okumalarım - Zeki Zikrullah Kırmızı * Okumanın Sonuna Yolculuk

More documents

Recommendations

Info

Mişima, Yukio; Yaz Ortasında Ölüm (Manatsu no Shi, 1953) Ridley, Matt; Kızıl Kraliçe: Cinsellik ve İnsan Doğasının Evrimi (1993) Cemali, Sibel; Sabahın Ucu (2011) Nazım(Sayın), Yusuf (Yakup); Kızak (2012) Türker, Sibel K.; Yaşamı Sevme Hastalığı (2012) Yıldız, Bekir; Kaçakçı Şahan (1970) OKUMALARIM Kıral, Tezer Özlü; Çocukluğun Soğuk Geceleri (1980) Derinlik Yayınları, Birinci Basım, Ekim 1980, İstanbul, 96 s. * Kıral, Tezer Özlü; Yaşamın Ucuna <strong>Yolculuk</strong> (1984) Ada Yayınları, Birinci Basım, Mayıs 1984, İstanbul, 172 s. Yazısından çok yaĢamıyla efsaneleĢen insanlardan biri de Tezer Özlü. Oğuz Atay denli olmasa da ardıl kuĢaklar bir aylayla çevirdiler onun diken taçlı baĢını ve bir azize ürettiler neredeyse. KuĢkusuz sakıncası yok, bir yere değin olağan. Ama ipin kopabileceği bir yer var. Yazıyla yaĢamın birbirine karıĢtığı, diğerinin ölçütünün berikine uygulandığı sınır bölgesi… Duygusallık ağır basabilir böylesi durumlarda. YaĢam bir bildiri etkisi yapabilir. Bildiriye dönüĢen bu trajikleĢmiĢ yaĢam (bizim dıĢarıdan kondurduğumuz öykü) yapıtı anlamlandırmaya koyulur. IĢık yaĢamdan yapıta düĢer. Yine sakıncası ne, diye soruyorum kendime. Böyleleri için, Tezer Özlü için, Tomris Uyar için yazı nedir, nereye değindir?(Hem bunu Tomris Uyar‟ın eĢsiz yazısının bilincinde olarak söylüyorum.) Bir Ģey daha söylemek zorundayım. Çocukluğumdan beri özkıyım (intihar) beni de sürükleyen yaĢam izleklerinden biri. Çok uğraĢmama karĢın benim için sorunsallığını, kavrayıĢa gelmeyiĢini sürdürüyor. Bu bakımdan yazının da önüne çıkıyor tabii. Özkıyım, kendi baĢına yaĢamı yapıta dönüĢtürüyor ve bu yapıt gerçekleĢtiği anda yokluğa karıĢıyor. Yokluk üzerine bir (son) denemeye dönüĢüyor. Yani aslında yapıt (da) değil. Böyle sahici sapmaların (patoloji, diyelim) yapıtı, izleyenini tanığa dönüĢtürüyor. Sanatçının böyle bir amacı olmayıĢı, belki aziz(e)liğe giden yolu döĢüyor. Çünkü anlıyoruz; bu bir gösteri değil. Ortada bir değiĢmece (meatafor) yok. ĠĢte bu tür anlatıları böyle yakıcı kılan Ģey… ĠĢte tür kaygısının, biçim arayıĢlarının tükendiği yer. ĠĢte, kusursuz biçimsel yapılara da ulaĢılsa, rastlantılara borçlu kalınan… ĠĢte, yazın olmayan, olmayacak Ģey… 4
