnoy@nm.no 

Hege Lothe, informasjonskonsulent, 

tlf. 57 86 53 60, 926 48 348 


Kjartan Helleve, redaktør Norsk Tidend, 

tlf. 23 00 29 32, 943 97 998 


Else Elise Sætre Bullus, 

kontormedarbeidar, 

tlf. 23 00 29 30, 

else.bullus@nm.no 

Tarjei Vågstøl, IT-medarbeidar, 

tlf. 23 00 29 50, 452 31 489 

tarjei.vagstol@nynorsk.no 

(permisjon) 

NORSK MÅLUNGDOM 

www.nynorsk.no/nmu 

Tilskrift: Postboks 285 Sentrum, 

0103 Oslo 

Telefon: 23 00 29 40 

Telefaks: 23 00 29 31 

E-post: nmu@nynorsk.no 

Bankgiro: 3450 65 48707 

Leiar: Maria Svendsen, 

tlf.: 984 49 606, 23 00 29 40 

maria@nynorsk.no 

Skrivar: Eva Holthe Enoksen, 

tlf.: 23 00 29 40 

skriv@nynorsk.no 

www.nm.no 

Fo 

tre på gata: I 7 performances skreiv Kurt Johannessen: «I løpet av den tida du er her i dag, vil du minst ein gong lura på om det er noko du kan 

gjera i morgon, som du vil hugsa resten av livet ditt.» Kva kan det vere? 

Foto: Norsk Tidend 

Erle Stokke, 

bokklubbsjef: 

– Ja, då kan eg for eksempel gjere noko 

veldig fi nt for første gong. Eller siste. 

Mari Slaattelid, 

biletkunstnar: 

– Eg har ikkje herredøme over kva eg hugsar 

resten av livet, det kan vere dei syrgjelegaste 

ting. 

Glitrande hendingar må kome uventa, 

som takras. 

Maria Tryti Vennerød, 

dramatikar: 

– Eg kan brenna kåken, knusa macen, kutta 

alle band. Men vil eg? Eg har meir lyst på ein 

kopp te og kanskje tilmed ein klem - helst frå 

ein spesiell. Heldigvis er dette ikkje så sjeldan 

vare at det som einskildhending vil prega livet 

mitt. Men kanskje vil eg hugsa det som ein 

del av ei rekkje hendingar ein mild vår. Ja, eg 

sa mild! 

Det som kan sansast 

Kurt Johannessen har 

i snart tre tiår møtt 

publikum med minimalistiskeperformance-verk 

og bøker 

med berre nokre få 

ord. Dei siste åra har 

derimot kaoset fått ei 

større rolle. 

Då Dramatikkens Hus opna i 

Oslo, hadde dei invitert ei rekkje 

dramatikarar og forfattarar 

innanfor ulike sjangrar til å lage 

ein tekst til ei soloframsyning 

på om lag sju minutt. Dei vart 

samla under tittelen «Henvendelser». 

Ein av desse var skriven av 

forfattar og biletkunstnar Kurt 

Johannessen som stilte opp 

med «7 performances». 

I den fyrste kom Johannessen 

ut på scena med ein liten 

tråd ut av munnen, som han 

sakte trekte ut. Tråden vart lengre, 

og han gav enden til ein på 

fyrste rad. Så gjekk han roleg 

bakover, tråden vart endå lengre, 

og lengre, heilt det var om 

lag fem meter mellom han og 

publikum. Då fall den andre enden 

ut av munnen til Johannessen 

og han snudde seg og gjekk 

roleg ut. 

60 bøker 

Var det dramatikk? Var det scenekunst? 

Var det kunst? Ikkje 

godt å seie, og ikkje er det viktig 

heller. Gjennom ei lang rekkje 

slike framsyningar har Johannessen 

utfordra publikum med 

sine rolege og enkle framsyningar, 

både i og utanfor kunstgalleriet. 

