You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
Ein nynorsk<br />
klassikar<br />
I 20<strong>10</strong> er det 40 år sidan læreboka<br />
Filosofi historie kom ut for første gong.<br />
Gunnar Skirbekk si bok ligg no føre<br />
på 14 språk, frå kinesisk og usbekisk<br />
til islandsk og fransk.<br />
Rundt rekna er boka seld i vel<br />
150 000 eksemplar, om lag halvparten<br />
i utlandet og den andre halvparten<br />
her heime, om lag tre fi redelar på nynorsk<br />
og ein fi redel på bokmål. Opphavleg<br />
var boka skriven for studentar<br />
ved universitetet i Bergen. Etter kvart<br />
vart ho teken i bruk av andre ved andre<br />
lærestader her i landet. Men boka<br />
vart også teken i bruk ved danske<br />
universitet. Den nynorske versjonen<br />
av boka fi gurerte ikkje berre på danske<br />
lesesalar, men også i utstillingsvindauget<br />
for Paludan boghandel i<br />
Fiolstrædet – det vil seie, inntil dansk<br />
Gyldendal fann ut at det var pengar å<br />
tene og fekk boka omsett: I 1995 kom<br />
boka på dansk på Gyldendal dansk<br />
forlag. I forordet skriv den danske<br />
omsetjaren at han har «bestræbt» seg<br />
«på at bevare originalens ligefremme<br />
og letlæste sproglige form».<br />
I 1996 vart boka omsett til bokmål.<br />
Knut Lie ved Bergenskontoret<br />
for<br />
Universitetsforlaget<br />
var redd for<br />
at ei omsetjing til<br />
dansk ville føre til<br />
at norske studentar<br />
(særleg i Oslo)<br />
ville kjøpe boka<br />
på dansk og ikkje<br />
på nynorsk. Så når boka låg føre på<br />
dansk, var det ingen veg tilbake. Etter<br />
26 år kom boka også på bokmål.<br />
I dag ligg boka føre på 14 språk,<br />
t.d. kinesisk, russisk, usbekisk, tadsjikisk,<br />
persisk og tyrkisk – såleis følgjer<br />
ho silkevegen frå Xian over Samarkand<br />
til Bosporos.<br />
Nils Gilje møtte læreboka som<br />
student, men frå 1987 har han vori<br />
medforfattar. Den siste norske utgåva,<br />
frå 2007, har utvida medarbeidargruppa<br />
med Anne Granberg, Cathrine<br />
Holst og Rasmus Slaattelid.<br />
Dette er ei fi losofi bok som har<br />
overlevd i 40 år, frå 1970 til 20<strong>10</strong>, skriven<br />
på eit språk som den kompakte<br />
elite i si tid – frå Johan Storm og<br />
Sofus Bugge til Bjørnson og Ibsen –<br />
såg på som ubrukeleg til nyansert og<br />
abstrakt tenking. Og boka er omsett<br />
og utgitt i mange land i konkurranse<br />
med andre bøker av same slag, slik<br />
som Tyskland og Frankrike, som sjølve<br />
er storprodusentar av fi losofi historier.<br />
Dette er, samla sett, ei gladmelding<br />
for nynorsk som bruksspråk.<br />
Fornærmar kundane<br />
<strong>Norsk</strong>e føretak taper millionar på dårlege<br />
språkkunnskapar. I 2007 undersøkte<br />
Glenn Ole Hellekjær ved Universitetet<br />
i Oslo språkkunnskapane<br />
i 664 føretak. På grunn av sviktande<br />
engelskkunnskapar hadde<br />
● nesten 30 prosent vegra seg for å<br />
oppsøkja marknader<br />
● 40 prosent ikkje klart å konversera i<br />
sosiale samanhengar<br />
● 55 prosent fornærma kundane.<br />
● 45 prosent fått feilleveransar<br />
● nesten 40 prosent tapt kontraktar.<br />
(Fedrelandsvennen)<br />
