yönetim ve örgüt araÅtırmalarında ölçek kullanımı - Osmangazi ...
yönetim ve örgüt araÅtırmalarında ölçek kullanımı - Osmangazi ...
yönetim ve örgüt araÅtırmalarında ölçek kullanımı - Osmangazi ...
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
(Punch, 2005). Bu nedenle öncelikle yeni bir ölçek geliştirmektense mevcut ölçekleri kullanmak <strong>ve</strong>ya farklı<br />
ölçeklerden ifadeler derleyerek yeni bir ölçek oluşturmak daha doğru bir yol gibi görünmektedir (DeVellis,<br />
2003). Ancak bu durumda da yeni ölçeğin uyumlanması gerekmektedir. Çünkü farklı kültürlerde<br />
geliştirilmiş ölçeklerin tercüme edilerek uyumlama yapılmadan kullanılmasının ölçüm denkliği açısından<br />
sorun oluşturulduğu belirtilmektedir (Cheung <strong>ve</strong> diğerleri, 1999). Bu nedenle gerek hazır ölçeklerin<br />
kullanımında gerekse ölçek geliştirmede gü<strong>ve</strong>nilirlik <strong>ve</strong> geçerlilik açısından izlenmesi önerilen belli süreçler<br />
bulunmaktadır.<br />
Ölçek geliştirme süreci üç aşamada özetlenebilir: İfade geliştirme, yapılandırma <strong>ve</strong> değerlendirme.<br />
Bu üç aşama, her aşamada amaçlanan çıktılar <strong>ve</strong> kullanılan yöntemlerle birlikte Tablo 1’de özetlenmiştir.<br />
Tablo 1. Ölçek Geliştirme Süreci<br />
Aşama Amaç Yöntem - Teknik<br />
Kavramsal çerçe<strong>ve</strong>nin<br />
Literatür taraması<br />
netleştirilmesi.<br />
(tümdengelim).<br />
Soru havuzunun<br />
Yüzyüze görüşmeler <strong>ve</strong> bu<br />
oluşturulması Ölçekte yer alabilecek<br />
görüşmelerin betimsel analizi<br />
ifadelerin derlenmesi.<br />
(tümevarım).<br />
Ölçeğin<br />
yapılandırılması<br />
Ölçeğin<br />
değerlendirilmesi<br />
Uygun olmayan soruların<br />
elenmesi,<br />
Görünüm <strong>ve</strong> içerik<br />
geçerliliğinin sağlanması,<br />
Gü<strong>ve</strong>nilirliğin ölçümü.<br />
Örneklem temsil yeterliliğinin<br />
belirlenmesi,<br />
Uygun olmayan soruların<br />
elenmesi,<br />
Ölçekteki gizli faktörlerin<br />
keşfedilmesi.<br />
Ölçeğin faktör yapısının<br />
değerlendirilmesi,<br />
Gerekiyorsa değişiklikler<br />
yapılması<br />
Ölçeğin geçerliliğinin ölçülmesi<br />
Ölçeğin gü<strong>ve</strong>nilirliğinin<br />
ölçülmesi<br />
Kaynak: (Erdemir, 2007).<br />
Uzman incelemesi,<br />
Öntest araştırma <strong>ve</strong>rileri ile;<br />
Betimsel analizler,<br />
İç tutarlılık analizi,<br />
İlişkisel analizler.<br />
Betimsel analizler,<br />
İlişkisel analizler,<br />
Açıklayıcı faktör analizi.<br />
Doğrulayıcı Faktör Analizi ile<br />
elde edilen;<br />
Uyum iyiliği indeksleri.<br />
Modifikasyon indeksleri,<br />
Artık değer matrisleri.<br />
Faktörlerarası ilişkisel<br />
analizler,<br />
Alternatif modellerin<br />
denenmesi,<br />
İkinci derece faktör analizi,<br />
Çıkarılan ortalama varyans<br />
(AVE)<br />
İç tutarlılık analizi,<br />
Bileşik gü<strong>ve</strong>nilirlik analizi.<br />
Ölçek geliştirmede ilk <strong>ve</strong> en önemli adım neyin ölçüleceğini doğru tespit etmektir. Çünkü ölçek<br />
doğrudan gözlemlenemeyen birtakım değişkenleri ölçmeyi amaçlamaktadır. Bu amaçla söz konusu gizli<br />
değişkenlerin neler olabileceği, değişkenler arasındaki ilişkilerin yönü, başka değişkenlerle ilişkileri gibi<br />
konularda kuramsal temelleri olan kavramsal bir çerçe<strong>ve</strong>nin tanımlanması gerekmektedir (Netemeyer <strong>ve</strong><br />
diğerleri, 2003). Ölçek geliştirme her ne kadar yapılan analizler dolayısıyla teknik boyutu yüksek bir çaba<br />
gibi görünse de, örneğin <strong>ve</strong>rilere açıklayıcı faktör analizi (AFA) uygulandığı aşamada faktör sayısının <strong>ve</strong><br />
isimlerinin belirlenmesinde olduğu gibi, aslında araştırmacının belli bir kavramsal çerçe<strong>ve</strong>ye dayalı olarak<br />
belli bir sosyal olguyu açıklama iddiasını yansıtmaktadır. Kavramsal çerçe<strong>ve</strong> ölçeğin mantıksal geçerliliği<br />
açısından da önemlidir (Şencan, 2005).<br />
Kavramsal çerçe<strong>ve</strong> belirlenirken yapılan yazın taraması sırasında aynı zamanda ölçekte yer<br />
alabilecek ifadeler de belirlenmeye başlanmış olur. Çünkü ölçekte yer alacak ifadeler tümdengelim <strong>ve</strong><br />
tümevarım şeklinde iki farklı kaynaktan derlenebilir (Hinkin, 1998). İlk yöntem yazın taraması sonuçlarına<br />
dayanırken, tümevarım yöntemi ölçülmek istenen yapıya ilişkin olarak yapılacak mülakat vb. saha<br />
araştırmalarına dayanır.<br />
İkinci aşamada ölçeği yapılandırmak amacıyla ilk olarak oluşturulan havuzdaki ifadeler gözden<br />
geçirilir. Burada amaç çok sayıda ifade arasından gizli değişkenleri en iyi ölçebilecek <strong>ve</strong> uygulanabilir<br />
sayıdaki ifadeyi seçmek <strong>ve</strong> bu ifadeleri uygun bir anket formuna dönüştürmektir. Bu aşamada çeşitli<br />
yöntemler kullanılarak biçim <strong>ve</strong> içerik açısından geçerli <strong>ve</strong> gü<strong>ve</strong>nilir bir ölçek taslağı oluşturulur, ardından<br />
da uygun bir örneklem üzerinden <strong>ve</strong>ri toplanır. Toplanan <strong>ve</strong>rilere betimsel/ilişkisel analizler <strong>ve</strong> AFA<br />
398
Change language