I tillegg har han i løpet av 25 

år gitt ut om lag 60 bøker. I år 

er det alt kome ei ny Utvalde, 

som er ei samling med tekstar 

frå tidlegare bøker. To andre er 

på trappene; barneboka Eg er 

ein frosk som Øyvind Torseter 

skal illustrere, og Den andre 

hendinga. Fleire av bøkene er 

omsette til engelsk, og han har 

UTAN ORD: Frå performancen «Det å halda ei død fl oge i handa like 

framføre ein isbre», ved Nigardsbreen 5. september 2009. Foto: Torill Nøst 

faste bokhandlarar i London, 

New York og Amsterdam. 

Det ein kan sanse 

Det sentrale i arbeida hans 

er det som hender her og no. 

Det som kan sansast når ein 

stoppar opp og konsentrerer 

seg. Når han opptrer, er det eit 

viktig poeng at det er han sjølv 

som gjer noko i same rommet 

som publikum, at han ikkje er 

ein skodespelar. Difor vart det 

ei utfordring å bruke ei teaterscene 

som han gjorde på Dramatikkens 

Hus. 

– Ein dramatikar konstruerer 

karakterar og scener som 

ein skodespelar går inn i på teaterscena. 

Publikum er skild frå 

scena. Når eg vanlegvis utfører 

performance, er publikum og 

22 NORSK TIDEND NR. 2 – 2010 

Foto: RCCL 

eg på same golvet, og med det 

i same rommet og i same tida. 

Teaterrommet blir for meg mellom 

anna ei utfordring i å rive 

ned det skiljet mellom scene og 

amfi , seier Johannessen. 

– Det kan vere grunnen til at 

folk byrja å le nervøst? 

– Eller av di dei tykte det var 

morosamt. Eg hadde ikkje tenkt 

at akkurat den framsyinga var 

så humoristisk, men eg er ikkje 

framand for det komiske. 

Kaos 

Etter å ha halde på i tjue år med 

det stille og essensielle, byrja 

Johannessen å arbeide i ei anna 

retning. Heilt motsett, faktisk. 

– Boka Fotball med meir 

(2005) opna opp eit rom som 

var nytt for meg. Tidlegare, og 

Foto: Samlaget/Studio Fazett 

KURT JOHANNESSEN 

◆ Aktuell: Var med på opninga 

av Dramatikkens Hus i Oslo 

med framsyninga «7 performances» 

◆ Kjem med tre nye bøker i vår: 

samlinga Utvalde som alt er i 

sal, barneboka Eg er ein frosk 

illustrert av Øyvind Torseter, 

og Den andre hendinga 

◆ Heimeside (med bokhandel): 

www.zeth.no 

framleis, har eg nytta det enkle 

uttrykket og late det komplekse 

liggje under. Fotball med meir 

er ei slags dokumentarbok om 

Skansemyren Ballklubb som eg 

speler for, og fekk eit heilt anna 

uttrykk, med utskrifter av telefonsamtalar, 

skisser, fotografi og 

321 fotnotar om kvarandre til eit 

surrealistisk kaos. Sidan har eg 

skjøna at det går an å syne fram 

det komplekset direkte, syne kaoset 

i seg sjølv. Difor har eg vore 

oppteken av kaosteoriar i naturvitskapen. 

Det er spennande, og 

eg fi nn mykje inspirasjon der. 

Ingenting er sikkert 

– Det er vanskeleg ikkje å lese 

inn ein kritikk av stress-samfunnet 

i arbeida dine? Om at 

alle må stoppe litt. 

– Det er mogleg, men slik 

tenkjer ikkje eg. Det er ikkje så 

mykje ein kan seie sikkert. Eg er 

meir oppteken av å fi nne gode 

spørsmål, enn å kome med så 

mange svar. Eg laga veldig brått 

ei bok som heitte Eg er ein frosk. 

Eg skreiv ho på under ein time. 

Etterpå lurte eg på kvifor eg 

skreiv at eg var ein frosk. Kunne 

det vere sant? Så eg prøvde å 

nullstille meg og sjå på om eg 

kunne vere ein frosk, sjølv om 

eg tilsynelatande ikkje såg slik 

ut. Så eg laga føredraget og 

boka Er eg ein frosk?. 

