okumalarım - Zeki Zikrullah Kırmızı * Okumanın Sonuna Yolculuk

için. Bizim yazınımızın böyle kent kesitleri, geniĢ açılı anlatıları niye yok. Bunlar
olmayınca toplum ortaya çıkamıyor. Birkaç ana karakter romanın uyarısız çukuruna
dönüĢüyor ve okur da kendini boylu boyunca atıyor çukurun içine. Daha çok
sakatlanıyoruz (benim naçizane görüĢüm).
***
Yalçın, Mehmet; Şiirin Ortakpaydası II. Kuram ve Çözümlemeler (2010)
İkaros Yayınları, Birinci Basım, Aralık 2010, İstanbul, 429 s.
Beni uzun yıllardır Mehmet Yalçın‟ın iki ciltlik Şiirin Ortakpaydası çalıĢması
denli mutlu eden bir okuma yaptığımı anımsamıyorum. Yitirdiğim dili, bir yaĢamı,
alacakaranlıkta gezinirken karĢıma çıkan bu çalıĢmayla buldum ve sıkı sıkı sarıldım
ona diyebilirim. Yoksa varlığından kuĢku duyacaktım kendi yaĢamıĢlığımın bile.
Daha önce de yazarın temel kuramsal çalıĢmasını içeren ilk ciltten söz
ederken de değinmiĢ olmalıyım. En baĢta beni etkileyen yanı, nesnesini oluĢturur,
ele alır, irdeler ve yargılarını üretirken baĢvurduğu bilimsel yöntemi. Bilimselliğe
gösterdiği özeni ve tutarlılığı… Çünkü geçiĢtirdiği, ertelediği herhangi bir alan
kalmadan yol alması gerektiğini iyi bilen bir bilim adamı Sayın Yalçın öncelikle, belli
ki. Eğer bir Ģiir kuramı ise amacımız, hiçbir gerekçe, herhangi bir bilim kuramından
daha azıyla yetinmeyi haklı gösteremezdi.
Bu ikinci cilt, 70 sonlarından günümüze dergilerde konuyla ilgili yayınladığı
yazıların gözden geçirilmiĢ derlemesinden oluĢuyor. Her biri kendi baĢına doyurucu
iken öte yandan daha bütün bir düĢünceye, dizgeli bir beklentiye de bağlantılı.
Türkçemizde Ģiir olgusuna dilbilim, göstergebilim kaynaklarından esinlenerek ve bir
Ģiirbilimi erekleyerek yaklaĢan Mehmet Yalçın çalıĢmaları kuramsal olarak
doyurucu. Bunun üç örnek (Buadelaire, Anday, Ece Ayhan) üzerinde ayrıntılı
uygulaması birinci ciltte verilmiĢti. Bu ikinci cilt kuramın Ģu ya da bu boyutuna açıklık
getirir, tümlerken özellikle kendi Ģiirimiz üzerine somut yorumları da içeriyor. Hatta
sığlığını aĢamamıĢ birçok tartıĢma için (Örneğin, Ġkinci Yeni, vb.) bir tartıĢma alanı,
bir çevren de oluĢturuyor. Derdinin ya da sorusunun, „Ģiir nasıl olmalı, yazılır?‟
türünden saçma anlatımlarla ilgisi olmadığı çok açık.
Mehmet Yalçın bize, daha aĢağısına razı olmamamız gereken bir Ģiir altlığı
sağlıyor (anlama, kavrama, tanımlama açısından). Artık onun önerdiği, geliĢimine
kuramsal olarak katkıda bulunduğu bu ölçütler, yöntemler kullanılmadan Ģiir üzerine
düĢünemez, onu doğru değerlendirebileceğimizi umamayız.
Bu kuramlaĢtırma çalıĢmasını özetleyecek değilim. Arkasındaki büyük
düĢünsel emeğe, saygılı yaklaĢıma ayakta selam durmakla yetineceğim. Takıldığım
yer için ise bu ülkede ve dilde daha uzunca bir süre beklememiz gerekeceği açık. O
da Ģu: bu gediksiz kuramın Ģiir çözümlemeleriyle eĢleĢmesi hiç kolay değil.
Çözümleme ve çözümlenmiĢ Ģiir bir noktadan sonra alıp baĢını gidiyor. Kuramsal
söylem kipi ile yontulmuĢ betiğin zorlama buluĢmasında sorun ise, öyle sanıyorum
kuramın uygulamaya dönük yöntemlerinin, ara üreteç, düzeneklerinin henüz
yeterince yapılandırılamamıĢ oluĢuyla ilgili. Bu dev bireysel çabanın birçok insanca
taĢınması, ayrıntılandırılması, gereçlerinin oluĢturulması gerekiyor. Yine de eğer
20