Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
Bu derman ösümliginiň ýapraklarynyň himiki düzüminde protistosid häsiýetli,<br />
miwelerinde bolsa bakteriýalara garşy (olar altynsow stafilakoklary we içege<br />
taýajyklaryny öldürýärler) maddalaryň bardygy kesgitlenipdir.<br />
Düwmeliniň jöwheriniň stafilakoklaryň we içege taýajyklarynyň ösüşini<br />
peseldýändigi, Candida albiсans mikroorganizmlerine bolsa täsir etmeýändikleri<br />
kesgitlenilipdir. Bu derman serişdesiniň mikroba garşy täsiri 5 mg (gury madda<br />
hasabynda) mukdarda ýüze çykyp başlapdyr, mukdarynyň artmagy bilen bolsa<br />
mikroblara täsiri hem ýokarlanypdyr. Mysal üçin, 5 mg mukdarynda altynsow<br />
stafilakoklaryň ösüşiniň saklanýan sebitiniň diametri 16 mm-e, 10 mg mukdarynda<br />
bolsa bu görkeziji 28 mm-e deň bolupdyr. Ýöne düwmeliniň jöwheriniň mukdarynyň<br />
artdyrylmagynyň dowam etdirilmegi onuň mikroblara garşy täsiriniň ýokarlanmagyna<br />
getirmändir. Air ösümliginiň (Acorus calamus L.) ýagy bilen düwmeliniň jöwheriniň<br />
1:1 gatnaşygyndaky toplumy ýokarda getirilen test mikroorganizmleriniň<br />
(stafilakoklara, içege taýajyklaryna, Candida albicans mikroorganizmlerine) ählisine<br />
birmeňzeş derejede mikroblara garşy täsirini görkezýändigini, olaryň<br />
1:4 gatnaşygyndaky toplumlarynda bolsa Candida albicans mikroorganizmlerine bolan<br />
mikroblara garşy täsirleriniň peselýändigini barlaglaryň netijesinde ýüze<br />
çykarypdyrlar. Şeýle-de düwmeliniň (Sophora japonica L.) jöwheriniň we air<br />
ösümliginiň (Acorus calamus L.) ýagynyň 20-den gowrak paradontoz keselli<br />
näsaglaryň agyz boşlugyndan alnan mikroorganizmleriň toplumlaryna garşy täsiri<br />
öwrenilipdir. Ol mikroorganizmleriň toplumlarynyň düzümini 70% ýagdaýda<br />
stafilakoklar we streptokoklar, 50% ýagdaýda grammotrisatel taýajyklar,<br />
30% ýagdaýda bolsa esasy düzüm böleklerini hamyrmaýa kybapdaş kömelejikler<br />
düzüpdir. Geçirilen barlaglaryň netijelerine görä, düwmeliniň jöwheri bilen air<br />
ösümliginiň ýagy bilelikde kombinirlenen görnüşinde näsaglaryň agyz boşlugynyň,<br />
keselli dişleriniň patologiki jübülerinden alnan mikroorganizmleriň toplumyna garşy,<br />
mikroblara garşy täsirlerini görkezip bilýändikleri kesgitlenipdir [19].<br />
Flawonoid maddalarynyň fungistatik we fungisit täsirleriniň bardygy, ýöne<br />
olaryň bu häsiýetleriniň aýratyn maddalaryň däl-de, olaryň toplumlarynyň hasabyna<br />
ýüze çykýandyklary ylymda öwrenilendir [15].<br />
Düwmeliniň “Soforin” atly dermany trofiki we iriňli ýaralary bejermeklik üçin<br />
niýetlenilip, beýleki dermanlardan tapawutlylykda (furasillin, Wişnewskiý melhemi)<br />
ýaranyň töweregindäki nekrotiki elementleriň basym aýrylmagyna, işjeň<br />
granulirlenme hadysasynyň geçmegine we bedeniň immun ulgamynyň işjeňligine<br />
oňaýly täsir edipdir [20].<br />
Türkmenistanyň Milli derman serişdeleri institutynda düwmeliniň<br />
miwelerinden bölekleýin goýmak usuly bilen taýýarlanan jöwheriniň farmakologiki<br />
we toksikologiki häsiýetleri öwrenilipdir. Netijede, ondan alnan jöwheriň<br />
farmakopeýa talaplaryna doly gabat gelýändigi subut edilipdir (3-nji surat) [26].<br />
Ýapon soforasynyň jöwheri çagalarda gulagyň otitlerinde ýokary bejerijilik<br />
ukybyny ýüze çykarýar. Bu usullar boýunça geçirilen bejergilerde mekdep ýaşyna<br />
ýetmedik çagalaryň arasynda adaty bejergi bilen deňeşdirilende, olaryň 1,5 gün ir<br />
sagalýandygyny, mekdep ýaşly çagalaryň arasynda bolsa adaty bejergi bilen<br />
deňeşdirilende 1,4 gün ir sagalýandygyny gözegçilikler görkezýär [4].<br />
38
Change language