İller Bankası'nın Yeniden Yapılandırılması - YAYED

YAYED - memleket mevzuat - A¤ustos 2006/II-14
Banka’n›n,
tasar›da
öngörülen ve
k›sa sürede de
yasalaflmas›
beklenen
dönüflümüyle
birlikte iflleyifli,
organlar›,
görevleri ve
iliflkileri
ba¤lam›nda eski
yap›s›
neredeyse
tamamen
y›k›larak yerine
yeni bir kurum
oluflturulacakt›r.
Bu yolla
Banka’n›n,
uluslararas›
kredi
kurulufllar› ile
yerel yönetimler
aras›nda bir
arac› kurulufl
haline getirilmesi
amaçlanmaktad›r.
Bu amac›
gerçeklefltirebilmek
için
Banka’n›n kamu
tüzel kiflili¤ini
kaybetmesi
hizmet amac›n›n
da de¤iflmesine
yol açacak ve
ticari kazanç ön
plana
ç›kar›lacakt›r.
Son olarak İller Bankası’nın, İLBANK
A.Ş. adı altında yeniden yapılandırılmasına
karar verilmiş ve bu konu hakkındaki
yasa tasarısı taslağı Başbakanlığa verilmiştir.
Taslağa göre, Banka artık yerel yönetimlerin
ortak 5 olduğu bir banka olmayacak,
dolayısıyla sermayesinin en önemli
kaynağı olan yerel yönetimler katkı payını
da toplamayacaktır. Banka sermayesi 1
YTL’lik hisselere bölünecek ve karşılıksız
olarak Hazine’ye devredilecektir.
Şu an Banka tarafından belirlenen faiz
oranları 6 2006 Ocak ayı itibarıyla piyasadaki
en düşük faiz oranıdır. Bu durum,
Banka kaynaklı kullandırılan kredilerin finansmanın
büyük bir kısmının Ortak İdarelerin
ortaklık paylarından sağlanması nedeniyle,
fonlama maliyetinin olmamasından
kaynaklanmaktadır. Ancak, bir yatırım
bankası olmayı kendisine hedef olarak belirleyen
Banka’nın bu hedefine ulaşabilmesi
ve varlığını sürdürebilmesi için kredi
faiz oranlarını artırması ve büyük ihtimalle
de piyasa faiz oranlarına denk hale getirmesi
gerekecektir. Bu da İller Bankası’nın
ana amacı olan yerel yönetimlere düşük faizli
kredi sağlama görevinin ortadan kalkması
demektir.
Yeni oluşumla birlikte Banka bir özel ticari
banka gibi işleyecek, bir başka deyişle,
vesayeti Bayındırlık ve İskan Bakanlığından
alınarak kamu tüzel kişiliği ortadan
kaldırılacaktır. Buradaki asıl amaç; Bankanın
merkezi bütçeden kopması sonucu belediyelerin
dış finansman kaynaklarından
kredi almalarının yolunu açmaktır.
Banka Yönetim Kurulu da bu çerçevede
vesayetten arındırılıp üye sayısı artırılarak
özel şirket yönetim kurulu düzenine geçirilecektir.
Ayrıca, Genel Müdür, Kurul’un
doğal üyesi olmakla birlikte başkanı olamayacak,
dolayısıyla da Banka’nın yürütme
ve karar alma organları birbirinden ayrılacaktır.
Banka Genel Kurulu’nun ise hem vesayet
denetimi hem de yerel idare temsili ortadan
kaldırılacak, sadece Hazine uzmanlarından
oluşan bir yapıya dönüştürülecektir.
Böylece Banka, -eski ortağı ve var olma
nedeni olan- yerel yönetimlerden uzaklaştırılacak,
bu idarelerin Banka üzerinde söz
hakkı ve etkisi kalmayacaktır.
Banka’nın hâlihazırdaki Makine ve Sondaj
Dairesi gibi bazı teknik daireleri kapatıl
a c a k t ı r. İkrazlar ve Bankacılık Dairesi Başkanlığı
ise pay dağıtımı, ulusal ve uluslar
arası krediler ile bankacılık işlerine bakacak
en az iki ayrı başkanlık şeklinde yeniden
örg ü t l e n e c e k t i r. Bu dönüşümle Banka’da
yaşanacak en önemli değişikliklerden
biri de teknik hizmetlerinin artık ikinci plana
itilmesi hatta yok sayılması ve bu alanda
danışmanlığın öne çıkarılmasıdır. Bu değişimin
altında yatan amaç —ki bütün bu değişim
sürecinin ana amacını teşkil etmekted
i r-; alt yapı yatırımlarının maksimum
oranda özel sektör eliyle yapılmasıdır. Çünkü
İller Bankası’nın yatırım alanından çekilmesiyle
birlikte, proje üretme ve yürütme
konusunda yeterli imkâna sahip olmayan
belediyelerin, bu açıklarını özel sektörden
hizmet satın alarak kapatma yoluna gidecekleri
beklenmektedir.
SONUÇ
Yukarıda açıklanan belgeler incelendiğinde,
İller Bankası’nın İlbank A.Ş.’ye dönüştürülmesinin
beklenmedik ya da şaşırtıcı
bir gelişim olmadığı açıktır. Tamamen
Türkiye’nin içinde bulunduğu koşulların
bir gereksinimi olarak ortaya çıkan ve dolayısıyla
kendine özgü bir yapısı bulunan
İller Bankası, 60’lı yıllardan itibaren başta
Dünya Bankası olmak üzere pek çok kurumun
dikkatini çekmiştir. Ancak hazırlanan
raporların çoğu, uluslar arası sermayenin
belediyelere daha rahat ulaşmasını sağlamak
amacıyla Banka’nın bir yatırım ve
kalkınma bankası olması doğrultusunda
yeniden yapılandırılmasını içermektedir.
Söz konusu belgelerde önerilen değişimlerin
İlbank A.Ş. hakkındaki Yasa Tasarısı’nda
geniş bir şekilde yer bulabildiği de
oldukça net bir şekilde gözlenmektedir.
Banka’nın, tasarıda öngörülen ve kısa
sürede de yasalaşması beklenen bu dönüşümüyle
birlikte işleyişi, organları, görevleri
ve ilişkileri bağlamında eski yapısı neredeyse
tamamen yıkılarak yerine yeni bir
kurum oluşturulacaktır. Bu yolla Banka’nın,
uluslararası kredi kuruluşları ile yerel
yönetimler arasında bir aracı kuruluş
haline getirilmesi amaçlanmaktadır. Bu
amacı gerçekleştirebilmek için Banka’nın
kamu tüzel kişiliğini kaybetmesi hizmet
amacının da değişmesine yol açacak ve ticari
kazanç ön plana çıkarılacaktır. Bir diğer
ifade ile Banka, kamu hizmeti anlayışından
piyasa hizmeti anlayışına kaymaktadır
ve bu yeni oluşumla, İller Bankası artık
yerel yönetimlerin bankası olmaktan çıkarılmış
olacaktır.
5 Banka bir anonim şirket olsa da tek ortaklı bir yapıda olacak, bir başka deyişle Banka’nın tek sahibi Hazine olacaktır.
6 Bankanın uyguladığı faiz oranları, uzun vadeli krediler için %9, kısa vadeli krediler için %l2’dir.
8