Norsk Tidend 2-10 - Noregs Mållag

More documents

Recommendations

Info

10 media Eirik Wixøe Svela Kommersiell dialekt I dei første åra etter at Kringkastingsringen blei skipa, var ein sentral del av verksemda vår å syte for at NRK ikkje skulle ha noka orsaking for ikkje å tilsetje journalistar som nytta nynorsk. I ettertid kan det kanskje verke både komisk og urimeleg at vi sjølve måtte sørgje for å skaff e nynorskbrukarar til kringkastinga, men vi må ikkje gløyme at dette var eit viktig bidrag til den norske mediehistoria. Stoda i dag er annleis. Det fi nst mange og gode journalistutdanningar over heile Noreg, og NRK Nynorsk mediesenter tilbyr ei praktisk og yrkesretta utdanning som førebur journaliststudentar på arbeid i media – med nynorsk som det fremste språklege verktøyet. Med denne infrastrukturen på plass, fi nst det ingen orsakingar å gøyme seg bak for dei som rekrutterer nye medarbeidarar til medieselskapa og til NRK. Mangfaldet som oppstod etter at NRKmonopolet fall, har i tillegg opna eit høve for målrørsla til å gjere røysta vår høyrd andre stader enn i statskanalane. Likevel er det vanskeleg å ta feil av mønsteret som avteiknar seg dersom vi samanliknar NRK og kommersielle kanalar som P4, TV 2 og TV Norge: Medan tala eller skriven nynorsk tykkjest vere eit framandord her, er rekrutteringa av journalistar frå heile landet tilsvarande dårleg i dei fl este kanalane. Det fi nst eit potensial til å få fram nynorsken og dialektane i dei kommersielle kanalane som vi ikkje har makta utnytte godt nok. Kva botnar dette i? Ein tanke er at vi kan ha fokusert for mykje på NRK: I overgangen frå NRK-monopolet til den nye mediekvardagen kan vi ha vore treige med å gå til åtak på den nye røyndommen. Men dersom nynorsk og dialekt i media skal bli ein sjølvsagd del av kvardagen, òg for kommersielle kringkastarar, må vi få aksept òg der for at kravet vårt dreier seg om meir enn reglar og konsesjonsvilkår. Men det er ikkje berre vi som må omstille oss. Dei kommersielle aktørane må få auga opp for at det ikkje berre er rett og rimeleg å sleppe til nynorsk og dialekt i produkta dei tilbyr, men at det òg kan vere ein konkurransefordel for dei. Dialekt og nynorsk er ein sjølvsagd del av kvardagen for svært mange nordmenn, og det ligg ingen annan logikk bak at desse er så å seie fråverande i dei kommersielle kanalane, enn at dei held til på det sentrale Austlandet. Det vil vere til bate både for oss og dei å samarbeide betre på dette området. Elevar skal fornye ungdomsskulen Kunnskapsminister Kristin Halvorsen ber ungdom frå heile landet om hjelp til å fornye ungdomsskulen. Neste år legg ho fram ei eiga stortingsmelding om ungdomstrinnet. Meldinga er ein del av dugnaden for å få fl eire til å gjennomføre yrkes- og vidaregåande opplæring. Mangelfulle kunnskapar frå ungdomsskulen er den enkeltfaktoren som Vêrmeldar Eli Kari Gjengedal kvitterte for målprisen med ei eiga vêrmelding for Sogn og Fjordane – heilt frå Kuala Lumpur. – Vêrmeldar Eli Kari Gjengedal i TV2 har utmerka seg spesielt ved å bruke nynorsk eller dialekt, sa Hilde Yndestad Halland då ho delte ut Målprisen. Prisvinnaren sjølv var i Kuala Lumpur då Sogn og Fjordane Mållag heldt årsmøte og delte ut målprisen. Difor hadde ho like gjerne spelt inn ei eiga vêrmelding. Der lova ho målfolket i Sogn og Fjordane mykje sol i tida framover, og ho nytta også høve til å takke hjarteleg for prisen og å sende helsingar heim til Trivselsfylket. – Eli Kari Gjengedal er ein god ambassadør og representerer fylket og kulturen vår på ein framifrå måte. Vi er stolte av henne, sa Hilde Yndestad Halland. Prisen er ein signert reproduksjon av «Susanna frå Sunnfj ord» av