Norsk Tidend 2-10 - Noregs Mållag

More documents

Recommendations

Info

20 i bokevja ved Hilde Myklebust, skrivande småbrukar Det greip meg så sinnsjukt «Det som er så fi nt med diktsamlingar», seier folk, «det er at ein ikkje treng lese alt i eitt. Ein kan lese eitt dikt, legge frå seg boka, plukke ho opp på eit seinare tidspunkt og lese eitt dikt til.» Har eg høyrt folk seie. Det har sikkert hendt at eg har sagt det sjølv også. Men kva i alle dagar skal det tyde? Tyder det at ein ikkje kan verte hekta på ei diktsamling? At ein ikkje kan få eit slikt kriblande renn av lyst og nyfi kne, at ein berre må lese meir? At ingen diktsamlingar er «pageturners»? For det er jo berre tull! Den siste diktsamlinga til Knut Ødegård, Det blomstra så sinnsjukt, gjorde meg fullstendig hekta. Eg kunne ikkje vorte meir hekta om eg las ein engelsk krim i påskefj ellet (truleg mindre)! Med sine nærare hundre sider og tidvis kompakte tekstblokkar, er dette ei diktsamling det tek ei stund å lese, men frå perm til perm gjekk det. Denne sugande, lokkande kjensla ho gav, var ikkje til å ta feil av: eg kunne ikkje legge ho frå meg. Eg måtte vidare. Meir. Meir. Kva no? Kva kjem etterpå? Desse linjene, kvar ber dei hen? Kvar skal vi, Knut, kvar tek du meg med? For denne samlinga er så interessant. Så frykteleg interessant og så gripande på same tid. Denne diktsamlinga er ein fl aum av ord, ei elv av inntrykk, ho brusar av ei overfl od av episk poesi som dreg meg som lesar med, heile vegen fram: Eg kom til å tenkje på då eg var i Laos. Vi tok bussen langt oppover i dalen, sette oss på elva i store dekkslangar og fl aut i timevis nedover mot Vang Vieng. Ein jamn straum, over alt langs breidda stod bambus, han såg så mjuk ut, til å søkke inn i. Og små hus på pålar, brått ein liten serveringsstad oppe i skråninga, menneske som strekte bambustroder ut mot oss, så vi kunne gripe fatt, gå i land, ta ei øl, fl yte vidare. Og vere heilt tilstades. Heilt open, vaken, påverkeleg for alt. Alt! Så tek han også attende ordet sinnsjukt. Eit ord som det har gått betydeleg infl asjon i siste åra, brukt i hytt og pine. Men her, i denne samlinga, vert ordet ein tilstand. Ei sanning. Eit ord med tyngd og kraft. Det blomstra så sinnsjukt. Ja. Det er ein tilstand, det. Når siste dikt ebbar ut, tenkjer eg at eg har vore med på ein slags eksplosjon. Av fargar og blomar og menneskesinnstilstandar. I dei forskjellige delane av boka blomstrar det frå så ulike stader i livet, i verda. Det er noko plastisk med denne samlinga, Ødegård rører seg så lett i tid og rom, og det kjennest så lett å henge med på reisa. Frå det biografi ske, til det som gjer at ein diktar vert kalla nettopp diktar: det oppdikta. Frå ein moped i Romsdalen, til Karasjok, til ein tidleg morgon i Oslo i 1942, til ei psykiatrisk avdeling ein eller annan stad i landet. Og det siste er så framifrå godt skildra: Eit unikt innblikk i korleis det er å vere psykotisk, vere fylt av angst, schizofreni og psykisk sjukdom kan ein lese mykje om i lærebøker, men tru meg: det er poesien som er tilstades, og ingen annan stad kan ein kome nærare: – Pappa, kviskrar ho i tlf. i dag, – eg høyrer Alle stemmene i verda, oppfattar all lyd. Det er nokon som høyrer i meg, pappa, det er ein pust Ein