Haploid Bitki Üretimi - Ziraat Fakültesi

Ş. Ellialtıoğlu, N. Sarı, K. Abak
Şekil 5.12. Işınlanmış polenlerle tozlama sonucu oluşan, farklı gelişme dönemlerine
sahip partenogenetik kabak embriyoları, (a) Nokta, (b) Globüler, (c) Ok ucu, (d)
Çubuk, (e) Torpido, (f) Yürek şekilli embriyo (Kurtar, 1999).
Haploid bitki elde etmek amacıyla ışınlanmış polen yönteminin kullanılmasını
sınırlandıran en önemli etken, sürekli ışınlama kaynağına olan gereksinimdir.
Işınlanmış polenlerin fazla uzun süre bekletilmeden hemen tozlamalarda
kullanılması, elde edilen başarıyı artırmaktadır. Her ne kadar ışın görmüş
polenler, ışınlamayı takip eden en fazla 15 gün boyunca canlılıklarını
koruyabilmekteyse de, yeterli meyve tutumunun gerçekleşebilmesi için 3 günden
daha yaşlı polenlerin kullanılmaması gerekmektedir (Sarı ve ark., 1992b). Antesis
günündeki çiçeklerden alınarak ışınlanan polenler, uygun ışın dozu seçilerek
ışınlandığında, bu polenlerin miktar olarak çok büyük bir kısmı stigma üzerinde
çimlenebilmekte ve embriyo kesesine kadar ulaşmaktadır. Şekil 5.15’te 1 gün
yaşlı ışınlanmış polenlerle tozlanan karpuz stigması üzerinde çimlenme
görülmektedir. Şekil 5.16’da ise ışınlama yapılan ve kontrol amacıyla
ışınlanmayan polenlerin +4 o C’de muhafaza edilmesi sonrasında çimlenme
oranlarında meydana gelen değişimler gösterilmiştir.
168