Bibelen ein trygg vegvisar
Salme 119 er alfabetet til den guddommelege kjærleiken, paradiset til den kristne læra, skattkammeret til Den heilage ande, skulen til Sanninga. Bibelen – ein trygg vegvisar AV ERLING THU https://venturaforlag.no/boktema/boktema/boktema/bibel-33/bibelen-–-ein-trygg-vegvisar.html
Salme 119 er alfabetet til den guddommelege kjærleiken, paradiset til den kristne læra, skattkammeret til Den heilage ande, skulen til Sanninga.
Bibelen – ein trygg vegvisar
AV ERLING THU
https://venturaforlag.no/boktema/boktema/boktema/bibel-33/bibelen-–-ein-trygg-vegvisar.html
- No tags were found...
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
2
3
<strong>Bibelen</strong> – <strong>ein</strong> <strong>trygg</strong> <strong>vegvisar</strong><br />
Copyright © Ventura forlag AS 2022<br />
Sats og omslag: Kristian Kapelrud<br />
Skrift: Adobe Garamond Pro 12/15,45 pt.<br />
Trykk og innbinding: InDevelop, Latvia<br />
1. opplag mars 2022<br />
ISBN 978-82-8365-140-9<br />
Bibelsitata er henta frå Bibel 2011 © Bibelselskapet<br />
om ikkje noko anna er sagt.<br />
Ventura forlag AS<br />
2312 Ottestad<br />
post@venturaforlag.no<br />
www.venturaforlag.no
Innleiing<br />
Det siste året har eg lese Salme 119 fleire gonger. Kvar gong blir eg<br />
fylt av takk og glede over å ha tilgang til Guds ord. Denne salmen<br />
er den lengste i <strong>Bibelen</strong> og kanskje den mest forseggjorde når det gjeld<br />
stil og struktur. Salmen er delt inn i 22 bolkar, <strong>ein</strong> bolk for kvar av dei<br />
22 bokstavane i det hebraiske alfabetet i alfabetisk rekkjefølgje. Kvar bolk<br />
er på 8 vers, og kvart av desse versa startar med same bokstav.<br />
Salmisten, som sannsynlegvis er David, gleder seg over Guds Ord og<br />
prisar Herren for alle velsigningane han finn i Ordet frå Gud. Han bruker<br />
minst 10 ulike ord for Guds lov, men eitt av desse orda tek han som regel<br />
med i kvart <strong>ein</strong>aste vers. Salmisten er ivrig og uthaldande i å forstå og leva<br />
etter Guds Ord. Han lærer Ordet utanåt. Han grundar på Ordet. Han<br />
lengtar etter Ordet. Han ventar på Ordet. Han let Ordet styra livet og<br />
oppførselen. Han finn håp og fred når han let seg leia av Ordet.<br />
Eg trur at Salme 119 er svært viktig for alle kristne i denne tida. Difor<br />
vil eg ta lesarane mine med meg gjennom denne salmen, vers for vers.<br />
Dette er <strong>ein</strong> god måte å leva på: å ha fokus på Guds Ord slik salmisten<br />
har! Guds Ord er vår rikaste skatt og vil gje oss eit rikt og spennande liv.<br />
Salme 119 er alfabetet til den guddommelege kjærleiken, paradiset til<br />
den kristne læra, skattkammeret til Den heilage ande, skulen til Sanninga,<br />
og det djupe mysteriet i Skrifta der moralsk disiplin og alle kristelege<br />
dydar skin gjennom alt. Denne salmen er som <strong>ein</strong> kristen ABC som lærer<br />
oss å grunda på skattane i Guds Ord, skattar av lovprising, kjærleik og<br />
kraft som viser oss korleis vi kan bruka Guds Ord i kvardagen.<br />
Erling Thu,<br />
Huset i skogen,<br />
våren 2021<br />
5
6
Bolk 1<br />
א<br />
ALEF<br />
I<br />
dei følgjande 8 versa startar kvart vers med den hebraiske<br />
bokstaven ALEF som svarar til vår A. Denne bolken<br />
(1–8) handlar om dei velsigningane vi får del i når vi vandrar<br />
og lever etter Guds ord. Vi blir introduserte til mange ulike<br />
uttrykk som er brukte om Guds ord. Alle desse uttrykka,<br />
lov, bod, forskrifter, påbod, dommar, vitnemål og liknande<br />
viser oss at Ordet frå Gud har absolutt autoritet. Difor må<br />
vi lyda og gjera etter det.<br />
7
1<br />
Velsigna er dei<br />
som lever etter Herrens lov<br />
Sæle er dei som er heile i si ferd, dei som følgjer Herrens lov * .<br />
– Salme 119,1 –<br />
Første verset startar med å prisa dei lukkelege som er heile i si ferd,<br />
dei som lever eit liv i integritet. Noko som berre kan gjerast når <strong>ein</strong><br />
følgjer Herrens Lov. Sæle er dei, eller lukkelege er dei, eller kanskje endå<br />
betre: Velsigna er dei som lever heile liv i lyset frå Guds ord. Velsigna er<br />
dei som lever etter Herrens lov.<br />
Lukka i livet finn vi ikkje ved å følgja vårt eige hjarte, for det er svikefullt,<br />
seier Guds ord. Våre eigne tankar og lyster vil svært ofte føra oss<br />
ut i ulukke. Men kor lukkeleg er ikkje dei som let seg leia av Herrens<br />
lov. I ei tid der mange snakkar ned og undergrev tilliten til <strong>Bibelen</strong>, vil<br />
eg slå eit slag for bibeltruskap. Ved Guds nåde har eg levd eit langt liv og<br />
sett litt av kvart opp gjennom åra. Det finst ingenting som kan målast<br />
med den velsigninga det er å leva etter Guds ord. Eg ønskjer at komande<br />
generasjonar i landet skal få oppleva dette velsigna livet.<br />
Herrens Lov – Adonais TORAH – er det første uttrykket for Guds<br />
ord som vi møter i denne salmen. Det er svært viktig å forstå kva som<br />
ligg i dette uttrykket som vi finn mange stader i <strong>Bibelen</strong>. Det er vanleg å<br />
omsetja det hebraiske ordet TORAH med lov, men ifølgje «The Complete<br />
Jewish Study Bible» tyder dette ordet heilt enkelt instruksjon, rettleiing<br />
eller undervisning om vegen vi bør gå. Herrens TORAH har sitt opphav<br />
i Den Evige Gud som gav sine bod til israelittane. I Jesus Messias,<br />
det levande Ordet, vart Guds vilje synleggjord. Jesus døyper oss i Den<br />
* Torah – Strong 8451<br />
8
heilage ande som leier alle oss som er læresv<strong>ein</strong>ane hans til sanninga.<br />
Den heilage ande set oss i stand til å halda alle Guds instruksjonar. Jesus<br />
stadfesta Herrens Torah ved å seia: «Elskar de meg, så held de boda mine»<br />
(Joh 14,15). Herrens lov er knytt til <strong>ein</strong> kjærleiksrelasjon til Messias. Det<br />
handlar om å elska han og gjera det han seier i tru og tillit. Herrens lov,<br />
undervisninga om korleis vi bør leva, er stadig truverdig og relevant for<br />
alle menneske til alle tider.<br />
Bønn<br />
Herre, takk for di lov som lærer oss å leva gode og heile liv til di<br />
ære og til velsigning for våre medmenneske. Hjelp oss å leva livet<br />
i lys av di lov og din vilje. Hjelp oss å stola meir på ditt ord enn<br />
på våre eigne svikefulle hjarte. Hjelp oss å elska deg så høgt at vi<br />
følgjer dine bod. Gjev oss tru og tillit til ditt ord så vi kan leva i<br />
di velsigning.<br />
Mine eigne refleksjonar:<br />
.....................................................................................................................................................................<br />
.....................................................................................................................................................................<br />