vind i meg som vil at eg skal fl y. TRE KVINNER: Aslaug Vaa, Aslaug Låstad Lygre og Halldis Moren Vesaas er dei tre kvinnelege lyrikarane som har fått plass i boka Nynorsk lyrikk, 25 diktarar – 220 dikt. Solid antologi over nynorsk lyrikk Ivar Aasen (1813–1896) verkeleggjorde ein draum han bar på: å skape eit norsk skriftspråk. Og utan hans epokegjerande innsats er det lite truleg at me i dag hadde hatt vår rike nynorske lyrikkskatt. Så me har mykje å takke Aasen for, og i ein ny antologi dreg Henrik Skorven dei lyriske arvtakarane hans fram i ljoset, i eit utval som strekkjer seg nettopp frå Ivar Aasen til Halvor J. Sandsdalen – berre for å ta det kronologisk. I mangt og mykje skriv boka seg inn i tradisjonen etter klassikaren «Nynorsk lyrikk – frå Ivar Aasen til Tor Jonsson, som fyrst kom ut i 1962, redigert av Johs. A. Dale, Bjarte Birkeland, Erling Nielsen og Halldis Moren Vesaas. Skorven held seg til den fastlagde kanon, og det er ikkje teke med lyrikarar som debuterte etter 1950. Med ei slik avgrensing vert då også den lyriske modernismen stemoderleg handsama, sjølv om diktarar som Kristofer Uppdal, Tarjej Vesaas og Olav H. Hauge naturleg nok er komne med. Så ein bør nok leite andre stader om ein ønskjer seg meir oppdaterte utsyn over den seinaste nynorske lyrikken. Utgangspunktet til Skorven har derimot vore eit ønske om «å få oversyn over utviklinga av landsmål/nynorsk frå Aasen si tid og fram til seinare diktarar», som det heiter i føreordet. Og eit slikt Samfunnshorisont, kva er det? Vidsyn på samfunnet? Eit samfunn på denne sida av horisonten? Eller eitt på den andre sida? Vi kan visseleg sjå eitt samfunn på denne sida og eitt på den andre. Samfunnet på denne sida av horisonten kjenner vi, der lever vi i dag, det på den andre sida kjenner vi ikkje, men der må våre etterkomarar leva anten dei vil eller ei! I målsak som i andre viktige kultursaker lyt vi rekna med to samfunn, eitt på kvar side av horisonten, det eine kan vi måla med vår farge, det andre rår vi ikkje med. Korleis bør vi måla? Vakkert sjølvsagt! Vakkert for kven? For oss! Vår farge jamt utover heile samfunnet? Eller fl ekking der fargen fester seg best? Fargen må vera ekte og slitesterk, må ikkje tvettast av ved neste regnskur. Ein slik farge har vi, men kven likar denne fargen? Dei som kjenner han! Med andre ord, vår føreloge er å gjera fargen ålkjend! Korleis? Halda fram eitt og eitt ord, det kan folk svelgja! Henrik Skorven (red.) Nynorsk Lyrikk, 25 diktarar – 220 dikt Selja Forlag, 2009 lyrikk «oversyn» sit lesaren verkeleg att med etter å ha lese seg gjennom dei poetiske landskapa til kvar av lyrikarane i denne boka. Forvitneleg er òg valet som er gjort med å prente dikta i deira opphavlege skriftform. Difor er det òg eit lerret med norsk språksoge som her vert rulla ut. Det er ei vidfemnande bok, på 340 sider og med rom for 25 diktarar og 220 dikt. Skorven har gått grundig til verks; kvar diktar har fått følgje av ein biografi sk introduksjon, noko som er til stor nytte for tileigninga av deira respektive diktarverd. Ein særs fi n bokbunad har det òg vorte, og skrifttypane er prenta med grøn farge, noko som verkar som eit originalt påfunn. Elles er utvalet tradisjonelt nok. Dei kjende og kjære dikta kjem på rad og