Piyasa Dengesi: Arz ve Talep Birlikte - Osmangazi Üniversitesi

10/12/2011Piyasa DengesiDoç. Dr. Erdal GümüşEskişehir Osmangazi Üniversitesiİktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Maliye Bölümüİktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi | Maliye Bölümüİktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi | Maliye Bölümü2Piyasa DengesiDenge Fiyatı ve Denge MiktarıPiyasa : Üretim faktörlerini veya nihai mal ya dahizmetleri değişim amacıyla alıcı ve satıcılarınkarşılaştığı kurumsal yapı veya mekandır.Denge : Fiyatların arz miktarının talepmiktarına eşitlendiği düzeye ulaştığı durumuifade eder.Piyasa Dengesi : Alıcıların satın almak istediklerimiktarın, satıcıların satmak istedikleri miktara tamolarak eşit olduğu durumdur. (Böyle bir durumdapiyasa fiyatı artma veya düşme yönünde herhangi bireğilim göstermez.)• Denge Fiyatı• Arz miktarını talep miktarına eşitleyen fiyattır.• Grafik üzerinde arz ve talep eğrilerinin kesiştiği noktada oluşanfiyattır.• Denge Miktarı• Denge fiyatındaki arz ve talep miktarıdır.• Grafik üzerinde arz ve talep eğrilerinin kesiştiği noktada oluşanmiktardır.İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi | Maliye Bölümü3İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi | Maliye Bölümü4Piyasa Dengesi: Arz ve Talep BirlikteTalep ÇizelgesiFiyat Miktar$0.00 190.50 161.00 131.50 102.00 72.50 43.00 1Arz ÇizelgesiFiyat Miktar$0.00 00.50 01.00 11.50 42.00 72.50 103.00 132.00 dolarda, talep miktarı arz miktarına eşittir!DondurmaFiyatı$2.000Arz ve Talebin Dengeye GelmesiDenge FiyatıArzDenge(noktası)TalepDenge Miktarı1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 115DondurmaMiktarı61

10/12/2011Birinci özel durumarzın sabit olması durumudurÖzel Piyasa Dengesi-1• Arz miktarı fiyattan bağımsız olaraksabittir;• Arz eğrisi dikeydir.• Bu durumda denge miktarı tamamenarz şartları tarafından belirlenirve• Denge fiyatı tamamen talep şartlarıtarafından belirlenir.Özel Piyasa Dengesi-2İkinci özel durumfiyatın sabit oluşu durumudur• Arz eğrisi tamamen yataydır.• Sektör sözkonusu malınfiyatını sabit fiyattan arzedecektir.• Bu durumda denge fiyatı arzşartları tarafından belirlenir,ve• Denge miktarı talep eğrisitarafından belirlenir.78Piyasada Fazlalık - Kıtlık• Fazlalık: Fiyat > Denge Fiyatı; Arz Miktarı > TalepMiktarı• Arz fazlalığı veya fazlalık vardır.DondurmaFiyatı$2.50Arz FazlalığıArzFazlalığıArz• Arz edenler satışları artırmak için fiyatı dengeyeulaşıncaya kadar düşüreceklerdir.$2.00• Kıtlık: Fiyat < Denge Fiyatı; Talep Miktarı > ArzMiktarı• Talep fazlalığı veya kıtlık vardır.İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi | Maliye Bölümü9Talep0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 DondurmaMiktarıTalepArzMiktarıMiktarı10DondurmaFiyatı$2.00$1.50Talep FazlalığıKıtlıkArzTalepPiyasa Dengesinde Meydana GelenDeğişmelerÜç Aşamalı karar verme süreci1. Arz mı talep mi etkilenmektedir? Yoksaikisi de mi? Karar ver.2. Değişim hangi yönde olur? Karar ver.3. Denge fiyatı ve denge miktarı nasıldeğişti? Belirle.0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 DondurmaMiktarıArzTalepMiktarıMiktarı11İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi | Maliye Bölümü122

