Haploid Bitki Ãretimi - Ziraat Fakültesi
Haploid Bitki Ãretimi - Ziraat Fakültesi
Haploid Bitki Ãretimi - Ziraat Fakültesi
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
Ş. Ellialtıoğlu, N. Sarı, K. Abak<br />
Mikrospor kültürünün yukarıda açıklanan avantajlarına rağmen, bu yolla<br />
polenlerden haploid bitki rejenerasyonu günümüzde de hala zordur ve polenin<br />
in vitro koşullarda gelişerek farklılaşması, çok özelleşmiş tekniklere gereksinim<br />
duyar. Anter kültürüne göre çok daha fazla komplike besin ortamlarının<br />
kullanılması gereklidir. Polen kültürü, Petunia hybrida, Lycopersicon esculentum,<br />
Brassica oleraceae, Brassica napus, Nicotiana tabacum ve Datura innoxia türlerinde<br />
başarılı sonuçlar verdiği ve haploid embriyoların elde edilmesi için elverişli<br />
olduğu halde; bitki türlerinin büyük çoğunluğunda başarısız bir yöntemdir.<br />
5.2.3. Androgenesis sonrasında albino bitki sorunu<br />
Çift çenekli bitki türlerinin anter kültürlerinden elde edilen bitkiler veya dişi<br />
gamet kökenli bitkiler arasında çok nadir olarak ortaya çıkmasına karşın; tek<br />
çenekli bitkilerde zaman zaman albino bitkiler oluşabilmektedir. Tahıllarda anter<br />
kültürü yoluyla elde edilen bitkilerde klorofil içermeyen beyaz renkli albino<br />
bitkilerin sıklıkla ortaya çıkması önemli bir sorundur. Albinizm olarak<br />
adlandırılan bu olayının nedeni tam olarak açıklığa kavuşturulamamıştır.<br />
Androgenetik yolla rejenere olmuş çeltik bitkilerinin proplastidleri ve plastid<br />
genomları üzerinde yapılan detaylı araştırmalar, membran yapısında bazı<br />
bozulmalar olduğu gibi plastid gelişmesi sırasında da bazı eksiklikler oluştuğunu<br />
göstermiştir. Ancak bu bozulmaların olgunlaşmamış mikrosporlarda mı, yoksa<br />
in vitro kültür aşamasındaki yaşlanma süreci içerisinde mi ortaya çıktığı<br />
bilinmemektedir. Ortaya çıkma nedeni ne olursa olsun, albino bitki oluşma<br />
oranı, çeşitli faktörlerden önemli düzeyde etkilenmektedir. Hücre çekirdeğinde<br />
ve sitoplazmada bulunan genetik materyal, albinizmden büyük oranda sorumlu<br />
olmakla beraber fizyolojik faktörleri hiçbir zaman gözardı etmemek gerekir.<br />
Nitekim polenin gelişme aşaması (buğday: He ve Ouyang, 1983) ve kültür<br />
koşulları (çeltik: Genovesi ve Magill, 1979; arpa: Kuhlmann ve Foroughi-Wehr,<br />
1989) gibi faktörler, albino bitki oluşum oranı üzerinde oldukça etkilidir. Bu<br />
nedenle kültür tekniklerinin geliştirilmesiyle, albino bitki oluşumunda büyük<br />
ölçüde azalma sağlanabilmesi olası görünmektedir.<br />
5.3. Dişi Gametten <strong>Haploid</strong>i Uyartımı (Ginogenesis ve Partenogenesis)<br />
5.3.1. Ovül ve ovaryum kültürleri<br />
Döllenmemiş yumurtalığın ya da yumurta hücrelerinin kültüre alınmasıyla<br />
haploid embriyo ve bitki oluşumuna ‘ovaryum’ veya ‘ovül kültürleri’ adı<br />
verilmektedir. Dişi gametten hareketle haploid bitki elde etme çalışmaları 1950’li<br />
yılların sonunda hıyarda spontan partenogenetik haploid bitki elde edilmesine<br />
yönelik çalışmalarla başlamıştır (Aalders, 1958). Bu ilk uygulamalarda tam olgun<br />
olmayan hıyar meyveleri hasat edilmiş, su üzerinde yüzdürme yoluyla hafif<br />
162
Change language