Norsk Tidend 2-10 - Noregs Mållag

More documents

Recommendations

Info

Framhald av Fedraheimen og Den 17de Mai Utgjeven av Noregs Mållag Tilskrift: Postboks 474 Sentrum 0105 OSLO Redaktør: Kjartan Helleve kjartan.helleve@nm.no, 23 00 29 32, faks 23 00 29 31 I redaksjonen: Magnus Bernhardsen, Hege Lothe Heimeside: www.nm.no Abonnement: 250 kroner per år Utforming: Språksmia AS smia@spraksmia.no Språkrådet rører på seg Årsmeldinga til Noregs Mållag har ikkje mange konkurrentar, men har no fått ein ny. «Språkstatus 2010» heiter eit hefte som kom frå Språkrådet no i vinter. Det er det fyrste av det som skal bli ei årleg oppsummering av korleis det står til med språket her til lands. Som på mange måtar er det same som kapittelet «Målpolitiske arbeidsfelt» i årsmeldinga vår prøver å seie noko om. I Mållaget har Språkrådet vore mest kjent for meir eller mindre vellukka forsøk på å normere nynorsk. No er dei i gang igjen, men denne gongen har dei tenkt nytt, ved å setje saman ei nemnd som ikkje utelukkande består av professorar og reine lingvistar. I tillegg har Språkrådet vore til hjelp i konkrete saker, der deira ord har vore ekstra ammunisjon til skytset vårt. Ressursane deira har likevel vore få, og det har vore ein akutt fare for at klagene frå oss har hamna bak i ein lang kø. I vinter har det nesten vore tvert om, og Språkrådet har vore fl ink til både å etterlyse fl eire klagar, og å fylgje opp dei som har kome inn. No vil ikkje «Språkstatus 2010» få nokon pris korkje for form eller for tittel. Men publikasjonen er eit av dei mest konkrete resultata av Språkmeldinga. Der vart det understreka at Språkrådet skulle styrkjast og at det skulle få ei større og meir aktiv rolle. Eit meir aktivt Språkråd er hjarteleg velkome. Det kan gjere at me t.d. ikkje treng å ta kampane om brot på mållova om att og om att, men heller setje fl eire krefter inn på andre område. Det er nok å ta av. 2 Kjartan Helleve, redaktør leiarteigen VERT FLEIRSPRÅKSKUNNSKAP verdsett i Noreg? – Eg er i tvil. Debatten om obligatorisk 2. framandspråk i grunnskulen er eit døme. Konklusjonen vart at redsel – for press på teorisvake elevar – vann over fl eirspråkskunnskap. Der andre europeiske land sidan 2002 har hatt opplæring i to eller fl eire framandspråk frå tidleg alder som eit klårt mål, og dei fl este har innført det, kan ein i Noreg framleis velje bort det andre framandspråket i skulen. På statistikk over kor mange framandspråk kvar elev i gjennomsnitt lærer i dei ulike EU/EØS-landa, er Noreg midt på treet for ungdomsskulen, og i dårlegaste halvdel for vidaregåande skule. Både for ungdomsskule og vidaregåande skule er Noreg dårlegast i Norden, med god margin. Det manglar verdsetjing av fl eirspråkskunnskap i Noreg. Språklæring vert oftare sedd på som ei byrde enn ein verdi. Tysk i skulen vert til dømes assosiert einsidig med pugg og grammatiske vanskar, og lite eller inkje med gleda ved å kunne kommunisere med nokon av dei 185 millionane som snakkar tysk. VERDSET VI INNVANDRARAR sin fl eirspråkskunnskap? I off entlege ordskifte om morsmåls- og norskopplæring høyrer ein oftast argument baserte på «ballongteorien». Denne tilnærminga, der ein trur at kunnskap i ulike språk «kjempar om plassen» i hovudet, ligg til grunn når ein er redd for at kunnskap i morsmål skal redusere språklæring i norsk. Røynda er at auka kunnskap i eit språk gjer det lettare å lære andre språk. Og skriftleg kunnskap i morsmålet, det språket ein tenkjer på, gjer det mykje lettare å tileigne seg andre skriftspråk. Når politikarar vil kutte mors- Tidsnok vil du forstå: mor di har ikkje hjarte til svare før f dagen kjem då ho må. PRENEZ GARDE!!! Einfald eller fl eirspråk