Ringreven 2010-5 - Landbruk Nordvest - Norsk Landbruksrådgiving

Landbruk Nordvest Ringreven 1/2010
Tekst Jon Geirmund Lied
Med kulturbeite, eller innmarksbeite
tenkjer eg her på opne eller halvopne
graskledde areal som ikkje er dyrka
eller der terrenget er justert på annan
måte. Areala kan ikkje skjøtslast med
traktordrivne reiskap.
I Møre og Romsdal er det registrert om
lag 90000 dekar slikt areal. Dette utgjer
om lag 15 % av det totale
jordbruksarealet i fylket. Ofte finn ein
innmarksbeiteareala som ei sone
mellom dyrkajorda og utmarka. Desse
halvopne kulturlandskapa er ofte godt
synlege då dei kan ligge i lisida opp frå
dalbotnen. Dei seinare åra er det løyvd
mykje SMIL-midlar til rehabilitering av
attgrodde kulturbeite.
Kulturbeita blir ofte vurdert som
tungdrivne, sidan terrenget oftast er
ujamt, det er vanskeleg å gjennomføre
kalking, gjødsling og plantevern like
effektivt som på fulldyrka eller
overflatedyrka jord. Dessutan vil ein
også finne ein del andre utfordringar på
slike areal enn på areal der ein kan
utføre slått og jordkultur. Sidan
kulturbeita for det meste berre blir
hausta ved beiting, vil ein kunne få
oppslag av ein del planteartar som dyra
ikkje likar.
I denne artikkelen vil eg drøfte nokre
aktuelle skjøtselstiltak for å
oppretthalde kulturbeite - areala som
attraktive beiteområde for drøvtyggarar.
Terrengtilpassing
Dersom terrenget er så ujamt at det er
vanskeleg å køyre på arealet med traktor
bør det vurderast å opparbeide
køyrevegar på arealet. I hallande terreng
bør desse leggast mot/undan fallet. Det
kan vere høveleg å legge dei med om
lag 10 m avstand. Det er nok å slette
terrenget slik at ein kjem fram med
traktoren på ein trygg måte. Der
terrenget ikkje er alt for utfordrande kan
ein høveleg stor beltegravar (20 tonn)
greitt slette til 100 lengdemeter pr time.
Kalking
Kan ein køyre på arealet kan kalkinga
skje gjennom heile sesongen etter
avbeiting. Dersom terrenget er ulendt
kan det vere ein idé å køyre ut kalken på
snøbreen på kalde vårmorgonar rett før
snøen reiser. Køyr gjerne opp spor i
snøen om ettermiddagen og sprei kalken
neste morgon før snøen mjuknar. Bruk
tørr kalk og gjødselspreiar som har
utstyr for kalkspreiing. Påfør inntil 300
kg kalkingsmiddel pr dekar og år. NB!
Sjekk pH i jorda og diskuter med
landbruksrådgjevinga kor mykje kalk
som trengs på det aktuelle arealet.
Plantevern
I kulturbeita finn ein ofte i utgangs-
punktet ein allsidig flora med diverse
urter, ulike grasartar, kvitkløver samt
starr osv. Over år vil plantesaman-
setnaden endre seg; etter kva dyr som
beitar der, etter gjødslingsstyrke og
anna kultiveringsgrad m.v. Særskilt der
det berre blir nytta storfe til beitedyr vil
ein ofte kunne få oppslag av uønska
vegetasjon, så som klunger, tistel,
stornesle, bregner og sølvbunke.
Dersom slik uønska vegetasjon får breie
seg utover har arealet ganske snart liten
verdi som beiteareal.
Nedanfor er beskrive aktuelle tiltak på
ugras som er problematiske i beite.
Gjødsling
Ein generell regel er å gjødsle lite og
ofte. Bruk ikkje meir enn 5 – 6 kg N pr
daa pr gong.
20
Beiting
På kulturbeite er det viktig å kome i
gang tidleg om våren. Skal beitet nyttast
utover heile sommaren bør beitestart
skje så tidleg at det er behov for
tilleggsforing dei første dagane. Som
vårbeite til sau kan det vere høveleg at
grashøgda er 8 -10 cm når dyra slepp
inn på.
Ein god del av arbeidet med skjøtsel
av kulturbeita kan gjennomførast
utover hausten. Mekaniske tiltak for
å lette tilgjenge bør skje utanfor
vekstsesong. Likeeins rydding av
kratt. Sett av litt tid til slikt arbeid no
utover hausten.
Lukke til!