Untitled

Dema di sala 1893 'an de Högberg vegerîya Swêdê li şuna wî mî-
syoner E.J. Larsson li Tiblîsê hatîye li ser kar . Ew çûye Iranê û Tir-
kîyê, li bajarê Erzurmê tevî konferanseke mîsyonerîyê bûye.
Larsson li ser 35 salîya kar û xebatên Yekitîya mîsyonerên Swêdî li
Qafkasyê pirtûkeke bi navê Li binatara çîyayê Araratê ( Vid Ararats
fot) nivîsî. Li ser rewşa Kurdên êzîdî bendeke mîsyoner Olga
Moberg jî di vê pirtûkê de cîh girtîye(12).
Mîsyonereke mayîn ku bi Kurdan ve pêwendî danîye Elin Sundvall
e. Ev mîsyonera di nav Kurdên ku dorberê sînorên Tirkîyê,
îran û Urisetê dijîyan, gelek ger pêk anîne, rewşa Kurdan bi çavê
xwe dîtîye. Di sala 1913'an de diçe li dorberê Wanê, ew dibêje ku
di van salan de li Wanê nêzkaya 110 000 Kurd diman(13), ew wusan
jî çûye nav Kurdên îranê. Di dawîya vê gera îranê de wê bendeke
bi navê Di nav Kurdên îranê de gerek, nivîsî. Derheqa gera
îranê de ew dinivîse wekî rewşa Kurdan qet nebaş bûye. Kesên ku
naxwaş bûne, derman li wan belav kirîye, birînên hinekan pêçyaye.
Çawa ew dide kivşê sê salan alîkarîya mellekî Kurd kirîye. Wek
dîyarî vî mellî jê re dîkek anîye, eger ba§ bibe, gotîye ezê hespekî jî
bime te, Elin Sundvall dibêje pa§ê ez li bajarê Dillema rastî vî Kurdî
hatime, ew baş bûbû, lê belê "çîroka hespê" ji bîr kiribû... Ji alîyê
din ev mîsyonera dema li îranê dimîne rastî begekî Kurd tê, navê
wî Tîmur beg bûye, dema ew ji vî begî dipirse gelo mîsyonerên
Swêdî dikarin li vira dibistanekê vekin? Li hemberî vê pirsê Tîmûr-
Beg vê bersîvê dide: "Ezê wek çavên xwe we biparêzim"(14).
Elin Sundvall di nivîsareke xwe ya mayîn de dîyar dike ku li Erîvanê
bi Usif begê re li ser vekirina dibistanekê ji bo zarokên Kurd
deng kirîye(15). Sundvall di nameke ku ji Yekitîya Mîsyonerên
Swêdî re şandîye, tê de dinivîse wekî ew hewl didin li îdirê maleke
zarokan vekin û ew hêvîya destûra hukmetê ne(16). Elin Sundvall
heta sala 1921'an li dorberê Qafqasyê maye û li wira jî mirîye. Pi§tî
§erê cîhanê yê yekemîn êdî mîsyonerên Swêdî li hêla Qafqasyê û li
îranê namînin vedigerin welatê xwe, li şuna Swêdîyan wek Ermenî,
Suryanî û Gurcîyan wekîlên wan kar kirine.
Rêxistinên mîsyonerên Swêdî bi taybetî giranîya xwe dane li ser
başkirina rewşa Kurdên êzîdî. Mîsyoner Wilhelm Sarwe bi salan li
deverên Uralê kar kirîye, paşê di sala 1896'an de hate Qafqasyê li
vira karên xwe yên mîsyonerîyê berdewam kir. Sarwe ji bo Kurdên
êzîdî destpêkirina xebateke mîsyonerîyê gelek pêwîst didît. Di pir-
tûkeke xwe ya ku ji du cilda pêk hatî de ew vê xebatê " Çiqlekî Mîsyonerîyê
yê nûh" bi nav kirîye. Çawa Sarwe dide kivşê di sala 1898'an de
xebatkareke bi navê Ida Öberg wî li bajarê Tiblîsê zîyaret dike,
-34-