Ama Tezer Özlü yazın insanı için gerekli donanımın, birikimin, deneyimin de sahibi bir yandan. Ortamı böyle. O zaman söyleyebileceğim Ģey onun iki bedenli (insan ve yazı bedenli) oluĢunun aralığından, geriliminden sızan Ģey, tütsü, duman… Tütsü sözcüğünü kasıtla kullanıyorum, çünkü ortada bir yeraltılık (underground), bir kıyıdalık (marjinallik) var. Ġki yapıtını okuduktan sonra (zaten hepi topu birkaç tane) hayıflandığım, ülkenin (Türkçe) bir yazarı teğetlediği, bir ıskalamadır. KarĢılıklı bu. BirĢeyler yetmemiĢ, kısa gelmiĢ, olanla yetinilmiĢ, zaman da kalmamıĢtır. Bu koĢullar değiĢik olsaydı Tezer Özlü sancısından yazı çıkarabilir, üretebilirdi. Sancısız olmaz ya, sancının varlığı da yetmiyor iĢte. Onun nesneleĢtirilmesi, imgelenmesi, yerinin bilinçle ve özenle (biçem) kaydırılması gerek. Bir baĢka açıdan gelenek sürüyor (“Kaos sürüyor”-Trier). Bizim yazın tarihimiz, kiĢiler galerisinden oluĢur. KiĢi yazının önünde bayrak gibi taĢınır. Oysa hiçbir yaĢam yazıdan önemli (anlamlı) olamaz. Tezer Özlü‟nün elbette böyle bir derdi yoktu, olamazdı da. O kendinin seçmediği bir yazgıyı üstlendi. Kafka‟nın, Pavese‟nin, Svevo‟nun ardı sıra sürüklendi. Yüzyılın bu büyük karanlık çukurları büyüledi, içine çekti onu. Aslında gariptir, tersidir zor, olanaksız olan. Nasıl, milyonlarca insanı sürükleyemiyor bu derin, karanlık uçurum ya da kuyu? Çünkü eğer savladığımız üzere açıklamaların peĢindeysek, hani nerede sorumuz ve ardı sıra seğirten biz (Odradek, zıplayan top). ġunu diyorum eğer ortada bir onurlandırıcı Türk Yazını olsaydı, Tezer Özlü Kıral‟a çok fazla borcu olmazdı ama herĢeyini bir bakıma örneğin Tomris Uyar‟a, borçlu olurdu. Dolayısıyla hızlı sinematografik geçiĢlerle ilintilendirilmiĢ (kurgulanmıĢ) metin dizileri bir üçüncü kiĢiye (okura) yazılmıĢ değil. Bu metinler Türkçe için özgün de sayılabilir (özellikle de içeriksel cesaretiyle, inanılmaz öncü kadın-lık duruĢuyla) günümüzde bile aĢılamamıĢ oldukları söylenebilir. Çünkü cesareti hakikatle yan yana görme Ģansımız yarım yüzyıldır giderek azaldı. Ġnanılmaz bir çocuksu arayıĢ ve umutla dünyanın kiri, balçığı ve ihanetinin biraraya geliĢinden üreyen kısa erimli hüzünlü bir ezgiyle sarsılabiliriz de. BaĢkaldırıyla çocuksu teslimiyet arasında içimiz ezilecektir. Ya sonra? Bu bir insanlık durumu ama iyi yazının hakikatle ilgisi ne? Daha doğrusu yaĢamın hakikatiyle yazının hakikati arasındaki iliĢki nasıl kurulur, kurulmalı. Yazının kendi baĢına, özerk, bağımsız bir hakikati var mı? * Benim açımdan Tezer Özlü Kıral için soru, onun günümüz genç, sınırlı okuru üzerindeki etkisinin kaynağının ne olduğu. Bu etkinin kaynağı yazı(n) mı? Eğer böyleyse sorun yok. Üstelik bu türden bir yazı(n)sal değeri, günümüz birçok örneğine göre çok daha namusluca, dürüstçe ve baĢı dik (göze almıĢ olarak) taĢıdığı açık. Bir ikinci nokta ise yazıya sızmıĢ tinbilimsel (psikolojik) dil ve terimlerin yazınsallığa etkisi, katkısı. Ben bundan hep huzursuzluk duydum. Her zaman bir roman (öykü?) yaĢamı için yetersiz bir dil olarak kaldı gözümde tinbilimsel söylem. Çok kolay çözüm olarak gördüm, algıladım. Yazı tinbilimin nesnesi olabilir ama onu 5
