You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
Akademik Etkinlikler ve Etik<br />
land›klar›ndan flikâyet etmektedirler. E¤itim ve ö¤retimde kopyac›l›¤›n kabul<br />
edilir ve hatta baflar› için zorunlu bir davran›fl haline getirilmesi, ileride<br />
toplum yaflam›nda devam ettirilecek bir yolsuzluklar zincirinin ilk halkas›d›r.<br />
Kopyac›l›¤›n as›l sorumlusu, hak etti¤i e¤itimi alamayan ve üstelik de<br />
flikâyetçi olabilen ö¤renci de¤ildir. As›l sorumlular: (1) kopyac›l›k sahtekârl›¤›n›<br />
hofl gören ve hatta bazen bir aç›kgözlülük baflar›s› olarak öven bir<br />
genel kültür ve (2) kopyac›y› yakalamay› ve cezaland›rmay› çeflitli bahanelerle<br />
reddeden bir e¤itimci kültürüdür.<br />
Kopyac›l›k toplumun bütün bireylerine manevi ve gerçek maddi zarar<br />
veren bir suçtur. Ça¤dafl toplumlar ihbar, uyarma ve k›nama düzeyinde<br />
bunun üstesinden gelmifllerdir. Bu yönde genel kültürün de¤iflmesi çok<br />
yönlü bir u¤raflt›r. Buna karfl›n, üniversitelerde e¤itimcilerin kopyac›l›¤a<br />
karfl› gösterdikleri dikkat ve uygulad›klar› yapt›r›m kolayca tan›mlanabilir<br />
ve denetlenebilir (Özellikle kopyac›l›¤›n büyük ölçüde hatalarla birlikte<br />
kelimesi kelimesine yap›lmas›ndan dolay›).<br />
Kopyac›l›k, h›rs›zl›k ve taciz gibi kesinlikle özür kabul etmeyen bariz<br />
bir suçtur. Suçlu kiflilerin sanki bu suçu bilmeleri olanaks›zm›fl gibi uyar›yla<br />
ve sözde korkutmayla normal e¤itimlerini sürdürmelerine izin verilmemeli,<br />
aksine bu kiflilere etkili yapt›r›mlar uygulanmal›d›r. Üniversiteye kabul<br />
edilip kazand›¤› bu ayr›cal›¤› kopyac›l›kla heba eden her kifliye üniversite<br />
e¤itiminin d›fl›nda b›rak›lm›fl çok say›da kiflinin oldu¤u hat›rlat›lmal›d›r.<br />
Örne¤in, ödevde kopyac›l›k için dersten geçme olanaklar›n› çok k›s›tlayacak<br />
bir not düflürme, s›nav veya projede kopyac›l›k için ise, üniversiteden<br />
bir dönem uzaklaflt›rma uygun yapt›r›mlard›r. Yapt›r›m›n uyguland›¤› durumlarda<br />
yakalanmayan kopyac›lar oldu¤una iflaret edilerek yakalananlara<br />
haks›zl›k edildi¤i iddia edilmektedir (Bu mant›¤›n ne kadar tutars›z oldu¤u<br />
h›rs›zl›k gibi di¤er bir suça da uyguland›¤›nda görülür). Bu eflitsizli¤in ortadan<br />
kald›r›lmas› ö¤renci toplumunun di¤er ça¤dafl ülkelerde oldu¤u gibi<br />
kopyac›l›¤› kendi içinde kabul etmemesi ve önce uyar›, sonra ele vermeyle<br />
önlemesi sayesinde gerçekleflir. Bu, ö¤rencilere telkin edilmelidir. Kopyac›l›kta<br />
kopya alan ve kopya veren eflit derecede suçludur. Ancak, en büyük<br />
sorumluluk kopyac›l›¤› izleme ve yapt›r›m uygulama gayret ve cesare-<br />
- 50 - Bilimsel Araflt›rmada Etik ve Sorunlar›<br />
tini göstermeyen e¤itimcide, e¤itimcilerini uyarmayan bölüm baflkanlar›nda,<br />
bölüm baflkanlar›n› desteklemeyen üst yönetimdedir. Üniversite yönetiminin<br />
sorumlulu¤unun bilincinde olarak kopyac›l›¤› önleme yönünde<br />
alaca¤› kararl› tav›r bu sorunun büyük ölçüde çözülmesini sa¤layacakt›r.<br />
Olay›n basitli¤i ve topluma verdi¤i yayg›n zarar göz önüne al›n›rsa, bu konuda<br />
tepkisiz kalmak belki de en önemli bir meslek eti¤i yetersizli¤idir.<br />
Kopyac›l›¤a hem göz yumanlar hem de kopya çekmelerine göz yumulanlar<br />
günümüzün veya gelece¤in ö¤retim üyesi kimlikleriyle, bilimde kusurlu<br />
davran›fllara yatk›n bireyler olarak izlenmeli ve kendilerine yapt›r›m uygulanmal›d›r.<br />
Mali Deste¤e ‹liflkin Etik Sorunlar<br />
Akademik Etkinlikler ve Etik<br />
Parasal destek talep eden araflt›r›c› proje önerisini aç›k olarak sunmal›,<br />
çal›flman›n yürütülmesinde ve raporun yaz›lmas›nda dürüst olmal›d›r.<br />
Parasal destek sa¤layan taraf ise, araflt›rman›n yap›laca¤› kurumda uygulanmakta<br />
olan <strong>etik</strong> normlara uymayanlar hakk›nda ne gibi ifllem ve yapt›r›mlar›n<br />
uygulanaca¤› hususunu kurumdan yaz›l› olarak talep etmelidir.<br />
Destek da¤›t›m›nda kay›rmac›l›k eti¤e ayk›r›d›r. Mali destekler amaçlar›na<br />
uygun ve araflt›r›c›lar›n yetkinlikleri göz önüne al›narak da¤›t›lmal›d›r.<br />
Önerilen projenin <strong>bilimsel</strong> de¤eri ile amaca ulaflma olas›l›¤› ölçüt olmal›d›r.<br />
Bilimsel de¤er ise uluslararas› düzeyde kabul görecek bulgular›n<br />
elde edilmesidir. Bunun göstergesi de sonuçlar›n uluslararas› dergilerde<br />
yay›na kabulüdür.<br />
Hem kay›rmac›l›¤›n en aza indirilmesi, hem de da¤›t›m›n genelde adil<br />
yap›labilmesi için paral› deste¤e iliflkin baflvuru koflullar› ve baflvurular› de-<br />
¤erlendirme k›staslar› ayr›nt›l› olarak duyurulmal›d›r.<br />
Parasal destek sa¤layan taraf›n araflt›rmadan ç›kar› olmas› durumunda<br />
ç›kar çat›flmas› ortaya ç›kabilir (Bak›n›z: Bölüm III). Örne¤in, araflt›r›c› parasal<br />
destek ald›¤› bir flirketin ürünleri hakk›nda olumsuz rapor vermek<br />
istemeyebilir. Böyle durumlarda <strong>etik</strong>ten ödün verilmesi kabul edilemez.<br />
Bilimsel Araflt›rmada Etik ve Sorunlar› - 51 -
Change language