.....................................................................................................................................................................<br />
.....................................................................................................................................................................<br />
.....................................................................................................................................................................<br />
.....................................................................................................................................................................<br />
.....................................................................................................................................................................<br />
.....................................................................................................................................................................<br />
.....................................................................................................................................................................<br />
9
2<br />
Lukkelege er dei<br />
som tek vare på Guds lovbod<br />
Sæle er dei som tek vare på hans lovbod * ,<br />
som søkjer han av heile sitt hjarte.<br />
– Salme 119,2 –<br />
Det andre verset startar òg med å prisa folk lukkelege. Desse to versa<br />
er dei <strong>ein</strong>aste i denne lange salmen som bruker dette hebraiske<br />
ordet «esher», som tyder lukkeleg eller velsigna. I dette andre verset er<br />
gleda og velsigninga knytt til det å ta vare på Guds lovbod og søkja han<br />
av heile sitt hjarte.<br />
Salme 119 startar altså med ei dobbel velsigning til dei som har eit rett<br />
forhold til Guds lovbod. Dette treng vi å gje akt på i våre dagar når så<br />
mange trur dei veit betre enn Guds ord. Mange bortforklarer og somme<br />
fornektar det Gud har sagt i <strong>Bibelen</strong> for å leva slik dei sjølve vil. Dersom<br />
vi som kristne ønskjer å leva i velsigning, må vi ta vare på Guds ord som<br />
vårt dyraste arvegods. Det viktigaste vi kan gje vidare til dei som kjem<br />
etter oss er tillit til <strong>Bibelen</strong>.<br />
Å ta vare på Guds lovbod er å halda dei og leva i samsvar med Ordet<br />
slik Jesus baud oss: Gjer alle folkeslag til læresv<strong>ein</strong>ar ved å døypa dei og<br />
læra dei å halda alt det eg har bode dykk! <strong>Bibelen</strong> skal ikkje stå til pynt i<br />
ei bokhylle, men levast ut i kvardagen. Lukka i livet er ikkje å få mange<br />
«likes» i sosiale media, men å lyda Guds Ord trass i kva andre m<strong>ein</strong>er.<br />
Lovbod er det andre uttrykket for Guds ord vi finn i denne salmen.<br />
I tidlegare omsetjingar vart det hebraiske ordet, EDUT omsett med vitnesbyrd<br />
(slik <strong>Bibelen</strong>, Den heilage skrifta, framleis gjer). Ordet har sitt<br />
* EDUT, Strong 5713<br />
10
opphav i rettsvesenet. Når eit vitnesbyrd var beviskraftig, vart det avgjerande<br />
for den påfølgjande dommen. Guds lovbod eller vitnesbyrd er<br />
det avgjerande ordet frå Guds munn. Guds vitnesbyrd finn vi gjennom<br />
heile <strong>Bibelen</strong>. Dei to tavlene som dei ti boda var skrivne på, blir kalla<br />
for vitnesbyrdet (2 Mos 16,34). Desse tavlene er vitnesbyrdet om Guds<br />
pakt med folket sitt, men òg om Herrens vilje. Heile Skrifta vitnar om<br />
Jesus Messias (Joh 5,39). Det er dette «Jesu vitnesbyrd» vi må prøva å få<br />
tak i når vi les <strong>Bibelen</strong>. Jesu vitnemål er Anden i profetordet (Op 19,10).<br />
Å ta vare på «Jesu vitnemål» og leva i samsvar med læra hans, er noko<br />
vi berre kan gjera når vi søkjer han av heile vårt hjarte. Å søkja han er å<br />
venda oss til han og spørja om råd og rettleiing. Det har med vår hjart<strong>ein</strong>nstilling<br />
å gjera. Det handlar om kva vi prioriterer. Det handlar om kva<br />
vi drøymer om og lengtar etter. Bibelkunnskap er ikkje eit mål i seg sjølv.<br />
<strong>Bibelen</strong> er gjeven for å få oss til å søkja Gud og leva i eit tett fellesskap og<br />
<strong>ein</strong> nær relasjon med han.<br />
Bønn<br />
Herre, hjelp oss å ta vare på ditt ord. Gjev oss nåde til å søkja deg<br />
av heile vårt hjarte. Lat oss få oppleva at lukka i livet ikkje er å få<br />
mange «likes» i sosiale media, men å lyda ditt lovbod trass i kva<br />
andre m<strong>ein</strong>er!<br />
Mine eigne refleksjonar:<br />
.....................................................................................................................................................................<br />
.....................................................................................................................................................................<br />
.....................................................................................................................................................................<br />
.....................................................................................................................................................................<br />
.....................................................................................................................................................................<br />
.....................................................................................................................................................................<br />
11
3<br />
Å gå på Guds vegar<br />
er å leva etter Guds ord<br />
Dei gjer ikkje urett, men går på hans vegar * .<br />
– Salme 119,3 –<br />
Det er med stor tru og tillit til Guds gode ord og ordningar at Salmisten<br />
seier dette. Når vi følgjer Herrens lov og tek vare på hans<br />
lovbod eller vitnemål, då vil vi ikkje gjera noko urett. Gud er god og alle<br />
hans vegar er gode for alle menneske, ja for alle samfunn. Det er godt å<br />
ha denne enkle trua på Guds Ord. Det er trygt å gå på Guds vegar. Det<br />
er aldri gale å gjera det Gud seier. Det er alltid rett å følgja Herrens lov og<br />
leva i samsvar med hans vitnesbyrd. Dei som gjer det vil aldri gjera det<br />
som er urett, men vil velja å gjera det som er godt fordi dei går på Guds<br />
veg. Dei gjer ikkje urett, fordi dei er rettferdige og har Guds liv i seg (sjå<br />
1 Joh 3,9). Guds karakter har vorte forma i dei. Det har vorte <strong>ein</strong> vane<br />
for dei å gjera det Gud seier i sitt Ord.<br />
Å gå på Guds vegar er det tredje uttrykket i denne salmen for å leva<br />
etter Guds Ord. Veg blir ofte i <strong>Bibelen</strong> brukt som eit uttrykk for levesett.<br />
Guds vegar handlar då både om kva Gud gjer, og korleis han gjer ting,<br />
både hans hjartelag og hans handlemåte. Guds veg er ikkje eit sett av<br />