rekkje, mellom Held vi fram heile morsmålet dånar dei, masar vi om den eine eller andre rettskriving freser dei, men om dei berre møter eitt ukjent ord skjemmest dei litt av si eiga fåkunne og tek i mot, rett nok løyner dei skamma godt. Denne skamkjensle, som få har lagt merke til, er ein god lærar, ingen vil vera fåkunnig, dei lærer seg motvillig det nye ordet og diltar stilt og skamfullt av stad med rova mellom bakbeina. Slik er vi! «Går til sin gjerning de norske menn, viljeløst vaklende, vet ei hvorhen.» Som einsleg liten målmann kjenner ein seg stundom opprådd andsynes storsamfunnet, men vi har eit våpen som dei fl este andre vantar, eller for å seia det meir fredeleg, vi har ei gogn som dei fl este andre vantar, og denne gogn er kunnskap. Svært få av vår åndselite kjenner or- anna sjølvsagt klassikarane «Gamle Grendi», «Ved Rundarne», «Mot soleglad», «No reiser kvelden seg» og «Til eit Astrup-bilete». Noko meir overraskande er det at eit kjend og kanonisert dikt som Kristofer Uppdals «Isberget» ikkje er kome med. Men elles verkar utvalet solid, og vekkjer trongen til å leite fram originalsamlingane, og freiste å lese forfattarskapane i full breidd. Denne meldaren vart særleg nyfi - ken på Henrik Rytter (1877-1950); han er ein lyrikar som eg har lyst til å studere nærare. Berre lytt til desse vedunderlege versa frå diktet «Skoggang»: Eg vima kring i store stille skogar, og anda kvåegjem og briskedåm; ein solvarm vind i bar og bladheng sjoga, og myrsig mulla, late åer svåm; det fl imra kingelvev mot kinn og hender, og sola vov i skuggen gylte render. Lyrikkantologiens styrke er mellom anna at han held tradisjonen i age, samstundes som han òg ideelt sett skal gje rom for dei mindre kjende lyriske perlene. Ein kan ikkje seie anna enn at «Nynorsk lyrikk» oppfyller desse krava i høg grad. Det er ei vakker bok, som ein kan leve i lag med, og verte glad i. Kjetil Berthelsen Målsak under brei samfunnshorisont innlegg det gogn, for dei mest vakne kan eg vitra at ein kan gjera både gagn og ugagn med ei gogn. Våre domstolar «gjør vitterlig». Dei vitrar at nå skal du til pers anten du vil eller ei! Eg vonar at du, kjære lesar, aldri får ei slik vitring, men ordet kan du godt læra deg! Det kjem ei og anna vitring frå Brussel og dei må vi akta på anten vi vil eller ei! Det kan vera litt ukringt med alle desse ukjende ord, men vi får det heller ikkje kringt den dagen vi berre kjenner dei mest vanlege ord! Skal vi overleva som kulturnasjon må vi læra ord, først og fremst våre eigne! Det er for lite med engelsk! Som sagt, andsynes storsamfunnet er vi små, ein gong var vi så små og arme at vi måtte liggja andføttes, for sengene var også små. Nå har vi brent sengehalmen og lagt oss i eit mjukare bol, så mjukt at vi forsøv oss! Vonom vaknar vi tidsnok til å berga våre beste ord. Torgils Vågslid NORSK TIDEND NR. 2 – 2010