Oddvar Torsheim. Medlemsvekst I byrjinga av mars samla Sogn og Fjordane Mållag seg til årsmøte. Fylkesmållaget har ikkje hatt mykje aktivitet siste åra, gjekk det fram av årsmeldinga. Det har likevel blitt nokre presseutspel i løpet av året. speler størst rolle for at elevar ikkje fullfører. – Ungdomsskulen har vore litt «gløymt» dei siste åra. No vil eg invitere ungdom frå heile landet til direkte møte med meg for å gi innspel til kva tiltak dei har mest tru på, seier Halvorsen. Møta med ungdommar skal gå føre seg utover våren. Til kvart arrangement vil det IVRIG ORDSKIFTE på årsmøte i Sogn og Fjordane Mållag. Frå venstre: Hilde Yndestad Halland, Njål Ølmheim, Magne Aardal og Berit Ekerbakke. Medan Arne Kleiva frå Naustdal Mållag sikrar seg ein ny kopp fersk kaffi . Foto: Hege Lothe Sol frå Eli Kari SOL TIL FOLKET: Eli Kari Gjengedal lova sol til trivselsfylket sitt som takk for Målprisen. Foto: NMU – Heldigvis registrerer vi at det også er andre enn mållaga som tek opp spørsmål kring nynorsken i fylket – og det er bra, seier avtroppande leiar Hilde Yndestad Halland. Eit anna positivt trekk er at det er medlemsoppgang i Sogn og Fjordane. I 2009 var det 763 betalande medlemer, og det er ein framgang på 40 betalande medlemer. I bli plukka ut 10–12 elevar frå ulike regionar. Dei skal mellom anna diskutere fordelinga av fag og timar og korleis ein skal få til ei meir praktisk og verkelegheitsnær opplæring. Opplæring av elevar med særskilde behov og minoritetsspråklege kjem også til å stå på timeplanen. (NPK) 2008 var det 723 betalande medlemer, og det var då ein framgang på 34 medlemer. Om ein samanliknar med tal ti år tilbake i tid, har fylkesmållaget om lag 100 fl eire medlemer i dag. Satsing på barnehagar Det var kome utsendingar frå lokallag i Lærdal, Sogndal, Florø, Førde, Jølster, Naustdal og Gloppen. I fylket er det om lag ni–ti aktive lokallag, så slik sett var det eit greitt frammøte. Hovudsaka i året som kjem, både for lokallaga og fylkeslaget, er barnehagekampanjen Gjennom ord blir verda stor – kampanje for meir nynorsk i barnehagen. – Styret har teke ulike kontaktar kring nynorsk i barnehagane, og det er med glede vi registrerer at det i 2010 skal vere ei samla målrørsle som satsar på språket i barnehagane, slo Hilde Yndestad Halland fast. – Styret vil ha barnehagekampanjen som satsingsfelt i 2010, i tillegg til at vi vil følgje med på læremiddelsituasjonen for elevane i vidaregåande skule, sa Berit Ekerbakke då ho la fram framlegget til handlingsplan for dei tre neste åra. Det vart ei god drøfting om barnehagekampanjen, og denne saka vekte engasjement. HEGE LOTHE hege.lothe@nm.no NORSK TIDEND NR. 2 – 2010
Målarbeid i Nord-Noreg Det vanka både novelleopplesing og historiequiz på dei frammøtte på Tromsø mållag sitt årsmøte 9. februar. Kvart år samarbeider Tromsø mållag med avisa Nordlys om ei novelletevling for elevar i den vidaregåande skulen. To av dei tre vinnarane av tevlinga for 2009 var på årsmøtet, og fekk diplom og blomar frå påtroppande leiar Inger Johanne Sæterbakk. Ho las opp både grunngjevingane frå juryen og vinnarnovella, skriven av Charlotte H. Jenssen. Vinnaren av andrepremien, Sara Mathiesen, var også der, medan tredjepremievinnar Karoline S. Bjørklund ikkje var til stades. Årsmeldinga til Tromsø mållag fortel om mykje godt målarbeid i 2009. Det har vore avvikla møte om teaterspråk, me har hatt forfattarbesøk av Olaug Nilssen, og det har blitt arbeidd på ymse vis mot Universitetet i Tromsø for å få dei til å utvikla ein språkstrategi, noko det ser ut som om dei tar tak i no. Avtroppande leiar Sigrun Høgetveit Berg fekk gåve og godord, og Tromsø mållag tar laus på eit nytt arbeidsår med ny leiar og litt utskifting i styret: Inger Johanne Sæterbakk (leiar), Guri Skeie (kasserar), Borghild Gramstad (skrivar), Øystein A. Vangsnes og Bjarne Isaksen. I 2010 blir det mellom anna debattmøte mellom Kjartan Fløgstad og historikarar ved UiT, barnehagesatsing, stadnamnsvandring og vidare utvikling av nynorsk i nord-nettsatsinga vår. Og novelletevling, sjølvsagt! Til slutt på årsmøtet fekk me ein førpremiere på boka Historiequiz. 