Haploid Bitki Üretimi - Ziraat Fakültesi

Ş. Ellialtıoğlu, N. Sarı, K. Abak
iklim dolabında yapılan inkübasyon yeterli olurken; patlıcan, biber, lahana grubu
sebzelerde kültürün ilk günlerinde yüksek sıcaklık şoklarına gereksinim
duyulabilmektedir.
Anterler normal koşullarda ilk iki hafta içerisinde polen embriyogenesisi
yönünde gelişmeye başlamaktadır. Bu aşamadan sonra gelişme iki farklı
doğrultuda seyredebilmektedir; ya doğrudan embriyo oluşumu gerçekleşmekte
ve 6-8 hafta içerisinde toprağa transfer edilebilecek gelişme düzeyine ulaşmış
bitkiler elde edilebilmekte; ya da haploid kallus dokusu oluşmakta ve kallustan
bitki rejenerasyonu yoluna gidilmektedir. Bunlardan ilkine direkt androgenesis,
ikincisine indirekt androgenesis adı verilmektedir. Şekil 5.2’de doğrudan
embriyo oluşumunun görüldüğü bazı bitkilerin anterlerinden embriyo çıkışları;
Şekil 5.3’te ise patlıcanda anter kültürü yoluyla doğrudan embriyo oluşumu ve
haploid bitki elde edilmesine ait farklı aşamalar gösterilmiştir.
a
b
c
Şekil 5.2. Biber (a), patlıcan (b) ve
tütün (c) anterlerinde doğrudan
embriyo oluşumu.
5.2.1.2. Mikrosporların sporofitik yönde gelişme için uyarılması
Mikrosporların, kültür koşulları ve yapılan uygulamaların etkisiyle; normal ve
sağlıklı bir çiçek tozu oluşumuyla sona eren gametofitik doğrultudaki gelişme
yerine, haploid embriyo oluşumuyla sona eren sporofitik yöndeki gelişmeye
doğru yönlendirilebilmesi için mutlaka buna uygun gelişme döneminde
bulunması gerekmektedir. Bu dönem, tek çekirdekli (uninucleate) mikrospor
gelişme dönemi veya birinci polen mitozundan hemen önceki dönemdir (Şekil
5.4a). Embriyoların oluşumu için gerekli süre, türlere bağlı olarak değişiklik
göstermekle birlikte; anterlerin dışına çıkıp çıplak gözle görülebilecek aşamaya
gelinceye kadar yaklaşık 3-5 haftalık bir zaman geçmektedir. Şekil 5.4’te anter
144