Haploid Bitki Üretimi - Ziraat Fakültesi

Ş. Ellialtıoğlu, N. Sarı, K. Abak
birleştirici bir kuvvet bulunmayan serbest hücrelerden oluşan bir yığın
durumuna getirilmektedir. Yoğun bölünmenin olduğu kök uçlarının, Feulgen
gibi çeşitli boyalarda tutulması ile kromozomlar son şeklini almaktadır. Kök
uçlarının lam üzerine yerleştirilmelerinden sonra uygulanan %1’lik asetokarmin
eriyiği ise kromozomların net görülebilecek biçimde boyanmasını sağlamaktadır.
Şekil 5.20’de açıklanan yöntemle hazırlanmış preparatlardan elde edilen
görüntülerde, haploid (n=12) ve dihaploid (2n=24) yapıdaki kavun bitkilerinin
kromozomları gösterilmiştir.
Şekil 5.20. Haploid (solda) ve dihaploid (sağda) kavun bitkilerinin kromozomları.
5.5.3. Flow sitometri
Otomatik floresan yönteminin bulunmasının ardından hücrelerde kromozom
sayılarının belirlendiği ploidi ölçümleri, insan onkolojisinde çok geniş bir
uygulama alanı bulmuştur (Göhde ve ark., 1979). Daha sonra bazı bitki
bilimciler yöntemi ‘flow sitometri’ olarak adlandırmışlar ve pekçok bitki türüne
giren çok sayıda genotipte bitki hücrelerindeki çekirdeksel DNA ölçümlerinde
kullanmışlardır (Galbraith ve ark., 1983; Ulrich ve Ulrich, 1986).
Ploidi belirlemesi için klasik kromozom sayımları iyi bir laboratuvar altyapısı ve
deneyimli elemana ihtiyaç göstermekte; bu koşullar sağlansa bile bazı bitki
türlerinde kromozom sayımlarının çok güç olması nedeniyle bazen olanaksız
olabilmektedir. Diğer yöntemlerin de etkili olarak çalışmadığı durumlarda flow
sitometri, güvenilir ve geçerli sonuçlar sunmaktadır. Flow sitometri (Flow
cytophotometric, FCM), hücrelerin tek tek flouresans dedektörden geçerken
emdiklerin ışının analizine dayanan bir yöntemdir. Bunun için enzimatik olarak
parçalanan yaprak örneklerinde hücre çekirdekleri serbest bırakılmakta, H
33258 veya DAPI gibi flouresans boyalarla boyanan hücre çekirdeklerinde,
çekirdeksel DNA miktarı belirlenmektedir. Her bitki türü için yöntemin
optimize edilme gereksinimi, bu yöntemin dezavantajlarından biri olsa da;
176