okumalarım - Zeki Zikrullah Kırmızı * Okumanın Sonuna Yolculuk

çalıĢmaları, Üniversite (Freiburg, Marburg, tekrar Freiburg) dersleri ve yaĢamında
yayınladığı kitapları. Heidegger 1889-1976 yılları arasında yaĢadı ve ölümünün
ardından yayınlanan toplu yapıtları 2011‟e gelinceye değin sanırım 88 cilti buldu
Almanca‟da.
Belki ileride Ökten, Heidegger‟i kaynakları, katkısı ve etkileri açısından,
yapıtının bütününü gözeterek, daha bütünlüklü ve eleĢtirel bir çalıĢmasıyla yorumlar
ve çok da iyi olur. Örneğin Safranski‟nin yaptığı gibi. Böyle bir Ģeyin çok da kolay
olmadığını kestirmek zor değil. Ama Ökten, konuya sanırım en yakın kiĢi(lerden
biri). Harekete geçebilir ve geçirebilir.
***
Zweig, Stefan; Montaigne (1942), Çev. Ahmet Cemal
Can Yayınları, İkinci Basım, Mart 2012, İstanbul, 122s.
Büyük yirminci yüzyıl hümanisti Zweig‟ın 1942‟de eĢiyle birlikte yaĢamını
Brezilya‟da sonlandırmasıyla parça bölük, yarım kalmıĢ son atağı Montaigne.
Ġnsanı insan kılan yıldızların parladığı anların bu kelebek avcısı, bu büyük
armağancı, bağıĢcı hak etmediğimiz, bu gidiĢle edemeyeceğimiz en son sunusunu
yarım yamalak bir kalıt olarak bırakıyor kucağımıza. Derin derin tasalansak,
kaygılansak yeridir, çok çok geç olsa da.
Stendhal, Balzac, Tolstoy tezlerini okumuĢ (daha öncekileri saymıyorum)
Zweig‟ın ne yaptığını anlamıĢtım az çok. YaĢamdan yorum çıkarmanın, bu yorumu
insanlığa fener kılmanın görev bilinci yazarlığını karartmamıĢtı hiç. Çünkü
yazarlığının özünü içtenliğin, inancın yalın gücü oluĢturuyordu. Görmezden
gelmemiĢ, bize Ģunu öğretmiĢtir yaĢamöyküleriyle: Hiçbir insanı onun bir parçasına,
özelliğine indirgemeyin ve nesi varsa insan(lık)ın tümünü sahiplenin. Kurtarmaya,
aklayıp paklamaya çalıĢmayın.
Üzücü olan Montaigne çalıĢmasının sözün gerçek anlamında yarım kalması.
Çünkü burada (taslakta) Montaigne portresi geliĢtirilememiĢ, yaĢam yapıtla buluĢup
örtüĢememiĢtir. Elbette anlayan için yeterli ipucu vardır, aslında yazarımızın her
tümcesi kendini yeni baĢtan ele verir ve bir bakıma bu kitabın taslak, boĢluklu
görünümü bizi doldurmamız gerekene yöneltir.
Nedir beĢ yüzyıl ötesinden bize Montaigne olarak gelen?
Bu sorunun yanıtını olağanüstü çevirisi ve sunuĢuyla Ahmet Cemal de
yeterince veriyor zaten.
***
36