Håvard B. Øvregård, leiar målsopplæring for at elevane skal lære betre norsk, tenkjer eg på småguten som pissa i buksa for å verte varm. Eigenverdien av dei såkalla «innvandrarspråka» vert også undergraven når få eller ingen set fokus på den store styrken det er at ein aukande del av folket i Noreg kan fl eire språk. For kvart språk har ein eigenverdi. Språk er ikkje berre eit kommunikasjonsmiddel, kvart språk er eit kulturuttrykk, ein del av verdsarven, eit grunnlag for tenking, utvikling og «sjølve livet». Kvart språk du kan, gjev deg innsikt i ei heil verd av tankar, idear, historie og kunnskap. Men kvart språk du kan, gjev deg òg meir innsikt i deg sjølv. Kunnskap i eit nytt språk kan lett gjere deg til eit betre menneske. MEIR HANDFAST, SÅ GJER KUNNSKAP i eit anna språk deg i stand til å kommunisere med mange fl eire. Det er ikkje for inkje at krigstrøytte intellektuelle på slutten av 1800-talet ville «redde verda» gjennom å lage nye språk som skulle vere lette å lære for menneske i alle kulturar. Volapük og esperanto var slike verdsfredsprosjekt. No er draumen om det eine store verdsspråket bytt ut med verdsetjing av fl eirspråkskunnskap. Språklæringsfokuset i EU er mellom anna basert på dette. Gjennom kunnskap med læring og bruk av fl eire framandspråk, vert du også betre i stand til å møte og forstå dei du ikkje har felles språk med. Du betrar evna til å setje deg Marie Takvam What? Prene kvafornoko? Teikning: Kjartan Helleve inn i andre sin situasjon, evna til ikkje alltid å vere deg sjølv god nok. Og i desse «Hjernevask»-tider er det verdt å merke seg kor viktig språklæring er for kognitiv utvikling, for best mogeleg bruk og utvikling av hjernen. Forenkla kan ein seie at læring av fl eire språk gjev fl eire «kontaktar» i hjernen, og betre utvikla hjernekapasitet. FLEIRSPRÅKSKUNNSKAP PÅVERKAR handelsbalanse og nasjonalprodukt. For språk er også marknadsmakt og marknadsevner. Di større fl eirspråkskunnskap i Noreg, di større potensiale har norsk næringsliv. På område etter område er det altså klart at fl eirspråkkunnskap har ein eigenverdi ein ikkje kan nå på annan måte. Likevel vert møtet med eit nytt språk heller sett på som ei byrde enn eit høve. Dette kjenner vi att i sidemålssynet mange i Noreg har. Hadde verdsetjing av fl eirspråkskunnskap vore utbreidd i Noreg, så hadde ein òg hatt ei meir positiv haldning til å lære både nynorsk og bokmål. Dagens sidemålsnegativisme er grunna i språkleg trongsyn. I NOREG ER VI HELDIGE, som kan lære to skriftspråk i tidleg alder. Den spesielle språksituasjonen i landet er ein styrke. Om vi berre klarar å sjå forbi sneversynet slik at vi fattar verdien. Europarådet sin rapport om språklæring i Noreg oppsummerer det slik: «there exists in Norway a rich potential for the development of policies which promote plurilingualism in individuals because, although they are largely not aware of it and value it little, Norwegians are plurilingual already.» Valet mellom einfald og fl eirspråk bør vere enkelt. NORSK TIDEND NR. 2 – 2010
Med prosjektleiar på plass er den nynorske nettavisa Ung til sinns – på nett komen eit steg vidare. Den planlagde nettavisa skal sikre at nynorskbrukarar får eit betre tilbod på Internett, og ho vil ha hovudvekt på regionale nyhendesaker og kulturstoff for og av ungdom. Nettavisa er eit samarbeid mellom LNK, Nasjonalt Garborgsenter (Jærmuseet), Magasinett, Pirion, ABC Startsida og Kulturdepartementet. I tillegg er Landslaget for lokalaviser (LLA) med på laget, og ti av medlemsavisene skal levere stoff til nettsida. 