Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
ÖĞRENME <strong>PSİKOLOJİSİ</strong> II. ÜNİTE – ÖĞRENMEYİ ETKİLEYEN FAKTÖRLER<br />
II. ÜNİTE–ÖĞRENMEYİ ETKİLEYEN FAKTÖRLER<br />
A) Öğrenenle ilgili faktörler<br />
B) Öğrenme yöntemiyle ilgili faktörler<br />
C) Öğrenilecek konuyla ilgili faktörler<br />
D) Öğrenme ortamıyla ilgili faktörler<br />
A) ÖĞRENENLE İLGİLİ FAKTÖRLER<br />
1. Türe özgü hazır oluş: Organizmanın genetik<br />
donanımı öğrenebilecek konu veya davranışa uygun<br />
olması gerekir. Yani bir organizma ancak genetik<br />
donanımının elverdiği davranışları öğrenebilir. Bu<br />
manasıyla biyolojik donanım bir davranışı öğrenmede<br />
belirleyicidir. Mesela; bir insana uçmayı öğretemeyiz.<br />
Papağanlar gerekli donanıma sahip olduğu için insan<br />
sesine benzer sesler çıkararak konuşabilir, fakat<br />
köpekler gerekli donanıma sahip olmadığı için insanlar<br />
gibi konuşamaz.<br />
2. Yaş ve Olgunlaşma: Organizmanın bir öğrenebilme<br />
yapabilmesi için, o öğrenmenin gerektirdiği yaşa ve<br />
olgunluk seviyesine sahip olması gerekir. Mesela; 6<br />
aylık bebeğe yazı yazmayı veya bisiklet kullanmayı<br />
öğretemeyiz.<br />
3. Genel uyarılmışlık hali: Zihinsel uyanıklık durumu<br />
olarak da adlandırılabilir. Bireyin, dışarıdan gelen<br />
uyarıcıları alma derecesidir. Birey, dışarıdan çok az<br />
uyarıcı alabiliyorsa uyarılma düzeyi düşük, çok fazla<br />
uyarıcı alabiliyorsa uyarılma düzeyi yüksektir. Mesela;<br />
yatakta ders çalışmak gibi gevşetici eğilim öğrenmeyi<br />
engelleyici bir durumdur. Çünkü böyle bir durumda<br />
uyarılma düzeyi düşüktür. Öğrenme için<br />
organizmanın normal düzeyde uyarılmaya ihtiyacı<br />
vardır. Aşırı ve yetersiz uyarılma öğrenme için<br />
olumsuz bir durumdur.<br />
4. Psikolojik durum ve kaygı: Kişinin duyguları,<br />
heyecanları, korkuları ve kaygıları öğrenmeyi etkiler.<br />
Öğrenme için orta düzeyde kaygı gereklidir. Aşırı ve<br />
yetersiz kaygı ise öğrenmeyi olumsuz etkiler.<br />
5. Motivasyon (güdülenme): Öğrenmede en etkili<br />
faktördür. Motivasyon; ihtiyaç, dürtü, güdü ve<br />
davranışı kapsayan genel bir kavramdır.<br />
Güdülenme= İhtiyaç Dürtü Güdü Davranış<br />
Rahatlama<br />
İhtiyaç: Organizmada bir şeyin eksikliğinin<br />
duyulmasıdır.<br />
Dürtü: İhtiyaçların karşılanması için organizmada<br />
oluşan itici güce denir.<br />
Güdü: Organizmanın bir ihtiyacını gidermek için, onu<br />
dürtü yönünde harekete geçiren eğilime ve isteğe güdü<br />
denir. Yani güdü, organizmayı bir amaç doğrultusunda<br />
harekete geçiren iç güçtür.<br />
Davranış: Güdü sonucu ortaya çıkan eylemlerdir.<br />
Doyum (rahatlama): Organizmanın amacına ulaşması<br />
sonucunda oluşan rahatlama durumudur.<br />
- 5 -<br />
Güdülenmiş davranışın özellikleri<br />
Güdülenen birey, o eylemi gerçekleştirmede<br />
isteklidir ve mutlaka harekete geçer.<br />
Güdülenmiş bir davranış seçicidir. Birey<br />
güdülendiği konuya daha fazla ilgi duyar, dikkatini<br />
o konuya uzun süre yoğunlaştırabilir. Bu nedenle<br />
öğrenmeye güdülenen birey daha kolay öğrenir.<br />
Güdülenmiş bir davranış, organizmaya enerji verir.<br />
Organizmanın etkinliğini artırır. Bu nedenle<br />
öğrenmeye güdülenen birey daha kolay öğrenir.<br />
Güdülenme türleri<br />
a) İçten güdülenme: Bireyin kendi kendine harekete<br />
geçmesidir. Yani bireyi güdüleyen etken dışarıdan<br />
değildir. Mesela; bir gencin, sağlığına önem verdiği<br />
için dengeli beslenmeyle ilgili konuları öğrenmek<br />
istemesi, bir öğrencinin dersi sevdiği için çalışması gibi.<br />
b) Dıştan güdülenme: Bireyi hareketi geçiren<br />
etkenlerin bireyden kaynaklanmadığı güdülenmedir.<br />
Yani bireyi güdüleyen etkenler dışarıdan gelir. Mesela;<br />
bir gencin, eleştirmenler tavsiye ettiği için bir filmi<br />
izlemesi, bir öğrencinin ceza almak istemediği için<br />
sınıfta disiplin sorunu çıkarmaktan çekinmesi, bir<br />
öğrencinin öğretmenin vereceği ödülü kazanmak için<br />
sınavda başarılı olmak istemesi.<br />
Uyarı: Öğrenilenlerin kalıcılığı açısından içten<br />
güdülenme, her zaman dıştan güdülenmeden daha<br />
etkilidir.<br />
6. Zekâ: Zekâ derecesi ile öğrenme doğru orantılıdır.<br />
Zekâ derecesi artıkça öğrenmede artar.<br />
7. Fizyolojik durum: Öğrenmeyle ilgili fizyolojik<br />
yapının tam olması gerekmektedir. Özellikle görme,<br />
işitme gibi duyum bozuklukları, sakatlıklar veya<br />
bedensel bir hastalık gibi sağlık bozukluğu<br />
durumlarında öğrenmenin tam gerçekleşmesi mümkün<br />
değildir. Mesela; kolları olmayan birine basketbol<br />
oynamayı öğretemeyiz.<br />
8. Önceki öğrenmelerin aktarılması (Transfer-<br />
Aktarma): Öğrenmelerin birbiri üzerindeki etkisine<br />
(olumlu ya da olumsuz yönde etkilemesine) transfer<br />
denir. Olumlu ve olumsuz transfer diye ikiye ayrılır.<br />
a) Olumlu (Pozitif) Transfer: Öğrenmelerin birbirini<br />
kolaylaştırmasıdır. İki türlü gerçekleşir.<br />
İleriye etkili kolaylaştırma (ileriyi etkin destekleme):<br />
Önceki öğrenmenin sonraki öğrenmeyi<br />
kolaylaştırmasıdır. Mesela; bisiklet sürmesini bilen<br />
birisinin motosikleti kullanmayı daha kolay öğrenmesi.<br />
Geriye etkili kolaylaştırma (geriye etkin<br />
destekleme): Sonraki öğrenmenin önceki öğrenmeyi<br />
desteklemesidir. Mesela; bireyin yeni öğrendiği<br />
basketbol önceki öğrenmesi olan futbolu daha ustaca<br />
oynamasını sağlaması.
Change language