Page 1 and 2: 2012 OKUMALARIM zikrullah kırmız
Page 3: Pallasmaa, Juhani; Tenin Gözleri (
Page 7 and 8: içimde tatmin ederek, kişi kendin
Page 9 and 10: tarafından kullanılan bir başka
Page 11 and 12: Birinci bölümde (Suçlu) ekolojik
Page 13 and 14: Kappa (1927) için arka kapaktaki t
Page 15 and 16: Burada bir baĢka ikilem daha var.
Page 17 and 18: Amerikan Ġmparatorluğunun (!) kay
Page 19 and 20: etmiyorum, anlatı zamanıyla ilgil
Page 21 and 22: ireysel betik (Ģiir) algı yaklaĢ
Page 23 and 24: Bunların içinde Nihal yeğinobal
Page 25 and 26: Zizek‟in bağımsız ya da kitapl
Page 27 and 28: Baricco‟yla ilk kez tanıĢıyoru
Page 29 and 30: Doğrusu Kavabata‟yı belli bir o
Page 31 and 32: sonunda o yaĢasa da zayıf halka,
Page 33 and 34: yani aĢk bile değil aĢkın fazla
Page 35 and 36: dönüĢtüren bu aydınlık sayfal
Page 37 and 38: Tunç, Ayfer; Suzan Defter (2003) C
Page 39 and 40: hiçbir Ģey yoktur ve yine bu yüz
Page 41 and 42: Auster‟ın bu romanıyla ilgili o
Page 43 and 44: gövdede başlar, gövdenin müziğ
Page 45 and 46: Kavabata‟da aĢkınlık deneyimi,
Page 47 and 48: “Ağır, ağır çıkacaksın bu
Page 49 and 50: koyularak, günahtan suçsuzluğa a
Page 51 and 52: Ergülen Ģiirinde ikinci belirgin
Page 53 and 54: ıraktığımızda ise, neden güce
Page 55 and 56:
Murakami, Haruki; Haşlanmış Hari
Page 57 and 58:
Bir Ģairi Ģair yapan Ģey göster
Page 59 and 60:
diye övgü, diye sana, diye hazira
Page 61 and 62:
çeliĢkiler ve yine Maugham‟ın
Page 63 and 64:
Son olarak Dickens‟in (Noel öyk
Page 65 and 66:
Bilimsel doğrularımız aynı iken
Page 67 and 68:
ideoloji, örgütlenme, silahlanma,
Page 69 and 70:
ağmen değil), çağdaş kapitalis
Page 71 and 72:
ayrımları azaltır ve birbirleriy
Page 73 and 74:
En çok dikkatimi çeken Ģairler:
Page 75 and 76:
mi? Bakın, buna katılıyorum ve
Page 77 and 78:
“Doğu nedir? Al taylar sürüsü
Page 79 and 80:
oluĢturan temel öğelerden (7), k
Page 81 and 82:
demokrasi nosyonlarının kusurlu o
Page 83 and 84:
dönem Ġngiliz toplumu çeliĢkile
Page 85 and 86:
kılınmıĢtır. Bu yeni dünya ko
Page 87 and 88:
Sartoris‟lerin laneti, belki de y
Page 89 and 90:
BatılılaĢma, küreselleĢmeyle o
Page 91 and 92:
tipçilikle eleĢtirmiĢtir. Piyasa
Page 93 and 94:
13. bölüm Olumsuz Küresel Akınt
Page 95 and 96:
Juliet Çıplak günümüzde yaygı
Page 97 and 98:
sıkça dönüyor: “Tüketicilik
Page 99 and 100:
veren Pitol, her giriĢimden Jacque
Page 101 and 102:
doğrudan, yüzeydeki, Ģimdi-burad
Page 103 and 104:
Şem‟ine pervaneyim pervâ ne lâ
Page 105 and 106:
YıpranmıĢ bir evliliğin kadın
Page 107 and 108:
* Arslan, Gökhan; Babam Beni Niye
Page 109 and 110:
enim?.. Bu ele avuca gelmez, sözc
Page 111 and 112:
“R”leri Söyleyemeyen Ajitatör
Page 113 and 114:
