Tahsilat Genel Tebliği - Gelir İdaresi Başkanlığı

üncü maddede yer alan hükümler çerçevesinde satış bedelinin amme alacağına rüçhanlı olan alacaklar ile takip giderlerini
aşmaması halinde de tahsil dairesi satıştan vazgeçebilecektir.
I- Gayrimenkul Malların ve Gemilerin Haczi
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
Gayrimenkul Malların Haczi ve Satışı
1. 6183 sayılı Kanunun 88 inci maddesinde, her türlü gayrimenkul malların ve gemilerin haczinin, bu malların
kayıtlı oldukları sicillere işlenmek üzere ve haciz bildirisi düzenlenmek suretiyle tapuya veya gemi sicillerinin tutulduğu
daireye tebliğ edilerek yapılacağı belirtilmiştir.
2. Gayrimenkul ve gemilerin, gerek teminat olarak alınmaları ve gerekse ihtiyati veya kat’i olarak
haczedilmeleri durumlarında, tahsil dairelerince amme alacağı tutarının haciz bildirilerinde mutlaka bildirilmesi
zorunludur. Düzenlenecek haciz bildirilerinin amme alacağının aslını ve fer’ilerini kapsamasına dikkat edilmesi
gerekmektedir.
Bu şekilde hacze konu olan amme alacağı tutarının haciz tarihinden sonra artması halinde re'sen; borçlusu
tarafından ödemede bulunulmak veya diğer şekillerde tahsilat yapılmak suretiyle azalması halinde de ilgililerin talebi
üzerine son durumları (bakiye tutarı) ilgili tapu veya gemi siciline bildirilir.
3. 6183 sayılı Kanunun 88 inci maddesi hükmü gereğince, gayrimenkulün haczi onun hasılat ve menfaatlerini de
kapsamaktadır. Bu nedenle tahsil dairesinin, haczettiği gayrimenkulün hasılat ve menfaatlerini toplaması, idare ve
işletilmesi için lazım gelen tedbirleri bizzat alması gerekir.
4. 6183 sayılı Kanun hükümlerine göre, teminat olarak gösterilen gayrimenkullerin teminat olarak kabulü,
ihtiyaten veya kat’i hacizleri sırasında aşağıdaki açıklamaların dikkate alınması gerekmektedir.
a) 4721 sayılı Türk Medeni Kanununun 684 üncü maddesi ile bir şeye malik olan kimsenin o şeyin bütünleyici
parçasına da malik olacağı, bütünleyici parçanın (mütemmim cüz), yerel âdetlere göre asıl şeyin temel unsuru olan ve o
şey yok edilmedikçe, zarara uğratılmadıkça veya yapısı değiştirilmedikçe ondan ayrılmasına olanak bulunmayan parça
olduğu hükme bağlanmıştır. Örneğin, bir binadan tahripsiz olarak ayrılmayan veya ayrıldığı takdirde tesis ve inşaatın
büyük hasar görmesine neden olacak olan kalorifer, su ve elektrik tesisatı gibi.
Eklenti (teferruat) ise aynı Kanunun 686 ncı maddesine göre, asıl şey malikinin anlaşılabilen arzusuna veya
yerel âdetlere göre, işletilmesi, korunması veya yarar sağlaması için asıl şeye sürekli olarak özgülenen ve kullanılmasında
birleştirme, takma veya başka bir biçimde asıl şeye bağlı kılınan taşınır maldır. Bir şeye ilişkin tasarruflar, aksi
belirtilmedikçe onun eklentisini de kapsar. Örneğin, bir otel binasının içindeki möbleler ve bir tekstil fabrikasının içindeki
tezgahlar gibi.
4721 sayılı Kanunun 684 üncü maddesi gereğince, bir şeye malik olan kimse, o şeyin bütünleyici parçalarına da
(mütemmim cüzlerine de) malik olur. Bu sebeple bütünleyici parçalar asıl şeyin tabi olduğu hukuki hükümlere tabidir ve
bunlar asıl şeyden ayrılmadıkça üzerlerinde bağımsız bir hak tesis edilemeyeceği gibi temlik ve haciz edilemez. Eklenti
ise, yukarıda belirtildiği üzere müstakil varlığı olan menkul bir maldır.
Ancak, 4721 sayılı Kanunun 686 ncı maddesinin birinci fıkrasında “Bir şeye ilişkin tasarruflar, aksi
belirtilmedikçe onun eklentisini de kapsar.” hükmü yer almaktadır. Dolayısıyla, yapılan bir ipotek işleminde eklentinin
hariç bırakıldığı kararlaştırılmış ve bu karar tapu siciline kayıt ettirilmiş ise o takdirde eklenti ipoteğe dahil
olmayacağından müstakilen haczi mümkündür.
4721 sayılı Kanunun 862 nci maddesinde, “Rehin, taşınmazı bütünleyici parçaları ve eklentileri ile birlikte
yükümlü kılar. Rehnin kuruluşu sırasında makine, otel döşeme eşyası gibi açıkça eklenti olarak gösterilen ve tapu
kütüğünde beyanlar sütununa yazılan şeyler, kanuna göre bu nitelikte olamayacakları ispat edilmedikçe eklenti sayılır.
Üçüncü kişilerin eklentiler üzerindeki hakları saklıdır.” hükmü yer almaktadır.
b) Fabrika ve benzeri müesseselerin makine ve mallarının teminat olarak gösterilmesi halinde,
- Bunların kabulünden önce mahiyetleri ile hukuki durumlarının araştırılması,
- Yapılacak bu araştırmalar esnasında bina ile makinelerin iktisadi bir bütünlük teşkil ettiğinin (binanın
makinelere uygun bir şekilde yapıldığının, bütün makinelerin betonla yere veya duvarlara sabitlendiğinin, bunların
çıkarılmasının binayı tahrip etmeden mümkün olmayacağının ve bu işlemlerin binanın kıymetini azaltacağının) tespit
edilmesi halinde, söz konusu gayrimenkulün bütünleyici parçası sayılması,
- Şayet bu makineler mahalli örfe ve malikin sarih arzusuna göre fabrikanın işletilmesi veya muhafazası için
daimi bir tarzda tahsis edilmiş ve takılmışsa ve bunların fabrikadan çıkarılması halinde binanın tahribi mevzubahis
değilse bu makinelerin eklenti olarak kabul edilmesi,
gerekmektedir.