Artiklar om kulturminne i låglandetNår vi skal presentere den eldre historia forlåglandet i Årdal, er det naturleg å ta utgangspunkti gardane. Sidan bør det <strong>og</strong>så skrivast artiklar omtema.Artiklar om lokalitetarAlle dei eldre matrikkelgardane må dekkastmed ein generell artikkel kvar. Desse må ta føreseg korleis dei er representerte i dei skriftlegekjeldene, samt kva kulturminne som er registrertpå gardane. Vidare bør det drøftas korleis gardanekan ha inngått i eldre eigedomsstrukturar, kvaressursar som har vore nytta, <strong>og</strong> den økonomiske<strong>og</strong> sosiale statusen til gardane. Desse artiklaneskal i dei tilfella der det er m<strong>og</strong>leg bli illustrert avutskiftingskart montert på Øk-kart, med alle kjendeautomatisk freda kulturminne avmerka. For at detteskal lata seg gjera på ein best m<strong>og</strong>leg måte, børden nasjonale kulturminnedatabasen Askeladdenbli oppdatert for Årdal kommune. Per 10.07.2008er 37 lokalitetar frå Årdal registrert i Askeladden.Dette er nok berre ein liten del av dei kjende funnafrå kommunen. Det vil truleg vera mellom eitt <strong>og</strong>to månadsverk å lasta inn <strong>og</strong> kartfesta resten avlokalitetane frå Årdal.Dei eldre matrikkelgardane i Årdal inkluderar (iparentes merka første skriftlige kjelde <strong>og</strong> kjendefornminne). BK står for Bergens Kalvskinn. 18av desse gardsartiklane er skrivne av Vibeke Lia(merka F i det fylgjande), <strong>og</strong> ligg på Internett:www.sfj.no/arkeol<strong>og</strong>iGnr. 1, Muggeteigen (sk<strong>og</strong>stykke tilhørandekongen, brukt av presten i Lærdal 1723 – navnetter Øystein Mugga død 1337?)Gnr. 2, Naddvik (BK, 1 gravrøys, 3 tufter) (F)Gnr. 3, Hovland (BK, minst 32 røyser, 1steinalderlokalitet) (F)Gnr. 4. Årdalstangen med Tolsgaarden (1563, 11haugar?)Gnr. 5, Prestegården (1603, 1 grav, 2 bautasteinar)Gnr. 6, Lægreid (BK, 4 gravminne, 3 lausfunn fråsteinalderen)Gnr. 7, StedjeneGnr. 8. Eldegard (matrikkelform Hellegard) (BK)Gnr. 9, Ve (BK, minst 9 graver?) (Skrivarhellerenskal ha eigen artikkel) (F)Gnr. 10, Moen ((moa) tilbake til 1666, 1 grav?)– Det er blitt skrive fleire artiklar omYtre MoaGnr. 11, Svalheim (1666, 7 røyser, kolmile) (F)Gnr. 12, Hjelle (1603) (F)Gnr. 13, Vetti (1603, 3 røyser) (F)Gnr. 14, Avdalen (1603)Gnr. 15, Volddal (Trondteigen) (BK)Gnr. 16, Hestetun (1563)(F)Gnr. 17, Midtun (NRJ) (F)Gnr. 18, Øyri (1603) (F)Gnr. 19, Øfsttun (NRJ, 2 lausfunn) (F)Gnr. 20, Mæleim (DN 1309, 3 lausfunn) (F)Gnr. 21, Holsæter (1611, 1 skafthulløks)Gnr. 22, Aabøle (1603)Gnr. 23, Nondal Østre (BK)Gnr. 24, Torpen (1 røys med hellekiste)Gnr. 25, Nondal vestre (1666)Gnr. 26, Brekken (1563)Gnr. 27, Hæreid (BK, 9 røyser?, 1 haug, 2bautasteinar, 1 lausfunn, 1 grav under flat mark?)Gnr. 28, Aarebru (BK)Gnr. 29, Asprheim (DN ca 1500, 1 røys medfotkjede)Gnr. 30 Dalåkre (1563)Gnr. 31. Jamnåkre (DN 1348, 3 røyser? 2gravfunn)Gnr. 32, Seim (NRJ, 2 haugar, 1 røys, 1steinalderfunn, rydningsrøyser)Gnr. 33 Offerdal (BK, spyd frå yngre jarnalder)På nokre av gardane har vore kulturminne som ergravne ut. Med unnatak av Ytre Moa er langt deifleste av desse gravingane frå før 1950-tallet, <strong>og</strong>dokumentasjonen er truleg ikkje omfattande nok tilå gje grunnlag for eigne artiklar. Det finst likevelunnatak:-Ei mannsgrav som blei undersøkt i 1985på Hæreid, av Berit Gjerland. Våpengrav.-Eit anna m<strong>og</strong>leg unntak kunne vereå skrive ein artikkel om fornminna påHovland, der desse er svært mange, <strong>og</strong>der Bjørn Ringstad dessutan undersøkte 4røyser arkeol<strong>og</strong>isk i 1981.Når vi får studert materialet meir inngåande,kan det vera fleire kulturminne som må få eigenartikkel. Då vil det <strong>og</strong>så dukka opp gjenstandareller gjenstandskategoriar som det bør skrivast om.14
Utskiftingskart montert på økonomisk kart med alle kjende automatisk freda kulturminneavmerka. Kartet her dekkjer dei fire gardane på Farnes.15
Change language