abstrakte reglar, men eit uttrykk for Guds eigen natur og karakter. Å gå<br />
på Guds veg er å leva på Guds måte. Dette kan vi berre gjera i tru og tillit<br />
til Herrens nåde og ved krafta i Den heilage ande som bur i oss.<br />
Lova kom med Moses, men nåden og sanninga kom med Jesus Messias.<br />
Ingen har nokon gong sett Gud, men Jesus Messias er det synlege<br />
bilete av den usynlege Gud. Jesus Messias har vist oss kven Gud er. Han<br />
* DEREK – Strongs 1870<br />
12
har vist oss kor nådig og kjærleg han er. Han har òg vist oss kor heilag<br />
Gud er og at synda må straffast og sonast. I Jesus kjem Gud til oss både<br />
som dommar, forsonar og Frelsar. Å gå på Guds veg er òg å leva i forsoning<br />
og visa kjærleik til alle menneske.<br />
Bønn<br />
Herre, lær oss å gå på dine vegar. Gjev oss ditt hjartelag og lær oss<br />
å leva på din måte. Lær oss å leva i forsoning og visa kjærleik til<br />
alle menneske.<br />
Mine eigne refleksjonar:<br />
.....................................................................................................................................................................<br />
.....................................................................................................................................................................<br />
.....................................................................................................................................................................<br />
.....................................................................................................................................................................<br />
.....................................................................................................................................................................<br />
.....................................................................................................................................................................<br />
.....................................................................................................................................................................<br />
.....................................................................................................................................................................<br />
.....................................................................................................................................................................<br />
.....................................................................................................................................................................<br />
.....................................................................................................................................................................<br />
.....................................................................................................................................................................<br />
.....................................................................................................................................................................<br />
13
4<br />
Dei som elskar Gud<br />
er nøye med å gjera det Han seier!<br />
Du har gjeve dine påbod * for at dei skal haldast nøye.<br />
– Salme 119,4 –<br />
Den Gud, som har skapt oss, har og gjeve oss instruksjonar om å leva<br />
rett. Han har gjeve oss påbod. Han har sagt korleis han vil vi skal<br />
leva. Han har vist oss at det finst <strong>ein</strong> rett måte å leva på. Vi kan ikkje leva<br />
som vi vil om vi vil finna lukke og velsigning i livet. Det finst berre <strong>ein</strong><br />
måte å leva rett på: å vera nøye med å halda Guds Ord!<br />
Dine påbod er det fjerde uttrykket for Guds Ord i denne salmen.<br />
Påbod er eit sterkt ord. Her er det ikkje rom for forhandling eller kompromiss.<br />
Gud har gjeve oss sine befalingar og vi må vera nøye med å gjera<br />
det han seier. I <strong>Bibelen</strong> finn vi Guds påbod og befalingar. Det er ikkje<br />
opp til oss å velja og vraka mellom dei. Vi har berre <strong>ein</strong> ting å gjera, og<br />
det er å lyda!<br />
Paulus sa at oppdraget hans var å føra menneske av alle folkeslag til<br />
lydnad i tru, til ære for Guds namn (Rom 1,5). Det er det oppdraget Jesus<br />
gav til alle læresv<strong>ein</strong>ar, å læra folk å lyda og halda alt det han har bode<br />
oss. Rett lydnad kjem av tru og tillit til Jesus Messias. Dei som elskar<br />
han, gjer det han seier.<br />
Då djevelen freista dei første menneska, gjorde han det ved å stilla<br />
dette spørsmålet: Har Gud verkeleg sagt? Han vrei på det Gud hadde sagt<br />
og stilte spørsmål ved Guds motiv. Han har mange følgjarar som gjer det<br />
same i vår tid. Mange menneske trur dei er så kloke og smarte at dei veit<br />
betre om kva som er godt for barn og unge enn Skaparen. Dei snakkar<br />
* PIQQUDIM – Strongs 6490<br />
14
forakteleg om å leva etter det som står i ei gammal bok. Rett nok kan<br />
dei seia at det kan finnast litt livsvisdom i den gamle boka som kan vera<br />
nyttige og gode. Bibeltru folk vil seia at vi lyder ikkje Guds Ord fordi<br />
det gjer oss lukkelege og er godt for oss. Nei, vi held oss til Guds Ord<br />
fordi Gud krev det. Guds Ord er ikkje berre velm<strong>ein</strong>te og gode råd som<br />
vi kan gjera kva vi vil med. Det er hans påbod og befalingar det gjeld.<br />
Våre moderne og såkalla intellektuelle bortforklaringar rikkar ikkje ved<br />
Guds befalingar. Vi må vera nøye med å gjera det Gud seier, fordi det er<br />
Gud som seier det!<br />
Bønn<br />
Herre, lær oss å vera nøye med å gjera det du seier. Hjelp oss å ta<br />
dine påbod på alvor og leva etter dei.<br />
Mine eigne refleksjonar:<br />
.....................................................................................................................................................................<br />
.....................................................................................................................................................................<br />
.....................................................................................................................................................................<br />
.....................................................................................................................................................................<br />
.....................................................................................................................................................................<br />
.....................................................................................................................................................................<br />