– Er du ein frosk? 

– Nja, eg fann mellom anna 

ut at eg er meir frosk enn ikkjefrosk. 


kjartan.helleve@nm.no

sagt sidan sist 

Kva skjer? 26 personar møter opp! 

Berre det at stykket denne gongen 

er ein nynorsk versjon ved teatersjef 

Terje Lyngstad, burde fått sogndølene 

til å møte mannjamt fram. Bokstaveleg 

talt! Eller er ikkje nynorsk så 

viktig lenger! 

Bjørg Rimeslaatten 

med eit alvorsord i Sogn Avis 

Kastar målbombe 

Overskrift i Agderposten 

Jeg må ærlig tilstå at jeg ble både 

«skuff a og vonbroten» da jeg leste 

dette innlegget. At Øvregård her 

ønsker å belaste barn helt ned i barnehagestadiet 

med at det norske 

språket skrives på fl ere forskjellige 

måter, er uomtvistelig en tvilsom 

sak. 

John Lyngstad let ikkje tvilen 

kome nynorsken til gode 

i Trønder-Avisa. 

– Informasjonsavdelingen her er 

spent på hvor mye nynorsk jeg krever, 

sier han og fl irer godt. 

I fylgje Bergens Tidende 

skal Yngve Hallén riste litt 

i Norges Fotballforbund 

De to dansegruppene «Shake It» og 

«Nynorsk» som danser henholdsvis 

magedans og hip-hop har vi sett på 

fl ere mønstringer, og de blir bare bedre 

og bedre. 

Harstad Tidende har vore på Ungdommens 

Kultrumønstring i Evenes 

Å holde liv i særnorske verdier, som 

språket vårt, inkludert nynorsk og 

dialektene. Alle gode grunner. Men 

å slippe reklame i pausen på fotballkamper 

eller å lage reality-programmer 

med desperate C-kjendiser er 

defi nitivt ikke verdt hundrevis av 

off entlige millioner. 

Kasper Synnevåg skriv 

til Bergensavisen om NRK 

Belgieren har satset på fi re norske 

koreografer i «NyNorsk», som har 

lite med sidemål å gjøre.– Tittelen 

«NyNorsk» er basert på en misforståelse. 

Fordi jeg ikke er norsk, 

trodde jeg nynorsk betydde ny nordmann. 

Jeg hadde aldri hørt om bokmål 

og nynorsk. 

Carte Blanche-sjef 

Bruno Heynderickx til BA. 

– Jeg er egentlig fra Skeidsdalen, så 

jeg har hatt nynorsk som opplæringsmål 

selv, innrømmer Glomstad. 

Mer vil hun ikke si om målsaken 

til Tidens Krav. 