II- Çingene ergenliği Çiganın b
Page 115 and 116:
Yoksa tüm bu, dönüp dolaĢıp bi
Page 117 and 118:
çağdaĢlaĢmasından (modernite)
Page 119 and 120:
hazırlanma amaçlı el (beyin) ça
Page 121 and 122:
Bu kısır çölde belleğimi kurca
Page 123 and 124:
una gerek duymamıĢ, verilenle, oy
Page 125 and 126:
Reşo Ağa‟yla baĢlayan bir Beki
Page 127 and 128:
yetisi (yazı çerçeveleri içeris
Page 129 and 130:
giriyor, çıkıyor vb. Buradan ba
Page 131 and 132:
Kaynak bilgilerden yoksun olduğum
Page 133 and 134:
elbette… DüĢünülmüĢ bir Ģe
Page 135 and 136:
dünyası konusundaki bencil kıska
Page 137 and 138:
ugün Ģiiriyle bir biçimde buluĢ
Page 139 and 140:
Dilerim, tüm Türkiyeli okurlar, y
Page 141 and 142:
olsaydı) öykünün (yani yaĢamı
Page 143 and 144:
gösteriyor. Okuyan Ģunu anlıyor
Page 145 and 146:
Daniel Buren Niele Toroni Jaspers J
Page 147 and 148:
David Salle, Angels-rain Mihael Ash
Page 149 and 150:
Holzer‟in kıĢkırtıcı denemel
Page 151 and 152:
Louise Lawler üzerine yazısında
Page 153 and 154:
*** Nesin, Aziz; Fil Hamdi (1955):
Page 155 and 156:
olamadı. Bu iyi mi, kötü mü old
Page 157 and 158:
örnekle de gördük.) Ben onun Ste
Page 159 and 160:
Erkek gelir, ele geçirir, yakar, a
Page 161 and 162:
kusur olarak, boĢluk olarak, abart
Page 163 and 164:
Ġkinci döneminin yapıtlarına bi
Page 165 and 166:
Dickens‟ı klasik yapan Ģey, di
Page 167 and 168:
onları sıralayıĢında bir ilke
Page 169 and 170:
Ģiir yanı zayıf polemiklerin (ye
Page 171 and 172:
olanlar içinde senkronize edilir.
Page 173 and 174:
olmuĢuz. O anı bugünün içinde,
Page 175 and 176:
aslında yurt görünüleri olduğu
Page 177 and 178:
Gerçek adı Kimitake Hiraoka olan
Page 179 and 180:
katmanlı değiĢmeceye baĢvuruyor
Page 181 and 182:
Solar, Nobel ödüllü bir fizikçi
Page 183 and 184:
konuĢlandıracağımız tasası i
Page 185 and 186:
içinde. Bakıyoruz, bir kiĢi, ken
Page 187 and 188:
Cin mahalleyi ayartmıĢ, ayağa ka
Page 189 and 190:
Senin için yaktığım mum, Zelzel
Page 191 and 192:
üzerinde durmuyor. Bauman‟ın ge
Page 193 and 194:
da direnmeden. Yazın toplumbilimi
Page 195 and 196:
imgeleri güne taĢıyor, yerelden
Page 197 and 198:
Doyma Noktası‟nı (2002) okumuĢ
Page 199 and 200:
asl(ın)a dönmek gibi bir Ģey…
Page 201 and 202:
* Nesin, Aziz; Kazan Töreni (1957)
Page 203 and 204:
Sonra öykülerin taĢıdıkları e
Page 205 and 206:
MiĢima yine hiç beklemediğim bi
Page 207 and 208:
nedeni, pek az doğa bilimcinin iki
Page 209 and 210:
irlikte belli ki yürüyor. Öyle b
Page 211 and 212:
da örneğini bulamayız hem. ĠĢl
Page 213:
Yazar, savlı ya da siyasal sanatta
show all

okumalarım - Zeki Zikrullah Kırmızı * Okumanın Sonuna Yolculuk

Create successful ePaper yourself

Delete template?

Save as template?