.....................................................................................................................................................................<br />
.....................................................................................................................................................................<br />
.....................................................................................................................................................................<br />
.....................................................................................................................................................................<br />
15
5<br />
Eit ærleg ønske om å leva<br />
i samsvar med Guds vilje<br />
Lat meg ferdast med faste steg så eg held dine forskrifter! *<br />
– Salme 119,5 –<br />
Salmisten set ord på sitt inste ønske om å halda Guds lov. Dette er<br />
bønna, lengten og hjartelaget til alle fromme kristne. Dette ønsket<br />
går som <strong>ein</strong> raud tråd gjennom heile denne salmen. Målet og m<strong>ein</strong>inga<br />
med livet er å leva etter Guds ord.<br />
Bibelselskapets 2011-omsetjing, som eg bruker, får ikkje fram kor<br />
inderleg dette ønsket er. Det kjem tydelegare fram i andre omsetjingar.<br />
Der startar verset slik: Å, måtte vegane mine bli faste! Å, – det ligg <strong>ein</strong><br />
djup lengt i dette. Å, – det ber i seg eit inderleg og brennande ønske. Dette<br />
hjartesukket, å, er vendt til Gud, og salmisten seier med det at han er heilt<br />
avhengig av Guds hjelp. Han har eit ærleg ønske om å leva i samsvar med<br />
Guds vilje. Difor ber han om at stega hans må bli faste, eller at vegane<br />
hans må bli støe, så han har <strong>ein</strong> livsstil i samsvar med Guds ord.<br />
Så bruker han det femte uttrykket for Guds ord: dine forskrifter. Dette<br />
er ei omsetjing av det hebraiske ordet «hoq» som kjem av «haqaq»<br />
som tyder å inngravera eller å skriva. «Hoq» vart brukt om det som var<br />
hogge i st<strong>ein</strong>, det som ikkje kunne endrast, men stod fast. Guds Ord,<br />
hans forskrifter, er hogge i st<strong>ein</strong>. Ordet frå Gud står fast, det kan ikkje<br />
endrast av noko menneske. Guds forskrifter er dei plikter Gud har lagt<br />
på oss menneske. Det er dei lovene, skikkane og reglane han ventar vi<br />
skal halda og lyda.<br />
Det hebraiske ordet, «hoq», blir omsett med fleire ulike ord: fastsett,<br />
* HOQ – Strongs 2706<br />
16
od, lov, skikk o.l. Alle dei nitten gongene det er brukt i Salme 119 blir<br />
det omsett med forskrift.<br />
Salmisten ber om at Gud må gjera han stødig i å halda hans forskrifter.<br />
Dette uttrykket, å halda hans forskrifter, går igjen i heile <strong>Bibelen</strong>. Guds<br />
forskrifter er evige uttrykk for Guds vilje og viser oss korleis han ønskjer<br />
at paktfolket hans skal leva.<br />
Bønn<br />
Herre, skriv ditt ord på mi hjartetavle. Gjer vegane mine faste, så<br />
eg held dine forskrifter og lever på din måte!<br />
Mine eigne refleksjonar:<br />
.....................................................................................................................................................................<br />
.....................................................................................................................................................................<br />
.....................................................................................................................................................................<br />
.....................................................................................................................................................................<br />
.....................................................................................................................................................................<br />
.....................................................................................................................................................................<br />
.....................................................................................................................................................................<br />
.....................................................................................................................................................................<br />
.....................................................................................................................................................................<br />
.....................................................................................................................................................................<br />
.....................................................................................................................................................................<br />
.....................................................................................................................................................................<br />
17
6<br />
Ingen som lever etter Guds ord<br />
blir til skamme<br />
Då blir eg ikkje til skamme når eg har alle dine bod * for auge.<br />
– Salme 119,6 –<br />
Salmisten reknar med bønnesvar, og i dette verset finn vi ei <strong>trygg</strong> visse<br />
i trua. Då, når Gud svarar på hjartelengten og gjer stega våre faste så<br />
vi held hans forskrifter (v5), då blir vi ikkje til skamme. Då blir vi ikkje<br />
skuffa. Då blir vi ikkje vonbrotne. Gud er trufast. Han vaker over sitt ord.<br />
Han held det han lovar. Velsigningane er tallause når vi gjer Guds vilje.<br />
Ingen som set si lit til Herren og går på hans vegar blir til skamme. For<br />
Herren tek seg av oss og lønner oss med ære når tida er inne.<br />
Vi kan møta motstand og motgang. Vi kan bli håna og spotta. Vi kan<br />
bli gjorde til latter og gjorde narr av. Vi kan bli skjelte ut og bli snakka<br />
stygt om. Men alt dette er berre midlertidig. Det vil koma <strong>ein</strong> dag då vi<br />
skal sjå alt i eit nytt lys. Det kjem <strong>ein</strong> rekneskaps dag for alle menneske.<br />
Det kjem <strong>ein</strong> dag då Gud skal lønna kvart menneske etter sine gjerningar.<br />
Den dagen vil vi ikkje bli til skamme, om vi har halde Guds bod.<br />
No tek salmisten fram det sjette uttrykket for Guds Ord: dine bod. Det<br />
er det hebraiske ordet «mitzvah» som er brukt her og tyder heilt enkelt<br />
bod eller befaling. Ordet er brukt om dei ti boda (2 Mos 24,12) og om<br />
dei boda <strong>ein</strong> lærar gjev til <strong>ein</strong> læresv<strong>ein</strong> (Ord 2,1; 3,1).<br />
Den som elskar Gud, held hans bod (5 Mos 11,1; Joh 14,15). Slik viser<br />