Elin Glomstad speler 

med korta tett inntil brystet 

S E N T R E 

T E K N 

R U T I N E 

E S L E P 

L E I O M 

A V T A L E 

V A R E J 

S P A N S K 

Løysing på puslekryssord 

kryssord 

KOST 

TERGE 

FISK 

SA BOM- 

BASTISK 

HØGRE- 

DAME 

FOLK I 

SØR- 

AFRIKA 

PAR 

KLE 

FRANSK 

FILOSOF 

VARME- 

KJELDE 

RESPEKT 

TILHØYR- 

ANDE 

TING 

PUGGE 

NYTTE 

MANNS- 

NAMN 

DIKT 

KLYPE 

UNG- 

DYR 

RUSS 

LIKE 

SV. BY 

ROVDYR 

FOR- 

VRENGDE 

NYTIDA 

MERKE 

ELV 

VØRDE 

NED- 

GJET- 

SENIOR 

BØRS- BUR 

ORD 

PROFET 

S R TV 

BYE E R E ADVERB 

TOPP 

AKE 

BY MED 

KJENT 

KRUKKE 

MJUK 

TUTE 

SJUK- 

DOM 

UT AV 

KLUTAR 

RENNE 

MINNER 

OM 

SØKKE 

PURKE 

FLATE- 

MÅL 

LYSE 

FUGLEN 

VENDE 

LUNA G VARER S ME- 

TALL DELTE R GJEKK 

USTØTT 

F J E R N S Y N S M O T T A K A R 

PLUSS 

SET 

SEIG O G I SEG 

TYPE E T IKKJE 

MOGLEG U R Å D LEITING 

TOPP- 

KORT Å UT- 

KOPLA A V GJEKK 

RUNDT 

L A N G D I S T A N S E L Ø P A R 

DRAG- 

TONE 

NAD 

PREP. E SLÅ 

RAUT 

= MI 

KOLLI- 

GJERE 

LEIR PAS- M Ø SJON INNAN- E GLAD S SAR 

FOR 

SKAL 

KVINNE- 

PÅ NAMN 

KORN P HORI- 

SON- 

TALT O 

T I L T R E K K I N G S K R A F T 

SIG- 

RAR 

GRØNT 

TUTE DEKKE E GLAS I HALV- 

LITER 

PAVE R SØV R JOULE L GJE 

LOV 

MÅTE 

FLIRE 

L A BIL- 

ORG. L E 

G U L L M E D A L J E V I N N A R 

STUTT 

FRÅ 

ELDRE TIL L YNGRE I T A HISSE Ø S E MÅL- 

TID GRUNN- 

LA I 

RAMLA 

UT- D A T KAST T 

G E N E R A S J O N S S K I F T E 

ER FN 

= MI 

I 

ORDEN O K 50 

KARAK- ERER 

TIL- 

OKSY- 

GEN GARN 

OP- 

NING S VRI 

VIND- 

LYD 

SLIT 

E SKJEMT- 

SAM 

TER 

JUST- L 

HENG- 

JAR 

F R E D S O R G A N I S A S J O N 

MOG- 

LEG 

MAKE 

Å SÅR- 

SKORPE 

TØMME 

R U R BOK- 

SAR A RET- KLYN- 

NING 

GJE P VEKE- 

AVIS 

HENDT 

D T FUG- 

LEN PUSTEN O 

E K T E S K A P S K A N D I D A T 

STILL 

PÅ- 

UTROP 

LEGG 

MAKAR A I UT- SIDE 

HUSET LAGAR 

STING L E STUTT- 

FØTT 

ROVDYR L "EG" 

NORDPÅ Æ REX 

KOSE- 

LEG 

KOMME L U N BYER 

JORTAR 

A P P E L S I N M A R M E L A D E 

GJØN 

NOR- 

TØRT 

VEKT RØN 

A P LAND Ø Y GUD 

VEKT 

FORSTÅ 

Å S VITSEN L E BYE E L 

T R E P A R T I R E G J E R I N G 

RIKS- 

STYRE 

Løysing på kryssord 1 – 2010 

løysing 

MØTE 

HYLLER 

YTE 

I LEV- 

ANGER 

VILTER 

DRIKK 

BLAUT- 

LENDE 

SKRINT 

PRAM 

NOKO 

ATTÅT 

GRUNN 

DRO- 

PAR 

DYRE- 

HALD 

BYGD I 

FINNM. 

KUNST- 

FORM 

AGN 

HØG- 

SLETTA 

MED 

MYKJE 

GRYN 

FUKTIG 

HEIT 

BRA 

HARKE- 

LYDEN 

TELE 

SER I 

FESTAR 

BOKA 

FISK 

OPNING 

GÅR 

OLDER 

KLAR TIL 

REISA 

1. Torleiv Øygard, 

Sandane 

2. Reidun Formo, 

Sel 

3. Gerd Fosse Hovden, 

Hovden i Setesdal 

Namn: 

Adresse: 

Postnummer/-stad: 

FUKTIG 

MØBEL 

TIL 

SETJE 

AV 

SNUTE 

LURING 

REST 

FISK 

AD- 

VERB 

SKAL 

JORDE 

STUTTE 

KONJ. 

