Byggeskikk og tunskipnad
Byggeskikk og tunskipnad
Byggeskikk og tunskipnad
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
<strong>Byggeskikk</strong> <strong>og</strong> <strong>tunskipnad</strong><br />
<strong>Byggeskikk</strong><br />
Hordaland hadde tidlegare sin<br />
særeigne byggeskikk på bygdene<br />
med store kontrastar frå yst på<br />
kysten <strong>og</strong> opp mot Hardangervidda.<br />
<strong>Byggeskikk</strong>en var skapt ut frå<br />
trongen for bygg til dei ulike<br />
driftsformene i landbruket. Husa<br />
var tilpassa <strong>og</strong> bygde i samspel<br />
med naturen <strong>og</strong> er særmerkte<br />
med sine langstrakte <strong>og</strong> knappe<br />
bygningskroppar <strong>og</strong> korte takutstikk.<br />
I sk<strong>og</strong>fattige strok vart stein <strong>og</strong> torv<br />
mest brukt som byggemateriale,<br />
medan det i midtre <strong>og</strong> indre strok vart<br />
brukt mest trevirke.<br />
Grindbygning som viser ei<br />
rekonstruert oppgangsag.<br />
Foto Reidulv Gald<br />
Innleiing<br />
Vi skal i dette heftet gje ei<br />
kort utgreiing om særdrag ved<br />
byggeskikken, <strong>tunskipnad</strong>en <strong>og</strong><br />
dei gamle husa i Hordaland. Heftet<br />
vert på langt nær utfyllande, men<br />
kan gje ein smakebit på den rike<br />
kulturskatten bøndene rår over.<br />
Husa som det her er vist døme<br />
på er stort sett henta frå søknader<br />
om tilskot til ”Spesielle tiltak i<br />
kulturlandskapet (STILK)”. Husa er<br />
synte enten med bilete etter at dei er<br />
restaurerte eller med skisser.<br />
Grindkonstruksjonen er særmerkt<br />
for Vestlandet <strong>og</strong> ein trur at den har<br />
vore brukt nærast uendra i 4000 år.<br />
Konstruksjonen er hovudsakleg brukt<br />
i løer, utløer <strong>og</strong> naust.<br />
Uskrevne lover <strong>og</strong> normer gjorde<br />
at byggeskikken <strong>og</strong> tunutforminga<br />
endra seg lite over lange tidsrom. På<br />
1800- talet kom utskiftingslovene<br />
som førde til at dei opphavlege<br />
fellestuna vart oppløyste <strong>og</strong> nye tun<br />
etablerte. Impulsar frå omverda <strong>og</strong><br />
økonomisk oppgang gjorde at det<br />
kom inn nye stilartar, mellom anna<br />
sveitserstilen. I dei nye tuna vart det<br />
difor bygd store <strong>og</strong> velforma hus,<br />
både bustadar <strong>og</strong> driftsbygningar.<br />
Desse husa dominerer framleis<br />
kulturlandskapet.<br />
Sveitserhus frå slutten av 1800<br />
talet. Fint dekorert <strong>og</strong> har<br />
glasmåleri i gavlen. Milje gard,<br />
Skånevik. Etne.<br />
Foto Reidulv Gald<br />
Forfall av kulturminne. Sk<strong>og</strong>en<br />
gjer stor skade på bygg.<br />
Arkivfoto<br />
3
Change language