vi ærefrykt for Herren og kan leva i fellesskap med han. Gud viser oss<br />
sin trufaste kjærleik («hesed») når vi lyder han og held boda hans (5 Mos<br />
8,6; 13,4; Joh 14,21).<br />
* MITZVAH – Strongs 4687<br />
18
«Når eg har alle dine bod for auge», eller når eg festar auga på alle boda<br />
dine. Det inneber å vera vaken for og oppteken av Guds Ord på <strong>ein</strong> slik<br />
måte at vi held boda og lyder dei.<br />
På ny vil eg understreka at salmisten slår fast at Guds Ord er hans<br />
bod og befalingar. Dette må vi ta på alvor. Gud krev av oss at vi lever<br />
slik han seier.<br />
Legg merke til at han seier: alle dine bod. Det er ikkje slik at vi kan<br />
velja ut nokre bod som vi liker og sjå bort frå dei vi ikkje liker. Nei, vi<br />
må ha som ønske og heilag intensjon å leva i samsvar med alt Guds Ord.<br />
Vårt ansvar er å høyra og ta imot Ordet. Vi må ta imot i tru og tillit<br />
for å kunna lyda boda. Vi må òg søkja å forstå boda i lys av han, som er<br />
Ordet og vart menneske og levde ut Guds vilje på jord.<br />
Bønn<br />
Takk, Herre, at du er trufast og vaker over ditt ord. Help meg til<br />
alltid å setja mi lit til deg og å gå på dine vegar, for du har lova at<br />
ingen som gjer din vilje vil bli til skamme.<br />
Mine eigne refleksjonar:<br />
.....................................................................................................................................................................<br />
.....................................................................................................................................................................<br />
.....................................................................................................................................................................<br />
.....................................................................................................................................................................<br />
.....................................................................................................................................................................<br />
.....................................................................................................................................................................<br />
.....................................................................................................................................................................<br />
.....................................................................................................................................................................<br />
19
7<br />
Det lukkelege livet<br />
er livslang læring<br />
Eg prisar deg av eit ærleg hjarte når eg lærer dine rettferdige lover * .<br />
– Salme 119,7 –<br />
Her skildrar salmisten det glade og lukkelege livet når han lærer å<br />
kjenna Guds rettferdige lover. Han prisar Gud av eit ærleg hjarte.<br />
Kvar gong vi får innsikt i Guds Ord får vi lyst til å takka og prisa Gud.<br />
Når Ordet opnar seg for oss, blir vi fylte av glede og takk. Når vi lærer<br />
Guds ord å kjenna må vi prisa Gud av eit ærleg hjarte.<br />
Dette verset fortel meg at <strong>ein</strong> Jesu læresv<strong>ein</strong> på <strong>ein</strong> måte aldri er utlært.<br />
Guds rettferdige lover og bod står fast, for dei kan ikkje endrast. Men<br />
det er meir visdom og innsikt i Ordet enn det vårt naturlege auge ser. Å<br />
vandra med Gud er ei livslang læring. Der er lett å lesa og forstå boda på<br />
<strong>ein</strong> lovisk og bokstavleg måte. Då trur vi at vi kan alt, ved berre å sitera<br />
bodet. Når vi lever med Gud, oppdagar vi at bodet er mykje djupare enn<br />
vi først trudde. Vi får ny innsikt og ny visdom. Denne læringa er eit verk<br />
av Den heilage ande. Jesus sa at Anden skulle læra oss alle ting og leia oss<br />
til heile sanninga. Når vi lærer kva hans rettferdige lover inneber, blir vi<br />
fylte av takk og lovprising.<br />
No bruker salmisten det sjuande uttrykket for Guds Ord: Dine rettferdige<br />
lover. Dine rettferdige lover vart tidlegare omsett med: Dine rettferdige<br />
dommar. Det er det hebraiske ordet «mispat» som er brukt her. Dette ordet<br />
er brukt svært mange gonger i <strong>Bibelen</strong> og kjem av ordet «shapat» som<br />
betyr å styra, regjera, ta avgjerd. «Mispat» er då denne avgjerda, denne<br />
dommen som er felt og som er ei tyding av lova. Dommen seier kva lova<br />
* MISPAT – Strongs 4941<br />
20
tyder. Guds dom er Guds rettferdige lov. Det er noko som er avgjort, noko<br />
vi må innretta oss etter. Men òg noko vi kan læra å forstå meir og meir.<br />
Bønn<br />
Herre, takk at du talar rett fram, slik at vi slepp å tvila på kva du<br />
m<strong>ein</strong>er. Lær meg å forstå og å leva etter dine rettferdige lover.<br />
Mine eigne refleksjonar:<br />
.....................................................................................................................................................................<br />
.....................................................................................................................................................................<br />
.....................................................................................................................................................................<br />
.....................................................................................................................................................................<br />
.....................................................................................................................................................................<br />
.....................................................................................................................................................................<br />
.....................................................................................................................................................................<br />
.....................................................................................................................................................................<br />
.....................................................................................................................................................................<br />
.....................................................................................................................................................................<br />
.....................................................................................................................................................................<br />