= MI 

= LA 

Kryssordvinnarar i nr. 1 – 2010 

puslekryssord for barna 

Nedanfor fi nn du alle orda som skal vere 

med i kryssordet til venstre: 

2 bokstavar: OM 

3 bokstavar: LEI, NEA, TEK, UTE 

4 bokstavar: LIKT, LOEN, PAVE, 

SLEP, VARE 

6 bokstavar: AVTALE, RUTINE, SENTRE, 

SPANSK, SVALER 

8 bokstavar: ARTISTEN, KJEMPENE 

(Løysing fi nn du nedst på sida) 

OPP- 

FØRE 

FØRE 

I SEG 

ELDEN 

Send løysinga til: 

Noregs Mållag 

Postboks 474 Sentrum 

0105 Oslo 

ENERGI 

LENGD 

GRANNAR 

HAUGEN 

UTKOK 

ELV 

ALDRI 

KONJ. 

SMERTE 

Frist: 19. mai 

Merk konvolutten «Kryssord». 

Rett løysing kjem i neste utgåve. 

Tre vinnarar vert trekte 

ut og får fi n premie. 


UTAN 

IS 

KLØNET 

TYPE 

BYA 

EINE- 

BUAREN

Ein nynorsk 

klassikar 

I 2010 er det 40 år sidan læreboka 

Filosofi historie kom ut for første gong. 

Gunnar Skirbekk si bok ligg no føre 

på 14 språk, frå kinesisk og usbekisk 

til islandsk og fransk. 

Rundt rekna er boka seld i vel 

150 000 eksemplar, om lag halvparten 

i utlandet og den andre halvparten 

her heime, om lag tre fi redelar på nynorsk 

og ein fi redel på bokmål. Opphavleg 

var boka skriven for studentar 

ved universitetet i Bergen. Etter kvart 

vart ho teken i bruk av andre ved andre 

lærestader her i landet. Men boka 

vart også teken i bruk ved danske 

universitet. Den nynorske versjonen 

av boka fi gurerte ikkje berre på danske 

lesesalar, men også i utstillingsvindauget 

for Paludan boghandel i 

Fiolstrædet – det vil seie, inntil dansk 

Gyldendal fann ut at det var pengar å 

tene og fekk boka omsett: I 1995 kom 

boka på dansk på Gyldendal dansk 

forlag. I forordet skriv den danske 

omsetjaren at han har «bestræbt» seg 

«på at bevare originalens ligefremme 

og letlæste sproglige form». 

I 1996 vart boka omsett til bokmål. 

Knut Lie ved Bergenskontoret 

for 

Universitetsforlaget 

var redd for 

at ei omsetjing til 

dansk ville føre til 

at norske studentar 

(særleg i Oslo) 

ville kjøpe boka 

på dansk og ikkje 

på nynorsk. Så når boka låg føre på 

dansk, var det ingen veg tilbake. Etter 

26 år kom boka også på bokmål. 

I dag ligg boka føre på 14 språk, 

t.d. kinesisk, russisk, usbekisk, tadsjikisk, 

persisk og tyrkisk – såleis følgjer 

ho silkevegen frå Xian over Samarkand 

til Bosporos. 

Nils Gilje møtte læreboka som 

student, men frå 1987 har han vori 

medforfattar. Den siste norske utgåva, 

frå 2007, har utvida medarbeidargruppa 

med Anne Granberg, Cathrine 

Holst og Rasmus Slaattelid. 

Dette er ei fi losofi bok som har 

overlevd i 40 år, frå 1970 til 2010, skriven 

på eit språk som den kompakte 

elite i si tid – frå Johan Storm og 

Sofus Bugge til Bjørnson og Ibsen – 

såg på som ubrukeleg til nyansert og 

abstrakt tenking. Og boka er omsett 

og utgitt i mange land i konkurranse 

med andre bøker av same slag, slik 

som Tyskland og Frankrike, som sjølve 

er storprodusentar av fi losofi historier. 

