Ein av få - Noregs Mållag

Nøgd: Knut Falk er leiar i Strand mållag og svært nøgd med at så mange
vel nynorsk som hovedmål i haust.
Framgang på Jørpeland
(STrANDBuEN) Medan det
på Jørpeland lenge var bokmål
som sto klårt sterkast, er dei
to skriftspråka no om lag like
store. I haust skal seks av ti førsteklassingar
på Jørpeland ha
nynorsk.
Mange av jørpelendingane
som i dag er foreldre til skuleborn,
vil hugse at det var klårt
fleire bokmålselevar enn nynorskelevar
for ein del år sidan.
Ser vi på dei ulike skulane på
Jørpeland i dag, ser vi at omtrent
halvparten vel nynorsk. Både på
Jørpeland ungdomsskule og på
Fjelltun skule (5.–7. klasse) har
om lag 48 prosent av elevane
nynorsk som hovudmål. På
resahaugen har 51 prosent av
fjerdeklassene nynorsk, medan
tallene i tredje-, andre- og førsteklasse
er 34 prosent, 50 prosent
og 43 prosent. Til hausten
skal likevel heile 62 prosent av
elevane starte i nynorskklasse.
Knut Falk er leiar i Strand
mållag og svært glad for dei nye
tala.
– Så flott. Vi har lenge sett ei
positiv utvikling for nynorsk på
Jørpeland. Dette berre stadfestar
denne utviklinga, seier han.
Mållagsleiaren har ikkje noko
fasitsvar på kvifor utviklinga
4
har vore som ho har, men meiner
hovudårsaka heng saman
med dialekten i Strand.
– Vi har ein dialekt som ligg
nær både Strand- og ryfylkedialekten
og fleire foreldre er
medvitne om at sidan borna
skal lære to skriftspråk uansett,
er det betre å gå i nynorskklasse.
Bokmål får vi nok av gjennom
aviser og andre medium, meiner
Falk.
Han ser heller ikkje bort frå
at nokre vel nynorsk fordi dei
har høyrt om betre læringsmiljø
i nynorskklassar.
– Eg trur òg at aksjonen vi
hadde i barnehagane i fjor har
medverka positivt. Då brukte vi
25 000 kroner og delte ut bøkar
til barnehagebarna, seier han.
På Tau har nynorsk tradisjonelt
stått sterkare enn bokmål,
og sånn er det òg i dag. Dei som
no går på 4. trinnet skil seg ut
med berre 31 prosent nynorskelevar.
Gjennomsnittet på skulen
er om lag 56 prosent, men
òg på Tau er det eit høgt tal
med nynorskelevar neste år; to
tredelar har valt nynorsk som
hovudmål.
JOHN SANDVIK
john@strandbuen.no
Hjarteavdelinga,
ikkje hjerteavdelinga
Haukeland universitetssjukehus
i Bergen har fleire gonger
fått kritikk for ikkje å bruka nok
nynorsk. No ber Språkrådet
sjukehuset endra namnet på ei
av avdelingane og slutta å bruka
sideformer som liknar på bokmål.
Bergens Tidende fortel at
Helse Bergen i sommar fekk
brev frå Språkrådet om å endra
namnet på hjerteavdelinga til
hjarteavdelinga. I brevet skal
sjukehuset også ha fått kritikk
for å velja nynorsk ord som liknar
mest mogleg på bokmål.
– Statsorgan skal ikkje bruka
sideformer. Eg veit det kan vera
freistande for ein etat å velja ei
form som er mest mogleg lik
mellom målformene, men sideformene
er tilgjengelege for
til dømes skuleelevar, ikkje for
statsorgan, seier språkdirektør
Arnfinn Muruvik Vonen til
bt.no.
Han håpar sjukehuset vil
endra språkbruken sin. Sjukehuset
seier dei har brukt sideformer
for å gjera språket meir
lettfatteleg.
– No må vi altså slutta å
bruka sideformer, men vi vil
halda fram med å bruka hovudformer
som er lette å forstå,
seier kommunikasjonsdirektør
Mona Høgli i Helse Bergen.
Ho seier sjukehuset også vil
følgja pålegget om å endra namnet
til hjarteavdelinga både på
brevhovudet og på nettet – og
etter kvart også på skilt.
Bakgrunnen for kravet er at
Hordaland er eit nynorskfylke
og at fleirtalet av kommunane
i Hordaland har nynorsk som
administrasjonsspråk. Språkdirektøren
tek det for gitt at alle
bokmålsbrukarane i området
til Helse Bergen også forstår nynorsk.
(NPK)
målsaker
– Mange har har allereie
byrja å arbeida
fram mot Språkåret,
fortel Jens Kihl, prosjektleiar
for Språkåret
2013.
Nynorsk kultursentrum har fått i
oppdrag frå Kulturdepartementet
å utvikla planar for eit nasjonalt
språkår i 2013. Då er det 200 år
sidan Ivar Aasen blei fødd og 100
år sidan Det Norske Teatret blei
opna.
– I byrjinga var det vanskeleg,
fortel Kihl som i vår vart tilsett
som prosjektleiar.
– 2013 er eit jubileum både
Ivar Aasen og for Det Norske
Teatret. I tillegg skal det jo vera eit
nasjonalt språkår. Berre det å ta
inn over seg det Aasen gjorde og
kva merke han har sett etter seg
er jo til å mista motet av. Det er
tusen ulike innfallsvinklar, og det
er ikkje godt å vita kvar ein skal
byrja. Men etter kvart som eg no
har snakka litt med folk, og hatt
nokre møter så går det lettare. Eg
byrjar å få ei kjensle av at ballane
rullar den same vegen.
mange vil vera med
– Dei prosjekta som du har
byrja å arbeida med?
