Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
ÖĞRENME <strong>PSİKOLOJİSİ</strong> I. ÜNİTE – TEMEL KAVRAMLAR<br />
I. ÜNİTE – TEMEL KAVRAMLAR<br />
1. Öğrenme ve Performans: Tekrar ve yaşantı sonucu<br />
davranışlarda meydana gelen nispeten kalıcı izli bir<br />
değişmedir. Mesela; sobadan eli yanan bir çocuğun bir<br />
daha sobayı ellememesi bir öğrenmedir.<br />
Öğrenme içsel bir süreçtir ve doğrudan gözlenemez.<br />
Gözlemlenen bireyin performansı ya da davranışıdır.<br />
Performans öğrenme sonucu gözlemlenebilecek<br />
davranışlardır.<br />
Öğrenmenin üç önemli özelliği vardır.<br />
Her öğrenmede az veya çok bir davranış<br />
değişikliği mutlaka olur.<br />
Davranışın öğrenilmiş olduğunu söyleyebilmek için<br />
sürekliliğin/kalıcılığın olması gerekir. Yani<br />
oldukça uzun süre bu davranışın devam etmesi<br />
gerekir.<br />
Öğrenmede söz konusu olan davranış değişikliği<br />
tekrar ve yaşantı sonucu meydana gelmiş olması<br />
gerekir. Yoksa her davranış değişikliği öğrenme<br />
değildir.<br />
Uyarı: İçdürtü, içgüdü, refleks, büyüme ve<br />
olgunlaşma sonucu meydana gelen davranış<br />
değişiklikleri öğrenme değildir.<br />
Öğrenme ürünü sayılmayan davranış değişiklikleri<br />
1-) İçgüdü: Hayvanlar tarafından bilinçsizce yapılan<br />
kalıtsal (doğuştan) ve otomatik davranışlardır.<br />
Mesela; örümceğin ağ kurması, tırtılın koza yapması,<br />
arının bal yapması gibi.<br />
İçgüdü davranışlarının özellikleri<br />
a) Öğrenilmemiştir yani doğuştandır (Kalıtımsaldır).<br />
b) Sadece hayvanlara özgüdür.<br />
c) Otomatiktirler. Yani niçin yapıldığı hayvan<br />
tarafından bilinmez.<br />
d) Türe özgüdür. Bir türe mensup olanlar aynı<br />
içgüdüsel davranışlarda bulunurlar. Yani o içgüdü<br />
davranışı o türün tüm bireylerinde görülür.<br />
Mesela; miyavlamak içgüdüsü kedi türünün tüm<br />
bireylerinde görülür.<br />
e) Belirli zaman ve şartlar oluştuğunda ortaya çıkar.<br />
Mesela; leyleklerin sonbaharda göç etmesi,<br />
yarasaların geceleri uçması.<br />
2-) Refleks: Belirli uyarıcılara karşı gösterilen ani ve<br />
istemsiz (bilinçsizce) tepkilerdir. Refleksler kalıtsal<br />
(doğuştan), otomatik yani öğrenmeye dayanmayan<br />
tepkilerdir. Refleksler organizmayı zararlı uyarıcılar<br />
karşısında koruma görevi yapar. Refleksler, hem<br />
insanlarda hem de hayvanlarda görülür. Yani belli bir<br />
türe özgü değildir. Mesela; aksırma, göz kırpma, ışık<br />
karşısında göz bebeklerinin büyüyüp küçülmesi, çok<br />
sıcak bir nesneye eli değen birinin hemen elini geri<br />
çekmesi.<br />
- 1 -<br />
3-) Büyüme: Organizmanın beden yapısında zamana<br />
bağlı olarak gerçekleşen nicel değişikliklerdir.<br />
Büyüme yalnız bedensel gelişimdir. Mesela; boyun<br />
uzaması, süt dişlerin çıkması.<br />
4-) Olgunlaşma: Organizmanın, hem bedensel hem de<br />
zihinsel (bilişsel) değişim süreciyle ortaya çıkan<br />
durumdur. Organizmanın herhangi bir organının, o<br />
organdan beklenen görevi yapabilecek seviyeye<br />
erişmesidir. Mesela; on aylık bebeğin emeklemesi, 1.5<br />
yaşındaki bir çocuğun yürümesi.<br />
Olgunlaşma öğrenmenin ön koşulur. Eğer organizma bir<br />
şeyi öğrenebilme olgunluğunda değilse öğrenme<br />
gerçekleşemez. Mesela; çocuğun bisiklete binebilmesi<br />
için belli bir fiziksel seviyeye (olgunlaşmaya) ulaşmış<br />
olması gerekir. Bu fiziksel seviye ile kastedilen sinir,<br />
kas ve zihin gelişiminin belli bir olgunluğa ulaşmasıdır.<br />
5-) Geçici Davranışlar: Bireyin sürekli olarak<br />
göstermediği, belli zamanlarda ve durumlarda ortaya<br />
çıkan (alkol aldığında, rüya gördüğünde, ağır ilaç veya<br />
uyuşturucu kullandığında, ağır ateşli hastalıklarda)<br />
öğrenme ürünü sayılmayan davranışlardır. Ayrıca<br />
hormonal salgılara bağlı değişikliklerden terleme,<br />
kızarma gibi davranışlar da öğrenme değildir. Mesela;<br />
narkoz halinden uyanırken söylenen sözler, aşırı alkol<br />
alan birinin kaba ve ölçüsüz konuşması, uyurgezer<br />
birinin gece dışarı çıkıp yürümesi.<br />
2. Öğretme: Okullarda planlı ve programlı olarak<br />
yürütülen ve bir hedefe yönelik olan eğitim<br />
faaliyetlerine denir.<br />
3. Eğitim: Bireyden istenilen davranışları oluşturma<br />
sürecidir.<br />
4. Yaşantı (Deneyim): Bireyin çevresiyle etkileşimi<br />
sonucu bireyde kalan izdir.<br />
5. Uyarıcı (Uyaran): Duyu organlarını harekete geçiren<br />
ve organizmada tepkiye yol açan her türlü iç (açlık,<br />
susuzluk vb.) veya dış etkene (ışık, ses vb.) uyarıcı<br />
denir.<br />
6. Tepki (Davranım): Uyarıcıların organizmayı<br />
etkilemesi sonucu gösterilen her türlü davranışa tepki<br />
denir. Başka tanıma göre uyarıcıların organizmada<br />
meydana getirdiği her türlü fizyolojik ve psikolojik<br />
değişmelerdir. Tepki başkaları tarafından<br />
gözlenebiliyorsa açık tepkidir. Mesela; gülmek,<br />
koşmak. Tepki başkaları tarafından gözlenemiyorsa<br />
kapalı tepkidir. Mesela; düşünmek, rüya görmek, bir<br />
matematik problemini zihinden çözmek.
Change language