Dette er, samla sett, ei gladmelding 

for nynorsk som bruksspråk. 

Fornærmar kundane 

Norske føretak taper millionar på dårlege 

språkkunnskapar. I 2007 undersøkte 

Glenn Ole Hellekjær ved Universitetet 

i Oslo språkkunnskapane 

i 664 føretak. På grunn av sviktande 

engelskkunnskapar hadde 

● nesten 30 prosent vegra seg for å 

oppsøkja marknader 

● 40 prosent ikkje klart å konversera i 

sosiale samanhengar 

● 55 prosent fornærma kundane. 

● 45 prosent fått feilleveransar 

● nesten 40 prosent tapt kontraktar. 

(Fedrelandsvennen) 

i nynorskens skog 

DET STØRSTE GLEDA EIN KAN HA: Prosjektleiar Einar 

Schibevaag (t.v.), Sissel Karlsen frå Sparebankstiftelsen DnB 

NOR og Roald Bergsaker, leiar for rådet ved Nasjonalt Garborgsenter. 

Foto: Judith S Litlehamar / Nasjonalt Garborgsenter 

Tre nye millionar 

til Garborgsenteret 

I mars fekk Garborgsenteret 1,5 millionar 

både frå Stiftelsen Fritt Ord og 

Sparebankstiftelsen. 

Før jol vart det kjent at Staten gjekk inn med sju millionar 

kroner, og tidlegare har Time Sparebank løyvd 

to millionar kroner. Det betyr at senteret er tett på å 

fi nansiera utstillinga som skal kosta om lag femten 

millionar kroner. 

– Me må tilpassa utstillinga dei inntektene me har, 

seier styreleiar Arne Norheim i Jærmuseet til Jærbladet. 

– Me har dialog med mellom anna SR Bank og 

fl eire andre sponsorar, men dette er ikkje avklara. 

Sparebankstiftelsen DnB NOR gjev sjeldan gåver 

til kommunale og statlege bygg, men avdelingssjef 

Sissel Karlsen seier dei har gjort eit unnatak. 

– At Garborgsenteret legg opp til å engasjera ungdom, 

vart utslagsgjevande for oss. Pengane skal gå til 

det interaktive medierommet som kan brukast av folk 

som er i senteret, men også av folk som ikkje er fysisk 

til stades. Målet er å skapa samfunnsengasjement for 

ungdom, det er eit godt formål å støtta, sa Karlsen på 

pressekonferansen i fylgje avisa. 

Fritt Ord har også tidlegare løyvd 200 000 til forprosjektfasen 

til Garborgsenteret. 



Sitata for Garborgsenteret klare 

Jærbladet har hatt ei røysting over kva Garborgsitat som 

skal pryde fasaden på det nye senteret. Resultatlista vart 

som fylgjer: 

◆ 1. Ein kan kjøpa seg lærdom, men ikkje vit. 

(540 røyster) Frå stykket «Um pengar», som stod i Lesebok 

for folkeskulen i 1915 

◆ 2. Sanningi er sterk, og ho vil vinna. 

(536 røyster) Frå Fedraheimen 29. mai 1880 

◆ 3. Former let seg herma, men ikkje ånd. 

(449 røyster) Sitatet er henta frå 

«Dikting og politik» i tekstsamlinga 

Politik : bladinnlegg fraa 1870-aari til Riksretten 

◆ 4. Alt menneskeverk rotnar. Eller rustar. 

Eller ramlar. 

(422 røyster) Frå dagbøkene til Arne Garborg 

◆ 5. Me byggjer det gode i oss når me gjer det 

gode ikring oss. 

(378 røyster) Frå Den burtkomne 

faderen i 1899-utgåva. 

◆ 6. Kanskje er ungdoms galskap til slutt 

den største visdom. 

(268 røyster) Frå Bondestudentar 

Strøymer til 

samtidskunsten 

I fj or vart det på ny sett publikumsrekord 

i Bergen Kunsthalls ærverdige 

lokaler ved Lille Lungegårdsvann, og 

direktør Solveig Øvstebø kan konstatere 

at publikum strøymer til samtidskunsten 

som aldri før. 