1001 spørsmål og svar om historie som Sigrun Høgetveit Berg og Harald Dag Jølle snart kjem ut med. Spennande og krevjande spørsmål, men målfolk kan mykje, viste det seg! Borghild Gramstad, skrivar Kulturlotteriet 2010 Kvart år har Noregs Mållag eit Kulturlotteri der inntekta går til å driva målarbeid. – Lotteriet er ei viktig inntektskjelde for Noregs Mållag, seier Berit Krogh, som er ansvarleg for lotteriet. – For å koma i mål er me avhengige av at mange lokallag og fylkeslag tingar lodd for vidaresal. Alle lag som sel lodd, får ni kroner for kvart lodd som er selt. I tillegg til ei ekstra inntektskjelde, så vil eit loddsal truleg sprita opp kva lagsmøte som helst. Lotteriet er tufta på friviljug sal ute i laga og direktesal frå skrivarstova. I 2009 vart det selt 14 751 lodd. Av det selde laga 3246 lodd og medlemene kjøpte 11 505 lodd direkte frå skrivarstova. I år er toppvinsten ein reisesjekk på 5000 kroner, i tillegg grafi kk og bokpremiar. – Det er alltid ei lita utfordring å setja Bok til barnehagane Osterøy Mållag har ved hjelp av tilskot frå Sparebanken Vest årvisst gjeve alle barnehagane i kommunen ei fi n barnebok. I samband med dette les medlemer i NORSK TIDEND NR. 2 – 2010 NOVELLISTAR: To av dei tre vinnarane av novelletevlinga: Sara Mathiesen (til venstre), Charlotte H. Jenssen (i midten). Nyvalt leiar i TM, Inger Johanne Sæterbakk til høgre. DET NYE STYRET: Frå venstre: Øystein A. Vangsnes, Bjarne Isaksen, Inger Johanne Sæterbakk, Guri Skeie og Borghild Gramstad. PÅ- OG AVTROPPANDE LEIAR: Til venstre Inger Johanne Sæterbakk, til høgre Sigrun Høgetveit Berg. Vinnarloddet saman vinstlista, men me meiner at dette er ei liste som inneheld litt av kvart, og som vinnarane godt kan ha heime eller lett gje vidare til slektningar og kjende, seier Krogh. Medlemene vil få tilbod om å kjøpa lodd saman med denne utgåva av Norsk Tidend. Kjartan Helleve Målblome til museet Osterøy Mållag sin målblom 2010 vart delt ut til Osterøy Museum på museet sin 90-årsdag 19. februar. Saman med målblomen vart det gjeve eit innramma dokument utforma av lagsleiar Svein Hatløy, påskrive mottakarnamn og grunngjeving. Vara til styret Astrid Tveiten overleverte målblomen og heldt tale for Museet og målet vårt. Frode Flesland mållaget frå boka ved utdeling rundt om i alle dei åtte barnehagane i kommunen. Utdelinga vart gjord i februar og mars. Frode Flesland Baltisk kulturkveld På sjølve Estlands nasjonaldag baud Fylkesmållaget Vikværingen i samarbeid med Oslo Mållag inn til kulturkveld. Det var 24. februar 1918 at Estland fyrste gongen vart sjølvstendig, og sidan hev dagen vore nasjonaldag. I 1991 vart Estland sjølvstendig att. Tidleg på hausten 2009 kom Gjennom eld og vatn, ei samling novellor av Aino Kallas. Norsk umsetjar er Liv Hatle, og forlaget er Bokvennen. Hatle opna programmet med å føra fram Barbara von Tisenhusen, ei dramatisk soga frå Estland på 1500-talet. Soga, som krinsar både um ung kjærleik og øgjeleg daude, vart synt fram med stor innliving og glød. Publikum var djupt gripne av livssoga til Barbara. Ymse koplingar Dinæst stod Arne Horge for tur. Horge er hovslagar og skribent frå Nes i Hallingdal og kjennar av estisk kunst og soga. Han viste fram