.....................................................................................................................................................................<br />
.....................................................................................................................................................................<br />
.....................................................................................................................................................................<br />
21
8<br />
Eit godt forsett<br />
og ei realistisk bønn<br />
Eg vil halda dine forskrifter * , du må ikkje svikta meg!<br />
– Salme 119,8 –<br />
Eg liker måten salmisten avsluttar Alef-avsnittet på. Han gjer det på<br />
<strong>ein</strong> veldig personleg måte. Han fortel Herren om sitt forsett, om kva<br />
han ønskjer å gjera, om den intensjon han har. Men fordi han kjenner<br />
seg sjølv så altfor godt og veit at han ofte kjem til kort, sukkar han: du<br />
må ikkje svikta meg! Det er underforstått at salmisten ikkje alltid strekk<br />
til, men han set si lit til Guds miskunn og nåde.<br />
Salmisten lovar på <strong>ein</strong> måte å vera trufast og gjera alt Ordet openberrar<br />
for han. Det er vel noko dei fleste kristne ønskjer å gjera. Samstundes er<br />
han realistisk og ber om at Herren ikkje må gje han opp når han kjem til<br />
kort. Her er det <strong>ein</strong> fin balanse vi har mykje å læra av.<br />
Det er godt å ha gode intensjonar. Det er eit gode å ha gode forsett.<br />
Det er flott å planleggja og ha stor tru på kva vi kan få til i vår vandring<br />
med Gud. Eg har god erfaring med det. Eg har òg opplevd mange gonger<br />
at det er lettare å ha gode forsett enn det er å gjennomføra. Heldigvis<br />
har eg fått nåde til å kvila i Guds nåde. Jamvel om eg ikkje har greidd å<br />
gjera alt eg hadde lyst til å gjera, men har gjort feil og synda, har eg fått<br />
nåde og tilgjeving.<br />
Det var slik Salmisten og hadde det. Av heile sitt hjarte ønskte han<br />
å halda alle Herrens forskrifter, men dessverre kom han til kort. Difor<br />
kom dette hjartesukket: Du må ikkje r<strong>ein</strong>t forlata meg! Gud høyrer slike<br />
hjartebønner og svarar oss: Eg har teikna deg i begge mine hender. Eg skal<br />
* HOQ – Strongs 2706<br />
22
ikkje sleppa deg og ikkje forlata deg! Den gode gjerninga eg har begynt i<br />
deg, vil eg fullføra heilt fram til Jesu Kristi dag. Min nåde er nok for deg!<br />
Bønn<br />
Herre, av heile mitt hjarte ønskjer eg å halda alle dine forskrifter,<br />
men eg kjem ofte til kort. Eg ber deg: gjev meg ikkje opp, gå ikkje<br />
ifrå meg. Svikt meg ikkje om eg sviktar! Eg vil våga å tru at du vil<br />
fullføra ditt gode verk i meg.<br />
Mine eigne refleksjonar:<br />
.....................................................................................................................................................................<br />
.....................................................................................................................................................................<br />
.....................................................................................................................................................................<br />
.....................................................................................................................................................................<br />
.....................................................................................................................................................................<br />
.....................................................................................................................................................................<br />
.....................................................................................................................................................................<br />
.....................................................................................................................................................................<br />
.....................................................................................................................................................................<br />
.....................................................................................................................................................................<br />
.....................................................................................................................................................................<br />
.....................................................................................................................................................................<br />
.....................................................................................................................................................................<br />
23
24
Bolk 2<br />
ב<br />
BET<br />
I<br />
avsnittet frå vers 9 til 16 startar kvar linje med den hebraiske<br />
bokstaven BET. Dette avsnittet handlar svært mykje<br />
om Ordet som vårt <strong>trygg</strong>e vern mot synd når det får styra<br />
livet vårt. Guds ord må levast ut i kvardagen.<br />
25
9<br />
Korleis kan vi leva r<strong>ein</strong>t?<br />
Korleis held den unge stigen * sin r<strong>ein</strong>? Ved å akta på dine ord ** .<br />
–Salme 119,9 –<br />
Dette verset har følgt meg sidan eg var <strong>ein</strong> ny og ung kristen. Eg er<br />
takksam for det bedehusmiljøet eg vaks opp i, for der lærte vi å setja<br />
Guds ord høgt og la det styra livet vårt. Salmisten stiller her eit svært viktig<br />
spørsmål og gjev sjølv det rette svaret: Korleis kan eit ungt menneske<br />
leva r<strong>ein</strong>t? Berre ved å leva i Guds ord og vandra i sanningane i Ordet.<br />
Sjølvsagt gjeld denne sanninga ikkje berre unge menneske. Men unge<br />
menneske møter i sin ungdom for første gong alle desse driftene og lystene<br />
som kan gjera livet ur<strong>ein</strong>t. I vår barndom var vi ukjende med mykje av<br />
dette ur<strong>ein</strong>e, men i ungdomstida møter vi dette med full styrke. Barndommen<br />
er ei uskuldstid, men i ungdommen møter vi alle dei freistingane<br />
som høyrer det vaksne menneskelivet til.<br />
Den første sanninga vi må ta inn over oss i dette verset er at det finst<br />
både <strong>ein</strong> r<strong>ein</strong> og <strong>ein</strong> ur<strong>ein</strong> måte å leva på. Noko er rett og noko er gale.<br />
Noko er godt og noko er vondt. Noko er heilagt og noko er vanheilagt.<br />
Det finst noko som er fint og flott, men dessverre og noko som er stygt.<br />
I vår postmoderne tid er det mange røyster som vil bortforklara dette og<br />
seia at alt er like bra. Det som er sant for deg, treng ikkje vera sant for<br />