– Dei òg, men det som slår
meg er kor mange andre som allereie
har byrja å arbeida fram
mot 2013. Det er ikkje slik at me
må dytta folk i gang for at det i
det heile skal verta ei markering.
Det trur eg er ein skilnad frå dei
andre jubilea som har vore. Det er
mange som har lyst til å vera med
på dette.
Klart språk på nye vognkort
Breva frå Statens vegvesen skal bli lettare
å forstå. Først ut er vognkortet, som
går til ein million bileigarar kvart år.
– Verken vi eller brukarane våre skal
kaste bort tid på eit uforståeleg språk.
Som ein av dei største brevskrivarane i
landet både pliktar og ønskjer vi å gjere
oss forstått, seier kommunikasjonsdi-
– Kva vert din jobb då?
– Fyrst og fremst formidla kva
som er det overordna måla med
Språkåret. Me har nokre målsetjingar
for året, og me ynskjer at
alle i det minste skal vita om kva
desse måla er. For det andre så er
det min jobb å utvikla opplegg
som kan vera til hjelp for dei som
har lyst til å gjera noko. Snakke
litt om kvar ein kan søkja pengar,
kven ein kan samarbeida med og
andre praktiske ting. Passa på at
ein veit om kvarandre. Det inkluderer
også å invitera dei som ikkje
har tenkt på at dette er noko for
dei.
– Kva er desse overordna måla?
– Det aller viktigaste er at folk
rektør Sissel Faller i Statens vegvesen.
Den nye versjonen tek vare på det
juridiske samtidig som språket er enkelt
og forståeleg. Byråkratispråket og
faguttrykka er tekne vekk, og inn er det
kome ord som vert brukt i daglegtalen.
Vognkortet er ein av dei største utsendingane
til Statens vegvesen. (NPK)
Språkåret 2013
Noregs Mållag
og språkåret
Styret i Noregs Mållag har
vedteke fylgjande mål for 2013:
◆ Gjere det umogleg å kutte
sidemålet etter valet 2013
◆ Få fleire aktive lokallag og verve
fleire medlemer, særleg yngre
(under 40)
◆ Syna fram nynorsken og Noregs
Mållag som framtidsretta,
folkeleg og frisk – lokalt og
nasjonalt.
◆ Organisere ein Mållagsbuss,
som skal køyre rundt i Noreg
og setje fokus på målsaka. Få
til tilskipingar og møte lokalt,
helst i samarbeid med lokale
mållag.
◆ Landsmøtet skal vere i Ørsta.
Tema: Stortingsvalet 2013 – eit
vegskilje for nynorsken.
Samtale: Ingunn Haugen, Ragne Mari Røed Kandal og Julie Kristin Lothe i
samtale om utfordringane i barnehagekvardagen. Foto: Hege Lothe
mange får i dag ikkje med seg denne informasjonen
fordi språket i vognkortet og
følgjebrevet er for vanskeleg. (NPK)
vert stolte over det språkmangfaldet
me har her i Noreg. Målet
er at det nasjonale språkåret skal
styrkja den språklege sjølvkjensla
blant nynorskbrukarane og få folk
til å verdsetja den språkdelte norske
kulturen. Språktradisjonen
vår er eit felleseige, og no vert han
utvida med stadige fleire morsmål.
Alt dette gjer at Språkåret
ikkje berre vert ei markering for
ein død mannleg forfattar, men ei
skikkeleg feiring av språk.
– Er dette ei feiring av nynorsk
eller av alle språk?
– Språkåret 2013 skal femna
om både nynorsk og bokmål,
teiknspråk, urfolksspråk, minoritetsspråk
og innvandrarspråk.
Samstundes er det jo jubilea til
Aasen og Teatret som er utgangspunktet.
Det er viktig at dette ikkje
berre endar opp som generelle
ord. Det er ein manglande respekt
for vårt eige språkmangfald
og særleg for nynorsk. Så dette er
eit viktig språkpolitisk prosjekt.
– Når det er sagt, har målrørsla
ein lang tradisjon for å inkludera
andre, til dømes dei som arbeider
for det samiske språket. Det Norske
Teatret er mellom dei beste på
å inkludera innvandrarungdom
inn i teatret. Så eg trur ikkje dette
er noka motsetning. Målrørsla
veit kva det vil seia å stå på utsida,
og ville aldri funne på å halda
nokon utafor. Alle som ynskjer å
vera med på feiringa, må kjenna
seg raust velkomne.
språk er levande
– Har det kome nokre konkrete
planar på bordet?
– Som sagt, så er det mange
som er komne langt på veg med
Inspirerande
I mars gjekk Gloppen Mållag
og Gloppen kommune saman
om å lage ein open kurskveld
som spesielt tok føre seg nynorsk
språkstimulering i barnehagen.
Ideen for kurset var at dei
barnehagetilsette skulle få både
praktiske idear og inspirasjon til
å bruke meir nynorsk i barnehagekvardagen.
Oppmøtet var frivillig, og på
ettermiddags- og kveldstid. Difor
var det gledeleg at så mange som
50 personar kom på kurset, og
det var også deltakarar frå nabokommunane
Jølster, Eid og Stryn.
Dei gav gode tilbakemeldingar
etter kurset.
– Kurset er ein del av barne-
Norsk TideNd Nr. 4 – 2011