1. mars byrja Svein Olav Langåker i stillinga som prosjektleiar. Etter seks år i avisa Sunnhordland, tek han med seg familien og fl yttar til Oslo. Dei tre siste åra har han bygd opp nettsidene til avisa til å bli mellom dei mest lesne nynorske nettavisene. – Sunnhordland kom seint i gang med satsing på nett, men når me fyrst kom i gang, så gjorde me det skikkeleg og bygde opp alt frå grunnen av. – Det høyrest ut som arbeidet du skal i gang med no? – Skilnaden er målgruppa. Sunnhordland er jo ei allmenn avis som har alle i dekningsområdet sitt som målgruppe, frå dei som nett har lært seg å lese, til dei som nett har slutta. Ung til sinns skal ha eit nasjonalt nedslagsfelt og ha ei meir defi nert målgruppe. – Som er? Må gjere seg attraktive – Utgangspunktet for prosjektet er jo defi nert til at ungdom skal fi nne aktuelt nynorsk nyhendestoff på nettet. Det er likevel berre eit utgangspunkt. No har me fått økonomisk stønad frå Kulturdepartementet, og håpar å få det i to år til. Etter det skal nettsida skal gå rundt av seg sjølv og få inntekter frå annonsørar. For å vere attraktiv må me ha ein stor del av ei relevant målgruppe. Så no i byrjinga arbeider me med å fi nne ut korleis me skal leggje opp løpet. – Ungdom blir det i alle fall. – Det blir det. – Det har vore fl eire forsøk på å lage ei slik nettavis før, utan å få auge på nokon openberr suksess. Det blir vel ikkje så enkelt å lukkast? – Det er vel ingen som trur det kjem til å bli enkelt, men det er fl eire grunnar til at eg har stor tru på dette prosjektet. For det fyrste er det ei samansett gruppe som står bak, og ikkje ein enkelt aktør. I botnen ligg eit mål om at intervjuet ungdom skal engasjere seg meir. Garborgsenteret har sitt Mot til å meina, og LLA har sitt Ung og engasjert, som er støtta av Kommunaldepartementet.Samarbeidet med lokalavisene vil gje oss fl eire treff enn om me hadde vore ei sjølvstendig nettside. For det andre er Startsida mellom dei mest populære nettsidene i landet, og dei sit med gode erfaringar både redaksjonelt og teknisk. Difor har eg stor tru på at me skal kunne lukkast. Artiklar frå lokalaviser – Vil du få ein eigen redaksjon? – Eg kjem nok til å skrive litt sjølv, men for det meste vil det vere stoff frå både Dag og Tid og fl eire lokalaviser. LLA spurde dei største medlemsavisene sine om dei ville vere med, så no skal me få stoff frå m.a. Sunnhordland, Heidrar hardingfela med festival Felespelaren Sigbjørn Bernhoft Osa og far hans, Lars Osa, måtte kjempa for å få respekt for hardingfela og folkemusikken. No får hardingfela sin eigen festival i Ulvik. 1.– 3. mai går festivalen «Harding Folk» av stabelen for første gong. Tidspunktet er ikkje tilfeldig. 3. mai er det 100 år sidan Sigbjørn Bernhoft Osa blei fødd på Hakestad i Ulvik, og 13. august er det 150 år sidan far hans, kunstmålaren og spelemannen Lars Osa blei fødd i same bygda. (NPK) – Nettavisa blir ein møtestad SAMARBEID: – Samarbeidet med lokalavisene vil gje oss fl eire treff enn om me hadde vore ei sjølvstendig nettside, seier Svein Olav Langåker, som skal leie Ung til sinns, ei nynorsk nettsatsing for ungdom. Foto:Kjartan Helleve SVEIN OLAV LANGÅKER ◆ Nytilsett prosjektleiar for Ung til sinns – på nett, ei nynorsk nettavis for ungdom ◆ Kjem frå stillinga som nettansvarleg i avisa Sunnhordland Hordaland, Dalane Tidende og Hallingdølen. – Skal du tinge stoff av desse avisene? – Nei, det er dei sjølve som avgjer kva stoff som skal vere med. Eg vil jo sjølvsagt kome med ynske, til dømes at sakene skal vere gode grunnlag for debatt. – Kva er ei typisk ungdomssak? – Eg trur at ungdom ikkje har lyst til å bli defi nert som ungdom. Eg trur det er dumt å skrive på ein særskild måte av di unge er målgruppa. Det handlar meir om tema, og særleg det som handlar om framtida for dei unge, t.d. innan