meg, seier dei, for alt er relativt. Denne postmoderne løgna må vi ta skikkeleg<br />
avstand frå. <strong>Bibelen</strong> gjer det klart at det finst absolutte sanningar og<br />
urikkande lover for kva som er rett og gale. Dei ti boda saman med Jesu<br />
bergpreike gjev oss <strong>trygg</strong> og god rettleiing i å leva r<strong>ein</strong>e liv.<br />
Dine ord er det åttande uttrykket salmisten bruker for Guds ord. Her<br />
* ORAH – Strongs 734<br />
** DABAR – Strong 1697<br />
26
uker han det hebraiske ordet «dabar» som ofte er brukt i GT og blir<br />
omsett på svært mange ulike måtar, alt etter samanhengen. Når det blir<br />
omsett med ord, er den grunnleggjande og enkle tydinga det Gud har<br />
sagt eller seier. Dei ti boda blir òg kalla dei ti orda (2 Mos 34,28; 5 Mos<br />
4,13; 10,4), dei ti utsegnene. Dei ti orda er det Gud sa, dei er ti bod på<br />
grunn av måten dei vart sagde på. Dei er Guds befalingar.<br />
Profetane bruker ofte uttrykket: Herrens ord kom til meg. Her er òg<br />
«dabar» brukt. Ordet frå Gud er eit openberringsord som gjev oss kunnskap<br />
om Gud og hans vilje. Herrens ord er r<strong>ein</strong>t (Sal 33,4) og viser oss<br />
korleis vi kan leva r<strong>ein</strong>t. Når vi les i <strong>Bibelen</strong> med bedande hjarte, vil vi<br />
stadig få oppleva at Herrens ord kjem til oss, det blir levande for oss og<br />
rører ved oss. Når vi lever i denne friske openberringa av Ordet ved Den<br />
heilage ande, finn vi stor glede i å halda stigen vår r<strong>ein</strong>. Å akta på Ordet<br />
er å tru det og lyda det, slik at vi lever det ut i kvardagen.<br />
Bønn<br />
Herre, hjelp meg å leva r<strong>ein</strong>t, når eg møter dei freistingane som<br />
høyrer menneskelivet til. Lær meg å lesa Ordets kart og å leva etter<br />
ditt Ord.<br />
Mine eigne refleksjonar:<br />
.....................................................................................................................................................................<br />
.....................................................................................................................................................................<br />
.....................................................................................................................................................................<br />
.....................................................................................................................................................................<br />
.....................................................................................................................................................................<br />
.....................................................................................................................................................................<br />
.....................................................................................................................................................................<br />
27
10<br />
Lidenskapleg lengt etter Gud<br />
Eg søkjer deg av heile mitt hjarte,<br />
lat meg ikkje villast bort frå dine bod! *<br />
–Salme 119,10 –<br />
I<br />
dei fleste salmane finn vi lovprising, bønner og vedkjenningar av tru<br />
og lære. Det har vi alt sett i Salme 119 òg. I vers to skriv han om den<br />
gleda og velsigninga dei får som søkjer Herren. Det er nok dette han har<br />
i tankane i dette tiande verset når han ber denne bønna: Eg har lengta<br />
lidenskapleg etter deg av heile mitt hjarte, lat meg ikkje villa meg bort frå<br />
dine befalingar!<br />
Dei fleste norske omsetjingane seier; «eg søkjer deg» (i notid), medan<br />
dei fleste engelske omsetjingane mine seier; «eg har søkt deg» (i fortid).<br />
Dette er noko som går att i heile Salmane. Det blir omsett i ulik tid, nokre<br />
omsetjingar er i notid og andre er i fortid. Eg har ikkje språkkunnskap<br />
nok til å m<strong>ein</strong>a noko om kva som er rettast, men tykkjer det er interessant<br />
å leggja merke til. Her i dette verset (10) har det ikkje så mykje å seia, men<br />
salmisten vil understreka at han har søkt Gud av heile hjartet og gjer det<br />
framleis. Han har smakt den gleda og velsigninga det er å søkja Gud og<br />
halda hans ord. Dette er noko han ikkje vil mista. Difor ber han slik han<br />
gjer: Lat meg ikkje villa meg bort frå dine ord.<br />
I Salme 27,8 seier David: Eg kjem i hug at du har sagt: «De skal søkja<br />
mitt andlet.» Ditt andlet søkjer eg, Herre. Legg merke til korleis han tek<br />
Gud på ordet: Du har sagt, – eg gjer det du har sagt! No må du høyra<br />
meg når eg ber!<br />
Det er den same haldninga som kjem fram her i vers ti. Eg har søkt<br />
* MITZVAH – Strongs 4687<br />
28
deg, eg søkjer deg dagleg av heile hjartet, difor ventar eg at du vernar meg<br />
så eg ikkje villar meg bort, men får halda fram med å leva i di velsigning.<br />
Det er eit stort alvor i denne bønna, for ho understrekar ei viktig<br />
sanning: Jamvel om vi har søkt Gud og gått på hans vegar, er det likevel<br />
mogleg å villa seg bort. Det er litt skremmande og helst noko vi ikkje<br />
liker å snakka om. Det er ikkje nok å begynna å gå på Guds veg, vi må<br />
halda fram heile livet med å søkja Gud og halda hans ord. Det er ikkje<br />
nok å starta bra, vi må òg fullføra rett. Alle som går kan falla. Dei som<br />
tidlegare har søkt Gud kan villa seg bort.<br />
Han som har makt til å verna dykk mot fall og føra dykk jublande og<br />
utan feil fram for sin herlegdom, han, den <strong>ein</strong>aste Gud, vår frelsar ved Jesus<br />
Kristus, vår Herre: Han tilhøyrer ære og majestet, velde og makt før all tid,<br />
no og i all æve! Amen (Jud 24-25).<br />
Bønn<br />
Herre, eg har søkt deg, eg søkjer deg dagleg av heile hjartet. Miskunna<br />
deg over meg så eg ikkje villar meg bort, men får halda fram<br />
med å leva i di velsigning.<br />
Mine eigne refleksjonar:<br />
.....................................................................................................................................................................<br />
.....................................................................................................................................................................<br />
.....................................................................................................................................................................<br />
.....................................................................................................................................................................<br />
.....................................................................................................................................................................<br />