Frå 25 000 besøkande i 2003 til 66 

805 i 2009 innom dørene i Rasmus 

Meyers allé 5. Dette er det største besøkstallet 

notert for Bergen Kunsthall i 

nyare tid. Blant utstillingane som trekte 

eit stort publikum, er Leonard Rickhards 

kritikarroste Festspillutstilling 

Stort lyft for norsk terminologi 

Standard Noreg har fått 1,9 millionar 

kroner frå Kulturdepartementet til eit 

prosjekt som m.a. skal utvikle nynorsk 

terminologi på ei rekkje fagområde. 

Terminologien skal kome frå nasjonalt 

standardiseringsarbeid, og skal fi nnast 

både på bokmål og nynorsk i ein 

termbase som skal vere tilgjengeleg 

på Internett. Prosjektet vart sett i gang 

siste kvartal 2009 og skal etter planen 

MÅLPRIS: Rita Eriksen Foto: Mona Nordøy 

Målpris til Eriksen og Smith 

Rogaland Mållag har gjeve 

målprisar til songaren 

Rita Eriksen frå Sola og 

forfattaren Nils Henrik 

Smith frå Bryne. 

Rita Eriksen er fødd og oppvaksen 

på Tjora i Sola. Hausten 2008 feira 

ho 20-årsjubileum som artist og 

gav ut soloalbumet Hjerteslag, 

som selde til gull på kort tid. I hennar 

fyrste artistkarriere gjekk det 

mykje på engelsk. Ho hadde også 

eit nært samarbeid med bror sin 

Frank Eriksen i desse åra. 

– Rogaland Mållag vil med 

denne prisen framheve det som er 

viktig for oss, nemleg at Eriksen 

forlét engelsk til fordel for norsk 

språk og nynorsk. Det er heilt fantastisk. 

Som oftast går det i motsett 

retning, jamfør drøftingane 

som går om målbyte og tapande 

front for nynorsk språk i Rogaland. 

Soladialekten og rogalandsmålet 

vart for deg ein framifrå måte å 

formidle bodskap på, sa Kirsten 

Tegle Bryne, leiar i Rogaland Mållag 

under utdelinga. 

Den andre prisvinnaren er forfattaren 

Nils Henrik Smith, som 

Leonard Rickhard 

i mai og utstillinga med den skotske 

kunstnaren David Shrigley i februar. 

(Pressemelding. På nynorsk!) 

avsluttast innan utgangen av 2010. 

Prosjektet representerer eit stort lyft for 

norsk terminologi. For nynorsk inneber 

det òg ei språkleg domeneerobring 

fordi det no vil bli gjeve ut fl eire norske 

standardar i den målforma, og fordi 

termane òg vil kunne søkjast etter på 

nynorsk i den nye termbasen. 

(Språkrådet) 

kjem frå Bryne og er busett i Bergen. 

Han har tidlegare mellom anna 

gått på Skrivekunstakademiet i 

Hordaland, og har gjeve ut to romanar. 

For Manhattan skyline fekk han 

Tarjei Vesaas debutantpris 2007. 

– For nynorsken som skjønnlitterært 

språk er det viktig å fi nnast 

i ulike stilar og i ulike sjangrar. Nynorsk 

er vakkert i poesi. Nynorsk 

er funksjonelt til kvardags. Nynorsk 

er tøft i Manhattan Skyline 

og Austerrike. Nils Henrik Smith 

får Målprisen 2009 for sin tøff e og 

moderne nynorsk, sa Tegle Bryne. 


MÅLPRIS: Nils Henrik Smith 

Foto: Ingeborg Skrudland 

Dobbelt? Får du dobbelt opp av Norsk Tidend, kan det kome av at du er medlem av både Mållaget og NMU. Send e-post til nmu@nynorsk.no om du meiner det greier seg med eitt eksemplar.

Norsk Tidend 2-10 - Noregs Mållag

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

Delete template?

Save as template?