skule, næringsliv, teknologi og kultur. Utviklinga i samfunnet gjer at generasjon blir ei viktigare skiljelinje. Anten det er snakk om klima, velferdsstaten eller kva ein skal leve av i framtida, er det forskjellar på interessene til generasjonane. Då er det òg viktig å ha ein arena som tek perspektivet til dei unge og lèt dei bidra sjølve med meiningane sine. – Men kvifor ikkje berre lese om desse sakene på sidene som alt fi nst? Skal engasjere – Det er då eg meiner engasjement er viktig, og at nettavisa blir ein møtestad. Ein skal kunne bli engasjert og få høve til å dele det med andre. Anten som kommentarar til artiklar eller i eigne forum for ordskifte. – Om eg ikkje tek heilt feil, så fi nst det vel nokre slike sider på nettet frå før? – Ikkje med ei slik blanding av nyhende og brukarinvolvering som me ser for oss. Det blir ikkje nyhende om Britney Spears på nynorsk. Det skal vere skikkelege nyhendesaker. Det er ein profi l ABC Nyheter har lagt seg på, og det er nok meir i den retninga me kjem til å gå. – Kvifor skal lokalstoff vere interessant for eit nasjonalt publikum? – Det fi nst saker som er relevante. Hallingdølen hadde seinast i dag ei sak om talet på skadar i dei fem største alpinanlegga i Noreg. Det er eit døme på ei sak som me kunne hatt. Når lokalavisene no er komne på nett, så gjev det eit høve til å tenkje nasjonalt når dei skriv visse saker. Ei lokalavis kan no tenkje at i kvart nummer, eller éin gong i veka skal det vere ei sak som kan slå gjennom i det nasjonale mediebiletet. Dei er jo òg interesserte i trafi kk på nettsidene sine, og om ein greier å lage ei sak som det blir lenkja til frå andre større nettaviser, så får ein ein markant auke i tal på treff . – Når er sidene klare for publisering? – Så fort som råd er. Det er mykje som skal på plass, ikkje minst teknisk. – Er Ung til sinns – på nett eit namn de vil halde på? – Tja, nei, det tviler eg vel litt på. KJARTAN HELLEVE kjartan.helleve@nm.no folk Pris til Maria Parr Maria Parr fekk Kritikarprisen for Tonje Glimmerdal i kategorien beste barne- og ungdomsbok. «Parr framstår som en moden og kompetent forfatter. Både språk og illustrasjoner sprudler av oppfi nnsomhet,» seier juryen. Parr har tidlegare vunne Brageprisen og Teskjekjerringprisen, i tillegg til å bli nominert til Bokhandlarprisen. Målpris til Bergljot K. Nordal Bergljot Kaslegard Nordal frå Ål har fått målpris frå Buskerud Mållag for romandebuten Magda. – Eg vart veldig overraska og lo godt og lenge. Det har vore vanskeleg å fi nne målet mitt. Eg er framleis på leit etter meg sjølv i nynorsken, seier Bergljot Kaslegard Nordal. Målpris til Øyvind H. Solheim Odda Mållag har gitt Målprisen 2009 til Øyvind H. Solheim. Han har skrive romanar, noveller, dikt, lærebøker og ei rad artiklar og kronikkar. Årsmøtet meinte at Øyvind H. Solheim er ein god representant for utfl ytte oddingar som held på nynorsken. Prisen er eit trykk av biletkunstnar Solfrid Aksnes, «Bokstavfl ygarar». NORSK TIDEND NR. 2 – 2010 3 Foto: Jørgen Lyngvær Foto: Aasne Haugeplass
Page 1: Foto: Kjartan Helleve Island vart k
Page 5 and 6: men dei eksperimenterer og blandar
Page 7 and 8: æring er kvardagen 2: Elin Kåven
Page 9 and 10: Transistor - trønderrock på diale
Page 11 and 12: Målarbeid i Nord-Noreg Det vanka b
Page 13 and 14: gjorde på den vidaregåande skulen
Page 15 and 16: Synnøve Skjong NORSK TIDEND NR. 2
Page 17 and 18: FRUSTRASJON: Islendingar markerer m
Page 19 and 20: Dei andre målgåvene — stk. kaff
Page 21 and 22: Dei andre målgåvene — stk. kaff
Page 23 and 24: sagt sidan sist Kva skjer? 26 perso

Norsk Tidend 2-10 - Noregs Mållag

Create successful ePaper yourself

Delete template?

Save as template?