i nynorskens skog<br />
DET STØRSTE GLEDA EIN KAN HA: Prosjektleiar Einar<br />
Schibevaag (t.v.), Sissel Karlsen frå Sparebankstiftelsen DnB<br />
NOR og Roald Bergsaker, leiar for rådet ved Nasjonalt Garborgsenter.<br />
Foto: Judith S Litlehamar / Nasjonalt Garborgsenter<br />
Tre nye millionar<br />
til Garborgsenteret<br />
I mars fekk Garborgsenteret 1,5 millionar<br />
både frå Stiftelsen Fritt Ord og<br />
Sparebankstiftelsen.<br />
Før jol vart det kjent at Staten gjekk inn med sju millionar<br />
kroner, og tidlegare har Time Sparebank løyvd<br />
to millionar kroner. Det betyr at senteret er tett på å<br />
fi nansiera utstillinga som skal kosta om lag femten<br />
millionar kroner.<br />
– Me må tilpassa utstillinga dei inntektene me har,<br />
seier styreleiar Arne Norheim i Jærmuseet til Jærbladet.<br />
– Me har dialog med mellom anna SR Bank og<br />
fl eire andre sponsorar, men dette er ikkje avklara.<br />
Sparebankstiftelsen DnB NOR gjev sjeldan gåver<br />
til kommunale og statlege bygg, men avdelingssjef<br />
Sissel Karlsen seier dei har gjort eit unnatak.<br />
– At Garborgsenteret legg opp til å engasjera ungdom,<br />
vart utslagsgjevande for oss. Pengane skal gå til<br />
det interaktive medierommet som kan brukast av folk<br />
som er i senteret, men også av folk som ikkje er fysisk<br />
til stades. Målet er å skapa samfunnsengasjement for<br />
ungdom, det er eit godt formål å støtta, sa Karlsen på<br />
pressekonferansen i fylgje avisa.<br />
Fritt Ord har også tidlegare løyvd 200 000 til forprosjektfasen<br />
til Garborgsenteret.<br />
KJARTAN HELLEVE<br />
kjartan.helleve@nm.no<br />
Sitata for Garborgsenteret klare<br />
Jærbladet har hatt ei røysting over kva Garborgsitat som<br />
skal pryde fasaden på det nye senteret. Resultatlista vart<br />
som fylgjer:<br />
◆ 1. Ein kan kjøpa seg lærdom, men ikkje vit.<br />
(540 røyster) Frå stykket «Um pengar», som stod i Lesebok<br />
for folkeskulen i 1915<br />
◆ 2. Sanningi er sterk, og ho vil vinna.<br />
(536 røyster) Frå Fedraheimen 29. mai 1880<br />
◆ 3. Former let seg herma, men ikkje ånd.<br />
(449 røyster) Sitatet er henta frå<br />
«Dikting og politik» i tekstsamlinga<br />
Politik : bladinnlegg fraa 1870-aari til Riksretten<br />
◆ 4. Alt menneskeverk rotnar. Eller rustar.<br />
Eller ramlar.<br />
(422 røyster) Frå dagbøkene til Arne Garborg<br />
◆ 5. Me byggjer det gode i oss når me gjer det<br />
gode ikring oss.<br />
(378 røyster) Frå Den burtkomne<br />
faderen i 1899-utgåva.<br />
◆ 6. Kanskje er ungdoms galskap til slutt<br />
den største visdom.<br />
(268 røyster) Frå Bondestudentar<br />
Strøymer til<br />
samtidskunsten<br />
I fj or vart det på ny sett publikumsrekord<br />
i Bergen Kunsthalls ærverdige<br />
lokaler ved Lille Lungegårdsvann, og<br />
direktør Solveig Øvstebø kan konstatere<br />
at publikum strøymer til samtidskunsten<br />
som aldri før.<br />
Frå 25 000 besøkande i 2003 til 66<br />
805 i 2009 innom dørene i Rasmus<br />
Meyers allé 5. Dette er det største besøkstallet<br />
notert for Bergen Kunsthall i<br />
nyare tid. Blant utstillingane som trekte<br />
eit stort publikum, er Leonard Rickhards<br />
