Tahsilat Genel Tebliği - Gelir İdaresi Başkanlığı

Dolayısıyla, fabrika içindeki makineler veya sair mallar teminat olarak gösterildiği durumlarda öncelikle
bunların mahiyetlerinin (bütünleyici parça mı, eklenti mi yoksa bu kavramların kapsamına dahil olmayan başka bir mal
mı olduğunun) tespit edilmesi ve eklenti olduğunun tespit edilmesi durumunda hukuki durumunun araştırılması lazımdır.
Bu nedenle, eklentinin tabi olduğu gayrimenkulün üçüncü bir şahsa ipotekli bulunup bulunmadığı, ipotekli ise,
eklentinin ipoteğe dahil olup olmadığı, hakkında tapu sicilinde bir kaydın bulunup bulunmadığı hususları tapu
idarelerinden (ve ayrıca mal sahibinden) sorularak tespit edilir.
Yapılan bu araştırmayı müteakip;
- Gayrimenkul ipotekli değilse,
- Gayrimenkul eklenti hariç tutulmak suretiyle ipotek edilmişse,
teminat olarak verilmek istenilen eklentinin, menkul mallar gibi haczedilerek teminat olarak kabul edilmesi, aksi
halde bunların teminat olarak kabul edilmemesi gerekir.
c) Teminat olarak alınacak menkul mallar, tapu kaydına eklenti olarak kaydettirilmemişse haczinden evvel
bunların sahibinden eklenti olduğunun tapu kütüğünün beyanlar hanesine kaydettirilmesi istenecek ve gerekli tescil
yaptırıldıktan sonra da bu mallar haczedilecektir.
Düzenlenen haciz tutanağı ile haciz varakası tahsil dairesince Tapu Sicil Müdürlüğüne ayrıca bir yazı ile
gönderilerek, 4721 sayılı Kanunun 796 ncı maddesi çerçevesinde varsa gayrimenkul üzerindeki intifa hakkının tapu
kütüğüne yeni tescil edilmiş eklentileri kavramayacağı ve aynı Kanunun 1010 uncu maddesi gereğince bunların hacizli
olduğu, ileride gayrimenkulün rehni halinde hacze konu olan eklentinin rehinden istisna edilmesi gerektiği hususunun
tapu siciline şerhi temin edilir.
d) 1447 sayılı Ticari İşletme Rehni Kanununun 30 “Rehin hakkının doğumu” başlıklı 5 inci maddesinin birinci
fıkrasında, “Rehin hakkı ticari işletme sahibinin veya kredi müessesesinin veya alacaklının yazılı talebi üzerine ticari
işletmenin kayıtlı bulunduğu Ticaret veya Esnaf ve Sanatkar Siciline tescil ile doğar.” aynı maddenin dördüncü fıkrasında
“Ticaret veya Esnaf ve Sanatkar Sicilindeki kayda istinat ederek rehin hakkı iktisabedenin bu iktisabı muteberdir.”,
Aynı Kanunun 4 üncü maddesinde de, “…Sözleşmede, rehne dair unsurların tam listesi de ayırdedilmelerini
mümkün kılacak özellikleri ile birlikte yer alır.” hükümlerine yer verilmiştir.
Öte yandan, 21.08.1972 tarih ve 14238 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren Ticari İşletme
Rehni Sicili Tüzüğünün 4 üncü maddesinde; “Ticari işletme rehni sicili alenidir. Herkes sicilde bir kayıt bulunup
bulunmadığı ve varsa mahiyeti hakkında, sözlü ve yazılı bilgi verilmesini sicil memurundan isteyebilir.” ve 6 ncı
maddesinin (a) bendinde; “Ticaret veya esnaf ve sanat sicili memuru, … ticari işletmenin üzerinde faaliyet gösterdiği
gayrimenkul işletme sahibine ait ise bu gayrimenkulün tapu kütüğündeki beyanlar hanesine işlenmek üzere tapu sicil
muhafızlığı veya memurluğuna yazı ile bilgi verir.” hükmüne yer verilmiştir.
1447 sayılı Ticari İşletme Rehni Kanunu ile Ticari İşletme Rehni Sicili Tüzüğünün yukarıda belirtilen
hükümlerine göre rehin hakkı, ticari işletmenin kayıtlı bulunduğu Ticaret veya Esnaf ve Sanatkar Siciline tescil edilmesi
ile doğacağından, bu hakkın doğduğu tarihten itibaren herkese karşı ileri sürülebilmesi mümkündür. Ticari işletme
rehninde rehin hakkının doğabilmesi için bu hakkın ticari işletmenin üzerinde faaliyet gösterdiği gayrimenkulün beyanlar
hanesine şerh edilmesi zorunluluğu bulunmamaktadır.
Dolayısıyla, fabrika, otel gibi işletmelerin içinde bulunan menkul malların haczi sırasında bu malların eklenti
olup olmadığına bakılacağı gibi tapu kütüğünde bir kayıt olmasa da borçluya ait bu malların rehinli olup olmadıklarının
Ticaret Sicil Memurluklarından araştırılması gerekmektedir.
e) Fabrika içinde bulunan makineler ya da otel işletmelerinde kullanılan menkul malların teminat olarak
alınması suretiyle borçları gerek 6183 sayılı Kanuna göre tecil edilmesi nedeniyle gerekse 2577 sayılı Kanununa göre,
teminat karşılığında verilmiş yürütmeyi durdurma kararları üzerine takibi durdurulmuş bulunan borçluların,
teminatlarının durumları yukarıda açıklandığı şekilde gözden geçirilecek, bunların ipoteğe dahil bulunduğu veya üzerinde
işletme rehni olduğu anlaşıldığı takdirde, borçludan derhal teminat vermesi istenecektir.
Borçlu, mevcut borcu karşılayacak şekilde 6183 sayılı Kanunun 10 uncu maddesinde sayılan mallardan herhangi
birisini teminat olarak verdiği takdirde evvelce teminat olarak alınan eklenti serbest bırakılarak tecil işlemi devam
ettirilecek veya yürütmeyi durdurma kararının gereği yerine getirilecektir. Aksi halde aynı maddenin son fıkrası
gereğince teminatın değerini kaybettiği kabul edilerek amme alacağının tahsili cihetine gidilecektir.
f) Bu bölümde açıklanan hususlara ilave olarak, yapılacak menkul hacizlerinde 6183 sayılı Kanunun 12 nci
maddesi hükmü de göz önünde bulundurulacaktır.
30 28.07.1971 tarihli ve 13909 sayılı Resmi Gazetede yayımlanmıştır.