målarstykke og fortalde sogor som knytte seg til deim. Estland hev vore møtestad for mange kulturar. Tartu som ligg i innlandet, var i si tid hansaby. Landhevjing hev ført til at elvi Emajõgi hev snutt frå vest til aust, so no gjeng det ikkje lenger havbåtar inn dit. Innvandring hev det vore mykje av til Estland: Tyske godseigarar, svenske småkårsfolk, russiske industriarbeidarar. Estisk kultur hev likevel ein tydeleg serhått. Tartu hev m.a. eit museum der folk kann sjå gilde bunader. Kunstnaren Konrad Mägi var i Noreg i millomkrigsåri. Han måla eit bilæte som syner eit litt surt norskt landskap med myrar og furor. Det er ymse koplingar millom Noreg og Estland gjenom soga. M.a. vart Hannibal Sehested fødd på Øsel, no Saarema, seinare i livet vart han norsk statthaldar. Til slutt gav redaktør Sturla Berg-Olsen frå Norsk Ordbok 2014 ei innføring i mål i Stavanger 6.-7. mai, 2010 Demokratiet: Blåmåndag eller grøn framtid? Påmelding: Konferanseavgift (utan overnatting), lunsj begge dagar kr 2.500,- Overnatting (6. – 7 mai) med festmiddag torsdag 6. mai kr 1300,- Treng du overnatting frå onsdag til torsdag, gje melding om dette. Påmelding innan 26. mars 2010 til e-post seminar@garborg.no eller telefaks 52 79 04 81. TIL Å MEINA Ved avmelding mindre enn ei veke før konferansen blir det fakturert full pris. SAUDA KOMMUNE PÅ BALTISK KULTURKVELD: Arne Horge (t.v.) og Liv Hatle. Foto: Åsmund Ormset Baltikum. Namnet Baltikum kjem frå Mare Balticum på latin. Umkvervet er skilt i målvegen, millom estisk og det litle målet livisk på ein eine sida, som er austersjøfi nske mål, og latvisk, litauisk og det utdøydde målet prøyssisk, som er baltiske mål. Lånord syna at baltiske folki hev havt samkvæme i lange tider. Baltarane vart rekna for dei siste heidningane i Europa. Krossferder og kolonisering førde tyske ord inn i måli i Baltikum. Bukser, som er lånord frå lågtysk, fi nn me att i bikses i latvisk og püksid i estisk. Det eldste skriftdømet på baltisk er Basel-epigrammet frå 1360-åri. I Aust-Latvia fi nst det eit eige mål som den katolske kyrkja hev halde uppe der, latgalisk. Endå det var langrennsstafett i OL-løypone i Vancouver denne kvelden, var det tolleg godt frammøte på Litteraturhuset i Oslo. Astrid Sverresdotter Dypvik frå Dag og Tid styrde møtet på ein blid og stød måte. Med i tilskipingsnemndi var Unn C. Fyllingsnes, Jon Låte og Håvard Tangen. HÅVARD TANGEN h.tangen@c2i.net Aslak Sira Myhre: Tek me demokratiet for gitt? Hadia Tajik: Kvifor blei eg engasjert? Kjetil Dahle: Nye formidlingsmåtar i media. Liv Signe Navarsete: Demokratiet treng unge røyster – men får dei lov? Frank H. Aarebrot: Kvifor vel dei unge bort folkevald arbeid? Desse medverkar også: Putte Svensson, Jostein Fretland, Terje Breivik, Geir Almåsvold Mo, Rune Øygard, Olaug Vervik Bollestad, Tale Hungnes, Olaug Nilssen, Rune Hetland, Øyvind Solstad, Geir Pollestad, Iselin Nybø, Vibeke Mohn Herberg, Espen Thompson, Gunhild Berge Stang Hjelmeland kommune Fullstendig program på garborg.no 11
Page 1 and 2: Foto: Kjartan Helleve Island vart k
Page 3 and 4: Med prosjektleiar på plass er den
Page 5 and 6: men dei eksperimenterer og blandar
Page 7 and 8: æring er kvardagen 2: Elin Kåven
Page 9: Transistor - trønderrock på diale
Page 13 and 14: gjorde på den vidaregåande skulen
Page 15 and 16: Synnøve Skjong NORSK TIDEND NR. 2
Page 17 and 18: FRUSTRASJON: Islendingar markerer m
Page 19 and 20: Dei andre målgåvene — stk. kaff
Page 21 and 22: Dei andre målgåvene — stk. kaff
Page 23 and 24: sagt sidan sist Kva skjer? 26 perso

Norsk Tidend 2-10 - Noregs Mållag

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

Delete template?

Save as template?