10/12/2011Talep Artışının Piyasa Dengesine EtkisiTalep Azalışının Piyasa Dengesine EtkisiDondurmaFiyatı$2.50$2.002. …Fiyatlaryükselir…1. Sıcak hava dondurmatalebini artırır…ArzYeni DengeBaşlangıçDengesiD 1D 21. Talepte bir azalıştalep eğrisinin solakaydırır.2. Fiyat, piyasadengesini yenidenteşkil edecek şekildedüşer.3. Arz miktarı arz eğrisiboyunca azalır.0 1 2 3 4 5 6 7 10 11 DondurmaMiktarı3. … ve daha fazlamiktarda satışgerçekleşir.134. Denge miktarıazalır.14Arzdaki Azalışın Piyasa Dengesine EtkisiTalep ve Arzda Birlikte Değişme-1DondurmaFiyatı$2.50S 21. Deprem arz miktarınınazaltır…Yeni DengeS 1DondurmaFiyatıTaleptebüyük artışYeniDengeS 2S 1P 2$2.00Başlangıç DengesiArzdaküçükazalış2. …fiyatlaryükselir…P 1Başlangıç DengesiD 2Talep0 1 2 3 47 10 11 DondurmaMiktarı3. … ve daha azmiktar satışgerçekleşir.15D 10 Q 1Q 2DondurmaMiktarı17DondurmaFiyatıP 2Arz ve Talepte Birlikte Değişme-2Talepteküçük artışYeniDengeS 2ArzdabüyükazalışS 1Arz veya Talepte Kayma Olduğunda Miktar ve FiyatNasıl Etkilenir ?Talep AynıArz AynıFiyat DeğişmezMiktar DeğişmezArzda ArtışFiyat DüşerMiktar ArtarArzda AzalışFiyat YükselirMiktar AzalırP 1Başlangıç DengesiTalepte ArtışFiyat YükselirMiktar ArtarFiyat BelirsizMiktar ArtarFiyat YükselirMiktar BelirsizD 2D 10 Q 2 Q 1DondurmaMiktarı18Talepte AzalışFiyat DüşerMiktar AzalırFiyat DüşerMiktar BelirsizFiyat BelirsizMiktar Düşer193

10/12/2011Hatırlatmalar-1 Piyasa ekonomisi arz ve talebin gücündenyararlanır. Farklı mal ve hizmetlerin fiyatları, Arz ve Taleptarafından birlikte belirlenir. Fiyatlar üretim faktörlerinin tahsisine kılavuzluktasinyaldir. Ekonomistler arz ve talep modelini rekabetpiyasalarını analizde kullanırlar. Rekabet piyasasında, bir çok alıcı ve satıcı vardır,alıcı ve satıcıların her birinin piyasa fiyatı üzerindeetkisi yoktur.Hatırlatmalar-2• Talep eğrisi, talep edilen bir malın miktarı ile o malınfiyatı arasındaki ilişkinin nasıl olduğunu gösterir.– Talep kanununa göre, eğer bir malın fiyatı düşerse, talep miktarıyükselir. Dolayısıyla, talep eğrisi aşağı doğru eğimlidir.– Fiyatın dışında, bir maldan tüketicilerin ne kadar satın almakistedikleri;• gelire,• tamamlayıcı ve ikame malların fiyatlarına,• zevk ve tercihlere,• beklentilere,• alıcıların sayısına bağlıdır.Eğer bu faktörlerden birinde bir değişiklik olursa talep eğrisi kayar.İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi | Maliye Bölümü20İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi | Maliye Bölümü21Hatırlatmalar-3• Arz eğrisi, arz edilen bir malın miktarı ile o malın fiyatıarasındaki ilişkiyi gösterir.– Arz kanununa göre, eğer bir malın fiyatı yükselirse, arz miktarıartar.– Fiyatın dışında, bir maldan üreticilerin ne kadar satmakistedikleri;• üretim faktörlerinin maliyetlerine,• teknolojiye,• beklentilere ve• satıcıların sayısına bağlıdır.Eğer bu faktörlerden biri değişirse arz eğrisi kayar.İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi | Maliye Bölümü224