kritikarroste Festspillutstilling<br />
Stort lyft for norsk terminologi<br />
Standard Noreg har fått 1,9 millionar<br />
kroner frå Kulturdepartementet til eit<br />
prosjekt som m.a. skal utvikle nynorsk<br />
terminologi på ei rekkje fagområde.<br />
Terminologien skal kome frå nasjonalt<br />
standardiseringsarbeid, og skal fi nnast<br />
både på bokmål og nynorsk i ein<br />
termbase som skal vere tilgjengeleg<br />
på Internett. Prosjektet vart sett i gang<br />
siste kvartal 2009 og skal etter planen<br />
MÅLPRIS: Rita Eriksen Foto: Mona Nordøy<br />
Målpris til Eriksen og Smith<br />
Rogaland <strong>Mållag</strong> har gjeve<br />
målprisar til songaren<br />
Rita Eriksen frå Sola og<br />
forfattaren Nils Henrik<br />
Smith frå Bryne.<br />
Rita Eriksen er fødd og oppvaksen<br />
på Tjora i Sola. Hausten 2008 feira<br />
ho 20-årsjubileum som artist og<br />
gav ut soloalbumet Hjerteslag,<br />
som selde til gull på kort tid. I hennar<br />
fyrste artistkarriere gjekk det<br />
mykje på engelsk. Ho hadde også<br />
eit nært samarbeid med bror sin<br />
Frank Eriksen i desse åra.<br />
– Rogaland <strong>Mållag</strong> vil med<br />
denne prisen framheve det som er<br />
viktig for oss, nemleg at Eriksen<br />
forlét engelsk til fordel for norsk<br />
språk og nynorsk. Det er heilt fantastisk.<br />
Som oftast går det i motsett<br />
retning, jamfør drøftingane<br />
som går om målbyte og tapande<br />
front for nynorsk språk i Rogaland.<br />
Soladialekten og rogalandsmålet<br />
vart for deg ein framifrå måte å<br />
formidle bodskap på, sa Kirsten<br />
Tegle Bryne, leiar i Rogaland <strong>Mållag</strong><br />
under utdelinga.<br />
Den andre prisvinnaren er forfattaren<br />
Nils Henrik Smith, som<br />
Leonard Rickhard<br />
i mai og utstillinga med den skotske<br />
kunstnaren David Shrigley i februar.<br />
(Pressemelding. På nynorsk!)<br />
avsluttast innan utgangen av 20<strong>10</strong>.<br />
Prosjektet representerer eit stort lyft for<br />
norsk terminologi. For nynorsk inneber<br />
det òg ei språkleg domeneerobring<br />
fordi det no vil bli gjeve ut fl eire norske<br />
standardar i den målforma, og fordi<br />
termane òg vil kunne søkjast etter på<br />
nynorsk i den nye termbasen.<br />
(Språkrådet)<br />
kjem frå Bryne og er busett i Bergen.<br />
Han har tidlegare mellom anna<br />
gått på Skrivekunstakademiet i<br />
Hordaland, og har gjeve ut to romanar.<br />
For Manhattan skyline fekk han<br />
Tarjei Vesaas debutantpris 2007.<br />
– For nynorsken som skjønnlitterært<br />
språk er det viktig å fi nnast<br />
i ulike stilar og i ulike sjangrar. Nynorsk<br />
er vakkert i poesi. Nynorsk<br />
er funksjonelt til kvardags. Nynorsk<br />
er tøft i Manhattan Skyline<br />
og Austerrike. Nils Henrik Smith<br />
får Målprisen 2009 for sin tøff e og<br />
moderne nynorsk, sa Tegle Bryne.<br />
(Pressemelding)<br />
MÅLPRIS: Nils Henrik Smith<br />
Foto: Ingeborg Skrudland<br />
Dobbelt? Får du dobbelt opp av <strong>Norsk</strong> <strong>Tidend</strong>, kan det kome av at du er medlem av både <strong>Mållag</strong>et og NMU. Send e-post til nmu@nynorsk.no om du meiner det greier seg med eitt eksemplar.
Change language