Dei andre målgåvene — stk. kaffi krus (2008) kr 100 Svart dekor og gulltekst. Kruset er nytrykk av jubileumsserviset. Det går mangt eit menneske og ser seg fritt i kring for Ivar Aasens skuld Tarjei Vesaas 1950 — stk. kaffi krus (2008) kr 100 Svart dekor og brun tekst Skogen stend, men han skifter sine tre Olav H. Hauge, 1965 — stk. tekrus med skål (2008) kr 150 Svart dekor og brun tekst. Nynorsken kviskrar: Dette går ikkje an. Kristin Auestad Danielsen,2007 Medlemskap i gåve: Kjenner du nokon som burde ha vore med i Mållaget? Gje dei medlemskap i gåve! Dette kostar 200 kroner. JA TAKK, eg tingar: — stk. MEDLEMSBEVIS som eg kan gje vekk i gåve. Kr 200 — stk. PC-HYLSTER med slagordet Mange røyster – felles mål. Storleik: 15". Kr 150 — stk. Takk, Ivar Aasen-JAKKEMERKE. Kr 10 (kr 50 for 20 stk) — stk. Slepp nynorsken til-JAKKE- MERKE. Kr 10 (kr 50 for 20 stk) — stk. REFLEKSBAND til å slå rundt armen eller foten for å vere tryggare i trafi kken. Med logo og slagord: Mange røyster – felles mål. Kr 20 Kryss av, klipp ut eller kopier og send tinginga til: Noregs Mållag, Postboks 474 Sentrum, 0150 Oslo — stk. Ivar Aasen-almanakk-OMSLAG i skinn som varer i mange år. A- plan-/Filofax-system. Burgunder farge. Passar for innmat storleik 96 x 167 mm. Du byter ut innmaten for kvart år. I dette lausbladsystemet er det også mykje anna tilleggsutstyr å få kjøpt, m.a. lausark for eigne notat. Kr 300 — stk. KRUS I BØRSTA STÅL, med skrulokk, 0,4 liter. Svart logo. Kr 84 — stk. MATBOKS i plast. 16x11 cm. Kr 50 Du kan også tinge ved å sende e-post til nm@nm.no, ringje 23 00 29 30, fakse til 23 00 29 31 eller ved å gå inn på www.nm.no Porto kjem i tillegg. — stk. frukostasjett (2008) kr 100 Svart dekor og brun tekst. Nokon må elske ordet og reinske bort ugras der det gror. Nokon må bruke ordet. Berre ved bruk blir det vakkert. Marie Takvam, 1987 — stk. tekrus med skål (2007) kr 120 Oransje dekor og svart tekst. OSS, RETNING Eg veit ikkje kvar vi skal. Men eg gler meg medan vi kjem dit. Ann Kavli, 1996 NEDSETT PRIS! Serviset frå 2007 er snart selt ut. Du har enno høve til å sikre deg asjett og tekrus med skål. Serviset er produsert av Porsgrund Porselen. Namn: Postnr. — stk. FRIMERKEMAPPER frå Posten med førstedagsbrev med frimerket som Posten laga i høve hundreårsjubileet. 50 — stk. PARAPLY med trehandtak. Svart med kvit logo og slagord: Mange røyster – felles mål. Diameter om lag 1 meter. Kr 100 — stk. PARAPLY (kan slåast saman). Kr 100 — stk. VILJEN TIL SPRÅK av Ottar Grepstad. Kr 200 til å servere til å markere — stk. frukostasjett (2007) kr 80 Den som fi nn ei plomme kan svelgje ho rett ned. Men den som fi nn ein gullklump kan aldri meir få fred. Rasmus Lie, 1972 — stk. frukostsett (2007) asjett, tekrus og skål. Kr 175 per sett — stk. NØKKELRING, kvar av ringane kan takast av. Fin om du treng å dele nøkkelknippet. Kr 75 NORSK TIDEND NR. 2 – 2010 21 Adresse: Poststad: Hugs at vi går fort tom for somme artiklar! Det er såleis ikkje sikkert at du får alt du tingar.
Page 1 and 2: Foto: Kjartan Helleve Island vart k
Page 3 and 4: Med prosjektleiar på plass er den
Page 5 and 6: men dei eksperimenterer og blandar
Page 7 and 8: æring er kvardagen 2: Elin Kåven
Page 9 and 10: Transistor - trønderrock på diale
Page 11 and 12: Målarbeid i Nord-Noreg Det vanka b
Page 13 and 14: gjorde på den vidaregåande skulen
Page 15 and 16: Synnøve Skjong NORSK TIDEND NR. 2
Page 17: FRUSTRASJON: Islendingar markerer m
Page 21 and 22: Dei andre målgåvene — stk. kaff
Page 23 and 24: sagt sidan sist Kva skjer? 26 perso

Norsk Tidend 2-10 - Noregs Mållag

Create successful ePaper yourself

Delete template?

Save as template?