.....................................................................................................................................................................<br />
.....................................................................................................................................................................<br />
29
11<br />
Gøym Guds ord i hjartet<br />
Eg gøymer ditt ord * i hjartet så eg ikkje skal synda mot deg.<br />
– Salme 119,11 –<br />
Dette er og eit ord som har følgt meg heilt frå ungdommen. Eg har<br />
opplevd det salmisten skriv om. Difor har eg skrive inn denne sanninga<br />
framme i <strong>Bibelen</strong>: Denne boka vil halda deg borte frå synd, eller så<br />
vil synd halda deg borte frå denne boka. Det er ei djup sanning i dette.<br />
Når vi gøymer Guds ord i hjartet, vil vi bli leidde og motiverte av<br />
Ordet til å gjera det som er rett og godt og å unngå det som er synd. Med<br />
Guds ord i hjartet vil vi vera medvitne om kva Gud ønskjer å gjera for<br />
oss og gjennom oss. Når Guds ord bur i hjartet, vil vi kjenna Guds vilje<br />
og kunne velja rett veg når vi blir stilte på val.<br />
Å gøyma Guds ord i hjartet er å memorera Ordet, læra det utanåt. Det<br />
handlar òg om å meditera og grunda på Guds ord. Dette er <strong>ein</strong> kraftfull<br />
kombinasjon: Memorera og meditera på Ordet. Det er noko eg har<br />
prøvd å gjera heile livet og det har vore til rik velsigning for meg. I min<br />
ungdom tok eg eit kurs i å memorera Guds ord frå Navigatørane. Eg er<br />
veldig takksam for det eg då lærte. Eg vil rå alle til å ta dette kurset frå<br />
Navigatørane om bibelmemorering. Det er ei god investering.<br />
Med uttrykket «ditt ord» bruker salmisten det niande hebraiske uttrykket<br />
for Guds ord: «imra». Det betyr ord, tale, utsegn og kjem av<br />
«amar» som er å snakka, tala, seia noko til seg sjølv (tenkja), byda, befala<br />
eller lova. «Imra» er brukt nitten gonger i Salme 119 og blir mest brukt<br />
i dei poetiske skriftene. Elles er det ikkje stor forskjell i tyding frå ordet<br />
«dabar», som vart brukt i det førre verset, og kan brukast som synonym.<br />
Når vi gøymer Guds ord i hjartet, handlar det om å høyra kva Gud<br />
* IMRAH – Strongs 565<br />
30
seier og ta vare på det i hjartet slik at vi lever etter det. Det handlar om å<br />
høyra og gjera det Gud seier. Det er ikkje nok å lesa <strong>Bibelen</strong>. Det er ikkje<br />
nok å læra bibelvers utanåt. Vi må høyra frå Gud gjennom det vi les og<br />
memorerer frå <strong>Bibelen</strong>.<br />
Bønn<br />
Herre, ditt ord er min største skatt. Hjelp meg å memorera ditt<br />
ord og skriva dei på mi hjartetavle, slik at eg ikkje med synd skal<br />
svika deg!<br />
Mine eigne refleksjonar:<br />
.....................................................................................................................................................................<br />
.....................................................................................................................................................................<br />
.....................................................................................................................................................................<br />
.....................................................................................................................................................................<br />
.....................................................................................................................................................................<br />
.....................................................................................................................................................................<br />
.....................................................................................................................................................................<br />
.....................................................................................................................................................................<br />
.....................................................................................................................................................................<br />
.....................................................................................................................................................................<br />
.....................................................................................................................................................................<br />
.....................................................................................................................................................................<br />
.....................................................................................................................................................................<br />
31
Salme 119 er alfabetet til<br />
den guddommelege kjærleiken,<br />
paradiset til den kristne læra,<br />
skattkammeret til Den heilage ande,<br />
skulen til Sanninga.<br />
Kristne menneske har til alle tider vore ivrige etter å forstå og leva<br />
etter Guds ord. Dei les og grundar på Ordet. Dei let Ordet styra<br />
liv og oppførsel. Dei finn håp og fred i lovnadene i Guds ord.<br />
Salme 119 er svært viktig for alle kristne i denne tida. Denne boka<br />
inneheld 176 andaktar, <strong>ein</strong> for kvart vers i Salme 119. Desse andaktane<br />
er tidlause og kan lesast i ditt eige tempo. Dei vil visa at Guds ord<br />
er vår rikaste skatt som vil gje oss eit rikt og spennande liv.<br />
Salme 119 er som <strong>ein</strong> kristen ABC som lærer oss å grunda på skattane<br />
i Guds Ord, skattar av lovprising, kjærleik og kraft som viser oss korleis<br />
vi kan bruka Guds Ord i kvardagen. Denne salmen er det djupe<br />
mysteriet i Skrifta der moralsk disiplin og alle kristelege dydar skin<br />
gjennom alt.<br />
=<br />
Erling Thu er født 1942, på Ganddal, Jæren og er oppvaksen i<br />
bede husmiljøet. Han har vore forkynnar sidan 1962. Han leia<br />
evangeliseringsarbeidet OUT i Sarons dal, var med å byggja Statfjord<br />
A – plattforma i Jåttåvågen, og var hjelpeforstandar i pinsekyrkja<br />
Zion, Stavanger før han var med å starta Kristent Fellesskap,<br />
Bergen Bibelskole og Kristent Nettverk. Han har skrive meir<br />
enn 30 bøker og er omsett til mange språk. Han har vore gift med Solveig sidan<br />
1964 og dei fekk seks barn saman og har ti barnebarn. Dei siste 30 åra har han og<br />
kona brukt mykje tid i India, Nepal og Sri Lanka og er begge i aktiv teneste for<br />
Herren som pensjonistar.<br />
WWW.VENTURAFORLAG.NO
Change language