İller Bankası'nın Yeniden Yapılandırılması - YAYED

YAYED - memleket mevzuat - A¤ustos 2006/II-14
Arjantin’in federatif
yap›s› ve gerçeklefltirilen
mali federalizm
politikalar›
kriz zaman›nda
bütünlefltirici mali
politikalar
güdülmesine ve
homojen bir mali
disiplinin tesisine
engel
oluflturmufltur.
stokunun gayri safi milli hasılaya oranı
%4 iken, borçlanma imkanlarının artırılması
ile 5 yılda bu oran %6.5’e yükselmişt
i r. Arjantin krize girdiği sırada yerel yönetimlerin
borçlanma yoluyla sağladığı
kaynakları, kendi gelirlerinin %10’unu aşm
ı ş t ı r. Yerel borç 1991 yılında 5 milyon
dolar iken, 1996’nın ortasında 17 milyar
dolara fırlamış, 2002 sonunda ise bu rakam
29.4 milyar dolara ulaşmıştır; bunun
sonucunda mali açık ise 6.5 milyar dolara
ç ı k m ı ş t ı r.
Özelleştirme uygulamaları, yabancı sermaye
akışı, dış ticaret dengesi ve borç yönetimi
sürerken bütçe harcamaları ve eyaletlerin
borçlanmaları disiplin altına alınamamıştır.
1997-2000 yılları arasında merkezi
devlet büyük harcamalar yaparken
eyaletler de büyük harcamalar yapmışlardır.
Bu harcamalar önce dış kaynaklardan,
sonra da yüksek faizlerle Arjantin bankalarından
temin edilmiştir. Sonuç olarak özelleştirme
uygulamaları ile memur ve işçilerin
işten çıkarılması ve borçların devlet tarafından
ödenmesi, kamunun piyasaya
olan borçlarının kabul edilmesi Arjantin
ekonomisine 100 milyar dolara mal olmuştur.
Arjantin'e gelen yabancı sermaye ve
özelleştirilen kamu kuruluşları beklenen
zaman ve kapasitede yatırıma ve üretime
geçememiş, arzu edilen büyüme gerçekleşememiş,
De la Rua hükümetinin beklediği
vergi gelirlerini elde edememesine neden
olmuştur. De la Rua hükümeti topladığı
vergilerden ayda 1.3 milyar dolarını
eyaletlere tahsis zorunda olduğu halde bu
paraları veremeyince eyalet harcamalarının
kontrol ve disiplini kaybolmuştur. Bu
durumda, kamu harcamalarının %47 kadarını
yapan ancak gelirlerin de % 24’ünü
toplayan belediye, eyalet gibi kademeler,
kendi iç ve dış borçlanma imkanlarını kullanarak
borçlanmak durumunda kalmışlardır.
Hatta, eyaletler devlet memurlarının maaşlarını
ödeyebilmek ve çeşitli harcamaların
yapılabilmesi için karşılıksız bonolar
basmışlardır. Patacon, Lecop ve Lecor adlı
karşılıksız bonolardan Patacon, Buenos
Aires şehri ve eyaletinde ülkenin para birimi
olan Peso gibi tedavülde bulunmakta ve
piyasada geçmektedir. Lecop bütün ülkede,
Lecor ise sadece Cordoba eyaletinde
vergi ödemelerinde kabul edilmektedir.
Arjantin’in federatif yapısı ve gerçekleştirilen
mali federalizm politikaları kriz zamanında
bütünleştirici mali politikalar güdülmesine
ve homojen bir mali disiplinin
tesisine engel oluşturmuştur. Bu anlamda
Arjantin’in kötü deneyimi göstermektedir
ki; yerel yönetim borçlanması bundan sonraki
dönemde dikkatle izlenmesi gereken
bir değişken olarak görülmelidir.
Kaynakça
Burton G. (), Local Government in Argentina: Despite the Country’s Large Urban Population Argentina’s Cities Are Given
Few Real Powers, http://www.citymayors.com/government/argentina_government.html
Çınar T., Güler B. A. (2004), Yerel Maliye Sistemi, Ankara: TODAİE.
Çiloğlu B. (2002), Arjantin Ekonomik Krizi: "Bir Arjantinli Kadar Zengin" Deyiminden Ekonomisi Çöken Arjantin’e,
Stratejik Analiz, cilt 2, say 22, Şubat 2002.
Derici Ö. (2001), Arjantin’de Bankacılık Reformu, http://www.econturk.org/ekonomistler/agustos2001.pdf
Ersoy M. (1995), Reorganization of Local Government Finance: A Comparative Study on Local Government Finance,
Volume 1, METU Graduate Program in Urban Policy Planning and Local Governments Studio Studies, Sipring 1995,
Ankara: ODTÜ.
Ersoy M. (1996), Dünyada Yerel Yönetim Bankacılığı, İller Bankası’nın Yeniden Yapılandırılması Konulu Stüdyo Çalışmaları,
Ankara: ODTÜ.
Freire M., Huertas, M., Darche B. (1998), Sub-national Access to The Capital Markets: The Latin American EXperience,
http://www1.worldbank.org/wbiep/decentralization/Courses/Atlanta%207.23.01/freire1998.PDF
Öniş Z. (2004), Argentina, the IMF, and the Limits of Neo-Liberal Globalization: A Comparative Perspective, The Review
of International Affairs, vol.3, no.3, Sipring 2004, s. 375-392.
Somel C., (2004), Kamçı Arjantinli Emekçilerde, http://www.bağımsızsosyalbilimciler.org
Tanla B. (2002), CHP Arjantin Raporu, http://www.belgenet.com/rapor/arjantin.html
Yılmaz H. (2004), Mali Desentralization : Mevcut Yapının Belirleyiciliğinde Bir Değerlendirme,
http://www.tesev.org.tr/etkinlik/Hakan_Y_sunum1.ppt
Zabala R. T. (2004), ‘Country Case Studies: Argentina’, Subnational Capital Markets in Developing Countries içinde,
(ed) Freire M. ve Petersen J., New York: Oxford University Press.
46