Mª Isabel González ReyAs actividades ori<strong>en</strong>tadas á consecución da compet<strong>en</strong>cia comunicativa abrangu<strong>en</strong> catroprocesos: a compr<strong>en</strong>sión e produción oral e escrita, a interacción que implica ointercambio oral e escrito de información <strong>en</strong>tre dúas ou máis persoas, e a mediaciónque supón a reformulación dun texto fonte a unha terceira persoa. Estes procesos deb<strong>en</strong>poder verificarse <strong>en</strong> ámbitos precisos (persoal, público, educativo e profesional), e <strong>en</strong>situacións definidas polo lugar, os ax<strong>en</strong>tes, os obxectos, os acontecem<strong>en</strong>tos e osorganismos.Estas actividades des<strong>en</strong>vólv<strong>en</strong>se por medio de tarefas, estratexias e textos relacionadoscos niveis comúns de refer<strong>en</strong>cia. Estes niveis posú<strong>en</strong> uns descritores que formulan osobxectivos a conseguir segundo 3 metacategorías:−−descritores das actividades comunicativas: recepción, produción, interacción emediación.descritores das estratexias: planificación, comp<strong>en</strong>sación, control, corrección.− descritores das compet<strong>en</strong>cias lingüísticas (léxica, gramatical, semántica,fonolóxica, ortográfica e ortoépica), sociolingüística (marcadores lingüísticos derelacións sociais, normas de cortesía, expresións de sabedoría popular, difer<strong>en</strong>zasde rexistro, dialecto e ac<strong>en</strong>to) e pragmática (compet<strong>en</strong>cias discursiva e funcional).Utilízanse estes descritores <strong>en</strong> cadros que resum<strong>en</strong> os obxectivos que deb<strong>en</strong> acadar osusuarios d<strong>en</strong>de difer<strong>en</strong>tes perspectivas. Un primeiro grupo de 3 cadros mostra ascapacidades xerais que se deb<strong>en</strong> adquirir e a maneira de (auto)avalialas. Así, o primeirodeles recolle dun xeito simplificado as compet<strong>en</strong>cias globais (produción e recepción)de cada un dos niveis. Pode ser de utilidade para os usuarios non especialistas e para osprofesionais do <strong>en</strong>sino. O segundo repres<strong>en</strong>ta un bosquexo que serve de axuda para aautoavaliación dos niveis, destinado aos alumnos que desex<strong>en</strong> id<strong>en</strong>tificar as súasdestrezas e o nivel acadado no seu dominio da lingua. O terceiro trata os aspectoscualitativos no uso da lingua falada e permite avaliar as actuacións de expresión oral.En total, nestes 3 cadros chegan a empregarse 68 descritores sobre os 514 do total. Oresto está recollido <strong>en</strong> varios cadros que sintetizan os obxectivos das difer<strong>en</strong>tescompoñ<strong>en</strong>tes da compet<strong>en</strong>cia comunicativa coa finalidade de describir as capacidadesque pode e debe acadar un apr<strong>en</strong>diz ao longo dos 6 niveis de lingua definidos poloMarco europeo común de refer<strong>en</strong>cia.3. A fraseoloxía no Marco europeo común de refer<strong>en</strong>ciaComo xa é sabido e recoñecido, as expresións fixas forman un conxunto de elem<strong>en</strong>tospluriverbais lexicalizados de natureza moi variada que vai d<strong>en</strong>de as locuciónstradicionais ata as paremias. As tipoloxías máis corr<strong>en</strong>tes exist<strong>en</strong>tes na literaturaci<strong>en</strong>tífica establec<strong>en</strong> divisións que separan as unidades fraseolóxicas <strong>en</strong> sintagmas e<strong>en</strong>unciados a partir dunha perspectiva formal, <strong>en</strong> expresións idiomáticas e nonprodución oral e escrita, no <strong>en</strong>foque accional estas mesmas cobr<strong>en</strong> dúas, <strong>en</strong>gadindo as de interacción emediación (ver infra no texto).126
A fraseodidáctica e o Marco europeo común de refer<strong>en</strong>cia para as linguasidiomáticas segundo unha perspectiva semántica, ou <strong>en</strong> fórmulas rutineiras, expresiónscoloquiais e colocacións, conforme a unha perspectiva pragmática.Toda esta terminoloxía está s<strong>en</strong>do empregada ao longo do Marco europeo común derefer<strong>en</strong>cia. De feito, as constantes alusións ás expresións fixas maniféstanse nos dousplanos que caracterizan o docum<strong>en</strong>to, o plano analítico, nas súas amplas exposiciónsconceptuais, e no plano sintético, nos cadros sinópticos onde se recoll<strong>en</strong> os descritorespor niveis. Isto demostra que a fraseoloxía ocupa un lugar destacado no Marco non sópola súa pres<strong>en</strong>za <strong>en</strong> termos e conceptos, s<strong>en</strong>ón pola repartición das súas unidades nosniveis de acordo co tipo de compet<strong>en</strong>cia apuntada.3.1. O lugar da fraseoloxía na compet<strong>en</strong>cia comunicativaO primeiro dos lugares que ocupan as expresións fixas sitúase no plano analítico, naparte conceptual que trata as compoñ<strong>en</strong>tes lingüísticas, sociolingüísticas e pragmáticasda compet<strong>en</strong>cia comunicativa.A) A compoñ<strong>en</strong>te lingüística: D<strong>en</strong>tro desta categoría, nas versións manipuladas 5podemos observar que as expresións fixas veñ<strong>en</strong> citadas na compet<strong>en</strong>cia léxica. Estacomponse de elem<strong>en</strong>tos léxicos e gramaticais, e as expresións fixas pert<strong>en</strong>c<strong>en</strong>, segundoo Marco, aos elem<strong>en</strong>tos léxicos. Estes, á súa vez, divíd<strong>en</strong>se <strong>en</strong> palabras illadas eexpresións fixas, polo que estas últimas forman un grupo b<strong>en</strong> determinado que convénter <strong>en</strong> conta. Non obstante, a clasificación destas varía lixeiram<strong>en</strong>te dunha versión aoutra, o que nos leva a pres<strong>en</strong>talas por separado.Na versión francesa, atopamos unha división principal <strong>en</strong> dúas clases, as “expresiónsfeitas” e as “locucións fixas”, cada unha cos seguintes subapartados (2000: 88):1) As expresións feitas conteñ<strong>en</strong>:−−−indicadores das funcións lingüísticas, como os saúdos: Bonjour! Comm<strong>en</strong>t çava?os proverbios: Un «ti<strong>en</strong>s» vaut mieux que deux «Tu l’auras»!os arcaísmos: Aller à vau l’eau2) As locucións fixas conteñ<strong>en</strong>:−−−metáforas fixas, semanticam<strong>en</strong>te opacas: il a cassé sa pipe; ça a fait long feuprocedem<strong>en</strong>tos de insist<strong>en</strong>cia: blanc comme neige = puro; blanc comme unlinceul = lívidoestruturas fixas apr<strong>en</strong>didas e empregadas coma conxuntos aos que se lles dá uns<strong>en</strong>tido ao introducir palabras ou expresións como: Pouvez-vous me passer…?5 Para esta parte do estudo imos empregar as versións francesa e galega do Marco coa finalidade de remarcaros fundam<strong>en</strong>tos comúns do docum<strong>en</strong>to na súa orixe, mais tamén o grao de liberdade que permite a súatransposición dunha lingua a outra, dunha cultura a outra.127