Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
ile vilmedim, göre vildiňmi?<br />
bara vilema:kъ, geзe vilmдgдn,<br />
ede vilmi:mis [3,368 sah.].<br />
Baýram hanyň şygyrlar diwanynyň dilinde hal işligiň “-a, -e”; “-ý” şekiliniň<br />
bolmagy şahyryň dil baýlygyny janly gepleşikden susup alandygyny görkezýär. Hal<br />
işligiň “-a, -e”; “-ý” şekiliniň beýleki ýazuw ýadygärliklerinde gabat gelmegi onuň<br />
diliň ösüşiniň dürli döwürlerinde saklanyp gelendigini görkezýär.<br />
Baýram hanyň şygyrlar diwanynyň dilinde hal işligiň “-aly, -eli” şekiliniň<br />
gadymky “-galy, -geli” görnüşi ulanylypdyr. Bu ýazuw ýadygärliginde hal işligiň<br />
“-galy, -geli” şekiliniň “-geli” görnüşi has işjeň ulanylypdyr. Mysal üçin:<br />
Geэgeli simin teniň üzre gyzyl don, eý kuýaş! [4,36 sah.].<br />
Lybasyn etgeli, eý serwi, hoş hyram gyzyl<br />
Gözümi eýledi gan ýaş bile tamam gyzyl [4,43 sah.].<br />
Gaşyňa tüşgeli, eý serwi, gülgüzar saçyň [4,39 sah.].<br />
Hal işligiň “-galy, -geli” şekili türkmen dilindäki beýleki ýazuw<br />
ýadygärlikleriniň dilinde-de gabat gelýär.<br />
Mysal ьзin, XVIII asyra degişli ýazuw ýadygärliklerinde:<br />
Janandan aэrylgaly mдhnetge batyp galdym [6,51 sah.].<br />
Tende janym algaly kast ile çykdyň şanyma [13,38 sah.].<br />
Jismi-janym gitgeli, zerre mydarym galmady [6,65 sah.].<br />
Hal işligiň “-galy, -geli” şekili ýazuw däbe eýerilip ýazylan hal işligiň<br />
goşulmasy hasaplanýar. Biziň pikirimizçe, hal işligiň “-galy, -geli” şekiliniň şol<br />
döwürlerde janly gepleşik dilinde-de ulanylan bolmagy mümkin.<br />
Umuman, Baýram hanyň diwanynyň dili Hindistanda XVI asyrda türkmen<br />
diliniň ösüşini we kämilleşişini yzarlamaga mümkinçilik berýär. Şonuň ýaly-da<br />
şahyryň diwanynyň diliniň türkmen diliniň aýrylmaz bir bölegi bolup durýandygyny<br />
subut edýär.<br />
Türkmenistanyň Prezidentiniň ýanyndaky<br />
Ylym we tehnika baradaky ýokary geňesiň<br />
Magtymguly adyndaky<br />
Dil we edebiýat instituty<br />
Kabul edilen wagty<br />
2007-nji ýylyň<br />
25-nji ýanwary<br />
EDEBIÝAT<br />
1. Айдаров Г. Язык орхонских памятников древнетюркской письменности VIII века.<br />
Алмата, 1971.<br />
2. Annanurow A. Türkmen dilinde hal işlik formalary. A., 1974.<br />
3. Amansaryýew J. Türkmen dialektologiýasy. A., 1970.<br />
4. Baýram han. Türkmen diwany. A., 2000.<br />
5. Baýram han. The persian and türki divans of Bayram khan, khan-khanan. Calcutta, 1910.<br />
6. Dessanlar. A., 1982.<br />
7. Görogly. A., 1990.<br />
8. Kitaby dädem Gorkut. A., 1995.<br />
9. Magtymguly. Saýlanan goşgular. A., 1976.<br />
6
Change language